Wieloletni budżet UE: co to jest?
W jaki sposób finansowana jest Unia Europejska i w co inwestuje pieniądze? Dowiedz się więcej o wieloletnim budżecie UE i o tym, jak jest przygotowywany.
Długoterminowy budżet UE pomaga milionom studentów, tysiącom naukowców, miast, przedsiębiorstw, regionów i organizacji pozarządowych. Przyczynia się do zdrowszej i bezpieczniejszej żywności, nowych i lepszych dróg, kolei czy lotnisk, czystszego środowiska i większego bezpieczeństwa na zewnętrznych granicach UE.
Łączenie zasobów wzmacnia Europę i jest kluczem do dobrobytu. Gdy Europa zmaga się z niszczycielskim wpływem pandemii koronawirusa na społeczeństwo i gospodarkę, ambitny budżet UE spełniający oczekiwania Europejczyków ma większe znaczenie niż kiedykolwiek wcześniej.
Czym jest wieloletni budżet UE?
Wieloletni budżet UE jest również znany jako ‘wieloletnie ramy finansowe’ lub WRF (po ang. MFF). Określa pułap kwoty, jaką UE może zainwestować w ciągu co najmniej pięciu lat w różnych obszarach polityk. Ostatnie długoterminowe budżety ustalano na siedem lat.
UE ma zarówno wieloletni budżet, jak i roczne budżety, między innymi po to, aby zapewnić przewidywalność, a tym samym wydajność programom, które chce finansować. Ta przewidywalność jest potrzebna na przykład naukowcom pracującym nad wieloletnimi projektami.
Długoterminowy budżet musi także charakteryzować się pewną elastycznością, aby móc odpowiadać na nieprzewidziane kryzysy i sytuacje awaryjne, takie jak pandemia koronawirusa. Dlatego zawiera szereg instrumentów zapewniających, że w nieprzewidzianych okolicznościach fundusze będą mogły zostać wykorzystane tam, gdzie są najbardziej potrzebne.
Na przykład fundusz solidarności UE zapewnia pomoc finansową w przypadku poważnej klęski w państwie członkowskim, a Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji pomaga pracownikom zwolnionym w wyniku zmian strukturalnych w światowym handlu lub kryzysu gospodarczego znaleźć nową pracę. Od początku kryzysu koronawirusowego udostępniano fundusze UE w celu przeciwdziałania społeczno-ekonomicznym skutkom pandemii i wspierania systemów opieki zdrowotnej w krajach UE. Dowiedz się więcej z naszej osi czasu działań EU w kwestii COVID-19.
Budżet UE różni się od budżetów krajowych między innymi tym, że jest budżetem bardziej inwestycyjnym - nie finansuje np. edukacji podstawowej lub obrony narodowej, a zamiast tego skupia się głównie na kluczowych obszarach zapewniających wartość dodaną UE, wspierając wzrost gospodarczy i konkurencyjność lub wcielając w życie solidarność poprzez wspieranie osób najbardziej dotkniętych kryzysem koronawirusowym.
W co inwestuje UE?
Budżet wspiera badania i innowacje, inwestycje w transeuropejskie sieci oraz rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), co ma wspierać wzrost gospodarczy i tworzyć miejsca pracy w UE.
Najwięcej środków w ramach obecnego wieloletniego budżetu otrzymują wspólna polityka rolna UE (WPR), wspólna polityka rybołówstwa i środowisko. Następne są programy „spójności”, które pomagają zmniejszać dysproporcje w poziomie rozwoju regionów UE. Z wieloletniego budżetu finansowane są również projekty rozwojowe i międzynarodowa pomoc humanitarna.
Dowiedz się więcej o programach finansowanych z wieloletniego budżetu oraz projektach finansowanych w twoim regionie.
Jak finansowany jest wieloletni budżet UE?
Fundusze na wieloletni budżet UE pochodzą z wielu źródeł przychodów i jego finansowanie nie jest łatwe do wytłumaczenia. Wśród nich są:
- wkłady finansowe państw UE
- cła przywozowe na produkty spoza UE
- grzywny nakładane na firmy naruszające unijne reguły konkurencji.
Aby pomóc krajom UE zaoszczędzić pieniądze, zwłaszcza w świetle skutków wybuchu koronawirusa, Parlament chce zreformować sposób finansowania budżetu UE i wezwał do utworzenia nowych źródeł dochodów.
W związku z przewidywanym spadkiem dochodów narodowych brutto krajów UE z powodu pandemii oraz w celu sfinansowania ożywienia gospodarczego, Parlament zatwierdził również zwiększenie tzw. „pułapu zasobów własnych” - w szczególności maksymalnej kwoty, o którą UE może wnioskować od krajów członkowskich w celu sfinansowania budżetu.
Dlaczego Parlament apeluje o nowe uprawnienia UE do zasilania własnego budżetu?
Jak ustalany jest wieloletni budżet UE?
Przed wygaśnięciem bieżącego budżetu długoterminowego, Komisja Europejska przedstawia propozycję następnego budżetu, która służy jako podstawa do negocjacji pomiędzy Parlamentem Europejskim i Radą, skupiającą ministrów ze wszystkich krajów UE.
Komisja Europejska opublikowała swój projekt wieloletniego budżetu na lata 2021–2027 w maju 2018 r.; Parlament przyjął swoje stanowisko w listopadzie 2018 roku i potwierdził je w październiku 2019 r. Gdy na początku 2020 r. wybuchła pandemia koronawirusa, Rada nadal nie określiła swojego stanowiska negocjacyjnego.
Aby walczyć z pandemią koronawirusa i jej konsekwencjami, Parlament wezwał 17 kwietnia i 15 maja 2020 r. do opracowania solidnego pakietu naprawy i odbudowy w celu ponownego uruchomienia gospodarki europejskiej i udzielenia pomocy osobom najbardziej dotkniętym kryzysem. W odpowiedzi na wezwania Parlamentu, Komisja Europejska zaproponowała plan bodźców ekonomicznych o wartości 750 miliardów euro w połączeniu z budżetem UE w wysokości 1,1 biliona euro na lata 2021-2027.
Przywódcy UE w Radzie osiągnęli porozumienie w sprawie wieloletniego budżetu i funduszu odbudowy po COVID-19 w lipcu 2020 r. W rezolucji przyjętej w reakcji na to porozumienie Parlament wyraził ubolewanie z powodu proponowanych cięć w budżetach kluczowych programów i wezwał do demokratycznej kontroli nad planem odbudowy oraz do wyraźnego powiązania między poszanowaniem praworządności w krajach UE a dostępem do funduszy.
Parlament prowadził negocjacje z rządami krajów UE nad projektami Komisji Europejskiej od końca sierpnia.
Jak będzie wyglądał budżet UE na lata 2021-2027?
Po 10 tygodniach intensywnych negocjacji, negocjatorzy Parlamentu i Rady osiągnęli 10 listopada 2020 r. porozumienie w sprawie planu inwestycyjnego i finansowego UE na nadchodzące siedem lat. Przemawiając po tym przełomie w negocjacjach, Przewodniczący PE David Sassoli powiedział: „To dobre porozumienie dla Europejczyków. Ten pakiet środków pomoże krajom europejskim wyjść z obecnego kryzysu, jednocześnie stanowiąc inwestycję w długoterminową przyszłość Europy”.
Podczas negocjacji, Parlament zabezpieczył dodatkowe 15 mld euro na wzmocnienie kluczowych programów UE, takich jak program na rzecz zdrowia EU4Health, Horyzont Europa (badania i innowacje) i Erasmus+ (edukacja, młodzież i szkolenia), które poprawiają jakość życia Europejczyków. Kolejny 1 miliard euro zwiększy elastyczność reagowania na przyszłe potrzeby i kryzysy.
Parlament również zaciekle walczył o prawnie wiążące porozumienie w sprawie wprowadzenia nowych źródeł dochodów UE. Zapewni to, że koszty spłaty odbudowy po pandemii koronawirusa nie spadną na europejskich podatników ani nie odbędą się kosztem istniejących programów UE. Nowe linie finansowania obejmują podatek od tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi, opodatkowanie gigantów cyfrowych i podatek od transakcji finansowych.
Co najmniej 30% budżetu UE i funduszu odbudowy po COVID-19 w wysokości 750 mld euro zostanie przeznaczone na wsparcie działań na rzecz klimatu. Parlament zapewnił również wzmocnioną kontrolę budżetową funduszu odbudowy. Budżet na lata 2021-2027 wymaga ostatecznej zgody Parlamentu oraz jednogłośnego poparcia Rady. Parlament zatwierdził siedmioletni budżet 16 grudnia, a Rada przyjęła go następnego dnia. Wraz z pakietem odbudowy po COVID-19 umożliwi UE zapewnienie inwestycji o wartości 1,8 biliona euro.
Posłowie do PE i Rada osiągnęli również porozumienie w sprawie wprowadzenia nowego mechanizmu uzależniającego otrzymanie środków unijnych od przestrzegania przez państwa członkowskie praworządności. Nowy mechanizm zostanie uruchomiony nie tylko wtedy, gdy naruszenie bezpośrednio wpływa na fundusze unijne, ale także w przypadku poważnego ryzyka takiego naruszenia. Końcowi beneficjenci funduszy UE będą chronieni. Nowe rozporządzenie zostało uchwalone przez parlament 16 grudnia i obowiązuje od 1 stycznia 2021 roku. To ważny temat dla Europejczyków - niedawne badanie opinii publicznej zlecone przez Parlament wykazało, że ośmioro na dziesięcioro Europejczyków chce, aby fundusze UE były powiązane z poszanowaniem praworządności.
