Solution Manual for Psychology From Inquiry to

Understanding Canadian 3rd Edition Lilienfeld

Lynn Namy Woolf Cramer Schmaltz 0134379098
9780134379098 download
http://testbankpack.com/download/solution-manual-for-psychology-
from-inquiry-to-understanding-canadian-3rd-edition-lilienfeld-
lynn-namy-woolf-cramer-schmaltz-0134379098-9780134379098/

Explore and download more test bank or solution manual

at testbankpack.com
Here are some suggested products you might be interested in.
Click the link to download

Test Bank for Psychology From Inquiry to Understanding

Canadian 3rd Edition Lilienfeld Lynn Namy Woolf Cramer
Schmaltz 0134379098 9780134379098
https://testbankpack.com/download/test-bank-for-psychology-from-
inquiry-to-understanding-canadian-3rd-edition-lilienfeld-lynn-namy-
woolf-cramer-schmaltz-0134379098-9780134379098/

Solution Manual for Psychology From Inquiry to

Understanding 4th Edition Lilienfeld Lynn Namy 0134552512
9780134552514
https://testbankpack.com/download/solution-manual-for-psychology-from-
inquiry-to-understanding-4th-edition-lilienfeld-lynn-
namy-0134552512-9780134552514/

Test Bank for Psychology From Inquiry to Understanding 4th

Edition Lilienfeld Lynn Namy 0134552512 9780134552514

https://testbankpack.com/download/test-bank-for-psychology-from-
inquiry-to-understanding-4th-edition-lilienfeld-lynn-
namy-0134552512-9780134552514/

Solution Manual for Nutrition From Science to 3rd Edition

Blake DMunoz Volpe 032199549X 9780321995490

https://testbankpack.com/download/solution-manual-for-nutrition-from-
science-to-3rd-edition-blake-dmunoz-volpe-032199549x-9780321995490/
Solution Manual for Nutritional Sciences From Fundamentals
to Food 3rd Edition Shelley McGuire Beerman 0840058209
9780840058201
https://testbankpack.com/download/solution-manual-for-nutritional-
sciences-from-fundamentals-to-food-3rd-edition-shelley-mcguire-
beerman-0840058209-9780840058201/

Solution Manual for Essentials of Understanding Psychology

10th Edition by Feldman ISBN 0078035252 9780078035258

https://testbankpack.com/download/solution-manual-for-essentials-of-
understanding-psychology-10th-edition-by-feldman-
isbn-0078035252-9780078035258/

Solution Manual for Essentials of Understanding Psychology

11th Edition by Feldman ISBN 0077861884 9780077861889

https://testbankpack.com/download/solution-manual-for-essentials-of-
understanding-psychology-11th-edition-by-feldman-
isbn-0077861884-9780077861889/

Test Bank for Essentials of Understanding Psychology

Canadian 5th Edition by Feldman Catney Cavanagh and
Dinardo ISBN 1259024644 9781259024641
https://testbankpack.com/download/test-bank-for-essentials-of-
understanding-psychology-canadian-5th-edition-by-feldman-catney-
cavanagh-and-dinardo-isbn-1259024644-9781259024641/

Test Bank for Applied Social Psychology Understanding and

Addressing Social and Practical Problems 3rd Edition
Gruman Schneider Coutts 1483369730 9781483369730
https://testbankpack.com/download/test-bank-for-applied-social-
psychology-understanding-and-addressing-social-and-practical-
problems-3rd-edition-gruman-schneider-coutts-1483369730-9781483369730/
 Solution Manual for Psychology From Inquiry to Understanding
Canadian 3rd Edition Lilienfeld Lynn Namy Woolf Cramer
Schmaltz 0134379098 9780134379098
Full link download:
Test Bank:

https://testbankpack.com/p/test-bank-for-psychology-from-inquiry-to-
understanding-canadian-3rd-edition-lilienfeld-lynn-namy-woolf-cramer-
schmaltz-0134379098-9780134379098/
Solution Manual:
https://testbankpack.com/p/solution-manual-for-psychology-from-
inquiry-to-understanding-canadian-3rd-edition-lilienfeld-lynn-namy-
woolf-cramer-schmaltz-0134379098-9780134379098/

2/RESEARCH METHODS:
SAFEGUARDS AGAINST ERROR

TABLE OF CONTENTS
LECTURE GUIDE
➢ The Beauty and Necessity of Good Research Design (p. 47)
➢ The Scientific Method: Toolbox of Skills (p. 47)
➢ Ethical Issues in Research Design (p. 51)
➢ Statistics: The Language of Psychological Research (p. 51)
➢ Evaluating Psychological Research (p. 53)

FULL CHAPTER RESOURCES

➢ Learning Objectives (p. 54)
➢ Rapid Review (p. 55)
➢ Lecture Launchers and Discussion Topics (p. 57)
➢ Classroom Activities, Demonstrations, and Exercises (p. 63)
➢ Handout Masters (p. 70)
➢ Web Resources (p. 77)

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

46
 Chapter 2: Research Methods

LECTURE GUIDE

I. THE BEAUTY AND NECESSITY OF GOOD RESEARCH DESIGN (Text p.

44) Lecture Launchers
➢ The Tragedy of Dr. Semmelweis and Childbed Fever – Figure 2.1 (text p. 44), and
putting facilitated communication to the test.

Classroom Activities, Demonstrations, and Exercises

➢ Estimating the Frequencies of Our Own and Others’ Behaviours

Web Resources
Simeon’s Cave of Magic and the Confirmation Bias:
http://www.caveofmagic.com/pickcrd2.htm
Discovering Psychology Episode on Decision Making:
http://www.learner.org/discoveringpsychology/11/e11expand.html#

A. Why We Need Research Designs (Figure 2.2, text p. 45)

1. “I can see that it works” – often our impressions are wrong.
a. Without research designs, even intelligent, well-educated people can be
fooled.
b. Prefrontal Lobotomy - example of what happens when we rely on our
subjective impressions.
i. Egaz Moniz won the Nobel prize for this procedure.
ii. Clinical observations led to the rejection of the prefrontal
lobotomy procedure.
B. How We Can Be Fooled: Two Modes of Thinking
1. We can all be fooled through two modes of thinking
a. System-1 or intuitive thinking involves our first impressions and gut hunches; they
are quick and reflexive and requires little mental effort.
b. System-2 or analytic thinking is slow and reflective and takes considerable mental
effort.
c. Intuitive thinking relies largely on heuristics – mental shortcuts or rules of thumb.

II. THE SCIENTIFIC METHOD: TOOLBOX OF SKILLS (TEXT, P.

47) Lecture Launchers
➢ The Case of Joseph Goldberger and Pellagra
➢ Correlations and Causal Relationships
➢ Independent and Dependent Variables
➢ The Road from Hypothesis to Conclusion
➢ An Experimental Example
➢ Applied Experimental Psychology in the Real World

Classroom Activities, Demonstrations, and Exercises

➢ The Direction and Strength of Correlations
➢ Experimental Design
➢ Equating Groups on Multiple Variables Using Randomization
➢ Can Science Answer This Question?
➢ Observational Research in the Dining Hall

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

47
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

➢ Naturalistic Observation
➢ Understanding Correlations
➢ Correlational and Experimental Research
➢ Testing Random Assignment
➢ Small Samples
➢ Which Method Would You Use?
➢ Name That Research Method

Web Resources
➢ Correlation Is Not Causation: http://www.msnbc.msn.com/id/19918336/

A. There is no single scientific method; all methods enable us to test hypotheses derived from
broader theories
1. Confirmed hypotheses only strengthen our confidence in a theory, they do not “prove”
it.
B. Naturalistic Observation: Studying Humans “In the Wild”
1. Naturalistic Observation: watching behaviour in real-world settings
2. Robert Provine (1996, 2000) observed human laughter in natural settings; women
laughed more than men, speakers laughed more than listeners, and most laughter
was not in response to “funny” remarks.
3. The major advantage of naturalistic observation is that studies are often high
in external validity—the findings may be generalized to real-world settings.
4. The major disadvantage of naturalistic observation is that studies tend to be low in
internal validity and we are limited in the degree to which we can draw cause-and-
effect conclusions.
C. Case Study Designs: Getting to Know You
1. Researchers examine one person or a small number of people, often over an
extended period of time.
2. Case studies can provide “existence proofs” that phenomena can occur and
can enable us to generate hypotheses for controlled studies.
3. Caution should be used when coming to conclusions based on case studies; the
plural of “anecdote” is not “fact.”
D. Self-Report Measures and Surveys: Asking People about Themselves and Others
1. Random Selection: The Key to Generalizability
a. Random selection is a survey approach in which every person in the
population has an equal chance of being chosen to participate. This is
essential for generalizing survey findings to a larger population.
b. The Hite Report (1987), a survey with surprising results about women and
relationships, is an example of the misleading effect of nonrandom selection.
Only 4.5 percent of those contacted responded to the Hite Report; a
simultaneous Harris poll using random selection reported nearly opposite
findings.
2. Evaluating Measures
a. Reliability—consistency of measurement
i. Test-retest reliability—a measurement yielding similar scores within
a group of people over time.
ii. Interrater reliability—the extent to which different people who
conduct an interview or make behavioural observations agree
on characteristics.
b. Validity—the extent to which a measure assesses what it claims to measure.
c. Reliability and Validity: The Differences

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

48
 Chapter 2: Research Methods

i. Reliability is necessary for validity, but it is not sufficient

for validity.
3. Advantages and Disadvantages of Self-Report Measures
a. Self-report measures: questionnaires assessing a variety of
characteristics (Text p. 49).
i. Surveys: measure opinions, attitudes.
b. Pros are that measures are easy to administer; direct (self) assessment of
person’s state.
c. Cons are that accuracy is skewed for certain groups (narcissists); potential for
dishonesty.
i. Response sets—tendencies to distort answers to items appear more
positive, for example, than they actually are.
4. Rating Data: How Do They Rate
a. Ratings of others are subject to halo and horns effects in which positive or
negative ratings on one characteristic influence ratings of other characteristics
E. Correlational Designs
1. Identifying Correlational Designs
a. Correlation design—research design that examines the extent to
which variables are associated.
2. Correlations: A Beginner’s Guide
a. Positive correlations indicate that as one variable increases, so does the other.
b. Negative correlations indicate as one variable increases, the other decreases.
c. Zero correlations indicate no relation between variables.
d. Correlations range from –1.00 to +1.00; both of these correlation ratings
indicate a perfect relationship; a correlation of 0 indicates no relationship
between two variables; the strength of the association between two variables is
indicated by the absolute value of the correlation; and the positive or negative
sign indicates the direction of the association.
3. The Scatterplot
a. A scatterplot is a grouping of points on a two-dimensional graph in
which each dot represents a single person’s data (Figure 2.3, text p. 55).
4. Illusory Correlation
a. Correlations are illusory when we perceive an association between two
things that does not exist, such as an association between the full moon and
strange occurrences.
b. We tend to pay too much attention to memorable events, while not attending
to non-memorable events.
c. We can minimize tendencies to make illusory correlations by forcing
ourselves to keep track of disconfirming instances.
5. Correlation versus Causation: Jumping the Gun
a. The most common mistake we make when interpreting correlational data is
to draw causal conclusions from them.
b. Correlational data does allow us to make predictions, but conclusions from
this type of research are limited because we can’t be sure why these predicted
relationships exist.
c. The news media frequently falls prey to the correlation vs. causation
fallacy (Figure 2.4, text p. 58).
F. Experimental Designs
1. Experimental designs permit us to make cause-and-effect inferences.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

49
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

2. Unlike correlational designs, researchers conducting experimental designs

manipulate variables to see whether these manipulations produce differences in
participants’ behaviour.
3. What Makes a Study an Experiment: Two Components
a. An experiment is a research design characterized by random assignment of
participants to conditions and manipulation of an independent variable.
i. Random Assignment—experimenter randomly sorts participants
into two groups.
a. The experimental group receives the manipulation.
b. The control group does not receive the manipulation.
ii. If groups contain unique participants, we are using a between-
subjects design, but if participants serve in all groups, it is a
within-subjects design
iii. Manipulation of an Independent Variable
a. Independent variable—the treatment or intervention
that the experimenter “manipulates” or varies.
b. Dependent variable—variable that an experimenter
measures to see whether the manipulation has an effect.
c. Operational definitions outline the researcher’s
approach toward measuring the dependent variable
4. Confounds: A Source of False Conclusions
a. A confounding variable is any variable that differs between the experimental
and control groups other than the independent variable.
i. e.g., patients who received an antidepressant also received
psychotherapy not received by the control group; “sessions of
psychotherapy” is a confound.
5. Cause and Effect: Permission to Infer
a. Experiments are distinct because they permit cause-and-effect inferences.
b. To qualify as an experiment, a study must use random assignment
of participants into experimental and control groups.
c. Pitfalls in Experimental Design
d. The Placebo Effect—an improvement resulting from the mere expectation of
improvement (Kirsch, 2010). Our expectations can become reality.
i. Participants should be blind to the condition to which they have been
assigned. If not, expectations will differ.
e. Similar to the placebo effect, the nocebo effect results from the mere
expectation of harm.
i. More than two thirds of students reported headaches when led to
expect them after exposure to a nonexistent “electric current.”
f. The Experimenter Expectancy Effect—phenomena in which researcher’s
hypotheses lead them to unintentionally bias a study outcome.
i. It is essential that experiments be conducted in a double-blind
design in which neither researchers nor subjects know who is in
the experimental or control group.
ii. In a classic example of experimenter expectancy, Clever Hans
the horse appeared to know mathematics; in fact, Clever Hans
was detecting subtle cues coming from his questioners.
g. Demand characteristics—cues that participants pick up from a study that
allow them to generate guesses regarding the researcher’s hypotheses.
i. To minimize the potential for demand characteristics, researchers can
disguise the purpose of the study.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

50
 Chapter 2: Research Methods

III. ETHICAL ISSUES IN RESEARCH DESIGN (Text p. 66)

Lecture Launchers
➢ Animals in Psychological Research

Web Resources
➢ APA Code of Ethics: http://www.apa.org/ethics/code/index.aspx
➢ Ethics and Animal Experimentation:
http://www.apa.org/science/leadership/care/index.aspx
➢ A History of Ethical Abuses:
http://www.democracynow.org/article.pl?sid=07/01/19/1432231&mode=thread&tid=25

A. Tuskegee: A Shameful Moral Tale

1. From 1932 to 1972, the U.S. Public Health Service studied the course of
untreated syphilis among poor African-American men in the South.
a. Researchers never informed the men they had syphilis or that effective
antibiotics were available.
b. By the end of the study, 128 men had died as a result of syphilis, 40 wives
were infected, 19 children had been born with syphilis.
B. Ethical Guidelines for Human Research
1. Throughout history there have been a variety of ethically questionable studies that had
the potential to inflict serious psychological harm.
2. Every major North American research college and university has at least one
research ethics board (REB) that carefully reviews all research with an eye toward
protecting participants against abuses.
3. Informed Consent—informing research participants of what is involved in a
study before asking them to participate.
a. Research Ethics Boards (REBs) now require informed consent
from participants.
b. In Milgram’s study of obedience (1963), deception was used to induce
participants to deliver “shocks” to a learner.
4. Debriefing: Educating Participants
a. In debriefing, participants are informed about the purpose of the study.
C. Ethical Issues in Animal Research
1. Animal research, particularly invasive animal research, generates a great deal of anger
and discomfort.
2. About 7–8 percent of published research in psychology relies on animals,
usually rodents and birds.
3. Supporters argue that animal research has directly benefited humans, especially in the
area of brain function and medication effectiveness.
4. Animal research has yielded important insights about brain and behaviour. Animal
researchers must weigh carefully the potential scientific gains of their work against the
costs in death and suffering they produce.

IV. STATISTICS: THE LANGUAGE OF PSYCHOLOGICAL RESEARCH (Text, p. 69)

Lecture Launchers
➢ Oscar the Deathcat: A Case of Illusory Correlation?

Web Resources

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

51
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

➢ Rice Virtual Lab in Statistics: http://onlinestatbook.com/rvls.html

➢ VassarStats: http://vassarstats.net
➢ The Practical Significance of Statistical Significance:
http://www.nytimes.com/2007/09/26/business/26leonhardt.html?_r=1&oref=login
➢ Oscar the “Deathcat”: http://www.youtube.com/watch?v=9cqiylGLAvg

A. Statistics—the application of mathematics to describing and analyzing data. They help us

determine the value of a hypothesis.
1. Descriptive statistics—numerical characterizations that describe data.
2. Inferential statistics—mathematical methods that allow us to determine whether we
can generalize findings from our sample to the full population.
B. Descriptive Statistics: What’s What?
1. Central Tendency: The 3 Ms.
a. There are three measures of central tendency. (Table 2.3, text p. 70).
i. the mean, or arithmetic average;
ii. the median, or middle score;
iii. and the mode, or most frequent score.
b. If the data are normally distributed, the mean is the better measure of central
tendency; if the data are skewed, the median or mode may be more
representative (Figure 2.5, text, p. 71).
2. Variability (dispersion): How the Data Scatter
a. Measures of variability describe how loosely or tightly bunched the
scores are.
b. The range is the difference between the highest and lowest score. (Figure
2.6, text p. 71).
i. But it’s key to note that data sets can display very
different distribution of scores across the range.
c. The standard deviation takes into account how far each data point is from the
mean.
C. Inferential Statistics: Testing Hypotheses
1. These statistics allow us to determine whether we can generalize our sample
findings to a larger population, or whether they just occurred by chance alone.
2. Statistical Significance
a. A statistically significant finding is one that would occur by chance alone less
than 5 percent of the time; if it would occur by chance that rarely, we conclude
that the finding we observed in our sample is probably real.
b. In psychology journals, a statistically significant finding is described using the
phrase “p < .05”.
3. Practical Significance
a. A finding may be statistically significant, or unlikely to have occurred by
chance, yet be so small that the findings do not translate into meaningful
consequences in the real world.
b. All other things being equal, larger sample sizes will increase the
likelihood that a finding will be statistically significant, but will not have an
effect on practical significance.
D. How People Lie with Statistics
1. If the distribution of data is skewed, reporting the mean as the measure of central
tendency can give a false picture of the nature of the majority of the scores.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

52
 Chapter 2: Research Methods

V. EVALUATING PSYCHOLOGICAL RESEARCH (Text p. 73)

Classroom Activities, Demonstrations, and Exercises

➢ Give the Doctor Some Advice
➢ What Do Journals Look Like?

A. Becoming a Peer Reviewer

1. In this process, fellow experts try to identify flaws that could undermine a study’s
findings and conclusions.
2. Potential flaws include lack of random assignment to groups and lack of a true
placebo control group in which participants receive an ineffective treatment.
B. Most Reporters Aren’t Scientists: Evaluating Psychology in the Media
1. Most reporters are not trained in psychology, and so fall prey to heuristics and biases
that we are all susceptible to.
2. We should consider the source, giving greater credence to reputable science magazines
and less to tabloids or popular magazines.
a. Primary sources such as journal articles are more reliable than secondary
sources such as newspapers and Web sites.
3. We should be on the lookout for storytelling techniques, such as sharpening, in which
the central gist of a study is exaggerated, and levelling, in which the less central details
are downplayed.
4. We should beware of pseudosymmetry, in which reporters present two sides to a
controversy, when the evidence strongly favors one side. This gives the appearance of
scientific controversy when none exists.
C. Applying the Experimental Method: Extrasensory Perception and Psychic Abilities
1. Many people ask whether there even is evidence of ESP. J. B. Rhine from Duke
University offered what he believed was supporting evidence, based on the ability of
random subjects to guess what was on the back of a set of Zener cards.
a. Rhine’s studies could not be replicated in later attempts. Moreover, Rhine’s
studies were also flawed
i. Some cards were so worn down, you could read the symbol on the other side
ii. Rhine had not randomized the order of the cards
b. Similar research using Ganzfeld effects, where participants (with a blinded visual
field) try to ‘read’ a sender’s signal sent to them; once again, the effects are small
and difficult to replicate.
c. Daryl Bem’s work on stimulus presentation – exposing participants to stimuli after
rather before responding to a task – suggested future events seemed to predict past
behaviour.
i. Later researchers were unable to replicate Bem’s findings
d. Despite a lack of evidence for ESP, believers hang on to a series of ad hoc
hypotheses to explain away the null findings
2. So with no supporting evidence, why are beliefs in ESP still so strong?
a. Illusory correlation is one answer – we tend to recall unusual coincidences (like
thinking of a friend early in the day, only to randomly run into them later in the day)
i. The problem is that we forget the usual noncoincidences (when we think of
a friend and do not see them)
ii. Coincidences are remarkably common and largely underestimated by people,
like the birthday paradox (see Figure 2.7, p. 78), where it only takes 23 people to
have a 50% chance that any two share a birthday.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

53
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

3. Some psychics purport to predict the future, and make outrageous claims that do not
surface, yet fail to uncover significant events (like a hurricane disaster) that do.
a. Other psychics can tell complete strangers rare details of their lives, using a
technique called ‘cold reading’ (see Table 2.4, p. 78).

CHAPTER 2
Learning Objectives
On completion of this chapter, students should be able to
2.1 Identify why we need research designs (text p. 44);
2.2 describe the advantages and disadvantages of using naturalistic observation, case studies, self-
report measures, and surveys (text p. 47);
2.3 describe the role of correlational designs and distinguish correlation from causation (text p. 53);
2.4 identify the components of an experiment and the potential pitfalls that can lead to faulty
conclusions (text p. 58);
2.5 explain the ethical obligations of researchers toward their research participants (text p. 67);
2.6 describe both sides of the debate on the use of animals as research subjects (text p. 68);
2.7 identify uses of various measures of central tendency and variability (text p. 70);
2.8 explain how inferential statistics can help us to determine whether we can generalize from our
sample to the full population (text p. 71);
2.9 show how statistics can be misused for purposes of persuasion (text p. 72);
2.10 identify flaws in research designs (text p. 73);
2.11 identify skills for evaluating psychological claims in the popular media (text p. 75);
2.12 analyze the scientific support for and against extrasensory perception (ESP) (text p. 86).

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

54
 Chapter 2: Research Methods

CHAPTER 2: RAPID REVIEW

There are several types of scientific designs, each with advantages and disadvantages. Naturalistic
observation (watching behaviour in real world settings) has the advantage of high external validity but the
disadvantage that it tends to be low on internal validity. The case study design examines one person, or a
small number of people in depth often over an extended period of time. The advantages include the
existence of proofs, the opportunity to study rare or unusual phenomena, and insights that researchers can
later test systematically. A chief disadvantage is that it cannot determine a cause and effect relationship
and results are difficult to generalize. Correlational designs assess the extent to which two variables are
associated and can be positive, negative or zero and range from –1 to +1. Correlations can be plotted on
scatterplots, which are two- dimensional graphs in which each dot represents a single person’s data.
Disadvantages to this design are illusory correlations, a misperception that there is a statistical
association between two variables where none exists. Correlations do not show causation and do not rule
out third variable explanations for an association between variables.
Experimental design research is characterized by random assignment of participants to conditions
(experimental or control group) and manipulation of an independent variable to determine the effect on a
dependent variable. Experimenters try to account for any confounding variables or confound. The
disadvantages in experimental designs include placebo and nocebo effects as well as experimental
expectancy effects.
Participant sample selection is based upon random selection, the procedure that ensures every
participant in a population has an equal chance of being chosen to participate. Measures are evaluated
base upon reliability, consistency of measurement, such as test -retest reliability and inter-rater
reliability and validity, the extent to which a measure assesses what it purports to measure.
Self-report measures and surveys are used to assess personality traits, mental illnesses, and
interests. Surveys are typically used to measure people’s opinions and attitudes. Advantages include
ease of administration and also the direct questioning regarding personal information that only the
respondent would have access to. Disadvantages include the assumptions that people have insight into
their own personality characteristics, and that they are honest in their responding. Some participants
engage in response sets, which are tendencies to distort their answers to questionnaire items. Two types
of problematic response sets are positive impression management and malingering.
Rating data involves asking people who know others well to provide ratings on them. The
advantage is having an objective opinion of someone who may be unlikely to give accurate information.
The drawbacks of this approach include the halo effect and ‘horn effect’. For researchers to conduct
studies they must follow the ethical guidelines established by their universities’ research ethics board
(REB). The board reviews all research carefully with an eye toward protecting participant against abuses.
REBs insist researchers use informed consent, requiring them to tell subjects what they are getting into
before asking them to participate, and then debriefing them, that is inform, participants about the true
nature of the study.
Statistics is the application of mathematics to describing and analyzing data. There are two types of
statistics, descriptive statistics that describe data and inferential statistics that allow us to determine
whether we can generalize findings from our sample to the full population. The two main types of
descriptive statistics are central tendency (i.e., the mean, median, and mode) and dispersion (i.e., range,
standard deviation). In inferential statistics the mathematical method tests for statistical significance, a
finding is statistically significant if the probability of the finding occurring by chance alone is less than 1
in 20. Statistical significance should not be confused with practical significance. A finding can be
statistically significant and yet have no importance or real -world predictions. Statistics can be
manipulated in several ways; such as, reporting measures of central tendency that are nonrepresentative of
most participants, creating visual representations that exaggerate effects and failing to take base rates into
account.
In the media few psychology reporters have formal psychological training. When considering media
claims, the source should be questioned. We should consider whether the story was sharpened (the

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

55
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

tendency to exaggerate the central message) or levelled (minimize less central details), and if the
story presents a balance between two sides of a controversy.
When the experimental method is applied to rigorously test claims such as Extrasensory
perception (ESP), the results often disprove these claims. People may believe in ESP due to the
general tendency to underestimate the likelihood of coincidences and thereafter attribute them
incorrectly to psychic phenomena.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

56
 Chapter 2: Research Methods

▼LECTURE LAUNCHERS AND DISCUSSIONS TOPICS

➢ The Tragedy of Dr. Semmelweis and Childbed Fever
➢ The Case of Joseph Goldberger and Pellagra
➢ Correlations and Causal Relationships
➢ Independent and Dependent Variables
➢ The Road from Hypothesis to Conclusion
➢ An Experimental Example
➢ Applied Experimental Psychology in the Real World
➢ Animals in Psychological Research
➢ Oscar the Deathcat: A Case of Illusory Correlation?

Lecture/Discussion: The Tragedy of Dr. Semmelweis and Childbed Fever

The case of Dr. Ignac Semmelweis and childbed fever complements the debacle surrounding the
technique of facilitated communication and powerfully illustrates the tragedies that ensue when scientific
information is ignored or rejected. It is an extraordinary story that is as much psychological as it is
medical. In 1847, Semmelweis attempted to persuade his fellow physicians that they were contaminating
women during childbirth with some substance acquired from the cadavers of women who had died from
this illness. When his own students washed their hands in an antiseptic, the death toll plummeted, but his
fellow physicians disbelieved this clear and objective evidence. Describe the case and ask students why
the medical community was so reluctant to accept Semmelweiss’s findings. A brief presentation on
cognitive dissonance theory may be helpful. That is, after watching women perish from this gruesome
infection, the physicians’ knowledge that they had caused these deaths may have been too discrepant
with their self-concepts as healers to resolve the dissonance. They disparaged Semmelweis and his
evidence. The story may be found in the following sources:
http://www.sciencecases.org/childbed_fever/childbed_fever.asp
http://litmed.med.nyu.edu/Annotation?action=view&annid=12179

Lecture/Discussion: The Case of Joseph Goldberger and Pellagra

The case of Joseph Goldberger and pellagra is another powerful, true-life story from the history of
medicine that shows how the correlation between this disease and poverty obscured the true causal
mechanism: Poor diet. Early in the twentieth century, diets deficient in niacin killed many poor
Southerners. Dr. Joseph Goldberger discovered the cause of the disease and generated controversy by
demonstrating that it was not caused by germs. Because cases of pellagra were often higher among those
with poor sanitation (e.g., no indoor plumbing), contamination by means of germs was the favoured
theory, a clear case of mistaking correlation for causation. In his attempt to discover the true cause,
Goldberger experimented on himself, his colleagues, his wife, and prisoners. The case also raises
important ethical questions; that is, to what extent did prisoners feel coerced into participating? It is worth
mentioning that Goldberger exchanged pardons for participation in his medical research. Goldberger’s
ideas were not universally well received and some were reluctant to accept his findings. For example,
Goldberger accurately predicted that the drop in cotton prices in 1920 would lead to increased poverty
and cases of pellagra. In anticipation of this outcome, he argued for social programs to improve nutrition
in the South. In response, he was accused of impeding tourism and discouraging economic investment in
the region by some Southerners, memorably led by then-congressman Jimmy Byrnes.

The following two links lead to information on the case.

http://history.nih.gov/exhibits/Goldberger/docs/ackn_8.htm
http://www.scottsdalecc.edu/ricker/psy101/readings/Section_5/5-2.html

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

57
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

Lecture/Discussion: Correlations and Causal Relationships

There seems to be a general human tendency to attribute causality to correlated events. The lay person,
like the psychologist, often imposes patterns of (apparently) lawful regularity on observed events. Given
what is perceived as an “effect,” we search for causes. Events are more likely to be singled out for
attention and analysis when they are unusual, anomalous, and discontinuous with our prior experience.
When such events are natural phenomena, they are typically relegated to the status of “cause” and then
the search is directed toward their aftereffects.
One of the most persistent instances in which pseudo -correlations of behaviour consequences
are reported to flow from salient natural and human events is the “baby boom” syndrome. For example,
the allegation of increased births nine months after a major power blackout in New York is well known.
So too, is the baby boom in Israel nine months after their war with Egypt.
Invariably, when base rate data are used to compare the assumed “increase in births,” the effect
vanishes. That is, when seasonal fluctuations in births are taken into account, there is no unusual effect left
to relate to the nine-months-earlier unusual event. But that does not deter the correlation seekers.
Three University of North Carolina sociologists attributed a 1955 drop in Southern birth rates to the
Supreme Court’s 1954 school desegregation decision (Rindfuss, Reed, & St. John, 1978). They
theorized that uncertain prospects for the future “demoralize” prospective parents (both whites and, to a
lesser extent, blacks), causing them to postpone any children they might otherwise have conceived in the
three-or four-month period immediately following the decision. The subsequent recovery in the birth
rate is attributed to the realization that desegregation would in fact proceed slowly.
And on it goes. Less than a week after Chicago’s “Blizzard of ’79,” at least one newspaper
columnist was speculating on the possibility of a baby boom in the coming autumn (Kup’s column,
Chicago Sun-Times, January 17, 1979, p. 52).
Another example of the temptation to confuse correlation with a causal connection is in the area
of extramarital sexual affairs. Biracree (1984) found that for men there was an almost perfect positive
correlation between annual income and the percentage of men who had been unfaithful to their wives.
This relationship was not true for married women. If this finding is valid, what are the possible
explanations for these relationships? Is there any strong evidence to support any of these explanations, or
are they, at the moment, speculations?
Biracree, T. (1984). How you rate: Men and How you rate: Women. New York: Dell.
Rindfuss, R. R., Reed, J. S., & St. John, C. A. (1978). A fertility reaction to a historical event: Southern white birthrates and the
1954 desegregation ruling. Science, 201, 178–180.

Lecture/Discussion: Independent and Dependent Variables

In the cereal and fruit example, the cereal and the fruit are independent variables and the rash is the
dependent variable. One useful way of thinking about and identifying independent and dependent
variables is to remember that the basic hypothesis underlying any experiment is “X causes Y” (colouring
a movie [X] changes the way people respond to it [Y]; a cereal [X] caused a rash [Y]; a fruit [X] caused
a rash [Y]). To test such hypotheses, X is manipulated in order to determine its effect on Y. Thus, X is
the independent variable and Y is the dependent variable. Advise students that, when trying to identify
independent and dependent variables (as might happen in the context of an exam question), they should
put the variables in the scenario into an “X causes Y” statement.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

58
 Chapter 2: Research Methods

Lecture/Discussion: The Road from Hypothesis to Conclusion

How do we know that cigarette smoking is dangerous to your health?

Cigarette smoking became common in Europe after French and British soldiers picked up the habit from
Turkish soldiers in the Crimean War of 1854 to 1856. The habit was adopted by a few Americans in the
next 30 or 40 years. The tobacco was strong and they rolled their own. More American males began to
smoke after the automatic cigarette-making machine was perfected in North Carolina in the 1880s. Very
few women smoked, at least in public, until after World War I when U.S. tobacco companies began to
target women with their advertising.
People must have suspected that cigarettes are dangerous to health long before any research
was done. The slang term for cigarettes, “coffin nails,” was used during the first half of the century.
The conjecture became a hypothesis when doctors noticed that many people who died of lung
cancer had been heavy smokers, and it was also suspected that nicotine affects the circulatory system.
Early studies produced high negative correlations between cigarette smoking and age at death: the more
people smoked, the younger they were when they died.
This correlational data resulted in the first warning labels on cigarettes in the 1960s: “Caution: The
Surgeon General has determined that cigarette smoking may be hazardous to your health.” Notice that the
warning reads “may be hazardous,” rather than “is hazardous.” The conservative warning is all that is justified
by correlational data. A relationship between variables does not imply that the variables are causally
related. The earlier death of smokers could be for reasons other than cigarette smoking.
Perhaps smokers live more stressful lives, and both the smoking and their illness are the result of stress.
Also, it is possible that smokers are not as careful of their health in other ways as nonsmokers; maybe
they don’t exercise or have nutritious diets. Or perhaps both the smoking and the mortality have a
genetic basis.
To do a definitive experiment on the effects of smoking, one would need to get a sample of 100
or so young people who have never smoked and assign them randomly to a smoking group and
nonsmoking group. The smokers would smoke at least one package of cigarettes a day for life,
beginning at age 16 or 18, and the nonsmokers would not smoke at all. The dependent variable is age at
death, and the successors of the original researchers could not analyze the data until all the subjects died.
If the nonsmokers lived significantly longer, the researchers would be justified in concluding that
cigarette smoking is hazardous to health.
An experiment like this has not been done, and probably never will be done. In the 1970s the label
on cigarette packages was changed to read, “Cigarette smoking is dangerous to your health.” The evidence
that prompted this change came from several sources. One source was studies that tried to match smokers
and nonsmokers on various alternative causes, such as stress, and thus to control for its effects on health.
Another source of evidence came from animal studies. The conclusions that cigarettes are truly “coffin
nails” is based on large amounts of data and a multitude of studies.
Many studies were required to get from a hypothesis to a firm conclusion in the establishment of a
causal link between smoking and disease and death. The reason is that there are humane and ethical
constraints that rule out certain types of research. Because humans are the primary focus in psychology, it
is often difficult for us to get answers to important questions. As just one example of this, we would like
to know if child abuse has permanent effects on personality, and if so, what these effects are. But we
cannot assign infants at birth to be abused or not abused, so to study this question we must try to tease out
these effects from the mass of environmental variables that affect the development of human personality.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

59
Instructor’s Manual for Psychology: From Inquiry to Understanding, 3ce

Lecture/Discussion: An Experimental Example

Can vitamins increase IQ?

Suppose you hear about a retarded boy who did better schoolwork after being given a dose of a vitamin-
mineral supplement, and you decide to conduct an experiment to see if intellectual functioning of retarded
children can really be improved by such a diet supplement. You start with the hypothesis, “A vitamin-
mineral supplement (independent variable) added to the diet of mentally retarded children will improve
their intellectual functioning (dependent variable).”
Your first task is to define your variables more precisely. What vitamins and minerals will you
use, and at what strength? How many times a day and for how many months? You may decide to use an
IQ test score as a numerical measure of your dependent variable; you may also decide that you will
require a minimum increase in the number of points as acceptable evidence of improvement, because
many chance factors can influence test scores.
You draw your subjects from a group of children who have all been tested and diagnosed
as mentally retarded, and you randomly assign them to either the experimental group, who will get
the supplement, or the control group, who will be given a placebo (some inert substance) instead of
the supplement.
There are several precautions you will need to take to avoid bias in your results. Besides
controlling for similarity of your two groups at the start, you will want to be sure that the subjects in both
groups are exposed to all the same conditions during the experiment except for the exposure to the
independent variable, the nutritional supplement. Temperature, timing, instructions, conditions of testing,
and other events during the time of the experiment should be as similar as possible for the two groups.
Your own desires to prove or disprove the idea that vitamins may increase school performance
may be a possible source of bias. To reduce this bias, would you conduct a single-blind or double-blind
experiment?
For a fixed period of time, say four months, the children in the experimental group receive the
supplements in tablets at each meal. The control-group children also receive tablets, but they contain
nothing of biological value (a placebo). Neither the children nor those working with them or testing them
know which child is getting which kind of tablet. At the end of the four months, intelligence tests are
given again to see if the groups now differ.
You may find that both groups have higher scores than originally, perhaps from all the extra
attention they have been receiving or from some natural development over this period. So you use the
control group’s scores as a baseline and compare the experimental group’s scores with that baseline.
If you find no difference, the study may end there, or you may try variations, perhaps a
stronger supplement or a longer time period or subjects who are less retarded.
If you do find a difference in your original study, you will evaluate the probability that your
obtained difference could have occurred by chance alone, even without the independent variable. If it
is unlikely that it is a chance finding, your confidence in the hypothesis is increased.

Lecture/Discussion: Applied Experimental Psychology in the Real World

Students often have difficulty understanding how general research results can be applied to the real world.
In other words, “How does this relate to me?” The following example provides connections between basic
research in sensation and perception and possible military or medical errors.
A number of devices use sound (beeps, clicks, etc.) to provide feedback regarding bodies,
structures or machines. These sounds are designed to provide people with information about changes
in the current situation. For example, in medicine, drops in heart rate or blood pressure are signalled
with beeps. Jet pilots receive information regarding positioning in the form of sounds as well. The
pupose of these devices is to provide immediate auditory feedback that signals potential problems. The
auditory nature allows the surgeon or pilot to be visually focused on something else at the time.

Copyright © 2017 Pearson Canada Inc.

60
Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:
 V DE OVERBLIJFSELEN VAN DEN VOORHISTORISCHEN
MENSCH ZELF
„L’homme fossile n’existe pas.”

C u v i e r (1813).

H
et behoeft geen betoog, dat de eigenlijke vraag naar de afstamming van den
mensch, de vraag, of men ook in de geschiedenis van het menschelijk
geslacht eene ontwikkeling, eene evolutie van den vorm vindt, die ons van
dierlijke voorvaderen geleidelijk voert tot den modernen mensch, den
homo sapiens, slechts aan de fossiele overblijfselen van den
praehistorischen mensch zelf bestudeerd kan worden. De kennis hiervan is niet oud, ja
zij verkeert nog in haar eerste stadium van ontwikkeling. Nog geen 100 jaren geleden
kon de groote Cuvier nog zijn als motto boven dit hoofdstuk geplaatste uitspraak met
oogenschijnlijk krachtige argumenten verdedigen, en de belangrijkste vondsten op dit
gebied zijn in de laatste 10 tot 20 jaren gedaan.

Dit behoeft ons niet te verwonderen. Wat de vroegere tijden betreft, vindt het wel voor
een groot deel zijne verklaring daarin, dat toen ter tijde aan dergelijke toevallige
vondsten geen waarde werd gehecht. De leer der catastrophen van Cuvier, die de
schepping van den mensch na de laatste catastrophe stelde en leidde tot het
bovengenoemde dogma, werd algemeen aangenomen, en dit te meer, toen Cuvier kon
aantoonen, dat overblijfselen van een geraamte, als „homo diluvii testis” aan een
voorhistorischen mensch toegeschreven, van een reuzensalamander afkomstig waren, en
hij zoo het geheele vraagstuk van den voorhistorischen mensch aan den lachlust kon
prijsgeven. Hoe vele jaren heeft het niet geduurd, voordat Boucher de Perthes, die in
1841 in Picardië diep onder grintlagen en kalksteenafzettingen, steenen werktuigen vond
te zamen met de overblijfselen van mammoeth en holenbeer, de geologen en
anthropologen er zelfs maar toe brengen kon, zijne vondsten met eenige belangstelling te
beschouwen en die beddingen zelf te onderzoeken.

Maar ook al volgen in de laatste helft der 19de eeuw de vondsten van overblijfselen van
voorhistorische menschen steeds sneller op elkaar, juist de oudste overblijfselen van
menschen uit het ijstijdperk en onmiddellijk daarvoor en daarna zijn ook nu uiterst
schaarsch, hoe er ook naar gezocht wordt. Hiervoor zijn verschillende redenen aan te
voeren.

In de eerste plaats hebben dergelijke overblijfselen gedurende zoo ontzaglijk lange tijden
den invloed van verweering enz. moeten ondergaan, en dien invloed moet men niet
onderschatten. Zoo werd bijv. een skelet uit de vroegste tijden van het palaeolithicum,
den later nader te bespreken homo mousteriensis Hauseri, door Hauser in 1908 in het
Vézèredal in een hol gevonden, met de uiterste zorgvuldigheid door deskundigen
uitgegraven. Een groot gedeelte van het skelet viel echter toch als poeder uiteen en
slechts enkele stukken konden worden gered. De schedel, gaaf uitgegraven, viel bij het
transport in een groot aantal kleine stukken uiteen. En dan bedenke men, dat dit een
unicum was, en dat verreweg de meeste der voorhistorische skeletten niet door
deskundigen voorzichtig uitgegraven, maar toevallig door bergwerkers of arbeiders in
leemgroeven of grintbeddingen bij het graven worden gevonden. En de invloed van de
verweering, van de humuszuren uit den bodem, van de vochtigheid, kan zoo groot zijn,
dat van het geheele skelet niets overblijft. Zoo vertelde mij o. a. Dr. Holwerda, die bij
zijn zorgvuldige uitgravingen hier te lande het eenige, oude voorhistorische skelet heeft
gevonden dat in Nederland bekend is (vóór den terpentijd), dat zelfs de in grafheuvels
begraven voorhistorische skeletten in onzen vochtigen bodem meestal zoo volkomen
vergaan zijn, dat slechts een geringe verkleuring van het zand op een bepaalde diepte de
plaats aanwijst, waar de doode oorspronkelijk was begraven.

In de tweede plaats is de levenswijze der eerste menschelijke wezens hiervoor

aansprakelijk. Oorspronkelijk moet de mensch een bewoner geweest zijn der uitgestrekte
wouden, die Europa ten tijde van het begin van de ijsperiode bedekten. Ook in de warme
interglaciale perioden moet dit het geval geweest zijn. De lijken werden niet begraven,
bleven liggen, waar zij gevallen waren, en bleven dus ten prooi aan alle schadelijke
invloeden van weer, wind, overstroomingen, enz., die zoovele fossiele overblijfselen
hebben verloren doen gaan.

Toen de toenemende koude het vasteland van Europa meer en meer ging beheerschen,
werd de mensch, zooals wij reeds zagen, tot holbewoner, en wij vinden dan ook zijne
overblijfselen in holen, in „abris sous roche,” enz., waar zij minder aan schadelijke
invloeden waren blootgesteld, en waar wij ze vinden te midden van de overblijfselen van
de dieren, die hem tot voedsel dienden of die hij bestreden had. Maar eerst toen de
mensch zoover ontwikkeld was, dat hij zijne dooden ging begraven, en vooral toen uit
eerbied voor de dooden boven hunne graven grafheuvels, monumenten, steenen
bedekkingen, hunnebedden enz. werden opgericht, bleven zijne overblijfselen beter
bewaard, en werd de kans, dat het geraamte heelhuids werd opgedolven, grooter, omdat
men juist door die grafheuvels en andere bedekkingen er op opmerkzaam werd gemaakt,
dat zich daar ter plaatse een voorhistorisch graf bevond, en men dus met de grootste
zorgvuldigheid kon gaan graven, terwijl het vinden der alleroudste skeletten der
holbewoners, in verreweg de meeste gevallen een zaak van het toeval was, en ook als het
skelet niet door verweering bros was geworden of uiteengevallen, er vaak al zeer veel
verloren gegaan en gebroken was, vóór men er opmerkzaam op werd en voorzichtig
verder ging graven. Zoo werd bijv. de beroemde Neanderdal-schedel, die wij later
uitvoerig zullen bespreken, bij het uitgraven van een hol gevonden door eenige
arbeiders, die in een leemgroeve daar ter plaatse werkten. Het skelet was gaaf, doch
werd door de arbeiders, die niet wisten dat hun vondst belangrijk kon zijn, eenvoudig
weggeworpen. Toevallig hoorde Dr. Fuhlrott van de vondst, doch toen hij ter plaatse
kwam, kon hij van het oorspronkelijk gave skelet slechts zeer enkele, door het houweel
sterk beschadigde brokstukken nog redden. En met andere vondsten is het niet veel beter
gegaan.

Hoe beter men evenwel leert uitzien en opletten, hoe meer men de waarde van de lage,
bijna geheel onder den grond bedolven oude holen en „abris sous roche” voor het
anthropologisch onderzoek leert inzien, hoe meer ook belangstelling voor deze zaken in
alle klassen van de bevolking doordringt, des te meer kans verkrijgt men om de
overblijfselen slechts weinig beschadigd of volledig in zijn bezit te krijgen.

Zoo bestaat er dus groote waarschijnlijkheid, dat de vondsten van gave skeletten, ook uit
de vroegste perioden van het bestaan van het menschelijke ras, minder en minder tot de
zeldzaamheden zullen gaan behooren, en men dus binnen niet al te langen tijd een
duidelijker beeld dan tot nu toe van de ontwikkelingsgeschiedenis van dat ras zal kunnen
construeeren. De door Boule zoo voortreffelijk bewerkte vondst van la Chapelle-aux-
Saints toont ons, wat hier dan bereikt zal kunnen worden.

Tot op dit oogenblik evenwel wordt in de allermeeste gevallen het onderzoek in die
richting hierdoor nog ten zeerste belemmerd. Men heeft slechts kleine afgebrokkelde
beenstukken te zijner beschikking, soms zelfs niet meer dan een tand of kies, zooals bij
de vondst van Taubach, of een klein stuk been, en men moet eerbied hebben voor de
groote scherpzinnigheid, waarmede de onderzoekers van dergelijk materiaal nog zooveel
mogelijk voordeel weten te halen uit de enkele maten, die zij aan een dergelijk stukje
been kunnen nemen. Dat juist waar het onderzoek de ontwikkeling van den mensch, het
„hersendier” bij uitnemendheid geldt, vooral de schedel daarvoor het meest belangrijk is,
behoeft geen betoog. En zoo kan men aan het schedeldak, het eenige bewaard gebleven
stuk van den Neanderdal-schedel, wel 16 verschillende maten en hoeken bepalen, die
men dan elk voor zich weer kan vergelijken met analoge cijfers van schedels van
verschillende menschenrassen en apensoorten, en die voor het ons hier bezighoudend
vraagstuk belangrijk zijn (Fig. 10).
 Fig. 10. Schedeldak van den Neanderdal-schedel, van terzijde gezien, met de verschillende
meetlijnen. Het gezichtskelet gereconstrueerd. Volgens Klaatsch.

Met behulp van bepaalde daarvoor geconstrueerde instrumenten wordt de kromming van
de lijn, die van het punt, waar neus en voorhoofd aan elkaar grenzen, van voren naar
achteren over het midden van den schedel verloopt, de zoogenaamde mediaanlijn van
den schedel, nauwkeurig gemeten, omdat de kromming van die lijn een scherp beeld
geeft van de welving van het voorhoofd en de hoogte van den schedel en dus
samenhangt met, ja in zekeren zin een maat aangeeft voor den ontwikkelingsgraad van
de hersenmassa door dien schedel omsloten. (Fig. 11). Daarnaast is de kaakstreek, onder-
en bovenkaak, van groot belang. Onder alle zoogdieren is de mensch het eenige wezen,
bij hetwelk niet de gelaatstreek tot een snuit, met vooruitstekenden mond en min of meer
plat daarboven liggenden neus, is uitgegroeid. Reeds als wij den modernen Europeër met
lagere volksstammen (negers bijv.) vergelijken, valt het ons op, dat bij die laatsten de
mond veel meer naar voren uitsteekt dan bij den mensch van het Kaukasische ras. Het
spreekt van zelf, dat ook op dit kenmerk steeds de aandacht van den onderzoeker gericht
is. Verder is de mensch het eenige wezen dat een vooruitstekende beenige kin heeft, en
ook dit verschijnsel, dat zoo klaarblijkelijk met een iets anderen vorm van de onderkaak,
grootere en vrijere bewegelijkheid van de tong en daardoor met de ontwikkeling van ons
spraakvermogen in het nauwste verband staat, is bij de hoogere rassen sterker
ontwikkeld dan bij de lagere, en is van groote beteekenis voor het anthropologisch
onderzoek. En niet alleen dat men aan schedel en onderkaak een aantal maten bepaalt,
doch ook de overige beenstukken, die vroeger altijd voor vrijwel waardeloos werden
gehouden, onderzoekt men op dezelfde wijze systematisch, men zoekt de kleinste
bijzonderheden er van op, om die onderling te kunnen vergelijken, het bekken en de
onderste ledematen om daaraan na te gaan, of men verschijnselen kan vinden die er op
zouden wijzen, dat de rechtopgaande houding bij de eerste menschelijke wezens nog niet
zoo volledig bereikt was als bij den tegenwoordigen mensch, hand en arm om ook
daaraan punten van vergelijking met de hoogere zoogdieren op te sporen. Met behulp
der Röntgen-stralen wordt de beenstructuur dier fossiele overblijfselen onderzocht, de
vorm van de tandkassen, de lengte der tandwortels, de samenstelling en vorm der tanden
en kiezen zelf nagegaan, en zoodoende heeft men, zooals wij later uitvoeriger zullen
nagaan, zelfs met zulke gebrekkige en onvolledige gegevens nog zeer veel weten te
bereiken.

Dat men hierbij uiterst voorzichtig te werk moet gaan behoeft geen betoog. Men betreedt
een gebied, waar overal voetangels en klemmen verborgen liggen. Na den dood kunnen,
in die duizenden jaren van aan verweering blootgesteld zijn, door druk van de er boven
op liggende aardlaag de schedelfragmenten eenigszins vervormd zijn; men weet, dat dit
kan voorkomen, en men moet er dus rekening mede houden. Een reconstructie van een
in stukken gebroken schedel kan verkeerd verricht worden en de aan den moeizaam
ineengezetten schedel gewonnen maten en lengteverhoudingen zijn dan natuurlijk
waardeloos. Het rassen-onderzoek heeft ons geleerd, dat bij verschillende volksstammen
de gewoonte heerscht, den schedel van de pasgeboren kinderen door omsnoering op een
bepaalde wijze te vervormen (ook in ons land is dit in bepaalde streken in vroegere
tijden in zwang geweest). Deze verandering blijft dan gedurende het geheele leven tot op
zekere hoogte bestaan, en zou, als men fragmenten van een dergelijken schedel zou
onderzoeken, tot geheel foutieve gevolgtrekkingen kunnen leiden. Wij weten dat door
verschillende kinderziekten de schedel op een bepaalde manier kan vervormd worden.
Ook daarmede moet men rekening houden.
 Fig. 11. Mediaanlijnen van een aantal schedels, zoo geplaatst, dat de op de horizontale
lijn liggende begin- en eindpunten samenvallen. Verschillende graad van welving van
voorhoofd en schedeldak.

Kortom, men tast, om eene vergelijking van S c h w a l b e te gebruiken, bij dit

onderzoek als het ware rond in een doolhof, waarin men geen weg kan vinden, en waarin
slechts enkele wegwijzers op grooten afstand van elkaar zijn opgesteld. Van die
wegwijzers is nog een gedeelte onleesbaar, terwijl andere slechts met groote moeite en
met hoogstens eenigen graad van waarschijnlijkheid kunnen worden ontcijferd. En elke
nieuwe vondst kan ons dwingen, die wegwijzers weer te verplaatsen, kan ons doen
inzien, dat wij van den rechten weg waren afgedwaald,—maar ook, bij elken nieuwen
vondst wint het bepalen van den juisten weg aan zekerheid.
VI DE VOORNAAMSTE ANTHROPOLOGISCHE VONDSTEN
„We are far from knowing how long ago it was when man first
diverged from the Catarine (Simian) Stock; but it may have
occurred at an epoch as remote as the eocene period.”

Darwin.1

W
elke zijn nu de wegwijzers in dien doolhof? Kennen wij tusschenvormen
tusschen dier en mensch, of bestaat nog steeds de „break in the chain,”
waarover Darwin klaagde? Wat leeren ons hieromtrent de fossiele
menschelijke overblijfselen?
 Fig. 12. Schedeldak (van boven en van terzijde gezien), dijbeen en kiezen van den pithecanthropus
erectus van Dubois.

Het zou de ruimte, mij door den uitgever voor dit boekje toegestaan, verre overschrijden,
zoo ik een volledige opsomming en beschrijving wilde geven van al de vondsten van
praehistorische menschelijke overblijfselen, welke bekend geworden zijn. Die
opsomming zou daarbij bijzonder vervelend worden, nutteloos zijn en niet op haar plaats
in dit werkje. Ik wil dan ook slechts de voornaamste noemen, en slechts van die
vondsten een iets meer uitvoerige beschrijving geven, die nieuwe gezichtspunten hebben
geopend of bepaalde vragen nader tot hunne oplossing hebben gebracht. Voor een
overzichtelijke rangschikking der gegevens is natuurlijk de chronologische volgorde
daarbij niet de meest gewenschte. Want dan weer wordt een zeer oude vorm ergens
gevonden, eenigen tijd later een overblijfsel van veel geringeren ouderdom, dan weer
een overblijfsel uit de vroegste perioden der menschelijke historie opgedolven, enz. Wil
men in staat zijn, bij de beschrijving der verschillende vondsten tevens een beeld te
geven van de wordingsgeschiedenis van het menschenras, voor zoover men die kent, dan
is de eenige weg die, dat men eerst die overblijfselen beschrijft, die zich het nauwste aan
de dierenwereld aansluiten, dan de overblijfselen met iets minder inferieure kenmerken,
om te eindigen met die vormen, die geheel en al de typische kenmerken van den homo
sapiens, den tegenwoordig levenden mensch vertoonen.

Beginnen wij dus met de meest dierlijke overblijfselen.

1. P i t h e c a n t h r o p u s e r e c t u s Dubois.

Zelden is wel over een vondst van fossiele overblijfselen zoo veel gestreden, heeft een
ontdekking zooveel twijfel, ergernis, wantrouwen, vreugde en opgewondenheid—al
naarmate het standpunt, dat men tegenover de descendentieleer en het vraagstuk van de
afstamming van den mensch innam—veroorzaakt, als toen Eugene Dubois in 1893 van
uit Batavia het bericht de wereld inzond, dat hij de overblijfselen van een op den mensch
gelijkenden overgangsvorm had gevonden, dien hij pithecanthropus erectus, den
rechtopgaanden aapmensch noemde. Wel waren het luttele overblijfselen—een
schedeldak, een dijbeen, een kaakfragment en twee kiezen (Fig. 12) maar zij
vereenigden zoovele menschelijke en dierlijke kenmerken in zich, herinnerden zoo sterk
aan de eene zijde aan de hoogst staande apen, aan de andere zijde aan het menschelijke
skelet, dat men hier den tusschenvorm, den „missing link” van Darwin, meende voor
zich te hebben. De verschillende beenstukken (schedeldak en dijbeen) lagen wel bij het
vinden 15 meter van elkaar verwijderd, maar zoo volkomen in dezelfde steenlaag (men
vergelijke de doorsnede van de lagen in fig. 13), en zonder eenige verdere bijmengselen,
dat het van verschillende zijde geuite bezwaar, dat de stukken niet tot hetzelfde dier
zouden hebben behoord, doch het dijbeen van een mensch, het schedeldak van een
grooten aap afkomstig zou zijn, wel ongegrond mag genoemd worden. Waar is, dat het
dijbeen verrassend veel op dat van een mensch gelijkt, de schedelkap meer op die van
een grooten aap, dan op die van een mensch, hoewel in vele opzichten meer ontwikkeld
dan de tegenwoordig levende menschapen. Dubois gaf daarenboven aan, dat volgens de
bij de overblijfselen in dezelfde steenlaag gevonden fossielen de geheele laag van
tertiairen oorsprong zou zijn. Men had hier dus den langgezochten tertiairen voorvader
van het menschelijk geslacht voor zich. Nu is door de resultaten van latere opgravingen
op dezelfde plaats wel eenige twijfel hierover ontstaan. De bewerking der door de
expeditie van Mevrouw Selenka in 1906 op dezelfde plaats verzamelde fossielen en
geologische gegevens door Volz, Elbert en anderen in 1908 en 1909 schijnt niet alleen
met groote waarschijnlijkheid te hebben aangetoond, dat de laag gesteenten, waarin de
overblijfselen van den pithecanthropus waren gevonden, van veel lateren datum is dan
de jongste tertiaire periode, het plioceen, waartoe Dubois ze meende te kunnen brengen,
een resultaat waartoe, onafhankelijk van Volz, ook K. Martin op grond van het
systematisch onderzoek der gevonden fossielen kwam, doch schijnt ook er op te wijzen,
dat daar ter plaatse de pithecanthropus met den mensch te zamen moet hebben geleefd.
Men vond tenminste sporen van vuur en een menschenkies in dezelfde steenlaag.

Fig. 13. Profiel van de vindplaats van de overblijfselen van den pithecanthropus erectus
bij Trinil. a = laag, waarin zich de overblijfselen zelf bevinden, diep onder den beganen
 grond.

De laag van Trinil, die de fossiele overblijfselen van den pithecanthropus bevatte, schijnt
niet tertiair, doch diluviaal te zijn, en moet volgens Volz zelfs ongeveer in het midden
van de diluviale periode (men vergelijke de tabel in hoofdstuk I) gesteld worden.2 Zelfs
als men dus van het eolithen-vraagstuk geheel afziet, en zich uitsluitend houdt aan de
werkelijk gevonden menschelijke overblijfselen, zelfs dan is, zooals uit de hierna te
bespreken vondsten blijken zal, de pithecanthropus niet ouder, doch eer jonger dan de
oudste menschelijke overblijfselen, en heeft hij dus waarschijnlijk gelijktijdig met den
mensch geleefd, wellicht zelfs naast hem, want in Indonesië, in Zuid-Sumatra, in
Celebes en ook op Java zijn sporen van menschen uit den palaeolithischen tijd
gevonden.

Van den „missing link” is dus geen sprake, en zoo geeft dan ook zelfs Schwalbe, die den
pithecanthropus zoo uiterst nauwkeurig en systematisch heeft onderzocht, toe, dat hoe
dicht ook de pithecanthropus bij den mensch moet hebben gestaan, het toch volstrekt
niet noodzakelijk is, hem als directen voorvader van het menschengeslacht aan te nemen.

Toch blijft deze vondst m.i. van uiterst groote beteekenis, en aan Dubois de
onvergankelijke eer, bij een doelbewust onderzoek er naar, deze overblijfselen te hebben
gevonden, en er de groote waarde direct van te hebben ingezien. Zelfs al schakelt men
den pithecanthropus volkomen uit de reeks van voorvaderen van den mensch uit, dan
toonen toch zijne overblijfselen, zoo opvallend menschelijk, tot welk een hooge
ontwikkeling de hoogste zoogdieren, de menschapen, de primaten, in het begin der
quartaire periode zijn gekomen, en het blijft zeer goed mogelijk, dat de pithecanthropus
een directe, niet veel verder ontwikkelde, misschien zelfs iets gedegenereerde
afstammeling is van denzelfden vorm, die in nakomelingen, die zich in reeksen van
opvolgende generaties wel ontwikkelden, het menschelijk geslacht heeft voortgebracht.
Moge ook, zooals uit fig. 11 blijkt, de schedelwelving van den pithecanthropus met die
van den chimpansee nagenoeg overeenstemmen, de schedelcapaciteit (d. w. z. de
schedelinhoud, door de hersenen ingenomen, het volumen van de hersenen dus), volgens
Dubois 870 c. M.3, tegen 550 c. M.3 bij de grootste menschapen (gorilla en orang oetan),
1230 c. M.3 bij den neanderdal-schedel, en 1450 tot 1550 c. M.3 bij de blanke rassen,
verheft den pithecanthropus ver boven de menschapen. Hetzelfde zou volgens Dubois
gelden voor hetgeen men aan de binnenzijde van den schedelkap van het relief der
hersenoppervlakte heeft kunnen zien, nl. een ontwikkeling speciaal van dat gedeelte van
de hersenen, dat met het spraakvermogen samenhangt, sterker dan bij eenigen anderen
menschaap.

2. Eoanthropus Dawsoni. In het laatst van ’t jaar 1912 werd in een kiezelafzetting (een
zoogenaamde „gravel pit”) bij Piltdown in Sussex een gedeelte van de onderkaak en van
het schedeldak van een menschelijk wezen uit de eerste tijden der pleistocene periode
gevonden, volgens de nog eenigszins onvolledige gegevens3 het oudste menschelijke
overblijfsel, dat tot dusverre in Engeland gevonden werd. Ter eere van den ontdekker
werd het de eoanthropus Dawson gedoopt. Niettegenstaande maanden lang met de
grootste zorgvuldigheid werd gezocht, werden geen verdere gedeelten van het skelet
gevonden. Volgens de beschrijving, van de overblijfselen door Mr. Smith Woodward
gegeven, stammen de overblijfselen uit de „Chelléen” periode. Steenen werktuigen van
het „Chelléen” type en overblijfselen van een hippopotamus werden in dezelfde laag
aangetroffen.

De menschelijke overblijfselen bestonden uit de rechterhelft van de onderkaak met twee

kiezen en ongeveer 2/3 van het schedeldak. Dit laatste was in stukken gebroken, doch
kon volkomen goed gereconstrueerd worden. Het was buitengewoon dik en stevig
gebouwd. Het merkwaardige van deze overblijfselen is, dat de onderkaak verrassend
veel gelijkt op die van een aap, vooral van een chimpansee, terwijl de in de onderkaak
bewaard gebleven kiezen geheel en al menschelijke kenmerken vertoonen, alleen iets
grooter zijn. (Wij zullen ditzelfde verschijnsel later wedervinden in de kaak van den
homo heidelbergensis 4). De kinstreek is afgebroken en de verdere tanden zijn
verdwenen. Aan de nog aanwezige tandkassen kan men echter duidelijk nagaan, dat ook
de niet voorhanden tanden en kiezen iets grooter moeten geweest zijn dan die van den
tegenwoordigen mensch.

Van den schedel was voldoende bewaard gebleven om den schedelinhoud te kunnen
berekenen. De schedelcapaciteit bleek ongeveer 1070 c. M.3 te zijn. Vergelijkt men dit
cijfer met de hierboven in verband met den pithecanthropus genoemden, dan ziet men,
dat de eoanthropus grooter hersenen moet hebben bezeten dan deze, doch minder dan de
werkelijke mensch. Het nauwgezette onderzoek van de beide fragmenten bracht dan ook
Dr. Smith Woodward tot de slotsom, dat wij hier met een werkelijken tusschenvorm te
doen hebben, die, hoewel reeds dicht bij den mensch staande, toch nog niet den naam
homo verdient, en daarom door hem de eoanthropus, „het wezen staande aan den
dageraad der menschwording” gedoopt is. Voor het probleem der afstamming en vooral
van de verbreiding van den mensch over de aarde, is het nu zeker uiterst merkwaardig,
dat twee dergelijke intermediaire vormen als de pithecanthropus en de eoanthropus, de
een in Java, de andere in Europa zijn gevonden.4

3. De vondst van Taubach. In 1895 werden door Nehring twee menschelijke kiezen
beschreven, die bij Taubach in Saxen-Weimar gevonden waren, meer dan 5 meter onder
den beganen grond in steenlagen uit het allereerste gedeelte der quartaire periode, te
zamen met primitieve steenen werktuigen uit de „Chelléen” of „Acheuléen” periode en
met overblijfselen van den elephas antiquus en den rhinoceros van Merck. Meer dan die
twee kiezen werd niet gevonden, maar toch was de vondst, vooral toen ter tijde,
belangrijk, omdat toen dergelijke oude sporen van menschelijk bestaan nog niet bekend
waren. De beide kiezen zijn een eerste linker melkkies en een eerste linker blijvende
kies, beiden uit de onderkaak. Het eigenaardige van deze kiezen ligt vooral in de grootte,
welke die van menschelijke kiezen overtreft, in het sterk afgesleten zijn en in den vorm,
die verschillende eigenaardigheden vertoont, welke meer aan apentanden dan aan een
menschelijk gebit doen denken. Om het belang van deze vondst juist te kunnen
waardeeren, moet men bedenken, dat van alle beenstukken juist de tanden en kiezen tot
de meest kenmerkende en voor de verschillende diersoorten het scherpst van elkaar te
onderscheiden deelen van het menschelijk en dierlijk organisme behooren, zoodat men
dikwijls de soort, waartoe gevonden fossiele overblijfselen behoorden, heeft kunnen
vaststellen aan één tand, die van een dergelijk dier gevonden was. En in de tweede plaats
blijkt juist de buitengewone grootte van de kiezen een kenmerk te zijn, dat ook bij de
later gevonden oudste menschvormen, zooals bij den zooeven genoemden eoanthropus
en vooral bij den straks nader te beschrijven homo heidelbergensis tot de op den
voorgrond tredende eigenaardigheden behoort. Daarom werden dan ook de „tanden van
Taubach” hier vermeld.

4. Homo heidelbergensis. De onderzoekingen van Dubois op Java werden in 1891 en

1892 verricht. Veertien jaar later werd de tweede uiterst belangrijke vondst gedaan.
Waarlijk, 21 October 1907 is de datum, die met gulden letteren in het boek der
anthropologische wetenschap verdient te worden opgeteekend, als van den dag waarop
de fossiele onderkaak van den „heidelberger mensch” werd gevonden. En het is
merkwaardig, dat, evenals Dubois doelbewust de Kendeng-lagen bij Trinil was gaan
onderzoeken, omdat hij overtuigd was, daar den langgezochten overgangsvorm te
vinden, ook hier het vinden van de heidelberger kaak door Schoetensack jaren lang was
verwacht. In een zandgroeve bij het dorp Mauer, dicht bij Heidelberg, die sinds 1872
wordt afgegraven, waren reeds telkens belangrijke fossielen gevonden, o. a. uit het
laatste gedeelte der tertiaire periode. Dr. O. Schoetensack, de anthropoloog uit
Heidelberg, reeds gedurende meer dan 20 jaren een getrouw onderzoeker der
zandgroeve, had, onder den indruk van de groote overeenkomst, die bestond tusschen de
lagen van de zandgroeve en de aan fossielen zoo rijke beddingen van Taubach in
Weimar, en in de verwachting, dat ook hier wel eens belangrijke overblijfselen konden
worden aan het licht gebracht, bij zijne bezoeken aan de groeve telkens weer de
arbeiders en opzichters gewaarschuwd en hun op ’t hart gedrukt, als zij iets vonden niet
eigenhandig verder te graven, doch hem direct te roepen. En zoo werd, na jaren wachten,
zijn geduld beloond, en werd hij den 21sten Oct. 1907 er dadelijk van verwittigd, dat in
de diepste lagen van de zandgroeve, meer dan 24 meter onder den beganen grond, een
menschelijke onderkaak was gevonden. Zoodoende kon Dr. Schoetensack direct na het
vinden van de kaak de vindplaats inspecteeren, en photographeeren, hij liet een
notarieele akte van de omstandigheden, waaronder de vondst plaats had gegrepen,
opmaken en door den opzichter en den arbeider, die er bij aanwezig geweest waren,
onderteekenen, hij liet op de vindplaats een gedenksteen aanbrengen, kortom, alles werd
zoo uiterst nauwkeurig vastgesteld, dat geen twijfel meer mogelijk was. De vondst van
deze kaak dan ook vrijwel de eenige anthropologische vondst, waarvan door geen
enkelen geleerde ooit eenigen twijfel omtrent de echtheid en den hoogen ouderdom is
geopperd. Daarna is door Schoetensack de kaak beschreven in een voortreffelijke,
uitvoerige, rijk geïllustreerde monographie, zoodat naast de meesterlijke beschrijving
door M. Boule van den een jaar later in Frankrijk gevonden voorhistorischen mensch van
la Chapelle-aux-Saints het werk van Schoetensack als een voorbeeld van exact
anthropologisch onderzoek mag gelden.

Fig. 14. Profielbeeld van de zandgroeve van Mauer, waarin bij ×

(rechts onderaan, vlak bij den bodem der groeve) de kaak van den
homo heidelbergensis werd gevonden.

Belangrijk is nu in de eerste plaats de ouderdom van het fossiel. In de photographie van

fig. 14 ziet men duidelijk in de afgegraven zandgroeve de verschillende zand- en
steenlagen boven elkaar en rechts onder bij den bodem het witte kruisje, dat de plaats
aangeeft, waar de kaak werd gevonden, 24 meter onder de oppervlakte. In dezelfde laag
werden gevonden overblijfselen van den elephas antiquus, den etruscischen neushoorn,
voorloopers van den holenbeer, een soort van paard, dat in het laatste gedeelte van de
tertiaire periode voorkomt, een fauna, derhalve, die in zijn geheel wijst op een zeer
hoogen ouderdom van de steenlaag, in het einde van de tertiaire periode. De bij de kaak
in dezelfde laag gevonden vuursteenen zijn volgens Rutot eolithen uit de „Mafflien”-
periode, einde tertiaire of begin quartaire periode. Kortom, de kaak van Mauer is
verreweg het oudste der stratigraphisch volkomen nauwkeurig bekende menschelijke
fossielen, en zijn drager moet nog vóór het begin van de ijsperiode, in het allerlaatste
gedeelte der tertiaire periode geleefd hebben. Alleen hierom zou de homo
heidelbergensis al het volste recht op onze groote belangstelling kunnen doen gelden,
doch daarbij is de vorm van deze onderkaak allermerkwaardigst. Men vergelijke de
beide afbeeldingen in fig. 15 en 16 met den omtrek van een modernen onderkaak van
den homo sapiens, of beter nog, men neme het voortreffelijke gipsafgietsel van de kaak
ter hand, dat tegenwoordig in de meeste musea te vinden is. Met verbazing beschouwt
men het kolossaal massieve karakter van de kaak, met zijn breed massaal achterstuk
voor de kauwspieren, met zijn volkomen ontbrekende kin, met zijn geheelen vorm, die
volkomen op een orang- of gorilla-kaak gelijkt, en daarbij het absoluut menschelijke
gebit. Ware deze onderkaak gevonden zonder gebit, men zou niet aarzelen hem aan een
voorwereldlijken aap toe te schrijven. Het gebit evenwel vertoont zoo volkomen
menschelijke kenmerken, is zoo harmonisch en regelmatig gebouwd, zonder sterk
vergroote hoektanden, met regelmatig gebouwde kiezen van volkomen menschelijken
vorm, dat men geen oogenblik twijfelen kan, deze kaak als een onderdeel van een
menschelijk skelet te beschouwen. Ditzelfde bleek ook bij het röntgenologisch
onderzoek van het fossiel. Ook de vorm van de tandwortels, door de röntgenstralen in
het inwendige van de kaak zichtbaar gemaakt, bleek overeen te komen met die van het
menschelijk gebit, niet met die van een of anderen apensoort.
 Fig. 15. De onderkaak van den homo heidelbergensis van terzijde gezien.

Hoe de drager van deze kaak er moet hebben uitgezien, is natuurlijk niet te zeggen, maar
wel kan men met zekerheid uit het gevonden fossiel afleiden, dat de drager een
mengeling van dierlijke en menschelijke kenmerken moet hebben vertoond. Wil men
van een „missing link,” van een overgangsvorm spreken, dan heeft men hier den
typischen overgangsvorm voor zich. Wellicht brengt de zandgroeve van Mauer ons nog
eens andere deelen van het geraamte, waaruit wij den verderen lichaamsbouw van den
homo heidelbergensis kunnen afleiden. Dat hij in het laatste gedeelte der tertiaire periode
bestaan heeft, dat hij de kenmerken van een tusschenvorm moet hebben vertoond,
daarvan is de door Schoetensack beschreven fossiele onderkaak ons een zeker bewijs.
 Fig. 16. Omtrekken van de kaak van Mauer (den
homo heidelbergensis) (A), en van een moderne
menschelijke onderkaak (B).

5. De Neanderdal-schedel. In een vorig hoofdstuk beschreef ik reeds in korte trekken de

geschiedenis van den vondst van dezen beroemden schedel, waarvan alleen ’t bovenste
gedeelte, het schedeldak, is bewaard gebleven, die, jaren lang een unicum, tegenwoordig
slechts één van een groote groep van gelijkwaardige fossiele vormen is. In 1856 door
eenige arbeiders bij het uitgraven van een leemgroeve gevonden in een kleine grot in het
Neanderdal bij Elberfeld, doch weggeworpen, door Fuhlrott met nog eenige andere
deelen van het skelet (de grootste helft der lange beenderen, een stuk van het bekken en
eenige andere fragmenten) van den ondergang gered, en door hem en Schaaffhausen het
eerst beschreven, heeft deze schedel (of liever dit schedeldak) jaren lang het voorwerp
van levendige discussies uitgemaakt. Terwijl men in Frankrijk, het klassieke land van de
praehistorische vondsten en van de anthropologie, al spoedig tot het resultaat was
gekomen, dat dit schedeldak met zijn eigenaardigen vorm, met zijn laag, wijkend
voorhoofd, zijn overhangende, sterk verdikte wenkbrauwen, zijn langgerekt achterhoofd,
een overblijfsel van een bijzonder, zeer laagstaand menschenras was (hoewel dit ook in
Frankrijk niet zonder tegenspraak was gebleven), was in Duitschland door niemand
minder dan Virchow en Ranke de ban er over uitgesproken. De diluviale ouderdom van
den schedel werd in twijfel getrokken, de eigenaardige eigenschappen er van werden
voor pathologisch verklaard, en de schedel werd nu eens voor een schedel uit den tijd
der Merovingers, dan weder voor dien van een Russischen kozak of van een soldaat uit
den 30-jarigen oorlog gehouden, of wel in verband gebracht met de in zeker opzicht een
dergelijken eigenaardigen („neanderthaloiden”) vorm vertoonende Marker- en
Friezenschedels, met den Batavus genuinus van Blumenbach. Zoo werd aan den
Neanderdal-schedel elke waarde ontzegd voor het probleem van de afstamming van den
mensch. Volgens Virchow, die juist op de oogenschijnlijk groote overeenkomst tusschen
den Neanderdal-schedel en de Marker-schedels den nadruk had gelegd, kon men nog
heden ten dage menschen met dergelijke schedelvormen (de Marker visschers) in den
Haag zien rondloopen.

Dat de eigenaardige vorm van het Neanderdal-schedelfragment niet direct als normaal en
als kenmerkend voor een bepaald menschenras met nog zeer inferieure kenmerken en
van zeer hoogen ouderdom werd aangezien, was begrijpelijk, zoolang de Neanderdal-
schedel nog een unicum was, vooral daar de eigenaardige omstandigheden van de vondst
van de overblijfselen alle stratigraphische gegevens hadden doen verloren gaan, en de
studie van dierlijke fossielen of steenen werktuigen uit dezelfde steenlaag als waarin de
menschelijke overblijfselen hadden gelegen, waaruit de ouderdom had kunnen worden
bepaald, onmogelijk hadden gemaakt. Toen echter in 1886 door Fraipont en Lohest in
België in de grot van Spy twee schedels met een onderkaak en een aantal andere
beenstukken werden opgedolven en beschreven, waarvan de beide schedels een
verrassende overeenkomst met het schedeldak van Fuhlrott en Schaaffhausen
vertoonden, werd dit anders, en toen in 1893 Dubois den hier boven vermelden
pithecanthropus, die zoo vele punten van vergelijking met het Neanderdaler fossiel
aanbood, beschreef, toen in de laatste jaren der 19e eeuw Schwalbe zijne klassieke
onderzoekingen over deze groep van fossiele schedels deed verschijnen, was de ban
gebroken, en in 1901 op het Duitsche anthropologen-congres te Metz moest Virchow het
helaas nog beleven, dat hij ook door de Duitsche anthropologen verlaten werd, en dat,
zooals Klaatsch, zijn heftigste bestrijder, het uitdrukte, „der so lange verkannte Homo
neanderthalensis seine wissenschaftliche Auferstehung feierte.”5

6. De bovenvermelde vondst van de skeletten bij de Grot van Spy in België door de
Puydt en Lohest in 18856 was in twee opzichten belangrijk. De beide skeletten,
doorgaans onderscheiden als Spy I en Spy II, werden door deskundigen uitgegraven, die
de bijzonderheden van de steenlagen, waarin de overblijfselen waren ingesloten, van de
daarbij aanwezige dierlijke overblijfselen en steenen werktuigen konden beoordeelen en
die dus voor den hoogen ouderdom van de menschelijke overblijfselen konden instaan.
Daarbij waren de verschillende beenstukken wel gebroken, maar konden toch een groot
aantal er van gered worden en bleek vooral van de schedels veel bewaard gebleven te
zijn.
De dierlijke overblijfselen, o.a. mammoeth en rhinoceros tichorinus, en de bij de
skeletten gevonden steenen werktuigen wezen op een hoogen ouderdom, ongeveer in de
„moustérien”-periode. De beenstukken zelf waren in drieërlei opzicht merkwaardig. In
de eerste plaats vertoonde vooral de eene der beide schedels, die het meest volledig
bewaard gebleven was, volkomen dezelfde eigenaardige kenmerken, het lage wijkende
voorhoofd, het lange, uitpuilende achterhoofd, de geweldige wenkbrauwbogen, als de
schedel uit het Neanderdal. In de tweede plaats was bij deze skeletten een nagenoeg
volledig bewaarde onderkaak voorhanden, en ook deze onderkaak vertoonde verrassend
dierlijke kenmerken, die zich geheel en al aan het inferieure karakter van den schedel
zelve aansloten. Men moet bedenken dat men toen de zooveel later gevonden fossielen
als den homo heidelbergensis en den later nader te bespreken schedel van la Chapelle-
aux-Saints, die ons zooveel omtrent den vorm van de onderkaak bij de overgangsrassen
geleerd hebben, niet kende. De vorm daarvan kon men eigenlijk alleen eenigermate
afleiden uit een fragment van een fossiele menschelijke onderkaak, in 1866 in de grotte
de la Naulette bij Dinant in België gevonden, en die merkwaardig was om het nagenoeg
geheel ontbreken van de vooruitstekende kin, het breede massieve karakter van het
achterste opstijgende gedeelte en de groote tanden. De kaak van het skelet uit de grot
van Spy bleek nu nog massiever te zijn, breed en zwaar gebouwd, met groote
aanhechtingsplaatsen voor de kauwspieren, groote tanden, en een beenige
vooruitstekende kin ontbrak hier geheel en al. Wij kunnen er echter nu bijvoegen dat al
deze eigenschappen hier nog lang niet zoo sterk ontwikkeld zijn als bij de geologisch
zooveel oudere kaak van den homo heidelbergensis. In de derde plaats kon men bij de
skeletten van Spy ook de lange beenstukken, het dijbeen en het scheenbeen
onderzoeken. In overeenstemming met den primitieven bouw van het verdere skelet
bleek nu het kniegewricht zoo gevormd te zijn, dat, evenals bij de menschapen (gorilla,
orang, chimpansee) het geval is, het evenwicht bij het staan slechts bij half gebogen
knieën en voorovergebogen lichaam kon worden bewaard. Ook dat wijst dus op een aan
de apen herinnerenden lichaamsbouw.

Afgezien van een aantal fossiele fragmenten (van Cannstadt, van Eguisheim, van Brünn,
van Sipka, Brüx, Predmost enz.) die ik hier verder onbesproken wil laten, zijn nu vooral
in de laatste 6 jaren een aantal uiterst belangrijke vondsten gedaan, die zich volkomen
aan de boven beschreven fossielen aansluiten, en de sterke verbreiding van het
laagstaande menschenras, waarvan de Neanderdal-schedel het type vormt, aantoonen. In
de eerste plaats:

7. De vondst van Krapina. Reeds in 1899 en 1901 waren door een Hongaarsch
anthropoloog, Gorjanović-Kramberger korte mededeelingen gedaan omtrent een
belangrijke vondst van fossiele menschelijke overblijfselen in een rotshol bij het dorp
Krapina aan den oever van de Krapicina-beek. In 1906 volgde de uitvoerige
beschrijving, nadat gedurende meer dan 6 jaren de onderzoekingen waren voortgezet.
Het rotshol, waarin de overblijfselen werden gevonden, was geheel en al met aarde en
steenen opgevuld, en was merkwaardig om de regelmatigheid waarmede de afzettingen
in lagen boven elkaar voorkwamen, telkens afgewisseld door donkere dunne lagen,
waarin houtskool en verkoolde beenderen de vroegere aanwezigheid van haardvuren
aantoonden. Blijkbaar was het hol in overoude tijden, toen de bedding van het riviertje
nog zooveel hooger lag dan nu, telkens overstroomd, en keerden, nadat het weer droog
geworden was, telkens weer bewoners in het hol terug. In de onderste (dus oudste)
steenlagen werden nu naast tal van steenen werktuigen uit de oudste palaeolithische
periode (meer dan 600 stuks) en dierlijke overblijfselen, waarvan vooral de resten van
den rhinoceros Merckii op een zeer hoogen ouderdom van de lagen wijzen, een zeer
groot aantal menschelijke beenstukken gevonden, van 9 verschillende skeletten. Terwijl
de steenlagen onaangetast waren, bleken de skeletstukken alle gebroken, verbrijzeld te
zijn. In fig. 17 zijn de grootste stukken afgebeeld. Zelfs deze stukken moesten nog met
groote voorzichtigheid in elkaar gezet worden om voor verdere studie bruikbaar te zijn.
Daarbij vertoonden de meeste beenstukken, vooral de lange pijpbeenderen, het
eigenaardig voorkomen, dat beenderen krijgen als zij met vuur in aanraking zijn
geweest, en vooral deze beenderen waren in de lengte gespleten, zooals dierlijke botten,
waar men het beenmerg uitgehaald heeft. Het vermoeden ligt dus voor de hand, dat men
hier met kannibalisme te doen heeft, dat dus die oudste bewoners van Kroatië
menscheneters waren. Verder vertoonden de schedelbeenderen de eigenaardige
kenmerken van de Neanderdalschedels in sterke mate. In fig. 17 zijn aan het van terzijde
geziene schedeldak (boven in de figuur) het lage wijkende voorhoofd en de sterk
ontwikkelde wenkbrauwbogen, aan de onderste figuur links de groote holle oogkassen
(vergelijk fig. 18 en 21) duidelijk zichtbaar. Dat wijst dus op een sterke verbreiding van
’t Neanderdalras over een groot deel van Europa. Maar daarnaast is ’t voor het probleem,
hetwelk ons hier bezighoudt, van groot belang, dat onder de 9 verschillende cadavers,
waarvan hier de beenstukken bij elkaar gevonden zijn, twee typen voorkomen, die van
elkaar op dezelfde wijze verschillen als de langhoofden (dolichocephalen) en
rondhoofden (brachycephalen) onder de latere menschenrassen. Ook bij het
Neanderdalras (om op het oogenblik dezen naam te blijven gebruiken) bestonden dus
reeds langhoofdige en rondhoofdige „neandertalers.” Later zullen wij hierop nog terug
moeten komen. Hier wil ik er slechts nog op wijzen, dat deze zelfde eigenaardigheid ook
bij de overblijfselen van de beenderen der ledematen der Krapina-skeletten werd
gevonden. Naast zeer korte, stevige arm- en dijbeenderen werden lange, slanke
beenstukken gevonden. Ook hierin dus hetzelfde verschil als bij de schedels. Naar
aanleiding van de tanden en kiezen, bij de Krapina-skeletten gevonden, heeft zich een
zeer levendige discussie ontsponnen, waarop ik hier niet wil ingaan. Slechts zij hier
vermeld, dat vooral de kiezen uitmunten door hunne grootte, die in enkele gevallen de
afmetingen van de kiezen uit de onderkaak van den homo heidelbergensis nog overtreft.
 Fig. 17. Verschillende schedelfragmenten van Krapina. Boven: een stuk van het schedeldak
met oogkassen van terzijde gezien. Links onder: oogkassen en neus van voren gezien. Rechts
onder: kaakstukken met tanden. Volgens Kramberger.

8. Werden dus tot in Kroatië vertegenwoordigers van het Neanderdaltype gedurende den
ijstijd aangetroffen, aan de andere zijde van Europa werd in een steengroeve Forbes
Quarry bij Gibraltar een fossiele schedel van hetzelfde laagstaande type gevonden,
bekend als de Gibraltar-schedel. Hoewel in 1843 reeds gevonden, geraakte deze schedel
in vergetelheid, en is eerst in 1907 door Sollas uitvoerig en nauwkeurig beschreven. De
schedel behoort zeer duidelijk tot het Neanderdaltype, en is merkwaardig, omdat 1°. het
gelaatgedeelte van den schedel, dat door de groote holle oogkassen, de zware massieve
wenkbrauwbogen en de wijde neusopening een eigenaardigen „bestialen” indruk maakt
(fig. 18), beter bewaard is gebleven dan in de overige tot nu toe beschreven schedels,
omdat 2°. de schedelcapaciteit, m. a. w. het volume van de door den schedel omsloten
hersenmassa, 1100 c.M3., kleiner is dan die van de overige neandertaloide schedels,
doch iets grooter dan het cijfer van den boven vermelden eoanthropus (1070), en omdat
3°. de eigenaardige vorm van de ook juist bij dezen schedel goed bewaard gebleven
schedelbasis zeer sterk aan dierlijke formaties herinnert.

Fig. 18. De Gibraltar-schedel „en face” gezien.

Volgens Sollas.

9. Homo Mousteriensis Hauseri. Dit skelet, in 1908 in Frankrijk opgedolven, had een
groote aanwinst voor de anthropologische wetenschap kunnen zijn, zoo niet de
omstandigheden waaronder, en de wijze waarop het werd uitgegraven, een donkere
schaduw over de geheele vondst hadden geworpen en de beteekenis er van verkleind.
Een Zwitsersch handelaar in oudheden, O. Hauser, die reeds meermalen op Franschen
bodem naar voorhistorische relicten had gezocht, vond in Maart 1908 bij het graven in
een hol bij le Moustier in Dordogne, den klassieken bodem der belangrijkste
voorhistorische vondsten, sporen van een menschelijk skelet. Inplaats van nu de
Fransche archaeologen daarmede in kennis te stellen, werd alles weer zorgvuldig met
takkebossen en planken toegedekt; eenige Duitsche anthropologen werden er bij
genoodigd, en in Augustus van hetzelfde jaar werd door Hauser en Klaatsch in alle stilte
het skelet verder uitgegraven, de overblijfselen in een kist gepakt en weggevoerd, en
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

testbankpack.com