ʻAkilisi Pohiva
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 września 2019 |
| Premier Tonga | |
| Okres |
od 30 grudnia 2014 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Semisi Sika (p.o.) |
Samuela ʻAkilisi Pohiva (ur. 7 kwietnia 1941[1], zm. 12 września 2019[2]) – tongański polityk, deputowany do parlamentu od 1987[3], lider Demokratycznej Partii Wysp Przyjaznych, od 30 grudnia 2014 do śmierci premier Tonga.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył studia na Uniwersytecie Południowego Pacyfiku na Fidżi (licencjat z historii, polityki i socjologii), po czym pracował jako nauczyciel[4]. Pod koniec lat 70. został aktywnym działaczem ruchu demokratycznego na Tonga. Na początku lat 80. prowadził comiesięczną audycję radiową zatytułowaną „Matalafo Laukai”. W 1984 ze względu na krytykę rządu został odsunięty od pracy w administracji publicznej[5].
W 1987 po raz pierwszy został wybrany do Zgromadzenia Ustawodawczego. W kolejnych latach odnawiał mandat deputowanego[6]. Jako działacz na rzecz demokracji domagał się przejrzystości w rządzeniu i walki z korupcją w Królestwie Tonga. W 1996 został pozbawiony wolności pod zarzutem obrazy parlamentu. Został jednak zwolniony po wyroku Sądu Najwyższego, który uznał jego uwięzienie za bezprawne i niekonstytucyjne[7]. W 2002 został oskarżony o działalność wywrotową z powodu publikacji artykułu zarzucającego królowi posiadanie sekretnego majątku. Został oczyszczony z zarzutu przez ławę przysięgłych rok później[8]. W styczniu 2007 został ponownie oskarżony o działalność wywrotową za swoją działalność w czasie zamieszek w Nukuʻalofie w listopadzie 2006[7].
We wrześniu 2010 założył własne ugrupowanie polityczne, Demokratyczną Partię Wysp Przyjaznych (Democratic Party of the Friendly Islands, DPFI). W jej skład weszło część członków Ruchu na rzecz Praw Człowieka i Demokracji (HRDM)[9]. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 2010 partia zdobyła 12 z 17 podlegających wyborom powszechnym mandatów i stała się dzięki temu najliczniejszą siłą polityczną w Zgromadzeniu Ustawodawczym[10]. 'Ahilisi Pokiva przyjął tekę ministra zdrowia w rządzie Tuʻivakanō, ale po niespełna dwóch tygodniach zrezygnował[11].
W opozycji Pohiva kontynuował działania na rzecz dalszej demokratyzacji ustroju Tonga. W październiku 2013 zapowiedział, że jego partia złoży projekt reformy prawa wyborczego, tak aby wszyscy posłowie do Zgromadzenia Ustawodawczego – zarówno 17 posłów z ludu, jak i 9 przedstawicieli szlachty – byli wybierani w głosowaniu powszechnym[12]. Przed kolejnymi wyborami nie udało się jednak wprowadzić takiej zmiany[13].
Wkrótce po wyborach w 2014 roku został w tajnym głosowaniu wybrany przez Zgromadzenie Ustawodawcze premierem Tonga[3]. We własnym rządzie objął równocześnie teki ministra spraw zagranicznych i handlu oraz edukacji i kształcenia[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Prime Minister. Prime Minister's Office, luty 2015. [dostęp 2016-07-30]. (ang.).
- ↑ Tongan PM 'Akilisi Pohiva dies, aged 78, rnz.co.nz (dostęp: 12 września 2019).
- ↑ a b Tongan democracy activist becomes first commoner elected as PM. abc.net, 30 grudnia 2014. [dostęp 2016-07-30]. (ang.).
- ↑ SOME TONGAN FAMILIES: AISEA, COCKER, PA'ONGO, POHIVA, TAUELANGI, VAIOLETI, VAKA, VAO. kitwithers.fortunecity.com. [dostęp 2010-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-13)]. (ang.).
- ↑ I. F. Helu: Democracy Bug Bites Tonga. Suva, Fiji: University of the South Pacific, 1982, s. 139–152, seria: Culture & Democracy in the South Pacific. ISBN 982-02-0079-2.
- ↑ Tonga's state of emergency Interview with Akilisi Pohiva, Tongan Parliamentarian. cdi.anu.edu.au, lipiec 2006. [dostęp 2010-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-22)]. (ang.).
- ↑ a b TONGA: Pro-democracy MP 'Akilisi Pohiva arrested. Pacific Media Watch, 18 stycznia 2007. [dostęp 2010-11-29]. (ang.).
- ↑ MPs acquitted on sedition charges. theage.com.au, 20 maja 2003. [dostęp 2010-11-29]. (ang.).
- ↑ Another new political party emerges in Tonga as country prepares for 2010 elections. Radio New Zeland International, 6 września 2010. [dostęp 2010-11-29]. (ang.).
- ↑ Tonga: Zwycięstwo sił prodemokratycznych w wyborach. lewica.pl, 28 listopada 2010. [dostęp 2010-11-29]. (pol.).
- ↑ Tonga's PM accepts resignation of Akilisi Pohiva from ministerial post. Radio New Zealand, 15 stycznia 2011. [dostęp 2016-07-30]. (ang.).
- ↑ Tonga Democrats to table more reform plans. Radio New Zealand, 30 października 2013. [dostęp 2016-08-02]. (ang.).
- ↑ Tonga reform push too late before elections, says academic. Radio New Zealand, 31 października 2013. [dostęp 2016-08-02]. (ang.).
