Wikipedia

Julian Kornhauser

polski poeta

Julian Kornhauser (ur. 20 września 1946 w Gliwicach) – polski poeta, prozaik, krytyk literacki, eseista, autor książek dla dzieci, znawca i tłumacz literatury serbskiej i chorwackiej, współtwórca grupy literackiej „Teraz”, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest jednym z najbardziej znanych przedstawicieli poetyckiej Nowej Fali[1] z lat 70. XX wieku.

Julian Kornhauser
Data i miejsce urodzenia

20 września 1946
Gliwice

Narodowość

polska

Małżeństwo

Alicja Wojna-Kornhauser

Dzieci

Agata Kornhauser-Duda, Jakub Kornhauser

Krewni i powinowaci

Andrzej Duda (zięć)

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Syn krakowskiego Żyda Jakuba Kornhausera (1913–1972), więźnia obozów w Płaszowie, Natzweiler, Neckarelz oraz Dachau[2][3], i pochodzącej z Chorzowa Ślązaczki Małgorzaty Glombik (1914–1987)[4]. Absolwent V Liceum Ogólnokształcącego w Gliwicach. Magisterium uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim (1970; serbistyka i kroatystyka). Tam też w 1975 uzyskał doktorat, w 1982 habilitację (na podstawie książki Sygnalizm: propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej), a tytuł naukowy profesora został mu nadany przez Prezydenta RP w 1996.

Julian Kornhauser jest żonaty z polonistką Alicją Wojną-Kornhauser i ma dwoje dzieci. Córka Agata w 1994 poślubiła Andrzeja Dudę[5][6]. Syn, dr Jakub Kornhauser, jest literaturoznawcą, nauczycielem akademickim Uniwersytetu Jagiellońskiego, tłumaczem i poetą[7].

W konsekwencji przebytego w 2008 roku krwotocznego udaru mózgu prof. Julian Kornhauser cierpi na afazję i paraliż prawej strony ciała. Wycofał się z pracy zawodowej i twórczej oraz życia publicznego[8][9]. Po latach milczenia w roku 2015 opublikował na łamach miesięcznika „Twórczość” (nr 12) dwa wiersze: Do Stanisława Barańczaka oraz Powidła[10].

Kariera zawodowa

edytuj

Zatrudniony w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ od 1970 roku, kolejno na stanowisku asystenta (1970–1972), starszego asystenta (1972–1977), adiunkta (1977–1984), docenta (1984–1993), profesora nadzwyczajnego UJ (1993–1996), profesora nadzwyczajnego (1997–2001) i profesora zwyczajnego od 2002 do przejścia na emeryturę w 2010 roku. W latach 1987–1988 i 1990–1991 wicedyrektor, a w latach 1993–2002 dyrektor Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1991–1993 kierownik Zakładu Literatur Słowiańskich w IFS UJ, a w latach 1997–2010 kierownik Katedry Filologii Chorwackiej, Serbskiej i Słoweńskiej w IFS UJ. Prowadził także warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym. Ponadto w latach 2002–2005 kierował Katedrą Slawistyki w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego[11].

Był bądź jest członkiem kilku Komisji PAN i PAU, a także wiceprzewodniczącym Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN i członkiem Komitetu Słowianoznawstwa PAN. Od 2001 roku jest redaktorem naczelnym „Pamiętnika Słowiańskiego”. W latach 2002–2005 był członkiem Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 2005–2008 pełnił funkcję kierownika Studiów Doktoranckich przy Wydziale Filologicznym UJ[11]. W latach 2006–2013 był jurorem Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus (w latach 2008–2013 w obradach jury zastępował go Jakub Kornhauser)[12]. Członek SPP i PEN Clubu.

Specjalizuje się w literaturo- i kulturoznawstwie chorwackim i serbskim XX wieku, historii literatury polskiej po 1945 roku oraz w zagadnieniach przekładoznawstwa i komparatystyki (głównie poezja i życie literackie). Jest autorem ponad trzystu publikacji (w tym 14 monografii naukowych i tomów szkiców krytycznoliterackich). Wypromował sześcioro doktorów nauk humanistycznych[13].

Represje w okresie PRL-u

edytuj

Tom poezji „Zabójstwo” z 1973 roku Juliana Kornhausera, który zawierał wiersze odrzucone przez cenzurę, był jednym z pierwszych polskich samizdatów[14]. W 1975 roku był sygnatariuszem Listu 59, protestu polskich intelektualistów przeciw zmianom w konstytucji PRL, zwłaszcza o wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR i wieczystego sojuszu z ZSRR[15].

Był rozpracowywany w ramach SOR „Myśliciel” KR 14382 z powodu sygnowania „listu 59”, publikacji swoich tekstów w drugim obiegu i ich kolportażu, jak również utrzymywania kontaktów ze środowiskami tworzącymi KOR. Służba Bezpieczeństwa utrudniała publikacje jego utworów oraz awans na uczelni. Po ogłoszeniu stanu wojennego był internowany w dniach 15–24 grudnia 1981[15].

Twórczość

edytuj

Jego debiut miał miejsce na łamach miesięcznika Poezja i w Almanachu młodych „Iskier” w 1967 roku. Od 1968 do 1975 roku był członkiem grupy poetyckiej Teraz[16]. W latach 1981–1983 współredagował miesięcznik Pismo, następnie był współautorem drugoobiegowego czasopisma „NaGłos”, gdzie publikował swoją prozę oraz interpretował swoją poezję[17]. W latach 90. ogłaszał eseje i recenzje na łamach „Gazety Wyborczej” oraz „Tygodnika Powszechnego”, w latach dwutysięcznych publikował również w „Dzienniku Polska-Europa-Świat” i „Rzeczpospolitej”. Stale współpracował z prasą kulturalną i literacką, jest członkiem zespołu redakcyjnego „Kwartalnika Artystycznego”, był członkiem redakcji „Dekady Literackiej”, a szkice krytycznoliterackie, wiersze i przekłady publikował m.in. w „Twórczości”, „Odrze”, „Literaturze na Świecie”, „Tekstach Drugich” i in. Julianowi Kornhauserowi poświęcono m.in. numer monograficzny czasopisma literackiego „Topos” (nr 3/2006)[18]. W 2016 roku ukazał się obszerny tom krytyczny poświęcony recepcji Juliana Kornhausera pt. Rzeczy do nazwania. Wokół Kornhausera (red. Adrian Gleń, Jakub Kornhauser, WBPiCAK, Poznań 2016)[19], a także potęzny, liczący ponad siedemset stron, tom Wiersze zebrane (red. Adrian Gleń, Jakub Kornhauser, WBPiCAK, Poznań 2016)[20].

Jego twórczość poetycka była publikowana w wielu antologiach XX-wiecznej poezji polskiej wydawanych w Polsce i za granicą. Książki doczekały się tłumaczeń na języki obce[21][22]: m.in.:

  • na język angielski:
    • Been and Gone (polsko-angielski wybór wierszy; Michigan, Marick Press), 2009
  • na język bułgarski:
    • Osa za stykłoto (Wybór wierszy; Sofia, AngoBoy), 1997
  • na język chorwacki:
    • Kuća, san i dječje igre (Dom, sen i gry dziecięce; Lublana, Egzil ABC), 1996
  • na język niderlandzki:
    • Poetri, Rotterdam: Rotterdamse Kunststichtung, 1986
  • na język niemiecki:
    • Zuhause, Traum und Kinderspiele (Dom, sen i gry dziecięce; Potsdamer, Deutsches Kulturforum Östliches Europa), 2003
  • na język serbski:
    • Načelne teškoće (wybór wierszy; Vršac, Književna Opstina), 1989
    • Kamičak i senka (Kamień i cień; Belgrad, Pismo), 1998
    • Signalizam (Sygnalizm; Nisz, Prosveta) 1998.
  • na język węgierski:
    • Otthon, álmok, gyermekkori játékok. Szentimentális történet (Dom, sen i gry dziecięce; Budapeszt, Gondolat), 2008

Poezja

edytuj
  • Nastanie święto i dla leniuchów (Warszawa, Wydawnictwo „Iskry”), 1972
  • W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1973
  • Zabójstwo (Kraków, wyd. własne poza cenzurą), 1973
  • Stan wyjątkowy (Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy), 1978
  • Zjadacze Kartofli (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1978
  • Zasadnicze trudności (Warszawa, „Czytelnik”), 1979
  • Każdego następnego dnia (Kraków, ABC), 1981
  • Hurrraaa! (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1982
  • Inny porządek: 1981–1984 (Kraków, Oficyna Literacka), 1985
  • Za nas, z nami (Warszawa, Czytelnik), 1985
  • Wiersze z lat osiemdziesiątych (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1991
  • Kamyk i cień (Poznań, a5), 1996
  • Było minęło (Warszawa, Nowy świat), 2001
  • Origami (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2007
  • Tylko błędy są żywe (Poznań, Wydawnictwo WBPiCAK), 2015[23].
  • Wiersze zebrane (Poznań, Wydawnictwo WBPiCAK), 2016

Proza

edytuj
  • Kilka chwil (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1975
  • Stręczyciel idei (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1980
  • Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. (Kraków, Znak), 1995

Eseje, krytyka literacka

edytuj
  • Świat nie przedstawiony wraz z Adamem Zagajewskim (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1974
  • Od mitu do konkretu. Szkice o modernizmie i awangardzie w poezji chorwackiej (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1978
  • Współczesna poezja jugosłowiańska (1941–1970; Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich), 1980
  • Sygnalizm – propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej (Kraków, UJ), 1981
  • Wspólny język (Jugoslavica; Katowice, Śląsk), 1983
  • Światło wewnętrzne (Kraków–Wrocław, Wydawnictwo Literackie), 1984
  • Strategie liryczne serbskiej awangardy (Kraków, Universitas), 1991
  • Międzyepoka. Szkice o poezji i krytyce. (Kraków, Baran i Suszczyński), 1995
  • Postscriptum. Notatnik Krytyczny. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1999
  • Uśmiech Sfinksa. O Poezji Zbigniewa Herberta. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2001
  • Świadomość regionalna i mit odrębności. O stereotypach w literaturze serbskiej i chorwackiej (Kraków, „Scriptum”), 2001
  • Poezja i codzienność (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2003

Literatura dla dzieci

edytuj
  • Tyle rzeczy niezwykłych. Wiersze dla Agatki. (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1981
  • Księżyc jak mandarynka (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 2003

Przekłady

edytuj
  • Marko Ristić, Wiersze (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1977
  • Dušan Matić, Tajny płomień (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1980
  • Slavko Mihalić, Sen w świetle (Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy), 1980
  • Tragarze zdań. Antologia młodej poezji serbskiej (Kraków, Wydawnictwo Literackie), 1983
  • Josip Osti, Wszystkie flagi są czarne (Sejny, Pogranicze), 1995
  • Lament nad Sarajewem. Siedmiu poetów z Bośni: Antologia poezji bośniackiej (Szczecin–Sejny, Pogranicze), 1996

Opracowania twórczości

edytuj
  • Adrian Gleń, Języki rzeczywistości. O twórczości Juliana Kornhausera (Kraków, Instytut Literatury), 2019[24]

Nagrody, odznaczenia, tytuły honorowe

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zwroty i powroty (o Julianie Kornhauserze), [w:] Janusz Drzewucki, Smaki słowa. Szkice o poezji, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1999, ISBN 83-7023-744-4.
  2. ↑ Julian Kornhauser: Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. Kraków: Znak, 1995, s. 15–16. ISBN 83-7006-457-4.
  3. ↑ Anna Szulc, Michał Krzymowski. Duda Gracz. „Newsweek”, s. 20, 2015-03-16. 
  4. ↑ Julian Kornhauser: Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna. Kraków: Znak, 1995, s. 9–14. ISBN 83-7006-457-4.
  5. ↑ Andrzej to mój najlepszy przyjaciel. andrzejduda.pl. s. 2–3. [dostęp 2015-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-25)].
  6. ↑ To rodzina najważniejszego przeciwnika Komorowskiego w wyborach. Po raz pierwszy w blasku fleszy. gazeta.pl, 2 lutego 2015. [dostęp 2015-02-07].
  7. ↑ Kornhauser: Publikacja „Newsweeka” nie jest antysemicka. 2015-03-17. [dostęp 2015-03-18].
  8. ↑ Jarosław Klejnocki: Komentarze do „Zwodnicza siła towarzyskiej anegdoty”. klejnocki.wydawnictwoliterackie.pl, 2008. [dostęp 2015-05-28].
  9. ↑ Adam Wiedemann: Filtry. Warszawa: Staromiejski Dom Kultury, 2008. ISBN 83-8949-235-8.
  10. ↑ Janusz Drzewucki, Julian Kornhauser przerywa poetyckie milczenie, „„Rzeczpospolita”, 24–27 grudnia 2015”.
  11. ↑ a b Sylwetka prof. dr hab. Juliana Kornhauser w serwisie „W poszukiwaniu nowego kanonu reinterpretacja tradycji kulturalnej w państwach postjugosłowiańskich po 1995 roku”. [dostęp 2015-03-18].
  12. ↑ Jury nagrody Angelus. 2011-11-29. [dostęp 2015-03-18].
  13. ↑ Prof. Julian Kornhauser, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-05-28].
  14. ↑ Od słowa do słowa. [dostęp 2015-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)].
  15. ↑ a b Katalog osób „rozpracowywanych” przez organa bezpieczeństwa państwa komunistycznego [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2015-03-17].
  16. ↑ Nic, czyli wszystko (o Julianie Kornhauserze), [w:] Janusz Drzewucki, Charakter pisma. Szkice o polskiej poezji współczesnej, Kraków-Warszawa: Instytut Książki – „Twórczość”, 2015, ISBN 978-83-61005-24-7.
  17. ↑ Cecylia Kuta: „NaGłos” przeciw zmowie milczenia. Dziennik Polski Polska Press Sp. z o.o, 2009-08-25. [dostęp 2015-05-06].
  18. ↑ Topos 3 (88) 2006. Fundacja Otwarty Kod Kultury. [dostęp 2015-05-06].
  19. ↑ Juliana Kornhausera państwo wiersza, [w:] Janusz Drzewucki, Środek ciężkości. Szkice o współczesnej liryce polskiej, 2016, ISBN 978-83-65250-20-9.
  20. ↑ Poeta pisze dla innych, [w:] Janusz Drzewucki, „Twórczość” 2017, nr 7/8.
  21. ↑ Julian Kornhauser. Instytut Książki. [dostęp 2015-03-17].
  22. ↑ Instytut Książki: Bibliografia Juliana Kornhausera. [dostęp 2015-03-20].
  23. ↑ Julian Kornhauser: Tylko błędy są żywe. Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK, 2015. ISBN 978-83-64504-37-2.
  24. ↑ Wydawnictwo [online], Instytut Literatury [dostęp 2021-03-04] (pol.).
  25. ↑ M.P. z 1999 r. nr 32, poz. 493.
  26. ↑ Silesius 2016 – Julian Kornhauser laureatem za całokształt twórczości. silesius.wroclaw.pl. [dostęp 2016-04-21].
  27. ↑ Międzynarodowa Nagroda Poetycka Balatonu dla Juliana Kornhausera. budapeszt.msz.gov.pl. [dostęp 2016-10-05].
  28. ↑ Święto Uniwersytetu Opolskiego. Doktoraty honoris causa wręczone. uni.opole.pl, 2022-03-10. [dostęp 2022-06-18].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Julian_Kornhauser&oldid=75307271”