Przejdź do zawartości

przyjaciel

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: Przyjaciel

przyjaciel (język polski)

[edytuj]
przyjaciele (1.1)
wymowa:
?/i, IPA[pʃɨˈjät͡ɕɛl], AS[pšyi ̯äćel], zjawiska fonetyczne: zmięk.utr. dźw.podw. art.
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) osoba obdarzana zaufaniem, żyjąca z kimś w serdecznych stosunkach
(1.2) osoba okazująca komuś lub czemuś swoją sympatię, zainteresowanie, będąca zwolennikiem
(1.3) eufem. mężczyzna będący z kimś w związku erotycznym
(1.4) st.pol. żona
odmiana:
(1.1–3)
przykłady:
(1.1) Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie.
(1.1) Gdzie moi przyjaciele / Bojownicy z tamtych lat / Zawsze było ich niewielu / Teraz jestem sam[1].
(1.3) Jan to jej przyjaciel.
składnia:
kolokacje:
(1.1) zaufany / wierny / szczery / oddany / stary / serdeczny / zacny / życzliwy / fałszywy / wątpliwy przyjaciel
(1.2) Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
synonimy:
(1.1) druh, kolega, kumpel, kum, pobratymiec, towarzysz
(1.2) protektor, miłośnik, zwolennik
(1.3) kochanek
antonimy:
(1.1) obcy, wróg, nieprzyjaciel
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. przyjaźń ż, przyjacielstwo n, przyjacielskość ż, przyjaźnienie n, pozaprzyjaźnianie n, zaprzyjaźnienie n, zaprzyjaźnianie n
forma żeńska przyjaciółka ż, przyjaciółeczka ż
przym. przyjacielski, przyjazny
przysł. przyjaźnie, przyjacielsko
czas. przać, przyjaźnić ndk., pozaprzyjaźniać dk., zaprzyjaźnić się dk., zaprzyjaźniać się ndk.
związki frazeologiczne:
fałszywy przyjacielprzyjaciel domuprzyjaciel od kieliszkaprzyjaciel od sercastary przyjacielznaleźć w kimś przyjaciela
przysłowia prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedziedla przyjaciela nowego nie opuszczaj staregoprzyjaciela tak potrzeba, jak wody i chlebaprzyjaciół dość nabędziesz, gdy mało brać, wiele dawać będzieszprzyjaciela trudno znaleźć, a prędko go stracić możnaprzysługa przyjaciół rodziten przyjaciel prawdziwy, kto w nieszczęściu życzliwygdy pieniędzy wiele, wkoło przyjacielejeden prawdziwy przyjaciel lepszy niż wielu krewnych
etymologia:
w użyciu od XIV w., od prasł. *prijateljь[2]ten, kto komuś sprzyja, jest komuś przychylny, życzliwy, jest z kimś zaprzyjaźniony[3] < prasł. *prijatisprzyjać, być przychylnym, życzliwym, okazywać przyjaźń (por. pol. sprzyjać) + prasł. *teljь[3]
ogsłow., por. białor. прыяцель, chorw. prijatelj, czes. přítel, dłuż. pśijaśel, głuż. přećel, mac. пријател, ros. приятель, scs. приѩти, słc. priateľ, słń. prijatelj, ukr. при́ятель
źródłosłów dla pol. przyjaciółka + przyjacielski + przyjacielstwo + nieprzyjaciel[3]
uwagi:
w starannej polszczyźnie należy przestrzegać przed stosowaniem form przyjacieli, przyjacielom, przyjacielami, przyjacielach[4][5]
tłumaczenia:(edytuj)
źródła:
  1. Republika, Biała flaga, 1981.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „przyjaciel” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  3. Skocz do: 3,0 3,1 3,2 Hasło „przyjaciel” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 497.
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada „przyjaciel” w: Poradnia językowa PWN.
  5. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „Dlaczego przyjaciele, ale: przyjaciołom?” w: Maciej Malinowski, Obcy język polski.