Przejdź do zawartości

przyjaciel: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
UT-interwiki-Bot (dyskusja | edycje)
m Robot dodał eo:przyjaciel
Olafbot (dyskusja | edycje)
zmiana "ʨ̑" na "t͡ɕ"
 
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 23 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{podobne|Przyjaciel}}
[[az:przyjaciel]] [[cs:przyjaciel]] [[et:przyjaciel]] [[el:przyjaciel]] [[en:przyjaciel]] [[eo:przyjaciel]] [[eu:przyjaciel]] [[fr:przyjaciel]] [[ko:przyjaciel]] [[hr:przyjaciel]] [[io:przyjaciel]] [[ky:przyjaciel]] [[ku:przyjaciel]] [[lt:przyjaciel]] [[hu:przyjaciel]] [[mg:przyjaciel]] [[fj:przyjaciel]] [[ja:przyjaciel]] [[ru:przyjaciel]] [[fi:przyjaciel]] [[sv:przyjaciel]] [[ta:przyjaciel]] [[chr:przyjaciel]] [[tr:przyjaciel]] [[zh:przyjaciel]]
== przyjaciel ({{język polski}}) ==
== przyjaciel ({{język polski}}) ==
[[Plik:Alex friends.JPG|thumb|przyjaciele (1.2)]]
[[Plik:Alex friends.JPG|thumb|przyjaciele (1.1)]]
{{wymowa}}
{{wymowa}} {{audio|Pl-przyjaciel.ogg}}, {{IPA3|pʃɨˈjäʨ̑ɛl}}, {{AS3|pšyi ̯'''ä'''ćel}}, {{objaśnienie wymowy|ZM|BDŹW|PWART}}
: {{audio|Pl-przyjaciel.ogg}}, {{IPA3|pʃɨˈjät͡ɕɛl}}, {{AS3|pšyi ̯'''ä'''ćel}}, {{objaśnienie wymowy|ZM|BDŹW|PWART}}
: {{audio|LL-Q809 (pol)-Olaf-przyjaciel.wav}}
{{znaczenia}}
{{znaczenia}}
''rzeczownik, rodzaj męskoosobowy''
''rzeczownik, rodzaj męskoosobowy''
Linia 8: Linia 10:
: (1.2) [[osoba]] [[okazywać|okazująca]] [[ktoś|komuś]] [[lub]] [[coś|czemuś]] [[swój|swoją]] [[sympatia|sympatię]], [[zainteresowanie]], [[być|będąca]] [[zwolennik]]iem
: (1.2) [[osoba]] [[okazywać|okazująca]] [[ktoś|komuś]] [[lub]] [[coś|czemuś]] [[swój|swoją]] [[sympatia|sympatię]], [[zainteresowanie]], [[być|będąca]] [[zwolennik]]iem
: (1.3) {{eufem}} [[mężczyzna]] [[być|będący]] [[z]] [[ktoś|kimś]] [[w]] [[związek|związku]] [[erotyczny]]m
: (1.3) {{eufem}} [[mężczyzna]] [[być|będący]] [[z]] [[ktoś|kimś]] [[w]] [[związek|związku]] [[erotyczny]]m
: (1.4) {{starop}} [[żona]]
: (1.4) {{stpol}} [[żona]]
{{odmiana}}
{{odmiana}}
: {{odmiana-rzeczownik-polski
: (1.1-3) {{odmiana-rzeczownik-polski
|Mianownik lp = przyjaciel
|Mianownik lp = przyjaciel
|Dopełniacz lp = przyjaciela
|Dopełniacz lp = przyjaciela
Linia 25: Linia 27:
|Miejscownik lm = przyjaciołach
|Miejscownik lm = przyjaciołach
|Wołacz lm = przyjaciele
|Wołacz lm = przyjaciele
|sprawdzone = tak
}}
}}
{{przykłady}}
{{przykłady}}
: (1.1) ''[[dobry|Najlepszych]] [[przyjaciel|przyjaciół]] [[poznawać|poznaje]] [[się]] [[w]] [[bieda|biedzie]].''
: (1.1) ''[[prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie|Prawdziwych '''przyjaciół''' poznaje się w biedzie]].''
: (1.1) ''[[gdzie|Gdzie]] [[być|są]] [[mój|moi]] [[przyjaciel]]e / [[bojownik|Bojownicy]] [[z]] [[tamten|tamtych]] [[rok|lat]] / [[zawsze|Zawsze]] [[być|było]] [[oni|ich]] [[niewiele|niewielu]] / [[teraz|Teraz]] [[być|jestem]] [[sam]]''<ref>[[:w:Republika (zespół muzyczny)|Republika]], ''Biała flaga'', 1981.</ref>.
: (1.3) ''[[Jan]] [[to]] [[jej]] [[przyjaciel]].''
: (1.3) ''[[Jan]] [[to]] [[jej]] [[przyjaciel]].''
{{składnia}}
{{składnia}}
Linia 34: Linia 38:
: (1.2) [[towarzystwo|Towarzystwo]] Przyjaciół [[dziecko|Dzieci]]
: (1.2) [[towarzystwo|Towarzystwo]] Przyjaciół [[dziecko|Dzieci]]
{{synonimy}}
{{synonimy}}
: (1.1) [[druh]], [[kolega]], [[kumpel]], [[kum]], [[pobratymiec]]
: (1.1) [[druh]], [[kolega]], [[kumpel]], [[kum]], [[pobratymiec]], [[towarzysz]]
: (1.2) [[protektor]], [[miłośnik]], [[zwolennik]]
: (1.2) [[protektor]], [[miłośnik]], [[zwolennik]]
: (1.3) [[kochanek]]
: (1.3) [[kochanek]]
Linia 44: Linia 48:
{{meronimy}}
{{meronimy}}
{{pokrewne}}
{{pokrewne}}
: {{rzecz}} [[przyjaźń]] {{ż}}, [[przyjacielstwo]] {{n}}, [[przyjacielskość]] {{ż}}, [[przyjaźnienie]] {{n}}, [[pozaprzyjaźnianie]] {{n}}, [[zaprzyjaźnienie]] {{n}}, [[zaprzyjaźnianie]] {{n}}
: {{rzecz}} [[przyjaźń]] {{f}}
:: {{fż}} [[przyjaciółka]]
:: {{fż}} [[przyjaciółka]] {{ż}}, [[przyjaciółeczka]] {{ż}}
: {{przym}} [[przyjacielski]], [[przyjazny]]
: {{przym}} [[przyjacielski]], [[przyjazny]]
: {{przysł}} [[przyjaźnie]], [[przyjacielsko]]
: {{przysł}} [[przyjaźnie]], [[przyjacielsko]]
: {{czas}} [[przyjaźnić się]], [[zaprzyjaźnić się]], [[przać]], [[zaprzyjaźniać się]], [[przyjaźnić]]
: {{czas}} [[przać]], [[przyjaźnić]] {{ndk}}, [[pozaprzyjaźniać]] {{dk}}, [[zaprzyjaźnić się]] {{dk}}, [[zaprzyjaźniać się]] {{ndk}}
{{frazeologia}}
{{frazeologia}}
: [[fałszywy przyjaciel]] • [[przyjaciel domu]] • [[przyjaciel od kieliszka]] • [[przyjaciel od serca]] • [[stary przyjaciel]] • [[znaleźć w kimś przyjaciela]]
: [[fałszywy przyjaciel]] • [[przyjaciel domu]] • [[przyjaciel od kieliszka]] • [[przyjaciel od serca]] • [[stary przyjaciel]] • [[znaleźć w kimś przyjaciela]]
: ''przysłowia'' [[prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie]] • [[dla przyjaciela nowego nie opuszczaj starego]] • [[przyjaciela tak potrzeba, jak wody i chleba]] • [[przyjaciół dość nabędziesz, gdy mało brać, wiele dawać będziesz]] • [[przyjaciela trudno znaleźć, a prędko go stracić można]] • [[przysługa przyjaciół rodzi]] • [[ten przyjaciel prawdziwy, kto w nieszczęściu życzliwy]] • [[gdy pieniędzy wiele, wkoło przyjaciele]] • [[jeden prawdziwy przyjaciel lepszy niż wielu krewnych]]
: ''przysłowia'' [[prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie]] • [[dla przyjaciela nowego nie opuszczaj starego]] • [[przyjaciela tak potrzeba, jak wody i chleba]] • [[przyjaciół dość nabędziesz, gdy mało brać, wiele dawać będziesz]] • [[przyjaciela trudno znaleźć, a prędko go stracić można]] • [[przysługa przyjaciół rodzi]] • [[ten przyjaciel prawdziwy, kto w nieszczęściu życzliwy]] • [[gdy pieniędzy wiele, wkoło przyjaciele]] • [[jeden prawdziwy przyjaciel lepszy niż wielu krewnych]]
{{etymologia}}
{{etymologia}}
: ''w użyciu od XIV w., od'' {{etym|prasł|*prijateljь}}<ref>{{WSJPonline|id=8970|idzn=445814}}</ref> → [[ten]], [[kto]] [[ktoś|komuś]] [[sprzyjać|sprzyja]], [[być|jest]] [[ktoś|komuś]] [[przychylny]], [[życzliwy]], [[być|jest]] [[z]] [[ktoś|kimś]] [[zaprzyjaźnić się|zaprzyjaźniony]]<ref name="Boryś">{{Boryś2005|hasło=przyjaciel|strony=497}}</ref> < {{etym|prasł|*prijati}} → [[sprzyjać]], [[być]] [[przychylny]]m, [[życzliwy]]m, [[okazywać]] [[przyjaźń]] ({{por}} {{etymn|pol|sprzyjać}}) + {{etym|prasł|*teljь}}<ref name="Boryś" />
: ''od'' {{etym|prasł|*prijateljь}}<ref>{{WSJPonline|id=8970|idzn=445814}}</ref>
: {{por}} {{etymn|białor|прыяцель}}, {{etymn|chorw|prijatelj}}, {{etymn|czes|přítel}}, {{etymn|dłuż|pśijaśel}}, {{etymn|głuż|přećel}}, {{etymn|mac|пријател}}, {{etymn|ros|приятель}}, {{etymn|scs|приꙗтєль}}, {{etymn|słc|priateľ}}, {{etymn|słń|prijatelj}} ''i'' {{etymn|ukr|приятель}}
: {{ogsłow}}, {{por}} {{etymn|białor|прыяцель}}, {{etymn|chorw|prijatelj}}, {{etymn|czes|přítel}}, {{etymn|dłuż|pśijaśel}}, {{etymn|głuż|přećel}}, {{etymn|mac|пријател}}, {{etymn|ros|приятель}}, {{etymn|scs|приѩти}}, {{etymn|słc|priateľ}}, {{etymn|słń|prijatelj}}, {{etym2n|ukr|приятель|при́ятель}}
: ''źródłosłów dla'' {{źródło dla|polskie|przyjaciółka|przyjacielski|przyjacielstwo|nieprzyjaciel}}<ref name="Boryś" />
{{uwagi}}
{{uwagi}}
: w starannej polszczyźnie należy przestrzegać przed stosowaniem form {{źle|przyjacieli}}, {{źle|przyjacielom}}, {{źle|przyjacielami}}, {{źle|przyjacielach}}<ref>{{PoradniaPWN|id=5611|hasło=przyjaciel}}</ref><ref>{{Obcy język polski|url=dlaczego-przyjaciele-aleprzyjaciolom|hasło=Dlaczego ''przyjaciele'', ale: ''przyjaciołom''?}}</ref>
{{tłumaczenia}}
{{tłumaczenia}}
* aceh: (1.1) [[ngon]]
* amharski: (1.1) [[ጓደኛ]]
* amharski: (1.1) [[ጓደኛ]]
* angielski: (1.1) [[friend]]; (1.2) [[friend]]
* angielski: (1.1) [[friend]]; (1.2) [[friend]]
* arabski: (1.1) [[صديق]], [[حميم]] {{m}} (1.1, 1.3) [[خليل]] {{m}}
* arabski: (1.1) [[صديق]], [[حميم]] {{m}}, [[خليل]] {{m}}; (1.3) [[خليل]] {{m}}
* baskijski: (1.1) [[adiskide]]
* baskijski: (1.1) [[adiskide]]
* baszkirski: (1.1) [[дуҫ]]
* baszkirski: (1.1) [[дуҫ]]
* białoruski: (1.1) [[сябар]] {{m}}, [[сябра]] {{m}}
* białoruski: (1.1) [[сябар]] {{m}}, [[сябра]] {{m}}
* bułgarski: (1.1) [[приятел]] {{m}}; (1.2) [[приятел]] {{m}}
* bułgarski: (1.1) [[приятел]] {{m}}; (1.2) [[приятел]] {{m}}
* chiński standardowy: (1.1) [[朋友]] (péngyou)
* chorwacki: (1.1) [[prijatelj]] {{m}}; (1.2) [[prijatelj]] {{m}}; (1.3) [[prijatelj]] {{m}}
* chorwacki: (1.1) [[prijatelj]] {{m}}; (1.2) [[prijatelj]] {{m}}; (1.3) [[prijatelj]] {{m}}
* czeski: (1.1) [[přítel]] {{m}}; (1.2) [[přítel]] {{m}}; (1.3) [[přítel]] {{m}}
* czeski: (1.1) [[přítel]] {{m}}; (1.2) [[přítel]] {{m}}; (1.3) [[přítel]] {{m}}
Linia 73: Linia 81:
* francuski: (1.1) [[ami]] {{m}}; (1.2) [[ami]] {{m}}; (1.3) [[ami]] {{m}}
* francuski: (1.1) [[ami]] {{m}}; (1.2) [[ami]] {{m}}; (1.3) [[ami]] {{m}}
* górnołużycki: (1.1) [[přećel]] {{m}}
* górnołużycki: (1.1) [[přećel]] {{m}}
* grenlandzki: (1.1) [[ikinngut]]
* gudźarati: (1.1) [[મિત્ર]] {{m}} (mitra), [[દોસ્ત]] {{m}} (dōsta)
* gudźarati: (1.1) [[મિત્ર]] {{m}} (mitra), [[દોસ્ત]] {{m}} (dōsta)
* hausa: (1.1) [[aboki]]
* hindi: (1.1) [[यार]] {{m}}, [[मित्र]]
* hindi: (1.1) [[यार]] {{m}}, [[मित्र]]
* hiszpański: (1.1) [[amigo]] {{m}}; (1.2) [[amigo]] {{m}}
* hiszpański: (1.1) [[amigo]] {{m}}; (1.2) [[amigo]] {{m}}
* holenderski: (1.1) [[vriend]] {{m}}; (1.3) [[vriend]] {{m}}
* ido: (1.1) [[amiko]]; (1.2) [[amiko]]
* ido: (1.1) [[amiko]]; (1.2) [[amiko]]
* inguski: (1.1) [[доттагӏа]]
* interlingua: (1.1) [[amico]]
* irlandzki: (1.1) [[dlúthchara]]
* irlandzki: (1.1) [[dlúthchara]]
* islandzki: (1.1) [[vinur]] {{m}}
* islandzki: (1.1) [[vinur]] {{m}}
* japoński: (1.1) [[友達]] ([[ともだち]], tomodachi); (1.2) [[友達]] ([[ともだち]], tomodachi)
* japoński: (1.1) [[友達]] ([[ともだち]], tomodachi); (1.2) [[友達]] ([[ともだち]], tomodachi), [[友]] ([[とも]], tomo)
* jidysz: (1.1) [[חבֿר]] {{m}} (chawer); (1.2) [[חבֿר]] {{m}} (chawer)
* jidysz: (1.1) [[פֿרײַנד]] {{m}} (frajnd), [[חבֿר]] {{m}} (chawer); (1.2) [[פֿרײַנד]] {{m}} (frajnd), [[חבֿר]] {{m}} (chawer)
* karaimski: (1.1) [[эш]]
* kaszubski: (1.1) [[drëch]] {{m}}, [[kamrôt]] {{m}}
* kataloński: (1.1) [[amic]] {{m}}; (1.2) [[amic]] {{m}}
* kataloński: (1.1) [[amic]] {{m}}; (1.2) [[amic]] {{m}}
* kazachski: (1.1) [[дос]]
* kazachski: (1.1) [[дос]]
* keczua: (1.1) [[atillcha]]
* klingoński: (1.1) [[jup]]
* klingoński: (1.1) [[jup]]
* koreański: (1.1) [[친구]]
* koreański: (1.1) [[친구]]
* luksemburski: (1.1) [[Frënd]] {{m}}; (1.2) [[Frënd]] {{m}}
* łaciński: (1.1) [[amicus]] {{m}}
* łaciński: (1.1) [[amicus]] {{m}}
* macedoński: (1.1) [[пријател]] {{m}}
* macedoński: (1.1) [[пријател]] {{m}}
* marathi: (1.1) [[मित्र]]
* marathi: (1.1) [[मित्र]]
* maryjski: (1.1) [[йолташ]]
* niderlandzki: (1.1) [[vriend]] {{m}}; (1.3) [[vriend]] {{m}}
* niemiecki: (1.1) [[Freund]] {{m}}; (1.2) [[Freund]] {{m}}; (1.3) [[Freund]] {{m}}
* niemiecki: (1.1) [[Freund]] {{m}}; (1.2) [[Freund]] {{m}}; (1.3) [[Freund]] {{m}}
* norweski (bokmål): (1.1) [[venn]] {{m}}
* norweski (bokmål): (1.1) [[venn]] {{m}}
* nowogrecki: (1.1) [[φίλος]] {{m}}; (1.2) [[φίλος]] {{m}}; (1.3) [[φίλος]] {{m}}
* nowogrecki: (1.1) [[φίλος]] {{m}}; (1.2) [[φίλος]] {{m}}; (1.3) [[φίλος]] {{m}}
* ormiański: (1.1) [[բարեկամ]]
* ormiański: (1.1) [[ընկեր]], [[բարեկամ]]
* pali: (1.1) [[mitta]]
* pali: (1.1) [[mitta]]
* perski: (1.1) [[دوست]]
* perski: (1.1) [[دوست]]
Linia 99: Linia 116:
* suahili: (1.1) [[rafiki]], [[mwenzi]]
* suahili: (1.1) [[rafiki]], [[mwenzi]]
* susu: (1.1) [[bore]]
* susu: (1.1) [[bore]]
* szkocki gaelicki: (1.1) [[caraid]] {{m}}
* szwedzki: (1.1) [[vän]]
* szwedzki: (1.1) [[vän]]
* tetum: (1.1) [[belun]]
* tetum: (1.1) [[belun]]
* turecki: (1.1) [[ahbap]]
* turecki: (1.1) [[dost]], [[arkadaş]], [[ahbap]]; (1.3) [[arkadaş]]
* tuvalu: (1.1) [[taugasoa]]
* tuvalu: (1.1) [[taugasoa]], [[feleni]]
* tybetański: (1.1) [[གྲོགས]]
* tybetański: (1.1) [[གྲོགས]]
* ukraiński: (1.1) [[друг]] {{m}}, [[приятель]] {{m}}, [[товариш]] {{m}}
* ukraiński: (1.1) [[друг]] {{m}}, [[приятель]] {{m}}, [[товариш]] {{m}}
* umbundu: (1.1) [[ekamba]]
* umbundu: (1.1) [[ekamba]]
* węgierski: (1.1) [[barát]]
* węgierski: (1.1) [[barát]]
* wilamowski: (1.1) [[gyśpon]] {{m}}
* włoski: (1.1) [[amico]] {{m}}
* włoski: (1.1) [[amico]] {{m}}
{{źródła}}
{{źródła}}

Aktualna wersja na dzień 10:39, 10 paź 2024

Podobna pisownia Podobna pisownia: Przyjaciel

przyjaciel (język polski)

[edytuj]
przyjaciele (1.1)
wymowa:
?/i, IPA[pʃɨˈjät͡ɕɛl], AS[pšyi ̯äćel], zjawiska fonetyczne: zmięk.utr. dźw.podw. art.
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) osoba obdarzana zaufaniem, żyjąca z kimś w serdecznych stosunkach
(1.2) osoba okazująca komuś lub czemuś swoją sympatię, zainteresowanie, będąca zwolennikiem
(1.3) eufem. mężczyzna będący z kimś w związku erotycznym
(1.4) st.pol. żona
odmiana:
(1.1-3)
przykłady:
(1.1) Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie.
(1.1) Gdzie moi przyjaciele / Bojownicy z tamtych lat / Zawsze było ich niewielu / Teraz jestem sam[1].
(1.3) Jan to jej przyjaciel.
składnia:
kolokacje:
(1.1) zaufany / wierny / szczery / oddany / stary / serdeczny / zacny / życzliwy / fałszywy / wątpliwy przyjaciel
(1.2) Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
synonimy:
(1.1) druh, kolega, kumpel, kum, pobratymiec, towarzysz
(1.2) protektor, miłośnik, zwolennik
(1.3) kochanek
antonimy:
(1.1) obcy, wróg, nieprzyjaciel
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. przyjaźń ż, przyjacielstwo n, przyjacielskość ż, przyjaźnienie n, pozaprzyjaźnianie n, zaprzyjaźnienie n, zaprzyjaźnianie n
forma żeńska przyjaciółka ż, przyjaciółeczka ż
przym. przyjacielski, przyjazny
przysł. przyjaźnie, przyjacielsko
czas. przać, przyjaźnić ndk., pozaprzyjaźniać dk., zaprzyjaźnić się dk., zaprzyjaźniać się ndk.
związki frazeologiczne:
fałszywy przyjacielprzyjaciel domuprzyjaciel od kieliszkaprzyjaciel od sercastary przyjacielznaleźć w kimś przyjaciela
przysłowia prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedziedla przyjaciela nowego nie opuszczaj staregoprzyjaciela tak potrzeba, jak wody i chlebaprzyjaciół dość nabędziesz, gdy mało brać, wiele dawać będzieszprzyjaciela trudno znaleźć, a prędko go stracić możnaprzysługa przyjaciół rodziten przyjaciel prawdziwy, kto w nieszczęściu życzliwygdy pieniędzy wiele, wkoło przyjacielejeden prawdziwy przyjaciel lepszy niż wielu krewnych
etymologia:
w użyciu od XIV w., od prasł. *prijateljь[2]ten, kto komuś sprzyja, jest komuś przychylny, życzliwy, jest z kimś zaprzyjaźniony[3] < prasł. *prijatisprzyjać, być przychylnym, życzliwym, okazywać przyjaźń (por. pol. sprzyjać) + prasł. *teljь[3]
ogsłow., por. białor. прыяцель, chorw. prijatelj, czes. přítel, dłuż. pśijaśel, głuż. přećel, mac. пријател, ros. приятель, scs. приѩти, słc. priateľ, słń. prijatelj, ukr. при́ятель
źródłosłów dla pol. przyjaciółka + przyjacielski + przyjacielstwo + nieprzyjaciel[3]
uwagi:
w starannej polszczyźnie należy przestrzegać przed stosowaniem form przyjacieli, przyjacielom, przyjacielami, przyjacielach[4][5]
tłumaczenia:
źródła:
  1. Republika, Biała flaga, 1981.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „przyjaciel” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  3. 3,0 3,1 3,2 Hasło „przyjaciel” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 497.
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada „przyjaciel” w: Poradnia językowa PWN.
  5. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „Dlaczego przyjaciele, ale: przyjaciołom?” w: Maciej Malinowski, Obcy język polski.