İçeriğe atla

Barış Manço

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Aynı adlı vapur için Barış Manço (vapur) sayfasına bakınız.
Barış Manço
DoğumMehmet Barış Manço[1]
2 Ocak 1943(1943-01-02)
Üsküdar, İstanbul, Türkiye
Ölüm1 Şubat 1999 (56 yaşında)
Üsküdar, İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebiKalp krizi[2]
Defin yeriKanlıca Mezarlığı
Diğer ad(lar)ıBarış Ağabey, Uzun Saçlı Dev Adam, Barış Çelebi
MeslekŞarkıcı, besteci, aranjör, söz yazarı, oyuncu, TV programı yapımcısı
Etkin yıllar1958-1999
Evlilik
Marie Claude
(e. 1970; b. 1970)
Lale Manço
(e. 1978; ö. 1999)
Çocuk(lar)Doğukan Manço
Batıkan Manço
ÖdüllerDevlet sanatçısı (1991)
İmza

Mehmet Barış Manço (2 Ocak 1943, İstanbul - 1 Şubat 1999, İstanbul), Türk aranjör, şarkıcı, besteci,[3] söz yazarı, televizyon programı yapımcısı ve sunucusu,[4] köşe yazarı,[5] ve kültür elçisidir.[not 1][6][7][8] Türkiye'de rock müziğin öncülerinden, Anadolu rock türünün kurucuları arasında sayılır.[9] Bestelediği 200'ün üzerindeki şarkısı,[10] kendisine on iki altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı.[11][12][13] Şarkılarının bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Felemenkçe, Almanca, Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı. Hazırladığı televizyon programları sayesinde dünyanın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır.[14] 1991'de "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı" unvanına layık görülmüştür.[15]

Gençliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Oğlu Doğukan Manço katıldığı bir söyleşide: "Babam 1943'te İstanbul'da doğdu ve Türkiye'de ilk Barış ismini aldı, esasında isim babası. Barış ismi, 1941'de dünya savaşlarının ardından barışa duyulan özlemden doğdu. Amcam da 41 doğumludur, savaşın başlangıç tarihi. Ancak 1941 yılında babamın hiç görmediği amcası Yusuf ölmüş, lakabı "Tosun Yusuf" imiş. Bunun verdiği hüzünle "Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço" koymuşlar adını. Babam ilkokula başladığı zaman da Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço'yu nüfus kaydından sildiriyorlar, sadece "Mehmet Barış Manço" ismi kalıyor. Devlet konservatuvarı klasik Türk sanat müziği hocası, sanatçısı ve yazar Rikkat Uyanık[16] ve İsmail Hakkı Manço çiftinin ikinci çocuğu olan Mehmet Barış Manço, 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar'daki Zeynep Kâmil Hastanesi'nde doğdu.[17] II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi "Mehmet Barış" adını verdi.[18][19]" açıklamasıyla babasının Türkiye'de ilk "Barış" isimli kişi olduğunu ve adının "Tosun Yusuf Mehmet Barış Manço" olduğunu söylemiştir.[20] 1954'te Galatasaray Lisesi ortaokul giriş sınavına girmeden önce, ismi Mehmet Barış Manço olarak değiştirilmiştir.[21]

Dört çocuklu ailede Savaş, İnci ve Oktay adlarında üç kardeşi vardı. Konservatuvardaki çalışması sırasında Zeki Müren'in de hocalığını yapan annesi Rikkat Uyanık,[16] daha sonraları Barış Manço'yla birlikte televizyon programlarına da katıldı, şarkı da söyledi. Baba tarafı İstanbul'un Fethi'nden sonra Konya'dan Selanik'e göç etmiş ve savaş yıllarındaki zorluklar nedeniyle I. Dünya Savaşı sırasında İstanbul'a göç etmiştir.[18] Annesi Rikkat Uyanık Adana, Kozan doğumludur[22] ve Barış, çocukluğunun üç senesini burada geçirmiştir.

Üç yaşındayken anne babasının ayrılığından sonra Barış Manço, babası ile yaşamaya başladı. Babasıyla birlikte sık sık ev değiştirdi ve Cihangir'de, Üsküdar'da, Kadıköy'de ve kısa bir süre için Ankara'da yaşadı. İlkokula abisi Savaş ve ailenin en küçük ferdi olan kız kardeşi İnci'nin de okuduğu Kadıköy Gazi Mustafa Kemal İlkokulu'nda başladı. 4. sınıfı Ankara Maarif Koleji'nde okudu ve ilkokulu Kadıköy'deki başladığı okulda tamamladı.[23] Yatılı olarak Galatasaray Lisesi'nin orta bölümüne devam etti. 1957'de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başladı.[24] 1958 yılında ilk grubu Kafadarlar grubunu kurdu. Ortaokul yıllarında kurulan bu grup rock'n roll coverları yaparken, Barış Manço da ilk bestesi olan Dream Girl'i bu dönemlerde yaptı ve Ankara'da küçük bir müzik ödülünün de sahibi oldu. İkinci grubu Harmoniler'de yine Galatasaray Lisesi'ndeki arkadaşları vardı. 1959'da Galatasaray Lisesi konferans salonunda ilk konserini verdi.[19] 4 Mayıs 1959'da babasının ölümü üzerine Galatasaray Lisesi'nden ayrılarak, eğitimine Şişli Terakki Lisesi'nde devam etti.[19] Şişli Terakki Lisesi'nde eğitimini tamamlayan Manço,[25][26] yüksek öğrenimini Belçika Kraliyet Akademisinde, "resim-grafik-iç mimari" alanında tamamladı ve okulunu birincilik ile bitirdi.[27][28]

1960'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış Manço, görünümü ile özgün bir tarz sahibiydi.

Barış Manço ve Harmonilerin ilk 45'likleri Grafson Plak şirketinden 1962 yılında yayımlandı. Barış Manço, Harmoniler ile 3 tane 45'lik yaptı. Bu 45'likler 1962 yılında yayımlanan Twistin Usa / The Jet ile Do The The Twist / Let's Twist Again ve 1963 yılında yayımlanan Çıt Çıt Twist / Dream Girl idi. Manço,[19] liseyi bitirdikten sonra Türkiye'den ayrılıp Belçika'da öğrenim hayatını sürdürmek isteyince Harmoniler dağıldı.

Barış Manço, 1963 yılının Eylül ayında Belçika Kraliyet Akademisi'nde yüksek öğrenim görmek için Türkiye'den ayrıldı ve Belçika'ya gitmeden önce karayoluyla bir kamyonla Fransa'nın başkenti Paris'e giderek daha önce konuştuğu Fransız şarkıcı Henri Salvador'la buluştu.[29] Henri Salvador, Barış Manço'nun Fransızcasını ve fazla kilosu nedeniyle dış görünüşünü yetersiz buldu ve anlaşma yapamayan Manço, Belçika'daki abisi Savaş Manço'nun yanına gitti. Belçika Kraliyet Akademisi'nde resim, grafik ve iç mimarlık eğitimi görürken bir yandan da garsonluk, otomobil bakıcılığı işlerinde çalıştı. Bu sırada Belçikalı şair André Soulac ile tanıştı. Soulac sayesinde Fransızcasını ilerletti ve yaptığı besteleri değerlendirme imkânı buldu. Soulac, Manço'nun bestelerine söz yazdı.

1964'te müzik hayatına devam etmek isteyen Barış Manço, Rigolo plak şirketiyle anlaşarak[30] "Jacques Danjean Orkestrası" ile beraber çalışmaya başladı. Twist'ten Rock and Roll'a dönen Barış Manço'nun kayıt şartları da iyileşmiş oldu. 1964'ün Eylül ayında dört şarkılık Fransızca iki EP çıkardı. ilk EP'de Baby Sitter ve Quelle Peste, diğer EP'de Jenny Jenny ve Un autre amour que toi şarkıları yer aldı. Plakların başarısı sonucu Fransız radyosunda yayımlanan "Salut les copins" adlı pop müzik içerikli bir programa konuk oldu.[29] Bu EP Türkiye'ye geldiğinde radyocular Manço'yu Fransız bir sanatçı olarak düşünüp sundular.

12 Ocak 1965'te Paris'teki konser salonu Olympia'da Salvatore Adamo ve France Gall'den önce sahne alarak kendi bestesi olan Babysitter'ı daha sonra Jenny Jenny, Quelle Peste, Un autre Amour que toi ve Je veux savior adlı Fransızca ve İngilizce şarkılarını söyledi. Manço'nun sahne performansı Henri Salvador tarafından tebrik edildi. Aynı yıl Liège'de "Golden Rollers" adlı bir grupla konser verdi. 1966'da ise bir festivalde "The Folk 4" grubu ile Türk müziğinden örnekler sergileyerek dikkat çekti. Ancak Fransız bir müzisyenin Barış Manço'nun aksanını beğenmediği için onun plağının çalınmasını yasaklaması Barış Manço'yu derinden etkiledi ve Avrupa kariyerini sona erdiren nedenlerden biri oldu. Aynı yıl "L' Alba" adlı bir grup Barış Manço ve André Soulac tarafından yazılan ilk parçayı seslendirdi.

1966'da Olympia'daki konser sırasında "Vahşi Kedi" anlamına gelen "Les Mistigris" adlı Belçikalı grupla tanıştı ve onlarla çalmaya başladı. Grupla beraber Fransa, Belçika, Çekoslovakya, Belçika, Almanya ve İsveç'te konser verdi.[29][31] Sahibinin Sesi şirketiyle anlaşan Barış Manço, Les Mistigris ile birlikte 1966 yılında II Arrivera / Une Fille ve Aman Avcı Vurma Beni / Bien Fait Pour Toi 45'liklerini çıkardı. 1967'de Hollanda'da geçirdiği bir kaza yüzünden dudağında bir yarık oldu ve bıyık bırakmaya başladı.

1967 yılının yaz aylarında yine Les Mistigris ile Türkiye'ye gelen Manço, As Kulüpte de bir konser verdi. Manço'nun Les Mistigris ile yaptığı son kayıtlar, 1967 sonlarına doğru bir EP'de toplanarak piyasaya sürüldü. Bu EP'de sonradan "Kol Düğmeleri" olarak bilinecek olan ve Manço'nun ilk Türkçe bestesi "Bizim Gibi"nin yanı sıra Big Boss Man, Seher Vakti, Good Golly Miss Molly adlı şarkılar yer alıyordu. Ancak vize problemleri, yasal sorunlar ile uğraştıkları için Barış Manço ve Les Mistigris'in yolları ayrıldı. Türkiye'deki ilk saykodelik (imge gördüren) rock şarkıları Manço ve Les Mistigris grubuna aittir.[31]

Barış Manço Les Mistigris ile ayrıldıktan sonra 1968 başında Kaygısızlar grubu ile çalışmaya başladı. Genç gitaristler Mazhar Alanson, Fuat Güner, baterist Ali Serdar ve bas gitarist Mithat Danışan'dan oluşan grup daha önceden kendi konserlerini veren genç bir gruptu. Barış Manço'nun Kaygısızlar ile birleşmesi üzerine İngilizce olan parçalar eski haliyle bırakılmak üzere Türkçe eserler Kaygısızlar eşliğinde yeniden kaydedilerek yayımlanacaktı. Barış Manço'nun Sayan'dan çıkardığı bu ilk plakta "Bizim Gibi" adlı şarkı "Kol Düğmeleri" olarak yeniden kaydedilecekti.

Barış Manço ve Kaygısızlar'ın Sayan'dan çıkardığı, Kol Düğmeleri / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly parçalarını içeren bu ilk plak 1968'de yayımlayıp oldukça geniş bir popülarite elde etti. Manço'nun Liège kentinde eğitimine devam etmesi nedeniyle yaz aylarında bir araya gelebilen topluluk üçüncü 45'likleri Bebek / Keep Lookin'le birlikte saykodelik öğeleri Anadolu'nun mistizmiyle birleştirerek vermeye başladılar. Günümüzde yaygın algılanışı manevi değerlere zarar vermeyen bir popülist olan Manço, 68 yılında şarlatan, ukala bir asi genç olarak gösteriliyordu. Barış Manço ise Kaygısızlar'la "Trip / Karanlıklar İçinde", "Kirpiklerin Ok Ok Eyle / Ağlama Değmez Hayat", "Kağızman / Anadolu" ve Paris'te doldurulan "Flower of Love / Boğaziçi" plaklarını yaptı. Saykodelik tınıların içerisine serpiştirdiği doğu müziğiyle kendine özgü bir Doğu-Batı ezgisi oluşturdu. Aralıklarla plak çıkaran grup hem Anadolu temalarına, hem de doğu motiflerine yakınlığı ile bilinen yavaş yavaş yükselmekte olan Saykodelik müzik akımından etkilendi. Barış Manço'nun Kaygısızlar ile yaptığı 45'liklerden Ağlama Değmez Hayat 1969 yılında 50.000'in üstünde satış yaparak Manço'ya ilk altın plağını kazandırdı. Manço, 1969 Haziran'ında Belçika Kraliyet Akademisi'ni birincilikle bitirdi ve İstanbul'a nişanlısı ile döndü.[32]

1970'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1969 yılı sonunda Kaygısızlar ile yollarını ayıran[33] Manço için 1970, saykodelik rock'tan tipik Anadolu pop sularına açıldığı bir yıl oldu. Kaygısızlar olmadan girdiği bu yeni yılda Barış Manço, Türkiye'de "...Ve" diye bilinen yurtdışında ise "Etc" adıyla lanse ettiği yeni bir grupla çalışmaya başlamıştı. Bu grup ile "Derule / Küçük Bir Gece Müziği" adlı plağı kaydeden Manço,[33] bu grupla Türkiye'de Akdeniz ve Karadeniz bölgesini kapsayan bir turneye çıkmıştır.

1970 yılının Kasım ayında, o güne kadar Batı enstrümanlarını kullanan Manço, Dağlar Dağlar'ı yayımladı.[34] Barış Manço'nun gitarı ve Kemençe sanatçısı Cüneyd Orhon'un kemençesi ile kaydedilen şarkı, Barış Manço'nun sadece rock ile sınırlı kalmayan kendi müzik tarzının başlangıcıdır. 700.000'den fazla satan Dağlar Dağlar plağı Manço'ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Sayan Plak tarafından verilen ödülü sinema oyuncusu Öztürk Serengil, İstanbul Fitaş sinemasında Manço'nun bir konseri sırasında takdim etti.[35]

Dağlar Dağlar'ın başarısı ile Türk müziği piyasasında büyük ses getiren Barış Manço, 1970'te Türkiye'de ender görülen bir işe imza atıp zaten ünlü olan Moğollar ile güçlerini birleştirme kararı aldı. Çünkü iki grubun da hedefi, Türk müziği ile Avrupa'da ün kazanmaktı. Manço, o zamana kadar Batı etkisinde, Moğollar ise Anadolu pop tarzında müzik yapıyordu. Manço, bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söylemiştir: "Artık biz bir bütünüz. Ne ben Moğollar'ın şarkıcısıyım, ne de onlar benim grubum. Yepyeni bir grup olduk. Adımız MançoMongol. Kafaca anlaşan, aynı fikir seviyesine gelmiş olan bizler, yaptıklarımızın daha iyi olması için, sesimizi bütün Dünya'ya kuvvetlice duyurabilmek için, başbaşa vermenin zamanı geldiğini anladık."[36] MançoMongol adlı grubun ilk Türkiye konseri ise 1971 Nisan'ında Manço'nun Platin Plak ödül töreninde gerçekleşti. Mayıs ayına kadar olan süreçte Barış Manço, Moğollar ile "İşte Hendek İşte Deve", "Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle" ve "Binboğanın Kızı"'nı kaydettiler. "İşte Hendek İşte Deve", de tıpkı Dağlar Dağlar gibi büyük beğeni topladı ve adını Barış Manço klasikleri arasına yazdırdı. Çıktıkları Anadolu turnesinin Kütahya ayağında Manço'ya göre uzun saçları yüzünden tehdit edildikten sonra tur otobüslerine dinamitle saldırı düzenlendi. Konserin hemen sonrasında meydana gelen patlamada kimse yara almadı.[37] 1971'de kabakulak olan Barış Manço'nun hastalığının da etkisiyle Fransa'da çalışan bu grup, dört ay değişik yerlerde konserler verdikten sonra oradan ayrıldı. Mançomongol 1971'in Haziran ayında gruptaki anlaşmazlıklar ve Barış Manço'nun sağlık sorunları nedeniyle dağıldı.

1971 ve 1972 yılları Barış Manço'nun birçok sanatçı ile çalışarak Kurtalan Ekspres'i kurma çalışmalarıyla geçti. 1971 yılında, 1969 Türkiye Güzellik Kraliçesi Azra Balkan ile nişanlandı. Nişan, 1972'nin Mayıs ayında ayrılmalarıyla sonuçlandı.[38] 1972'de Kıbrıs'a giderken asker kaçağı olarak yakalandı ve Belçika Kraliyet Akademisi diploması sayesinde yedek subaylık hakkı kazandı.[39] Askerlik öncesi, 1972 yılı Şubat ayında, adını İstanbul'dan Güneydoğu'ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres'i kuran Manço, 1972 Mayıs'ında grupla stüdyoya girerek "Ölüm Allah'ın Emri" ve "Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı şarkıları kaydetti. Manço, Engin Yörükoğlu, Celal Güven, Özkan Uğur, Nur Moray ve Ohannes Kemer'in oluşturduğu orkestra ile Anadolu'da konserler verdi.[40] Bu grupla kaydettiği "Ölüm Allah'ın Emri" ve "Gamzedeyim Deva Bulmam" şarkılarının yer aldığı ilk plağı 1972 yılının başında yayımladıktan sonra Barış Manço askere gitti.[41] Türküola tarafından yayımlanan Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in ilk plağı "Ölüm Allah'ın Emri-Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı plakta Kurtalan Ekspres kadrosu şu şekildeydi: Ohannes Kemer (yaylı tambur, gitar), Nur Moray (davul), Engin Yörükoğlu (davul), Celal Güven (vurmalı sazlar), Özkan Uğur (bas), Nezih Cihanoğlu (gitar). 1972 yılının Mayıs ayı sonunda ise grup, veda konserini vererek Manço'yu askere uğurladı. Kurtalan Ekspres ise dağılmayacağını ve Manço'nun askerden dönmesini bekleyeceğini açıkladı.[42]

1972 yılının Nisan ayında altı ay süren Polatlı Topçu ve Füze Okul Komutanlığı'nda yedek subay öğrenciliğine başladı. Daha sonra topçu batarya takım komutanı asteğmen olarak bir yıl Edremit'te askerliğini yaptı.[43][44] Bıyıklarını ve saçlarını kesen Manço, bundan sonra hep bıyıklı ve uzun saçlı olacaktı. Polatlı'da ve Edremit'te orduevlerinde konserler verdi.[45] Terhisine az bir süre kala Harbiye Orduevi'ne atandı. 19 ay 26 gün[46] askerlik yapan Manço, bu sürede orduevi dışında sahne almadı.[46]

Barış Manço, eğitim dönemi biter bitmez konser ortamından uzak kalsa da plak ile dinleyiciye ulaşma yollarını denedi. Kurtalan Ekspres ile "Küheylan" ve "Lambaya Püf De" adlı şarkıları kaydederek uzaktan çekilmiş peruklu fotoğrafının bulunduğu bir zarfla piyasaya sürdü. Şubat 1973'te yayımlanmış olan Küheylan, Manço'nun isminin sağcıya çıkmasına neden olan ilk eserdi. Parçada geçen Aslıhan, Neslihan, özümüze dönelim gibi sözler Orta Asya özlemi olarak algılanmıştır. Bu plağı 1973 yılının Ağustos ayında yayımlanan, Manço'nun askerliğinin sonlarında tamamlamış olduğu Hey Koca Topçu/Genç Osman plağı takip etti. Genç Osman'ın da bir serhat türküsü olması Manço'nun ülkücü olarak eleştirilmesine neden olacaktı.

Askerlik sonrası ilk konserini Ankara Dedeman Sineması'nda verdi.[47] Askerlik sonrasında ilk defa bir gazinoda sahne almaya başladı. Ancak Ankara'daki Lunapark Gazinosu'nda sadece dört gün sahne aldı ve işi bıraktı.[48] İşi bırakmasıyla ilgili "Programlarımızı çeşitli şekillerde kısıtlamak istediler, kabul etmeyip çıktık" açıklamasını yaptı.[48] İlk video klibini yine bu dönemde "Hey Koca Topçu" parçası için çekti. Bu klipte Kurtalan Ekspres üyeleri Yeniçeri ve Mehter kıyafetleriyle, Barış Manço ise Mülâzim-i Evvel Barış Efendi olarak asker giysisiyle göründü.[49] 70'lerin ortalarına doğru Cem Karaca solun, Barış Manço ise sağın sembolü olarak görülüyordu. Ancak konserlerinde kendisine bozkurt işareti yapanlara biz sadece sizin için gelmedik buradaki herkes için geldik diyerek "Hey Koca Topçu"yu istek yapanları sol yumruğunu havaya kaldırarak protesto edecekti.

Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1974 yılı içerisinde "Nazar Eyle, Gülme Ha Gülme" adlı 45'liklerini kaydetti. Bu iki çalışma, öyküsü, sözü ve müziği Barış Manço tarafından yazılan Baykoca Destanı adlı bir konsept çalışmadan alınma şarkılar olmakla birlikte ilk etapta 45'lik olarak yayımlanmak zorunda kalındı. Daha sonra Nazar Eyle adlı çalışma, Baykoca Destanı'ndan çıkartıldı. Öte yandan Destan, Manço'nun "Etc." grubuyla yıllar önce kaydettiği "Gelinlik Kızların Dansı" gibi temalarla zenginleştirilerek 1975 sonlarına doğru bambaşka bir şekil alacaktı. Manço, o sene Hey dergisi tarafından yılın erkek şarkıcısı seçildi.[50] 1974 yılında Avustralya turnesine çıkan Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in orada verdiği konserlerin kaydedilerek kaset olarak yayımlanması tasarısı hiçbir zaman gerçekleşmedi. Aynı yıl 27 Haziran'da İnönü Stadı'nda düzenlenen "Hey Müzik Festivali-74" kapsamında sahne aldı.[51]

1975 yılında Barış Manço'nun Kurtalan Ekspres ile birlikte hazırlamakta olduğu ilk uzunçalarına lokomotif olarak çıkarılan, bir yüzü askerde yazdığı "Ben Bilirim Ben Bilirim" bir yüzü ise gelmekte olan uzunçaların isim parçası olan enstrümantal "2023"’ten oluşan 45'lik yayımlandı. Aynı yıl bir yıllık bir çalışmanın ardından kariyerinin ilk uzunçaları olan 2023'ü yayımladı. Manço'nun daha önceki Saykodelik rock ya da yakın dönemdeki Anadolu kökenli şarkılarından çok farklı olarak progresif rock denecek bir tarza sahip beş parçadan oluşan 13 dakikalık Baykoca Destanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına yazılmış senfonik bir eser olan 10 dakikalık "Kayaların Oğlu" ile "2023" ikilisi gibi destansı eserlere sahip sıra dışı bir albüm olarak sanatçının diskografisinde yer aldı. Bu dönemde Barış Manço, kariyerinin tek sinema filmi Baba Bizi Eversene'de oynadı.[52]

1975 yılında Kurtalan Ekspres'te Özkan Uğur'un gruptan ayrılması üzerine 1976'da eski Bunalımlar ve Erkin Koray elemanı Ahmet Güvenç gruba katıldı. Kurtalan'ın yeni klavyecisi ise Dadaşlar'dan gruba geçen Kılıç Danışman idi. O yıl Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, "Barış Manço'nun Yeni Plağı" adıyla bir 45'lik yayımladı. 45'liğin bir yüzünde "Rezil Dede", diğer yüzünde ise "Vur Ha Vur" yer almaktaydı. "Rezil Dede" adlı parça, "Çay Elinden Öteye" adlı bildik Karadeniz türküsünün Barış Manço'nun esprili sözleriyle bir rock komediye çevrilmiş haliydi. "Vur Ha Vur" ise "2023" uzunçalarının epik parçası Baykoca Destanı'ndan bir bölüm olan şarkının funk ve caz-rock tınılı yeni bir düzenlemeyle elden geçirilmiş haliydi.

1976'nın Mart ayında dünya çapında bir firma olan CBS ile anlaşan Manço, Baris Mancho ismiyle lanse edileceği ve Avrupa pazarına yönelik olarak tamamen İngilizce şarkılardan oluşacak olan proje için 1976 yılının sonuna kadar Kurtalan Ekspres ve 30 kadar Belçikalı müzisyen ile 4 kadın vokalistten oluşan Georges Hayes Orchestra'nın eşliğinde dönem teknolojisinin tüm olanaklarını kullanan bir stüdyoda -Belçika'da- çalıştı. 2 milyon TL'ye mal olan ve 1976 yılının sonlarına doğru Baris Mancho adıyla Avrupa'nın birçok yerinde satışa sunulan uzunçalar, Romanya ve Fas gibi doğu ülkelerinde liste başı olsa bile genel olarak beklediği başarıyı yakalayamadı. Albüm Türkiye'de ise 1977 yılının başında Nick the Chopper olarak yayımlandı ve büyük başarı elde etti.

1977 yılında Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in 1972-1975 arasında 45'lik olarak yayımlanmış plaklarındaki şarkılardan oluşan Sakla Samanı Gelir Zamanı yayımlandı. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1977'de 45 günlük bir Anadolu turnesine çıktı. Turnenin Balıkesir ayağında konser ekibi saldırıya uğradı ve grup üyelerinden Oktay Aldoğan ve Caner Bora yaralanarak hastaneye kaldırıldı.[53] Bu olaya rağmen turne devam etti ve tamamlandı. Aynı yıl CBS firmasının desteğiyle Londra'da Rainbow Tiyatrosu'nda Kurtalan Ekspres ile birlikte konser vererek İngilizce ve Türkçe şarkılarını seslendirdi. Manço, konserden sonra karaciğer enfeksiyonu geçirdi ve karın boşluğunda bağırsağına yapışık bir tümör nedeniyle Belçika'da ameliyat oldu.

Bir süredir sağlık problemleri nedeniyle müzikten uzak kalmış olan Manço, 1978 yılının Haziran ayında Türkiye'ye dönerek yeni plağını hazırlamaya başladı. 1975'te tanıştığı Lale Çağlar ile 18 Temmuz 1978 tarihinde evlendi.[54] Ohannes Kemer'in gruptan ayrılmasından sonra Kurtalan Ekspres'e Bahadır Akkuzu gitarist olarak girdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, 1978 sonuna doğru yayımlanan Yeni Bir Gün adındaki yeni uzunçalarlarının tanıtım konserini 1978 yılının Aralık ayında Şan Sineması'nda verdikleri konser ile gerçekleştirdi. Barış Manço, albümde yer alan şarkılardan "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa" ve "Aynalı Kemer İnce Bele"yi 31 Aralık 1978 yılbaşı günü TRT'de seslendirdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, 1979 yılı içerisinde TRT'de İzzet Öz'ün hazırladığı "Sihirli Lamba" adlı müzik programına da iki kez konuk olup albüm parçalarını tanıtmışlardır. Programda gösterilmek üzere bazı parçalara klip de çekilmiştir. "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa", "Bir Selam Sana", "Ne Ola Yar Ola", "Yeni Bir Gün" parçaları bunlardan bazılarıdır.

Yeni Bir Gün, Barış Manço'nun uluslararası kariyer anlamındaki savaşı sırasında ihmal ettiği Türkiye cephesine dönüşünü ve yerini sağlamlaştırmasını sağlamıştır. Manço, pek çok röportajında bu dönemi yeniden doğuş ve ustalığa geçiş olarak nitelendirmiştir. 1979 yılında Cem Karaca'nın Türkiye'de etkinliğini yitirmeye başlaması da Manço'nun yeniden doğuşunu hızlandıran önemli bir etkendi. Barış Manço, bu albümle ilerici rock'ın Türkiye'deki en iyi örneklerinden birini verdi. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Aynalı Kemer gibi parçalar Barış Manço'nun halk deyişlerini kullanıp Türk müziğini, ilerici müzik ile başarıyla harmanlayarak bestelediği ve bu dönemde hit olan şarkılarındandır. Barış Manço, 1979 yılında Yeni Bir Gün adlı şarkısı ile Altın Kelebek Ödüllerinde yılın erkek sanatçısı unvanını kazandı. Bu şarkı ile ayrıca yılın bestecisi, yılın albümü ve yılın düzenlemesi ödüllerini de alırken Kurtalan Ekspres de yılın grubu ödülünü kazandı. 1979'da çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışladı.[55] Aynı yıl Hollanda, Belçika, Birleşik Krallık, Almanya'da ve Kıbrıs'ta Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin 5. Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında Lefkoşa ve Mağusa'da konserler verdi.[56][57] Belçika'daki konserden dönerken 24 Ağustos 1979 tarihinde Edirne'de aracının lastiği patladı ve bir otomobille çarpıştı.[58] Kazada bel kemiği çatlayan Manço, boynunda boyunluk belinde çelik korse ile dolaşmak zorunda kaldığından uzun süre sahnelerden uzak kaldı.

1980'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1980 yılında Manço ilk kez başka bir sanatçıya beste verdi. Barış Manço'nun sipariş üzerine bizzat Nazan Şoray için yaptığı ve kaydında yine Kurtalan Ekspres'in çaldığı ve 45'lik olarak yayımlanan "Hal Hal" yılın şarkısı ödülünü kazanırken Nazan Şoray'a da altın plak kazandırdı. Manço o sene Bulgaristan Altın Orfe Müzik Festivali'ne katıldı ve Nick The Chopper ve Ben Bir Şarkıyım şarkılarıyla festivalde Bulgar şarkılarını en iyi yorumlayan şarkıcı dalında birinci seçildi.[59]

1980 yılının Eylül ayında Barış Manço sanat yaşamındaki 20. yılını "20. Sanat Yılı Disco Manço"yu yaparak taçlandırdı. Kasetin Almanya'daki Türk işçileri eliyle Türkiye'de korsanının çıkarılması ise Türkiye'de bu albümün plaklaştırılmaması için bahane oldu. Bu albüm kaset formatında Yeni Bir Gün uzunçalarından şarkılarla desteklenmiş, yeni kayıt olarak Eğri Büğrü ve Barış Manço'nun eski şarkılarının karmaca olarak stüdyo ortamında Kurtalan Ekspres ile birlikte yeniden kaydedilmiş ve seslendirilmiş hali yer almaktadır. Manço, Kurtalan Ekspres'le beraber 8 Ekim'de Emek Sineması'nda ve 9 Ekim'de Suadiye Atlantik Sineması'nda olmak üzere "Özlenen Randevu" adıyla İstanbul'da iki konser verdi.[57] 1980 Ekim'inde ise daha önce Nazan Şoray tarafından plak yapılmış olan Hal Hal arka yüzünde önce Disko Manço'da yer alan Eğri Büğrü ile birlikte 45'lik olarak yayımlandı. Bu plak 45'lik olarak yayımlanan son Barış Manço ve Kurtalan Ekspres plağıydı. Gerek Nazan Şoray yorumu gerek Barış Manço yorumu ile büyük ilgi gören şarkı 80'lerin en popüler şarkıları arasında yer almasının yanı sıra bu takının Barış Manço ile özdeşleşmesini sağlayacaktı. 19 Mayıs 1981'de Barış ve Lale Manço çiftinin ilk çocukları Doğukan Hazar Manço, Belçika'nın Liège şehrinde doğdu.[60]

Barış Manço 1981 yılının sonunda "Sözüm Meclisten Dışarı" albümünü yayımladı. Albümde yer alan "Arkadaşım Eşek" bir anda küçük büyük herkesin beğenisini kazandı. Fakat albümdeki 9 şarkıdan 6 tanesi TRT denetleme kuruluna takıldı. O tarihe kadar hemen hemen her şarkısı denetleme kurulundan geçen Barış Manço bu sefer TRT denetleme kurulundan sadece "Arkadaşım Eşek", "Şehrazat" ve "Dönence"'nin geçmesi üzerine 4 Kasım 1981 tarihinde albümdeki diğer şarkıların da radyoda ve tv de yayımlanabilmesi için TRT genel müdürü Macit Akman'ı ziyaret ederek albümün denetim kurulu tarafından tekrar değerlendirilmesini rica etti.

Manço, 1982 yılında iki kez TRT'de İzzet Öz'ün hazırladığı "Teleskop" programına katılarak, "Arkadaşım Eşek", "Şehrazat", "Dönence", "Ali Yazar Veli Bozar" ve "Hal Hal" şarkılarını seslendirdi. Arkadaşım Eşek ile birlikte "Ali Yazar Veli Bozar" gibi halk deyişlerine yer veren alışagelmiş Barış Manço hitlerinin yanı sıra en başarılı Türk ilerici rock şarkılarından biri olarak kabul gören "Dönence" ve Manço'nun günümüzde Dağlar Dağlar'dan sonra en popüler şarkısı olarak kabul edilen "Gülpembe"nin yer aldığı "Sözüm Meclisten Dışarı" albümü ile birlikte Barış Manço 80'li yıllar boyunca devam edecek olan popülerliğinin doruk noktasına ulaştı. 1982 yılında önce Anadolu turnesi, daha sonra da Amerika konserleri ile büyük başarı elde etti. Manço, bu dönemde yurt dışında birçok TV programına konuk olarak katıldı, birçok ülkede konserler verdi. 28-29 Ekim 1982 tarihlerinde Almanya, Avusturya, İsviçre, Belçika ve Hollanda'da televizyon programlarına katıldı. Altın Kelebek ödüllerinde Türk pop müziği dalında 1982 yılının en iyi erkek sanatçısı seçilen Barış Manço 1983 Eurovision Şarkı Yarışması'nın TRT tarafından yapılan Türkiye elemelerine Kazma adlı şarkısıyla katıldı. Barış Manço favori olarak gösterilse de jüri tarafından ön elemede elendi ve "Aslında benim jürim elli milyondur. Esas kararı onlar verecektir. Döneceğim ve parçayı plak yapacağım. O zaman her şey ortaya çıkacak" açıklamasını yaptı.[61][62]

Barış Manço, 1983 yılının Temmuz ayında Estağfurullah... Ne Haddimize! albümünü yayımladı. Manço, bu albümle "Halil İbrahim Sofrası" ve "Kazma" gibi ahlaki sözler içeren şarkılarla zorlu bir dönem yaşayan Türk halkının sözcüsü oldu. Sanatçının 60'lı yıllarda önce Les Mistigris ile "Bizim Gibi" adıyla, daha sonra da Kaygısızlar ile kaydetmiş olduğu "Kol Düğmeleri", bu albümde Kurtalan Ekspres ile birlikte kaydedilen yeni düzenlemesiyle yer alıp büyük beğeni toplamıştır. 1984 Altın Kelebek ödüllerinde altıncı kez yılın erkek sanatçısı seçilen Manço, 24 Temmuz 1984'te ikinci oğlu Batıkan Zorbey Manço'nun doğumu ile ikinci kez baba olma sevincini yaşadı.[63][64][65]

1985 tarihinde yayımlanan "24 Ayar" albümü ile birlikte Barış Manço'nun ezgisi değişmeye başlamıştır. Bireşimci ve elektronik dizem ağırlıklı bir tarza sahip albüm, dönemin dünyada oldukça rağbet gören tarzları elekronik pop, teknopop ve yeni akım etkileşimiyle dikkat çekse de Türkiye'de o yılların en rağbet gören müziği taverna ve arabeskten de bir o kadar uzak durmaktaydı. Kurtalan Ekspres, o sırada askerde olan Bahadır Akkuzu dışında, Manço'nun 60'lı yıllardan arkadaşı ve Belçika'lı eski bir ilerici rock grubu olan Recreation'ın lideri Jean Jacques Falaise ile birlikte bu albümde de Manço'ya eşlik etmiştir. Jacques Falaise'in Kurtalan Ekspres'e farklı ve uyumlu bir ezgi anlayışı getirdiği bu albüm ustaca yazılmış sözler itibarıyla mutasavvıf bir biçemin benimsendiği "Dört Kapı" çocukların favorisi "Bugün Bayram", "Söyle Zalim Sultan" ve "Gibi Gibi" şarkılarıyla dikkat çekmeyi başardı. Manço'nun diğer albümlerinde de rastladığımız destansı eserlerden biri de bu albümde bulunmaktadır. "Lahburger" adı altındaki parça batılılık ve doğululuk konusuna damga vurur. Manço, aynı yıl bir ameliyat geçirdi. Karın boşluğunda bulunan üç tane tümör başarılı bir ameliyat ile alınır.[66]

Barış Manço, 1986 yılı sonunda Değmesin Yağlı Boya albümünü yayımladı. 24 Ayar albümü ile başlayan müzikal değişim bu albüm ile kendini daha da belli etmekteydi ve Manço'nun grup müziğinden uzaklaştığı görülmekteydi. Şarkıların düzenlemeleri Garo Mafyan tarafından yapılan albüm, 80'lerin ruhuna uygun olarak elektronik pop efektleriyle süslenmiş bir albümdü. Manço bu dönemden itibaren şarkılarına çektiği video klipler ile bu alanda birçok sanatçıya öncü olmuştu. Manço, Değmesin Yağlı Boya albümünden birçok şarkısını kliplendirdi. Video klibi ile büyük ilgi gören "Süper Babaanne" ve adını Barış Manço klasikleri arasına yazdıran "Unutamadım" büyük ilgi gördü.

Barış Manço, gelişen kayıt teknolojileri nedeniyle Kurtalan Ekspres'i albüm kayıtlarından çekmeyi düşünse de Kurtalan Ekspres adını sahnede yaşatmaya devam etti. Ancak Caner Bora, Celal Güven ve Ahmet Güvenç'in (1991 yılında geri döndü) Kurtalan Ekspres'ten ayrılmaları ile grup klasik yapısını büyük ölçüde yitirdi. 1988 yılında, bir önceki albümde Barış Manço'nun müziğine giren Garo Mafyan'ı, Hüseyin Cebeci'nin yanı sıra klavyede Ufuk Yıldırım ve vokalistler Özlem Yüksek ve Yeşim Vatan takip etti. Kurtalan Ekspres'ten Bahadır Akkuzu'nun gözetmenliğini üstlendiği ve bu kadronun ürünü olan 1988 tarihli Sahibinden İhtiyaçtan ve 1989 tarihli Darısı Başınıza albümleri ile bu albümlerde yer alan "Domates Biber Patlıcan", "Kara Sevda", "Can Bedenden Çıkmayınca ve "Nane Limon Kabuğu" gibi hitler döneme damgasını vurdu. Barış Manço daha önceden Türkiye'de öncüsü olduğu video klip çalışmalarına bu dönemde hız vermiştir. Sahibinden İhtiyaçtan ve Darısı Başınıza albümlerindeki bütün şarkılara klip çeken Manço eski hitlerini de kliplendirmeyi ihmal etmemiştir. Barış Manço, 1989 yılında Sezen Aksu ile birlikte yılın en başarılı pop müzik sanatçısı seçildi.

7'den 77'ye, Japonya turnesi ve 1990'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış Manço, TRT'de yayımlanan Barış Manço ile 7'den 77'ye programının çekimleri için Meksika'nın Teotihuacan kentinde, 1998.

Barış Manço, yapmak istediği televizyon programlarını yıllarca planladı ve kafasında tasarladı. Ancak dönemin TRT yönetiminden bir türlü olumlu yanıt alamıyordu. En sonunda televizyon projesini hayata geçirmek için Ekim 1988'de TRT 1 televizyonuna, o güne kadar benzeri yapılmamış bir program önerdi. "Çocuk ve aileye yönelik eğitici ve eğlendirici bir dünya belgeseli" olan ve yayına girdiği günden beri, milyonlarca izleyicinin ilgisini çeken ve ekran başına toplayan, "Barış Manço ile 7'den 77'ye" programı 1988 yılında doğdu. 1988'de Barış Manço'yu başta çocukların olmak üzere herkesin sevgilisi yapacak "7'den 77'ye" programı başlar. TRT'de yayımlanan bu programda TV ekibi 150'den fazla ülkeye gidip, oraları seyircilere tanıtır. "Adam Olacak Çocuk" ile de çocuklara öğütler vermeyi, onlara yeteneklerini sergileme fırsatı verip dönemin en başarılı televizyon yüzü olur. "Barış Manço ile 7'den 77'ye", adından da anlaşılabileceği gibi tüm yaş gruplarına hitap ediyor ve kendi içerisinde özel bölümlerden oluşuyordu. "Adam Olacak Çocuk" ile çocuklara, "İkinci Kahvaltı" ile büyüklerimize ve yaşlılara, "Dönence" ve "Dere Tepe Türkiye" ile yetişkinlere; dolayısıyla herkese hitap ediyordu.

1990 yılında Ertuğrul Fırkateyni'nin Japonya'ya gelişinin 100. yılı nedeniyle düzenlenen "Türk-Japon dostluğu" etkinlikleri kapsamında Japonya'ya gitti ve Japonya'daki ilk konserini verdi. Bu konseri Japon Veliaht Prensi de izledi.[67] 1991'de Japonya'ya tekrar gitti ve Tokyo Soka Üniversitesi İkeda Salonu'nda konser verdi.[68] Konser sırasında Manço'yla birlikte Soka Üniversitesi rektörü ve Soka Vakfı başkanı Daisaku İkeda'nın ellerinde bayraklarla Kara Sevda şarkısını söylemesi ve salonun coşkulu görüntüsü, Türkiye'de de konserin ilgi görmesini sağladı.[69] 5 Şubat 1992 tarihinde annesi Rikkat Uyanık (Manço, Kocataş) öldü ve Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.[70]

1992 yılında Mega Manço albümünü yayımlayan Barış Manço, "Ayı", "Süleyman" gibi şarkılarla kendini dinletmeyi başarsa da 1986 yılından beri uyguladığı formülün eskisi kadar prim yapmadığını fark etti. Daha sonra yapılan bir röportajda albümün daha iyi olabileceğini kendisi de belirtmiştir. 1994 yerel seçimlerinde Tansu Çiller başkanlığındaki Doğru Yol Partisi'nden Kadıköy Belediye Başkanı adayı oldu, ancak rahatsızlığı üzerine seçimden önce adaylıktan çekildi.[71] 1995'te Müsaadenizle Çocuklar albümünü yayımladı. Japonya'dan konser teklifi gelmesi üzerine, 1995'te Japonya'da çok başarılı bir turneye çıktı. 1996'da konser albümü Live in Japan yayımlandı.

Bu dönemden sonra müziğin kalitesinin nispeten azaldığı, özel televizyonların arttığı, izlenme kavramının ortaya çıktığı günlerde Barış Manço, kendini hem televizyon, hem de müzik ekranından çekti. 1990'ların sonlarına doğru "Kaplumbağanın Öyküsü" projesini yaratmak istedi ve tanıtımlar da kaydedildi, ancak plak şirketinin isteğiyle Mançoloji adlı bir toplama albüm yapma kararı aldı. Hayranlardan gelen istekler üzerine seçilen şarkılar, Kurtalan Ekspres'te de çalan Eser Taşkıran düzenlemeleriyle kaydedildi.

Diskografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Barış Manço diskografisi

İlk plağı 1962 yılında Harmoniler orkestrası ile kaydettiği Twistin Usa ve The Jet şarkıları ile çıkan Manço'nun ilk Türkçe besteleri 1967'de yayımlanan Kol Düğmeleri ve Seher Vakti adlı parçalardır.

Manço'nun 12 Stüdyo, 1 konser, 7 derleme albümü ile 31 adet single eseri vardır.

Müzik klipleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk video klibini 1973'te Hey Koca Topçu parçası için çekti. Bu klipte Kurtalan Ekspres müzik grubu üyeleri Yeniçeri ve Mehter kıyafetleriyle, Barış Manço ise Mülâzim-i Evvel Barış Efendi olarak asker giysileriyle göründü.[49]

Özellikle 1970'li yıllarda klip kültürü Türkiye'de gelişmiş olmadığından, ilk iş olarak Barış Manço kendi programı için şarkılarını görselleştirmeye başladı. Programlarda yayımlanacak bu görselli şarkıların en dikkat çekeni "İşte Hendek İşte Deve" olmuştur.[72] Bu şarkı, o dönemin insanı üzerinde direkt olarak etki edecek görseller bütünüyle kliplendirilmiştir. Barış Manço'nun hemen her klibi gibi bu klipte sosyal mesaj amacı taşımaktadır. "Can Bedenden Çıkmayınca" şarkısının ve "Arkadaşım Eşek" şarkısının klibi için çeşitli şehirler gezen Barış Manço, kliplerinde her zaman şarkıdan hariç sosyal iletiler eklemeyi ihmal etmemiştir. Klipleri TRT'den sonra çeşitli özel kuruluşlar tarafından da gösterilmeye başlanmıştır. Sanatçı, "30. Yıl Özel: Tümü Aksesuar Sahibinden İhtiyaçtan" albümündeki tüm şarkılara klip çekmiştir.[73] Bunlardan en dikkat çekeni "Sahilde" şarkısının klibi olmuştur.

1995'te Müsaadenizle Çocuklar albümü için dönemin genç pop şarkıcıları "Adam Olmuş Çocuklar Korosu" adıyla bir araya gelerek aynı adlı şarkıyı seslendirdiler ve de Ajlan & Mine, Soner Arıca, İzel, Jale, Burak Kut, Nalan, Hakan Peker, Tayfun, Grup Vitamin, Ufuk Yıldırım ve Barış Manço, Taksim Meydanı'nda bu şarkı için beraber klip çektiler.

Müzikal mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de 1950'li yıllarda Erkin Koray ile başlayan, Cem Karaca, Moğollar gibi isimlerle devam eden rock müziğin kurucu isimleri arasındadır.[74] Özellikle 1960'lı yıllar, Türkiye'de yeni arayışların olduğu bir dönemdir. Farklı müzik türlerinin birleşimiyle oluşan bu yeni müzik türü, Türk Sanat Müziği, Türk halk müziği gibi geleneksel müziklerden beslenerek Anadolu Rock veya Anadolu Pop'u oluşturur. Manço da bu dönemde bazı halk türkülerini ve Klasik Türk Müziği parçalarını rock müziğe kazandırarak farklı müzik türleri arasında iletişim kurmaya çalışır.[75]

Manço'nun şöhret kazanmasını sağlayan Kol Düğmeleri parçasını da yapan Kaygısızlar grubu, Anadolu türküleri, doğu ezgileri ve çağdaş Batı müziğini birleştirerek özgün bir tarz oluşturur. Türkiye şartlarında giyim kuşamı, sakalı, yüzükleri ile farklı bir görünüme sahip olduğu için yadırgansa da zamanla bu giyim tarzı herkes tarafından kabul görür. 1970'te sözlerini yazdığı, 700.000'den fazla satan Dağlar Dağlar türküsü ile Türkiye'nin beğenisini kazanır.[76] Anadolu pop müziğinde önemli bir yere sahip olacak olan Moğollar ve 1970'li yılların başında kurulan Kurtalan Ekspres'te de özgün müzik tarzına devam eder. Elektronik altyapısı ve müzikal kalitesiyle 2023 albümü, bas gitar'ın kullanımı bakımından Dönence ve Gül Pembe parçaları Kurtalan Ekspres'in öne çıkan çalışmalarıdır.

Barış Manço, Cem Karaca gibi muhaliflerle rock müzik yapmamış olsa da 12 Eylül Darbesi, getirdiği kısıtlamalar nedeniyle müziğe de olumsuz etki yapar. Türkiye'de rock müziğin düşüşte olduğu 1980'li yıllarda Manço, rock ve pop ağırlıklı 24 Ayar, Sahibinden İhtiyaçtan, Darısı Başınıza albümlerini çıkarır. 1990'a kadar televizyon, 1992'ye kadar radyo yayıncılığında Türkiye'deki tek kurum olan TRT, Manço'nun Rezil Dede, Acıh da Bağa Vir gibi bazı şarkılarını uygun bulmayarak yayımlamaz. Aynı dönemde Bugün Bayram gibi çocuklara hitap eden şarkılar da yapar.

Türkiye'de pop müziğinin zirvede olduğu ve piyasaya yönelik müziğin yapıldığı 1990'lı yıllarda Manço, daha sonra müzikal kalite açısından kötü olarak değerlendirilen Mega Manço adlı albümü çıkarır. 1998'de 40. sanat yılı nedeniyle Mançoloji adını verdiği albümü yapmaya başlar.

Diğer çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1988 yılının Ekim ayında TRT 1'de çocuk ve aileye yönelik bir eğitim kültür ve eğlence programı olarak başlayan 7'den 77'ye adlı televizyon programı, 1998 yılının Haziran ayında 378. kez ekrana gelerek Türk televizyonculuğunda ulaşılması zor bir rekoru kırdı. Ekvatordan Kutuplara isimli programında ekibiyle birlikte beş kıtada 100'den fazla değişik yöreye giderek 600.000 km.’ye yakın yol kat etti. Ayrıca 4 × 21 Doludizgin adında bir söz gösterisi -tolkşov- programının yapımcılığını yaptı.

1975 yapımı Baba Bizi Eversene, sanatçının tek sinema filmidir. Barış Manço, bu filmde başrol oynamış ve filmin müziklerini Kurtalan Ekspres ile beraber yapmışlardır. Sinan Çetin'in yönettiği 1985 yılı yapımı 14 Numara adlı filmin müziklerini yine Kurtalan Ekspres'le,[77] 1982 yılı yapımı Çiçek Abbas filminin müziklerini de Cahit Berkay'la beraber yaptı.[78]

1963 yılında Yeni Sabah gazetesinde "Sami Sibemol" takma adıyla müzik içerikli yazılar yazdı.[54] 1993 yılında Milliyet Gazetesi'nde Oku Bakiim başlığıyla konularını günlük hayattan alan köşe yazısı yazmaya başladı ve 1995 yılına kadar yazmaya devam etti.[54] Ölümünden önce müzik hayatının 40 yılını kitap haline getirmeyi planlıyordu.[54]

1998 yılında turizm sektörüne girerek Muğla'nın Bodrum ilçesi Akyarlar mahallesinde Club Manço adında devre tatil ve otelden oluşan 600 kişi kapasiteli bir tatil mahallesi açtı.[79] Tesisin açılışını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel yaptı.[79]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış Manço'nun Kanlıca Mezarlığı'nda bulunan kabri.

31 Ocak 1999 gece saat 23:30 civarında İstanbul'un Moda semtindeki evinde kalp krizi geçirdi ve kaldırıldığı Siyami Ersek Göğüs-Kalp-Damar Cerrahisi Hastanesi'nde aynı gece saat 01:30'da öldü.[80] Daha önce 1983 yılında bir kalp spazmı geçirmişti. 1991 yılında devlet sanatçısı unvanı aldığından dolayı [81] cenazesi için devlet töreni düzenlendi. Bu töreni TRT, Kanal D ve Kanal 6 canlı olarak kesintisiz yayımladı.[82] STV ve Star televizyonları Manço Köşk'ten sevenlerinin düşüncelerini gün boyunca aralıksız paylaştı. Ayrıca Star TV ölümünün hemen öncesinde çekilen bir röportaj yayımladı.[83] 3 Şubat 1999 tarihinde üzerinde Galatasaray bayrağı da bulunan Türk bayrağına sarılı naaşı Atatürk Kültür Merkezi'ne getirilerek tören düzenlendi, ardından Levent Camii'nde cenaze namazı kılındı ve Kanlıca'daki Mihrimah Sultan Mezarlığı'nda toprağa verildi.[84] Mezarına "Gesi Bağları" yorumundan ötürü Kayseri'nin Gesi beldesinden getirilen toprak da kondu.[85] Ölümünün duyulmasının ardından Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve bazı siyasetçiler başsağlığı mesajı yayımladılar.[86]

Ayrıca sanatçı olduğumu da iddia etmiyorum. Ben öldükten sonra torunlarım ansiklopedilerde Barış Manço'yu "sanatçı" diye okurlarsa, galiba sanatçı olduğum da tescil edilmiş olacak. Geleceğe ne bıraktığınız önemli. Yoksa insan yaşarken kendi kendine "Ben sanatçıyım" dememeli.

— Bir röportajı sırasındaki sözü[67]

Barış Manço ölmeden önce müzik hayatının 40 yılını anlatan 40. yıl şarkısını bestelemiş ancak sözlerini yazamamıştır. Bu şarkının da bulunduğu Mançoloji 1999 yılında yayımlandı ve 2,6 milyon satarak o yılın en çok satan albümü oldu. Daha sonra 2002 yılında Yüreğimdeki Barış Şarkıları adında bir anma albümü yayımlandı.

Manço'nun ölümüyle Kurtalan Ekspres yeni albüm çalışması yapmayarak yaklaşık iki yıl boyunca Barış Manço için düzenlenen birçok anma konserine katıldı. Önemli bir solisti kaybeden grup, 2003'ün Ekim ayında ilk solo albümü olan 3552'yi çıkardı.[87]

Mal varlığı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış Manço'nun İstanbul, Kadıköy'de bulunan evi ve evin önündeki kabartma.

Barış Manço, ölümünden hemen önce Club Manço isimli bir tatil köyü kurdu. Oğlu Doğukan ve eşi Lale Manço'nun ifadelerine göre, Barış Manço'nun yaşamı boyunca hiç borcu olmadı. Manço çifti ve Aksüt ailesi ile ortak kurulan "ASM Dış Ticaret Turizm İnşaat Sanayi A.Ş." adında, payları müşterek olarak bir şirketleri vardı. Bu şirketin üzerinden Club Manço için çekilen kredilerin zamanında ödenmemesi sebebiyle Halk Bankası kefillerin mallarına haciz getirdi.[88] 4 Temmuz 2002 tarihinde başlatılan hacizler, o günün parasıyla 2,5 trilyon borcun ödenmesi için yapıldı ve bu hacizler ailesini etkilediği kadar sevenlerini de oldukça üzdü çünkü haczedilenler arasında Manço Köşk de vardı.[89] Rolls-Royce, MG ve Jaguar marka üç antika otomobili, antika eşyaları ve piyanosu bu hacizler neticesinde satıldı.[90][91] Borcun tamamıyla ödenmesi 2009 senesini buldu.[92] Ayrıca Lale Manço ve Sulhi Aksüt arasındaki borç husumeti sürmeye devam etti.[88][93] Borçlarla ve hacizlerle ilgili olarak Manço ailesi Cumhurbaşkanı'na ve Başbakan'a mektuplar yazdı, yardım istedi.[94] Ancak bu mektupların hiçbirine yanıt alamadılar.

Manço'nun hayali ve önemli açıklamaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Gelecek nesiller, kuşaklar tarafından Yâd-ı Cemil olmak. Tek niyetim ve gayretim bundan ibaret."

Bülent Ersoy'un 8 yıl süren sahne yasağıyla ilgili konuşması, 4 Nisan 2012 [95][96]

Barış Manço'ya bir TRT röportajı sırasında sorulan soru üzerine, "Benim birkaç hayalim var: 80 yaşındayken elimde bastonum, belki kolumda Doğukan, onun yardımıyla çıkarım sahneye ve senfoni orkestrasına 2023 çaldırmak en büyük ideallerimden birisi olsa gerek." demiştir.[kaynak belirtilmeli] Yine bu röportajda "Bu kadar hayat dolu olmanıza rağmen şarkılarınız neden hep ölüm içeriyor?" sorusuna ise "Ölüm yaşam uykusundan uyanmaktır." yanıtını vermiştir. Kendi portresini çizerken anlattığı yaşam öyküsünde "Cahit Sıtkı üstadın dediği gibi yaş 35 yolun yarısı, ben burayı geçtim, yarı yolum kaldı." demiştir. Kendi belgeselinde sorulan "Albümleriniz Japonya'da daha çok satıyor. Bunu neye bağlıyorsunuz?" sorusuna "Orada albümlerim milyonları geçti. Türkiye'de ise yarım milyon olsa çok sevinirim." yanıtını vermiştir. Bu belgeselde kendisine hatırlatılan, trafik kazasında ölen bir bebekle ilgili soruya "O benim arkadaşım olacaktı, arkadaşımdı. Bunlar çok zor sorular." diyerek üzüntüsünü dile getirmiştir.[kaynak belirtilmeli] Müge Anlı tarafından hazırlanan belgeselinde "Ben gelin istiyorum, iki tane de kızım olacak. Allah bize ömür versin." demiştir. Müge Anlı'nın sorusu üzerine "Hayır, evimin müze olmasını istemem. Burası bizim evimiz. Biz burada yaşadık, çocuklarımız da burada yaşasın. Gelinlerim gelecek daha. Allah bize ömür versin, biz yaşayalım burada." demiştir.[kaynak belirtilmeli] Manço, evinin müze yapılmasını istememiştir.[kaynak belirtilmeli]

Ali Kırca'nın "Siyaset Meydanı" programında[97] Türkiye'de müzik etkisinin değişimi ve gelişimi üzerine kitap yazacağını dile getirmiştir ancak ömrü yetmemiştir. Yazacağı kitap ve gezi ansiklopedilerinden katıldığı bir kukla gösteri programında da bahsetmiştir.[98]

1999 yılında Star TV'ye verdiği bir röportajda "Daha huzurlu bir ortam istiyorum." demiş, bu röportajdan kısa süre sonra ölmüştür. Sanatçının son görüntüleri olan bu röportajda, Türkiye'nin içerisinde bulunduğu bunalımlardan, siyasi gerilimlerden ve sevgisizlik, çatışma ortamından duyduğu rahatsızlıkları anlatmış ve "Artık albüm yapmayacağım." demiştir.[99]

Âşıklık geleneğindeki yeri ve önemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış Manço, kimi akademik çevrelerce ozan - baksı edebiyat geleneğinin devamı olan âşıklık geleneğinin çağdaş bir temsilcisi olarak görülür. Şarkılarında halk kültüründen, sanatından, edebiyatından bolca faydalanması, söz konusu geleneğin gerek biçimlerini gerekse temalarını sıklıkla kullanması; eserlerinde mesajlar vermesi, şarkılarının son dörtlüğünde âşıkların yaptığı gibi adını tapşırması bu görüşün temel dayanaklarıdır. Bazı akademisyenlerce de Barış Manço, yeni bir oluşumun temsilcisi olarak görülür. Bu da âşıklık geleneğinin devamı olarak kabul edilebilecek ve "Çağdaş Türk Ozanlığı" olarak adlandırılan oluşumdur. Manço'nun yaptığı geleneğin birebir kopyası ve devamı şeklinde değil, birleştirerek ve dönüştürerek yeniden üretmedir.[100]

Hatırası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış Manço Evleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan köşkü sanatçının ve ailesinin eşyalarının sergilendiği bir ev haline getirildi. Köşk, 19. yüzyılda yapılan ve Whittall ailesinin evi olarak bilinen tuğladan yapılmış bir konaktı.[101] Konak, 1970'li yıllarda Manço tarafından satın alındı ve ölümüne kadar bu konakta ailesiyle birlikte yaşadı.[101] Günümüzde apartmanlar ile çevrili bu tarihî konak Barış Manço evi olarak kullanılmakta ve Barış Manço'nun kişisel eşyaları sergilenmektedir. Bu evin müze olabilmesi için tüm haklarının bir noktada olması gerekiyordu, ancak evin tapusu bankanın, işletmesi Kadıköy Belediyesi'nin, içerikte sergilenenlerde ailenin olduğu için müze sınıfında değildir.

Sanatçının Belçika, Liège'de bir evi daha bulunmaktadır. Bu ev, ailesi tarafından satışa çıkarılınca Nusret Aktaş isimli bir hayranı satın almıştır. "Liège Barış Evi" isimli evde, sanatçının eşyaları sergilenmektedir.[102]

  • Barış Manço Evi'nde bulunan Barış Manço'nun heykeli ve piyanosu.
    Barış Manço Evi'nde bulunan Barış Manço'nun heykeli ve piyanosu.
  • Sanatçının 1997 model arabası.
    Sanatçının 1997 model arabası.
  • Barış Manço Evi ziyaretçilerini karşılayan Barış Manço heykeli.
    Barış Manço Evi ziyaretçilerini karşılayan Barış Manço heykeli.

Barış Manço Belgeliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış Manço ile yıllarca beraber çalışmış yapımcı Erkmen Sağlam'ın, sanatçının yaşamının değişik zamanlarında çekilmiş geniş bir fotoğraf arşivi vardır. Bu fotoğraf arşivinin bir kısmı Barış Manço Evi'nde bulunmaktadır. Yapımcı Erkmen Sağlam tarafından düzenlenen "Barış Manço Fotoğraf Sergisi" birçok ili gezmiş ve sevenleriyle buluşmuştur.[103] Fotoğraf sergisi il il gezerek sergilenmeye devam etmektedir.

Barış Manço adına açılmış bir YouTube kanalı da bulunmaktadır. Bu kanalda, sanatçının konser kayıtlarından gezi programlarına, müzik kliplerinden belgesellerine ve cenaze görüntülerine kadar çok geniş bir arşiv bulunmaktadır.[104]

Sanatçının sosyal medya adresleri bulunmaktadır. Ailesi tarafından yönetilen bu hesaplarda birçok arşivlik fotoğraf ve video yer almaktadır.[104][105][106]

Barış Manço vapuru

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Barış Manço (vapur)

Ödülleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Barış Manço Evi önünde yer alan Barış Manço heykeli, Kadıköy.

Müzik ve televizyon hayatında üç binden fazla ödül almıştır. Bu ödüller Barış Manço Evi'nde sergilenmektedir. Başlıca ödülleri şunlardır:

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Tunca, Hulûsi (2005), Barış Manço: Uzun Saçlı Dev Adam, "O" Bir Masaldı, Epsilon Yayıncılık (Şubat 2005 tarihinde yayınlandı), ISBN 975-331-705-0 
  • Yangın, Birgül (2002), Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço, Akçağ Yayınları, ISBN 975-338-371-1 
  • Kutvan, Ali Bülent (2000), Barış Manço 81300 Moda, Boyut Yayınları, ISBN 975-521-275-9 

1999'dan Sonra Barış Manço

[değiştir | kaynağı değiştir]

Manço'nun vefatının ardından yayımlanmayan bazı şarkıları yayımlanmıștır. En son yayımlanan şarkı 2023 itibarıyla YouTube ve Spotify'da yayımlanan "Notre Maison" adlı şarkısıdır.

Barış Manço'nun vefatının ardından onun için etkinlikler, çalışmalar, onun adını yaşatmak için düzenlenen sanat günleri mevcuttur.

Bazı önemli bilgiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Türkiye'de temel eğitimin beş yıldan sekiz yıla çıkarılmasına destek olmak amacıyla eşi Lale Manço ile birlikte İstanbul'un Tuzla ilçesinde bir okul yaptırdı. 1997 yılında inşasına başlanan 30 sınıflık Tuzla Barış Manço İlköğretim Okulu, sanatçının ölmesi üzerine yarım kaldı. İl özel idaresi tarafından tamamlanan okul 2000 yılında eğitime başladı.[115][116]
  • En çok bilinen şarkılarından Gülpembe, Manço 13 yaşındayken ölen babaannesinin ismidir.[117]
  • Gittiği ülkelerden topladığı 310 adetlik fotoğraf makinesi koleksiyonu bulunmaktaydı. Bu koleksiyonunu ölmeden önce Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin Cağaloğlu'nda bulunan Basın Müzesi'ne bağışlamıştır.[kaynak belirtilmeli]
  • 1962 yılından itibaren gazete ve dergi belgeliği tutmaya başladı. Biriktirdiği sayfaların oluşturduğu cilt sayısı 60'tır.[kaynak belirtilmeli]
  • Barış Manço, mezunu olduğu Galatasaray Lisesi'nin spor takımı Galatasaray taraftarıdır.[118]
  • Yol Verin Ağalar Beyler şarkısı 1999 Türkiye genel seçimleri öncesinde DYP tarafından propaganda parçası olarak kullanıldı. Bu nedenle parçanın radyo ve televizyonda yayımlanması seçim yasakları kapsamında TRT tarafından seçime kadar yasaklandı.[119]
  • Barış Manço evinin müze yapılması ile ilgili, "burası bizim evimiz, biz burada yaşadık, çocuklarımızda burada yaşasın" diyerek bu fikre karşı olduğunu dile getirmiştir.[120]
  • Barış Manço, israfa ve şatafata karşı olduğunu nitelendirmiştir.[121]
  • Cem Yılmaz'ın 2015 yılında gösterime giren Ali Baba ve 7 Cüceler isimli filminde, anısına şarkıları çalınmış ve bir karaktere "Boris Mancov" adı verilmiştir. Bu karakteri Cem Yılmaz oynamıştır.
  • İETT, 6 Şubat 2015'te Kadıköy'de bulunan Barış Manço durağını "vefa durakları" kapsamında düzenlemiştir.[122]
  • Ağabeyi, Savaş Manço 2020 yılında pankreas kanserinden ölmüştür.[123]
  • 1979 yılında yayımladığı Yaz Dostum şarkısı 1980 yılında Zehra Sabah tarafından Mehmet Agha adıyla Arapça olarak, 1985 yılında Harout Pamboukjian tarafından Kyahripar adıyla Ermenice olarak yeniden yayımlanmıştır.

Barış Manço'nun yeniden yorumladığı türküler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yöresi Türkünün İsmi Cover versiyonu
Yozgat Çıt Çıt Çedene Çıt Çıt Çedene
Edirne Kızılcıklar Oldu mu? Bien Fait Pour Toi, Kızılcıklar oldu mu?
Elazığ Elazığ dik halayı İşte hendek işte deve
Isparta Evlerinin önü mersin Kazma
Kahramanmaraş Cano Cano Cano Dağlar dağlar
Bayburt Bebeğin beşiği çamdan Bebek
Kayseri Gesi bağları Gesi bağları
Yozgat “Ziya’nın Ağıdı”, “Ziya Türküsü”, “Çamlığın Başında Tüter Bir Tütün”, “Ziya’nın Atı”, “Ham Meyveyi Kopardılar Dalından” Ham Meyveyi Kopardılar Dalından
Giresun Dere Boyu Kavaklar Dere Boyu Kavaklar (Disko)
Elazığ[124] Yemen türküsü Burası Muştur
Rumeli Τροΰρω[125] Ali Yazar Veli Bozar
Ankara Karlı dağlar ardında[126] Bal böceği
Rize Çay Elinden Öteye[127] Çay Elinden Öteye (Rezil Dede)[128]
Trabzon Oynayın kız oynayın (Derule)[129] Derule[130]
İç Anadolu Lambaya Püf De (Anadolu Kaşık Oyun Havası)[131][132][133] Lambaya Püf De[134]
Kars Kağızmana Ismarladım[135] Kağızman[136]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ 1 Şubat 1999 tarihli cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in taziye mesajında "Kültür elçisidir" ifadesine yer vermiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Oğlu, Barış Manço'nun asıl ismini açıkladı". Sabah. 8 Aralık 2011. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 
  2. ^ "Barış Manço ne zaman - neden ölmüştü? Barış Manço kaç yaşında öldü?". Milliyet. 1 Şubat 2020. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020. 
  3. ^ "Oğlu Barış Manço'nun asıl ismini açıkladı". 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2014. 
  4. ^ "TRT web sitesi. 2016". 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  5. ^ 1993-1995 Milliyet Gazetesi "Oku Bakiim" köşesi. ilk köşe "yayın" tarihi (14.11.1993) - (23.4.1995) veda yazısında ilk köşe tarihi için "11 Kasım" tarihi verilmiş olmasına rağmen, 14 Kasım 1993 tarihli Milliyet Gazetesi'nin üst manşetinde "Barış Manço Milliyet'te" yazısı görünmektedir ve ilk köşe bu tarihli gazetededir. Veda yazısında tarih yanlış aktarılmıştır. Bu sebepten, "ilk yayın tarihi" esas alınmaktadır.
  6. ^ "Star Haber, "Barış Manço vefat edeli 15 yıl oldu"". 15 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016. 
  7. ^ "T24 Haber, "Japonya'da Türk kültür elçisi"". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016. 
  8. ^ "NTV arşivi. (60814 numaralı haber)". 15 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". www.bubilet.com.tr. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  10. ^ PowerTürk'te Barış Manço'nun tüm şarkıları[ölü/kırık bağlantı]
  11. ^ Barış Manço hayatı ve aldığı müzik ödülleri[ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ "Barış Manço'nun aldığı ödüller". 13 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2009. 
  13. ^ "Barış Manço Mix | Ödülleri". www.barismancomix.com. 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  14. ^ "Türkiye Barış'ı arıyor". M. Ali Eren-Muhsin Öztürk. Aksiyon Dergisi. 6 Şubat 1999. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2010. 
  15. ^ 1991 yılında seçilen Devlet Sanatçıları 22 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Kültür Bakanlığı)
  16. ^ a b "Barış Manço'nun annesi öldü". Milliyet Gazetesi. 7 Şubat 1992. s. 18. 
  17. ^ "BARIŞ MANÇO (1943-....)". Barış Manço mix. 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010. 
  18. ^ a b Yangın 2002, s. 5
  19. ^ a b c d Danişmend, Melis (29 Ocak 2005). "Unutma ki dünya fani..." Radikal Gazetesi. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2010. 
  20. ^ "Doğukan Manço ilk kez açıkladı: Barış Manço'nun asıl ismi..." CNN Türk. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020. 
  21. ^ "Barış Manço'nun Asıl İsmi". Doğukan Manço. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022. 
  23. ^ "Okulumuzun Tarihçesi". Gazi Mustafa Kemal Paşa İlköğretim Okulu. 29 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010. 
  24. ^ "Barış Manço Galatasaray Lisesi mezunu". 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2020. 
  25. ^ "Mezun listesi". 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017. 
  26. ^ "Galatasaray lisesi ve Terakki'ye geçiş". 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017. 
  27. ^ TRT ARŞİVLERİ- 1 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GÜN DÖKÜMÜ PROGRAMI 32.BÖLÜM
  28. ^ "Siyasete 20 gün dayanabildi". Hürriyet. 3 Şubat 1999. Erişim tarihi: 18 Nisan 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  29. ^ a b c "Türkiye'nin Avrupa'daki En Büyük San'at Elçisi Barış Manço (Barış Manço'nun gazetede yer alan bir röportajı)". Milliyet Gazetesi, Hafta Sonu ilavesi. 4 Eylül 1966. s. 2. 
  30. ^ "Barış Manço Başarı Yolunda". Milliyet Gazetesi. 5 Ocak 1965. s. 6. 
  31. ^ a b Doğan Şener (27 Ağustos 1967). "Bu yılın modası: Çıldırtan Müzik". Milliyet Gazetesi, Haftasonu ilavesi. s. 2. 
  32. ^ "Barış Manço Yurda Döndü". Milliyet Gazetesi. 28 Haziran 1969. s. 5. 
  33. ^ a b "Barış Manço Fransa'da yeni bir grup kurdu". Milliyet Gazetesi. 28 Şubat 1970. s. 5. 
  34. ^ Prof. Nermin Kaygusuz (Ocak 2008). "Türk Müziğinde Bir Beyefendi "Cüneyd Orhon"". Musiki Dergisi. 9 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010. 
  35. ^ Uskan, Arda (14 Nisan 1971). "Ağrı Dağından Gelen Fırtına, MancoMongol'dan Selam Olsun firenk İllerne". Hey Dergisi. s. 4. 21 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2010. 
  36. ^ Tunca 2005, s. 30
  37. ^ "Barış Manço". Milliyet Gazetesi. 11 Nisan 1971. s. 9. 
  38. ^ Tunca 2005, s. 48, 49
  39. ^ "Askerliğine Karar ALınan Barış Manço Belçika'da". Hey Dergisi. 19 Ocak 1972. s. 20. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  40. ^ Tunca 2005, s. 50
  41. ^ "Barış Manço'nun askere gitmeden önce doldurduğu son plağı piyasaya çıktı". Hey Dergisi. 21 Haziran 1972. s. 18. 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  42. ^ Tunca 2005, s. 72
  43. ^ "Edremit Barış Asteğmeni Bekliyor". Hey Dergisi. 11 Ekim 1972. s. 19. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  44. ^ "Barış Manço Askere Alındı ama Kurtalan Ekspres dağılmıyor". Hey Dergisi. 19 Ocak 1972. s. 20. 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  45. ^ "Barış Manço Silah Arkadaşlarına Konser Verdi". Hey Dergisi. 13 Haziran 1973. s. 8. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  46. ^ a b Tunca 2005, s. 63
  47. ^ "Barış Manço Askerlikten Sonra İlk Sefa Ankara'da Konsere Çıkacak". Hey Dergisi. 28 Kasım 1973. s. 10. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  48. ^ a b "Barış Manço: Bizi Efsane Yapanlar Şimdi Öldürmek İstiyor". Hey Dergisi. 19 Aralık 1973. s. 16. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010. 
  49. ^ a b "Müzikal Yaşamı". 16 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010. 
  50. ^ "Yılın Sanatçılarının "Oscar Konserleri"ni 22.000 Kişi İzledi". Milliyet Gazetesi. 31 Mart 1974. s. 16. 
  51. ^ "Hey Müzik Festivali-74 yapıldı". Milliyet Gazetesi. 28 Haziran 1974. s. 1. 
  52. ^ Sarı, Eren (18 Temmuz 2016). BARIŞ MANÇO: Hazırladığı televizyon programıyla Dünya'nın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır. noktaekitap. s. 17. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  53. ^ Tunca 2005, s. 156
  54. ^ a b c d "Milliyet'te yazdı". Milliyet Gazetesi. 2 Şubat 1999. s. 2. 
  55. ^ Tunca 2005, s. 175
  56. ^ "Altın Orfe'ye Barış Manço Gidiyor". Milliyet Gazetesi. 14 Şubat 1980. s. 8. 
  57. ^ a b "Barış Manço İki Konser Verecek". Milliyet Gazetesi, Hayat. 29 Ekim 1980. s. 1. 
  58. ^ "Belçika'dan Dönen Barış Manço Edirne'de Trafik Kazası Geçirdi". Milliyet Gazetesi. 24 Ağustos 1979. s. 12. 
  59. ^ "Barış Manço Altın Orfe'de "Bulgar Şarkıları" dalında birinci oldu". 8 Haziran 1980. s. 8. 
  60. ^ "Barış Manço'nun oğlu oldu". Milliyet Gazetesi. 20 Mayıs 1981. s. 3. 
  61. ^ "Seslendirecek Sanatçılar Belli Oldu". Milliyet Gazetesi. 8 Aralık 1982. s. 10. 
  62. ^ "Barış Manço: Su Kabağı Üzerine Şarkı Bestelemek şart Oldu". Milliyet Gazetesi. 10 Şubat 1983. s. 10. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  64. ^ "Barış Manço, 2. kez erkek çocuk babası oldu". Milliyet Gazetesi. 25 Temmuz 1984. s. 3. 
  65. ^ "Manço'lara "yeni kan"". Milliyet Gazetesi, Renk. 1 Ağustos 1984. s. 1. 
  66. ^ "Barış Manço "ameliyattan sonra yeniden doğmuş gibiyim" diyor: İkinci Hayat". Milliyet Gazetesi, Renk eki. 5 Eylül 1985. s. 1. 
  67. ^ a b "Barış Manço: Sanatçı olduğumu iddia etmiyorum". Aksiyon. 27 Mayıs 1995. 15 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2010. 
  68. ^ a b "Japonya Zaferi". Milliyet Gazetesi. 9 Aralık 1991. s. 21. 
  69. ^ "Yine Coştur Barış". Milliyet Gazetesi. 16 Aralık 1991. s. 21. 
  70. ^ "Vefat". Milliyet Gazetesi. 7 Şubat 1992. s. 18. 
  71. ^ "Manço, adaylıktan çekildi". Milliyet Gazetesi. 15 Şubat 1994. s. 16. 
  72. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2015. 
  73. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2015. 
  74. ^ Durukan, Deniz (19 Mayıs 2002). "Usta bize nefes lazım!". Radikal Gazetesi. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2010. 
  75. ^ Ayvazoğlu, Beşir (6 Şubat 1999). "Barış Manço". Aksiyon Dergisi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  76. ^ Kutvan, Ali Bülent (2000). Cahit Berkay. Boyut Yayınları. 
  77. ^ "Sinematurk'te "14 Numara"". Sinematurk.com. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010. 
  78. ^ "Sinematurk'te "Çiçek Abbas"". Sinematurk.com. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010. 
  79. ^ a b "Manço'nun turizm keyfi". Hürriyet. 24 Temmuz 1998. Erişim tarihi: 28 Nisan 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  80. ^ Selamet Öz, Mehmet Saygıner (1 Şubat 1999). "Barış Manço'yu kaybettik". Hürriyet Gazetesi. 15 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010. 
  81. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  82. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  83. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  84. ^ "Halk severse..." Hürriyet Gazetesi. 4 Şubat 1999. 4 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2010. 
  85. ^ "Barış'ı Uğurluyoruz". Milliyet. 3 Şubat 1999. s. 4. 
  86. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  87. ^ Yazıcı, Tümay (12 Ekim 2010). "Heyecan olmazsa olmaz". Radikal Gazetesi. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2010. 
  88. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 5 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  89. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  90. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  91. ^ "Manço'nun köşkü haraç mezat satıldı". 5 Mayıs 2002. Radikal Gazetesi. 5 Kasım 2010. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  92. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  93. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  94. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2014. 
  95. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2015. 
  96. ^ "7'den 70'e herkesin gönlünü kazanan Barış Manço'nun 17 sözü". GZT.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015. 
  97. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2014. 
  98. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015. 
  99. ^ "Star TV röportajı. 1999". 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016. 
  100. ^ Havva EMRE, "Kültürün Değişimi ve Dönüşümü Bağlamında Ozan - Baksı Geleneğinden Çağdaş Türk Ozanlığına Geçiş Süreci", Bilim ve Kültür Dergisi
  101. ^ a b "Baris Manco Museum". BBC News. 8 Ekim 2010. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2010. 
  102. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2015. 
  103. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015. 
  104. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015. 
  105. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  106. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015. 
  107. ^ "Belçika'da Türk Sanat Unvanı Verilen Manço: "Ulusal Olmadan Evrensel Olunmaz"". Milliyet Gazetesi. 2 Haziran 1987. s. 10. 
  108. ^ "1991 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010. 
  109. ^ a b "Manço'nun Japonya Atağı". Milliyet Gazetesi. 15 Ekim 1995. s. 31. 
  110. ^ a b "Doktorunuz Konuşuyor ("Oku Bakiim" adlı gazete yazısı)". Milliyet Gazetesi. 19 Mart 1995. s. 4. 
  111. ^ "Semra Hanım Şenşakrak". Milliyet Gazetesi. 26 Ekim 1992. s. 1. 
  112. ^ "Kulağınızda Barış Manço olsun". Hürriyet. 25 Ocak 2010. Erişim tarihi: 28 Nisan 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  113. ^ Nihat Namık (10 Kasım 1994). "Allah politikacı olmamı istemedi". Milliyet Gazetesi. s. 4. 
  114. ^ Manço, Barış (26 Şubat 1995). "Yeni Vatanımdan İlk Yazı ("Oku Bakiim" başlıklı köşe yazısı)". Milliyet Gazetesi. s. 4. 
  115. ^ Çetinkaya, tuncer (3 Şubat 1999). "Bu çocuklar adam olacak". Zaman Gazetesi. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010. 
  116. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015. 
  117. ^ "Barış Manço Belgeseli" (video). TRT tarafından hazırlanan belgeselde Barış Manço'nun sözü. TRT. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  118. ^ Ahmet Kılıç (19 Aralık 1973). "Yıldızlar dünyasından, Uzun Saç". Milliyet Gazetesi. s. 8. 
  119. ^ "11 Esere Ambargo". Milliyet Gazetesi. 15 Mart 1999. s. 17. 
  120. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015. 
  121. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015. 
  122. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2015. 
  123. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  124. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2021. 
  125. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2021. 
  126. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2021. 
  127. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  128. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  129. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  130. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  131. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  132. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  133. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  134. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  135. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 
  136. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Barış Manço
hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
Vikikitap'ta ara Vikikitap'ta kitaplar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Barış_Manço&oldid=34412414" sayfasından alınmıştır