Nettelhorst (buurtschap)
Buurschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Gelderland
| ||
| Gemeente |  Lochem
| ||
| Coördinaten | 52° 10′ NB, 6° 27′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | samen met Langen en Zwiep 1339 km² | ||
| Inwoners (2003) |
410, samen met de buurten Langen en Zwiep[1] | ||
| Woonplaats (BAG) | Lochem | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie Nettelhorst in de gemeente Lochem | |||
| |||
Nettelhorst verwijst naar de voormalige buurschap met bestuurlijke en gerechtelijke bevoegdheden die in 1424 samengevoegd werd met de buurschap Langen tot de voormalige marke Nettelhorst-Langen.
Statistisch wordt door het CBS Nettelhorst samen met de buurschap Langen en het dorpje Zwiep gerekend tot een 'buurt' van de 'wijk' Lochem buitengebied in de gemeente Lochem[1] in de Nederlandse provincie Gelderland, regio Achterhoek.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Nettelhorst wordt voor het eerst genoemd tussen 1133 en 1166. Later vormde Nettelhorst samen met de buurschap Langen de marke Nettelhorst-Langen.
Rond 1500 bestond de buurschap uit drie erven, Huize de Nettelhorst, de erven Bouwhues en Blanckfoirde[2]. De Nettelhorst en Blanckforde lagen naast de hoger gelegen zandkop van de stuwwal en waren geschikt voor akkerbouw[3]. Aangenomen wordt dat tot de 16e eeuw de rest van Nettelhorst bestond uit woeste gronden. Dat bestond op de wat hoger gelegen gedeelten uit bos en heide, en op de lagere gedeelten uit zogenaamde broekbossen die slechts toegankelijk waren in tijden van droogte en vorst.
Doordat het gebied zo vochtig en moerassig was en door de transportproblemen en de onkunde van de boeren kwamen de ontginning en de bewoning pas in de 16e en 17e eeuw langzaam op gang[4]. De hoofdas van de ontginning was de Broekstraat, een weg die tot einde achttiende eeuw in de winter onbegaanbaar was.
Uit het Register op de leenakteboeken van het Graafschap Zutphen blijkt dat Nettelhorst al in 1424 behoorde tot de marke Nettelhorst-Langen. Het was een zogenaamde grondheerlijke marke[5]. De macht lag bij de grootgrondbezitters. Rond 1600 was 6/7 in bezit van Walraven van Heeckeren van Nettelhorst en 1/7 van Derk Noordenborgs. De familie Van Heeckeren was sinds 1465 beleend met het landgoed. De markerechten en de markevergaderingen werden opgetekend in het markeboek[6].
In 1794 heerste in het gebied de rode loop, tegenwoordig dysenterie genoemd. In Nettelhorst werden 22 personen ziek, en stierven 6 personen.[7]
Op de markevergadering van 7 augustus 1837 werd een conceptplan besproken voor de verdeling van de markegronden. Een jaar later werd de verdelingslijst vastgesteld. De koninklijke goedkeuring is van 1841. De financiële afwikkelingen duurden tientallen jaren.[8]
Huidige situatie
[bewerken | brontekst bewerken]Nettelhorst is in de eenentwintigste eeuw een buurt in het buitengebied binnen de gemeente Lochem die samen met de buurten Langen en Zwiep een oppervlakte beslaat van 1.339 km² en een inwonertal heeft van ruim 400.[9] In het buitengebied Nettelhorst is onder andere de 'Daltonbasisschool Nettelhorst', een kleine basisschool met drie combinatiegroepen, gevestigd.[10]
Wat betreft de geschiedenis zijn er nog de resten van de ruïne van de havezate.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- Lijst van statistische Wijken en buurten in Lochem
- Nettelhorst (havezate)
-
Ruïne Nettelhorst 2010 -
Bouwhuis Nettelhorst 1963 - RCE -
Nettelhorst 1963 - RCE
- H.J. Hiddink, De Nettelhorst, geschiedenis van het kasteel en de marke Nettelhorst-Langen (Borne 1991)
- Referenties
- ↑ a b Statline.cbs
- ↑ Slichter van Bath, B.H., Mensch en land in de Middeleeuwen deel II p. 269 (Arnhem 1972)
- ↑ Vervloet, J.A.J., Het landschap van Lochem tot omstreeks 1830, (Lochem 1983) Rode loop
- ↑ Rapport door de Commissie van Landbouw en Gelderland (1807)
- ↑ Slichter van Bath, B.H., Mensch en land in de Middeleeuwen deel I p. 99 (Arnhem 1944)
- ↑ Archief Marke Nettelhorst-Langen, Huize Twickel: Markeboek Nettelhorst-Langen uit 1604
- ↑ Generale lijst van Laboureerende en overleden personen aan de Roode of Persloop in de Scholtamte van Lochem van de 8e Augustus tot 16e October 1794
- ↑ Huisarchief Twickel. Het markeboek ligt kosteloos ter inzage.
- ↑ Gemeente Lochem: Statistische gegevens gemeente Lochem op 1 januari 2015. Vastgesteld door CBS op 10-04-2015. geraadpleegd 20 december 2015
- ↑ Daltonbasisschool Nettelhorst, een kleine basisschool.
· 
· 