Geosiris
Geosiris Baill. – rodzaj roślin bezzieleniowych należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae), obejmujący 3 gatunki występujące endemicznie na Komorach, na Madagaskarze i w Queensland w Australii[4].
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
Geosiris |
Nazwa systematyczna | |
Geosiris Baill. Bull. Mens. Soc. Linn. Paris 2: 1149 (1894)[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
G. aphylla Baill. |
Zasięg geograficzny
edytujGeosiris aphylla odkryty w 1881 r. i opisany po raz pierwszy w 1894 r. jest endemitem Madagaskaru[5]. Zasięg występowania odkrytego w 1989 r. i opisanego w 2010 r. gatunku Geosiris albiflora ograniczony jest do góry Choungui na południu wyspy Majotta wchodzącej w skład archipelagu Komorów na Oceanie Indyjskim[5]. W 2017 r. odkryto trzeci gatunek z tego rodzaju, Geosiris australiensis, który występuje w Parku Narodowym Daintree w północno-wschodniej części stanu Queensland w Australii[6].
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Wieloletnie rośliny bezzieleniowe o wysokości do 12 cm[7].
- Pędy
- Podziemne krótkie i grube kłącze[7]. Pędy kwiatostanowe pokryte łuskowatymi liśćmi, często rozgałęzione[8].
- Liście
- Zredukowane do łusek[7], przeświecające z brązowymi kreskami (G. albiflora[5]) lub jasnokremowo-fiołkoworóżowe (u G. australiensis[6]).
- Kwiaty
- Zebrane w kilka podwójnych wachlarzyków[7], siedzące[8]. Kwiaty promieniste, pozbawione miodników, żyjące 1 dzień[7], słodko pachnące[5]. Listki okwiatu fiołkoworóżowe[8] do niebieskofioletowych z białą nasadą z ciemnofioletową obwódką (u G. aphylla[5]), jasnofiołkoworóżowe do białych z jasnopomarańczową nasadą (u G. australiensis[6]) lub białe (u G. albiflora[5]), zrośnięte u nasady w szczątkową rurkę[5], wyżej wolne i rozpostarte[7]. Trzy pręciki z wolnymi nitkami. Pylniki skierowane na zewnątrz, pękające szczeliną. Słupek dolny ze smukłą szyjką, rozgałęziającą się na 3 frędzelkowate płatki lub trójdzielną wierzchołkowo[7].
Biologia
edytuj- Rozwój
- Wieloletnie geofity ryzomowe, myko-heterotrofy[8].
- Cechy fitochemiczne
- W kłączach Geosiris aphylla obecne są styloidy. W pędach kwiatostanowych i kwiatostanach tej rośliny stwierdzono niewielkie ilości kwercetyny w postaci diglikozydu, a za niebieską barwę ich kwiatów odpowiada związek delfinidyny[9].
Systematyka
edytujRodzaj z monotypowej podrodziny Geosiridoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)[10].
- Wykaz gatunków[4]
- Geosiris albiflora Goldblatt & J.C.Manning
- Geosiris aphylla Baill.
- Geosiris australiensis B.Gray & Y.W.Low
Zagrożenie i ochrona
edytujG. albiflora został uznany za gatunek narażony na wyginięcie i został ujęty na Czerwonej liście gatunków zagrożonych we Francji – w części dotyczącej flory naczyniowej Majotty[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ Skocz do: a b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ Skocz do: a b c d e f g h Goldblatt P. i Manning J.C.. Iridaceae. Geosiris albiflora (Geosiridoideae), a new species from the Comoro Archipelago. „Bothalia”. 40 (2), s. 169-171, 2010.
- ↑ Skocz do: a b c First record of Geosiris (Iridaceae: Geosiridoideae) from Australasia : a new record and a new species from the Wet Tropics of Queensland, Australia. „Candollea”. 72 (2), s. 249, 2017-06-01. Society of Conservatoire at Jardin Botaniques de la Ville de Geneve. DOI: 10.15553/c2017v722a2. ISSN 0373-2967. (ang.).
- ↑ Skocz do: a b c d e f g h i Vincent Merckx: Mycoheterotrophy: the biology of plants living on fungi. Springer, 2013, s. 70-71. ISBN 978-1-4614-5209-6. OCLC 822579070. (ang.).
- ↑ Skocz do: a b c d e P. Goldblatt: Iridaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 318. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
- ↑ Goldblatt P., Rudall P., Cheadle V.I., Dorr L.J. i Williams C.A.. Affinities of the Madagascan endemic Geosiris, Iridaceae or Geosiridaceae. „Bulletin du Museum National d'Histoire Naturelle 4e serie, Section B Adansonia”. 9, s. 239-248, 1987.
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ La Liste rouge des espèces menacées en France. Flore vasculaire de Mayotte. 2014-07-02. [dostęp 2020-08-17].