Λατινική Αμερική

Λατινική Αμερική ονομάζεται το κεντρικό και νότιο τμήμα της αμερικανικής ηπείρου, δηλαδή οι χώρες που βρίσκονται νότια των ΗΠΑ, και οι χώρες της Καραϊβικής. Ανακαλύφθηκε από τον Αμέριγκο Βεσπούτσι (Amerigo Vespucci, 1454 - 1512), στην υπηρεσία της Ισπανίας. Κατοικούμενη τότε από τους λεγόμενους προκολομβιανούς πολιτισμούς (Ίνκας, Μάγιας, Αζτέκοι και άλλοι), η Νότια ή Λατινική Αμερική εξερευνήθηκε, αποικήθηκε και κατακτήθηκε, για εκατονταετίες από τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους, οι οποίοι με αιματηρούς πολέμους εξάλειψαν τελείως τους Προκολομβιανούς πληθυσμούς και δημιούργησαν μια σειρά από νέα κράτη. Ως αποτέλεσμα, οι σημερινοί Νοτιοαμερικανοί μιλούν κυρίως ισπανικά ή πορτογαλικά, διατηρώντας την ιβηρική κουλτούρα.

Έκταση - πληθυσμός

Έχει έκταση περίπου 21.069.500 τ.χλμ., που αντιστοιχεί σε ποσοστό στο 14% της συνολικής επιφάνειας (ξηράς) της Γης. Το 2008 ο συνολικός πληθυσμός της υπολογίζονταν περίπου στα 570 εκατομμύρια με κυρίαρχες (επίσημες) γλώσσες τις λατινογενείς: ισπανική, πορτογαλική και γαλλική.

Φυλές

Η Λατινική Αμερική αποτελεί ένα κράμα φυλών και πολιτισμών. Παρά ταύτα τρεις είναι οι βασικές φυλές, οι γηγενείς, οι Ευρωπαίοι, αρχικά Ίβηρες, και άνθρωποι από την Αφρική που πουλήθηκαν σαν σκλάβοι.

Κυριότερη εξ αυτών θεωρείται η Ιβηρική που έφερε στη περιοχή τη νομοθεσία, τη γλώσσα και τη θρησκεία της Ευρώπης κυριαρχώντας έτσι σ΄ όλη τη περιοχή, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά. Αντίθετα οι άνθρωποι από την Αφρικοί που υφίστανται κατά εκατομμύρια στη Βραζιλία και Καραϊβική φαίνονται να ελαττώνονται συνεχώς.

Η δε τρίτη, των γηγενών που διακρίνονται σε πολλές επιμέρους φυλές ιδιαίτερα στη Βολιβία, Ισημερινό, Περού και Μεξικό φέρεται να αντιμετωπίζει σοβαρά φυλετικά προβλήματα διαφόρων φύσεων όπως οικονομικά, κοινωνικά κ.λπ. Πολλοί εξ αυτών που αποκτούν εθνική συνείδηση των προγόνων τους αντιδρούν ή δε συμμετέχουν σε κοινές διεθνείς οικονομικές κατευθύνσεις, διατηρώντας αμφισβητήσεις μέχρι και δυσαρέσκειες.

Γενική επισκόπηση

Γενικά η Λατινική Αμερική από ιστορικής, κοινωνικής, πολιτειακής και πολιτιστικής άποψης, ακόμα και οικονομικής, χαρακτηρίζεται ως μία "ενότητα" και ταυτόχρονα ως μια "πολυμορφία". Ο διττός αυτός χαρακτηρισμός απεικονίζει ένα πολιτειακό "υποσύστημα" που αντιμετωπίζει σχεδόν ίδια προβλήματα με κοινά τόσο πολιτιστικά όσο και οικονομικά χαρακτηριστικά. Οι χώρες της Λ.Α. φέρονται να είναι ενσωματωμένες "παρά θέληση" στη, κυριαρχούμενη από τις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, παγκόσμια οικονομία, δίδοντας την εικόνα μιας "περιφέρειας" σε σχέση "εξάρτησης" από μητροπολιτικά κέντρα.

Ένας σημαντικός οικονομικός όρος που κυριαρχεί στο χώρο της Λατινικής Αμερικής, στις τελευταίες δεκαετίες, είναι αυτός της συνδεδεμένης ανάπτυξης που οφείλεται όμως σε ιστορικές καταβολές από τους πρώτους κατακτητές. Στις δεκαετίες του "60 και "70 κυριαρχούσε ο όρος "εκσυγχρονισμός" μέσω όμως ενός πολύ "γραφειοκρατικού αυταρχισμού" με συνέπεια η επόμενη δεκαετία του "80 να χαρακτηριστεί ως η "χαμένη δεκαετία" όπου οι περισσότερες χώρες της Λ.Α. είχαν περιέλθει σε μια κατάσταση στασιμότητας και υπερχρέωσης. Στο τέλος της δεκαετίας εκείνης, όπου επανήλθαν οι δημοκρατικοί θεσμοί στη περιοχή, ξεκίνησε η λεγόμενη κατά τους διάφορους αναλυτές ως "περίοδος δημοκρατικοποίησης".

Σημειώνεται ότι οι χώρες της Λ.Α. συγκροτούν με διμερείς ή πολυμερείς συνθήκες διάφορες ομάδες χωρών ή ζώνες χωρών, γεγονός που αντικατοπτρίζει από μόνο του τα ιδιαίτερα προβλήματα της περιοχής. Συνεπώς μια γενική εξέταση του όλου χώρου αγνοώντας τις επιμέρους ιδιαιτερότητες καθιστά πολύ δύσκολη την κατανόηση των διαφόρων εξελίξεων που έχουν συμβεί ή που συμβαίνουν στην εν λόγω περιοχή.

Ζώνες Χωρών Λ.Α.

Οι επικρατέστερες ζώνες χωρών της Λατινικής Αμερικής, σύμφωνα με τα κριτήρια των περισσοτέρων αναλυτών (πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών κ.λπ.) είναι οι ακόλουθες έξι:

Ζώνη Μεξικού – Κεντρικής Αμερικής. Στη ζώνη αυτή περιλαμβάνονται το Μεξικό καθώς και όλες οι χώρες της Κ. Αμερικής με νοτιότερη αυτή του Παναμά.
Ζώνη Καραϊβικής. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται μόνο οι χώρες της Καραϊβικής θάλασσας
Ζώνη των Άνδεων. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται η Κολομβία, το Περού, ο Ισημερινός και η Βολιβία.
Ζώνη μη τροπική Ν. Αμερικής. Σ΄ αυτή περιλαμβάνονται η Χιλή, η Αργεντινή, η Ουρουγουάη και η Παραγουάη.
Ζώνη ανατολικής Βραζιλίας. Σ΄ αυτή περιλαμβάνεται μόνο η ανατολική Βραζιλία και
Ζώνη εσωτερική ηπειρωτική (Ν.Αμερικής), όπου σ΄ αυτή περιλαμβάνεται όλη η υπόλοιπη Βραζιλία.

Ωστόσο πολλοί πολιτικοί αναλυτές λαμβάνοντας υπόψη άλλα κριτήρια περιλαμβάνουν στη Ζώνη των Άνδεων και όλες εκείνες τις χώρες που επιζήτησαν να συμμετάσχουν στο περίφημο Σύμφωνο των Άνδεων που απέβλεπε σε μία φιλόδοξη περιφερειακή ολοκλήρωση με αμφίβολα όμως μέχρι σήμερα (2009) αποτελέσματα.

Ιστορία

Κύριο χαρακτηριστικό στη Λατινική Αμερική εξαρχής ήταν και είναι οι επαναστάσεις αντεπαναστάσεις και τα πραξικοπήματα. Κυρία αιτία αυτών ήταν αφενός το αποικιακό σύστημα διοίκησης που εφαρμόσθηκε επί αιώνες το οποίο δεν επέτρεψε την ικανότητα της αυτοδιοίκησης, και αφετέρου η οργάνωση των κοινωνιών γύρω από πρόσωπα που ασκούσαν μεγάλη επιρροή. Έτσι οι ηγέτες των διαφόρων πολέμων ανεξαρτησίας αποκτώντας μεγάλη πολιτική ισχύ έγιναν πρόεδροι, ή δικτάτορες των χωρών τους που συνέχισαν οι γόνοι αυτών με την υποστήριξη πάντα του στρατού. Με δεδομένο αυτό καθίσταται φανερό ότι η αντιπολίτευση σε κάθε χώρα ήταν πολύ δύσκολο ν΄ αναλάβει εξουσία αφού αυτοί που την είχαν ψήφιζαν νόμους ανεξέλεγκτα. Συνεπώς νόμιμα ή ειρηνικά μέτρα δεν μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση. Έτσι κάθε φορά που οι ένοπλες δυνάμεις διαφωνούσαν με τον πρόεδρο ή δικτάτορα ο λαός ακολουθούσε αυτές.

Στη Λατινική Αμερική οι λαϊκές εκδηλώσεις δεν παρουσίαζαν έλλειψη πειθαρχίας ή ευνομίας όπως θα χαρακτηρίζονταν αλλού, αλλά μια ιδεολογική κάλυψη της ενέργειας του στρατού επί των δικαιωμάτων και ελευθεριών των λαών. Οι περισσότεροι από τους στρατηγούς επαναστάτες παραχωρούσαν στη συνέχεια την εξουσία στους πολιτικούς όταν καθίστατο δυνατή η διενέργεια εκλογών. Αρχικά όμως οι επαναλαμβανόμενες επαναστάσεις εξυπηρετούσαν προσωπικές φιλοδοξίες των ηγητόρων γεγονός που είχε εμπνεύσει πλήθος ευθυμογράφων και γελοιογράφων από το διεθνή χώρο που σατίριζαν αυτές. Σήμερα οι λαοί της Λ.Α. επί το πλείστον δεν συμπαθούν τις επαναστάσεις και προσπαθούν με δημοκρατικές διαδικασίες την αυτοδιοίκησή τους.

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ξέσπασε το 1914, όλες οι χώρες της Λ.Α. παρέμειναν ουδέτερες μέχρι την είσοδο σ΄ αυτόν των ΗΠΑ το 1917. Τότε ακολούθησαν επτά χώρες που κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας οι οποίες και ήταν: η Αϊτή, η Βραζιλία, η Γουατεμάλα, η Κοστα-Ρίκα, η Κούβα, η Ονδούρα και ο Παναμάς. Ενώ η Αργεντινή, το Μεξικό και η Χιλή συνέχισαν την ουδετερότητα.

Με την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 οι εκπρόσωποι 21 χωρών της Λ.Α. συνήλθαν στις 23 Σεπτεμβρίου στον Παναμά (Διάσκεψη του Παναμά) και εξέδωσαν την "διακήρυξη ουδετερότητας", εκλέγοντας και μόνιμη «Επιτροπή Ουδετερότητας» με έδρα το Ρίο ντε Τζανέιρο. Η πτώση όμως του γαλλικού μετώπου και των Κάτω Χωρών θεωρήθηκε μεγάλη απειλή όπου τα ίδια μέλη της προηγούμενης Διάσκεψης συνήλθαν επειγόντως στις 21 Ιουνίου του 1940 στην Αβάνα όπου και αποφάσισαν τελικά την διατήρηση της ουδετερότητας.

Δύο όμως σημαντικά γεγονότα άσκησαν μεγάλη επίδραση, αφενός η έκδηλη πίεση των ΗΠΑ κατά των συμπαθούντων τους εθνικοσοσιαλιστές και αφετέρου η δημιουργία της "Παναμερικανικής Οικονομικής και Συμβουλευτικής Επιτροπής" στην Ουάσιγκτον υπό τον Νέλσον Ροκφέλερ, που ήταν ο συντονιστής των εργασιών της Διάσκεψης του Παναμά.

Κατόπιν αυτών των εξελίξεων η Γουατεμάλα, η Ονδούρα, η Κόστα Ρίκα, ο Παναμάς, το Μεξικό, η Κούβα, το Περού, η Ουρουγουάη και η Βραζιλία κήρυξαν τον πόλεμο κατά του Άξονα. Οι άλλες χώρες απλά διατήρησαν στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ.

Μετά το τέλος του πολέμου ιδρύθηκε ο διεθνής Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών που προήλθε από την προγενέστερη Παναμερικανική Ένωση, στον οποίο συμμετέχουν όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, εκτός από μία που η συμμετοχή της έχει ανασταλεί λόγω πολιτικής εξέλιξης.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Δείτε επίσης

Πηγές

"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.12ος, σελ.124.

Αυτό το γεωγραφικό λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.