3.

માેટાે કાસ [ ]
7. સાદુ પ અને બીજ ગ ણત
બે કે તેથી વધુ કાસ અાપેલ હાેય ારે
VBODMAS નાે નયમ માનુસાર નાનાે , છગ ડયાે અને માેટા

કાેઈ જ ટલ પદાવ લનું અેક સાધારણ પના કાસનું સાદુ પ અાપવામાં અાવે છે .

અપૂણાક અથવા પૂણાક સં ામાં ફે રવવાની ારબાદ “of” નું સાદુ પ અાપવું.

યાને સાદુ પ કહે છે . ે “Of” અા ું હાેય તાે તેનાે અથ

ગુણાકાર સમજવાે. [Of ની જ યા પર
પૂણ પ ચ હ
અમુક વખતે Order હાેય અેટલે કે ઘાત/
V | B Vinculum (રે ખક ( )
ઘાતમૂળ વાળી સં ા હાેય તાે તેનું
કાસ) | Bar (બાર)
સાદુ પ અાપવું.]
B Bracket (કાસ) અનુ મે,
ે રકમમાં કાેઈ સં ાનાે વગ, ઘન કે
( ) નાનાે કાસ
કાેઈપણ ઘાત અાપેલ હાેય તાે પહે લા તેની
{ } છગ ડયાે
ઘાત કરતાં જે સં ા મળે તે શાે ા બાદ
કાસ
ભા. ગુ. સ. બા. માણે મશ: ભાગાકાર ,
[ ] માેટાે કાસ
ગુણાકાર , સરવાળાે અને બાદબાકીની
0 Of (નાે, ની, નું, ના) x
ગણતરી કરવામાં અાવે છે .
D Division (ભાગાકાર) ÷
માનાંક
M Multiplication ×

(ગુણાકાર) ે કાેઈ વા ત વક સં ા x હાેય તાે

A Addition (સરવાળાે) + |x| = x : x > 0
S Substraction − = -x : x < 0
(બાદબાકી) માનાંકનાે જવાબ હમેશા ધનમાં જ
અાવે.
ઉ. દા. : |3| = 3
સાદુ પમાં સાૈ થમ બારની અંદર રહે લી
|-3| = -(-3) = 3
સં ાઅાેનું સાદુ પ અાપવામાં અાવે છે .
ારબાદ કાસની અંદર રહે લ સં ાઅાે અવયવ સૂ ાે

નું સાદુ પ અાપવામાં અાવે છે .

1. (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 2𝑎𝑏 + 𝑏
કાસના મુ ણ કાર છે .
2. (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 − 2𝑎𝑏 + 𝑏
1. નાનાે કાસ ( )
2. છગ ડયાે કાસ { } 3. 𝑎 − 𝑏 = (𝑎 − 𝑏)(𝑎 + 𝑏)

1
4. (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 𝑏 + 3ab (a+b)
1 ÷ (6 + 8 × 3 − 2)+ ÷ − +

5. (𝑎 − 𝑏) = 𝑎 − 𝑏 - 3ab (a-b)
જવાબ
6. (𝑎 + 𝑏 + 𝑐) = 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 + 2𝑎𝑏 +
2𝑏𝑐 + 2𝑐𝑎 1÷ 𝑜𝑓 (6 + 8 × 3 − 2) + ÷ −

7. (𝑎 + 𝑏) + (𝑎 − 𝑏) = 2 (𝑎 − 𝑏 )
=1÷ 𝑜𝑓 (6 + 8) + × −1
8. (𝑎 + 𝑏) + (𝑎 − 𝑏) = 4𝑎𝑏
=1÷ 𝑜𝑓 14 + −1
9. (x + a)(x+b) = 𝑥 + 𝑥 (𝑎 + 𝑏) + 𝑎𝑏
=1 ÷ 6 − = − = =
10. 𝑎 + 𝑏 = (𝑎 + 𝑏)(𝑎 − 𝑎𝑏 + 𝑏 )

11. 𝑎 − 𝑏 = (𝑎 − 𝑏)(𝑎 + 𝑎𝑏 + 𝑏 )

12. (𝑎 + 𝑏 + 𝑐) = 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 + 3(𝑎 + ા ાય
𝑏)(𝑏 + 𝑐)(𝑐 + 𝑎)
સાદુ પ અાપાે.
13. 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 − 3𝑎𝑏𝑐 = (𝑎 + 𝑏 +
𝑐)(𝑎 + 𝑏 + 𝑐 − 𝑎𝑏 − 𝑏𝑐 − 𝑐𝑎) = 1. 10 − 8 + {6 − (7 − 6 − 4)}
( )
[(𝑎 − 𝑏) + (𝑏 − 𝑐) + (𝑐 − 𝑎) ]
A. B. 2 C. 1 D. 3

ે a +b +c = 0 હાેય તાે, 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 =
2. 10 − −6 − 7 − 6 − 8 − 5
3 𝑎𝑏𝑐
A. 8 B. 6 C. 7 D. 10
સાદુ પ
3. 18÷ 10 − 4 + 32 ÷ (4 + 10 ÷ 2 − 1)
કાર 1
A. 5 B. 9 C. 8 D. 7
સાદુ પ અાપવા માટે સાૈ થમ બાર ને દૂર કરવાે.
4. 5 ÷ of ( − + of )
બાર ને દૂર કયા પછી કાસને ( ), { } અને [ ] અા
મમા દૂર કરવા. A. 13 B. 15 C. 14 D. 16

કાસ દૂર કયા બાદ ભા. ગુ. સ. બા. નયમનું પાલન 5. 240÷10[2+{7 X 3 + 2(7–4 X 13+12 ÷ 6)}]
કરવું.
A. B. C. D.
ઉદાહરણ

2
6. 4-[6-{12-(5-4 − 3)}] 2. 0.75 X 0.75 + 0.25 X 0.75 X 2 + 0.25 X
0.25 = ?
A. 5 B. 4 C. 6 D. 8
A. 1 B. 2 C. ½ D. ¼
7. 2 – [2 - 2 − 2)}]
. . . .
3. =?
A. 3 B. 2 C. 0 D. 1 . . . . . .

8. ે 4.5 – [4.5 + { 4.5 – (9.0 - 4.5 + 𝑥 )}] A. 1 B. 0.5 C. 0.75 D. 0.25

A. 9 B.0 C. 4.5 D. અેકપણ ન હ 4. 1.5 X 1.5 + 0.25 + 1.5 + 0.0625 + 0.75 X

0.75 + 1.5 X 0.25 = ?
10. 4 – [6 – {6 – (5 - 4 − 3)}]
A. 4 B. 2 C. 5 D. 1
A. 4 B. 1 C. 0 D. 5
5. 3.75 X 2.75 + 0.0625 + 0.5 X 3.75 = ?
કાર 2
A. 4 B. 16 C. 1 D. 9
સૂ : (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 𝑏 + 2ab
કાર 3
ઉદાહરણ
સૂ : (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 𝑏 + 2ab
0.46 x 0.46+0.54 x 0.54+0.92 x 0.54
ઉદાહરણ
જવાબ
1.66 X 1.66 + 0.66 X 0.66 – 1.32 X 1.66
0.46 X 0.46 + 0.54 X 0.54 + 0.92 X 0.54
જવાબ
(0.46) + (0.54) + 2 𝑋 0.46 𝑋 0.54
1.66 X 1.66 + 0.66 X 0.66 – 1.32 X 1.66
ધારાે કે : a = 0.46 અને b = 0.54
= (1.66) 𝑋(0.66) – 2 X 0.66 X 1.66
= (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 𝑏 + 2ab
= (1.66 − 0.66) = (1) = 1
= (0.46 + 0.54) = (1.00) = 1
ા ાય
ા ાય
1. 3.75 X 3.75 + 0.75 X 0.75 – 0.75 X 7.5
1. (1007) ની કમત શાેધાે.
A. 3 B. 2 C. 4 D. 9
A. 1014049 B. 1104409 C. 1014409 D.
110409 2. 2.66 X 2.66 + 0.66 – 0.66 X 5.32 = ?

A. 9 B. 4 C. 16 D. 1

3
 કાર 5
. . . . .
3. =?
. . . . .

A. 𝐵. C. 1 D. 0 સૂ : (𝑎 + 𝑏) − (𝑎 − 𝑏) = 4ab

4.
. . . . . .
=? ઉદાહરણ
. . . . . .

(14.5 + 6.23) − (14.5 − 6.23)

A. 16 B. 9 C. 1 D. 4
(14.5 𝑥 6.23)
કાર 4 જવાબ

સૂ : (𝑎 + 𝑏) + (𝑎 − 𝑏) = 2( 𝑎 + 𝑏 ) a = 14.5

ઉદાહરણ b = 6.23

2.[1.25 X 1.25 + 0.25 X 0.25] . .

. .

2[(1.25) + (0.25) ]
=4
= (1.25 + 0.25) + (1025 − 0.25)
ા ાય
= (1.5) + (1)
( ) ( )
1. =?
= 2.25 + 1
A. 4 B. 1 C. 0 D. NONE
= 3.25
( . . ) ( . . )
2. =?
. .
ા ાય
A. 1 B. 4 C. 3 D. 2
( ) ( )
1. =?
( ) ( )
3. =?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 6
A. 4 B. 2 C. 1 D. 8
( . . ) ( . )
2. =?
. .
( . . ) ( . . )
4.
.
A. 1 B.2 C. 4 D. 8
A. 1 B. 4 C. 2 D. 8
3. (5.3 + 3.5) + (5.3 − 3.5) = ?
5. (100 + 25) − (100 − 25) = ?
A. 40.34 B. 80.68 C. 40 D. 80
A. 1000 B. 100 C. 4000 D. 10000
4. (400 + 50) + (400 − 50) = ?

A. 162500 B. 16250 C. 325000 D. 32500

4
 કાર 6
6. =?

સૂ : (a + b) (a-b) = 𝑎 - 𝑏
A. 1 B. 0 C. 0 D. NONE
ઉદાહરણ
. . . .
7. =?
. .
(50 − 40 ) = ? 𝑋 45
A. 1 B. 2 C. 0 D. NONE
ધારાે કે ,
. . . .
8. =?
a = 50 .

A. 0.0006 B. 0.49 C. 0.01 D. 0.1

b = 40

કાર 7
?=x

( )( ) સૂ : (𝑎 + 𝑏) = 𝑎 + 3𝑎 𝑏 + 3𝑎𝑏 + 𝑏
X=
= 𝑎 + 𝑏 + 3𝑎𝑏(𝑎 + 𝑏)
=
ઉદાહરણ
= 20
0.6 x 0.6 x 0.6 + 0.4 x 0.4 x 0.4 x 0.4+ 0.72
ા ાય
જવાબ
1. (175) − (75) = ?
(0.6) + (0.4) + 3 𝑋 0.6 𝑋 0.4 (0.6 +
A. 25000 B. 20000 C. 40000 D. 50000 0.4)

2.
( . ) ( . )
=? ધારાે કે , 0.6 = a , 0.4 = b
. .

A. 1 B. 2 C. 4 D. 0.2 (0.6 + 0.4) + (1) =1

( . ) ( . ) કાર 8
3. =?

સૂ : (𝑎 − 𝑏) = 𝑎 − 3𝑎 𝑏 + 3𝑎𝑏 − 𝑏
A. 3.28 B. 5 C. 3.88 D. 4

( . ) ( . ) = 𝑎 − 𝑏 − 3𝑎𝑏(𝑎 − 𝑏)
4. =?
. . . . . .
ઉદાહરણ
A. 𝐵. 𝐶. 𝐷.
( . ) . . . . ( . ) ( . )
( . ) ( . )
5. =?
. . . . . .
જવાબ
A. 0.5 B. 0.25 C.1.6 D. 0.4

5
( . ) . . . . ( . ) ( . )
=3.254 – 0.746

=
( . ) ( . ) . . ( . ) ( . ) = 2.508

. . કાર 11
=
સૂ :
=
1. 𝑎 𝑋 𝑎 = 𝑎
=1
2. 𝑎 ÷ 𝑎 = 𝑎
કાર 9
3. ( ) =( )

સૂ : 𝑎 + 𝑏 = (𝑎 + 𝑏)(𝑎 − 𝑎𝑏 + 𝑏 )
4. (− ) = (− )

ઉદાહરણ
5. 𝑎 ÷ 𝑎 =𝑎 𝑋𝑏
. .
. . . ઉદાહરણ

(a+b) =
1. ( ) ÷( ) =?

a = 0.5
( ) ÷( )
b = 0.4
= (6 ) ÷ (3 )
= 0.5 + 0.4 = 0.9
=6 ÷3 = =
કાર 10
2. 8 ÷ 125 =?
સૂ : (𝑎 − 𝑏) = (𝑎 − 𝑏)(𝑎 + 𝑎𝑏 + 𝑏 )
8 ÷ 125
ઉદાહરણ

. . . . . . = (2 ) 𝑋 (125)
. . . . . .

( . ) ( . )
= 32 X 25 = 800
( . ) ( . ) ( . . )
3. 243 .
𝑋243 .
=?
a = 3.254
. .
243 𝑋243
b = 0.746
= 243 . .

(a-b) =

6
= 243 .
કાર 12

= (3 ) સૂ : ‘a’ , ( √𝑎 ) = a.

=3 1. , ( √5)

4. (- )-2/3 ( √5) = 5

2. √64
(− )

= √4
= [(−6 )]
=4
= (−6)
X ની કમત શાેધાે.
= 36
1. √4𝑥 − 7 − 5 = 0
5. (−2)( )(
=?
)

)( )
(−2)(

= (− )
( )

=4

= 16

6. 343 ÷ 343 = ?
2. 1. √3𝑥 + 1 = 2
= 343

= 343

= [(7) ]

=7

= 49

7
 કાર 13 સાદુ પ અાપાે.

સૂ :
1.

ે n ધન પૂણાક હાેય અને ‘a’ , ‘b’ પ રમેય

સં ા હાેય ,

√𝑎 √𝑏 = √𝑎𝑏

સાદુ પ અાપાે.

1. √3 . √4

2.
√
√

2. √128

કાર 15

સૂ : ે m અને n ધન પૂણાક હાેય અને a ધન

પ રમેય સં ા હાેય તાે,
કાર 14
√𝑎 = √𝑎 = √𝑎 .
સૂ :
ઉદાહરણ
ે n ધન પૂણાક હાેય અને ‘a’ , ‘b’ પ રમેય
સં ા હાેય , 1. √3

√
= = √3
√

2. √5

= √5

8
 ા ાય જવાબ

1. √3 x √3 = ?
20 − 20 − √20 − … … ∞ = x

અથવા ,

𝑥 = 20 − 20 − 20 − √20 − … … ∞ =

20 – x

અથવા ,
2. √256 = ?
𝑥 + 𝑥 − 20 = 0

અથવા ,

𝑥 + 5 𝑥 − 4 𝑥 − 20 = 0

અથવા ,

x(x + 5) – 4(x + 5) = 0

3. √243 x=4

ટૂંકી રીત

X = 20 = 4 x 5

જવાબ 4 કારણ કે 5 અે ઋણ સં ા છે .

X = n (n + 1) શાેધવા અવયવ પાડાે.

કાર 16

2 20
સૂ : 𝑥− 𝑥 − √𝑥 − … … ∞
2 10
X = n (n + 1)
5
ઉદાહરણ

=4X5
20 − 20 − √20 − … … ∞

9
 ા ાય જવાબ

1. 6− 6 − √6 − … … ∞ = ? 20 − 20 − √20 − … … ∞ = x

A. 2 B. 3 C. 0 D. 1 અથવા ,

2. 12 − 12 − √12 − … … ∞ = ? 𝑥 = 20 + 20 + 20 + √20 − … … ∞ =

20 + x
A. 3 B. 4 C. 2 D. 5
અથવા ,
3. 30 − 30 − √30 − … … ∞ = ?
𝑥 − 𝑥 − 20 = 0
A. 6 B. 4 C. 5 D. 3
અથવા ,

4. 42 − 42 − √42 − … … ∞ = ? 𝑥 − 5 𝑥 + 4 𝑥 − 20 = 0

અથવા ,
A. 6 B. 7 C. 8 D. 9
x(x - 5) + 4(x - 5) = 0
5. 132 − 132 − √132 − … … ∞ = ?
x = 5 અથવા -4
A. 11 B. 12 C. 14 D. 18
જવાબ = 5

6. ( 72 − 72 − √72 − … … ∞) ÷ ટૂંકી રીત

( 20 − 20 − √20 − … … ∞) = ? X = 20 = 4 x 5

A. 8 B. 4 C. 2 D. NONE જવાબ 5 કારણ કે 4 ઋણ સં ા છે .

કાર 17 ા ાય

સૂ : 𝑥+ 𝑥 + √𝑥 + … … ∞ 1. 30 + 30 + √30 + … … ∞ = ?

X = n (n + 1) A. 5 B. 6 C. 3 D. 4

ઉદાહરણ 2. 210 + 210 + √210 + … … ∞ = ?

20 + 20 ∓ √20 + … … ∞ A. 15 B. 16 C. 12 D. 14

10
3. 380 + 380 + √380 + … … ∞ = ?

2.
A. 20 B. 19 C. 18 D. 17

4.( 42 + 42 + √42 + … … ∞)

𝑋 ( 42 − 42 − √42 − … … ∞) = ?

A. 48 B. 40 C.42 D. NONE

√ ……
5. =?
√ …… 3.

A.1 B.2 C.0 D.

નયમ 16

અહી અાપેલ અપૂણાકને સતત અપૂણાકમાં

ફે રવાે.

1
1
2+ 1
3+ 1
4+ 4.
3
=( )

નીચે થી ઉપર તરફ શ અાત કરવી.

ા ાય

1.

5. 5 +

11
 બચત = કુલ રકમ – ખચ

કુલ રકમ –

6. [ + + +. ..] X કુલ રકમ

[1- ( + + +. ..)] X કુલ રકમ

બચત

= [1- ( + + +. ..)] X કુલ રકમ

ઉદાહરણ

અેક તેની અાવકનાે ભાગ તેના ખાેરાક

પાછળ, ભાગ ભાડા પાછળ અને ભાગ કપડાં
7. 4 + પાછળ ખચ છે . તેના પાસે 18000 ! વધે છે . તાે
તેની અાવક શાેધાે.

= [1- ( + + )] X કુલ રકમ

= [1- ( + + +. ..)] X 18000

=[1- ] X 18000

= 18000 X 10
8. ને અનંત અપૂણાકમાં ફે રવાે.
= 18000

ા ાય

1. અેક તેની અાવકનાે ભાગ તેના ખાેરાક

પાછળ, ભાગ ભાડા પાછળ , ભાગ ા
નયમ 17 પાછળ અને ભાગ કપડાં પાછળ ખચ છે . તેના
પાસે 15500 ! વધે છે . તાે તેની અાવક શાેધાે.
ે કાેઈ અાવકના ભાગનાે ખાેરાકમાં ,
A. 21500 B. 21000 C. 31000 D. 24000
ભાગનાે મનાેરંજન પાછળ અને કપડાં પાછળ
2. અેક ભાગની બચત કરે છે અને 1000
ખચ કરે છે . તેના પાસે B જેટલી બચત છે .
! વધે છે તાે તે ની બચત શાેધાે.

= [1- ( + + +. ..)] X કુલ રકમ A. 1400 B. 2000 C. 21000 D. 1800

12
3. અેક તેની અાવકનાે ભાગ તેના
ખાેરાક પાછળ, ભાગ ભાડા પાછળ અને ભાગ
કપડાં પાછળ ખચ છે . તેના પાસે 1400 ! વધે છે .
તાે તેની અાવક શાેધાે.

A. 7000 B. 8400 C. 8000 D. 9800

13