ព្រះអភិធម្មក្ងជី

នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ i

មាតិកា

និយមន័យអភធ
ិ មម ..................................... ០១
និយមន័យចត្
ិ ត .......................................... ០៣
លោភមូលចត្
ិ ត .......................................... ០៦
វធ
ិ ីសលកេត្លោភចត្
ិ ត ................................... ១០
លោសមូលចិត្ត .......................................... ១២

លោហមូលចិត្ត .......................................... ១៥

កម្មត្
ិ របស់លោហៈ .................................... ១៧
ល ម
ើ បគា
ី ស់រ ំលលើកលោហៈឬអវជ្ជ
ិ ា ................... ១៧

អលហត្ុកចត្
ិ ត ១៨ ...................................... ១៨
នយ
ិ មន័យអលហត្ុកចត្
ិ ត .............................. ២៨
លហត្ុោន ៦ យ៉ាក .................................... ២៨

អព្យាកត្ចត្
ិ តជ្ជចត្
ិ តអ?
វី ................................ ២៩

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ ii

គន្ឹះល យល់អលហត្ុកចត្
ិ ត ............................... ៣០
វថ
ិ ីចត្
ិ ត ១៧ខណៈ ..................................... ៣២
វថ
ិ ីចិត្តលកើត្លម្រឹះលហត្ុ៣ ............................. ៣៥

និយមន័យកុសល បុញ្ញ បុណយ ..................... ៤២

លហត្ុអវីមនុសសខ្ល្ចបុណយ?.......................... ៤៤

ោនកុសល .............................................. ៤៥

លំ ដាប់ននការឱ្យោន .................................. ៤៦

លគាលបំណកននការឱ្យ៣ យ៉ាក .................... ៤៧

សីលកុសល ............................................ ៤៨

សីល ៣ ម្បលភទ ....................................... ៥០

ភាវនាកុសល ........................................... ៥១

ភាវនា ៣ យ៉ាក......................................... ៥២

អបចាយនកុសល ..................................... ៥៤

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ iii

បុគគលគួរលគារព្យ ៣ ម្បលភទ .......................... ៥៥

លវយាវចចកុសល ........................................ ៥៦

បត្តិោនកុសល ......................................... ៥៨

បត្តតនុលោទនាកុសល ................................ ៦០

ឧទទិសបុណយ ២ យ៉ាក ................................ ៦០

ធមមសសវនកុសល ...................................... ៦១

លត្ើលព្យលណាគួរស្តតប់ធម៌? ........................... ៦២

អានិសកសននការស្តតប់ធម៌............................ ៦៣

ធមមលទសនាកុសល .................................... ៦៣

ទិ ុ ជុ
ឋ កមមកុសល ........................................ ៦៥

លធវើ ូចលមតចលទប
ើ លកថាលធវប
ើ ុណយបានបុណយលម្ចន
ើ ?.... ៦៧

កុសលោន ២ យ៉ាក ................................. ៦៨

កមមឱ្យផល ៧ ម្បលភទ ................................ ៧៤

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ iv

មហាករិ យច
ិ ត្
ិ ត ......................................... ៧៦
លហត្ុអម្វី ព្យឹះអរហនតោនចត្
ិ តគាមនបញ្ញញដ រ? ...... ៨០
រូបាវចរចិត្ត ១៥......................................... ៨១

ឈានោន ២ ន័យ .................................... ៧៤

សោធិោន ៣.......................................... ៨៤

លធវើ ូចលមតចល ើមបឱ្

ី យចត្
ិ តសងប?
់ ....................... ៨៥

និយមន័យសោធិ ..................................... ៨៦

បលិលរធ ១០ ......................................... ៨៨

អកគឈានប ិបកខនលកនីវរណៈធម៌ .................. ៩០

អរូបាវចរចិត្ត ១២ ួក ................................ ៩១

នយ
ិ មន័យលោកុត្តរចត្
ិ ត .............................. ៩៤
នយ
ិ មន័យអរយមគគ
ិ ................................... ៩៩

ូចលមតចលៅថា លស្តត្តបននបគ
ុ គល? ............. ១០១

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ v

លស្តត្តបននោន ៣ ម្បលភទ ....................... ១០៣

សកោគាមី ៥ ម្បលភទ ............................. ១០៥

អនាគាមី ៥ ម្បលភទ ................................. ១០៨

លត្ើម្ព្យឹះអនាគាមល
ី ឹះបក់អវីខ្ឹះ? .................... ១១០
និយមន័យម្ព្យឹះអរហនត .............................. ១១១

ម្ព្យឹះអរហនត ២ ម្បលភទ ..............................១១២

អភញ្ញ
ិ ញ ៦ ..............................................១១២
វជ្ជ
ិ ា ៣ ................................................. ១១៣

ប ិសមភោ
ិ ............................................. ១១៤
ឯកស្តរព្យិលម្គាឹះ ...................................... ១១៦

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ vi

បុព្ក
វ ថា

ខ្ុំម្ព្យឹះករុណាអាត្តមភាព្យ ភក
ិ ុ អគគ
ខ ចិលត្តត
យន
ុ យី បានលរៀបចំលសៀវលៅលនឹះល ើក លដាយចក់
ផារភាាប់ជ្ជមួយវលី អូអប់រ ំខ្ី ដ លោនចំណកលជើក
ថា ម្ព្យឹះអភធ
ិ មមកុ កជ
ន ីវត្ម្បចាំ
ិ នថង លដាយោនការគាំ
ម្ទព្យស
ី ំ ណាក់ ញាត្ិលញាមជ្ជសិកាខកាមោំកឡាយ
ដ លជ្ជអនកចូលចត្
ិ តសិកាម្ព្យឹះអភធ
ិ មម ដត្អនកខ្ឹះមន
ិ
ោនលព្យលម្គប់ម្គាន់កុ កការលរៀនសូ
ន ម្ត្ លហើយោន
អនកខ្ឹះលទៀត្ខ្ល្ចណាស់ឱ្យដត្ឮ ធម៌អភធ
ិ មមជ្ជធម៌
សម្ោប់សូម្ត្លព្យលលខ្លមចស្ត្ប់ ឬជ្ជធម៌សម្ោប់អនក
ម្ត្តស់ លកគម្ឺ ព្យឹះអរយៈលទ
ិ ប
ើ លរៀនលកត្
ើ ។ លហត្ុ ូលចនឹះ
បានជ្ជខ្ុំោនគំនត្
ិ គត្
ិ ថា លធវយ
ើ ៉ា កណាល ម
ើ បឱ្
ី យ
មនុសសយល់ព្យលី មលរៀនអភធ
ិ មមលនឹះ ដ លជ្ជលមលរៀន
សំ ខ្លន់កុ កជ
ន ីវត្របស់
ិ មនុសសម្គប់រូប មន
ិ ថាចាស់ឬ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ vii

័
លកមកលទធម៌របស់ម្ព្យឹះព្យុទធ ម្ត្ូវម្គប់វយ ម្គប់សម័យ
កាល។ លដាយោនការយល់ល ញ
ើ ដបបលនឹះ លទប
ើ ខ្ុំ
បានលរៀបចំលធវវើ លី អូខៗ
្ី ល ក
ើ ។ មា៉ាកវញលទៀត្
ិ
លដាយស្តរឧបាសិកា អុយ ស្តវ ី គាត្់បានផតល់
លយបល់ និកចក់ដចករ ំដលកធមមោន លមលរៀនខ្ីៗ
លនឹះ ល់សិកាខកាមោំកឡាយ គាត្់កជ
៏ ួយលម្ជ្ជម
ដម្ជកលធវធ
ើ មមោនជ្ជលសៀវលៅលនឹះល ក
ើ ។

វតោម្ណីរតនារាម្ នថងលៅរ ៍ ៦ លោច ដខ អាសឍ

ឆ្នជ
ំ ូត្ លោស័ក ព្យ.ស. ២៥៦៤

ភិក្អគ្គ
ខុ ចិត្តោ យន
ុ យី

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ viii

ត្េចក្ោីថ្ងែងអាំណរគ្ុណ

ខ្ុំម្ព្យឹះករុណាអាត្តមភាព្យ សូ មដថ្កអំណរម្ព្យឹះគុណ

និកអរគុណចំលរឹះ៖

១.លោកោចស់ម្គូម្ព្យឹះភក
ិ ុ វជ
ខ ិរបបលញ្ញញ ស្តន សុ ជ្ជ

២.ម្ព្យឹះឧបជាយ៍ លរធិវកាវមល
ិ អុក ជុំ

៣.ម្ព្យមោំកលោកម្គូ នទៗលទៀត្ ដ លបានធ្ល្ប់

ជួយបង្ហាត្់បលម្កៀនកន្កមក

៤.សូ មអរគុណចំលរឹះលញាម ម្បុស លចក យ៉ាុន និក

លញាមម្សីលម៉ាក ង្ហ៉ា នក
ិ លោកយយ លចក ចន
ិ ជ្ជយ
យរបស់ខុ ំ្យ៉ាកដម្កកដ លបាន ក
ល នាំខុ ឱ្
ំ្ យបានបួស

កនុកម្ព្យឹះព្យុទធស្តសនាលនឹះ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ ix

៥.សូ មអរគុណ នក
ិ អនុលោទនាចំលរឹះលញាម
ឧបាសិកា អុយ ស្តវ ី ដ លបានផតួចលផតើមលបាឹះព្យុមព

លសៀវលៅលនឹះល ើមបដី ចកជ្ជធមមោន។

៦.ម្ព្យមោំកអនុលោទនាចំលរឹះទលកចត្
ិ តសោធ ម្ជឹះថា្
របស់ញាត្ិលញាមោំកឡាយ ដ លោនសោធម្ជឹះថា្

ដចកធមមោនោំកឡាយលនឹះ។

ម្បសិនលបើោនកំហុសឆ្គក ចំលរឹះអកខោវរុិ ទធកុ ក

ន

លសៀវលៅលនឹះដម្កកព្យិនិត្យមន
ិ បានអស់លសចកតី ឬ

យល់លសចកតីននព្យុទធវចនៈមន
ិ អស់ សូ មអភ័យអត្់

លោសអំព្យីសំណាក់វញ្ញ
ិ ូ ជនោំកឡាយផក។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 1
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វត
ិ ព្រច ាំថ្ងៃ

Abhidhamma in daily life.

VIDEO 1
និយម្ន័យអភិធម្ម

លត្ើអវីជ្ជអភធ
ិ មម? អភិ ដម្បថា, ធម៌ម្ជ្ជលលម្ៅ នម្ក
ដលក លអិត្សុ ខុម ។
Higher teaching or Ultimate, Absolute,
sublime Truth
សរុបមក អភិធម្ម ជ្ជធម៌ ម្៏ ជ្ជលលម្ៅ ឬនម្កដលក

(ោនន័យថា សម័យណាក៏ោនធម៌នក
ល ូចគាន)
ត្េតុអវីព្តូវត្រៀនអភិធម្ម?
Why Abhidhamma should be understood?
គឺលរៀនល ើមបឱ្
ី យ លកចាស់ ព្យីជីវត្របស់
ិ លយើក

មនុសសម្គប់គានសុ ទធដត្រស់លៅជ្ជមួយអភធ
ិ មមម្បចាំ
នថង គច
ឺ ត្
ិ ត លចត្សិក រូបលនាឹះឯក ។ ដត្លយក
ើ មន
ិ បាន
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 2
លក ក៏គិត្អភធ
ិ មមសម្ោប់ដត្អនកម្ត្តស់ លក ឬអរយ
ិ
បុគគល ដត្លនឹះជ្ជការយល់ខុសលទ ។

ត្តើត្រៀនអភិធម្មមានព្រត្ោជន៍អវីខ្ះែ ដល់

ជីវិតត្យើង?

What can Abhidhamma benefit in our life?

១.យល់ចាស់អំព្យជ
ី ីវត្
ិ

-brings sharp and precise understanding

about life.

២.អាចលដាឹះបញ្ញាជីវត្បានលម្ច
ិ ើន

-Profound knowledge facilitating

problematic in life.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 3
៣.យល់ចាស់ព្យីកមមផល (លហត្ុនិកផលកនុកជីវត្)
ិ

-Clear comprehension about the Law of

Karma.

៤.លឹះបក់ជំលនឿលផតសផ្តតសឬឈប់ចាញ់ លបាកលគ។

-Not indulgence in rites and ceremonies.

VIDEO 2

និយម្ន័យចិតោ

អារម្មណាំ ចិត្នោតត
ី ិ = ចិតោាំ ធមមជ្ជត្ិណារដមក

គិត្ គឺ ក
ល អារមមណ៍ ធមមជ្ជត្ិលនាឹះ លឈាមឹះថា ចិត្។
ត

ក្នងព្រះអភិ
ុ ធម្មចិតមា
ោ ន ៨៩ ឬ១២១ ដួង

១.កាមាវចរចិតោ ៥៤ ដួង

❖ អកុសលចត្
ិ ត ១២ ួក
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 4
❖ អលហត្ុកចិត្ត ១៨ ក
ួ

❖ កាោវចរលស្តភណចត្
ិ ត ២៤ ួក
២.រ ូបាវចរចិតោ ១៥ ដួង

១.រូបាវចរកុសលចត្
ិ ត ៥ ួក

២.រូបាវចរវបាកច
ិ ត្
ិ ត ៥ ួក

៣.រូបាវចរករិ យច
ិ ត្
ិ ត ៥ ួក។

៣.អរ ូបាវចរចិតោ ១២ ដួង

១.អរូបាវចរកុសលចត្
ិ ត ៤ ួក

២.អរូបាវចរវបាកច
ិ ិត្ត ៤ ួក

៣.អរូបាវចរកិរយច
ិ ិត្ត ៤ ួក ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 5
៤.ត្ោក្ុតោរចិតោ ៨ ឬ ៤០ ដួង

១.បឋមជានចត្
ិ ត ៨ ួក

២.ទុត្យ
ិ ជានចត្
ិ ត ៨ ួក

៣.ត្ត្យ
ិ ជានចត្
ិ ត ៨ ួក

៤.ចត្ុត្ថជានចត្
ិ ត ៨ ួក

៥.បញ្ច មជានចត្
ិ ត ៨ ួក។

គាថាេថ្ម្ោងភារធាំររេ់ចត
ិ ោ

មនោបុព្ង្
វ មា
គ ធមាា មនោនេដ្ឋា មនោមយា

មនសា នេ បទុនឋាន ភាេតិ វា កនោតិ វា

តនោ នំ ទុកម
ខ ននវតិ េកកំវ វហនោ បទំ ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 6
ធម៌ោក
ំ ឡាយ ោនចត្
ិ តជ្ជម្បធ្លន ោនចិត្តម្បលសើរ
បំផុត្ (ោនចត្
ិ តជ្ជធំ) សលម្មចអំព្យីចិត្ត លបប
ើ ុគគល

ោនចិត្តម្ត្ូវលោសម្បទូសតលហើយ លរលកតី លធវើកតី

(នូវទុចចរត្លនាឹះ)ទុ
ិ កខរដមកជ្ជប់ត្តមបុគគល

លនាឹះ ូចជ្ជកក់រលទឹះត្តមលជក
ើ លគា ូលចានឹះ។

VIDEO 3

ត្ោភម្ូលចិតោ
Consciousness Rooted in Greed

ត្ោភម្ូលចិតោ ៨ ដួង

ឋិ តេម្បយុតោាំ
១.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ទិដគ្

អេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
លស្តមនសសលវទនា ម្បកបលដាយមចា
ិ ា ទិ ឋិ គាមនការ
បបួល លកនាំ។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 7
-One consciousness, accompanied by joy,
associated with wrong view, unprompted.

២.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ទិដិគ្
ឋ តេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
លស្តមនសសលវទនា ម្បកបលដាយមចា
ិ ា ទិ ឋិ ោនការ
បបួល លកនាំ។

-One consciousness, accompanied by joy,

associated with wrong view, prompted.

៣.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ទិដឋិគ្តវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចិត្ត ដ លលកើត្ម្ព្យមជ្ជមួយ

លស្តមនសសលវទនា ម្បាសចាកមចា
ិ ា ទិ ឋិ គាមនការ

បបួល លកនាំ។

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from wrong view, unprompted.
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 8
៤.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ទិដិគ្
ឋ តវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
លស្តមនសសលវទនា ម្បាសចាកមចា
ិ ា ទិ ឋិ ោនការ

បបួល ក
ល នាំ។

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from wrong view, prompted.

៥.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ិឋ តេម្បយុតោាំ
ទិដគ្

អេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
ឧលបកាខលវទនា ម្បកបលដាយមចា
ិ ា ទិ ឋិ គាមនការបបួល
ក
ល នាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with wrong view,
unprompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 9
៦.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ិឋ តេម្បយុតោាំ
ទិដគ្

េេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
ឧលបកាខលវទនា ម្បកបលដាយមចា
ិ ា ទិ ឋិ ោនការបបួល
ក
ល នាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with wrong view,
prompted.

៧.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ទិដឋិគ្តវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចិត្ត ដ លលកើត្ម្ព្យមជ្ជមួយ

ឧលបកាខលវទនា ម្បាសចាកមចា
ិ ា ទិ ឋិ គាមនការបបួល

លកនាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, disassociated from wrong view,
unprompted.
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 10
៨.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ិឋ តវិរបយុតោាំ
ទិដគ្

េេង្ខខរ ិក្ាំ លោភមូលចត្

ិ ត ដ លលកត្
ើ ម្ព្យមជ្ជមួយ
ឧលបកាខលវទនា ម្បាសចាកមចា
ិ ា ទិ ឋិ ោនការបបួល
ក
ល នាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated from wrong view,
prompted.
ត្ោភៈ ោនការម្បកាន់នូវអារមមណ៍ជ្ជលកខណៈ

វិធេ
ី ត្ងេតត្ោភចិតោៈ

Distinguishing rooted in greed

១.ចក់ឱ្យលគចូលចត្
ិ តលយក
ើ

២.មុននក
ិ លម្កាយលធវប
ើ ណ ិ តជ្ជប់ជំរក់
ុ យោនចត្

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 11
៣.លោឹះលធវើសោធិ ឬអប់រ ំចិត្ក
ត ម្៏ បាថានផលលអ

លោភលម្បៀប ូចផក
ល ទលកអំបល
ិ មន
ិ អាចបំបាត្់
លសចកតីលម្សកឃ្ល្នបាន។

េុម្
ី ន ិ ថ្អែត ៣ ោង

១.គ្នរត្ភែើង មន
ិ លចឹះដឆ្អត្នក
ល ឧស

២.ម្ហាេម្ុព្ទ មន
ិ លចឹះដឆ្អត្នក
ល ទក
ល

៣.ម្នុេសត្ោមភ ោនប៉ានា
ុ ម នមន
ិ អាចបំលព្យញចត្
ិ ត
ឱ្យម្គប់បាន។

ផលបចចុបបនននាឱ្
ំ យម្សុកលកើត្ទុរកស
ិ ភ អនាគត្ លកើត្ជ្ជ
លម្បត្។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 12
VIDEO 4
ទោសមូ លចិត្ត
Consciousness Rooted in Hatred

ត្ោេម្ូលចិតោ ២ ដួង

១.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ រដិឃេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ លោសមូលចិត្តលកើត្ម្ព្យមលដាយ

លោមនសសលវទនា ម្បកបលដាយប ិ ៈ មន
ិ ោនការ
បបួល លកនាំ។

-One consciousness, accompanied by

displeasure, associated with aversion,
prompted

២.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ រដិឃេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ លោសមូលចត្

ិ តលកត្
ើ ម្ព្យមលដាយ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 13
លោមនសសលវទនា ម្បកបលដាយប ិ ៈ ោនការ

បបួល លកនាំ។

-One consciousness, accompanied by

displeasure, associated with aversion,
prompted.
ទោមនសស = ទុ ដម្បថា អាម្កក់ មន ដម្បថា ចត្
ិ ត

សរុបមក ចិត្តអាម្កក់

ំ ថានក់
ិ ៈ លសចកតីថានក
បដឃ

ត្ោេៈ ចណឌិក្លក្ខត្ោ ោនការកាច ជ្ជ

លកខណៈ ។

េត្ងេតចិតោត្រលត្ោេចិតោត្ក្ើតត្ ង
ើ

លៅហនក លតតម្កហាយ អនទឹះអដនទក រស្តប់រសល់

មុខម្កញូវ មុខម្ជួញ មុខជូរ មុខខមូត្ ត្តនត្ក

ល ចត្
ិ ត។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 14
ត្កាធាំ ឃតវ េុខ្ាំ ត្េតិ សោ្ប់លសចកតីលម្កាធ

បានលទើបល កជ្ជសុ ខ។

ត្រឿងការយល់ខ្ុេក្នងត្ោេចិ
ុ តោ

✓ យល់ថាៈ មូលលហត្ុមកព្យលី រឿកខ្លកលម្ត ដត្ត្តម

ព្យត្
ិ មកព្យច
ី ត្
ិ តរបស់លយក
ើ ខ្លកកនុក អប់រ ំមន
ិ បាន
លអ។

✓ យល់ថាៈ វធ
ិ ល
ី ឹះបក់លោសៈម្ត្ូវទប់មន
ិ លកត្
ើ ដត្
ការព្យិត្ម្ព្យឹះសដមតកម្ត្ូវោនសត្ិ និកបញ្ញញ។

✓ យល់ថាៈ លព្យលខលកលធវឱ្
ើ យលគឈចា
ឺ ប់ ឬម្គប់ម្គក
អនក នទបាន ត្តមព្យិត្មន
ិ ូលចានឹះលនាឹះលទ លព្យល
លម្កាធអនកដ លឈចា
ឺ ប់លនាឹះគឺលយើកលទ ដ ល

មន
ិ អាចម្គប់ម្គកចិត្ខ
ត ួ នឯកបាន។
្

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 15
VIDEO 5
ត្មាេម្ូលចិតោ
Consciousness Rooted in Delusion

ត្មាេម្ូលចិតោ ២ ដួង

១.ឧត្រកាខេេគ្តាំ វិចិក្ិចា េម្បយុតោាំ

លោហមូលចត្
ិ តលកត្
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បកប
លដាយវច
ិ ក
ិ ចា
ិ ា (លសចកតស
ី កស័យ)។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with doubt.

២.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ឧទធចចេម្បយុតោាំ លោហ

មូលចិត្តលកើត្ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បកបលដាយ

ឧទធចចៈ (ការរលវរវាយ)។
ើ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 16
-One consciousness, accompanied by
equanimity, associated with restlessness

✓ លោហៈ ជ្ជធម៌ផុ យជ្ជមួ

ទ យបញ្ញញ មន
ិ លក វលកវក
លងកល់ ល្ មន
ិ លកសភាវធម៌ត្តមលសចកតព្យ
ី ត្ិ ។
✓ លោហៈ ូចអនកដត្កលរឿក ូចឃ្លត្កសោងត្់ ូច

ខ្ល្ ុ ំច
ម ក់ជួយោចស់ ដត្លម្រឹះភាព្យលងកល់ ល្លធវើ

អវីៗ មន
ិ លអ មន
ិ ម្ត្ម
ល ម្ត្ូវ។
លង ង់ ៣ យ៉ាង

១.មន
ិ លកនាមរូប ត្តមព្យិត្

២.មន
ិ លកនម្ត្លកខណ៍ធម៌ (អនិចចំ ទុកខំ អនត្តត)

៣.មន
ិ លកអរយសចច
ិ ៈ ៤ (ទុកស
ខ ចចៈ សមុទយសចចៈ

និលោធសចចៈ មគគសចចៈ)

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 17
កម្មិត្របស់ទោហៈ ៣ យ៉ាង

១.មន
ិ ស្តគល់បុណយបាប គុណលោស លងកន់ ម្កដលក
ណាស់ លម្រឹះដត្មន
ិ ក
ល ។

២.ស្តគល់បណ
ុ យបាប គុណលោស ដត្លព្យលខ្ឹះគាមន

សត្ិម្គប់ម្គកចត្
ិ ត ូលចនឹះក៏ោនខណៈលព្យលលធវអ
ើ ំលព្យើ
លដាយគាមនណាមួយ។

៣.លស្តត្តបនន សកោគាមី អនាគាមី លៅោន

លោហៈដ រ ដត្លសតើកជ្ជទប
ី ំផុត្។

ត្ដើម្ប ីគាេ់រ ាំត្លើងត្មាេៈ ឬអវិជ្ជា

១.ម្ត្ូវសិកាព្យីលោហៈឱ្យចាស់

២.អនុវត្តនត្ត
៍ មម្ទលសី តដ លបានសិកា

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 18
៣.ចាក់ធុ ឹះសចច
្ ធម៌លព្យលបញ្ញញល ើញចាស់។

VIDEO 6

អត្េតុក្ចិតោ ១៨ ដួង

Rootless Consciousness-18

ថ្ចក្ជ្ជ ៣ ព្រត្ភទ

classify into three groups

១.អកុសលវបាកច
ិ ិត្ត ៧ ួក

Unwholesome-resultant -7

២.កុសលវបាកច
ិ ិត្ត ៨ ក
ួ

-Wholesome-Resultant Rootless Consciousness-8

៣.អលហត្ុកករិ យច
ិ ត្
ិ ត៣ ក
ួ

-Rootless functional consciousness -3

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 19
អក្ុេលវិបាក្ចិតោ ៧ ដួង

១.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ចក្ខវិ
ុ ញ្ញ
ា ណាំ អក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកចកខ
ិ ុ វញ្ញ
ិ ញ ណ លកត្
ើ ល ក
ើ
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវដភនកល ញ
ើ រូប
មន
ិ លអ ។

-Eye – consciousness accompanied by

equanimity.

២.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ត្ោតវិញ្ញ
ា ណាំ

អក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកលស្តត្
ិ

វញ្ញ
ិ ញ ណ លកត្
ើ ល ើកម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា
អាម្ស័យនូវម្ត្លចៀកឮសំ ល កមន
ិ លអ។

-Ear-consciousness accompanied by
equanimity.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 20
៣.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ឃានវិញ្ញ
ា ណាំ

អក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកឃ្លន
ិ

វញ្ញ
ិ ញ ណ លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា
អាម្ស័យនូវម្ចមុឹះធុំកន
្ិ មន
ិ លអ។

-Nose-consciousness accompanied by
equanimity.

៤.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ជិវ្ហាវិញ្ញ
ា ណាំ

អក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកជ
ិ ិវាាវញ្ញ
ិ ញ ណ

លកើត្ល ើកម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវ

អណា
ត ត្ ក
ល រសមន
ិ លអ។

-Tongue-consciousness accompanied by
equanimity.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 21
៥.ទុក្េ
ខ េគ្តាំ កាយវិញ្ញ
ា ណាំ អក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកកាយវ
ិ ញ្ញ
ិ ញ ណ លកត្
ើ
ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយទុកខលវទនា អាម្ស័យនូវកាយ

ម្បស្តទប៉ាឹះខទបស
់ មផសសមន
ិ លអ។

-Body-consciousness accompanied by pain.

៦.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាធាតុ អក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកមលនាធ្លត្ុ
ិ លកើត្ល ើក
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវហទយវត្ថុ

ទទួលនូវបញ្ញចរមមណ៍មន
ិ លអ។

-Receiving consciousness accompanied by

equanimity.

៧.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាវិញ្ញ
ា ណធាតុ

អក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ អកុសលវបាកមលនា
ិ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 22
វញ្ញ
ិ ញ ណធ្លត្ុ លកត្
ើ ល ើកម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា
អាម្ស័យនូវហទយវត្ថុទទួលនូវអារមមណ៍មន
ិ លអត្តម
ោវរ ៦។

-Investigating consciousness accompanied

by equanimity.

ក្ុេលវិបាក្ចិតោ ៨ ដួង

Wholesome -resultant rootless

consciousness -8

១.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ចក្ខវិ
ុ ញ្ញ
ា ណាំ ក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកចកខ
ិ ុ វញ្ញ
ិ ញ ណ លកើត្ល ើក
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវដភនកល ើញរូប
លអ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 23
-Eye-consciousness accompanied by
equanimity.

២.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ត្ោតវិញ្ញ
ា ណាំ

ក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកលស្តត្វ
ិ ញ្ញ
ិ ញ ណ

លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវ

ម្ត្លចៀកឮសំ ល កលអ។

-Ear – consciousness accompanied by

equanimity.

៣.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ឃានវិញ្ញ
ា ណាំ ក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកឃ្លនវ
ិ ញ្ញ
ិ ញ ណ លកើត្ល ើក
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវម្ចមុឹះធុំក្ិន

លអ។

-Nose-consciousness accompanied by
equanimity.
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 24
៤.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ជិវ្ហាវិញ្ញ
ា ណាំ ក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកជ
ិ វា
ិ ា វញ្ញ
ិ ញ ណ លកត្
ើ ល ក
ើ
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវអណា
ត ត្ ក
ល

រសលអ ។

-Tongue-consciousness accompanied by
equanimity.

៥.េុខ្េេគ្តាំ កាយវិញ្ញ
ា ណាំ ក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកកាយវ
ិ ញ្ញ
ិ ញ ណ លកើត្ល ើក
ម្ព្យមលដាយសុ ខលវទនា អាម្ស័យនូវកាយម្បស្តទប៉ាឹះ

ខទបស
់ មផសសលអ ។

-Body-consciousness accompanied by
pleasure.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 25
៦.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាធាតុ ក្ុេល

វិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកមលនាធ្លត្ុ
ិ លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យម
លដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យនូវហទយវត្ថុទទួល

នូវបញ្ញចរមមណ៍លអ ។

-Receiving consciousness accompanied by

equanimity.

៧.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ម្ត្នាវិញ្ញ
ា ណ

ធាតុ ក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកមលនា

ិ

វញ្ញ
ិ ញ ណធ្លត្ុ លកត្
ើ ល ើកម្ព្យមលដាយលស្តមនសស
លវទនា អាម្ស័យនូវហទយវត្ថុទទួលនូវអារមមណ៍លអ

ត្តមោវរ ៦។

-Investigating consciousness accompanied

by joy.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 26
៨.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាវិញ្ញ
ា ណធាតុ

ក្ុេលវិបាក្ចិតោាំ កុសលវបាកមលនាវ
ិ ញ្ញ
ិ ញ ណ

ធ្លត្ុ លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា អាម្ស័យ
នូវហទយវត្ថុទទួលនូវអារមមណ៍លអត្តមោវរ ៦។

-Investigating consciousness accompanied

by equanimity.

អត្េតុក្ក្ិរ ិោចិតោ ៣ ដួង

Rootless functional consciousness -3

១.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាធាតុ អត្េតុក្

ក្ិរ ិោចិតោាំ អលហត្ុកកិរយមលនាធ្លត្ុ

ិ លកើត្ល ើក
ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ោវរកអារមមណ៍ត្តមបញ្ច

ោវរ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 27
-Five-sense-door adverting consciousness
accompanied by equanimity.

២.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ម្ត្នាវិញ្ញ
ា ណធាតុ

អត្េតុក្ក្ិរ ិោចិតោាំ អលហត្ុកករិ យមលនា

ិ
វញ្ញ
ិ ញ ណធ្លត្ុ លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ោវ
រកអារមមណ៍ត្តមមលនាោវរ។

-Mind-door adverting consciousness

accompanied by equanimity.

៣.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ម្ត្នាវិញ្ញ
ា ណ

ធាតុ អត្េតុក្ក្ិរ ិោចិតោាំ អលហត្ុកកិរយ

ិ
មលនាវញ្ញ
ិ ញ ណធ្លត្ុលកត្
ើ ល ើកម្ព្យមលដាយលស្តមនសស
លវទនា លធវើការញញលមរបស់ម្ព្យឹះអរហនត ។

-Smile – producing consciousness

accompanied by joy.
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 28
និយម្ន័យអត្េតុក្ចិតោ

អ ដម្បថា មន
ិ ត្េតុក្ ដម្បថា ម្បកបលដាយលហត្ុ

សរុបមក = អត្េតុក្ចិតោ ចត្

ិ តដ លមន
ិ
ម្បកបលដាយលហត្ុ។

ត្េតុមាន ៦ ោង

The six roots

១.ត្ោភត្េតុ = លហត្ុននការលោភ

- roots greed

២.ត្ោេត្េតុ = លហត្ុននការខលក

-roots hatred

៣.ត្មាេត្េតុ = លហត្ុននការវលកវក

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 29
-roots delusion

៤.អត្ោភត្េតុ = លហត្ុននការមន
ិ លោភ

-roots non greed

៥.អត្ោេត្េតុ = លហត្ុននការមន
ិ ខក
ល

-roots non hatred

៦.អត្មាេត្េតុ = លហត្ុននការមន
ិ វលកវក។

-roots non delusion

អរាក្តចិតជ្ជ
ោ ចិតោអវី?

ជ្ជចិត្តមន
ិ ដមនអកុសលនិកកុសល គឺជ្ជវបាកច
ិ ិត្ត
និកកិរយច
ិ ិត្។
ត

គាថានិោយរីត្េតុថ្នធម្៌ោ ាំងឡាយ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 30
ត្យ ធមាម ត្េតុរបភវ្ហ

ត្តេាំ ត្េតុាំ តថា គ្ត្ត

ត្តេញ្ច ត្ោ និត្រាត្ធា ច

ឯវាំ វ្ហទី ម្ហាេម្ត្ោ។

ធម៌ោក
ំ ឡាយ លកើត្ព្យីលហត្ុម្ព្យឹះត្ថាគត្

ម្ទក់ម្ត្តស់សដមតកនូវលហត្ុននធម៌

ោំកឡាយលនាឹះ និកការរ ំលត្់ននធម៌

ោំកឡាយលនាឹះម្ព្យឹះមហាសមណៈ

ោនម្បម្កត្ទ
ី ូនាមនយ៉ាកលនឹះ។

VIDEO 7
គ្នែលះយល់រអ
ី ត្េតុក្ចិតោ
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 31
១.ម្ត្ូវចាំលឈាមឹះកនុកអលហត្ុកចិត្ត ១៨ ួក

១.១.អកុសលវបាកច
ិ ត្
ិ ត ៧ គឺ ចកខុវញ្ញ
ិ ញ ណ លស្តត្

វញ្ញ
ិ ញ ណ ឃ្លនវញ្ញ
ិ ញ ណ ជវា
ិ ា វញ្ញ
ិ ញ ណ ទុកខសហគត្

កាយវញ្ញ
ិ ញ ណ វបាកមលនាធ្លត្ុ
ិ មលនាវញ្ញ
ិ ញ ណធ្លត្ុ។

១.២.កុសលវបាកច
ិ ត្
ិ ត ៨ គច
ឺ កខុវញ្ញ
ិ ញ ណ លស្តត្-

វញ្ញ
ិ ញ ណ ឃ្លនវញ្ញ
ិ ញ ណ ជវា
ិ ា វញ្ញ
ិ ញ ណ សុ ខសហគត្-

កាយវញ្ញ
ិ ញ ណ វបាកមលនាធ្លត្ុ
ិ លស្តមនសសមលនា-

វញ្ញ
ិ ញ ណ ឧលបកាខមលនាវញ្ញ
ិ ញ ណ។

១.៣.អលហត្ុកករិ យច
ិ ត្
ិ ត ៣ គឺករិ យមលនាធ្លត្ុ
ិ
មលនាោវោវជានៈ លស្តមនសសមលនាវញ្ញ
ិ ញ ណ (ហសិត្ុ-

បាទ)

២.ព្តូវចងច ាំក្ិចន
ច ីម្យ
ួ ៗររេ់ចត
ិ ោ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 32
៣.វិងីចិតោ ១៧ ខ្ណៈ

-Seventeen Thought moments

១.អតីតភវងគ ភវកគដ លកន្កលហយ

ើ

-Past Bhavanga

២.ភវងគចលនៈ ភវកគញ័រ

-Vibrating Bhavanga

៣.ភវងគរបត្ចា
ុ ទៈ កាត្់ផ្តតច់ដខសភវកគ

-Arrest Bhavanga

៤.រញ្ច ោវរាវជានៈ ោវរកអារមមណ៍ត្តមបញ្ច ោវរ

-Sense door Consciousness

៥.រញ្ច វិញ្ញ
ា ណ (ទវិបញ្ច វញ្ញ
ិ ញ ណចិត្ត ១០)

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 33
-Sense Consciousness

៦.េម្បដិចានៈន ទទួលអារមមណ៍

-Receiving Consciousness

៧.េនោីរណៈ ព្យិចារណាអារមមណ៍

-Investigating Consciousness

៨.ត្វ្ហដឋរវនៈ កំណត្់អារមមណ៍ ឬកាត្់កអា

តី រមមណ៍

-Determining Consciousness

៩.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

១០.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 34
១១.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

១២.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

១៣.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

១៤.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

១៥.ជវនៈ លស្តយអារមមណ៍

-Impulsion

ី វន័
១៦.តោលម្ពណៈ ទទួលអារមមណ៍ត្ព្យជ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 35
-Registering Consciousness

ី វន័
១៧. តោលម្ពណៈ ទទួលអារមមណ៍ត្ព្យជ

-Registering Consciousness

ភវងគបាត = ធ្ល្ក់ចុឹះភវកគល ើម ។

វិងីចត
ិ ោត្ក្ើតត្ព្រះត្េតុ ៣

១.អតីតក្ម្ម = អំលព្យដើ លមនុសសោនក់បានលធវម

ើ ក
ព្យអ
ី ត្ត្
ី ជ្ជត្ិោនោំកលអនក
ិ អាម្កក់។

២.វតថុ ៦ = ោនចកខុវត្ថុ លស្តត្វត្ថុជ្ជល ើម

៣.អារម្មណ៍ ៦ = ោនរូបារមមណ៍ ជ្ជល ើម។

៤.យល់ដលងក្នងជី
ុ វិតររេ់ត្យើងដូចត្ម្ោច?

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 36
១.ទទួលយកការព្យិត្ម្គប់លរឿក លព្យលជួបលរឿកមន
ិ លអ
កតី លអកតី លម្រឹះលោឹះជ្ជលយើកមន
ិ ចក់ជួបបញ្ញាលនាឹះក៏
លដាយ លបើកមមឱ្យផលលហើយម្ត្ូវដត្ជួប

២.លព្យលជួបលរឿកលអ ម្ត្ូវសបាយចត្
ិ តលហយ
ើ ខំស្តក
លសចកតីលប
អ នតលទៀត្ លម្រឹះថាោល់ខណៈដ លលយក
ើ
ជួបលរឿកលអសុទធដត្ផលរបស់កមមចាស់ ដ លលយក
ើ
ធ្ល្ប់ស្តកលអមកព្យម
ី ុន។

VIDEO 8
ត្ោភណចិតោ ដម្បថា ចិត្ល
ត អ ចិត្តមន
ិ លៅហមក
មាន ៤ ព្រត្ភទ

១.កាោវចរលស្តភណចត្
ិ ត ២៤ ួក

-Sense_ sphere beautiful cittas -24

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 37
២.រូបាវចរចិត្ត ១៥ ួក

-Fine material sphere cittas -15

៣.អរូបាវចរចិត្ត ១២ ួក

Immaterial sphere cittas-12

៤.លោកុត្តរចិត្ត ៨ ឬ ៤០ ក
ួ ។

-Supramundane Cittas -8-40

កាមាវចរត្ោភណចិតោ ២៤ ដួង

Sense_sphere beautiful cittas -24

១.ម្ហាក្ុេលចិតោ ៨ ដួង

-Sense sphere wholesome - 8

២.ម្ហាវិបាក្ចិតោ ៨ ដួង

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 38
-Sense sphere resultant -8

៣.ម្ហាក្ិរ ិោចិតោ ៨ ដួង

Sense sphere functional - 8

ោនវចនត្ថៈថា ត្ោភត្ណេិ យុតោនីតិ =

ត្ោភោនិ ចិត្តដ លម្បកបលដាយធម៌ ល

៏ ស្ត
អ អ ត្

លឈាមឹះថា លស្តភណ ។

១.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចិត្ត

លកើត្ល ើក ម្ព្យមលដាយលស្តមនសសលវទនាម្បកប

លដាយបញ្ញញ មន
ិ ោនការបបួល លកនាំ

-Beautiful consciousness accompanied by

beautiful mental factors

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 39
២.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ ត
លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយលស្តមនសសលវទនាម្បកប

លដាយបញ្ញញ ោនការបបួល ក
ល នាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

associated with knowledge, unprompted.

៣.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ ត
លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយលស្តមនសសលវទនា ម្បាសចាក
បញ្ញញ មន
ិ ោនការបបួល លកនាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from knowledge, unprompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 40
៤.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ ត
លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយលស្តមនសសលវទនា ម្បាសចាក
បញ្ញញ ោនការបបួល ក
ល នាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from knowledge, prompted.

៥.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ អេ-

ង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ តលកត្
ើ
ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បកបលដាយបញ្ញញ
មន
ិ ោនការបបួល លកនាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
unprompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 41
៦.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ ត
លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បកបលដាយ
បញ្ញញ ោនការបបួល ក
ល នាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
prompted.

៧.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចិត្ត

លកើត្ល ើក ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បាសចាក

បញ្ញញ មន
ិ ោនការបបួល លកនាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated from knowledge,
unprompted.
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 42
៨.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ុេលចិតោាំ មហាកុសលចត្

ិ ត
លកត្
ើ ល ក
ើ ម្ព្យមលដាយឧលបកាខលវទនា ម្បាសចាក

បញ្ញញ ោនការបបួល ក
ល នាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated from knowledge,
prompted.

និយម្ន័យ ក្ុេល រុញ្ា រុណយ

ក្ុេល = ក្ុចាិត្ត បារធត្ម្ម េយយនោីតិ

ក្ុេោនិ លឈាមឹះថា កុសល លម្រឹះញា

ុ ំកបាបធម៌
ោំកឡាយ ដ លបណិឌ ត្គួរលខពើមឱ្យញាប់ញ័រ។

ក្ុចាិតកាត្រន េនាោត្ន េយនត្ត រវតោ

នត្ត ក្ុេេង្ខខត្ត បារធត្ម្ម លុននោិ អិនទ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 43
តីតិ ក្ុេោនិ លឈាមឹះថា កុសល លម្រឹះអត្ថថា

កាត្់ គឺកាត្់ផ្តតច់នូវបាបោំកឡាយ ដ លបណិឌ ត្គួរ

លខពើម។

រុញ្ាៈ ដម្បថា បុណយ វចនត្ថៈថា អតោត្នា េនាោនាំ

រុនាតិ ត្ោត្ធតីតិ = រុញ្ាាំ ធមមជ្ជត្ណា

ិ រដមក

ជម្មឹះសនាតនចត្
ិ តរបស់ខួ ន
្ ឱ្យស្តអត្បរសុ
ិ ទធ ធមមជ្ជត្ិ
លនាឹះលឈាមឹះថា បុណយ។

រុណយ ជ្ជភាស្ត សំ ស្រសេលត្ ។

េត្ងេតចិតោត្រលក្ុេលត្ក្ើតក្នង
ុ
ជីវិតត្យើងរាល់ថ្ងៃ

១.ចត្
ិ តម្សស់ម្ស្តយមន
ិ លកត្
ើ ទុកខ ោនលសចកតីសុខ

ចិត្តម្ជឹះថា្

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 44
២.ចត្
ិ តមន
ិ រស្តប់រសល់ មន
ិ លតតម្កហាយចិត្ត

បុចាា.លហត្ុអវីមនុសសខ្ល្ចបុណយ?

វសជា
ិ នា. លម្រឹះសព្យវនថងព្យធ
ិ ស្ត
ី សនាោក់ទកលរឿក
បុណយលម្ចន
ើ លព្យក លហយ
ើ ោល់ការលធវប
ើ ុណយមតកៗ
សុ ទធដត្ម្ត្ូវចំណាយលុ យលម្ចន
ើ ណាស់ កនុកការលធវើ

បុណយ ចក
ល លហយ
ើ មនុសសភាគលម្ចន
ើ ឮ នយ
ិ យព្យលី រឿក
បុណយនាំគានខ្ល្ច លម្រឹះលធវលើ ហយ
ើ យល់ថាការលធវើ
បុណយលហយ
ើ មន
ិ ល ញ
ើ លសចកតស
ី ុ ខកនុកបុណយ។ ដត្
ត្តមព្យត្
ិ មន
ិ ូលចានឹះលទ ម្ព្យឹះព្យុទធសដមតកកនុកបុញ្ញសូ ម្ត្
បិ កលលខ ៥៣ ទំព្យរ័ ២១ ថា៖

ោនលភក
ិ ុ ោំ
ខ កឡាយ អនកោំកឡាយកុំខ្ល្ចបុណយ

ល ើយ ោនលភក
ិ ុ ោំ
ខ កឡាយ លម្រឹះរកយថាបុណយ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 45
លនឹះ ជ្ជលឈាមឹះននលសចកតីសុខ ដ លជ្ជទីម្បាថានជ្ជទី

លម្ត្កអរ ជ្ជទីលព្យញចត្
ិ ត។

VIDEO 9

ោនក្ុេល

Meritorious deeds

និយម្ន័យោន

១.ទីយតិ ឯត្តនាតិ = ោនាំ ជនោំកឡាយ

រដមកឱ្យលដាយលចត្នា លម្រឹះលហត្ុលនាឹះ លឈាមឹះថា

ោន។

២.ោតរវនោិ = ោនាំ វត្ថុដ លជនគបបឱ្

ី យលម្រឹះ
លហត្ុលនាឹះ លឈាមឹះថា ោន ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 46
លាំដារ់ថ្នការឱ្យោន ៣ ោង

១.េីនោន = លំ ដាប់ោប គឺការម្បាថានោភ

យស ការសរលសើរជ្ជល ើម

២.ម្ជឈ ិម្ោន = លំ ដាប់កណា

ត ល គម្ឺ បាថាន

មនុសស លទវត្ត

៣.រណីតោន = លំ ដាប់ខពស់ ឬម្បណីត្ គឺ

ម្បាថានម្ព្យឹះនិរវន។

ោនថ្ដលម្ិនអេ់លយ
ុ ២ ោង

១.វីរតិោន ឱ្យអភ័យ ល់មនុសស សត្វ លដាយ

ោនលមត្តតករុណាចត្
ិ ត ចក់ឱ្យអនក នទបានលសចកតី

សុ ខ ឧោហរណ៍ៈ ល ញ
ើ សត្វោនទុកខ ូចជ្ជលព្យល

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 47
កំព្យុកជឹះិ ឡានម្ស្តប់ដត្ល ល អនកជំកឺ
ើញឡានលព្យទយ ក
លដាយឡានសលស្រង្ហគឹះបនាទន់ ក៏លបើកផ្ូវឱ្យលៅលដាយ

ការអភ័យចក់សលស្រង្ហគឹះជីវត្អន
ិ ក នទ ឬោប់អាន ល់

មនុសសទូលៅលដាយការឱ្យអភ័យ។

២.ធម្មោន ឱ្យនូវធម៌ ោនការសដមតកធម៌ ឬ

ព្យនយល់លមលរៀនជីវត្
ិ ម្៏ ត្លមម្ត្ូវ លធវើឱ្យមនុសសោន

បញ្ញញ លចឹះម្បឈមមុខនលកបញ្ញាលផសកៗបាន រហូត្

ោនអនកខ្ឹះម្ត្តស់ លកធម៌លម្រឹះោនស្តតប់ម្ព្យឹះធម៌។

ត្គាលរាំណងថ្នការឱ្យ ៣ ោង

១.ល ម
ើ បលី ធវឱ្
ើ យជ្ជគុណ ឺ ក់ឱ្យលគជ្ជប់ជំរក់នូវ
គច

គុណរបស់ខួ ន
្ ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 48
២.ល ើមបប
ី ូជ្ជគុណ គឺ លកគុណ ល់អក
ន ោនគុណ

ោនោត្តបិត្តជ្ជល ើម ម្បារព្យធយកគុណ គឺលសចកតីលអ

ដ លោនលៅកនុកបុគគលោំកលនាឹះ។

៣.ល ើមបអ
ី នុលម្គាឹះ គឺោនចត្
ិ តចក់ជួយសលស្រង្ហគឹះអនក
នទ លៅលព្យលដ លអនក នទម្ត្ូវការជំនួយ ឬជួបការ

លំ បាកលផសកៗ។

VIDEO 10

េីលក្ុេល

Morality

និយម្ន័យេីល

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 49
េីលយតិ កាយវចីក្មាមនិ េមាម ទេតីតិ

= េីល ាំ ធមមជ្ជត្ណា
ិ រដមកលធវឱ្
ើ យកាយកមមនក
ិ
វចក
ី មមត្តក
ំ លៅលដាយលអ លម្រឹះលហត្ុលនាឹះ ធមមជ្ជត្ិ

លនាឹះលឈាមឹះថា សី ល។

សី ល ដម្បថា លកៀកនូវកុសល ។

អតថររេ់េល
ី ៥ ោង

១.េត្មាធារនត្តថ ម្បជុំនូវសុ ចរត្

ិ

២.ឧរការនត្តថ ម្ទម្ទក់ឱ្យខពកខ
់ ពស់

៣.េីលនត្តថ ចលម្មន
ើ

៤.េីលត្តថ ម្បម្កត្ី

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 50
៥.េីតត្តថ ម្ត្ជ្ជក់

គ្េដឋេល
ី សីលរបស់ម្គហសថ។

េីល ៣ ព្រត្ភទ

១.អាជីវដឋម្ក្េីល សីល៨បាន ល់ការលវៀរ

ចាកកាយទុចចរត្
ិ វចទ
ី ុចចរត្
ិ និកសោមអាជីវៈ (ការ
ចិញ្ចលមជីវត្ម្ត្ូ
ិ វ)

២.នវងគេល
ី សីលោនអកគ៩ គឧ
ឺ លបាសថសីល
បដនថមការផាយលមត្តតថា យថា រលាំ ត្ម្តោ

េេគ្ត្តន ត្ចតោ េរវវនោាំ ត្ោក្ាំ

ផរ ិតវ វិេរាម្ិ សូ មផាយលៅកាន់លោក

ោំកព្យួក លដាយចិត្តដ លម្បកបលដាយលមត្តត សមគួរ

ល់កោ្ក
ំ លហើយលៅម្គប់ឥរយបថោំ
ិ ក ៤។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 51
៣.ទេេីល គឺសិកាខបទត្តំកព្យី បាណាត្ិបាត្លៅ

ល់ជ្ជត្រូបសិកាខបទចុកលម្កាយ។

ត្តើម្នុេសត្យើងគ្ួររក្ាេីលឬត្ទ?

ត្យើងគ្ួរថ្តរក្ាត្ព្រះថា

អនកោនសីលលធវើឱ្យជីវត្ោនលសចកត
ិ ីសុខ លម្រឹះជ្ជ

ោនគុណធម៌ថានក់សីលកុសល លធវើឱ្យសកគមជ្ជត្ិឬ

មនុសសលៅជុំលយក
ើ បានសុ ខ ។

VIDEO 11

ភាវនាក្ុេល

Mental Culture

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 52
ក្ុេលធត្ម្ម ភាត្វតិ ឧរាត្ទតិ វឌ្ឍតីតិ

= ភាវនា ធមមជ្ជត្ណា
ិ រដមកលធវក
ើ ុសលដ ល
ម្បលសើរឱ្យលកត្
ើ ល ើ ម្គា ំបូក
ក លហយ
ើ លធវឱ្
ើ យចលម្មន
ើ
ល ក
ើ លម្រឹះលហត្ុលនាឹះធមមជ្ជត្លិ នាឹះ លឈាមឹះថា

ភាវនា ។

លក្ខណៈររេ់ក្េ
ុ ល

ក្ុេលវឌ្ារនលក្ខោ ោនការលធវើឱ្យ

កុសលចលម្មន
ើ ល ើក ជ្ជលកខណៈ។

ភាវនា ៣ ោង

១.ររ ិក្ម្មភាវនា ការយកកមមដាឋនមកចលម្មន

ើ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 53
២.ឧរចរភាវនា ការចលម្មន
ើ ចិត្តសងបជ
់ ត្
ិ

ឈានចិត្ត

៣.អរបនាភាវនា ការចលម្មន
ើ ល់ឈានចត្
ិ ត។

រញ្ញ
ា ក្់៖ ការលរៀន ការបលម្កៀន ការព្យចា
ិ រណា
លសចកតី ឬសូ មបលី រៀនវជ្ជ
ិ ា ផ្ូវលោកលផសកៗ ដ លមន
ិ
ោនលោស ព្យចា
ិ រណាលដាយលអកោ
៏ ប់ថាភាវនា ូច

គាន។

េរ ុរម្ក្ក្នងភាវនា
ុ
➢ លធវលើ ម
ើ បព្យ
ី លិ ស្តធន៍រកការព្យត្
ិ លម្បៀប ូចទក
ល
ថា្អាចលមល
ើ ធូលីមន
ិ ល ញ
ើ កនុកទក
ល ។
➢ ចក់ ក
ល ផ្ូវចត្
ិ តម្បលសើរឬអត្់ម្ត្ូវព្យលិ ស្តធន៍
លព្យលដ លលយក
ើ ជួបបញ្ញាកនុកជីវត្។
ិ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 54
VIDEO 12

៤.អរចយនក្ុេល

Reverence

អរចយនោិ ឯត្តនាតិ = អរចយនាំ ជន

ោំកឡាយរដមកលធវកា
ើ រលគារព្យឱ្នលំ លោន លដាយ

កុសលលចត្នានុឹះ លម្រឹះលហត្ុលនាឹះ ធមមជ្ជត្លិ នាឹះ

លឈាមឹះថា អបចាយនៈ។

អរចយនៈ ២ ោង

១.ោម្ញ្ា អរចយនៈ ការលគារព្យឱ្នលំ លោន

ធមមត្ត ូចជ្ជលគារព្យោត្តបត្ត
ិ បកម្បុសម្សីោមចបក
ម្គូអាចារយជ្ជល ើម ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 55
២.វិត្េេអរចយនៈ ការលគារព្យឱ្នលំ លោន

វលសស
ិ គឺម្ព្យឹះរត្នៈម្ត្័យ ោនម្ព្យឹះព្យុទធជ្ជល ម
ើ ។

រុគ្ល
គ គ្ួរត្គាររ ៣ ព្រត្ភទ

១.គ្ុណវុឌ្ឍ ិ អនកចលម្មន
ើ លដាយគុណធម៌ ោន

សីល សោធិ បញ្ញញ

២.វយវុឌ្ឍ ិ អនកចលម្មន
ើ លដាយអាយុ

៣.ជ្ជតិវុឌ្ឍ ិ អនកចលម្មន
ើ លដាយវកសម្ត្កូលខពស់។

ផលថ្នការត្គាររ

✓ ផតល់ត្នម្ឱ្យអនក នទ ផតល់ភាព្យខពកខ
់ ពស់

✓ ជួយកាត្់បនថយោនឹះ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 56
✓ ព្យរ ៤ ម្បការរដមកចលម្មន
ើ គឺ អាយុ វណណៈ សុ ខៈ
ព្យលៈ ។

VIDEO 13

ត្វយាវចចក្េ
ុ ល

Rendering a service

តាំ តាំ ក្ិចក្

ច រត្ណ រោវដេស ភាត្វ្ហ =

ត្វយាវចចាំ ធម៌ដ លជ្ជលហត្ុលធវឱ្

ើ យបុគគលោន
ការយកចត្
ិ តទុកដាក់កុ កក
ន ចិ កា
ច រម្គប់យ៉ាក លឈាមឹះថា

ត្វយាវចចាំ ។

រោវដេស ក្ម្មាំ = ត្វយាវចចាំ បុគគល

ោំកឡាយណា រដមកព្យាយមព្យិលសស លឈាមឹះថា

រោវដ ។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 57
ត្វយាវចចៈ ២ ោង

១.ធម្មតត្វយាវចច ោនការបលម្មោ
ើ ត្តបត្ត
ិ
មនុសសចាស់ ោមចបកកនុកផទឹះជ្ជល ម
ើ ។

២.វិត្េេត្វយាវចចៈ ោន ូចជ្ជបលម្មម្ើ ព្យឹះ

ព្យុទធ ម្ព្យឹះសកឃជ្ជល ើម។

គ្ុណេម្បតោិររេ់ត្វយាវចចៈ

១.នាំឱ្យោនរូបស្តអត្ ូចជ្ជនាកលោហណ
ិ ី បាន

បលម្មម្ើ ព្យឹះសកឃ ស្ត្ប់លៅលកត្

ើ ជ្ជលទព្យអបសរោនរូប
ស្តអត្រហូត្លទវត្តលឈា្ឹះ លណតើមរូបនាកលធវជ្ជ
ើ ម្បព្យនធ
របស់ខួ ន។
្

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 58
២.លចឹះរស់លៅជ្ជមួយមនុសសជុំវញលយ
ិ ើក លដាយលចឹះ
ជួយធុរៈគានលៅវញលៅមក
ិ ូចរកយបុោណលរល

ថា "មន
ិ លមល
ើ នលកដភនក" ។

VIDEO 14

រតោិោនក្ុេល

Transference of merits

រតោរវតិ រតោិ រតោិោ ោនាំ = រតោោ

ិ នាំ

ធមមជ្ជត្ណា
ិ ដ លអនកលធវើ ល់លហយ
ើ លឈាមឹះថា
បត្តោ
ិ ន។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 59
រតោល ទទនោិ ឯត្តនាតិ = រតោោ
ិ នាំ អនកចត្
ិ ត
បុណយោំកឡាយ រដមកឱ្យចំដណកបុណយ ដ លខ្ួន

បាន ល់អនកស្ត្ប់លៅ។

ឥទាំ ត្វ្ហ ោនាំ ញាតីនាំ ត្ហាតុ េុខ្ត

ិ

ត្ហានោុ ញាតត្ោ ោនលនឹះចូលោន ល់ញាត្ិ

ោំកឡាយរបស់ខុ ំ្ សូ មញាត្ិោក
ំ ឡាយរបស់ខុ ំច
្ ូរ

ជ្ជអនក ល់នូវលសចកតីសុខចុឹះ។

េត្ងេតក្ុេល

➢ លព្យលលធវើលយើកសលកេត្លមល
ើ ចត្
ិ តរបស់លយើក
សុ ខសងប់ សបាយចិត្ត មន
ិ លកើត្ទុកខ ជ្ជ
កុសលចិត្។
ត

➢ ម្បកបលដាយលមត្តតចិត្។
ត

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 60
VIDEO 15

រតោនុត្មាទនាក្ុេល

Rejoicing in others' merits

រតោិោ អនុត្មាទនាំ = រតោនុត្មាទនាំ ការ

ល ញ
ើ លអ លធវត្ត
ើ មឬទទួលលម្ត្កអរត្តម លដាយ

លសចកតលី ព្យញចត្
ិ តនូវចំដណកបុណយ ដ លលគឧទទស
ិ
មកឱ្យលឈាមឹះថា បត្តតនុលោទនា។

ោធុ = ដម្បថា ម្បនព្យឬញា

ុ ំកម្បលយជន៍ឱ្យសលម្មច

ឧទទេ
ិ រុណយ ២ ោង

១.ឧទទិេស ិក្រតោិ ឧទទស

ិ ចំលរឹះ

២.អនុទេ
ទិ ស ិក្រតោិ ឧទទិសមន
ិ ចំលរឹះ។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 61
❖ ម្ត្ូវលចឹះលម្ត្កអរ លសចកតីលអរបស់អនក នទបុណយ

មន
ិ អាចរត្់ចូលលយើក លដាយមន
ិ បានលម្ត្កអរ
ជ្ជមួយអំលព្យើលរអ បស់អនក នទលទ លម្បៀប ូចបាយ

មន
ិ អាចលហាឹះមកចូលកនុកោត្់ លដាយម្គាន់ដត្
លគម្បាប់លនាឹះលទ។

VIDEO 16

ធម្មេសវនក្ុេល

Listening to the Dhamma

ធម្មាំ េុណនោិ ឯត្តនាតិ = ធម្មេសវនាំ ជន

ោំកឡាយ រដមកស្តតប់ធម៌ លដាយធមមជ្ជត្ិលនាឹះ

លឈាមឹះថា ធម្មេសវនៈ។

អនក្ោោរ់មាន ២ ោង
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 62
១.ស្តតប់ល ើមបឱ្
ី យលគសរលសើរថាខ្ួនោនសោធ

២.ស្តតប់ឱ្យលកត្
ើ បញ្ញញ គស្ត
ឺ ត ប់លដាយោនការយក
ចត្
ិ តទុកដាក់ឱ្យយល់ព្យកា
ី រព្យត្
ិ ។

លត្លើ ព្យលណាគួរស្តតប់ធម៌?

ត្រលអក្ុេលវិតក្េៈ ៣ ត្ក្ើត

១.កាម្វិតក្េៈ ម្ត្ឹះិ រឹះកន

ិ ុ កកាម

២.រាបាទវិតក្េៈ ម្ត្ឹះិ រឹះកន

ិ ុ កការព្យាបាទ

៣.វិេោ
ល វិតក្េៈ ម្ត្ិឹះរឹះកន
ិ ុ កការលបៀត្លបៀន។

អានិេងសថ្នការោោរ់ធម្៌

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 63
១.អេសតាំ
ុ េុោតិ បានស្តតប់ធម៌ដ លព្យុំោន់

បានស្តតប់

២.េុតាំ ររ ិត្ោទត្រតិ ដត្កបានស្តតប់លរឿយៗ

៣.ក្ងខាំ វិេនតិ កោចត្់លសចកតស

ី កស័យលចញបាន
៤.ទិដឋល ឧជុាំ ក្ត្រាតិ លធវទ
ើ ិ ឱ្
ឋិ យម្ត្ក់

៥.ចិតោម្េស រេទីតិ ចិត្តអនកស្តតប់រដមកម្ជឹះ

ថា្។

VIDEO 17

ធម្មត្ទេនាក្ុេល

Expounding the Dhamma

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 64
ធម្មាំ ត្ទត្េនោិ ឯតោតិ = ធម្មត្ទេនា ជន

ោំកឡាយរដមកសដមតក បលម្កៀនធម៌ លឈាមឹះថា

ធម្មត្ទេនា ។

ធម្មនោិ ចតុេសចច ធម្មាំ ត្ទត្េតិ ភក

ិ ុ អកគ
ខ ណា

រដមកសដមតកនូវសចចៈោំក ៤ លឈាមឹះថាសដមតកធម៌។

េរវោនាំ ធម្មោនាំ ជិនាតិ

ធម្មរេាំ ធម្មរត្ោ ជិនាតិ

េរវរតល ធម្មរតិ ជិនាតិ

តណាក្ខត្ោ េរវទក្
ុ ាំ ខ ជិនាតិ

ធមមោនឈនឹះអស់ោនោំកព្យួក

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 65
ធមមរសឈនឹះអស់រសោំកព្យួក

លសចកតលី ម្ត្កអរកនុកធម៌ឈឹះន លសចកតី

លម្ត្កអរោំកព្យួក កិរយអស់
ិ លៅនន

ត្ណា
ា ឈនឹះទុកខោក
ំ ព្យួក។

ត្េតុអវីការេថ្ម្ោងធម្៌គ្ជ្ជ
ឺ ក្ុេល?

✓ ចិត្តទន់ភ្ន់ ចក់ជួយ ោនលមត្តតចិត្ត មន

ិ ជ្ជប់
ជំរក់ ចិត្អ
ត នុលម្គាឹះ ។

✓ ចិត្តរបស់អនកសដមតកក៏សងបរ់ ោងប់។

VIDEO 18

ទិដជុ
ឋុ ក្ម្ម

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 66
Straightening one's views

ទិដឋិោ ឧជុក្រណាំ ទិដជុ

ឋុ ក្ម្មាំ ការលធវើលសចកតី

ល ើញឱ្យម្ត្ក់លឈាមឹះថា ទិ ុ ជុ
ឋ កមម ។

ត្េតុត្ក្ើតរញ្ញ
ា មាន ៣

១.េុតម្យរញ្ញ
ា បញ្ញញលកត្
ើ ព្យកា
ី រស្តតប់

២.ចិនាោម្យរញ្ញ
ា បញ្ញញលកើត្ព្យីការគិត្

៣.ភាវនាម្យរញ្ញ
ា បញ្ញញលកត្
ើ ព្យកា
ី រចលម្មន
ើ គឺ
លគារព្យម្បត្ប
ិ ត្តិ ព្យលិ ស្តធន៍កុ កជ
ន ីវត្ត្តមរយៈ
ិ

វបសសនា
ិ ។

ទិដឋុជុក្ម្ម សលស្រង្ហគឹះចូលកនុកោន សីល ភាវនាបាន

ោំកអស់ ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 67
VIDEO 19

រុ.ត្តើត្ធវដ
ើ ូចត្ម្ោចត្ទើរដលងថាត្ធវើរណ
ុ យ

បានរុណយត្ព្ចើន?

វ.សំ
ិ ណួរលនឹះោនមនុសសជ្ជលម្ចើន បានស្តកសួ រ

លម្ចើន លម្រឹះអនកលធវើបណ
ុ យលដាយលម្ចើន ដត្កដត្ភា្ក់

លផអើលឱ្យដត្ឮលគថាលធវើលនឹះបានបុណយលម្ចើន លធវើរលបៀប

លនាឹះបានបុណយលម្ចើនោនក់ៗ នាំគានលៅ គាត្់គិត្លៅ

លលើកមមវធ
ិ ី ឬរូបភាព្យខ្លកលម្តលម្ចើនជ្ជក ូលចនឹះលហើយ

អនកខ្ឹះលធវប
ើ ុណយលហើយមន
ិ លកថាខ្ួនឯក ចលម្មន
ើ ផ្ូវ
ចត្
ិ តសុខសងបដ់ រឬអត្់ ជួនកាលលធវប
ើ ុណយលហយ
ើ ជួប
បញ្ញាកនុកម្គួស្តរដលកចក់លធវប
ើ ុណយ ឬរកសុី ខ្លត្ក៏

ដលកចក់លធវប
ើ ណ
ុ យ ោំកលនឹះមកព្យម
ី ន
ិ ោន់យល់
ចាស់អំព្យប
ី ុណយព្យត្
ិ ម្បាក លៅល យ
ើ លទ។ ម្ព្យឹះ
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 68
សោមសមពុទធមន
ិ សរលសើរការលធវើបុណយ ដ លៗ លទ

ម្ព្យឹះអកគសរលសើរការលធវើបុណយលហើយចលម្មន
ើ ផ្ូវចិត្ត គឺ
បានលសចកតីសុខជ្ជលរឿយៗកនុកសនាតនចិត្។
ត

ល ើមប ី លកកាន់ដត្ចាស់លធវើបណ
ុ យបានបុណយលម្ចើន

សូ មសលកេត្លមល
ើ ការព្យនយល់ខ្លកលម្កាម៖

ក្ុេលមាន ២ ោង

១.ឧក្េដក្
ឋ េុ ល កុសលថានក់ឧម្កិ ឋ

បុណយឧម្កិ គ
ឋ ឺលអលដាយលចត្នាោំក៤ កាល

១.រុរវត្ចតនា មុនលធវប
ើ ណ
ុ យម្ជឹះថា្

២.ម្ុញ្ានត្ចតនា កំព្យុកលធវើបុណយម្ជឹះថា្

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 69
៣.អររត្ចតនា លម្កាយលធវើលហើយថមីៗលធវើបុណយ

ម្ជឹះថា្

៤.អររាររត្ចតនា លម្កាយលធវលើ ហយ
ើ យូរលហយ
ើ ក៏
លធវើបុណយម្ជឹះថា្។

២.ឱ្ម្ក្ក្ុេល កុសលថានក់រក គលឺ ព្យលដ លលធវើ

បុណយោនការខូចលចត្នាខ្ឹះ លដាយស្តរោន

ឧបសគគលកត្
ើ ល ក
ើ ូចធមមកថក
ិ សដមតកធម៌មន
ិ ព្យលី ោឹះ
កូនលៅមន
ិ ោស់ចត្
ិ តគានលព្យលលធវប
ើ ុណយ លភ្ៀកធ្ល្ក់ ឬ
លធវលើ ហយ
ើ ខ្លត្លុ យលម្ចន
ើ ជ្ជល ើម ចត្
ិ តលៅហនក
លផសកៗ លកើត្ល ើក ូលចនឹះលធវើឱ្យសនាតនចិត្ម
ត ន
ិ លអ
បុណយក៏ធ្ល្ក់ចុឹះលសចកតីម្ជឹះថា្ ូលចនឹះបានជ្ជលៅថា

កុសលថានក់រក។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 70
មា៉ាកលទៀត្លៅកនុកកមមកថាលោកលរលអំព្យក
ី មមោក់
ទកនលកកុសលចិត្តលម្ចើនឬត្ិចអាម្ស័យលលើលយើកអនក

លធវើ។ ូចខ្លកលម្កាមលនឹះ៖

កុសលចលម្មន
ើ លៅថា រេុលក្ក្ម្ម (កមមលធវើលម្ចើន
ក) មន
ិ ដមនលធវម
ើ តកលហើយឈប់លធវើ ូចជ្ជថាសនសំ

លុ យលម្ចើនលធវើឱ្យធំមតកលហើយឈប់លធវើ ឬចាំ១០ឆ្ន ំ

លម្កាយបានលធវើមតកលទៀត្លនឹះ មន
ិ លៅថាបុណយរបស់
លយើកលម្ចើនឬចលម្មន
ើ លទ។

ឬ អាចិណណក្ម្ម (កមមលធវជ្ជ
ើ ម្បចាំឬសនសំជ្ជនច
ិ )ច
លធវើកុសលឱ្យជ្ជប់កុ កសនា
ន ត នជ្ជនិចច ូចជ្ជអនកខ្ឹះ

ោប់បាម្ត្ម្ព្យឹះសកឃោល់ម្ព្យក
ល ោនលមត្តតធម៌ជ្ជនិចច

អប់រ់ ំចិត្តជ្ជនច
ិ ច រកាសីលជ្ជម្បម្កត្ី មន
ិ ថាលព្យល

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 71
ណាលទ លធវើចត្
ិ តឱ្យត្តំកលៅកនុកកុសលលរឿយៗ លសចកតី
សុ ខក៏លកើត្លរឿយៗ ូលចានឹះដ រ លនឹះឯកដ លលៅថា

បុណយចលម្មន
ើ លនាឹះ។ ូចម្ព្យឹះព្យុទធសដមតកកនុកបាទនន

គាថាមួយថា៖

េុត្ោ រុញ្ាេស ឧចចត្ោ ការសនសំបុណយរដមក

នាំមកនូវលសចកតីសុខ។

VIDEO 20

ម្ហាវិបាក្ចិតោ (ផលររេ់រុណយ)

ម្ហាវិបាក្ចិតោ ៨ ដួង

១.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 72
-One consciousness, accompanied by joy,
associated with knowledge, unprompted.

២.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

associated with knowledge, prompted.

៣.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from knowledge, unprompted.

៤.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 73
-One consciousness, accompanied by joy,
dissociated from knowledge, prompted.

៥.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
unprompted.

៦.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
prompted.

៧.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 74
-One consciousness, accompanied by
equanimity, dissociated with knowledge,
unprompted.

៨.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាវិបាក្ចិតោាំ ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated from knowledge,
prompted.

(រកយដម្បោំកអស់ោនទំនក ូចមហាកុសលដ រ)

ក្ម្មឱ្យផល ៧ ព្រត្ភទ

១.អាយុថ្វង លម្រឹះមន
ិ សោ្ប់សត្វ

២.ម្ិនេូវមានត្រាគ្ លម្រឹះមន
ិ លបៀត្លបៀនសត្វ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 75
៣.េម្បរថា
ុ ែ លែ លម្រឹះមន
ិ លម្កាធ

៤.មានេក្ោិធាំ លម្រឹះមន
ិ ម្ចដណន

៥.មានត្ភាគ្េម្បតោិត្ព្ចើន លម្រឹះឱ្យោន

៦.ត្ក្ើតក្នងព្តក្ូ
ុ លខ្ពេ ់ លម្រឹះមន
ិ រកត្អ
ល លក

៧.មានរញ្ញ
ា លម្រឹះសិកាម្ព្យឹះធម៌ ។

ត្ចតនាេាំ ភិក្ត្ខ វ ក្ម្មវោម្ិ ត្ចតយិតវ

ក្ម្មាំ ក្ត្រាតិ កាត្យន វ្ហចយ ម្នោ

ោនលភក
ិ ុ ោំ
ខ កឡាយត្ថាគត្លរលនូវលចត្នាថា ជ្ជ

ត្ួកមម លម្រឹះោនការត្តំកចត្
ិ តលហយ
ើ លម្រឹះលធវក
ើ មម
លដាយកាយ វាចា ចត្
ិ ត។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 76
❖ ម្ត្ូវម្បយ័ត្នចិត្ត ោល់សកមមភាព្យរបស់លយើកចិត្ត

អាម្កក់ និកលអអាចោនឱ្កាសឱ្យផលបាន

លម្រឹះវាល ើរត្ួជ្ជកមម ។

VIDEO 21

ម្ហាក្ិរ ិោចិតោ ៨ ដួង

Sense Sphere Functional Consciousness - 8

១.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

associated with knowledge, prompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 77
២.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

associated with knowledge, prompted.

៣.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from knowledge, unprompted.

៤.ត្ោម្នេសេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by joy,

dissociated from knowledge, prompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 78
៥.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
unprompted.

៦. ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណេម្បយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, associated with knowledge,
prompted.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 79
៧.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

អេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated from knowledge,
unprompted.

៨.ឧត្រកាខេេគ្តាំ ញាណវិរបយុតោាំ

េេង្ខខរ ិក្ាំ ម្ហាក្ិរ ិោចិតោាំ។

-One consciousness, accompanied by

equanimity, dissociated knowledge,
prompted.

(ដម្បទំនក ូចមហាកុសលដ រ)

❑ ោនលស្តមនសស ៤ និកឧលបកាខ ៤

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 80
❑ ជ្ជអព្យាកត្ចិត្ត ជ្ជចិត្តមន
ិ ដមនកុសលនក
ិ
អកុសល គឺបានម្ត្ម
ល ដត្លធវើមន
ិ ោនផល
លម្បៀប ូចជ្ជល ើមលឈោ
ើ នផ្តេដត្គាមនដផ្។
❑ ចត្
ិ តគាមនត្ណា
ា នក
ិ ឧបាោនជ្ជលហត្ុ

រុ. ត្េតុអវីព្រះអរេនោមានចិតោថ្ដលគាមន

រញ្ញ
ា ថ្ដរ?

វ.ម្ព្យឹះអរហនត
ិ កោ
៏ នចត្
ិ តម្បាសចាកបញ្ញ ដ រប៉ាុដនតមន
ិ
ដមនោនន័យថា លោកមន
ិ បរបូ
ិ រណ៍លដាយបញ្ញញលទ
ម្គាន់ដត្ ខណៈខ្ឹះលោកមន
ិ បានព្យចា
ិ រណា ល់
សភាវៈធម៌ដ លកំព្យុកលកត្
ើ ល ក
ើ ូចជ្ជលោកឆ្ន់

ឬម្សក់ទក
ល ជ្ជល ើមខណៈចត្
ិ ធត មមត្ត ដ លមន
ិ ោន
បញ្ញញលកត្
ើ ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 81
❑ ចិត្តរបស់លោកគាមនកុសល លត្ើលោកលៅលធវើ

លអឬលទ?

❑ ម្ព្យឹះអរហនតលៅលធវើលអធមមត្តដត្គាមនផល ។

VIDEO 22

រ ូបាវចរចិតោ ១៥ ដួង

(Form-Sphere Consciousness 15)

រ ូបាវចរក្ុេលចិតោ ៥ ដួង

Fine-material-sphere Wholesome
Consciousness

១.វិតក្េៈ វិចរៈ រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ

រឋម្ជានក្ុេលចិតោាំ
First jhana wholesome consciousness
together with initial application, sustained
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 82
application, zest, happiness and one
pointedness.

២.វិចរៈ រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ ទុតយ

ិ -

ជានក្ុេលចិតោាំ
-Second jhana wholesome consciousness
together with sustained application, zest,
happiness, and one pointedness.

៣.រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ តតិយជាន

ក្ុេលចិតោាំ
-Third jhana wholesome consciousness
together with zest, happiness and one
pointedness.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 83
៤.េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ ចតុតជ
ថ ានក្ុេល-

ចិតោាំ

-Fourth jhana wholesome consciousness

together with happiness and one
pointedness.

៥.ឧត្រត្ក្ខក្គ្គតេេិតាំ រញ្ច ម្ជាន

ក្ុេលចិតោាំ
-Fifth Jhàna moral consciousness together
with equanimity and one pointedness.

២.រ ូបាវចរវិបាក្ចិតោ ៥ ដួង

-Fine-material – Sphere Resultant

Consciousness -5

៣.រ ូបាវចរក្ិរ ិោចិតោ ៥ ដួង

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 84
-Fine – material Sphere Functional
Consciousness – 5

(រូបាវចរវបាកន
ិ ក
ិ ករិ យ
ិ ូចគានទំនក ូចកុសលដ រ)
(Both 2 and 3 has the same as 1)

ត្ោក្ិយឈាន ២ គ្ឺ រូបឈាន និកអរូបឈាន

ឈានមាន ២ ន័យ

១.សម្ក
ល អារមមណ៍ ព្យិចារណា ុត្នូវសភាវៈប ិបកខ

២.ចត្
ិ តត្តក
ំ ោំសប់កុ កអារមម
ន ណ៍ននកមមដាឋន លដាយ

អំណាចននអបបនាសោធិ។

េមាធិមាន ៣ ោង

១.ខ្ណិក្េមាធិ សងបល់ ដាយខណៈៗ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 85
-momentary concentration

២.ឧរចរេមាធិ សងបជ
់ ិត្ចូល ល់ឈាន

-access concentration

៣.អរបនាេមាធិ សងបស
់ លម្មច ល់ឈាន។

-fixed concentration

VIDEO 23

បុ.លធវើ ូចលមតចល ម
ើ បច
ី លម្មន
ើ សោធឱ្
ិ យចត្
ិ តសប
ង ?
់

វ.ធមម
ិ ត្តចត្
ិ តលយើកោនក់ៗ ដត្កម្ត្តច់លៅកនុកអារមមណ៍
លផសកៗ មន
ិ ង្ហយម្គប់ម្គកបានលដាយង្ហយ ជ្ជ

ព្យិលសសដត្កនលកល ើញលរឿកមន
ិ លអ ដ លជ្ជលម្គឿក

កកវល់លធវើឱ្យចិត្តលកត្
ើ ទុកខលរឿយៗ កនុកសនាតន សូ មប ី
មកលធវើសោធិលហើយ ក៏ចិត្ម
ត ន
ិ ង្ហយសងបរ់ ោងប់បាន
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 86
ំ ូកលោកឱ្យជម្មឹះបលិលរធ
ូលចានឹះ មុនលធវើសោធិ ប

១០ ជ្ជលម្គឿកកកវល់របស់ចត្
ិ ត។ ដត្លៅលព្យលចត្
ិ តោ ំ
ោំលហើយ លយើកអាចចលម្មន
ើ បានម្គប់កដន្ក ម្គប់
លព្យល សំ ខ្លន់លយក
ើ ត្តមដានសលកេត្ចត្
ិ តលដាយោន
សត្ម្ិ គប់កាល លនាឹះអាចលធវឱ្
ើ យចត្
ិ តរបស់លយក
ើ សងប់
រោងប់បានលហយ
ើ ។

េមាធិ

Meditation

េុដឋ អាធានាំ = េមាធិ ករិ យត្តំ

ិ កចត្
ិ តនក
ល
ករិ យត្តំ
ិ កចត្
ិ តលដាយម្បនព្យ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 87
េមាធិ ២ ោង

១.ម្ិចាេមាធិ ត្មេល់ចត្
ិ ខត ុស ោនអនកខ្ឹះមន
ិ
បានលរៀនម្ត្លមម្ត្ូវត្តមលមលរៀនននការម្ត្តស់ លក លៅ

លធវើសោធិល ើមបព្យ
ី ាបាលលោគ មន
ិ បានគិត្ថាល ម
ើ បី

លធវើឱ្យសងបល
់ អលទ ខ្ឹះអកគុយថាល ើញដាច់កាល បាន
ល ើញធម៌លម្រឹះធ្ល្យខយល់ ល ើញលទវត្ត ល ើញ
ឋាននិរវនជ្ជល ើម ដ លម្ត្ម
ល ជ្ជការរលវរវាយច
ើ ិត្តដត្
ប៉ាុលណា
ត ឹះ។

២.េមាមេមាធិ ត្មេល់ចិត្តម្ត្ូវ គឺលរៀនត្តម

កមមដាឋន ដ លម្ព្យឹះព្យុទធបលម្កៀនចាស់ោស់ ស្តគល់

ចរត្របស់
ិ ខួ ន
្ ោនសត្ត្
ិ មេល់ោល
ំ អ ោនចត្
ិ តសងបល
់ អ

មន
ិ រលវរវាយលផត
ើ សផ្តតសលៅកនុកអារមមណ៍លផសកៗ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 88
រលិត្រធ ១០

១.កកវល់កុ កទ
ន ីកដន្កលៅ

២.កកវល់កុ កម្ត្កូ
ន ល

៣.កកវល់កុ កោភ
ន

៤.កកវល់កុ កគណៈ
ន

៥.កកវល់កុ កការង្ហរ
ន

៦.កកវល់កុ កការល
ន រើ ផ្ូវ

៧.កកវល់កុ កញាត្
ន ិ

ន ំកឺ
៨.កកវល់កុ កជ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 89
៩.កកវល់សិកាលរៀនសូ ម្ត្

១០.កកវល់កុ កប្
ន ទធិ ។

បញ្ញាក់៖ លនឹះសម្ោប់អក
ន ហវលកហាត្់ចិត្តមន
ិ ោន់
បានលអ លបលើ យក
ើ ហវក ិ តបានស្តទត្់ជំនាញកនុក
ល ហាត្់ចត្
វសី ឬោនសត្ម្ិ គប់ម្គកចត្
ិ បា
ត នលអ លោឹះជ្ជសថិត្

លៅកនុកស្តថនភាព្យណាក៏លដាយ លយក
ើ អាចសលកេត្
ត្តមដានចត្
ិ តរបស់លយក
ើ បានម្គប់លព្យលលវោ លនាឹះ

លធវឱ្
ើ យចត្
ិ តរបស់លយក
ើ សងបរ់ ោងប់បាន ូចជ្ជកដន្កលធវើ

ការក៏បានអានលសៀវលៅ កដន្កហាត្់ម្បាណជ្ជល ើម

ក៏បាន សំ ខ្លន់ត្តមដានចិត្ខ
ត ណៈកំព្យុកគត្
ិ កំព្យុក
និយយ កំព្យុកជួបម្បសព្យវនក
ល បញ្ញាលផសកៗ ជ្ជល ើម

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 90
លយើកអាចលដាឹះម្ស្តយបានលដាយមន
ិ លកើត្ទុកខ ឬលតត
ម្កហាយចិត្តល ើយ។

អងគឈានរដិរក្ខនង
ល នីវរណៈធម្៌ ៥

១.ឯក្គ្គត ប ិបកខនលក កាមឆ្នទៈ

២.រីតិ ប ិបកខនលក ព្យាបាទៈ

៣.វិតក្េៈ ប ប
ិ កខនក
ល ថន
ី មទ
ិ ធៈ

៤.េុខ្ៈ ប ិបកខនលក ឧទធចចកុកុ ចច

េ ៈ

៥.វិចរៈ ប ប
ិ កខនក
ល វច
ិ ក
ិ ចា
ិ ា ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 91
VIDEO 24

អរ ូបាវចរចិតោ ១២ ដួង

Immaterial _Sphere Consciousness - 12

១.អរ ូបាវចរក្ុេល ៤ ដួង

Immaterial Sphere Wholesome
Consciousness - 4

១.អាកាោនញ្ញ
ច យតនក្ុេលចិតោាំ ោន

អាកាសមន
ិ ោនទប
ី ំផុត្មកជ្ជអារមមណ៍

-Wholesome consciousness pertaining to the

base of infinite space.

២.វិញ្ញ
ា ណញ្ញ
ច យតនក្ុេលចិតោាំ ោន

វញ្ញ
ិ ញ ណមន
ិ ោនទប
ី ំផុត្មកជ្ជអារមមណ៍

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 92
-Wholesome consciousness pertaining to the
base of infinite consciousness.

៣.អាក្ិញ្ចញ្ញ
ា យតនក្ុេលចិតោាំ ោនអវត្
ី ចិ
ត្ួចមន
ិ ោនទប
ី ផ
ំ ុត្មកជ្ជអារមមណ៍

-Wholesome consciousness pertaining to the

base of nothingness.

៤.ត្នវេញ្ញ
ា នាេញ្ញ
ា យតនក្ុេលចិតោាំ

ោនសញ្ញញក៏មន
ិ ដមន មន
ិ ោនសញ្ញញក៏មន
ិ ដមនមក
ជ្ជអារមមណ៍។

Wholesome consciousness pertaining to the

base of neither perception nor non -
perception.

៣.អរ ូបាវចរវិបាក្ចិតោ ៤ ដួង

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 93
៤.អរ ូបាវចរក្ិរ ិោចិតោ ៤ ដួង

(ោនទំនក ូចកុសលដ រ)

(Immaterial- Sphere resultant and

Functional Consciousness has the
same as Immaterial -sphere
wholesome consciousness)
VIDEO 25

ត្ោក្ុតោរចិតោ

Supramundane Consciousness

លោកកុត្តរមកព្យី ត្ោក្ + ឧតោរ = ត្ោក្ុតោរ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 94
ត្ោក្ ដម្បថា លោក គឺលោកយ
ិ រមមណ៍លផសកៗ
ឧតោរ ឆ្្កផុត្ ។ សរុប ចិត្តផុត្ចាកលោក ។

ត្ោក្ុតោរចិតោមាន ៨ ឬ ៤០ ដួង

ត្ោក្ុតោរក្ុេល ៤ ដួង

Moral Supramundane Consciousness 4

១.ត្ោតរតោម្
ិ គ្គចិតោ Path consciousness of

stream-entry.

២.េក្ោគាម្ិម្គ្គចត
ិ ោ Once-returning
Path-consciousness

៣.អនាគាម្ិម្គ្គចិតោ Path consciousness of

once -returning

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 95
៤.អរេតោម្គ្គចិតោ Path consciousness of
Arahantship.

ត្ោក្ុតោរវិបាក្ចិតោ ៤ ដួង

Supramundane Resultant Consciousness -4

១.ត្ោតរតោផ
ិ ល Fruition consciousness of
stream -entry

២.េក្ោគាម្ិផលFruition consciousness
of once -returning.

៣.អនាគាម្ិផល Fruition consciousness of

non -returning.

៤.អរេតោផល Fruition -consciousness of

Arahantship.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 96
រារ់ត្ោក្ុតោរចិតោត្ដាយរិោោរ ៤០ ដួង

១.វិតក្េៈ វិចរៈ រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ

រឋម្ជានត្ោតរតោម្
ិ គ្គចិតោាំ

1. The First Jhàna Sotàpatti Path-

consciousness together with initial
application, sustained application,
joy, happiness, and one-pointedness.

២.វិចរៈ រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ ទុតយ

ិ

ជានត្ោតរតោម្
ិ គ្គចត
ិ ោាំ

2. The second Jhàna Sotàpatti Path-

consciousness together with sustained
application, joy, happiness, and one-
pointedness.

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 97
៣.រីតិ េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ តតិយជាន

ត្ោតរតោិម្គ្គចិតោាំ

3. The Third Jhàna Sotàpatti Path-

consciousness together with joy,
happiness, and one-pointedness.

៤.េុត្ខ្ក្គ្គតេេិតាំ ចតុតជ
ថ ានត្ោត

រតោិម្គ្គចត
ិ ោាំ

4. The Fourth Jhàna Sotàpatti Path-

consciousness together with
happiness and one-pointedness.

៥.ឧត្រត្ក្ខក្គ្គតេេិតាំ រញ្ច ម្ជាន

ត្ោតរតោិម្គ្គចិតោាំ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 98
5. The Fifth Jhàna Sotàpatti Path
consciousness together with
equanimity and one-pointedness.

(ោប់ត្តមលំ ដាប់ឈាន ៥ គុណនក

ល ៨ របស់អរយ
ិ
មគគនិកផលលសមើនលក៤០ លម្រឹះកនុកទីលនឹះមន
ិ បានោប់
សកោគាមី អនាគាមី និកអរហត្ត សូ មអនកសិកា

ោប់ត្តមទនកលស្តត្តបត្តិមគគ-ផលចុឹះ)

ឈានមាន ២ គ្ឺ

១.អារម្មណូរនិជាន ចូលលៅសម្ក
ល អារមមណ៍
ោន បឋវកស
ី ិ ណជ្ជល ម
ើ បាន ល់ សោបត្តិ ៨

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 99
២.លក្ខណូរនិជាន ចូលលៅសម្ក
ល ព្យិនិត្យលមល
ើ
លកខណៈធម៌ ៣ គឺ អនច
ិ ល
ច កខណៈ ទុកខលកខណៈ

អនត្តលកខណៈ បាន ល់ វបសសនា

ិ ។

✓ ត្ោក្ុតោរចិតោ ោនម្ព្យឹះនិរវនជ្ជអារមមណ៍។

និយម្ន័យអរ ិយម្គ្គ

និរវនាំ ម្ត្គ្គតីតិ = ម្ត្គាគ លឈាមឹះថា ម្គ្គ ោន

លសចកតីថា ដសវករកនូវម្ព្យឹះនរ
ិ វ ន។

ក្ិត្លេ មាត្រត្នាោ គ្ចាតត

ី ិ = ម្ត្គាគ លឈាមឹះថា

ម្គ្គ លម្រឹះអត្ថថា ចូលលៅម្បហារកិលលសោំក

ឡាយ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 100
អរ ិយម្គ្គអងគ ៨

The Eightfold path

១.េមាមទិដឋិ យល់ល ញ
ើ ម្ត្ូវ (Right
understanding)

២.េមាមេងេរបៈម្ត្ឹះិ រឹះម្ត្ូ
ិ វ(Right Thought)

៣.េមាមវ្ហច សមតម្ី ត្ូវ (Right Speech)

៤.េមាមក្ម្មនៈោ ការង្ហរម្ត្ូវ (Right Action)

៥.េមាមអាជីវៈ ការចញ្
ិ ច ល មជវី ត្ម្ត្ូ
ិ វ (Right
Livelihood)

៦.េមាមវ្ហោម្ៈ ព្យាយមម្ត្ូវ (Right Effort)

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 101
៧.េមាមេតិ រលលកម្ត្ូវ (Right Mindfulness)

៨.េមាមេមាធិ ករិ យត្មេ

ិ ល់ចត្
ិ តម្ត្ូវ (Right
Meditation)
VIDEO 26

ត្ោតរននរុគ្ល
គ

ដូចត្ម្ោចត្ៅថា ត្ោតរតោិម្គ្គចត
ិ ោ?

ត្ោត ដម្បថា ម្កដស អារតោិ សលម្មច ល់ ម្គ្គ

ដសវករកនូវម្ព្យឹះនិរវន ។

សរុបមក ម្កដសចត្ ិ វ ន ំបូក។

ិ តសលម្មច ល់ម្ព្យឹះនរ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 102
ត្ោតរននរុគ្ល
គ លះរង់ធម្៌អវីខ្ះែ ?

ត្ោតរននរុគ្ល
គ លះរង់ធម្៌ ៣ ោង

១.េកាេយទិដឋិ ម្បកាន់ោក
ំ ុ កកាយ
ន

២.េីលរវតររាមាេ ស្តទបអដកអលសីលនិកវត្ត

ម្បត្ិបត្តិខុស

៣.វិចិក្ិចា លសចកតីសកស័យ

ត្ោតរននរុគ្ល
គ មាន ៣ ព្រត្ភទ

១.ឯក្រីជី ោនកំលណើត្មួយជ្ជត្ិ

២.ត្កាលត្ង្ខេល លចញព្យម្ី ត្កូលមួយលៅកាន់

ម្ត្កូលមួយ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 103
៣.េតោក្ត
ខ ររម្
ោុ លៅលកើត្ ៧ ជ្ជត្ិលទៀត្យ៉ាកនម្ក

ដលក ។

េតោក្ត
ខ ររម្ត្ោតរនន
ោុ មាន ៧ រុគ្ល
គ

១.អនាថបណ
ិ ឌ ២.វស្តខ្ល
ិ ៣.ចូ រថលទវបុម្ត្

៤.មហារថលទវបុម្ត្ ៥.អលនកវណណលទវបុម្ត្

៦.សកេលទវោជ ៧.នាគទត្តលទវបុម្ត្

បុ.លត្ើសលម្មចធម៌លធវើការង្ហររកសុី ដលកលកើត្ឬ?

វ.ការសលម្មចធម៌
ិ ថានក់លស្តត្ត លោកលៅលធវើការង្ហរ

រកសុី ធមមត្ត ូចលោកយយវស្តខ

ិ អនាថបណ
ិ ឌិ ក
លស ឋីជ្ជល ើម លោកលៅម្បកបការង្ហររកសុី ចិញ្ចលម

ជីវត្
ិ ល ើមបច
ី ិញ្ចលមកូនលៅជ្ជធមមត្ត ប៉ាុដនតលោកខុសព្យី
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 104
បុថុជានធមមត្តភាគលម្ចើន គិត្ព្យីលរឿករកសុី ទទួលោន

លម្ចើនលព្យក រហូត្លឆ្្ៀត្លព្យលលធវើលសចកតីលម
អ ន
ិ បាន
ខ្ឹះគិត្ដត្ព្យីលរឿកភាព្យលជ្ជគជ័យ រហូត្លភ្ចម្គប់ម្គក

ចត្
ិ ត ល់លព្យលបោជ័យលកត្
ើ ទុកខខ្ឹះោនោំកសោ្ប់
ខ្ួនជ្ជល ម
ើ លទៀត្ផក។ ដត្ម្ព្យឹះអរយបុ
ិ គគល លោក

លម្បម្ើ បាស់ជវី ត្
ិ រកសុី បំលព្យញត្ម្មូវការរបស់ជវី ត្
ិ

លហយ
ើ ក៏បំលព្យញត្ម្មូវការផ្ូវចត្
ិ តដ រ គលឺ ធវលើ សចកតល
ី អ
លផសកៗ ោនោន សីល ភាវនា នក
ិ អប់រ ំចត្
ិ តជ្ជ
ម្បម្កត្ឱ្
ី យចត្
ិ តបានលសចកតស
ី ុ ខលរឿយៗ ។

ភារអោចរយត្រលេត្ព្ម្ចធម្៌

រឋរា ឯក្រត្ជាន

េគ្គេស គ្ម្ត្នន វ្ហ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 105
េរវត្ោកាធិរត្ចចន

ត្ោតរតោិ ផលាំ វ្ហរ ាំ ។

លស្តត្តបត្តិ ជ្ជគុណជ្ជត្ិ ម្៏ បលសើរ

ជ្ជកភាព្យននឯកោជលលើដផន ផ
ី ក

ជ្ជក ំលណើរលៅកាន់ឋានសួ គផ
៌ ក

ជ្ជកភាព្យជ្ជធំកុ កលោកោំ
ន កមូលផក។

VIDEO 27

េក្ោគាម្ី

េក្ល ដម្បថា មួយម្គា

អាគាម្ី ដម្បថា ម្ត្ ប់មក

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 106
សរុបមក ជ្ជចិត្ញា
ត ុ ំកបុគគលអនកសលម្មចឱ្យម្ត្ ប់

មកកាន់លោកលនឹះមតកលទៀត្។

េក្ោគាម្ី ៥ ព្រត្ភទ

១.ម្ព្យឹះសកោគាមី អនកសលម្មចកនុកមនុសសលោក

លហើយបរន
ិ ិរវនកនុកមនុសសលោកលនឹះ។

២.ម្ព្យឹះសកោគាមី អនកសលម្មចកនុកលទវលោក

លហយ
ើ បរន
ិ រ
ិ វ នកនុកលទវលោកលនាឹះ ។

៣.ម្ព្យឹះសកោគាមី អនកសលម្មចកនុកមនុសសលោក

លហយ
ើ បរន
ិ រ
ិ វ នកនុកលទវលោក។

៤.ម្ព្យឹះសកោគាមី អនកសលម្មចកនុកលទវលោក

លហើយបរន
ិ ិរវនកនុកមនុសសលោក។
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 107
៥.ម្ព្យឹះសកោគាមី អនកសលម្មចកនុកមនុសសលោក

លនឹះ បានលកើត្កនុកលទវលោកលនាឹះលហើយ ចុត្ិព្យីលទវ

លោកលនាឹះ រួចមកលកត្
ើ កនុកមនុសសលោក លទប
ើ
បរន
ិ រ
ិ វ នកនុកមនុសសលោកលនឹះ។

បុ.លត្ើម្ព្យឹះសកោគាមប
ី ុគគលលឹះបក់អវី?

វ.ម្ព្យឹះសកោគាម
ិ លី នឹះមន
ិ បានលឹះបក់កលិ លសលទ ដត្
ម្គាន់លធវឱ្
ើ យកលិ លសលៅសល់ឱ្យកាន់ដត្ម្ស្តលលសតើក
ឧោហរណ៍ លោភៈដ លលោកោនក៏ម្ស្តលជ្ជក

ម្ព្យឹះលស្តត្តបននបុគគល ឬោនឹះ ឬក៏លោសមូលចត្

ិ ត
លោកោនក៏ោនសភាព្យម្ស្តលលសតើក លដាយលោក

បានសលម្មចអរយមគគ
ិ ខពស់ជ្ជលស្តត្តបននបគ
ុ គល។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 108
VIDEO 28

អនាគាម្ី

ន ដម្បថា មន
ិ

អាគាម្ី ដម្បថា ម្ត្ ប់មក

សរុបមក ជ្ជចត្
ិ តញា
ុ ក
ំ បុគគលអនកសលម្មចមន
ិ ឱ្យ
ម្ត្ ប់មកកាន់លោកលនឹះមតកលទៀត្ លដាយអំណាច

ប ិសនធិ ។

ព្រះអនាគាម្ី ៥ ព្រត្ភទ

១.អនោរាររ ិនិរវយី ម្ព្យឹះអនាគាមអ

ី ក
ន ប ិសនធិ

កនុកសុ ោធវាសភូមណា
ិ មួយលហើយ បរន
ិ ិរវនមុនរក់
កណា
ត លអាយុលខយយននភូមលិ នាឹះ។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 109
២.ឧរេចចររ ិនិរវយី ម្ព្យឹះអនាគាមអ
ី នក
ប ិសនធិកុ កសុ
ន ោធវាសភូមណា
ិ មួយលហើយ បរន
ិ ិរវន
កន្ករក់កណា
ត លអាយុលខយយននភូមលិ នាឹះ។

៣.អេង្ខខរររ ិនិរវយី ម្ព្យឹះអនាគាមអ

ី ក
ន ប ិសនធិ

កនុកសុ ោធវាសភូមណា
ិ មួយ លហើយសលម្មចអរហត្ត

បរន
ិ ិរវនលដាយម្សួល មន
ិ ចាំបាច់ព្យាយមលម្ចើន។

៤.េេង្ខខរររ ិនិរវយី ម្ព្យឹះអនាគាមអ

ី ក
ន

ប ិសនធក
ិ ុ កសុ
ន ោធវាសភូមណា
ិ មួយ លហយ
ើ សលម្មច
ម្ព្យឹះអរហត្ត បានលដាយលំ បាក ចាំបាច់ម្ត្ូវព្យាយម

លម្ចើន លទើបបរន
ិ ិរវនកនុកភូមលិ នាឹះ។

៥.ឧទធាំត្ោត្តអក្និដគា
ឋ ម្ី ម្ព្យឹះអនាគាមអ
ី នក
ប ស
ិ នធត្ត
ិ ក ំ ព្យស
ី ុ ោធវាសលម្កាមណាមួយ គអ
ឺ វហា
ិ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 110
ភូមិ (អាយុ ១.០០០ មហាកបប) ចុត្ិលហើយ លកត្
ើ កនុក
អត្បា (ោនអាយុ ២.០០០មហាកបប) ចុត្ិលហើយ

លកើត្កនុកសុ ទសាភូមិ (ោនអាយុ ៤.០០០មហា

កបប) ចុត្លិ ហយ
ើ កនុកសុ ទសសភ
ី ូមិ (ោនអាយុ

៨.០០០ មហាកបប) ចុត្លិ ហយ

ើ លកត្
ើ កនុកអកនិ ឋភម
ូ ិ

(ោនអាយុ ១៦.០០០ មហាកបប) លហយ

ើ ក៏
បរន
ិ រ
ិ វ នកនុកភូមលិ នាឹះ។

ត្តើព្រះអនាគាម្ីលះរង់អវី?

ព្រះអនាគាម្ីលះរង់េត្ាំ ោជនៈ ២ គ្ឺ

១.កាម្រាគ្ ត្លម្មកកនុកកាមោំកឡាយ

២.រាបាទ គំនុំ ចិត្ព្យ

ត ាបាទ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 111
លម្បៀបជីវត្របស់
ិ លយើក ចិត្តដ លម្បាសចាកកាម

គុណជ្ជចត្
ិ តសងបរ់ ោងប់ ម្ព្យមោំកម្ត្ជ្ជក់ម្គប់លព្យល

លម្រឹះអស់លោសមូលចិត្ត ចត្
ិ តលម្កាធខលក គាមនភាព្យ
សមុគស្តមញផ្ូវចត្
ិ ត។

VIDEO 29

ព្រះអរេនោ

អគ្គទក្ខិត្ណយយភាត្វន រូជ្ជវិត្េេាំ

អរេតីតិ = អរហា លឈាមឹះថា ម្ព្យឹះអរហនត លម្រឹះ

អត្ថថា គួរ ល់ការបូជ្ជព្យលិ សស លម្រឹះជ្ជ

ទកខលិ ណយយបុគគល ម្៏ បលសើរ។

មា៉ាកលទៀក ម្ព្យឹះអរហនត លោកកាច់បំបាក់កាំ គឺ

កិលលសដ លជ្ជកាំននសការចម្ក។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 112
មា៉ាកលទៀត្ ម្ព្យឹះអរហនត លម្រឹះមន
ិ លធវើបាបកនុកទី
កំបាក
ំ ។

ព្រះអរេនោ ២ ព្រត្ភទ

១.ម្ព្យឹះអរហនតសលម្មច រញ្ញ
ា វិម្ត
ុ ោិ អនកមន
ិ ោន
ឈានោភី ។

២.ម្ព្យឹះអរហនតសលម្មច លចលត្តវមុ
ិ ត្តិ អនកោនឈាន

ខ្ឹះវជ្ជ
ិ ា ៣ ខ្ឹះអភញ្ញ
ិ ញ ៦ ខ្ឹះប ិសមភោ
ិ ៤។
អភិញ្ញ
ា ៦

១.ឥទធិវធ
ិ អាចសដមតកប្ទបា
ធិ ន

២.ទិរវត្ោត ម្ត្លចៀកទព្យ
ិ វ
៣.ត្ចត្តររ ិយញ្ញ
ា ណ អាច លកវារៈចត្
ិ តរបស់
អនក នទ

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 113
៤.រុត្រវនិវ្ហោនុេសតិញ្ញ
ា ណ អាចរលលកជ្ជត្ិ

ដ លអាម្ស័យព្យីមុនបាន

៥.ចុតូរបាតញ្ញ
ា ណ (ទិព្យច
វ កខុ) លកចុត្ិប ិសនធិ

៦.អាេវក្ខយញ្ញ
ា ណ ម្បាជ្ជ្លធវក
ើ លិ លសឱ្យអស់
លៅបាន ។

វិជ្ជា ៣

១.រុត្រវនិវ្ហោនុេសតិញ្ញ
ា ណ ញាណអាច

រលលក លកជ្ជត្ិរបស់ខួ នឯកបាន។

្

២.ចុតរ
ូ បាតញ្ញ
ា ណ ក
ល ចុត្ិនក
ិ ប ិសនធិរបស់
សព្យវសត្វ

៣.អាេវក្ខយញ្ញ
ា ណ ញាណអាចលធវើកិលលស

ឱ្យអស់លៅបាន។

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 114
រដិេម្ភោ ៤
១.អតថរបដិេម្ភិោ បញ្ញញដបកធ្ល្យកនុកអត្ថ
២.ធម្មរបដិេម្ភោ
ិ បញ្ញញដបកធ្ល្យកនុកធម៌
៣.និរ ុតោរ
ិ ដិេម្ភោ
ិ បញ្ញញដបកធ្ល្យកនុកនិរុត្តិ
៤.រដិភាណរដិេម្ភិោ ដបកធ្ល្យកនុក
ប ភា
ិ ណ។
អនក្រចនាព្ក្រ

-ស្តមលណរលជ្ជត្វិ រី លយ
ិ ោវ ង់ឌ្ី

អនក្រិនិតយ

១.ភក
ិ ុ បធ្លនលជ្ជ
ខ ា លត្ត មាន់ េុភារ

២.ភក
ិ ុ ស្តសនរកខ
ខ លិ ត្ត េុខ្ ចនាថ

៣.ភក
ិ ុ វខ រី យឆ្លនា
ិ ទ ត្ ម្ី

ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.
ព្រះអភិធម្មក្ងជី
នុ វិតព្រច ាំថ្ងៃ 115
ឯក្ោររិត្ព្គាះ

១.បរលចា
ិ ទទី ១ ចិត្ប
ត រមត្ថ

២.វចនានុម្កមសលមតចម្ព្យឹះសកឃោជ លជ្ជត្ញ្ញញលណា

ជួន ណាត្

៣.សោទនុម្កមម្ព្យឹះព្យុទស្ត
ធ សនា

៤.វសុ
ិ ទធិមគគសោធិនិលទទស

៥.ធមមបទ ឋកថាភាគ ១

៦.បិ កលលខ ៥៣

៧. A Manual of Abhidhamma By
Narada Maha Thera, 1979

៨.A Comprehensive Manual of

Abhidhamma by Bhikkhu Bodhi,
Reprinted 2010
ភិក្ ខុ អគ្គចិត្តោ យន
ុ យី Abhidhamma in daily life.