Njuikes sisdollui

Diftoŋga

Wikipedia

Diftoŋga (greikkagillii δίφθογγος, "difthongos", "guvttiiguin jienaiguin") lea vokálaráidu, mas lea goabbáge vokála celko seamma stávvalis. Juos maŋŋálas vokálat gullaba sierra stávvaliidda, dát ii ráhkat diftoŋgga.

Davvisámegiela diftoŋggat

[rievdat | rievdat wikiteavsttain]

Vaikko hállangielas ja dialeavttain sáhttá leat eambbo, davvisámegiela čállingielas leat njeallje diftoŋgga:

  • ea
  • ie
  • oa
  • uo

Diftoŋganjuolgan

[rievdat | rievdat wikiteavsttain]

Davvisámegielas diftoŋga njuolgá dahjege rivde:

  • ea --> e
  • ie --> i
  • oa --> o
  • ua --> u

Diftoŋggat rivdet eaŋkalvokálan go deattohis stávvalis lea -e-, -o-, -ii- d. -ui- dahjege čuovvovaš dáhpáhusain bárrastávvalvearbbaiguin:

                           -at                 -it                -ut
   1.pers.duála.           vižže               bohte              gorro
   3.pers.pl.              vižžet              bohtet             gorrot
   neg.                    -                   -                  -
                           -at                 -it                -ut
   1.pers.sg.              vižžen              bohten             gorron
   2.pers.sg.              vižžet              bohtet             gorrot
   3.pers.sg.              -                   bođii              -
   1.pers.duála            -                   bođiime            -
   2.pers.duála            -                   bođiide            - 
   3.pers.duála            -                   bođiiga            -
   1.pers.pl.              -                   bođiimet           -
   2.pers.pl.              -                   bođiidet           -
   3.pers.pl.              vižže               bohte              gorro
   neg.                    -                   -                  gorron
                          -at                 -it                 -ut
   1.pers.sg.              -                   -                  gorošin/gorolin
   2.pers.sg.              -                   -                  gorošt/gorolit
   3.pers.sg.              -                   -                  gorošii/gorolii
   1.pers.duála            -                   -                  gorošeimme/goroleimme
   2.pers.duála            -                   -                  gorošeidde/goroleidde
   3.pers.duála            -                   -                  gorošeigga/goroleigga
   1.pers.pl.              -                   -                  gorošeimmet/goroleimmet
   2.pers.pl.              -                   -                  gorošeiddet/goroleiddet
   3.pers.pl.              -                   -                  gorošedje/goroledje
   neg.                    -                   -                  goroše
                           -at                 -it                -ut
   1.pers.sg.              -                   bođežan            gorožan
   2.pers.sg.              -                   bođežat            gorožat
   3.pers.sg.              -                   bođeš              goroš
                                               (bođeža)           (goroža)
   1.pers.duála            -                   bođežetne          gorožetne          
   2.pers.duála            -                   bođežeahppi        gorožeahppi            
   3.pers.duála            -                   bođežeaba          gorožeaba              
   1.pers.pl.              -                   bođežit            gorožit
                                               bođežat            gorožat           
   2.pers.pl.              -                   bođežehpet         gorožehpet           
   3.pers.pl.              -                   bođežit            gorožit        
   neg.                    -                   bođeš              goroš
                           -at                 -it                -ut
   2.pers.sg.              -                   -                  -                   
   2.pers.duála            -                   -                  -                   
   2.pers.pl.              -                   bohtet             gorrot
   neg.                    -                   -                  - 
                           -at                 -it                -ut
   1.pers.sg.              -                   bohton             gorron
   2.pers.sg.              -                   -                  -    
   3.pers.sg.              -                   bohtos             gorros
   1.pers.duála            -                   -                  -    
   2.pers.duála            -                   -                  -    
   3.pers.duála            -                   bohtoska           gorroska 
   1.pers.pl.              -                   bohtot             gorrot
   2.pers.pl.              -                   bohtet             gorrot
   3.pers.pl.              -                   bohtoset           gorroset
   neg.                    -                   -                  - 
                           -at                 -it                -ut
                           -                   -                  gorron