Henryk Sucharski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Dopisałem jedną z brakujących szkół imienia mjr Henryka Sucharskiego, która znajduje się w Gościcinie w województwie pomorskim Znaczniki: VisualEditor Aktywowano automatycznego pomocnika (przypisy) Automatyczny pomocnik (przypisy): odrzucono (nieistotne) |
służył nie tylko w Wojsku Polskim |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
|miejsce śmierci = [[Neapol]], [[Włochy]] |
|miejsce śmierci = [[Neapol]], [[Włochy]] |
||
|lata służby = 1917–1946 |
|lata służby = 1917–1946 |
||
|siły zbrojne = [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] |
|siły zbrojne = [[Plik:Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png|20px]] [[Cesarsko-królewska Obrona Krajowa]]<br />[[Plik:Orzełek II RP.svg|20px]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]]<br />[[Plik:Poland badge b t.png|40px]] [[Polskie Siły Zbrojne]] |
||
|jednostki = [[Wojskowa Składnica Tranzytowa (Westerplatte)|Wojskowa Składnica Tranzytowa]] |
|jednostki = [[Wojskowa Składnica Tranzytowa (Westerplatte)|Wojskowa Składnica Tranzytowa]] |
||
|stanowiska = komendant składnicy |
|stanowiska = komendant składnicy |
Wersja z 13:40, 28 lis 2024
w stopniu kapitana WP | |
major piechoty | |
Data i miejsce urodzenia |
12 listopada 1898 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1917–1946 |
Siły zbrojne |
Cesarsko-królewska Obrona Krajowa |
Jednostki | |
Stanowiska |
komendant składnicy |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Henryk Sucharski (ur. 12 listopada 1898 w Gręboszowie, zm. 30 sierpnia 1946 w Neapolu) – major piechoty Wojska Polskiego, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony placówki w kampanii wrześniowej.
Życiorys
Syn Stanisława – wiejskiego szewca i Agnieszki z domu Bojko, pochodził z rodziny wielodzietnej, był czwartym dzieckiem. W czerwcu 1908 odebrał świadectwo szkoły powszechnej w Otfinowie, gdzie przebywał pod opieką miejscowego proboszcza i Marcina Augustyńskiego. Występujący jako „August” w powieści Leona Kruczkowskiego pt. Pawie pióra, promotor Jakuba Bojki i jeden z pionierów ruchu ludowego nauczył małego Heńka samodzielności, w tym podstawowych czynności samoobsługowych jak mycie zębów białym proszkiem[1]. W latach 1909–1917 Henryk Sucharski był uczniem C. K. II Gimnazjum w Tarnowie (w jego klasie był m.in. Wilhelm Obrzut)[2].
Służbę wojskową rozpoczął w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej 13 lutego 1917 roku w batalionie zapasowym 32 pułku strzelców w Bochni. 17 listopada 1917 zdał tzw. maturę wojenną. W 1918 ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Opawie i jako kadet-aspirant, został wcielony do 9. kompanii 32 pułku strzelców na froncie włoskim.
Po powrocie do niepodległej Polski 7 lutego 1919 roku został powołany do służby w Wojsku Polskim w 16 pułku piechoty w Tarnowie. W marcu został przeniesiony na front czeski do Cieszyna. W czerwcu został awansowany do stopnia kaprala.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej, pod koniec października 1919 został przeniesiony na front litewsko-białoruski, gdzie we wrześniu został mianowany podchorążym, a w styczniu 1920 otrzymał awans na podporucznika i został mianowany dowódcą kompanii w batalionie szturmowym 6 Dywizji Piechoty. Za osobistą odwagę w obliczu wroga i wykazanie inicjatywy w dowodzeniu w bitwie pod Połonicą-Bogdanówką[3], 30 sierpnia 1920 został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, który wręczono mu w 1922. Ponadto za męstwo na polu chwały otrzymał Krzyż Walecznych. Pod koniec 1921 został przyjęty do zawodowej służby wojskowej. W 1922 awansował na stopień porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[4][5]. W latach 20 był oficerem zawodowym 20 pułku piechoty w garnizonie Kraków[6][7][8]. W 1928 został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[9][10]. W listopadzie 1928 został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej[11]. We wrześniu 1930 został przeniesiony do 55 Pułku Piechoty w Lesznie[12]. W 1932 był oficerem 35 pułku piechoty w Brześciu nad Bugiem[13]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14].
3 grudnia 1938, z rozkazu szefa Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, został przeniesiony na stanowisko komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, którą dowodził do 7 września 1939 roku. (Pojawiły się doniesienia, że w dniu 2 września w wyniku załamania nerwowego Sucharskiego do momentu kapitulacji 7 września 1939 dowodzenie przejął kapitan Franciszek Dąbrowski. Brak potwierdzenia w dokumentach[15].) Tego dnia, o godzinie 10:15 major Henryk Sucharski zarządził wywieszenie białej flagi i osobiście udał się do Niemców, aby omówić warunki kapitulacji.
W uznaniu bohaterstwa i niezłomnego ducha załogi Westerplatte, dowództwo niemieckie pozwoliło majorowi Henrykowi Sucharskiemu odejść do niewoli z szablą przy boku. W wyniku pomyłki Niemców wręczono mu jednak nie jego własną szablę, a szablę kapitana Franciszka Dąbrowskiego. Broń odebrano mu jednak zaraz po dotarciu do pierwszego obozu[16].
Wraz z innymi oficerami został odwieziony do Hotelu Centralnego w Gdańsku. Następnie był przetrzymywany kolejno w obozach Stablack, Riesenburg (Prabuty), w Oflagu IV A Hohenstein, Oflagu II B Arnswalde (Choszczno), Oflagu II D Gross-Born (Borne Sulinowo – Kłomino). W marcu 1945 podczas ewakuacji obozów jenieckich uległ wypadkowi i trafił do szpitala niedaleko Schwerina.
Po uwolnieniu, w lipcu 1945 przedostał się do dowództwa 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W styczniu 1946 został przyjęty do służby wojskowej z przydziałem na dowódcę 6 Batalionu Strzelców Karpackich. Od 19 sierpnia przebywał w brytyjskim szpitalu wojskowym w Neapolu, gdzie zmarł 30 sierpnia 1946 na zapalenie otrzewnej. Został pochowany 1 września na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima we Włoszech[17].
21 sierpnia 1971 szczątki majora Henryka Sucharskiego zostały ekshumowane i przewiezione do Polski. 1 września 1971 urnę z prochami udekorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Wojennego Virtuti Militari i złożono na Westerplatte. 16 marca 2021 za zgodą rodziny dokonano ponownej ekshumacji, a szczątki majora przeniesiono do gdańskiego kościoła św. Brygidy, gdzie oczekiwali na ostateczny pochówek na nowym cmentarzu na Westerplatte, który według pierwotnych planów miał nastąpić 1 września 2022[18]. Ostatecznie major Henryk Sucharski oraz dziewięciu poległych obrońców Składnicy Tranzytowej zostali pochowani na nowo otwartym Cmentarzu Wojska Polskiego na Westerplatte 4 listopada 2022[19][20].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari – pośmiertnie 1 września 1971
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 104[21]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4595 – 1922[22]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921)[23]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Upamiętnienie
W 1967 został nakręcony film Westerplatte, w którym w rolę majora Sucharskiego wcielił się Zygmunt Hübner.
Od 1973 na terenie obecnej dzielnicy Bemowo w Warszawie znajduje się ulica imienia mjr. Henryka Sucharskiego[24].
W 1989 został wybity medal z podobizną Henryka Sucharskiego o treści Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Andrzeja Nowakowskiego[25]. W tym samym roku Narodowy Bank Polski wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 5 tys. złotych z wizerunkiem majora Sucharskiego[26].
Major Henryk Sucharski został patronem Szkoły Podstawowej w Sierakowie, w Chałupkach[27], szkoły podstawowej w Gościcinie ( województwo pomorskie),Licheniu Starym[28], Technikum nr 7 w Gorzowie Wielkopolskim, Szkoły Podstawowej nr 14 w Jaworznie[29], Gimnazjum nr 9 w Kielcach, Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi[30] oraz Liceum Ogólnokształcącego w Myszkowie[31] i w Sierpcu[32]. Liceum Ogólnokształcące nr XIV im. mjr. Henryka Sucharskiego mieści się w Katowicach przy ul. Józefowskiej 32. W Przasnyszu działa Zespół Szkół Powiatowych im. mjr Henryka Sucharskiego przy ul. Mazowieckiej 25.
W Bytomiu Odrzańskim, Bytowie, Oleśnicy, Koninie, Krakowie[33], Lubawie, Myszkowie, Gorzowie Wielkopolskim, Nowym Sączu, Sierpcu, Sulejówku, Mławie, Rzeszowie, Gdyni, Wejherowie i Zielonej Górze znajdują się ulice upamiętniające mjr. Henryka Sucharskiego. Część drogi krajowej nr 89 znajdująca się w Gdańsku nosi nazwę Trasa Sucharskiego.
W 2013 na ekrany kin wszedł film Tajemnica Westerplatte, w którym rolę majora Sucharskiego odegrał Michał Żebrowski.
W 2019 roku z okazji 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej z rodzinnej miejscowości majora Sucharskiego – Gręboszowa do miejsca wybuchu wojny – gdańskiego Westerplatte przejechał Rajd Rowerowy im. mjr. Henryka Sucharskiego. Kilkunastu cyklistów przemierzyło ponad 650 km przez całą Polskę, aby upamiętnić postać Sucharskiego. Pomysłodawcą i organizatorem był lokalny społecznik oraz przewodniczący Rady Gminy Gręboszów Marek Mosio[34].
Kontrowersje
Henryk Sucharski przez wiele lat po wojnie był uznawany za dowódcę składnicy podczas siedmiodniowej obrony Westerplatte. Pozycja ta została ugruntowana przez Melchiora Wańkowicza w tomiku pt. Westerplatte[35], który powstał na podstawie rozmów autora z majorem Sucharskim podczas ich spotkania we Włoszech.
Z czasem zaczęły się pojawiać informacje o tym, że faktycznym dowódcą Westerplatte od 2 do 5 września był zastępca majora Henryka Sucharskiego, kpt. Franciszek Dąbrowski[36]. Według tych informacji 2 września, po ciężkim bombardowaniu (w którym zginął m.in. ordynans majora, Józef Kita), Sucharski przeszedł załamanie nerwowe, w wyniku którego został przez oficerów odsunięty od dowodzenia. Część źródeł mówi wręcz o przywiązywaniu [Sucharskiego] pasami do łóżka[37]. Podkreśla się, że to dzięki komunistom Sucharski, w miejsce Dąbrowskiego, został wykreowany na niezłomnego bohatera z uwagi na pochodzenie plebejskie. Sucharski był synem ubogiego szewca, a Dąbrowski miał korzenie szlacheckie (był synem węgierskiej baronówny i polskiego szlachcica). Według przeciwników tej teorii biografia Sucharskiego nie pasuje do socjalistycznego stereotypu, gdyż brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pochodził z bardzo katolickiej rodziny, a krewny jego matki Jakub Bojko był posłem z ramienia propiłsudczykowskiego BBWR, z drugiej strony Franciszek Dąbrowski dosłużył się stopnia komandora porucznika w Ludowym Wojsku Polskim i był członkiem PZPR.
Według innych źródeł[38] Sucharski już od 2 września chciał poddać jednostkę, jednak w wyniku zdecydowanego sprzeciwu kapitana Dąbrowskiego i pozostałej części kadry oficerskiej, uczynił to dopiero 7 września. Kapitulacja nastąpiła w momencie, w którym straty podległych mu żołnierzy były stosunkowo małe, a zapasy amunicji wystarczyły na 2-3 tygodnie walk, nie było jednak już lekarstw i środków opatrunkowych, zapewniających skuteczną pomoc dla rannych. Wykonanie rozkazu kapitulacji przez podwładnych ma być dowodem, że mjr Henryk Sucharski miał pełny posłuch wśród podległych mu oficerów i żołnierzy.
Przypisy
- ↑ Romuald Karaś , Bohater Wielkiej Wojny: Majora Sucharskiego droga na Westerplatte, Warszawa: Oficyna Literatów i Dziennikarzy Pod Wiatr, 2019, s. 219–232, ISBN 978-83-87990-44-2, OCLC 1137795992 [dostęp 2020-07-14] .
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum II. w Tarnowie za rok szkolny 1913/14. Tarnów: 1914, s. 81.
- ↑ Dr Jerzy Pogonowski, Bój o Lwów.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 444.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 385.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 182.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 171.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 36.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 227.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 67.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 339.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 297.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 565.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 471.
- ↑ Obrona Westerplatte. Czego wciąż nie wiemy?.. historia.dorzeczy.pl. [dostęp 2023-11-13].
- ↑ J. Drużyńska, S. M. Jankowski, Wyklęte życiorysy, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2009, s. 34.
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 251.
- ↑ Dorota Karaś: Szczątki niemieckiego żołnierza w polskiej mogile na Westerplatte. Historyk przypomina, kto organizował pogrzeb. Gazeta Wyborcza, 2021-03-16. [dostęp 2022-11-06].
- ↑ Westerplatczycy pochowani na nowym cmentarzu. Tak przebiegały uroczystości. WIDEO i ZDJĘCIA. Oficjalny portal miasta Gdańska, 2022-11-04. [dostęp 2022-11-06].
- ↑ Pogrzeb obrońców Westerplatte. Prezydent: Polacy i Polska podnoszą się jak trawa. Rzeczpospolita, 2022-11-04. [dostęp 2022-11-06].
- ↑ Łukomski G. , Polak B. , Suchcitz A. , Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945, Koszalin 1997, s. 373 .
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921, s. 1725.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 79).
- ↑ Uchwała nr 105 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 15 maja 1973 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 15 czerwca 1973 r., nr 6, poz. 39, s. 2.
- ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 101. ISBN 83-919305-8-0.
- ↑ 5000zł Żołnierz Polski Na Frontach II Wojny Światowej - Westerplatte. katalogmonet.za.pl. [dostęp 2012-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)]. (pol.).
- ↑ Patron szkoły podstawowej | Szkoła Podstawowa w Chałupkach [online], www.zsochalupki.krzyzanowice.pl [dostęp 2020-08-21] .
- ↑ Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Sucharskiego w Licheniu Starym. oficjalna strona. [dostęp 2023-04-26].
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 14 im. Majora Henryka Sucharskiego w Jaworznie. oficjalna strona. [dostęp 2018-04-14].
- ↑ Oficjalna strona Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi: Patron [online], www.zsz.ehost.pl [dostęp 2019-04-13] (pol.).
- ↑ mjr Henryk Sucharski – Liceum Ogólnokształcące im. mjr. Henryka Sucharskiego w Myszkowie. [dostęp 2019-05-31].
- ↑ Patron szkoły [online], losierpc.edu.pl [dostęp 2019-08-20] .
- ↑ Alfabetyczny wykaz ulic Krakowa. Krajowa Administracja Skarbowa, 2010-07-01. s. 68. [dostęp 2023-03-03]. (pol.).
- ↑ Gdańskie Centrum Multimedialne , Gdańskie Centrum Multimedialne , Westerplatte. 650 km na rowerach, by uczcić bohaterów i bronić majora Sucharskiego [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2022-11-07] (pol.).
- ↑ Melchior Wańkowicz, Westerplatte, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1959.
- ↑ Mariusz Borowiak, Westerplatte. W obronie prawdy, GDW, Gdańsk 2001.
- ↑ Kmdr por. Franciszek „Kuba” Dąbrowski, Wspomnienia o moim Ojcu. westerplatte.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-24)].
- ↑ Obrona majora przez majora.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Mariusz Wójtowicz-Podhorski, Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, AJ-Press, Gdańsk 2009.
- Andrzej Drzycimski, Major Henryk Sucharski, Wrocław 1990.
Linki zewnętrzne
- Jeńcy Oflagu II B Arnswalde
- Jeńcy Oflagu II D Gross-Born
- Jeńcy polscy w niewoli niemieckiej (kampania wrześniowa)
- Ludzie związani z Dąbrową Tarnowską
- Majorowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Majorowie piechoty Polskich Sił Zbrojnych
- Obrońcy Westerplatte
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Casamassima
- Polacy – żołnierze cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej w I wojnie światowej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-czechosłowackiej (strona polska)
- Pochowani na Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte
- Urodzeni w 1898
- Zmarli w 1946
- Oficerowie 55 Poznańskiego Pułku Piechoty
- Oficerowie 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej
- Ludzie urodzeni w Gręboszowie (województwo małopolskie)