Académie française
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | cymdeithas ddysgedig, academi cenedlaethol, rheoleiddiwr iaith  |
|---|---|
| Rhan o | Institut de France |
| Dechrau/Sefydlu | 29 Ionawr 1635 |
| Sylfaenydd | Armand-Jean du Plessis, duc de Richelieu |
| Ffurf gyfreithiol | national public establishment of an administrative nature |
| Pencadlys | Paris |
| Gwladwriaeth | Ffrainc |
| Gwefan | http://www.academie-francaise.fr/ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Sefydliad dysgedig digymar yw'r Académie française ("Academi Ffrengig"), sy'n ymwneud ag unrhyw beth i'w wneud â'r iaith Ffrangeg. Sefyldwyd yr Académie yn swyddogol ym 1635 gan Cardinal Richelieu, prif weinidog i'r Brenin Louis XIII. Atalwyd ef ym 1793 yn ystod y Chwyldro Ffrengig, ac ail-sefydlwyd ym 1803 gan Napoleon Bonaparte (mae'r Académie yn cysidro y cawsont eu gohurio, nid eu hatal, yn ystod y chwyldro. Hon yw'r hynaf o bum académie yr Institut de France.
Mae'r Académie yn cynnwys pedwar deg aelod, a adnabyddir fel immortels (anfarwolion). Etholir aelodau newydd gan aelodau'r Académie ei hun. Mae'r Académicians yn dal eu swydda am gydol eu hoes, ond gallent gael eu diddymu am gamymddwyn. Mae'r corff yn gyfrifol am weithredu fel y prif awdurdod ar gyfer yr iaith; a chyhoeddi geiriadur swyddogol ohoni. Ond, mae eu rheolau'n anghymellion yn unig ac nid ydynt yn cael eu gorfodi ar y cyhoedd na'r llywodraeth.
Un o brif gyfrifoldebau'r Academi yw cyhoeddi'r geiriadur mawr safonol y Dictionnaire de l'Académie française.
Aelodau
[golygu | golygu cod]| Sedd | Enw | Etholwyd | Dyddiad geni (oedran) |
|---|---|---|---|
| 1 | Claude Dagens | 2008 | 20 Mai 1940 |
| 2 | Dany Laferrière | 2013 | 13 Ebrill 1953 |
| 3 | Sedd wag ers marwolaeth Jean-Denis Bredin (2021) | ||
| 4 | Jean-Luc Marion | 2008 | 3 Gorffennaf 1946 |
| 5 | Andreï Makine | 2016 | 10 Medi 1957 |
| 6 | Christian Jambet | 2024 | 23 Ebrill 1949 |
| 7 | Jules A. Hoffmann | 2012 | 2 Awst 1941 |
| 8 | Daniel Rondeau | 2019 | 7 Mai 1948 |
| 9 | Patrick Grainville | 2018 | 1 Mehefin 1947 |
| 10 | Florence Delay | 2000 | 19 Mai 1941 |
| 11 | Gabriel de Broglie | 2001 | 21 Ebrill 1931 |
| 12 | Chantal Thomas | 2021 | 20 Ionawr 1945 |
| 13 | Maurizio Serra | 2020 | 3 Mehefin 1955 |
| 14 | Sedd wag ers marwolaeth Hélène Carrère d'Encausse (2023) | ||
| 15 | Frédéric Vitoux | 2001 | 19 Awst 1944 |
| 16 | Raphaël Gaillard | 2024 | 1 Mehefin 1976 |
| 17 | Érik Orsenna | 1998 | 22 Mawrth 1947 |
| 18 | Mario Vargas Llosa | 2021 | 28 Mawrth 1936 |
| 19 | Sylviane Agacinski | 2023 | 4 Mai 1945 |
| 20 | Angelo Rinaldi | 2001 | 17 Mehefin 1940 |
| 21 | Alain Finkielkraut | 2014 | 30 Mehefin 1949 |
| 22 | Sedd wag ers marwolaeth René de Obaldia (2022) | ||
| 23 | Pierre Rosenberg | 1995 | 13 Ebrill 1936 |
| 24 | François Sureau | 2020 | 19 Medi 1957 |
| 25 | Dominique Fernandez | 2007 | 25 Awst 1929 |
| 26 | Jean-Marie Rouart | 1997 | 8 Ebrill 1943 |
| 27 | Pierre Nora | 2001 | 17 Tachwedd 1931 |
| 28 | Jean-Christophe Rufin | 2008 | 28 Mehefin 1952 |
| 29 | Amin Maalouf | 2011 | 25 Chwefror 1949 |
| 30 | Danièle Sallenave | 2011 | 28 Hydref 1940 |
| 31 | Michael Edwards | 2013 | 29 Ebrill 1938 |
| 32 | Pascal Ory | 2021 | 31 Gorffennaf 1948 |
| 33 | Dominique Bona | 2013 | 29 Gorffennaf 1953 |
| 34 | François Cheng | 2002 | 30 Awst 1929 |
| 35 | Antoine Compagnon | 2022 | 20 Gorffennaf 1950 |
| 36 | Barbara Cassin | 2018 | 24 Hydref 1947 |
| 37 | Michel Zink | 2017 | 5 Mai 1945 |
| 38 | Marc Lambron | 2014 | 4 Chwefror 1957 |
| 39 | Jean Clair | 2008 | 20 Hydref 1940 |
| 40 | Xavier Darcos | 2013 | 14 Gorffennaf 1947 |
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- (Ffrangeg) Gwefan swyddogol
- (Saesneg) L'Académie française Archifwyd 2001-04-19 yn y Peiriant Wayback, Scholarly Societies.
- (Saesneg) The French Academy, Jean le Bars, The Catholic Encyclopedia Cyfrol I, Efrog Newydd: Robert Appleton Company, 1907.