Ulica Kardynała Bolesława Kominka we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||
 Widok od strony ulicy bł. kardynała Stefana Wyszyńskiego. | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość |
87 m | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
| 51°06′50,073″N 17°02′58,425″E/51,113909 17,049563 | |||||||||||||
.jpg)
Ulica Kardynała Bolesława Kominka (Scheitniger Strasse, ulica Szczytnicka[a][1][2]) – ulica położona we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim, na osiedlu Stare Miasto[3] (obręb ewidencyjny Plac Grunwaldzki), w dawnej dzielnicy Śródmieście. Biegnie od skrzyżowania placu Katedralnego z ulicą Świętego Józefa do skrzyżowania ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego z ulicą Szczytnicką[b][1][4][5][6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na początkowym odcinku dzisiejszej ulicy zbudowane były wały obronne chroniące Ostrów Tumski[7]. W początkach istnienia tej ulicy była to droga traktowana jako całość, łącznie z obecną ulicą Szczytnicką. Jej przebieg był inny niż obecnie, a mianowicie bardziej kręty, choć kierunek zgodny z dzisiejszym[8]. Stanowiła ówcześnie oś komunikacyjną Zatumia i oddzielała posiadłości dziekana i prepozyta[1][9][10]. Dopiero po jego uregulowaniu w XIX wieku, kiedy to w 1824 roku została wytyczona, a także po poszerzeniu wąskiej ówcześnie drogi, nabrała ona dzisiejszego kształtu[1][8]. Do tego czasu nie istniała jeszcze dzisiejsza ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego (poprzednio Józefa Wieczorka), bowiem droga ta biegła ówcześnie tylko od dzisiejszej ulicy Kardynała Augusta Hlonda do ulicy Henryka Sienkiewicza. Jej przedłużenie do Odry i wybudowanego tu w 1875 roku mostu (w miejscu dzisiejszego Mostu Pokoju) nastąpiło około 1874 roku[11][12][13]. Współczesna zabudowa ulicy powstawała stopniowo przez cały XIX wiek. W 1857 roku zostały wykupione południowe parcele przez Siostry Maryi Niepokalanej. Powstał tu wówczas klasztor i ochronka[1][14].
Podczas działań wojennych w trakcie oblężenia Wrocławia w 1945 roku znaczna część zabudowy przy obecnej ulicy Kardynała Bolesława Kominka uległa zniszczeniu, w szczególności domy o numerach 1, 2-4 i dalej wg numeracji stosowanej dla ulicy Szczytnickiej jako całości[8].
Do 1989 ulica była częścią ulicy Szczytnickiej[1][2][8]. W tym właśnie roku podjęto uchwałę o nadaniu nowej, odrębnej nazwy dla tego fragmentu ulicy, która została tym samym wyodrębniona z ulicy Szczytnickiej[2].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:
- Scheitniger Strasse, do 1945[a][1][2][9]
- ulica Szczytnicka, od 1945 do 1989[a][1][2][8][15][9]
- ulica Kardynała Bolesława Kominka, od 1989[1][2][4].
Współczesna nazwa została nadana przez Miejską Radę Narodową uchwałą nr VI/36/89 z 30.05.1989[4]. Natomiast wcześniejsza nazwa – ulica Szczytnicka – dla całej ówczesnej ulicy jako całości została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19.10.1945 r.[15]. Nazwy te – ulica Szczytnicka, Scheitniger Strasse – podobnie jak ówczesna nazwa pobliskiej ulicy Kardynała Augusta Hlonda – Kleine Scheitniger Strasse (Małoszczytnicka) – nawiązywały do nazwy osiedla Szczytniki – Scheitnig[2][8][16][17].
Układ drogowy
[edytuj | edytuj kod]Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 87 m[4] klasy dojazdowej[18]. Przy skrzyżowaniu z ulicą Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Szczytnicką znajduje się sygnalizacja świetlna[19], a przez obie te ulice przebiegają torowiska tramwajowe[20].
Ulice i place łączące się z ulicą Kardynała Stefana Kominka:
- plac Katedralny[4][21]
- ulica Świętego Józefa[22]
- ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego[4][23]
- ulica Szczytnicka[15].
Zabudowa i zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Całą południową stronę ulicy zajmuje ogrodzony teren Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr Marii Niepokalanej, zgodnie z jego przeznaczeniem na funkcje sakralne. Przy skrzyżowaniu z placem Katedralnym i ulicą Świętego Józefa znajduje się mur okalający posesję, dalej bezpośrednio przy ulicy budynek pod numerem 3-5, a za nim ponownie mur stanowiący ogrodzenie, biegnące do ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dopuszcza się zabudowę pierzejową w tym obszarze po obrysie kwartału, objętego ulicami: Kardynała Bolesława Kominka, Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Świętego Józefa i Bulwarem św. Matki Teresy z Kalkuty, w nawiązaniu do już istniejącej zabudowy. Natomiast północna strona ulicy pozostaje niezabudowana, lecz również dla tego obszaru przewidziano przede wszystkim szeroko pojętą funkcję usługową związaną z turystyką, administracją, kulturą oraz apartamentami, z możliwością zabudowy całego kwartału, zawartego pomiędzy ulicami: Kardynała Bolesława Kominka, Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Kardynała Augusta Hlonda, po jego obrysie zabudową ciągłą w połączeniu z już istniejącą zabudową przy placu Katedralnym[5][24].
Ochrona i zabytki
[edytuj | edytuj kod]Obszar, na którym położona jest ulica Kardynała Stefana Kominka, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967[25][26]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[27][28]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[29]. Ograniczeniom podlega również kształtowanie nawierzchni drogowych, polegające na obowiązku ich wykonywania jako nawierzchni z kostki kamiennej lub klinkierowej w nawiązaniu do historycznych nawierzchni zabytkowych[30].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| nr[c] | obiekt | powstanie | nr rej.[d] | zdjęcie |
|---|---|---|---|---|
| ul. Kardynała Stefana Kominka | ||||
| 3-5 | Dom Zakonny Zgromadzenia Sióstr Marii Niepokalanej pierzeja południowa |
ok. 1870 r.[5] | mpzp, GEZ[5][31][32] | 
|
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Ówcześnie obecne ulice: Kardynała Stefana Kominka i Szczytnicka, stanowiły jedną ulicę[2][8].
- ↑ ZDiUM w swoim zestawieniu podaje, że ulica biegnie od ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego do placu Katedralnego. Jednak nie jest to zgodne z numeracją porządkową budynków przy tej ulicy. Zgodnie z tą numeracją ulica bierze swój początek przy placu Katedralnym i biegnie w kierunku ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego[4][5].
- ↑ "Nr" w tabeli zabytków oznacza numer budynku w rejestrze budynków, odpowiadający także pocztowemu numerowi adresowemu.
- ↑ "Nr rej." w tabeli zabytków oznacza numer i datę wpisu w rejestrze zabytków. Skróty: mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, GEZ - Gminna Ewidencja Zabytków.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Harasimowicz 2006 ↓, s. 351-352 (Kominka).
- ↑ a b c d e f g h Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 126 (Scheitniger Str.).
- ↑ Rada Miejska Wrocławia 2016 ↓.
- ↑ a b c d e f g ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1874 (Kominka B.).
- ↑ a b c d e SIP 2018 ↓, GEZ.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 636–637 (Ostrów Tumski).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 90-95 (Katedralny).
- ↑ a b c d e f g Antkowiak 1970 ↓, s. 251-253 (Szczytnicka).
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 857 (Szczytnicka).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1016 (Zatumie).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 279-280 (Wieczorka).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 352 (Wyszyńskiego).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 553 (Most Pokoju).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 807 (Siostry Maryi Niepokalanej).
- ↑ a b c ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4730 (Szczytnicka).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 115 (Prälatenweg).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 202 (Prałacka).
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §14 ust. 16.
- ↑ ZDiUM sygnalizacja 2018 ↓, s. 1 (poz. 25).
- ↑ ZDiUM torowiska 2015 ↓, mapa.
- ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 1706 (Katedralny).
- ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4873 (Św. Józefa).
- ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 5463 (Wyszyńskiego S.).
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §9 pkt 1, §25 ust. 35-36, 58-59.
- ↑ NID 2017 ↓, s. 206.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §14 ust. 2.
- ↑ GEZ 2018 ↓, 3341.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §25 ust. 59 pkt 1 lit. a.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, kwiecień 2018 [dostęp 2018-05-07] (pol.).
- Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław: Rada Miejska Wrocławia, 2016 [dostęp 2018-07-09] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-03-23] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2018-05-04] (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-04-18] (pol.).
- Torowiska tramwajowe, „ZDiUM/Infrastruktura/Torowiska tramwajowe”, Wiesław Burakiewicz, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, grudzień 2015 [dostęp 2018-06-20] (pol.).
- Uchwała XIII/442/99 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 października 1999 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru - OSTRÓW TUMSKI - WYSPY - OGRÓD BOTANICZNY we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 26 stycznia 2000 r. Nr 3, poz.24.; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 października 1999 r. Nr 9, poz.401., Wrocław, 21 października 1999 [dostęp 2018-04-16] (pol.).
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 9 kwietnia 2018 [dostęp 2018-05-14] (pol.).
- Wykaz sygnalizacji świetlnych, „ZDiUM/Infrastruktura/Sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniach”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 5 września 2016 [dostęp 2018-06-20] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2017 [dostęp 2018-05-04] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ulica Kominka Bolesława, kard., [w:] Wrocław, Ostrów Tumski [online], fotopolska.eu [dostęp 2018-06-18] (pol.).
- ul. Kominka Bolesława, kard., [w:] Wrocław, Ostrów Tumski [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-06-18] (pol.).
- ul. kard. Stefana Kominka, wikimapia.org [dostęp 2018-06-18] (pol.).