มะพลับ

มะพลับ
ใบและดอกมะพลับ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช Plantae
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง Tracheophytes
เคลด:	พืชดอก Angiosperms
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้ Eudicots
เคลด:	แอสเทอริด Asterids
อันดับ:	อันดับกุหลาบป่า Ericales
วงศ์:	วงศ์มะพลับ Ebenaceae
สกุล:	สกุลมะพลับ Diospyros (Desr.) Kostel.
สปีชีส์:	Diospyros malabarica
ชื่อทวินาม
Diospyros malabarica (Desr.) Kostel.
ชื่อพ้อง
D. biflora Blanco D. citrifolia Wall. ex A.DC. D. embryopteris Pers. [Illegitimate] D. glutinifera (Roxb.) Wall. D. glutinosa J.König ex Roxb. D. malabarica var. siamensis (Hochr.) Phengklai D. peregrina (Gaertn.) Gürke D. peregrina f. javanica Kosterm. D. siamensis Hochr. Embryopteris gelatinifera G.Don Embryopteris glutinifera Roxb. Embryopteris glutinifolia Link Embryopteris peregrina Gaertn.

บทความนี้เกี่ยวกับ D. malabarica สปีชีส์หนึ่งในสกุลมะพลับ สำหรับผลไม้จากต่างประเทศที่เรียก persimmon ดูที่ พลับ

มะพลับ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Diospyros malabarica (Desr.) Kostel) เป็นไม้ต้นขนาดกลางใบเดี่ยวที่อยู่ในวงศ์ Ebenaceae ซึ่งอยู่ในวงศ์เดียวกับต้นตะโก ต้นมะพลับนั้นมีดอกขนาดเล็กและผลที่ค่อนข้างกลม แต่ถ้าสุกแล้วสามารถรับประทานได้มีรสชาติอร่อย ต้นมะพลับนอกจากมีผลที่กินได้แล้วยังมีคุณค่าในทางสมุนไพรสูงมากด้วย

มะพลับเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งของคนไทย กำหนดปลูกไว้ทางทิศใต้ เชื่อกันว่าการปลูกต้นมะพลับในบริเวณบ้านจะทำให้ร่ำรวยยิ่งขึ้น

ชื่อวิทยาศาสตร์              :   Diospyros malabarica (Desv.) Kostel. var. siamensis (Hochr.) Phengklai

ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ   :  Bo Tree

ชื่อภาษาไทยทั่วไป         :   ตะโกสวน พลับ  มะพลับใหญ่

ชื่อท้องถิ่น                        :   จังหวัดนครราชสีมา เรียก ขะนิง  ถะยิง                                                  ภาคกลาง เรียก ตะโกไทย                                                จังหวัดเพชรบุรี  เรียก  ตะโกสวน  ปลาบ                                                จังหวัดสกลนคร เรียก มะเขื่อเถื่อน                                                จังหวัดลำปาง(ภาษา กะเหรี่ยง) เรียก มะสุลัวะ

ลักษณะ                           :   ไม้ยืนต้น สูงประมาณ 8 - 15 เมตร เปลือกต้นสีเทาปนดำ ทรงพุ่มกลมทึบ การเกาะติดของใบบนกิ่งแบบสลับ ใบเป็นใบเดี่ยว รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 4.00 x 8.00 เซนติเมตร ปลายแหลมมนและโคนใบมน ดอกออกเป็นช่อที่ซอกใบ ดอกขนาดเล็กสีขาวนวล รูปคณโฑคว่ำ มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ผลทรงกลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3.50 เซนติเมตร ผลสุกสีส้มเหลือง เมล็ดมี 8 เมล็ด สีน้ำตาลดำทรงรีแป้น ขนาดประมาณ 1.00 x 2.00 เซนติเมตร

ลักษณะทางนิเวศน์         :   มะพลับเป็นพันธุ์ไม้ป่าดงดิบ พบขึ้นในป่าที่ลุ่มต่ำบริเวณแนวกันชน ระหว่างป่าบกและป่าชายเลน บริเวณชายคลอง และชายป่าพรุ เหนือระดับน้ำทะเล 2-30 เมตร ทางภาคใต้ของประเทศไทย ในต่างประเทศพบที่มาเลเซีย

ประโยชน์ทางยา              :  อาทิ ตามตำรายาไทยกล่าวว่า เปลือกต้นและเนื้อไม้มีรสฝาดมีสรรพคุณ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร แก้บิด แก้ท้องร่วง ขับผายลม แก้กามตายด้าน บำรุงความกำหนัด เป็นยาสมานแผล  และห้ามเลือด, ผลแก่รับประทานได้

การใช้ประโยชน์               :  มีมากมาย อาทิ เนื้อไม้ใช้ทำเครื่องมือทางการเกษตร เครื่องกลึงและ แกะสลัก , เปลือกให้น้ำฝาดสำหรับฟอกหนัง, ยางของลูกมะพลับให้สีน้ำตาลนำมาละลายน้ำใช้ย้อมผ้า แห และอวน เพื่อให้ทนทานเช่นเดียวกับตะโก แต่ยางของลูกมะพลับใช้ได้ดีกว่ามาก เพราะไม่ทำ ให้เส้นด้ายแข็งกรอบเหมือนผลตะโก จึงทำให้ยางของมะพลับมีราคาดีกว่าตะโกมาก จึงมีพ่อค้าหัวใส นำยางของผลตะโกปลอมขายเป็นยางมะพลับ จึงได้เกิดมีคำพังเพยว่า “ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก”

คติความเชื่อ                      :   มะพลับเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งของคนไทย กำหนดปลูกไว้ทางทิศใต้ (ทักษิณ) ตามโบราณเชื่อกันว่า การปลูกต้นมะพลับในบริเวณบ้านจะทำให้ร่ำรวยยิ่งขึ้น

แหล่งข้อมูลอื่น

• Diospyros malabarica (Desr.) Kostel. var. malabarica
• Diospyros malabarica - Ayurvedic medicinal plants