Jump to content

Диаспора

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Диаспора ( юн. διασπορά, "пароканда, муҳоҷир",яъне ҷомеаҳои дур аз ватан") - як қисми одамон ( этносҳо ), ки берун аз кишвари пайдоиши худ зиндагӣ ва фаъолият мекунанд, гурӯҳҳои қавмии муттаҳид ва устуворро дар кишвари маскун ташаккул медиҳанд, ки дорои ниҳодҳои иҷтимоӣ барои нигоҳдорӣ ва рушди ҳувият ва ҷомеаи худ ҳастанд [1] .

Муносибатҳо бо диаспора аз ҷониби бисёр кишварҳо ҳамчун самти муҳими сиёсати хориҷӣ эътироф карда мешавад. Барои баъзе кишварҳо ( Исроил, Арманистон, Ҳиндустон ) диаспора, ки ба ватани таърихӣ дастгирии сиёсӣ ва иқтисодӣ мерасонанд, нақши махсусан муҳиму калидиро доро мебошанд. Диаспора инчунин метавонад дар ҳифзи фарҳанги миллӣ ва ташаккули ҳувияти миллӣ нақши чашмрас дошта бошад. Диаспораҳо аксар вақт равобитро бо кишвари мансубияти таърихии худ нигоҳ медоранд ва ба сиёсати кишваре, ки дар он ҷойгиранд, таъсир мерасонанд [2] .

Таърих

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ибтидо, диаспора ҷамъияти шаҳрвандони давлатшаҳрҳои қадими Юнон буд , ки бо мақсади мустамлика ва азхудкунии охирин ба қаламравҳои нав ғасбшуда ҳиҷрат мекарданд.[сарчашма оварда нашудааст 4828 рӯз] .

Диаспораҳо дар натиҷаи муҳоҷирати гурӯҳҳои аҳолӣ, ки маҷбурӣ ё ихтиёрӣ буданд, пайдо шудаанд. Тоҷирон аксар вақт аввалин шуда ба муҳоҷират мерафтанд ва авввалин мустамликаҳо хусусияти тиҷоратӣ доштанд. Чунин усулҳои васеъ кардани майдони истиқоматӣ барои финикиён, яҳудиён ва юнониҳо хос буданд. Ҳамаи ин халқҳо, ки аз ҷиҳати масоҳат давлатҳои хурд доштанд, дар навоҳии гирду атроф паҳн шуда давлатҳои паҳновреро дар дунёи қадим поя гузоштанд. .

Дар байни яҳудиёни эллинишуда мафҳуми диаспора барои ишора ба ҷамъиятҳои яҳудиён, ки иборат аз ихтиёран берун аз хоки Исроил зиндагӣ мекунанд, истифода бурда мешуд. Бобилиён дар соли 586 пеш аз милод маҷбуран аз Подшоҳии Яҳудо ронда шуда буданд (Галут). ва румиён бошад аз вилояти Яҳудо дар соли 136 ронад шуданд .

Бо таъсиси Септуагинта, калимаи диаспора тақрибан танҳо барои ишора ба диаспораи яҳудиёне , ки маҷбуран аз сарзамини Исроил ронда шудаанд, истифода бурда мешавад.[сарчашма оварда нашудааст 4828 рӯз] . Эҳтимол, пайдоиши маънои нави ин истилоҳ ба суханони Септуагинта асос ёфтааст ( Такрори Шариат 28:25) «Худованд ба шумо хиёнат мекунад, то душманони шуморо шикаст диҳед; бо як роҳ ба онҳо муқобилат мекунед ва бо ҳафт роҳ аз онҳо мегурезед; ва ту ба тамоми салтанатҳои замин пароканда хоҳӣ шуд ». Ба ин маъно, калимаи диаспора тобиши манфӣ дорад ва ҷазоро ифода мекунад: «Гиря кунед, чӯпонон ва оҳу нола кунед ва худро ғубор кунед, пешвоёни рама; зеро ки рӯзҳои ту барои забҳ ва парокандагии ту ба анҷом расиданд, ва ту мисли зарфи азиз афтодӣ ». ( Ирм. 25:34).

Ба маънои муосири худ, истилоҳи диаспора аз охири асри 20 истифода шуда, алоқаашро танҳо бо халқияти яҳудӣ қатъ кардааст. Ин истилоҳ то ҳол ба таври қатъӣ муайян нашудааст, дар атрофи он дар ҳама ҷо мубоҳисаҳои пурҷӯшу хурӯши илмӣ вуҷуд дорад[3] .

Баъзе давлатҳо бо диаспораҳои худ дар хориҷа робита барқарор мекунанд ва дастгирӣ мекунанд, масалан, дар Арманистон [4] ва Гурҷистон [5], барои ин амр вазоратҳои дахлдор масъуланд.

Диаспора дар ҷомеашиносӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Диаспораҳо ҳамчун як намуди ҷомеа аз мавзӯъҳои муҳими омӯзиши ҷомеашиносӣ маҳсуб мешавад. Дар доираи ин таҳқиқот, бояд якчанд паҳлӯҳои диаспораро муайян карда ва шарҳ дод.

Вазифаҳои диаспора

[вироиш | вироиши манбаъ]

Диаспора ҳамчун гурӯҳи этникӣ як қатор вазифаҳои дорои аҳамияти муҳими иҷтимоиро ба сомон мерасонад.

  1. Ҳифзи ҳуввияти миллӣ, рушди худшиносии қавмии фард, ҷудоии фарҳангӣ дар доираи хусусиятҳои этникии диаспораи мавҷуда, ҳифзи забон ва фарҳанги халқиятҳои гуногун.
  2. Ҳамгироии иқтисодӣ . Диаспораҳои бузург қодиранд, ки дар иқтисоди кишвар мавқеи миллиро ташкил диҳанд, корхонаҳои миллиро иборат аз намояндагони як қавми мушаххас созмон диҳанд, ки ин ба ҳамгироии босуръати иқтисодии онҳо мусоидат мекунад.
  3. Ҳифзи иҷтимоӣ. Диаспораҳо аксар вақт аъзои худро дар муноқишаҳои гуногуни иқтисодиву иҷтимоӣ ҳимоя мекунанд, инчунин ба онҳо кумак ва хидматҳои гуногун мерасонанд.
  4. Мутобиқшавӣ . Будан дар ҳайати диаспора, намояндагони ақаллиятҳои қавмӣ зуд ба кишвари нав мутобиқ мешаванд, худро дар ҷомеаи шинос эҳсос мекунанд ва дастгирии онро ҳис мекунанд.
  5. Парваришу омӯзиш ва ҷомеапазирӣ . Кӯдакон суннатҳои гурӯҳи этникии худ, забон ва фарҳанги онро ба ирс мебаранд, зеро онҳо дар дохили оила ва дар маҷмӯъ диаспора тарбияи мувофиқ мегиранд, ки он қодир аст мактаб ё синфҳои худро дар дохили мактабҳои худ созмон диҳад ва рӯзномаю маҷаллаҳои миллиро мунташир кунад . [6]

Дар баробари функсияҳои мусбӣ, оқибатҳои манфии диаспорасозӣ низ мавҷуданд. Яке аз муҳимтаринҳо ташаннуҷи афзояндаи байни миллатҳост. Чунин инкишофи манфии ҳодисаҳо пеш аз ҳама аз он сабаб ба амал омадааст, ки намояндагони диаспора аксар вақт худро аз намояндагони як гурӯҳи дигар, пеш аз ҳама аъзоёни диаспораҳои мавҷуда дар кишваре комилан ҷудо мекунанд. Умуман, ин табақабндаи иҷтимоӣ моил ба намуди пӯшидаи муносибатҳо мебошад. Диаспора инчунин ба ташаккули тасаввуроти ғалат дар байни аъзоёнаш дар бораи гурӯҳи этникӣ ва намояндагони халқҳои гуногун ва дигар кишварҳо мусоидат мекунад. Ҳамин тавр, аксар вақт вазъе рух медиҳад, ки аъзоёни диаспора нисбат ба мардуми кишваре, ки худашон дар он зиндагӣ мекунанд, аз сабаби бегонагии иҷтимоии диаспораи онҳо , нисбат ба кишваи иқомат ғаразноканд.

Пайдоиши чунин таҳрифоти сотсиологӣ, ба монанди эътиқод ба якрангии гурӯҳ, инчунин метавонад ҳамчун зуҳуроти манфии оқибатҳои бегона шудани гурӯҳҳои этникии хурд дар таркиби аҳолии кишвар тавсиф карда шавад. Ин ҳам ба аксарият ва ҳам ба ақаллияти иҷтимоӣ дахл дорад. Дар айни замон, намояндагони гурӯҳи онҳо дидаю дониста нисбат ба аъзои гурӯҳи берунӣ мусбитар дониста мешаванд. Ин инкишофи ҳодисаҳо боиси афзоиши шиддати байни миллатҳо ва нобоварӣ низ мегардад. [6]

"Давраи ҳаётии" диаспораҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

З. И. Левин якчанд марҳилаҳои мавҷудияти диаспораро ҳамчун сохтори воҳиди ҷомеа муайян кардааст [7] : Дар марҳилаи аввал муҳоҷирон, ки меоянд, кӯшиш мекунанд, ки дар кишвари нав зинда монанд, танҳо бо намояндагони қавми худ муносибат мекунанд. Аммо онҳо ин корро мекунанд чунки шароити мавҷуда онҳоро маҷбур мекунад. Дар ин марҳила, муҳите ки онҳо сокин ҳастанд муҳим аст. Агар ҷомеаи мизбон нисбат ба муҳоҷирон душманӣ дошта бошад, пас онҳо бо ҳамватанони худ робитаҳои ҳарҷонибаи наздиктари иҷтимоӣ барқарор мекунанд, ки ин як шарти зарурии ташаккули диаспора мегардад.

Агар ҷомеаи автохтонҳо, яъне сокинони таҳҷоии кишвар, муҳоҷиронро, тавре ки дар боло ишора рафт, рад кунанд, пас ин баҳамоии онҳо ва бастани ҷомеаи онҳо, алахусус аз рӯи қавмият мусоидат мекунад. Вақте ки муносибатҳои аъзои ҷомеаи этникӣ сохторӣ мешаванд, устувортар ва институтсионалӣ мешаванд, мо метавонем дар бораи ташаккули диаспораи комил дар марҳилаи ибтидоии рушд сухан ронем. Дар ин давра, диаспора зина ба зина ба фазои иқтисодии кишвари дуввум ҳамгиро шуда, дар он ҷойгоҳеро ишғол мекунад ва хусусияти торафт пӯшида пайдо мекунад .

Дар рушди минбаъдаи диаспора шумораи аъзоёни он нақши муҳим мебозанд. Диаспораи хурд наметавонад дар дохили худ институтҳои мукаммали иҷтимоиро ташаккул диҳад, аз ҷаҳони беруна ва таъсири бештари он комилан мунзавӣ шавад. Ин маънои онро дорад, ки диаспораи хурд ба зудӣ инкишоф ёфта ва ба аъзоёнаш имкон фароҳам меоварад, то ба ҷомеа ҳамгиро шаванд. Диаспораҳои сершумор нуфуз ва имкониятҳои бештаре доранд, ки ба раванди ассимилятсия муҳоҷирон таъсири бад мерасонанд ва ҳатто метавонанд ин равандро комилан боздоранд. Ғайр аз он, шиддатнокии вуруди муҳоҷирони нав ба диаспораи бе ин ҳам мавҷуда муҳим аст. Агар он ба қадри кофӣ тавоно бошад, он ба таҳкими робитаҳо бо ватани таърихӣ, эҳёи ҳуввияти миллӣ дар шакли радикалии он мусоидат мекунад, ки ин боз ҳам боиси ҷудоии муҳоҷирони бе ин ҳам қисман ассимиялятсияшуда аз ҷомеаи кишвари мизбон мегардад. Ғайр аз он, замон ҳамчун омил ба наздикии диаспора низ таъсир мерасонад. Муҳоҷироне, ки бидуни ҳадафи истиқомати доимӣ ба кишваре меоянд, эҳтимолан худро дар диаспораи худ маҳкам мекунанд ва худро аз ҳамкории беруна муҳофизат мекунанд.

В зависимости от сочетания вышеперечисленных факторов, дальнейшее развитие диаспоры является двояким. Она может либо терять свою значимость и постепенно изживать себя по мере того как мигранты будут интегрироваться в принимающее общество, становясь его полноценными элементами. Тогда для ощущения социальной защищённости и уверенности в завтрашнем дне им уже не будет нужна поддержка диаспоры и она постепенно полностью распадётся.

Агар шиддати байниқавмӣ, радди мамлакати қабқлкунанда мавҷуд бошад, диаспора қавитар хоҳад шуд ва ба дур шудани ҳамешагии муҳоҷирон аз ҷомеае, ки онҳо омадаанд, мусоидат мекунад. [7]

Диаспораҳои калонтарин

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Диаспораи чинӣ - зиёда аз 50 миллион нафар [8] [9] [10]
  • Диаспораи ҳиндуҳо - зиёда аз 25 миллион нафар [11]
  • Диаспораи русҳо - зиёда аз 25 миллион нафар [12]
  • Диаспораи Лаҳистон - 21 миллион нафар [13]
  • Диаспораи украинӣ - тақрибан 12 миллион нафар [14]
  • Диаспораи арманиҳо - тақрибан 8 миллион нафар [15]
  • Диаспораи яҳудиён - тақрибан 8 миллион нафар [16]
  • Диаспораи Италия - тақрибан 8 миллион нафар [17]
  • Диаспораи лӯлиҳо - тақрибан 8 млн нафар
  • Диаспораи юнонӣ - тақрибан 7 миллион нафар [18]
  • Диаспораи черкесӣ (адыгей) - зиёда аз 7,5 млн нафар
  • Диаспораи ветнамӣ - тақрибан 4 миллион нафар [19]
  • Диаспораи туркҳо - зиёда аз 3,5 миллион нафар
  • Диаспораи қазоқҳо - зиёда аз 3,5 млн нафар
  • Диаспораи олмонӣ - тақрибан 3,5 млн нафар
  • Диаспораи белорусҳо - тақрибан 3,5 миллион нафар
  • Диаспораи Озарбойҷон - тақрибан 3,5 миллион нафар[сарчашма оварда нашудааст 1475 рӯз]

Ҳамчунин нигаред.

[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ Социология: Энциклопедия / Сост. А. А. Грицанов, В. Л. Абушенко, Г. М. Евелькин, Г. Н. Соколова, О. В. Терещенко. — Мн.: Книжный Дом, 2003(пайванди дастнорас)(пайванди дастнорас) Тафтиш шуда 15 апрели 2018.
  2. ↑ Нестерович В. Вплив етнічних діаспор на прийняття нормативно-правових актів у США // Віче. — 2013. — № 8. — С. 19—23.
  3. ↑ Некоторые основания для типологии диаспор. Попков В. Д.(пайванди дастнорас)(пайванди дастнорас) Тафтиш шуда 16 апрели 2018.
  4. ↑ Министерство Диаспоры Республики Армения. 16 апрели 2018 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 апрели 2018.
  5. ↑ См. Государственное министерство по вопросам диаспоры (Грузия).
  6. ↑ 6.0 6.1 Трофимова Е. Л. Влияние диаспор на развитие межэтнических отношений // Сибирский психологический журнал. — 2005.
  7. ↑ 7.0 7.1 Вакула И. М., Зубарева А. В. Культурная ассимиляция и диаспоризация общества в современных условиях // Философия права. — 2016.
  8. ↑ Reforms urged to attract overseas Chinese — China.org.cn
  9. ↑ Hu meets overseas Chinese organizations leaders|Politics|chinadaily.com.cn
  10. ↑ http://www.asiapacific.ca/sites/default/files/filefield/researchreportv7.pdf
  11. ↑ India and its Diaspora
  12. ↑ Демоскоп Weekly — Электронная версия бюллетеня «Население и общество» (Центр демографии и экологии человека Института народнохозяйственного прогнозирования РАН) — «На просторах России»
  13. ↑ Według najnowszych danych Polonia stanowi 35 % narodu polskiego tj. ok. 21 mln; 39 mln Polaków mieszka w Polsce.. 9 апрели 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 июни 2014.
  14. ↑ Правительственный портал — Украинская диаспора
  15. ↑ BBC NEWS | Европа | Армения стремится повышать население
  16. ↑ アーカイブされたコピー. 15 марти 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 марти 2013.
  17. ↑ Диаспоры в современном мире: эволюция явления и понятия — Перспективы
  18. ↑ По данным Совета греков зарубежья
  19. ↑ Архивированная копия(пайванди дастнорас — таърих). 23 июли 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 апрели 2015.

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Мақолаҳо ва маҷмӯаҳои мақолаҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Адабиёт

[вироиш | вироиши манбаъ]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Диаспора&oldid=1349429"