Northrop Grumman EA-6B Prowler

Northrop Grumman EA-6B Prowler
	; EA-6B z eskadry VAQ-133
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Grumman,; Northrop Grumman
Typ	samolot walki elektronicznej i ECM
Konstrukcja	półskorupowa metalowa
Załoga	4 (pilot i 3 operatorów systemów)
	Historia
Data oblotu	25 maja 1968
Wycofanie ze służby	27 czerwca 2015 roku (z US Navy)
Liczba egz.	170
	Dane techniczne
Napęd	2 × Pratt & Whitney J52-P408A, turboodrzutowy
Ciąg	46 kN każdy
	Wymiary
Rozpiętość	15,9 m
Długość	17,7 m
Wysokość	4,9 m
Powierzchnia nośna	49,1 m²
	Masa
Własna	15 450 kg
Startowa	27 500 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	920 km/h
Prędkość wznoszenia	38,7 m/s
Pułap	12 400 m
Zasięg	3861 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 × AGM-88 HARM; 5 × taktycznych zasobników zakłócających ALQ-99
	Wyposażenie dodatkowe
	odbiorniki systemu ALQ-99; system zakłócania komunikacji USQ-113
	Użytkownicy
	Stany Zjednoczone
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Northrop Grumman EA-6B Prowler – amerykański pokładowy samolot walki elektronicznej i przeciwdziałania radioelektronicznego (ECM) USMC i US Navy (do czerwca 2015 roku), opracowany przez przedsiębiorstwo Grumman (obecnie Northrop Grumman) na bazie samolotu szturmowego A-6 Intruder jako czteromiejscowa, dwusilnikowa maszyna odrzutowa w konfiguracji średniopłatu. Zdolny do działań w każdych warunkach pogodowych i charakteryzujący się dużym zasięgiem oraz udźwigiem sprzętu i uzbrojenia. Wyposażenie elektroniczne maszyny zostało umieszczone w przedniej komorze kadłuba oraz w specjalnej opływowej gondoli na szczycie statecznika pionowego. EA-6B Prowler był głównym samolotem walki elektronicznej amerykańskiej marynarki wojennej i piechoty morskiej, a jego główne zadania polegały na wsparciu samolotów szturmowych i wojsk lądowych poprzez przerwanie lub zakłócenie łączności i systemów elektronicznych przeciwnika, oraz zbieranie informacji wywiadowczych ze strefy działań.

Od wycofania samolotu EF-111A Raven w 1998 roku był jedynym samolotem Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych zdolnym zakłócać radary. Maszyna ta była wykorzystywana praktycznie w każdej operacji wojskowej Stanów Zjednoczonych. Zastąpiony został specjalną wersją wielozadaniowego samolotu F/A-18E/F Super Hornet oznaczonego jako EA-18G Growler.

Historia

EA-6B Prowler posiadał czteroosobową załogę składającą się z pilota oraz trzech oficerów operatorów środków przeciwdziałania radioelektronicznego (Electronic Counter-Measures Officer) nazywanych w skrócie ECMO. Napęd maszyny stanowiły dwa turboodrzutowe silniki Pratt & Whitney J52-P408 bez dopalaczy, zdolne rozpędzić samolot do prędkości 950 km/h i działania w zasięgu 1840 km. Ze względu na specyficzne wymagania walki elektronicznej, EA-6B Prowler był najczęściej modernizowaną maszyną US Navy. Rozważano także zbudowanie na bazie EA-6B maszyny tankowania powietrznego.

Pokładowe systemy kierowania ogniem pozwalały atakować cele naziemne, zwłaszcza stacje radarowe, wyrzutnie przeciwlotniczych pocisków rakietowych i innych środków obronnych przeciwnika. Antyradarowy pocisk rakietowy AGM-88 HARM (High-speed Anti-Radiation Missile – szybki antyradarowy pocisk rakietowy) był głównym uzbrojeniem ofensywnym Prowlera.

Pierwowzór Prowlera, samolot EA-6A Electric Intruder, został opracowany podczas wojny w Wietnamie i był wersją dwumiejscowego A-6 Intruder wyposażoną w systemy walki elektronicznej użytkowaną przez nieliczne eskadry piechoty morskiej.

Osobny artykuł: Grumman A-6 Intruder.

Dużo nowocześniejszy i poważnie przebudowany samolot EA-6B został oblatany 25 maja 1968 roku i wprowadzony do służby w lipcu 1971 roku, a wkrótce znalazł się w Wietnamie.

W latach 1993–1994 prowadzono program rozwojowy ADVCAP EA-6B (Advanded Capability) dotyczący nowej wersji samolotu o większych możliwościach. Przetestowano jedną maszynę prototypową, która charakteryzowała się doskonałymi parametrami, ale ze względów finansowych projekt został zamknięty. Zbudowany w ramach programu ADVCAP Prowler miał lepsze zdolności manewrowe, większy udźwig uzbrojenia. Prace rozwojowe podjęto po dużych problemach ze zwrotnością i związanej z tym serii wypadków, które zdarzały się trzy razy częściej samolotom Prowler niż innym maszynom marynarki.

W okresie użytkowania maszyna przeszła cały szereg modyfikacji, poprzez warianty oznaczane EXCAP (Expanded Capability), ICAP (Improved Capability), ICAP II, aż po ICAP III w dużej części kompatybilny z wyposażeniem następcy Prowlera - samolotu EA-18G Growler.

27 czerwca 2015 roku US Navy oficjalnie wycofała EA-6B z eksploatacji. Specjalna uroczystość z tym związana odbyła się w bazie Naval Air Station Whidbey Island. Ostatni raz samolot EA-6B Prowler wzbił się z pokładu lotniskowca 14 listopada 2014 roku. Do 2019 roku jedynym użytkownikiem tego typu maszyny był United States Marine Corps. 8 marca 2019 roku w bazie lotniczej Marine Corps Air Station Cherry Point w Północnej Karolinie odbyła się uroczystość rozwiązania ostatniej jednostki Korpusu, użytkującej samoloty EA-6B Prowler. Był nią dywizjon Marine Tactical Electronic Warfare Squadron 2 (VMAQ-2)^[1]^[2].

Wypadki

3 lutego 1998 roku należący do USMC samolot EA-6B Prowler zerwał linę kolejki linowej w Cavalese we włoskich Dolomitach, doprowadzając do katastrofy, w której zginęło 20 osób, w tym dwoje Polaków.
W 1981 roku lądujący na pokładzie lotniskowca USS „Nimitz” EA-6B rozbił się wywołując gwałtowny pożar, w którym zginęła załoga oraz kilka osób personelu pokładowego.
Żaden z samolotów EA-6B Prowler nie został stracony w wyniku wykonywania misji bojowej, natomiast około 50 maszyn uległo różnego rodzaju katastrofom.

Przypisy

↑ US Navy wycofuje EA-6B Prowler, „Lotnictwo”, nr 8 (2015), s. 10, ISSN 1732-5323
↑ Prowlery zakończyły służbę, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2019), s. 10, ISSN 1732-5323

Linki zewnętrzne

Charakterystyki samolotu EA-6B (ang.)

[1] US Navy wycofuje EA-6B Prowler, „Lotnictwo”, nr 8 (2015), s. 10, ISSN 1732-5323

[2] Prowlery zakończyły służbę, „Lotnictwo”, nr 4-5 (2019), s. 10, ISSN 1732-5323

[1]

[2]

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 H-21 H-25 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70