Αρμοδιότητες εποπτείας 

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στην αρχή κάθε Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, παρουσιάζοντας τη θέση του Κοινοβουλίου για τα θέματα που θα συζητηθούν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.

Μετά από κάθε σύνοδο κορυφής ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υποβάλλει έκθεση στο Κοινοβούλιο για τα αποτελέσματα της συνόδου.

Ρόλος
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Πρόεδρό του, - που εκλέγεται για θητεία 2½ ετών που μπορεί να ανανεωθεί μία φορά - και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Καθορίζει τις γενικές πολιτικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες της Ένωσης.

Στην αρχή και το τέλος της κάθε εξάμηνης προεδρίας, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητά το πρόγραμμα της Προεδρίας με τους ευρωβουλευτές στην Ολομέλεια.

Οι ευρωβουλευτές μπορούν να υποβάλλουν γραπτές και προφορικές ερωτήσεις στο Συμβούλιο και να ζητήσουν τη δρομολόγηση νέων πολιτικών.

Στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων την προεδρία ασκεί ο/η Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας. Συμμετέχει ευθέως ή με εκπρόσωπό του/της στις συζητήσεις στην ολομέλεια που αφορούν θέματα εξωτερικής πολιτικής, πολιτικής ασφάλειας ή άμυνας. Δύο φορές το χρόνο, ο/η Ύπατος Εκπρόσωπος υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις πολιτικές αυτές και τις οικονομικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις τους.

Ρόλος
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το άλλο νομοθετικό σώμα της Ένωσης. Αποτελείται από υπουργούς από τα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, οι αρχηγοί κρατών της ΕΕ προτείνουν έναν/μια υποψήφιο/α για πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών. Ο/Η υποψήφιος/α εκλέγεται από το ΕΚ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το Κοινοβούλιο έχει επίσης το δικαίωμα να εγκρίνει τη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να την παύσει από τα καθήκοντά της. Από το 1994, οι ορισθέντες επίτροποι καλούνται να εμφανιστούν ενώπιον ακροάσεων που διοργανώνονται από τις επιτροπές του Κοινοβουλίου, ώστε οι ευρωβουλευτές να μπορούν να αξιολογήσουν τους υποψηφίους.

Το ΕΚ Κοινοβούλιο μπορεί να υποβάλει πρόταση μομφής κατά της Επιτροπής και να την πάψει από τα καθήκοντά της. Μέχρι σήμερα καμία από τις οκτώ προτάσεις μομφής που υποβλήθηκαν στο Κοινοβούλιο δεν έχει εγκριθεί. Το 1999, η Επιτροπή Santer παραιτήθηκε προτού το Κοινοβούλιο την υποχρεώσει να το πράξει.

Το ΕΚ Κοινοβούλιο ασκεί δημοκρατικό έλεγχο στην Επιτροπή,. η οποία του υποβάλλει Εξετάζει τακτικά εκθέσεις που υποβάλλει η Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένης μιας ετήσιας έκθεσης για τις δραστηριότητες της ΕΕ και την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Κάθε χρόνο, ο/η πρόεδρος της Επιτροπής εκφωνεί λόγο για την κατάσταση της Ένωσης στην ολομέλεια, η οποία είναι μια ευκαιρία να συζητηθούν τα προηγούμενα επιτεύγματα και οι μελλοντικές προτεραιότητες. Το Κοινοβούλιο καλεί τακτικά την Επιτροπή να δρομολογήσει νέες πολιτικές και η Επιτροπή καλείται να απαντά σε προφορικές και γραπτές ερωτήσεις των ευρωβουλευτών.

Ρόλος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ο θεματοφύλακας των Συνθηκών και το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ.

Το Κοινοβούλιο μπορεί να καλέσει το Δικαστήριο να στραφεί κατά της Επιτροπής ή του Συμβουλίου εάν έχουν ενεργήσει αντίθετα με το πνεύμα της νομοθεσίας της Ένωσης.

Το Κοινοβούλιο μαζί με το Συμβούλιο μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο να συγκροτήσει εξειδικευμένα δικαστήρια. Για παράδειγμα, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδρύθηκε το 2005 προκειμένου να επιλαμβάνεται διαφορών μεταξύ της ΕΕ και της δημόσιας διοίκησής της.

Ρόλος
Το Δικαστήριο είναι το ανώτατο δικαστήριο σε θέματα νομοθεσίας της ΕΕ. Ερμηνεύει το δίκαιο της ΕΕ και διασφαλίζει την ομοιόμορφη εφαρμογή του σε όλα τα κράτη μέλη.

Το ΕΚ παρέχει γνωμοδότηση πριν από τον διορισμό από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ υποβάλλει την ετήσια έκθεση της τράπεζας στην ολομέλεια και συμμετέχει σε τακτικό "νομισματικό διάλογο" με την Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής του Κοινοβουλίου.

Ρόλος
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι αρμόδια για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο υποβάλλει ετήσια έκθεση για τον προϋπολογισμό του προηγουμένου έτους στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο με βάση την έκθεση κρίνει κατά πόσον μπορεί ή όχι να εγκρίνει την εκτέλεση του προϋπολογισμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχοντας τη λεγόμενη "απαλλαγή".

Το ΕΚ παρέχει γνωμοδότηση πριν από το διορισμό των μελών του Ελεγκτικού Συνεδρίου από το Συμβούλιο.

Ρόλος
Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει τα οικονομικά της ΕΕ. Ως εξωτερικός ελεγκτής συμβάλλει στη βελτίωση της χρηματοοικονομικής διαχείρισης της ΕΕ και ενεργεί ως ανεξάρτητος θεματοφύλακας των οικονομικών συμφερόντων των πολιτών της Ένωσης.

Το ΕΚ εκλέγει τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, που ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και του καταθέτει ετήσια έκθεση πεπραγμένων. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το Δικαστήριο μπορεί να παύσει τον Διαμεσολαβητή από τα καθήκοντά του κατόπιν αιτήματος του ΕΚ. Ο διαμεσολαβητής έχει το δικαίωμα να αρχίσει αυτοβούλως έρευνα.

Ρόλος
Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής ερευνά καταγγελίες για περιστατικά κακοδιοίκησης από τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ.

Όλοι οι πολίτες, οι κάτοικοι, οι εταιρείες ή οι οργανισμοί της ΕΕ μπορούν να υποβάλουν αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για νομικό ζήτημα αρμοδιότητας της ΕΕ.

Το Κοινοβούλιο μπορεί να συγκροτήσει εξεταστική επιτροπή για να εξετάσει παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ από κράτη μέλη.