بطليموس التاسع (فترة حكم اولى)
| بطليموس التاسع (فترة حكم اولى) هوه حاكم مصر رقم 158 |
|---|
| ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||
| معلومات شخصيه | ||||
| الميلاد | 18 فبراير 142 ق م | |||
| الوفاة | سنة 80 ق م | |||
| الزوجة | كليوباترا الخامسه كليوباترا الرابعه | |||
| ابناء | بطليموس قبرص ، وبرينيكى التالته ، وبطليموس الاتناشر | |||
| الاب | بطليموس التامن | |||
| الام | كليوباترا التالته | |||
| اخوه و اخوات | ||||
| عيله | البطالمه | |||
تعديل مصدري - تعديل  | ||||
بطليموس التاسع سوتر 2 (المنقذ 2)، - باليونانى : Πτολεμαῖος Σωτήρ - كنيته : لاثيروس Λάθυρος ( حمص ) و فيسكون Φύσκων ( ابو كرش ) زى ابوه ، و اتلقب كمان : فيلوميتور Φιλομήτωρ ( المحب لأمه )، ( 139 ق.م - 81 ق.م ) ، حكم مصر على فترتين من 116 لغاية 107 ق.م.، و من 89 لغاية 81 ق.م. قعد على عرش مصر بعد موت ابوه بطليموس التامن يورجيتس 2 ( الخير 2 ) بمشاركة امه كليوباترا التالته. لكن بعد ما حكم حوالى 10 سنين طردته امه فراح على قبرص و كون فيها مملكه مستقله ليه، و بعدين بعد ما امه إتوفت الإسكندرانيه طردوا أخوه ،اللى اتعرف بعد كده بـ بطليموس العاشر، و اللى كان بيحكم مع امهم كليوباترا التالته، فحكم مصر تانى من سنة 88 ق.م لغاية 81 ق.م.
تنصيبه
بطليموس التامن يوريجيتيس التانى اتجوز اخته كليوباترا التانيه و بعدين اتجوز بنتها كليوباترا التالته اللى اتعرفت بإسم كليوباترا كوكى ، و خلف منها تلت بنات اتعرفو بأسامى كليوباترا تريفاينا و كليوباترا الرابعه و سيلينا ، و ولدين الكبير فيهم اتعرف بإسم بطليموس التاسع سوتر التانى و الصغير بإسم بطليموس العاشر اليكساندر الاول.
قبل ما بطليموس التامن يتوفى عمل وصيه بإن ابنه المش شرعى بطليموس ابيون يحكم قورنيه ( برقه فى غرب مصر فى المنطقه اللى اسمها ليبيا دلوقى ) كمملكه مستقله ، و ساب مصر لمراته كليبوباتر التالته كوكى تحكمها و تختار حد من ولادها الاتنين يشاركها فى الحكم حسب اختيارها. و بالنسبه لقبرص مش معروف اذا كان حدد مين يحكمها من ولاده.
بعد ما اتوفى بطليموس التامن فى يونيه 116 ق.م كليوباترا كوكى كانت عايزه تنصيب ابنها بطليموس اليكساندر ، من المحتمل لإنه الأصغر و بالتالى حاياخد فتره اطول لغاية ما السن القانونى عشان يمسك الحكم لوحده من غيرها. لكن امها و منافستها الملكه كليوباترا التانيه منعتها ، و طالب الاسكندرانيه و العسكر بتنصيب ابنها الكبير بطليموس سوتر التانى فأتفقت معاه انها تنصبه فرعون-مشارك بس بشرط انه يطلق مراته/اخته كليوباترا الرابعه اللى كان بيحبها جداً و يتجوز اخته التانيه سيلينا. و ده لإن امه كليوباترا التالته كانت عارفه ان سيلينا حا تضره اكتر ما حاتنفعه و بالتالى حا تضعف مكانته و عليه طلق مراته و اتجوز سيلينا اللى بقى اسمها كليوباترا سيلينا.
جواز الاخوات فى العصور دى كان شىء عادى و شرعى و مش مخالف للقوانين و التقاليد. زى النهارده ما جواز ولاد العم و الخال مسموح بيه فى مجتمعات لكن مرفوض بالقانون و التقاليد فى مجتمعات تانيه. فى الدراسات التاريخيه لازم الفتره الزمنيه للحدث تتفهم فى سياق العصر اللى حصلت فيه مش فى سياق تقاليد و ديانات عصور لاحقه.
اتنصب بطليموس التاسع سوتر التانى فرعون-مشارك مع امه الفرعونه كليوباترا التالته و امها/جدته الفرعونه كليوباترا التانيه. فى مستند الحكم الثلاثى (116 ق.م) اتكتبت اسامى الفرعونتين قبل اسم الفرعون بطليموس بلقب فيلوميتور سوتر و ده كان اللقب المذكر للقب كليوباترا التانيه وقت حربها الاهليه ضد بطليموس التامن يورجيتيس 2 فده يوضح انها هى اللى لقبت بطليموس التاسع باللقب ده. كليوباترا التانيه اتوفت قبل نهاية 116 ق.م و بعد وفاتها حكم بطليموس سوتر التانى مع امه كليوباترا التالته من 116 لغاية 107 ق.م و كان نظامهم مع بعض اسمه " ثيوى فيلوميتوريس سويريس " ، و منفردين " فيلوميتور سوتيرا " و " فيلوميتور سوتر ". ساعات كانت كليوباترا بتظهر بلقبها ايام بطليموس التامن " ثيا يورجيتيس " ( الالهه يورجيتيس ).
علاقة بطليموس التاسع بكليوباترا التالته
كليوباترا التالته و ابنها بطليموس التاسع حكمو سوا لكن ما كانوش عايشين فى نفس المكان و ما كانوش بيثقو فى بعض. كل واحد فيهم كان له صحابه و حاشيته. و طبعاً كليوباترا التالته اللى حكمت مده طويله مع جوزها بطليموس التامن و امها كليوباترا التانيه كان عندها خبرات سياسيه اكتر بكتير من ابنها سوتر التانى اللى اشتهر اياميها اكتر بكنيته " لاثيروس " Λάθυρος و معناها " حمص " لإن كان فيه سنطه او حاجه زى كده فى وشه و كنيته التانيه كانت فيسكون ( ابو كرش ) Φύσκων زى ما كانت كنية ابوه بطليموس التامن . و كمان اتلقب بلقب فيلوميتور Φιλομήτωρ. لقب فيلوميتور اللى معناه " المحب لأمه " فيه مؤرخين افتكرو انه كان مجرد كنيه لإن امه كانت بتعامله وحش و مش معقول انه اتلقب بالاسم ده. لكن الإهداء المنقوش فى معبد ابولينوبوليس بارفا Apollinopolis Parva جنب قفط فى الصعيد اتكتب الاهداء من " الملكه كليوباترا و الملك بطليموس ، الالهه فيلوميتوريس ، سوتيريس ، و اطفالهم " فده خلا الباحثين و المؤرخين يدركو انه كان لقبه فعل اللى اديتهوله امه مع انه وقتها كان كبر و عدى السن القانونى بهدف التأكيد على انها لسه الوصيه عليه. و يلاحظ كمان إن نص الإهداء ما اتذكرش فيه اسم مراته كليوباترا سيلينا.
مراته/اخته كليوباترا الرابعه اللى اجبرته امه على تطليقها اتفقت مع صاحبه انتيوخوس كيزيكينوس Antiochus Cyzicenus على انهم يتجوزو ، سيزيكينوس كان فى الوقت ده جوه فى حرب على حكم سوريا ضد اخوه انتيوخوس جريبوس Antiochus Grypus جوز اختها كليوباترا تريفانيا. كليوباترا الرابعه راحت على سوريا عشان تساعد خطيبها و اتوقفت فى قبرص و لكت عساكر و كونت جيش بعتته ايه لكن اتغلب فاستخبت فى معبد فى انطاكيه و حاصرها انتيوخوس جريبوس و اختها و اتقتلت فى الاخر فى المعبد و هى متشبثه بتمثال الاهه بأمر اختها من غير رغبةانتيوخوس جريبوس فى قتلها لانها برضه اخت مراته و خالة عياله و قتلها ما يرضيش الالهه. فى المعركه اللى حصلت بعد كده انتصر انتيوخوس كيزيكينوس و انتقم لقتل خطيبته بقتل تريفانيا.
صراعات اليهود و خلع بطليموس التاسع
فى مصر ، فى السنه التالته من حكم بطليموس التاسع ، امه كليوباترا التالته ادت جزيرة قبرص لأخوه و ابنها الصغير بطليموس اليكساندر كمملكه مستقله بإعتبار انه ممكن ينفعها من هناك وقت اللزوم أكتر من انه يكون فى اسكندريه جنبها. و ادت قيادة جيشها لاتنين يهود ، شيلكياس Chelcias و انانياس Ananias ابن اونياس Onias كاهن اليهود فى هليوبوليس. و لما قامت فى منطقة فلسطين حرب بين يهود یهودیه و اليهود السامريين كليوباترا ساعدت الیهودیيين و بطليموس التاسع ساعد السامريين و بعت 6 الاف محارب لصاحبه انتيوخوس سيزيسينوس يحارب بيهم الیهودیيين لكن القوات دى اتغلبت. لكن بموقفه ده من المحتمل انه فقد ثقة اليهود فى اسكندريه و مصر السفلى.
فى السنه العاشره من حكم بطليموس التاسع كليوباترا التالته قررت التخلص منه فإدعت انه قتل صحاب ليها حاشيتها و انه عايز يقتلها و قلبت الناس عليه فى اسكندريه فحصلت اضطرابات اضطرته انه يسيب مصر و يروح على قبرص اللى سمحته له كليوباترا انه يحكمها و خلت مراته سيلينا و عياله الاتنين فى اسكندريه و جابت اخوه بطليموس اليكسندر من قبرص على مصر عشان يمسك معاها الحكم . و بكده انتهت الفتره الاولى من حكم بطليموس التاسع سوتر التانى.
فى الفتره دى ابتدا بنا معبد ضخم فى الحته اللى سماها كونترا-لاتوبوليس Contra-Latopolis على ضفة النيل المقابله لـ " لاتوبوليس " Latopolis ( اسنا دلوقتى ). المعبد ده اللى اول اسامى اتنقشت فيه كانت اسامى كليوباترا التالته و بطليموس سوتر 2 ، و اخر اسم اتنقش فيه كان اسم الامبراطور الرومانى كومودوس Commodos ، ما اتبقاش منه غير اطلاله.
- شوف: بطليموس التاسع (فترة حكم تانيه)
- شوف كمان: لستة ملوك مصر البطلميه
فهرست
المراجع
Holbl, Gunther, A History of The Patolemaic Empire , Routledge, London & New York 2007, ISBN 978-0-415-23489-4
- Sharpe, Samuel, The History of Egypt Under the Ptolemies, Edward Moxon, London 1838, Kessinger Publishing's Reprints, USA 2007, ISBN 1-4325-4859-X
- The New Encyclopædia Britannica, Micropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
- The New Encyclopædia Britannica, Macropædia,H.H. Berton Publisher,1973-1974
- الموسوعة الثقافية، مؤسسة فرانكلين للطباعة والنشر، القاهرة - نيو يورك
| بطليموس التامن و بعدين بطليموس العاشر و امه كليوباترا 3 | مدة الحكم: من 116 ل107 ق.م ومن 89 ل81 ق.م | بطليموس العاشر الكسندر 1 و بعدين بطليموس الحداشر الكسندر 2 |
