0% found this document useful (0 votes)
31 views

Chapter 7

Uploaded by

tfa7070
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
31 views

Chapter 7

Uploaded by

tfa7070
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 7

Aa¨vq-7: wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I w·KvYwgwZK mgxKiY

1.bs cÖ‡kœi mgvavb:

K. BC = ?
L. sin-1 AC + sin −1 BC =  n‡j  = ?
M. mgvavb Ki: sinx+cosx=tan2 
mgvavb:

(K). Gi mgvavb :
BC= AB 2 − AC 2 = 1 − 2 sin 2  = cos 2
 BC = cos 2
(L). Gi mgvavb :
sin-1 AC + sin −1 BC = 
ev, sin-1 ( 2 sin )+sin-1 cos 2 = 
ev, sin-1 { 2 sin  1 − cos 2 + cos 2 1 − 2 sin 2  }= 
ev, sin-1{ cos 2 . 2 sin  + cos 2 . cos 2 . }= 
ev, sin-1{2sin2+cis2  }= 
ev, sin-1{1-cos2  +cos2  }= 
 
ev, sin -1(1)=  ev,  =sin-1  sin   =
 2 2
(M). Gi mgvavb :

ÔLÕ †_‡K cvB,  =
2
sinx+ cosx=tan2 
 
ev, sinx+cisx=tan  2.   
 2  2 
ev, sinx+cosx=tan 
ev, sinx+cosx=0  tan  = 0
ev, sinx=-cosx
sin x
ev, = −1
cos x

ev, tanx=tan  − 
 4

ev, tanx=tan  − 
 4

 x = n − ‡hLv‡b n Gi gvb k~b© A_ev †h‡Kv‡bv c~Y©msL¨v|
4
23. tan-1x+tan-1y+tan-1z GKwU ivwk|
K. ivwki cÖ_g `yBwU c‡`i †hvMdj wbY©q Ki|
L. y=x n‡j ÔKÕ †_‡K cÖgvY Ki †h,
−1 1 − x
2
2x 2x
2tan-1x=sin-1 = cos = tan −1
1+ x 2
1+ x 2
1 − x2
x + y + y − xyz
M. cÖgvY Ki †h, DÏxcKwUi gvb tan-1
1 − xy − yz − zx
mgvavb: cÖ`Ë ivwk = tan-1x+tan-1y+tan-1z

2.bs cÖ‡kœi mgvavb:


a cos  +b sin  =c
K. cÖ`Ë mgxKi‡Y a=b=c=1 wj‡L mgvavb Ki|
L. cÖ`Ë mgxKi‡Y a=1, b=2 Ges c=1 n‡j, mgvavb Ki|
M. cÖ`Ë mgxKi‡Y a I b †K wewbgq K‡i mgvavb Ki|
(K). Gi mgvavb :
hLb a=b=c=1
cos  +sin  =1
ev, cis2  +sin2  +2sin  cos  =1
ev, 1+sin2  =1 ev, sin 2 
n
ev, 2  =n  ev,  =
2
(L). Gi mgvavb :
hLb a=1, b=2 Ges c=1 ZLb cos  +2sin  =1
mgxKi‡Yi Dfq cv‡k 22 + 12 = 5 Øviv fvM K‡i|
1 2 1
cos  + sin  =
5 5 5
ev, cos  cos  +sin  sin  =cos 
1 2
awi cos  = I sin  =
5 5
ev, cos(  -  )= cos 
ev,  -  =2n   
 1 
ev,  =2n    +  [ †hLv‡b n  z = cos −1  ]
 5

(M). Gi mgvavb :

cÖ`Ë mgxKi‡Y a I b †K wewbgq K‡i,


b cos  +a sin  =c.....(i)
mgxKi‡Yi Dfq cv‡k B 2 + a 2 Øviv fvM K‡i cvB,
b a c
cos  + sin  = .....(ii)
b2 + a 2 b2 + a 2 b2 + a 2
b a c
awi cos  = sin  = cos  = I
a +b
2 2
a +b
2 2
a + b2
2

myZivs(ii) bs †_‡K
cos  cos  +sin  sin  =cos 
ev, cos(  -  )=cos 
ev,  -  =2n   
 b
ev,  =2n    +  ‡hLv‡b n  z I  =cos-1  
2 
 a +b 
2

 c 
Ges  =cos-1  
2 
 a 2
+ b 
3.bs cÖ‡kœi mgvavb:

‡`qv Av‡Q, cox3x + cos 2 x + cos x = 0


K) wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I gyL¨ gvb Kx ?
L) Dc‡iv³ mgxKiYwUi mvaviY mgvavb Ki|
M)    e¨ewa‡Z mgxKiYwUi mgvavb Ki|

(K). Gi mgvavb :

cos dvskb‡K cos  = x Øviv msÁvwqZ Kiv n‡j, cos −1 x =  A_©vr cos  †K w·KvYwgwZK dvskb ejv n‡j cos −1 x
†K wecixZ w·KvYwgwZK dvskb ejv nq|
awi sin  = x ev,  = sin −1 x.
 ‡Kv‡Yi ÿz`ªZg mvswL¨K gvb‡K abvZ¥K ev FbvZ¥K hvB †nvK bv †Kb, .. Gi gyL¨gvb ejv nq|
‡nvK bv †Kb sin −1 x. Gi gyL¨gvb ejv nq|

(L). Gi mgvavb :

‡`Iqv Av‡Q, cos x + cos 2 x + cos 3x = 0


ev, (cos x + cos 3x ) + cos 2 x = 0
ev, 2 cos 2 x cos x + cos 2 x = 0
ev, cos 2 x(2 cos x + 1) = 0
nq, cos 2 x = 0 A_ev, 2 cos x + 1 = 0

ev, 2 x = (2n + 1)
1
ev, cos x = −
2 2
 2
 x = (2n + 1) ev, cos x = cos
4 3
2
 x = 2 n 
3
 2
 wb‡Y©q mgvavb: x = (2n + 1) ,2nr  , n Gi gvb k~b¨ A_ev c~Y© msL¨v|
2 3

(M). Gi mgvavb :

 2
ÔLÕ †Z cÖvß mgvavb x = (2n + 1) ,2n 
2 3
hLb, n Gi gvb k~b¨ ev Ab¨ †Kv‡bv c~Y© msL¨v|
2 2 
hLb, n = 0 ZLb, x = ,− ,
3 3 2
3 8 4
n = 1 ZLb, x = , ,
2 3 3
 4 8
n = −1 ZLb ,− ,−
2 3 3
  2 2
 wbw`©ó mxgvi g‡a¨, x = ,− , ,− ( Ans.)
2 2 3 3

4.bs cÖ‡kœi mgvavb:

K)  sin −1  †KvYwU wPwýZ K‡i GKwU bgybv wÎfzR AuvK|


1
 4

L) cos sin −1  Gi gvb wbY©q Ki|


1
 4

M) sin  sin −1 + sin −1  Gi gvb †ei Ki|


1 1
 4 2

(K). Gi mgvavb :

1
awi ABC wÎfz‡Ri ACB = sin −1 n‡j AB = 1 GKK Ges AC = 4 GKK|
4
 BC = AC 2 − AB 2
= 4 2 − 12
= 16 − 1
= 15
 BC = 15 GKK

(L). Gi mgvavb :

1 15
sin −1 = cos −1
2 4
1
= tan −1
= cos ec −1 4
15
4
= sec −1 = cot −1 15
15
1 15
ÔKÕ n‡Z cvB, sin −1 = cos −1
4 4
 1  15  15
 cos sin −1  = cos cos −1 =
 4  4  4
 1 15
 cos sin −1  =
 4 4

(M). Gi mgvavb :

 1 1
sin  sin −1 + sin −1 
 4 2
  1 2 2 
 1  1  1  
= sin sin  1 −   +
−1
1 −   
  4 2 2  4  
 
 sin −1

x + sin −1 y = sin −1 x 1 − y 2 + y 1 − x 2 
  1 3 1 15 
= sin sin −1  . + 
  4 2 2 4 
  3 15 
= sin sin −1  + 

  8 8 
3 15
= +
8 8
3 + 15
=
8
 1 1 3 + 15
 sin  sin −1 + sin −1  =
 4 2 8
cÖ¨vKwUm Ask: m„Rbkxj cÖkœ:

m„Rbkxj cÖkœ-1
−1 −1
`„k¨Kí-1: tan c + tan y GKwU w·KvwYwgwZK wecixZ dvskb|
`„k¨Kí-2: 3 cos x + sin x = 1
K. tan −1 (− 1) Gi gyL¨ gvb wbY©q Ki|
1 2 1 3
L. x = , y = n‡j cÖgvb Ki †h, `„k¨Kí-1 Z_¨wUigvb cos −1
4 9 2 5
M. `„k¨Kí-2 Gi mgvavb wbY©q Ki hLb 2r  x  2
m„Rbkxj cÖkœ-2
2| m = tan−1 x + tan−1 y + tan−1 z
K.  tan −1 + tan −1  †K U¨vb‡R›U Gi wecixZ w·KvYwgwZK Abycv‡Zi mvnvh¨ cÖKvk Ki|
5 5
 7 8
1
L. x = ysm2 A; y = cot A Ges z = cot 3 A n‡j m wbY©q Ki|
2

M. m = n‡j †`LvI †h, xy + yz + zx = 1
2

m„Rbkxj cÖkœ-3

3| sin −1 x + sin −1 y + sin −1 a = p


K,  sin −1 + sin −1  †K mvB‡bi wecixZ w·KvYwgwZK dvsk‡b cÖKvk Ki|
3 8
 5 17 
L. x = − cos  ; y = cos 3 Ges z = 0 n‡j wbY©q Ki|
M. p =  n‡j cÖªgvY Ki †h, x 1 − x 2 + y 1 − y 2 + z 1 − z 2 = 2 xyz

m„Rbkxj cÖkœ-4

4| wecixZ w·KvYwgwZK dvskb f (x ) = tan −1 x


1
2
K. f ( 3 )wbY©q Ki|
1 + x2
L. †`Lv I †h, f (x ) = cos ec −1
1
4 2x
1− x
M. f (x ) = tan −1 n‡j x wbY©q Ki|
1+ x

m„Rbkxj cÖkœ-5

5| cos  − cos 7 = P hLb GKwU w·KvYwgwZK dvskb|


1
K. cos 7 = n‡j  wbY©q Ki|
2
L. P = sin 4 n‡j mgxKiYwU mgvavb Ki|
1
M. †jLwP‡Î‡i mvnvh¨ mgvavb K‡i  wbY©q Ki hLb P = sin  − cos 7 + hLb −     
2

m„Rbkxj cÖkœ-6
6| GKwU wecixZ w·KvYwgwZK dvskb: sin x + sin −1 y−1

GKwU w·KvYwgwK mgxKiY: 2 sin 2 x = 3 cos x


K. †`LvI †h, cot cos −1 sin tan −1 x = x

L. hw` dvskwUi gvb nq Z‡e cÖgvb K‡iv †h, x 1 − y 2 + y 1 − x 2 = 1
2
M. 0  x  2 e¨ewa‡Z mgxKiYwUi mgvavb wbY©q Ki|
m„Rbkxj cÖkœ-7

7| f ( ) = 3 sin  − cos 
g ( ) = cos  − cos 7
4 5 27
K. ‡`Lvq †h, cos −1 + cot −1 = tan −
5 3 11
L. f ( ) = 2 n‡j − 2    2 e¨eaw‡Z  Gi gvb wbY©q Ki
M.  Gi †Kvbgv‡bi Rb¨ g ( ) Gi gvb sin 4 Gi mgvb n‡e|
m„Rbkxj cÖkœ-8

8| `„k¨Kí-1 : f (x ) = sin −1 x

`„k¨Kí-2 cox + cos 2 x + cos 3x = 0



K. f (x ) + f ( y ) = n‡j †`LvI †h, x 2 + y 2 = 1
2
L. `„k¨Kí-2: Gi mgxKiYi mgvavb Ki|
M. †`Lv I‡h, cos t tan −1 cot f (x ) = x

m„Rbkxj cÖkœ-9

9| `„k¨Kí -1 f ( ) = sin cot −1 tan cos −1 


`„k¨Kí-2 g ( ) = 2 cos 3 − cos  − co5
1 2
K. †`Lv I †h, sin −1 + cos −1 = tna −1 2
3 3
L. n‡Z †`Lv I †h,
M. g ( ) = 0 n‡j  Gi gvb wbY©q Ki|

m„Rbkxj cÖkœ-10

10| f ( ) = tan −1  , g ( ) = cos −1 


K,. †`LvI †h, f ( x ) = g 
1 1− x 

2 1+ x 
 a −b   b + a cos  
L. †`LvI †h, 2 f  tan  = g  
 a+b 2  a + bcoas 

M. x Gi †Kvb †Kvb gv‡bi Rb¨ f (x + 2) + f (x − 2) − f   = 0 n‡e?


1
2

You might also like