Jump to content

Նիկոլայ Բասով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նիկոլայ Բասով
ռուս.՝ Николай Басов
Ծնվել էդեկտեմբերի 14, 1922(1922-12-14)[1][2][3][…]
Ուսման, Տամբովի նահանգ, Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացել էհուլիսի 1, 2001(2001-07-01)[2][3][4][…] (78 տարեկան)
Մոսկվա, Ռուսաստան
ԳերեզմանՆովոդեվիչյան գերեզմանոց[5]
Քաղաքացիություն Խորհրդային Ռուսաստան,  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Մասնագիտությունֆիզիկոս, գյուտարար, համալսարանի դասախոս և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)Պ․ Ն․ Լեբեդևի անվան ֆիզիկայի ինստիտուտ և Ազգային հետազոտական միջուկային համալսարան
Գործունեության ոլորտՌադիոֆիզիկա, ֆիզիկա[6] և քվանտային էլեկտրոնիկա[6]
Պաշտոն(ներ)տնօրեն և ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
ԱնդամակցությունԲեռլինի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա[7], Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա, Թագավորական շվեդական ճարտարագիտական գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԱզգային հետազոտական միջուկային համալսարան (1950)
ԿոչումԽՍՀՄ ԳԱ անդամ և Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամներ
Գիտական աստիճանֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն[6]
Գիտական ղեկավարՄիխայիլ Լեոնտովիչ և Ալեքսանդր Պրոխորով
Եղել է գիտական ղեկավարVladilen Letokhov? և Oleg Krokhin?
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Ամուսին(ներ)Ksenia Tikhonovna Basova?
Երեխա(ներ)Dmitri N. Basov?
 Nicolay Basov Վիքիպահեստում

Նիկոլայ Գենադիևիչ Բասով (ռուս.՝ Николай Геннадиевич Басов, դեկտեմբերի 14, 1922(1922-12-14)[1][2][3][…], Ուսման, Տամբովի նահանգ, Խորհրդային Ռուսաստան - հուլիսի 1, 2001(2001-07-01)[2][3][4][…], Մոսկվա, Ռուսաստան), սովետական ֆիզիկոս, քվանտային էլեկտրոնիկայի հիմնադիրներից, ակադեմիկոս, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1964)։

Ավարտել է Մոսկվայի ինժեներատեխնիկական ինստիտուտը (1950)։ 1950-ից աշխատել է ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիկայի ինստիտուտում (1958-1972-ին՝ տնօրենի տեղակալ, իսկ 1973-ից՝ տնօրեն)։ 1963-ից՝ Մոսկվայի ինժեներատեխնիկական ինստիտուտի պրոֆեսոր էր։

Աշխատանքները նվիրված են քվանտային ռադիոֆիզիկայի և նրա բազմազան կիրառությունների հիմնահարցերին։

Հայտնագործել է քվանտային համակարգերի գեներացիայի և ուժեղացման սկզբունքը, մշակել հաճախությունների նմուշների ֆիզիկական հիմունքները, առաջադրել է մի շարք գաղափարներ քվանտային կիսահաղորդչային գեներատորների բնագավառում, կատարել է հետազոտություններ լույսի հզոր աղբյուրների ստացման և նրանց ուժեղացման ուղղությամբ, մշակել է պլազմայի տաքացման մեթոդը կառավարվող ջերմամիջուկային սինթեզի համար, զգալի աշխատանքներ ունի հզոր գազային քվանտային գեներատորների ստեղծման բնագավառում։ Ստեղծել է քվանտային լազերներ, առաջադրել է օպտիկաէլեկտրոնիկայի բնագավառում լազերների կիրառության նոր առաջադիմական գաղափարներ։

1954-ին, Ալեքսանդր Պրոխորովի, ստեղծել է առաջին քվանտային գեներատորը ամիակի մոլեկուկների փնջի օգտագործումով, իսկ 1955-ին առաջարկել է անհավասարակշռված քվանտային համակարգի եռամակարդակ մեթոդը, որը շատ լայն կիրառություն է ստացել քվանտային գեներատորներում և ուժեղացուցիչներում։

Գիտնականի այդ աշխատանքներով, ինչպես նաև ամերիկացի ֆիզիկոս Չարլզ Հարդ Թաունսի հետազոտություններով, փաստորեն, հիմք դրվեց նոր գիտական ուղղության, որն այսօր ողջ աշխարհում հայտնի է քվանտային էլեկտրոնիկա անվանումով։

1959-ին Բասովը և Պրոխորովը արժանացան Լենինյան, իսկ 1964-ին, Թաունսի հետ, լազերների և մազերների ստեղծման համար՝ Նոբելյան մրցանակի։

Բասովին է պատկանում լազերներում կիսահաղորդիչների օգտագործման գաղափարը, նա է զարգացրել կիսահաղորդչային լազերների ստեղծման զանազան մեթոդները։ 1961-ին Բասովը ուշադրություն է դարձրել ջերմամիջուկային սինթեզների օգտագործման հնարավորությունների վրա և նրա հետագա աշխատանքներով ստեղծել է լազերային ջերմամիջուկային սինթեզի մեթոդը։

1978-ից եղել է «Գիտելիք» համամիութենական ընկերության նախագահ, արժանացել է Վոլտայի անվան մեդալի։

Նա «Քվանտային էլեկտրոնիկա» և «Պրիրոդա» հանրահայտ գիտական ամսագրերի գլխավոր խմբագիրն էր։

Աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Պավել Ծատուրյան, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ. 1901-2000, գիրք Ա, Երևան, «ՎՄՎ-Պրինտ» հրատարակչություն, 2007, էջ 210-211։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Басов Николай Геннадиевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Munzinger Personen (գերմ.)
  5. ↑ Find A Grave — 1996.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-58.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
  8. ↑ The Nobel Prize in Physics 1964 — Nobel Foundation.
  9. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  10. ↑ Kalinga Prize for the Popularization of Science — Kalinga Prize.
  11. ↑ Большая золотая медаль РАН имени М.В.Ломоносова — RAS.
  12. ↑ https://www.upm.es/UPM/Historia/HonorisCausa
  13. ↑ APS Fellow Archive — APS.
  14. ↑ APS Council Announces 1998 APS Fellows — APS, 1999.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Բասով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 305)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլայ_Բասով&oldid=9025130» էջից