Di wan

Bitilna
hiki kel

2024
es24-BS
230713
 Di wan
Bitilna
hiki kel
2024

Pes kaat i nwii

´ ˜
“I ngeda me nkon woni,
ˆ ˆ ˜
me mbodol we nem.”
´
—Tjembi 56:3.


Jôl joñ
I kaat ini i ta be´ inyu nyunga.
˜ I ye´ njel yada inyu niiga
˜ ˆ
Bibel ni nkon ’isi wonsona; nson unu u nsela ´ ni njel
´ ˆ
makebla ma njombi nem. ˜
´
Inyu ti likebla, soho kee i donate.jw.org.
Handugi biniigana bipe, minloˆ n˜ mi Bibel mi nyoˆ na
˜
i Bitilna Bipubi. Ngobol mbok yondo.
Di wan Bitilna hiki kel—2024
Examining the Scriptures Daily—2024
´
Mpemhak i soˆ n˜ Njeba
´ 2023
Bassa (Cameroon) (es24-BS)

˘ 2023
WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY
OF PENNSYLVANIA
Batila
5 Druck und Verlag:
Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft, Selters/Ts.
Made in Germany
 2024

˜
KONDON MATJEL MATUMB
N U N M K J S N U N M K J S N U N M K J S
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2 3
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 4 5 6 7 8 9 10
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 11 12 13 14 15 16 17
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 18 19 20 21 22 23 24
29 30 31 26 27 28 29 25 26 27 28 29 30 31

ˆ ˆ
MATOP MPUYE HILONDE
N U N M K J S N U N M K J S N U N M K J S
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 1 2
8 9 10 11 12 13 14 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
29 30 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30

´ ˜
NJEBA HIKAN DIPOS
N U N M K J S N U N M K J S N U N M K J S
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 2 3 4 5 6 7 8
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 9 10 11 12 13 14 15
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 16 17 18 19 20 21 22
29 30 31 26 27 28 29 30 31 23 24 25 26 27 28 29
30

ˆ ˆ ´ ´ ´
BIOOM MAYE SEP LIBUY LI NYEE
N U N M K J S N U N M K J S N U N M K J S
1 2 3 4 5 6 1 2 3 1
7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8
14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17 9 10 11 12 13 14 15
21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24 16 17 18 19 20 21 22
28 29 30 31 25 26 27 28 29 30 23 24 25 26 27 28 29
30 31
 ˜ ´ ´
Nin yes ni nson wes u bikristen
˜
Ntjega u lisongol li Bibel inyu nwii 2024

˜
Kondon Matjel

1 Hiôb 32-33  5 Tjémbi 1-4 

8 Hiôb 34-35  12 Tjémbi 5-7 
15 Hiôb 36-37  19 Tjémbi 8-10 
22 Hiôb 38-39  26 Tjémbi 11-15 
29 Hiôb 40-42 

ˆ
Matumb Matop

4 Tjémbi 16-17  1 Tjémbi 23-25 

11 Tjémbi 18  8 Tjémbi 26-28 
18 Tjémbi 19-21  15 Tjémbi 29-31 
25 Tjémbi 22  22 Tjémbi 32-33 
29 Tjémbi 34-35 

ˆ
Mpuye Hilonde

6 Tjémbi 36-37  3 Tjémbi 45-47 

13 Tjémbi 38-39  10 Tjémbi 48-50 
20 Tjémbi 40-41  17 Tjémbi 51-53 
27 Tjémbi 42-44  24 Tjémbi 54-56 
 ´ ˜
Njeba Hikan

1 Tjémbi 57-59  5 Tjémbi 70-72 

8 Tjémbi 60-62  12 Tjémbi 73-74 
15 Tjémbi 63-65  19 Tjémbi 75-77 
22 Tjémbi 66-68  26 Tjémbi 78 
29 Tjémbi 69 

ˆ ˆ
Dipos Bioom

2 Tjémbi 79-81  7 Tjémbi 92-95 

9 Tjémbi 82-84  14 Tjémbi 96-99 
16 Tjémbi 85-87  21 Tjémbi 100-102 
23 Tjémbi 88-89  28 Tjémbi 103-104 
30 Tjémbi 90-91 

´ ´ ´
Maye sep Libuy li nyee

4 Tjémbi 105  2 Tjémbi 113-118 

11 Tjémbi 106  9 Tjémbi 119:1-56 
18 Tjémbi 107-108  16 Tjémbi 119:57-120 
25 Tjémbi 109-112  23 Tjémbi 119:121-176 
30 Tjémbi 120-126 
 ´ ´
Lelaa u nla gwelel i man kaat nunu
Mu mapep ma non, ˜ w’a koba nloˆ n˜ kaat inyu hiki kel, loˆ nni ˜
˜ ˆ ˜
liben li li ntonol nlon kaat u. To hala kiki u nla an nlon kaat ˜ ˆ ˜
ni ndoni ˜ ye´ to imbe ngeda, ´ ngandak bot ˆ i ntehe nsen˜ i bon˜ buk
kel bikegla. Hala a nti bo pola i ot mahonol ˆ ˆ ˜ mu, kel yosona.
ˆ I bon˜
ˆ ´ ˜
buk kel ni lihaa jolisona i ye nsen kiyaga. Mahaa ma Betel ma ´
nkon˜ ’isi wonsona ˆ ma mbon˜ yo bikegla.
Maben ma mpemel ´ ´ iket ´ e´ gwigil bi Nkum Ntat (w), ibod ˆ olˆ i soˆ n˜
Matop 2022 ikepam i son Matumb 2023. I mbus hilo ni soˆ n˜
ˆ ˆ ˜
bi Nkum Ntat, nomba bisu i non˜ i nunda ˜ lipep/mapep muke- ´
´
te mbamble u, ndi nomba i nsok i nunda maben i het ndoni ˆ ˜ ˜
´ ´ ´ ˜ ˜
i mpemel. (Benge titii i non ha.) U nla leba biniigana bipe mu ´
yigil i yomede, iket ´ e´ Nkum Ntat.

˜
Ngwa um, 2 Kondon
Hiki mut a wan minson nwe´ nyemede.
—Galatia 6:4.
Yeh´ ova
ˆ ˆ
a nsomb ˆ le di ba mase´ e.
ol ´ Kii
i nyis bes ´ hala? I jam li nyis bes
´ hala li
ye´ le mase´ e´ ma ye´ mu litam li mbuu.
(Galatia 5:22) . . . Ibale ngim lok ˆ ke´ e´
i nyi bon˜ ngim mam i nson u Yeh ´ ovaˆ
´
iloo bes, di nlama kon masee le ba ´ ´
ngwel ´ el
´ yi yap inyu beg ´ es
´ Yeh ´ ova.
ˆ
w22.04 10 § 1-2

˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 

˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 
˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 

˝˝˝˝˝˝˝˝˝

Liben/maben i het nloˆ n˜ kaat

˜ bi mpem
ni ndoni ´ el´
Lipep/mapep i het nloˆ n˜ kaat
˜ bi mpem
ni ndoni ´ el´
ˆ ˜
Son i Nkum Ntat
Nwii u Nkum Ntat
 ˜ ˜
Ngwa njangumba, 1 Kondon nlama gwel´ el´ Yeh ´ ovaˆ ni nem ˜ wes ´
´ ˆ ´ ˆ ´ ´ ˆ
wonsona. Di mba masee ibale hala ´ ´
Me ye i om Timoteo i beeni, inyule a ˜ (Mate´ oˆ 22:36-38)
ye´ man wem nu gweha ´ ni nu maliga nyen di mbon.
ikete Nwet.—1 Korintoˆ 4:17.
´ ´ Iba, di nlama be´ hegha´ nson wes ´ ni
u botˆ bape. To di ye´ mboˆ oˆ to di
Kii i bi bon˜ le Yeh ´ ova ˆ a konde ˆ gwel´ el´ ta be,´ to di gwe´ makenge ˜ to di gwe´
ˆ ´
Timoteo? A beena bilem bilam kiya-ˆ ´ ´ ´ di nlama ti Yeh ´ ova ˆ mayega ´ inyu
´ be,
ga. (Filipi 2:19-22) I ngeda di mbe´ n- ˜ ´
nson wes. Ndi ibale ngim lok ˆ ke´ e´
ge i yom n˜ oma ˆ Paul a bi kal inyu Ti- i nyi bon˜ ngim mam i nson u Yeh ´ o-ˆ
mot ˆ e´ o, ˆ di ntehe le a be´ suhulnyuu, ´ ´ ´
va iloo bes, di nlama kon masee le
mut nde´ nbe, ˜ mut bol ˆ o, ˆ ni mut ba nla
ba ngwel´ el´ yi yap inyu beg ´ es ´ Yeh ´ o-ˆ
ˆ ˆ
bodol nem. A be ton lok ˜ ´ ˆ ˜ ˆ ke´ e´ banga ˜
˜ va. w22.04 10 § 1-2
banga. Inyu hala nyen Paul a be´ gwes ´
ˆ ´
Timoteo, a be kon be to woni i ti ˆ ´ ´ ˜ ´ ´ ˜
Ngwa ngee, 3 Kondon
nye minson minkeni. ˜ Yak bes ´ ibale di
ˆ ˆ ´ ´ ´ ova,
ˆ Tohi nan i ntiige bebee.
nholos bilem bi bi nlemel Yeh a
ˆ ´ bes, ´ di ga ba ki nsen˜ —Lukas 21:28.
ga konde gwes
´ ´
Tjiba i bikweha bi bibase i ga puhe
inyu likoda. (Tjembi 25:9; 138:6)
´ e´ masoohe, wan bilem bilam u ˆ
bot. (Masoola 18:8-10) Tjiba i Ba-
Iket
ˆ ˆ ˆ ˆ Nunkeni
bilon ˜ i ga te´ e´ nga
˜ ngandak
nlama konde holos. Pohol lem ilam
ˆ ˜ ´ el
´ ba
yada u nye´ n˜ hol ˆ os. ˆ Baa u ye´ le u ho- ˆ bot munu nkon ’isi. Ndi bagwel
ˆ lem i tibil nok lok
los ˆ ke´ e? ´ Baa u ye´ Djob ba ga ba mase´ e´ i ndek ´ yoso- ˆ
ˆ os ˆ lem i ba bebee i hola ˆ bo? na inyu manjom ima. Bikweha bi bi- ´
le u hol
Baa u ye´ le u konde ˆ bana lem i kop ˆ base bi bi ye´ baoo ba Yeh ´ ova ˆ Djob
˜ ´ ´ ˆ bi ga tjiba. Jam lipe li ye ki le di ´
nsan ni i nwehel bot bape? Bebek, u
ga tehe nsen˜ i bat liwanda u mbod ˆ ol ˆ ga pei tjiba i beba ´ nkon˜ ’isi ini. Da-
˜nem le a ti we maeba ´ inyu konde ˆ hol. niel a bi kal le “banga ˜ yi i ga bol,” ˆ
—Bingeng ´ en ´ 27:6. w22.04 23 § 4-5
i jam li jon di ntehe i len ini! Di nti-
˜ bil nok mban˜ i i yon munu i nge- ´
Ngwa um, 2 Kondon da yes. ´ (Daniel 12:4, 9, 10) Kiki di
Hiki mut a wan minson nwe´ nyeme- ntibil nok i mban˜ ini, hala a mbon˜ le
ˆ
di konde kon Yeh ´ ova ˆ woni,˜ di gwes
´
de.—Galatia 6:4.
´ ova
ˆ ˆ ˆ le di ba mase´ e. ´ ˜ ´ ´
ki Banga ye. (Yesaya 46:10; 55:11)
Yeh a nsomb ol ´ es ´ hemle´ ´ di ke ni
´ hala? I jam li nyis bes
Kii i nyis bes ´ Jon inyu led yes,
˜
hala li ye´ le mase´ e´ ma ye´ mu li- bisu i nigil Bibel banga liniglak, di
ˆ ki bot ˆ bape i bana maada ma-
tam li mbuu. (Galatia 5:22) Di nyi hola
´ ˆ
le ti i nlona mase´ e´ iloo kohna, ˆ jon lam ni Yehova.
ˆ
A ga tohol ba bo-
ˆ ol ˆ nye nem,˜
˜ ´
ngen di nti ngeda yes yosona ´ ˆ li- basona ba mbod a ti
˜ ´ ˆ ´
kaloˆ ni i hola ˆ lok ˆ ke´ e´ yes,
´ hala a ki bo “nsan ngeda yosona.”—Yesa-
nkonha ˆ ´ mase´ e.
toi bes ´ (Minson mi ya 26:3. w22.07 6-7 § 16-17
baomaˆ 20:35) Munu i buk kel i len,
n˜ oma
ˆ Paul a mpod ˆ ol
ˆ mam ima ma
ma nla bon˜ le di ba mase´ e. ´ Pog, di
 ˜ ´ ´
Ngwa mbok, 4 Kondon hiem hi ga kala.” (Ezekiel 38:18, 21-
ˆ olˆ bi bi kot bikine
˜ i homa 23) Masoola pes 19 a ntonol ˜ i jam li
Bini bipod ˜ Inyu soˆ n˜ bot ˆ be, ´ Yeh´ ova
ˆ
´
a nsebla ni hop Lok ˆ Heber
´ le Arma- ga non. a
´ ´ ´
´ on.—Masoola
ged ˆ 16:16.
ga ep Man we inyu tje baoo ba liten
´ Mu gwet
je. ´ bi, Yesu ´ a ga ba loˆ nni ˜
Kaat Masoola i n˜ eba ´ le Ane Djob ˆ ˜
“minton mi gwet mi ngii” hala wee ´
ˆ ˆ ´ ´ ˜
i bi bodol enel nyoo i ngii, ni le Sa- biangel bi Djob loˆ n˜ yada ni ini 144
tan a bi le´ na˜ hana ’isi. (Masoola 12: ˆ
000 bot. (Masoola 17:14; 19:11-15)
1-9) Kiki ba bi bunga ˜ Satan, hogbe ´ bi, bi ga sok ˆ lelaa? I bot ˆ bo-
I gwet
i ye´ nyoo i ngii, ndi nyono ’isi ndu- basona ba nkolba Yehova, bo loˆ nni
ˆ ´ ˆ ˜
tu i ye´ nnayak. Inyuki? Inyule Satan minloˆ n˜ nwap, ba ga tjiba, tjiba yo-
˜
a nunbene bagwel´ el´ ba Yeh ´ ovaˆ ba ba ˆ
sona!—Masoola 19:19-21. w22.05 17
´
ye hana ’isi. (Masoola 12:12, 15, 17) § 9-10
Kii i nla hola ˆ bes ´ le di pingla ˜ ban˜
´ ´ ˆ ˜
i ngeda Satan a noode bes? (Masoola Ngwa jon, 6 Kondon
13:10) Ibale di nyi kii y’a boˆ na ˜ dilo di
Me ga ha oa ˆ ipola ˆ we ni muda.
˜ ´
nlo, d’a pingla be. Kiki hihega, i kaat ´ ˆ
—Bibodle 3:15.
Masoola, n˜ oma ˆ ˆ
Yohanes ˜
a nunda bi- ´ Adam bo Eva ´
ˆ ´ ´ I ngeda ba bi bon˜ beba, ´
sai di ga kos ndek ngeda. Mu bisai
Yehova a bi pot ngim mban˜ i i bi
´ ˆ
bi, jam jada li ye´ le baoo ba Djob ba ˆ ˜
ti mboda yap botnem. I mban˜ i i ye´
ga tjiba. Nloˆ n˜ u bisu u kaat Masoola ˆ
i kaat Bibodle 3:15. I nkal le: “Me
u nkal le i kaat i, i gwe´ “biyimbne” ˆ ipola ˆ we ni muda, ni ipola ˆ
ga ha oa
hala wee bititii.—Masoola 1:1. w22.05 ˆ
mboda yon˜ ni mboda ˆ ye.´ A ga nyagat
8 § 1-3 ˜ ndi we u ga babaa nye i tindi.”
we no
Ngwa koo, 5 Kondon
˜ I mban˜ i i mpem ´ el´ i kaat i bisu i Bi-
ˆ m’a lona we le bel. Ndi bii bikaat bi Bibel bipe gwo-
I dilo di nsok, ˆ
bisona bi gwe´ maada ni yo. Kiki nkoˆ oˆ
u jos lon yem le ndi bilon˜ bipe
ˆ ˜
u ba ngwel´ el´ inyu kan˜ mbang ˜ ba-
´ m’a gwel´ el´
bi yi me i ngeda
ˆ bobla, i mban˜ i i ye´ i kaat Bibodle ˆ
we, a Gog, inyu unda le men ˜
3:15, i nat bikaat bi Bibel gwobiso- ˆ
me ye´ Numpubi, ´ ´ bomede ba na, inyule gwobisonaˆ bi mpodˆ ol
ˆ ndik
tehge.—Ezekiel 38:16. jam jada, le ntohol a ga loo inyu tje´
´ ˆ gwobisona.
ˆ
Inyu nde´ nbe ˜ yap nyen bakolba Ye- ´ Nsohop ni bibeba bi bot
´ ´ ´
hova ˆ ba ga loˆ oha ˆ oo bagwel´ el
´ ba I jam li, li ga lona bagwelel ba Ye-
ˆ i y’a gwel bo kiki njek; ´ ˆ
hova ngandak bisai. Yigil i Bibel i ga
Djob. I oa ˆ bes´ i tehe lelaa mban˜ i Bibel i ye´
yon i ga tinde bilon˜ ni maten ´ i len˜ hola
´
bagwel ´ el
´ ba Djob bobasona ˆ hana yon, ni bimbe bisai hala a nlona bes.
’isi gwet. ´ I gwet ´ bi gwon mban˜ i Bi- w22.07 14 § 1-3
bel i ns´ eb ´ el ´ le gwet ´ bi Gog
ˆ nu Ma-
ˆ
gog. (Ezekiel ´ 38:14, 15) Lelaa Ye- ´
hova a ga timbhe i bet ba ga len˜
ˆ
bagwel ´ el
´ be´ gwet? ´ A nkal le: “Hiun
 ˜ ˆ ´
Kel sonde, 7 Kondon lume 2, page 765, i nla hola bes.
´ ova
ˆ nyen a nti pek.
´ I kaat ini i nkal le: “Kiki Yehova a ´ ˆ
Yeh ˆ ol ˆ bes
´ ngoo, lakii di ye´ babon- ˜
—Bingeng´ en
´ 2:6. nkon
´ ´ ˆ
beba, jon, i ngeda di nhos, di nlama
´ ova ˆ le a ti we pek ´ inyu nii-
Soohe Yeh be´ loˆ oha
ˆ nok ndutu inyule di nhonol ˜
ga bon bon˜ i gwes ´ nye. (Yakob ˆ oˆ 1:5) ´ ´ ´ ´ ´
le a nwehel be bes. (Tjembi 103:8-
´ ´ ´
Maeba me ma nloo maeba moma- 14; 130:3) Ibale di nyi le di mbon˜ so- ˆ
ˆ
sona. Inyuki di nkal hala? Pog, inyu- ˆ ´ ´
mbol i Djob, di nla ba masee. (Filipi
le Yeh ´ ova ˆ a ye´ Isan˜ bot ˆ bobasona. ˆ ˆ
4:4-6; 1 Yohanes 3:19-22).” w22.06 7
(Tjembi ´ 36:9) Iba, maeba ´ a nti bes ´
§ 18-19
´
ma ye inyu longe yes. (Yesaya 48:17) ˜ ´ ´
˜
Ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova ˆ u gwe´ ngandak bi- Ngwa um, 9 Kondon
´ ˆ ˆ bagwal
kaat ni bivideo bi bi nhola
´ Yeh ´ ova. ˆ
B’a kena be´ i bisu bi bikine ˜ ni bi ba-
i niiga bon bap i gwes (Ma- ngomin ba bipes bi mbok inyule ni
´ ˆ ´
teo 24:45) Kiki hihega, i gwigil bini le
ˆ inyu mahaa” bi nla hola ˆ be. ´ ye´ banigil bem.—Lukas 21:12.
“Mahola ´ el ´ ndik be´ biane inyu
´
Bi be pam ndugi i Tode ’ilo! nu ma- ˆ Satan a ngwel
noode bes. ´ Bot ˆ bahogi ba nkon yak
pep, nano bi mpam mu jw.org. Nga- ˆ bap ba lihaa woni ˜ i ngeda ´
bot ba
ndak bivide´ oˆ i ye´ ki mu jw.org, i i ˆ Yeh ´ ova ˆ ˆ
nyila Mbogi iloo yak ndom.
gwe´ mbogi ˆ ni ndemb ´ ´ Bi nla hola
el. ˆ
´ bot ˆ bap ba lihaa,
ˆ ˆ ´ Kiki ba ngwes
bagwal i niiga bon bap sombol i Ye-
ˆ ´ ´ ngoˆ n˜ yap i ye´ le yak bo ba gwel ´ el ´
hova.—Bingengen 2:4, 5. w22.05 27 ´ ˆ ´ ˆ
Yehova. I ngeda bot bap ba lihaa ba
§ 4-5 ´ ova ˆ ´ el
´ be´ hala a
nyan Yeh ni bagwel
˜ ˜ ´ ´ ˜
nteenga bo. Ndi i ye i pam ngim ma- ´
Ngwa njangumba, 8 Kondon ´ ˆ ba nkolba bo, ba nsok ˆ
˜ ˜ mes ´ mabe, ngeda le i bot
Ibale u songlak mabonok ˆ
ba yila Mbogi Yehova. Ndi ibale bot ´ ˆ ˆ
e´ e´ a Yeh
´ ova,
ˆ ki njee a ye´ le a telep? bes´ ba lihaa ba nyoi ˆ bes ´ inyule di
—Tjembi ´ 130:3. ˆ Yeh ´ ova,ˆ ˜
nyila Mbogi kii di ga bon?
´ ovaˆ ´ el´ iloo bot ˆ Bibanga ˜ bi ye´ i kaat Tjembi ´ 27:10
Di ntehe le Yeh a nweh
ˆ ˜ bi nla led ´ es ´ bes. ´ I ngeda ´ di nhonol ˜
bobasona. Kii i nunda hala? Jam li
´ ova ˆ ´ bes, ´ di nkon
bisu li ye´ le a ye´ bebee i nweh ´ el´ bes ´ lelaa Yeh a ngwes
hiki ngeda. ´ Iba, a nyi bes ´ longe ˜ lon- ˜ be´ ngolba woni. ˜ Di nyi le ibale di
´ nhonba, ˆ a ga bom bes. ´ Ndik Yeh ´ o- ˆ
ge. A nyi lelaa a bi hek bes. Jon nyen
´ ´ va nyetama nyen a nla ti bes i mam ´
a nla toi yi ibale di ntam beba yes. ˆ ´ ´ w22.06
´ ´
Aa, i ngeda Yehova a nwehel bes, a ˆ ´ ´ ´ momasona ma mbeda bes!
nweh ´ el´ bes ´ nweh ´ el´ yosona, ˆ kayele ´ a 16-17 § 11-13
´
ye ndigi wee di mah bon be beba. ˜ ´ ´
Ha ngeda ´ i, kin˜ nem ˜ ´ i ye´ nwee,
yes
di nkon ki mase´ e. ´ I ye´ maliga le
kiki di ye´ bikweha ´ bi bot, ˆ di mbon˜
beba´ ´ ´
´ hiki ngeda. Ndi i yom ´ i ye hana
i Etude perspicace des Ecritures, vo-
 ´ ´ ˜
Ngwa ngee, 10 Kondon gwel´ el´ i pola ˆ i inyu hola ˆ bo i tehe
´ ˆ ´ o- ˆ
Kristoˆ a bi son njonok inyu nan, a maada ma ye ipola i ‘gwom Yeh
´ (Roma ˆ
yigle be´ ndemb ´ el´ le ni odop yaga mu va a bi hek’ ni bilem gwe.
´ a bi gwel´ el´
1:
mabal me.—1 Petr ´ ´ oˆ 2:21. 20) Ni yimbe lelaa Yesu
biheg ´ el´ inyu niiga. Lisan˜ jada, a bi
I ngeda Yesu a be´ sal nson we´ hana
´ ´
kal banigil be´ le ba be´ nge ˜ bibobon, ˜
’isi, ba bi om ˆ nye nsohi le a ye´ mut ˆ ˜ (Lukas
ˆ ´ ni lelaa mbonji i bikai i nan.
nyoba
´
ni mut mbina je, le a ngwe-
ˆ ´ 12:24, 27-30) A bi niiga banigil be´
lel Nsohop, a mbok mben Sabat, ni le Isan˜ wap nungingii a nloˆ oha ˆ likap
le a n˜ ob ˆ os ˆ jol ˆ li Djob. (Mate´ oˆ 11:19;
ni longenem: Biniigana bi be´ le Ye-
˜ ˜ ´
26:65; Lukas 11:15; Yohanes ˆ 9:16) ˆ ´ bagwel´ el´ be, ´ a ha yak
´ hova a ga jes
Ndi Yesu a be´ timbhe be´ ni bibuk bo mambot ndik kiki a mbon˜ ni bi-
´ ˆ ba mbep
bibe. Kiki Yesu,
ˆ os ˆ bes,
to ibale bot
´ di nlama be´ bep timbhe bobon˜ loˆ nni ˜ mbonji ˆ i bikai. w23.03
pod 20-21 § 1-4
bo. (1 Petr ´ oˆ 2:22, 23) I ye´ maliga le
˜
hala a ta be´ jam li ntomb. (Yakob ˆ oˆ Ngwa koo, 12 Kondon
´ ˆ ´ ´
3:2) Ndi kii i ye le i hola bes? I ngeda
ˆ ˆ ˆ To kinje jam ni mbat i jolˆ jem, m’a
mut a mbep podos we likalo, u unup
˜ Manke´ e´ wada le Sam a nkal le: bon˜ jo, le ndi Tata a kohna ˆ lipem ´ ni
ban. njel Man.—Yohanes 14:13. ˆ
“Me ye´ me bigda le i mut nu a gwe´ ´ ova ˆ ´ lakii a bi nehne ´
ngoˆ n˜ i yi maliga, ni le a nla he´ nha.” ˜ Di ti Yeh
´
mayega
Ngim mangeda, mut a nla bep pod ´ ˆ os ˆ bes njel le di soohe nye ni njel Man
bes ´ inyule di mpuhe nye. I ngeda ´ mut we´ Yesu. ´ Yeh ´ ova ˆ a ntimbhe masoohe
ˆ os ˆ bes ´ likalo,
ˆ ndi nla soo- ´
mes ni njel Yesu. ´ I ngeda ´ di nsoohe
a mbep pod ´ ova ˆ ˆ li Yesu, ´ ˜ ´ a
he Yeh ´ ova,
ˆ di bat nye le a hola ˆ bes ´ le Yeh i jol a nemble bes,
´ ˜ ntimbhe ki bes. Yehova a nwehel bi- ´ ´ ˆ ´ ´
di yen nwee, ni le di bep ban timbhe ´ ´ ni njel sesema i Man we´
nye. w22.04 6 § 8-9 beba gwes
´ ˆ
Yesu. (Roma 5:1) Bibel i nkal le Yesu ´
Ngwa mbok, 11 Kondon
˜ a ye´ “Prisi keni ˜ [yes ´ i i yii] i woo
ˆ u ye´ ene ´ ˜
Koˆ ogana
ˆ bebee ni Nyambe. walom ane Nyambe nunkeni
ˆ Heber ´ ´ a
—Yakob ˆ oˆ 4:8. nyoo i ngii.” (Lok 8:1) Yesu
ye´ bes ´ “nhola ˆ yak Tata.” (1 Yohanes ˆ
Njel yada ni nla gwel´ el´ inyu niiga 2:1) Di nti Yeh ´ ova ˆ mayega ´ lakii a bi
bon banan i koˆ oge ˆ Yeh ´ ova ˆ bebee, ti bes ´ i Prisi keni ˜ ini i i nkon ˆ ol ˆ bes ´
´ ˆ ˜
i ye le ni nigil Bibel lonni bo. (2 Ti- ´ (Roma ˆ
ˆ e´ oˆ 3:14-17) Ndi Bibel yomede ngoo, i ‘nyemhe ki inyu yes’!
mot 8:34; Lok ˆ Heber ´ 4:15) Ibale sesema
i nhola ˆ bes ´ i yi njel ipe di nla gwel´ el´ ´ ´ ki di nla be´ soohe Yeh ´ o- ˆ
i Yesu be,
ˆ
inyu hola bo i yi Yeh ´ ova.
ˆ I kaat Bi- ´ ´ ˆ
va. Kekikel di ta be le di timbhe Yeho-
´ en,´ isan˜ mbai wada a mbigda-
ngeng va inyu sesema i Man we´ Yesu! ´ w22.07
ha lok ye´ le a waa ban˜ be´ nge ˜ biheg ´ el´
23 § 10-12
inyu tehe bilem bi Yeh ´ ova. ˆ ´
(Binge-
´
ngen 3:19-21) A bagwal, bebek ni
ngwes ´ ni nhiomˆ ni bon banan. Ni
 ˆ ˜ ˜ 19:9, 13) Nge- ´
Ngwa jon, 13 Kondon kii hana?” ´ (1 Bikine
ˆ olˆ nem ˜ ´ ´ ˆ ´
Mut ba nla bod a nte´ eda ´ da Eliya a be pot, Yehova a b´e emb-
´ ova ˆ
i jam ba nkal nye.—Bingeng ´ en ´ 11:13. le nye. Yeh a bi timbhe Eliya, a
unda nye lipemba ´ je. ´ A bi yis yak
Mut ba mbod ˆ ol ˆ nem ˜ a ye´ mut nu a ˆ ipe i ngi gwe´ elak ´
nye le ngandak bot
mbon˜ i yom a nkal, a podok mali- nye. (1 Bikine ´ 19:11, 12, 18) Ibabe´ ˜
´ ˆ ba nkon be´
ga. (Tjembi
˜ i bod ˆ ol
15:4) Bot
ˆ nye nem. ˜ pe´ ena,
´ ngeda ´ Eliya a bi yible Yeh ´ o- ˆ
woni Hala nyen ˜
va nem we, a nok Yehova a ntimb-´ ´ ˆ
ˆ ˆ le lok ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ
di nsomb
ˆ omˆ i tehe bes.
ol
´ Di nla be´ en
ni
´ el´ he ´ nye, a bi kon mase´ e. ´ Yeh ´ ova ˆ a bi
i bol ti Eliya ngandak bibolo. A bi kal nye ˆ ˆ
ˆ le ba bod ˆ ol ˆ bes ´ nem. ˜ ´
bot Besbome- le a te´ e´ Hazael ki´ ne ˜ Siria, Yehu ´ kine ˜
de bon di nlama bon˜ le bot ˆ bape ba ´
Israel, a tee yak Elisa mpodol. (1 Bi- ´ ˆ ˆ
bod ˆ ol ˆ bes ´ nem. ˜ Bot ˆ ba mbena ´ kal ˜ 19:15, 16) Bibol ˆ oˆ bini Yeh ´ ova ˆ
ˆ ol ˆ i ye´ kiki moni. U nla bana kine ´
le bod a bi ti Eliya, bi bi hola nye i bana ˆ
nwo len, u bana ha be´ nwo yani. mahonol ˜ malam. Yeh ´ ova ˆ a bi ti yak
´
Besbobas ona ˆ di mbod ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ ´
˜nem, “mam momasona ˆ ˜ nye so ngwelnson le Elisa. w22.08 8
a mbon, di § 3; 9 § 5
nla bod ˆ ol ˆ mo nem.” ˜ (Tjembi ´ 33:4)
´ ˆ ˜ ´ ´ ˆ ˜ ˜
A gwe ngon le di nigle nye. (Efes o Ngwa njangumba, 15 Kondon
5:1) Di nti Yehova mayega hala kiki ´ ˆ ´ ´ ´
´ munu lihaa je´ i het Kena ni bisu i tina makend be
a bi leege bes
ˆ ´ ´ ´ ˆ ni be,´ ni i ledhana ´ be´ ni be.´
lok kee i ngwehna i mbodlana ki —1 Tesal ´ onika ˆ 5:11.
˜
nem! ´
Besbobas onaˆ di nlama bon˜ le
lok ˆ ke´ e´ i bod ˆ ol ˆ bes ´ nem. ˜ Ibale di Baa ba ma on˜ ndap Ane liboga ˆ jon, ˜
˜
nunda gweha, ´ suhulnyuu, pek, ´ ma- tole ba ma tiimba boˆ ng ˜ ol ˆ yo? Ibale
ˆ
liga ni hotnyuu, di ga bodlana nem. ˆ ˜ hala, wee u ngi bigdaga likoda jon˜ li
Di nlama be´ waa sal inyu bodlana ˆ bisu mu ndap Ane. U be´ mase´ e´ nga-
˜
nem. Di nigle Yeh ´ ova ˆ Nyambe wes ´ ndak. Bebek le i jam li, li bi loˆ oha ˆ
´ ˆ
inyu bon˜ le bot ˆ ba bod ˆ ol ˆ bes ´ nem. ˜ tihba we, yak hiembi
´
hi nai we i top.
˜ ˆ ˜ ´ ˆ
w22.09 8 § 1-2; 13 § 17 Ngeda ndap Ane i nona, Yehova
a nkos ˆ lipem. ´ Ndi maon˜ mape ma
˜ ˆ
nkonde ti nye lipem. ´ Maon˜ ma, ma
Kel sonde, 14 Kondon
´ ˆ ´ nloo maon˜ ma mandap. Mon ma ye´
Yehova a ntat.—Tjembi 33:18. ´ es ´ i bot ˆ ba njop ˆ mu ma-
le, di led
Tolakii di ye´ munu ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova,
ˆ
ndap mes ´ ma Ane. I jam li jon Paul
´ ´ ˜
ngim mangeda di ye le di honol le di a be´ ena ´ mahonol ˜ ngeda ´ a tila pes
ye´ besbotama.
´ I ngen˜ di gwe´ ndu- kaat i het buk kel i len i mpem ´ el. ´
˜na, di nla honol ˜ le mut nye ki nye a ˜ ˆ
Noma Paul a be yi ledes lok kee ye´ ´ ´ ´ ˆ ´ ´
ta be´ ha inyu hola ˆ bes. ´ Ndi Yeh ´ o-
ˆ
ngandak. A be´ kon ˆ ol ˆ bo ngoo. Di ye´
ˆ ˆ ´
va a nsombol be le di honol hala. ˜ ´ es ´ yak lok ˆ ke´ e´
le di nigle Paul, di led
Kii i nyis ´ hala? Be´ nge
bes ˜ lelaa a bi ˆ ˆ ˆ ˆ
´ i boda ni i bolom.—1 Korinto 11:1.
ˆ ˜
hola Eliya. A bi bon nye le a pot. w22.08 20 § 1-2
A bi bat nye ngel´ e´ iba le: “U mbon˜
 ˜ ´ i ot ˆ
Ngwa um, 16 Kondon i jam a bi tila li nlama tinde bes
´
Ni bon˜ mam i nya i koli
ˆ ni Yeh
´ ova.
ˆ pek mu mintuk di mpohol. Noode
—Kolˆ os
ˆ e´ 1:10. le i jam lini: Hiki homa ba ntila
i buk ini le “mam” mu nloˆ n˜ u, he´ n- ˜
Mut a te´ e´ sep ´ i mis ma Nyambe a ye´
ha yo ni bini bibuk le “tjembi,” ´ “bi-
mut nu a ta be´ mut maloga ˆ iket ´ e´
sinima,” “bikaat,” tole “mintuk.”
˜ ´ ´ ´
mam ma nyunga. Mut a tee sep a Ibale u mbon˜ hala, hala a ye´ le a
ngwes ´ telepsep, ´ a noo ˜ a ntehe ba ˆ we i yi kii i nlem ´ el ´ Yeh ´ ova ˆ ni kii
hola
˜
mbon mut beba. “Inyu lem ´ ´ el´ [Yeh ´ o- ˆ ´ el ´ nye. Di nlama nog ˆ ol ˆ ma-
i mbeb
va] i nya i yoni,” ˆ mut a te´ e´ sep ´ a ´ ´ ˆ ˜ ´ ´
mben ma Yehova mu nin yes.—Tje-
mbadba le ‘Lelaa Yeh ´ ova ˆ a ntehe ma-
mbi 119:1-3. w22.10 9 § 11-12
kidik mem?’ Bibel i nkal le telepsep ´
ˆ ´ ˆ ˜
i nlol yak Yehova. Inyu hala nyen Ngwa mbok, 18 Kondon
´ el´ nye le “liye´ ene ´ ´
i nseb li telepsep.” A be´ yi yom i be´ iket´ e´ nem ˜ u hiki
´ ´
(Yeremia 50:7) Nyen a bi hek bes, ´ ˆ
ˆ kal bes ´ kii i ye´ longe ˜
mut.—Yohanes 2:25.
jon a koli ni ki ´ e´ “bot ˆ ba
Ilole ba nwo, bahogi iket
i ye´ beba. ´ Mamben ´ me´ ma nloo mes ´
´ ´ ˆ te´ e´ be´ sep” ´ ba be´ bon˜ mam mabe
huum inyule di ye bikweha bi bot. ´
´ en ´ 14:12; Yesaya ´ kiyaga. Jon i ga beda le ba niiga
(Bingeng 55:8, 9) ´ ma Yeh ´ ova. ˆ
´ ˆ bo mamben Inyu pam
Ndi kiki di ye i pona i Nyambe, di nla
ˆ ol ˆ mamben ´ me. ´ (Bibodle ˆ i niiga bo, Ane Djob i ga bon˜ le bot ˆ
nog 1:27) Di ˆ
´ ´ ´ ˆ ˆ ´ ba kohna biniigana hana ’isi kiki ba
ye ki masee i nogol mo. Gweha di
´ Yeh ´ ova ˆ ´ i bon˜ kii be´ ngi kohna ˆ gwo ibod ˆ ol ˆ nu hisi hi
ngwes i ntinde bes ´ ´ ˆ ba te´ e´
ˆ ´ oˆ hega. Bonjee ba ga niiga bot
yosona di nla inyu nigle nye.—Efes ´ ´ ˆ ˜ ˆ ba
be sep? Limut li bot likeni ni bot
5:1. w22.08 27 § 5-6
te´ e´ sep ´ ba ba ga tuge. Inyu bon˜ le
´ ´ ˜ bot ˆ ba te´ e´ be´ sep ´ ba bana mol ˆ map
Ngwa ngee, 17 Kondon ˜ i ga beda ´
mu kaat nin, le ba yila
Kena ni bisu´ i nok kii i ye´ somb ˆ olˆ
mawanda ma Yeh ´ ova,
ˆ ba ti nye nin˜
´ ˆ ´ ˆ ´
i Yehova.—Efeso 5:17. yap. Yesu Kristoˆ ni minhook ba ga
I ngeda ´ di gwe´ nduna ˜ tole i ngeda ´ be´ nge ˜ lelaa ba niiga bot ˆ ba te´ e´ be´
´ inyu tehe too ba nog ˆ ol ˆ mamben ´
di ntomb, di nla bana ngon i bon˜ ˆ ˜ sep
´ ˆ ˆ
jam lipe inyu hoya ˆ ndutu yes. ´ Hala ma Yehova. (Masoola 20:4) I bot ba
ˆ ol ˆ be´ mamben ´ ma Yeh ´ ova ˆ
a nla noga, ndi di nlama yon˜ yihe
ˆ ga nog
´
ba
le´ di bon˜ ban˜ i jam Yeh ´ ova
ˆ ˜
a noo. ga tjiba to ibale ba gwe 100 nwii.
´ ´ ova ˆ ´
(Efeso 5:10-12, 15, 16) Mu kaat ye´ a
´ ˆ (Yesaya 65:20) Yeh bo Yesu ba
tilna bot ˆ ba Filipi, n˜ omaˆ Paul a kal ntehe i yom i ye i nem. Jon ba ta be´ ´ ˜
bikristen le bi kee ni bisu i bon˜ le ba nwas le mut a lona mam mabe
´
“mam . . . ma ma te´ e´ sep, ´ . . . ma nyoo i mbok yondo.—Yesaya 11:9;
´
ma ye mapubhaga, . . . ma ma koli ˆ 60:18; 65:25 w22.09 17 § 11-12
le di gwes, ´ [ni] ma ma koli ˆ ni bibe- ´
´
ges.” (Filipi 4:8) To hala kiki Paul a
be´ tila be´ ten ´ ten ´ inyu mintuk, ndi
 ˜
Ngwa koo, 19 Kondon be´ unda ki lelaa nin˜ i ga ba isi ane
i Kine ˜ Salom
ˆ o. ˆ I ngeda ´ Salomˆ oˆ a be´
Hiki mut a suhus nyemede isi baane ´ li Djob li be´ nin˜ iket ´ e´
ba ba ye´ i ngii ye.—R ´ ˆ
oma 13:1. ane Israel, liten
˜ ˆ
nsan, li ban-ga mam momasona ma
Munu nlon unu, “baane ba ba ye´
ˆ ˜
nkon bo ngoˆ n, ˜ li bak iket ´ e´ lon˜ i “nku-
i ngii yes” ´ ba ye´ bot
ˆ ba binam ba ´
´ ˜ ˆ li milik ni wei.” Djob a bi kal le: “Iba-
ba gwe kunde tole ba ba nane
ˆ ol
bot
ˆ ba- le ni nke ni bisu i non˜ mateak ´ mem
bape. Bikristen bi nlama nog ˜
. . . , m’a bon le nsan u ba mu lon, ˜ ˜
ngomin. Ba mbon˜ le oda i ba, ni le ni ga nanal ˜ ibabe´ le mut nye ki nye
ˆ ba non˜ mben. ´ ´ ˆ
bot
ˆ ˜ ´
Ngim mangeda,
´ ˆ a kohna be´ woni. ˜ (Lok ˆ Levi ´ 20:24;
ba nson yak liten li Yehova. (Ma- 26:3, 6) I mimbonga ˆ mini mi bi yon
soola 12:16) Jon, di nlama saa tas, isi ane i Kine ˜ Salom ˆ o. ˆ (1 Mina ˜ n˜ 22:9;
di kon bo woni, ˜ di ti ki bo lipem ´ ba ˜ ˜
29:26-28) Hala a nunda le i bibanga
koliˆ kohna. ˆ (Roma ˆ 13:7) Ndi bango- ´ ´
bi ye i kaat Tjembi 37:10, 11, 29 bi,
min ba gwe´ kunde ndik inyule Ye- ´
bi bi yon i ngeda ´ ˆ
koba, bi ga yon ki
hova ˆ nyen a nwas bo le ba bana yo. i dilo di nlo. w22.12 10 § 8
Yesu ´ a bi tibil tonol ˜ i jam li i ngeda ´
ˆ ˜ ˆ ˜
Pilato, ngomin ikeni i Lok Yuda, a Kel sonde, 21 Kondon
be´ bat nye mambadga. I ngeda ´ Pila- ˆ ba ntibil sude [pek]
I bot ´ ba ye´
to a bi kal le a gwe kunde i soˆ n˜ Yesu,
ˆ ´ ´
bokimasoda.—Bingengen´ ´ 3:18.
a gwe´ ki kunde i nol nye, Yesu ´ a bi
kal nye le: “U bak be´ le u bana kun- Non˜ biniigana ntoˆ n˜ u nti. Bibel i nti
bes ´ mana maeba ´ le: “Inyu jo gwet, ´
de yo ki yo i ngii yem, handugi le ´ ˜ ´ ˜
i lol ˆ we i ngii.” (Yohanes ˆ 19:11) I len i mbeda mut nu a nega mam longe,
´ ˆ kunde i ba- ndi i ngeda ´ bati maeba ´ ba ye´ nga-
ini, kiki i ngeda Pilato, ´ ´ ´
ane ni i bot ˆ ba m’bo i gwe´ minwaa. ndak, mut a nla yembel.” (Binge-
ngen ´ 24:6) Be´ nge ˜ lelaa i non˜ i litin˜
w22.10 14 § 6 ˆ bes ´ i ngeda ´
lini i nhola di nte´ e´ lika-
ˆ ˜ ˆ di niigaga. Di nte´ e´ be´ likaloˆ kiki
lo,
Ngwa jon, 20 Kondon ´ ndi di noode non˜ maeba ´
´ bi bot ˆ bi ga ba ha be.´ di ngwes,
Bibeba ´ Di nkohna ˆ ´
´ ba nti bes. maeba malam
—Tjembi 37:10. i makoda, nyoo nyen ba niiga bes ´ i yi
˜ Da-
Mbuu u Djob u bi tinde Kine gwel´ el´ Bibel inyu niiga bot ˆ bape. Ha-
vid i tila inyu tonol lelaa nin˜ i ga ˜
ndugi hala, ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova ˆ u nti bes ´
´ ˜ i i gwe´ pek, ´ i te´ nbe- ˜
ba i ngeda kine bisel´ el´ bilam, hala wee bikaat ni bivi-
´ ˆ ´ ´
ge ni Yehova, i ga yen i yeene ane. de´ oˆ bi bi nhola ˆ bot ˆ i tibil nok Bibel.
´ ´ e´ n˜ el´
(Tjembi 37:10, 11, 29) Di mbena Nigil i gwel´ el´ i bisel´ el´ bi longe. ˜ Di
ˆ ´
bot kaat Tjembi 37:11, i homa Bibel ˆ ˆ ´ ´
nlooha ti mayega inyu maeba ma-
i mpod ˆ ol ˆ Paradis i i ga lo. Di koli ˆ bon˜ ˆ iket ´ e´ Banga ˜
lam di nkos i Djob! Iba-
hala inyule Yesu a bi sima i pes kaat ´ ´
le mo be, ki di teene hee len. Jon ´ ´
i mu nkwel we´ i ngii hikoa, ˆ a unda ki di yon˜ makidik ma ngui le di no- ˆ
´ ˜
le i ye mban i i ga yon i dilo di nlo. ˆ ´
gol ndik maeba ma Yehova.—Binge- ´ ˆ ´
(Mate´ oˆ 5:5) Ndi bibuk bi David bi ngen ´ 3:13-17. w22.10 23 § 18-19
 ˜ ˜ ˆ ke´ e´ ihogi i bi nwas le
Ngwa njangumba, 22 Kondon 23) Ngoo le lok
ˆ olˆ gwon˜ bi nel´ me, ˆ
bibomb bi bot bape bi yilna bo ngok
Kinje line bipod ´
bi nel´ me mu nyo iloo wei! ´ baagene. Lelaa Yesu
´ ´ ˆ
a bi unda le a
´ Lelaa di ye´ le di
´
—Tjembi 119:103.
be gwes baoma be?
konaˆ ´
ndemb el´ i Yesu ´ i len ini?’ Yak
I ngeda ´ di nje, di nkohna ˆ ngui, nle- ´ ´ ´ ˆ
i bes ba di ye minsoblege mi bikris-
´ ´
lem jam i pes mbuu, i ngeda di nigil ten di nlama yon˜ ngeda ´ ˆ pek
i ot ´ mu
Banga ˜ i Nyambe, di od ˆ ok ˆ mahonol ˜ ˜ ˆ
mambadga ma. I bon hala i ga hola
´
mu, hemle yes i nkonde let. Yeho- ´ ˆ ´ ˆ ´ i ke ni bisu i unda lok ˆ ke´ e´ yes ´
bes
va a ngwes ´ le di tibil nok Banga ˜ ye. ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
gweha, tenten ngeda libak jes li kw ´ e-
˜ ´
Di nla bon hala i ngeda di nsoo- ha li mbon˜ le hala a ta be´ bun.—Efe- ´
he, di na ˜ n, ˜ di od ˆ ok ˆ ki mahonol ˜ mu. ˆ
so 5:2. w23.03 26-27 § 2-4
Pog, di nsoohe inyu kooba nem wes ˆ ˆ ˜ ´
˜ ´ ´ ˜
i leege mahonol ma Nyambe. Iba, Ngwa ngee, 24 Kondon
˜ n˜ Bibel. Aa, di nsonda ˜
di na yo, hala U nte´ nbe ˜ ni nu a nte´ nbe ˜ ni we.
wee di n˜ ot ˆ mahonol ˜ mu mam di —Tjembi 18:25. ´
˜ n.
na ˜ Kii hala a ga lona bes? ´ Kiki
ˆ ˜ Kiki lisuk li nkon˜ ’isi li nkoˆ oge ˆ be-
di mba di nkonde nok Banga i Nya- ˆ
´ ´ i ga bee, di yi le manoodana ma nla lol
mbe, hala nyen yak hemle yes ´ iket ´ e´ likoda. I manoodana ma
bes
ˆ
konde let. Inyuki i ye nsen i an˜ Bi- ´ ˜
ˆ mahonol ˜ mu? Inyule hala a ma nla bon˜ bes ´ le di kom ˆ ´ o-
Yeh ˆ
bel ni ot
´ ˜ na ˜ n˜ nlam u Ane va mbus. Inyu hala nyen di nlama
nti bes ngui i anal
ˆ nwin u mbagi, u te´ eda´ ngap yes ´ i hek pek. ´ Ibale ma-
nano, ni i legel bot
´ nyun˜ iket ´ e´ likoda a mbon˜ we jam
di ga tjam i dilo di nlo. Ni le i nge-
libe, u te´ edana ´ ban˜ nye hiun. Ibale
da di n˜ ot ˆ mahonol ˜ mu bilem bi Ye- ´
ˆ ´ ˆ ba nkodol we, u be´ nge ˜ ndik ban˜ wo-
hova, maada mes ni nye ma nkonde
nyuu bikodlene bi nla lona, ndi ne-
lama. w22.11 6-7 § 16-17 ebe maeba, ´ u he´ nha ˜ ki. Ibale ntoˆ n˜
Ngwa um, 23 Kondon
˜ u Yehova u mbon mahe´ nha
´ ˆ ˜ ˜ ma ma
ˆ bobasona ˆ b’a yi le ni mb e´ nge ˜ we, nit mahe´ nha ˜ ma ni
Hala nyen bot ˜
nem won˜ wonsona, ˆ u nog ˆ ol ˆ ki ntoˆ n. ˜
´ ´ be´
ye banigil bem, ibale ni ngwehna
´ ˆ U waa ban˜ bod ˆ ol ˆ Yeh ´ ovaˆ ˜
nem, to
ni be.—Yohanes 13:35. ntoˆ n˜ we´ i ngeda ´ u gwe´ manoodana.
´ a be´ somb ˆ ˆ unda le, u heya ´ ba- Yen ´ nwee, u tibil hek pek, ´ u tehe
Yesu ol ´ ˆ
nigil be, ´ yak i bot ˆ ba ta be´ bikristen mam kiki Yehova a ntehe mo. Soo-
´ ova ˆ ˆ we. U ke ban˜ to
ba ga yimbe bonjee ba ye´ toi bani- he Yeh le a hola
gil be´ ni i banga ˜ gweha ´ b’a tehe ipola ˆ lok kee yon i likoda ngwe´ e.
ˆ ´ ´ ˜ ´ Ibale u
´
yap. Gweha i ye ipola bagwelel ba Ye- ´ ˆ ´ ´ ´ mbon˜ i mam mana, to mambe ma-
ˆ i ye´ tob ˆ ot ˆ ob ˆ o, ˆ ndi hala a nkobla noodana ma mpem ´ el ´ we, Satan a ye´
hova ´ i bagal we ni Yeh ´ ova ˆ
be´ le Mbogi ˆ Yeh ´ ova ˆ i ye´ peles. (1 Yo- ˆ mben
ˆ ˜ ´ ˆ ˆ
tole ni
hanes 1:8) Jon kiki di nke ni bisu nton we.—Yakobo 4:7. w22.11 24-25
ˆ ke´ e´ yes,
i meina ni lok ´ hala nyen di § 14-16
mpam i yi bibomb gwap. (Roma ˆ 3:
 ˜ ˆ om ˆ ni bot ˆ ba nhioˆ oˆ maok.
Ngwa mbok, 25 Kondon baso bol
´ ntoˆ n˜ u lok
ˆ ke´ e´ wonsona.
ˆ ˆ
(1 Korinto 6:9-11) Baa u nhonol ˜ le
Gweha ˆ
´ oˆ 2:17.
—1 Petr i mbus soble yap ba be´ ena ´ ha be´
˜ ni hola ˆ lok ˆ ke´ e´ i ba nkoˆ o- ˆ ngoˆ n˜ ibe ba be´ jos? ˆ Baa wee. Bo-
A miman, ˆ
basona ba be´ minhook mi bikristen,
baga ilole bikuu bi nkwo. Ni ba
´ e´ liko- ndi ba be´ be´ peles. Ibabe´ pe´ ena ´ yo
nkwoog nkaa le, hiki mut iket ki yo, ngim mangeda ´ ba be´ jos ˆ ngoˆ n˜
da a nyi kii a nlama bon˜ inyu soˆ n˜ ibe. Hala a nled ´ es ´ bes. ´ Inyuki? Inyu-
nin˜ ye, ´ ni inyu seb ´ el
´ miman. ˜ Kii u
le hala a n˜ eba ´ bes ´ le to imbe ngoˆ n˜
nla bon? ˜ Ibale bikuu bi nkwo bebee ˆ yak bot ˆ bape ba ma jos ˆ
ibe di˜ njos,
ni homa u nye´ ene, ´ bat miman˜ i yom yo. N, a lok ˆ ke´ e,
´ ni nla yen ´ sin˜ ike- ´
u nla bon˜ inyu ti mahola. ˆ Bebek le u ´ ´
te hemle ni yik le “nton wonsona u ˆ ˜ ˆ
nla leege bot i ndap yon˜ inyu ngim
ˆ ˆ ke´ e´ nan iket
lok ´ e´ nkon˜ ’isi u mboma
ngeda.´ I bot ˆ ba bi ke mandap map ´ ´ ´ oˆ 5:9.
minlelem mi mandutu.”—1 Petr
´ ´
ngwee, tole lok ˆ ke´ e´ i i nlo i hola ˆ bo.
w23.01 12 § 15
U nla hola ˆ lok ˆ ke´ e´ i i mboma bikuu
ˆ ˜
ni bijek, tole ni gwom bipe bi ba Ngwa jon, 27 Kondon
gwe´ ngoˆ n. ˜ To ibale bikuu bi nkwo
N’a bana njiiha iket´ e´ nkon˜ ’isi, ndi
i homa a ye´ haa ni we, u nla ti ma- ni bana nem ˜ ngui! Me bi yemb ´ el´
ˆ
hola. Lelaa? U nla soohe inyu i bot ˆ ˜ ˆ
´ ˆ nkon ’isi.—Yohanes16:33.
bikuu bi nkwel. (2 Korinto 1:8-11) ´ a bi bat Yeh ´ ova ˆ
ˆ lok ˆ ke´ e´ i i nkohna ˆ Yesu le a tat banigil
U nla ki hola bi- ´ ˆ
´ ´ be. (Yohanes 17:11) Inyuki hala a
kuu, i ngeda u nti makebla inyu nit ´ es ´ bes? ´ ´ ova
ˆ
´ ni nkon˜ ’isi wonso- ˆ nled Inyule Yeh a gwe´
nson u ngwela ´ ˆ ˆ
ngui iloo baoo bes bobasona. (1 Yo-
na. (2 Korintoˆ 8:2-5) Ibale u nla ke ˆ
hanes 4:4) A ntehe mam momaso-
i homa bikuu bi nkwo, bat miman˜ ˆ ˆ ´
˜ Ibale na. Di nyi le ibale di mbodol Ye-
le mi kal we i yom u nla bon. ˆ ˜
˜ ´ ˆ hova nem, d’a kon be´ jam jo ki jo
ba nana we, u ye le u kohna biniiga- ˜ d’a bana nem ˜
ˆ we i tibil ti mahola. ˆ woni, ngui. Baa ngim
na bi bi ga hola ´ ˜ i kal bot ˆ i su-
mangeda u nkon woni
w22.12 24 § 8; 25 § 11-12 ˆ ˆ ´ ˆ ´ o-
ˆ
klu tole i bolo le u ye Mbogi Yeh
˜ va? Baa u ntjel ´ yila nte´ e´ likalo, ˆ tole
Ngwa koo, 26 Kondon ´ soblana ˆ ˆ
u ntjel inyule u nkon bot
Manoodana mo ki mo ma ye´ ngi woni? ˜ Woni ˜ u nsoˆ na ˜ ban˜ we i bon˜
kwel´ be´ handugi ma ma mbena ´ kwel´
longe. ˜ Yemhe Yeh ´ ova.
ˆ Bat nye le
ˆ ˆ ˜
bot ba binam.—1 Korinto 10:13. a ti we nem ngui inyu bon˜ somb ˆ ol ˆ
´ ´
ye. I ngeda w’a tehe lelaa Yehova a ´ ˆ
Ngobol ipe i Bibel i nkal ha homa ˜ w’a konde ˆ
nunu a ye´ buk kel i len le: “Ni ta be´ ntimbhe masoohe mon,
˜ ´
le ni boma manoodana mo ki mo ma bana nem ngui.—Yesaya 41:10, 13.
ma ye´ nken ´ yak bot ˆ ba binam.” Lok
ˆ w23.01 29 § 12; 30 § 14
ke´ e´ i boda
ˆ ˆ om
ni i bol ˆ yon Paul a bi
kal bibanga ˜ bini. Bahogi ipola ˆ yap ba
be´ ndugi bot ˆ ba nde´ ng,
˜ botˆ ba lalna
 ˜
Kel sonde, 28 Kondon yon˜ yihe. Inyu unda le di nti Yeh ´ o- ˆ
´ ´ ˜
Baa ni bi an be?—Mateoˆ 12:3.
˜ ´ ´ va mayega inyu likebla lini le nin, di
´ nlama yon˜ yihe i ngeda ´ di ye´ i ndap
Yesu a bi bat yak Farisai i mbadga tole i bolo. I ngeda di ngwel´ el´ gwom
ˆ ˆ ´
ini le “Baa ni bi an˜ be?” ´ inyu unda le
kiki bo ngwende ni nkwade tole bee,
ba be nok be Bitilna. (Mate´ oˆ 12:1-7)
´ ´
di nlama bii gwo i homa bonge ˜ ba nla
´
Yesu a bi bat bo i mbadga i, inyu- ´ ˜ ´ di
be pam. Di nlama yon yihe i ngeda
le ba be´ kal le banigil ba Yesu ´ ba be´
nkoda hie, ´ di nte´ e´ malep ´ i juu, tole
ˆ mben ´ sabat. Yesu ´ ´
bok
´ diba iket
a bi timbhe
´ e´ Bibel, a sima i ngeda di ngwel´ el´ bikei, di yek ´ ban˜
bo ni dihega
ˆ ea´ inyu unda bo le ba nok gwo, di kee. Di nlama be´ luk matoa ˆ
kaat Hos ´
i ngeda di nyo bee bi bi nteenga bes, ´ ´ ˜ ´
be´ mben ´ sabat ni inyu unda le ba ´ di nyo maok tole i ngeda
i ngeda ´ hilo
nyi be´ unda konangoo. Inyuki ba bi hi gwe bes, di gwelel ban ki to tel´ e-
´ ´ ´ ´ ˜ ´
nwas be´ le Banga ˜ i Djob i hola ˆ bo? ˆ i ngeda
fon ´ di nluk matoa. ˆ w23.02 21-
Inyule ba be´ ena ´ ndik ngoˆ n˜ i pe´ ena,
´
22 § 7-9
´ ˆ ˆ ´
ba be sombol be nok i yom ba nan. ˜ ˜
˜
Inyu hala nyen ba be´ be´ le ba nok Ngwa um, 30 Kondon
i yom ba be´ an. ˜ (Mate´ oˆ 23:23; Yo- ˆ
U ga tehe Nniiga won˜ Nunkeni.
˜
hanes 5:39, 40) Yimbe le yak i kaat ´
—Yesaya 30:20.
Mate´ oˆ 19:4-6, Yesu
´ a bat bo mbad- ´ ova ˆ
ga ini le: “Baa ni bi an˜ be?” ´ Ba bi Yeh a ye´ Nniiga nu a nok bot, ˆ a
˜ ˜ nem, ˜ ˆ
an˜ bipes bi bi nunda
˜ lelaa Yeh´ ova
ˆ a bi nunda bo longe a honbaga bo.
hek gwom gwobisona, ˆ ndi ba bi nok A mbe´ nge ˜ bilem bilam bi bot ˆ a niiga.
´ 130:3) A ta be´ le a bat bes ´ le
be´ mahonol˜ me´ inyu jam li libii. Bi- (Tjembi
˜ bi Yesu
banga ´ bi nunda
˜ ´ le di nla-
bes di bon jam li nloo bes. U hoya ban˜
˜ ´ ˆ
´
ma an˜ Bibel ni mahonol ˜ malam. Di le nyen a bi hek likebla
˜ ´
lilam lini le
´ ova ˆ
ba ban˜ ngokˆ kiki Farisai i i bi tjel´ nok bona. (Tjembi 139:14) Yeh a gwe´
Bitilna. w23.02 12 § 12-13 ngoˆ n˜ le di kee ni bisu i nigil i boga
ni boga, di konok mase´ e. ´ Jon di nla-
˜ ˜ ma bana “ngon ikeni” i Banga ˆ ˜ ˜ ˜ i Djob
Ngwa njangumba, 29 Kondon ˆ ol ˆ nano. (1 Petr ´ oˆ 2:2) Te´ e´ ngim
ibod
Liyi wan mam li ga te´ eda
´ we.
ˆ os ˆ i pes mbuu, yon˜ ki
´ en
´ 2:11. mam u nla yon
—Bingeng makidik i an˜ Bibel hiki ngeda ´ u ni-
Mben ´ Yeh ´ ovaˆ a bi ti Lok ˆ Israel i be´ ˆ ´ ˆ
glak ki yo. (Yosua 1:8) Yehova a nla
unda le ba nlama kengle ˜ mam ma ma ˆ we i gwes ´ yigil ni i tehe lelaa u
hola
nla bon˜ bo beba, ´ ´ ba ye´ i ndap
i ngeda ˜
nla bon mam u nigil. Yi yotama i koli ˆ
ˆ o.
tole i bol ˆ (Manyodi 21:28, 29; Ndii- ´ I nhola ˆ ndik bes ´ i yi lelaa di nla
be.
´ 22:8) I ngeda ´ mut a be´
mba Mben koˆ ogeˆ Yeh ´ ova
ˆ bebee, i nhola ˆ ki bes ´
a nol mut numpe ngi kooba, ba be´ ˆ ˆ
i bana bilem kiki bo hemle ´ ni gweha. ´
˜ likogsege. (Ndiimba
kogse nye banga (1 Korintoˆ 8:1-3) Kiki w’a ba u ni-
´ ´ ˆ ba be´
Mben 19:4, 5) Yak i ngeda bot gil, u waa ban˜ bat Yeh ´ ovaˆ le a kon- ˆ
ba nol man a yii i libum, ba be´ ba de we hemle. ´ (Lukas 17:5) A ngwes ´ a
kogse bo. (Manyodi 21:22, 23) Bibel ntimbhe i nya masoohe i. w23.03 10
˜
i nunda le Yeh ´ ova
ˆ a gwe´ ngoˆ n˜ le di § 11, 13
 ´ ´ ˜
Ngwa ngee, 31 Kondon wemede.” (Mate´ oˆ 22:39) “Gweha ´

Ni tiblak gwel´ el´ ngeda

´ nan. i nho ngandak bibeba.” (1 Petroˆ
ˆ ´ ´
´ ´ (1 Korintoˆ
—Kolˆ os
ˆ e´ 4:5. 4:8) “Gweha
ˆ ˜
i mal be.”
´ 13:8) Minlon mi Bibel mini ni mi-
Banigil ba Yesu ba bi ke´ eha ´ be´ moo ˜
mpe ki mi nunda le i nloˆ oha
ˆ ba nsen˜
i ngeda ´ ba be´ bem tjiba i Yerusalem ´
i bana i lem ilam ini. Ndik ba ba
´ ´ Yesu ´ ˆ o. ˆ
ni tempel ye. a bi ti bo bol gwe´ mbuu Yeh ´ ova
ˆ ni bisai gwe´ bon
A bi kal bo le ba anal ˜ na ˜ n˜ nlam “i ˜ ´ ˆ yap.
ba nla bana banga gweha ipola
´ ´ yosona ˆ
Yerusalem, i Yudea ni i Sa- (1 Yohanes 4:7) Hala a nheles be´ bes
ˆ ´ ´ ´
maria, letee ni masuk ma hisi.” (Mi- ´
inyule Yesu a kal le gweha ´ yon i ye´
nson mi baoma ˆ 1:6-8) Kinje njok ˜ ´
yimbne i banga bikristen. Kiki Yesu
bolˆ o! ˆ Ba bi ti ngeda ´ yap yosona ˆ inyu ˆ i bi yimbe banga ˜
a kal, ngandak bot
sal i nson u. Inyu eba le di nyon˜ yihe ´
bikristen inyu gweha ´ yap. w23.03 27-
ni besbomede, ´ di nlama yon˜ nge- ´ 28 § 5-8
da i badba le: “Lelaa di ngwelel nge- ´ ´ ´
da yes?” ´ “Mimpuhge mi ˜ mam” mi Ngwa koo, 2 Matjel
nla kwel´ besbobas ´ ˆ
ona. (Nanal ˜ 9:11)
Bibeba ´ gwon˜ bi nwehlana. ´
Di nla wo to imbe ngeda. I ngeda ´ ´
—Lukas 7:48.
˜ ˆ ˆ ´ ˆ
di mbon sombol i Yehova, di salak Baa u nye´ n˜ hol ˆ os ˆ lem i pala nweh ´ el´
inyu bon˜ le di konde ˆ yila mawanda ˆ
bape? Inyu bodol, i nla ba nsen i an, ˆ ˜ ˜
me, ´ wee di ntibil gwel´ el´ ngeda ´ yes. ´ ˆ pek ´ mu dihega ´ ˆ Bibel
ni i ot di bot
(Yohanes 14:21) Di nlama ‘telep sin˜
ˆ
i mpod ˆ ol, ˆ ba ba be´ bebee i nweh ´ el´
˜ ibabe´ pingla, ˜
sin,
˜
di ban-ga ngandak
´ e´ nson Nwet ngeda ´ bape ni ba ba be´ bon˜ be´ hala. Di yon˜
mam i bon iket hihega ´ hi Yesu. ´ A be´ bebee i nweh ´ el´
yosona.” ˆ (1 Korintoˆ 15:58) Ibale di ˆ bape. (Lukas 7:47) A be´ bok be´
bot
mbon˜ hala, ndi lisuk li lo tole nyemb, mis mu dihoha ˆ tjap, ndi a be´ bok
´ e´ oˆ 24:13; Roma ˆ
di ga tam be.—Mat mis mu ngap ba be´ ena. ´ Ndi i dilo di
14:8. w23.02 18 § 12-14 ´
Yesu, Farisai i be tehe le “bot ´ ˆ bape
´ ˜
ba ye yanga.” (Lukas 18:9) Ibale u
Ngwa mbok, 1 Matjel mal ot ˆ pek ´ mu dihega ´ di, badba le:
´ ˆ bape? Mu bi-
Ni gwehna be´ ni be´ kiki me bi gwes
´ ‘Lelaa me ntehe bot
´ bimbe bi nloˆ o- ˆ
´ ˆ
be.—Yohanes 15:12. lem bilam ba gwe,
´ ´
ha lemel me?’ Ibale hala a nledel we ´ ´
˜
Kii bibanga bi buk kel i len bi nkob- ´ el ´ mut, noode tila libim li bi-
´ ˜ bo, hala i nweh
la? Kiki Yesu a bi yik tonle lem bilam a gwe. ´ I mbus, badba le:
´ ´ ˆ
a ye i gwes bot bape iloo wemede, ´ a ntehe i mut nunu? Baa
´ manke´ e´ letee u ba ‘Lelaa Yesu
tole i pam i gwes nye Yesu ´ a ye´ le a nweh ´ el
´ nye?’ I ni-
bebee i wo inyu ye. ´ Banga ˜ i Djob ˆ we i kodol maho-
gil hala i ga hola
i nyigye le gweha ´ i nloˆ oha
ˆ ba nsen. ˜ ˜ mon. ˜ I bibodle, ˆ ´
nol hala a nla ba bes
´
Kiki hihega, ngandak bot i nlooha ˆ ˆ ˆ ´ ´ ˜ ´
ndutu i nwehel mut nu a mbon bes
gwes´ mini minloˆ n˜ mi Bibel: “Nya- ´
beba. Ndi kiki di nke ni bisu i sal
mbe a ye´ gweha.” ´ ˆ
(1 Yohanes 4:8) i lem i, i mbus ngeda, ´ hala a ga ba
“U nlama gwes ´ mut won˜ libok ˆ kiki jam li ntomb i nweh ´ el. ´ w22.04 23 § 6
 ˆ ´ ova
ˆ ni nem ˜
Ngwa jon, 3 Matjel Yeh we´ wonsona ˆ nano nu a
˜
A bi om angel ye,´ a gwel´ el´ ki yo gwe 80 ma nwii, kiki a be gwel´ el´ nye ni
´ ´
˜
nem we´ wonsona ˆ i ngeda´ a be´ ena
´ 40
inyu unda masoola ni njel biyimbne. ´
ma nwii, wee a ngi kenek ni bisu i gwe-
—Masoola 1:1.
lel´ Yeh ´ ovaˆ ni nem˜ we´ wonsona. ˆ Ibale
Mu i kaat Masoola, bititii bi ye´ mu, di nsel´ el´ Yeh ´ ova ˆ ni nem ˜ wes ´ wonsona, ˆ
ˆ olˆ baoo ba Djob. Bi ye´ binuga
bi mpod a nkonol bes masee! (Hegha ni Mate´ oˆ
ˆ ˆ ´ ´ ´ ´
´
bi bikai. Kiki hihega, nuga “bikai yada 25:20-23.) Ibale di nhel´ e´ e´ be´ i be´ nge ˜
´ ´
i mpemel i tuye, i ban-ga jom ˆ li biton˜ ni ´ ˜ ˜ ˆ
i mam di nla be bon, di bon kii yoso-
mino ˜ minsaambok.” (Masoola 13:1) I i ˜ ha nyen di ga ba mase´ e. ´
na di nla bon,
non˜ ha, i ye´ “nuga i bikai ipe i mpem ´ el´
w22.04 10 § 2; 11 § 4-6
´ ´
ikete ’isi.” I nuga i, i mpot kiki kom- ˆ
˜ ˜
nyoo “i bonok yak le hie´ hi lol
ˆ i ngii.” Ngwa njangumba, 5 Matjel
(Masoola 13:11-13) Nuga i bikai ipe ´
Me tehe . . . tison pubhaga le Yeru-
i ye,´ yo “i nkoy ˆ op ˆ tjoˆ om,”
ˆ muda liba- salem yondo.—Masoola 21:2.
mbe wada nyen a nkena yo. Binuga bi ´
bikai biaa bini, bi ye´ yimbne bi bot ˆ ba I mbus, kaat Masoola pes 21 i nheg-
ˆ
´ ˆ
ba nkolba Yehova ni Ane ye ibodol be- ´ ˆ ˆ ha ini 144 000 bot ni tison i mbai ni
´ le di yi gwo. (Masoo- bilama, i nsebla ´ ´
le “Yerusalem yondo.”
hee. Jon i mbeda ´
la 17:1, 3) Di nlama ndugi nok bititii I tison i, i ye ntegek i ngii hikuu hi 12
ˆ ma 12 baoma ˆ
bi ye´ mu i kaat Masoola. Bibel yome- ngok, “12 mol
ˆ
ba Man
de yon i nhola ˆ bes ´ i nok bititii bi. Nga- ntomba ma be´ ntilga ´ ´ ˆ mu ngok” i. (Ma-
´ soola 21:10-14; Efeso 2:20) I tison i to- ˆ
ndak bititii i i ye i kaat Masoola, bikaat ˆ ob ˆ oˆ ini i mpona ˆ
bi Bibel bipe bi ntonol ˜ gwo. w22.05 8-9 bot be´ tison ipe yo ki
yo. Nlom ˆ njel nu tison a be´ ni banga ˜
§ 3-4 ˆ manwemel me´ ma be´ 12 perl, mi-
gol,
nten ´ mi tik ngok nwominsona ˆ mi be´ le- ´
Kel sonde, 4 Matjel
´ hikuu hi tison ni lipend ´ ´ tison
U nlama gwes´ Yeh´ ova
ˆ Nyambe mes je,
yomede mede i bak nhegek longe ˜ bipes
˜ ˜ ˜
won ni nem won wonsona.ˆ
gwobisona. ˆ (Masoola 21:15-21) Ndi to
´ ˆ
—Mateo 22:37. hala, i be´ nene wengonle ˜ le jam li be´
Bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova
ˆ bahogi ba nok be´ ˜
han mu! Yimbe bibanga bi Yohanes ˜ ˆ
le kon tole biuni bi nla ha be´ nwas bi bi non˜ ha: “Me bi tehe be´ tempel ´
bo le ba sal kiki ba be´ sal behee. Iba- ´ ´
mukete, inyule Yehova, Nyambe Nu ´ ˆ
le u nla ha be´ sal kiki u be´ sal behee, ngui yosona ˆ a ye´ tempel´ i tison, bona
badba le: ‘Kii Yeh ´ ovaˆ a nsombˆ olˆ le me Man ntomba. Tison i gwe´ be´ to ngoˆ n˜
ˆ
bon?’ ˜ Yeh ´ ova
ˆ a nsomb ˆ ˆ ndik le u sel´ el´
ol ni hiangaa, ˜ to soˆ n, ˜ inyu bey ´ ei´ yo, inyu-
nye ni nem ˜ won˜ wonsona. ˆ Di yon˜ le hi- ´
le lipem li Nyambe jon li nti yo mapu-
´
hega: Di hegda ´ le sita yada i gwe´ 80 bi, Man ntomba ˆ nyen a ye´ lambe ye.” ´
ma nwii, a nla ha be´ sal kiki a be´ sal (Masoola 21:22, 23) I bot ˆ bana Bibel
i ngeda ´ a be´ ena
´ 40 ma nwii, jon hala i nseb ´ el´ le Yerusalem ´ yondo, ba ga ba
a nte´ e´ nga
˜ nye. A nsal ni nem ˜ we´ wo- ni Yeh ´ ova, ˆ ba tehge su we.—L ´ ˆ He-
ok ´
nsona, ndi a nhonol le a nlemel be´ Ye-
ˆ ˜ ´ ´ ´ ber 7:27; Masoola 22:3, 4 w22.05 17-18
ˆ
hova. Ndi baa mbale i? Ibale a ngwel´ el´ § 14-15
 ˆ olˆ ngandak bagwe- ´
Ngwa um, 6 Matjel va. Bibel i mpod
ˆ ´ ´ ˆ ´ ´
Kena ni bisu i honbana be´ ni be,´ lel ba Yehova ba ba be bikweha bi
ˆ ndi di ye´ le di nigle bo. Kiki hi-
´
ni nwehlaga ki be ni be ni nem ´ ´ ˜ wo- bot,
ˆ ´ ´ ´ ˆ a bi ´
hega, Yeh ´ ovaˆ a bi seb´ el´ Kine ˜ David
nsona . . . Nlelem kiki Yehova ˆ ˜
nweh ´ el´ be´ ni nem ˜ we´ wonsona, ˆ le “mut nu a nkonha nem wem ma-
´ ˜ ´ ´ se´ e.”´ (Minson mi baoma ˆ 13:22) Da-
yak be ni nlama bon nlelem.
vid a bi bon˜ mam mabe, ndi to hala
—Kolˆ os ˆ e´ 3:13.
´
di ye le di nigle nye. Inyuki? Inyule
´ ova ˆ a ye´ Nhek wes, ´ Nte´ e´ mamben ´
Yeh a bi pe´ ena ´ ´ A bi emble maeba
be. ´ ba
ni Nke´ es, ´ a ye´ ki Tata wes ´ nugweha. ´
bi ti nye, a bat ki nweh ´ el´ inyu bibe- ´
(Tjembi ´ 100:3; Yesaya ´ 33:22) I nge- ´ ˜ ´ ˆ
ba a bi bon. Inyu hala nyen Yehova a
da di mbok ˆ mben ´ ye, ´ ndi di tam toi ´ el´ nye.—Tjembi ´
bi nweh 51:3, 4, 10-12.
´
beba yes, ´ a ye´ bebee i nweh ´ el´ bes, ´
w22.04 13 § 11-12
a gwe´ ki ngoˆ n˜ i bon˜ hala. (Tjembi ´
86:5) A bi gwel´ el´ mpod ˆ ol ˆ Yesaya ´ inyu Ngwa mbok, 8 Matjel
´
kal bes le: “To i ba yaa le bibeba ´ bi- ˆ a gwe´
ˆ Mut a’ ti gwom gwobisona
nan bi koibak tjoˆ om, ˆ gw’a pop ˆ kiki ˆ ˜ ˜ ´ ˆ
inyu son nin ye.—Hiob 2:4.
pem.” (Yesaya ´ 1:18) Di ye´ bikweha ´ bi
ˆ jon di nla pot, di bon˜ ki mam Bibel i nunda ˜ le nyemb i ye´ noo ˜ ´
wes.
bot, ˆ ´
ma ma nunbaha ˜ bot ˆ bape. (Yakob ˆ oˆ (1 Korinto 15:25, 26) I ngeda di nkon
´ nyen a nkon ngandak,
3:2) Ndi hala a nsoˆ na ˜ be´ bes ´ i nogla ˆ tole mut wes
´ ˜ Inyuki di
ni bo. Ibale di ye´ bebee i nweh ´ el, ´ d’a di ye le di kon nyemb woni.
˜ Inyule Yeh ´ ovaˆ
ˆ
nogla ni bot bape. (Bingengen 17:9;ˆ ´ ´ nkon nyemb woni? a
´ ˜
19:11; Mate´ oˆ 18:21, 22) I ngeda ´ di bi˜ hek bes le di nin i boga ni boga.
˜ 3:11) I ngeda ´
˜
mbon bon ba dihoha, Yehova a nso- ˆ ´ ˆ ˆ (Nanal di nkon nyemb
mbol ˆ le di nwehlana ´ bes ´ ni bes. ´ Di woni, hala a nla bon˜ le di soˆ n˜ nin˜ yes.
˜ ´
ˆ bon˜ hala. Di hoya
koli ˆ ban˜ le, Yeh ´ ova ˆ Hala a nla bon˜ le di yon˜ makidik i je
´ el´ bes ´ “a yaaba.”—Yesaya ´ ˜
longe, i hianda minson, ˆ i kee i dokta,
a nweh 55:7. ´ ˜
w22.06 8 § 1-2 i nyo bee i ngeda di nkon ni i ken-
gle mam ma ma nla lona bes bikuu. ´
´ ´ ´ nin, ˜ a nkal le
Ngwa ngee, 7 Matjel Satan a nyi le di ngwes
ˆ ba nkohna
Ni nigle i bot ˆ ˆ
mimbon- di ye´ bebee i bon˜ to kii, di kom ˆ yak
´ ´ ˆ
Yehova mbus ndik inyule di nsomb ˆ ˆ
ol
ga ni njel hemle ni wongut.
—Lokˆ Heber
´ 6:12. be´ wo. (Hiob ˆ 2:5) Ndi maliga be´ ma!
Kiki “Satan a ye´ nu a gwe´ ngui i nol,”
Di nlama be´ jop ˆ i pemsan´ ˆ
ni bot a noode bon˜ le woni ˜ u tinde bes ´ i komˆ
bape, ndi di nla ot ˆ biniigana mu ´ ˆ ˆ ´
´ Yehova mbus.—Lok Heber 2:14, 15.
i ndemb el´ i bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova
ˆ bape.
w22.06 18 § 15-16
Di wan le ndemb ´ el´ i Yesu.
´ Tolakii di
ta be´ peles kiki Yesu, ´ di nla nigle bi-
lem gwe, di noode ki bon˜ i mam
´
a bi bon. ˜ (1 Petr´ oˆ 2:21) Ibale di
mbon kii yosona di nla inyu non˜ nde-
˜ ˆ ´
mbel´ i Yesu,
´ di ga konde ˆ ´ el´ Yeh
lem ´ o-ˆ
Ngwa koo, 9 Matjel A kal ki le: “Ibale di mbon˜ be´ mam di
´ hala.” Jon iba-
Ni nwas ban˜ le hiangaa ˜
´ hi´ na
˜
nal, niiga bo, ba ga kal bes
ˆ ˆ le bon bes ´ ba gwes ´ Ye- ´
hiun hi bak be´ i nem.— ˜ Efes oˆ 4:26. le di nsomb
ˆ
ol
´ hova, bomede ba nlama yimbe le di
I ngeda ba nsoˆ na ˜ nson wes, ´ di nkod-
ngwes ´ Yeh´ ova
ˆ banga ˜ banga.
˜ Ngandak
ba ndigi i bon ba muu. Jon i nloˆ o- ˆ
mam i ye le bagwal ba nla bon˜ inyu
´
˜ ´ ´ ˜ ´ ´ Yeh
´ ova.
ˆ
ha ba nsen le di teeda nsan bes ni
´ Di jos ˆ Satan, he bes ´ ni bes ´ be. ´ Di niiga bon bap i gwes Di be´ n- ˜
bes. ´ ´
ge i yom mankee wada le Andrew nu
loˆ oha
ˆ ban˜ be´ nge ˜ mahoha ˆ ma lok ˆ ke´ e´
a gwe´ 17 nwii a nkal: “Hiki ngeda, ´ ba-
yes,´ ndi di pala sangal ˜ mindan. ˜ (Bi- ´
´ en ´ 19:11) Di ba ki bebee i hol- ˆ gwal bem ba be kal me le masoohe
ngeng
´ ´ ˆ ˆ ma ye´ nsen˜ ngandak. Papa yem a be´
na bes ni bes. (Tito 3:14) I mahola soohe ni me hiki u, yak i ngeda ´ me
bape ba bi ti i manke´ e´ nu muda nu be´ me ma soohe. Nano maeba ´ ma,
a be´ ena ´ ngoˆ n˜ ni mahola, ˆ ma bi tih- ma bi tihba me ngandak, me ngwes ´
ba lok ˆ ke´ e´ i juu li likaloˆ li jolisona. ˆ ´ ova,
ˆ
ˆ ´ ´ me nsoohe Yeh me ntehe nye kiki
Hala a bi konde ledes maada map, ba Tata.” A bagwal, ibale ni ngwes ´ Ye- ´
yila kiki ngim lihaa. (Tjembi ´ 133:1) ˆ
hova, hala a ga tinde yak bon banan
Mom ma dikoo ma lok kee´ yes
ˆ ˆ ˆ ˆ ´ ´ i boda ˆ ´ nye. w22.05 28 § 7-8
i gwes
ˆ ˆ
ni i bolom i ngwelel Yehova to hala ´ ´ ´ ˆ
kiki ngomin a bi soˆ na ˜ nson wes. ´ Bape
Kel sonde, 11 Matjel
´
ba ye i ndap mok inyu hemle yap. Di ´
ˆ
Soble . . . i ye´ i tohol be.´
nla soohe inyu yap, di soohe inyu ma- ´ oˆ 3:21.
haa map, di soohe ki inyu lok ˆ ke´ e´ ba —1 Petr
nla gwel inyule ba nti i lok ˆ ke´ e´ i ma- ˆ soble,
ˆ
´ ˆ ol
ˆ Yeh´ ovaˆ ˜ Inyu ba bebee i kos jam jada di
kend i bod
´
nem, ba tinak nlama bon˜ ilole di nkos ˆ soble
ˆ li ye´ le,
bo i mam ma mbeda bo, ba soˆ n˜ ok ˆ ki ´
di tam bibeba gwes. (Minson mi bao- ´ ˆ
´ ´
bo i bikeehene. (Kolose 4:3, 18) Ni ˆ ˆ ´
ˆ ma 2:37, 38) Ba nkal le mut a ntam
hoiga ban˜ le masoohe manan ma nla toi beba ´ ye´ i ngeda ´ a nhe´ nha ˜ he´ nha
˜
ˆ
hola i lok ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni bol ˆ om
ˆ ˆ ´
ˆ ´ ˆ yosona. Baa u nwas mam ma ma nle-
i yosona!—2 Tesalonika 3:1, 2; 1 Ti- ´ ´ ´ ˆ
mel be Yehova kiki bo malal ma nye-
ˆ e´ oˆ 2:1, 2. w22.12 26-27 § 15-16 ˆ hibanga, ˜
mot ga, i ot ni pot bijoˆ n? ˜ (1 Ko-
´ ´ ˆ
ˆ ˆ
rinto 6:9, 10; 2 Korinto 7:1; Efes ˆ o 4:
Ngwa jon, 10 Matjel ˜ ˜
ˆ bape, baa u 29) U waa ban jo san. Bat mut a nii-
A we nu u niiga bot ga we Bibel mahola ˆ tole miman˜ mi
´
niiga be wemede?—Romaˆ 2:21. ˜ Ibale u ye´ mange ˜
likoda jon. ni le u
˜ ˜ kal bo
Bonge ba nigle bagwal. I ye´ maliga nginda yii i ndap bagwal bon,
ˆ we i nwas bilem bibe bi bi
le bagwal ba ta be´ peles. (Roma ˆ 3: le ba hola
˜ ˆ ´ ˜
nken we i soblana. ˆ Di nlama ki beg ´ es´
23) Ndi, ba nlama bon kii yosona ba
´ ´ ova ˆ hiki ngeda, ´
nla inyu unda bon bap ndemb el´ ilam. Yeh hala wee di kenek
˜ ˜ makoda, di timbhege. (Lok ˆ Heber ´ 10:
Isan mbai wada nyen a kal le: “Bonge
´
ba ye´ kiki eponge.
´ Ibale u nyube hio 24, 25) I ngeda ba ga neebe le u ba
liboo, hi mpam mahindi; u yube hio nte´ e´ likalo, ˆ bod ˆ ol ˆ ke i likaloˆ hiki nge- ´
malep ´ ma mpop,
ˆ hi mpam mapubi.” da. w23.03 10-11 § 14-16
 ˜
Ngwa njangumba, 12 Matjel te´ oˆ ba bi koba nye nyoo, “Paul a bo- ˆ
´ ova
ˆ Nyambe a kal nyoo le: “Hala ˆ ´ ´ ´ ´
dol gwelel ngeda ye yosona inyu anal ˆ ˜
Yeh ˜ i Nyambe.” (Minson mi baoma ˆ
kiki u mbon˜ jam lini, u ye´ ntiihege” banga
´
ˆ
—Bibodle 3:14. 18:2-5) Paul a bi nwas be le yom yo
ˆ ˆ ol ˆ “nyoo,” ki yo i soˆ na ˜ nye i bon˜ jam li ye´ toi
Kaat Bibodle
ˆ ˆ
3:14, 15 i mpod
˜ nsen, hala wee i gwel´ el´ Yeh
˜ ´ ova.
ˆ Kiki
ni “mboo” i nyoo. Ibale yanga
´ ova ˆ a be´ pod ˆ os ˆ i wom Eden, ´ nyoo Paul a be´ sal ngandak, a be´ a koli ˆ le- ´
yon Yeh ki ´ ˆ ´ ´ ´
des lok kee ye. A bi kal bo le ba nwas
´ ˜
i bi nok be i yom a bi kal. Jon angel
´ ova ˆ ban˜ le mandutu tole nyina ˜ i koga kel
yon Yeh a be´ pod ˆ os ˆ ha nuga be. ´
i bon˜ bo le ba hoya ˆ “mam ma nloˆ o- ˆ
Njee a ye´ i angel ˜ i? Kaat Masoola ˜
ha ba nsen,” hala wee bolo i Yehova. ˆ ˆ ´ ˆ
12:9 i ntimbhe i mbadga i. I nunda ˜
ˆ w22.08 20 § 3
le “nlombi nyoo” u ye´ Satan Nsohop.
´ ˆ ol ˆ mboˆ o, ˆ i mbe- ´ ´ ´
I ngeda Bibel i mpod Ngwa ngee, 14 Matjel
ˆ ol ˆ bot ˆ ba ba nigle mahonol ˜
na pod
˜ Iket´ e´ bilon˜ gwobisona,
ˆ ˜ n˜ nlam u
na
ni mabonok ma ngim mut. Jon mboˆ oˆ nlama ndugi anlana.—Markoˆ 13:10.
˜
i nyoo i ye´ biangel ˜ ni botˆ ba binam
´ yes, ´ somb ˆ ˆ i Nyambe i ye´
ba ba gwe mahonol ni mabonok´ ˜ ˜ ma Munu ngeda ol
´ ova
ˆ ´ le na ˜ n˜ nlam u Ane u anlana ˜ ni nkon˜
Satan, ba kolbaga Yeh ni bagwe- ˆ ˆ ´ ˆ ˆ oˆ
´ ´
lel be. Hala wee biangel bi, bi bi nyo- ˜ ’isi wonsona. (1 Timoteo 2:3, 4) Bol
ˆ ni bot ˆ Yeh ´ ova ˆ i. Kiki i ye´ nsen˜ ngandak, jon
di nyoo i ngii i dilo di Noa,
ba binam ba ba gwe´ mabonok ˜ ma a bi be´ ega ´ yo Man we´ Yesu. ´ Di nyi
ˆ ˆ le kiki Yesu ´ nyen a nkena nson u, w’a
Nsohop.—Bibodle 6:1, 2; Yohanes 8: ˜ ˆ
44; 1 Yohanes ˆ 5:19; Yuda 6. w22.07 14- mal ilole lisuk li nkola inonnaga ni so-
mbol ˆ i Yeh ´ ova. ˆ (Mate´ oˆ 24:14) Kii i nyis
15 § 4-5 ´ hala? Ndek ´ ngeda ´
bes ilole a mbet
Ngwa um, 13 Matjel i ngii, a bi bomna ni banigil be´ ba-
ˆ hiada i Galilea, ´ a kal bo
Ni wan mambe mam ma nloˆ ohaˆ ba hogi i hikoa
ˆ ˆ
˜
nsen.—Filipi 1:10. le: “Me nkohna kunde yosona i ngii ni
´
’isi.” I ngeda a bi mal kal bo hala, a
˜ ˆ
Noma Paul a be´ gwes
´ lok
ˆ ke´ e´ nga-
bi konde ˆ le: “Jon kena, ni yilha bot ˆ ba
ndak. Nyemede a bi boma mandu- bilon˜ gwobisona ˆ banigil.” (Mate´ oˆ 28:
tu; jon a be´ nok lok ˆ ke´ e, ´ a be´ ko- ˆ
18, 19) Jon, iket ´ e´ minson Yeh ´ ova
ˆ a bi
ˆ ´ ´
nol ki bo ngoo i ngeda ba be boma be´ ega ´ Yesu, ´ wada u be´ le a kena nson
mandutu. Lisan˜ jada, moni mi bi he- ´
likalo. ˆ Bibanga ˜ bi, bi n˜ eba ´ le Yesu ´ a ngi
˜nel´ Paul, a sal ni ngui inyu bana ndek ´ ˜ n˜ nlam letee ni ngeda ´
ˆ lok ˆ ke´ e. ´ (Minson ken-ga nson na
yom, ni inyu hola ´
yes. w22.07 8 § 1, 3; 9 § 4
mi baoma 20:34) A be koˆ n˜ oˆ oˆ ma-
ˆ ´
ndap ma mabado. ˆ I ngeda ´ a bi bol
i Korinto, ˆ a bi bok ˆ ndugi a sal ni
Akila bo Priskila ba ba be´ sal nlel´ em ´
bolˆ oˆ kiki nye. Ndi “hiki kel Sabat,” a
be´ ke i anle ˜ Lok
ˆ Yuda ni bot ˆ ba Gri-
kia na ˜ n˜ nlam. I ngeda´ Silas ni Timo- ˆ
 ´ ba bi yimbe le “Daniel a
Ngwa mbok, 15 Matjel mu i ane ye,
´ ´ ˆ ot ˆ ob ˆ o.” ˆ Ba bi kal le a
Ngen˜ y’a lo le i bot ˆ bobasona
ˆ ba beena libak li tob
“be´ mut ba nla bod ˆ ol ˆ nem,˜ a be´ joha
ˆ
ye´ iket´ e´ son˜ b’a nok kin˜ ye,´ ba ´ ˆ ˆ ´ ´ ´ ˆ
ˆ ba bi bon˜ mam be ni bolo ye, a be be to mut maloga.”
pam, i bot ´
(Daniel 6:3, 4) Ndemb el´ i Daniel i nla-
malam inyu bitugne bi nin.˜ ´
ma tinde bes i badba mambadga mana:
ˆ
—Yohanes 5:28, 29. ˆ ba ba ta be´ Mbogi ˆ Yeh ´ ovaˆ
‘Lelaa bot
Bot ˆ ba te´ e´ sep, ´ hala wee ba ba bi bon˜ ba ntehe me? Baa ba ntehe me kiki mut
nu a njoha ˆ be´ ni bol ˆ oˆ ye´ ni mut nu ba
mam malam ilole ba nwo, bon ba ga
˜ inyule mol ˆ map ma be´ nla bod ˆ ol ˆ nem?’˜ Inyuki di nlama bad-
‘tuge inyu nin,’
´ di
mu kaat nin˜ ilole ba nwo. Hala a nkob- ba mambadga mana? Inyule i ngeda
la le i “bot ˆ ba bi bon˜ mam malam,” ba ye´ mut ba nla bod ˆ ol ˆ nem,˜ hala a nti Ye- ´
ˆ ˆ ´
hova lipem. w22.09 8-9 § 2-4
kaat Yohanes 5:29 i nkal le ba ga tuge,
bon yak kaat Minson mi baoma ˆ 24:15 ˆ
i nseb ´ el´ le “bot ˆ ba te´ e´ sep.” ´ I ndo-
Ngwa jon, 17 Matjel
˜ i, i nkiha ni kaat Roma
ni ˆ 6:7, i i nkal Yilnana banigle ´ Nyambe kiki
´ ´
bon a ngwes.— Efes ´ oˆ 5:1.
le: “I mut a nwo a mal saa inyu beba
´ ´ ˆ
ye.” I ngeda i bot ba tee sep ba, ba bi ´ ´ ´ ´ di nog ˆ ol ˆ mamben ´ ma Yeh ´ ova, ˆ
´ ova ˆ ´ I ngeda
wo, Yeh a bi sas bibeba gwap, ndi ˆ
di nkos ngandak bisai. Bimbe? Di heg- ´
˜
a ngi bigdaga mam malam ba bi bon.
ˆ Heber´ da le baon˜ mandap ba non˜ be´ mamben ´
(Lok 6:10) Ndi inyu bon˜ le mol ˆ ˜
ma maon mu lon yap. Ki mandap mo- ˜
´
map ma yegle mu kaat nin, i mbeda ˜ ´ ˆ ˜ n, ˜ ma nkwo. Tole iba-
masona ba no
le ba te´ nbe ˜ i gwel´ el´ Yeh
´ ova. ˆ w22.09 18 le ngim dokta i non˜ be´ mamben ´ ma
§ 13, 15 bidokta bi bi ye´ mu lon˜ ye, ´ a nla nol
bakokon. Hala a n˜ eba ´ le mamben ´ ma
Ngwa koo, 16 Matjel ye´ inyu longe ˜ yes. ´ Nlel´ em ´ jam won u
ˆ [Yeh´ ova]
ˆ
I mam momasona a ye´ loˆ nni
˜ mamben ´ ma Yeh ´ ova.
ˆ Yeh ´ ova ˆ
˜ ˆ ˆ ˜
mbon, di nla bodol mo nem. a nsayap i bot ˆ ba nog ˆ ol ˆ mamben ´ me. ´
´ ˆ
A nkal le: “Bot ba tee sep b’a kodol ´ ´ ´ ˆ ˆ
—Tjembi 33:4.
hisi, ba yen ´ ki mu mba ni mba.” (Tje- ´
Mpod ˆ ol ˆ Daniel a bi eba ´ le ba nla bo- ˆ
mbi 37:29) Di hegda ´ le adna, nsan, ˜ ni
ˆ ˜
dol nye nem. To hala kiki Babilon yon ˆ
ˆ ´ a bi bol mase´ e´ ma ma ga ba hana ’isi ngeda ´ bot ˆ
i bi kena nye minkom, i ngeda ˆ ba ga nog ˆ ol ˆ mamben ´ ma Ye- ´
´ ´ ˆ bobasona
nyoo, a bi eba le a ye mut ba nla bo- ˆ ˜ ˜ ´ ˆ ˆ ˆ
ˆ nem. ˜ ˆ ˆ ol ˆ nye nem ˜ hova. I nin i yon Yehova a nsombol le
dol Ba bi konde bod u bana. Inyu hala nyen besbobas ´ ona ˆ
i ngeda ´ Yeh´ ova ˆ a bi hola ˆ nye i kobol ´ ´
´ ´ ˜ Babilon. ˆ di nlama gwes telepsep! w22.08 27-28
bieem bi Nebukadn ezar, kine § 6-8
(Daniel 4:20-22, 25) I mbus ngandak
nwii, Daniel a bi eba ´ ki le ba koli ˆ bo- ˆ
ˆ ˜ ´
dol nye nem i ngeda a bi kobol matila
ma bi pam i libap li ndap li kine ˜ Ba-
ˆ
bilon. (Daniel 5:5, 25-29) I mbus nge- ´
da, yak Darius kine ˜ Media ´ ni botˆ ba be´
 inyule i nlol ˆ ni Yeh ´ ova.
ˆ (Roma ˆ 15:13)
Kel sonde, 18 Matjel
ˆ ˆ
Te´ eda
´ ngap yon˜ i hek pek ´ inyu mam Di nyi mimbonga a bi bon, di nyi˜ ki le
ˆ ˆ ´
momasona.—2 Timoteo 4:5. ˆ a ye´ a nyon ˆ os ˆ mimbonga ˆ nwe. ´ (Nanga ˜
ˆ ´
bot 23:19) Di ye nkwoog nkaa le Ye- ´
´ di gwe´ mandutu ma ma nlol ˆ ˆ
I ngeda
´ ´ ´ ˜ hova a gwe´ ndik be´ ngoˆ n, ˜ ndi a gwe´
bes ikete likoda, hala a nla bon le di ki ngui i yon ˆ os ˆ i mam momasona ˆ a bi
te´ nbe˜ ha be´ ni Yeh ´ ova,
ˆ di nyodi yak ˆ ´
bon. Tata wes nu ngii a ngwes bes, ´ ´ a
ˆ ˜
i nton we. Lelaa di nla yemb ´ ´ el´ ma- ´ ki le di bod ˆ ol ˆ nye nem.˜ ´
ngwes I ngeda
ndutu ma? Di nlama ‘te´ eda ´ ngap yes ´ ˆ ˆ ´ ˆ
di mbodol Yehova nem ni nem wes wo- ˜ ˜ ´
i hek pek,’ ´ di ‘telep ki sin˜ iket ´ e´ hemle.’
´ ˆ ´
nsona, ha nyen di nla bana makend, di
Di nte´ eda ´ ngap yes ´ i hek pek ´ i ngeda ´ ´ ´ ˆ
ba ki masee i honba mandutu di mbo-
di nyen ´ nwee, di tibil yaga hek pek, ´ di
ma len, ni ma di ga boma yani. w22.10
bon˜ ki biliya i tehe mam kiki Yeh ´ ova ˆ a
24 § 1-3
ntehe mo. Ibale di mbon˜ hala, hiun hi
ga boˆ nha ˜ be´ bes´ bijoˆ n,
˜ ndi di ga yon˜
Ngwa um, 20 Matjel
makidik malam. Bebek, manke´ e´ wada
´ e´ likoda a mbon˜ bes ´ beba.
´ Ba ye´ liten´ li bot
ˆ ba ndok, . . . bon
iket Baa ma- ´ ´ ´ Yeh´ ova.
ˆ
´ ´
nkee nu munlom tole nu muda iket ˆ ´ e´ li- ba ngwes be emble mben
´
koda a ma bon˜ we jam libe? Bebek a be´ —Yesaya 30:9.
yak man˜ u likoda. I nla ba le manyun˜ Kiki ba be´ gwes ´ be´ emble Yeh ´ ova, ˆ Yesa- ´
a be´ ena ´ be´ mahonol ˜ mabe. (Roma ˆ 3: ya a bi legel le Yeh ´ ova ˆ a ga nwas le ndu-
ˆ oˆ 3:2) Ndi mabonok ˜ me´ ma
23; Yakob tu i kwel´ bo. (Yesaya ´ 30:5, 17; Yer ´ emia ´
bi unbaha we. Bebek hala a bi tinde 25:8-11) Hala ki nyen mam ma bi boˆ na ˜
we i kalba le: “Ibale manke´ e´ a nla bon˜ i ngeda ´ bot ˆ ba Babilon ˆ ba bi lo ba gwel
me i nya jam ini, wee ntoˆ n˜ u Djob be´ bo, ba kena bo i minkom. ˆ Ndi ngim
unu.” Hala nyen Satan a gwe´ ngoˆ n˜ le di bon ba Lok ˆ Yuda i bi te´ nbe ˜ i gwel´ el´ Ye- ´
honol. ˜ (2 Korintoˆ 2:11) Ibale di mba- ˆ ´
˜ ini, di nla waa gwe- ´ hova. Yesaya a bi kal bo le kel yada,
na nya mahonol Yeh ´ ovaˆ a ga bon˜ le ba temb ´ i Yeru- ´
lel´ Yeh ´ ova, ˆ di nyodi yak i ntoˆ n˜ we. ´ Di ´
salem. (Yesaya 30:18, 19) Kiki Yehova ´ ˆ
nlama yon˜ yihe le di te´ edana ´ ban˜ hiun. a bi pot, hala ki nyen a bi bon. ˜ A bi ko-
w22.11 20 § 1, 3; 21 § 4 bol bo i minkom ˆ i Babilon, ˆ a tembna ´
˜ bo i lon˜ yap. Ndi ngandak nwii i bi tag-
Ngwa njangumba, 19 Matjel ´ ova ˆ ˜
ˆ ˆ ´ ˆ ˜ ´ be ilole Yeh a nkobol bo. I biban-
Bodol Yehova nem.—Tjembi 27:14. ´
ga bini le “Yehova a ye i bem le a bo- ˆ ´ ˆ
´ ova
Yeh ˆ a bi ti bes´ botnem ˜ i nin˜ boga. n˜ olˆ be´ longe,” ˜ bi nunda ˜ le joga ˆ li ngeda ´
˜ ˆ
Bahogi ba mbot nem le ba ga nin˜ li bi tagbe ilole bon ba Lok Yuda ba
i boga ni boga i ngii, ba bak biheg ´ el´ ba bi te´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova ˆ ba ntemb ´ i lon˜
ˆ yap. Ni maliga, bon ba Israel ba bi teg- ´
bi mbuu. (1 Korinto 15:50, 53) Ndi li-
´ ˆ i Babilon, ˆ ilole
bim li mbot li nhemle le li ga nin˜ i boga baha 70 nwii i minkom
ndek ´ yap i ntemb ´ ´
i Yerusalem. (Yesaya´
ni boga hana ’isi, li bak peles, li bak
´ ´ ´
mboˆ o,
ˆ li ninik
˜ iket ´ e´ mase´ e. ´ (Masoola 10:21; Yeremia 29:10) I ngeda bon ba
21:3, 4) To di gwe´ botnem ˜ i nin˜ i ngii Israel ba be´ i minkom ˆ i Babilon, ˆ ba be´
tole hana ’isi, botnem yes i nloˆ oha
˜ ´ ˆ ee. Ndi i ngeda ba ga temb i lon˜ yap, ba
´ ´
bane bes´ nsen.˜ Botnem ˜ ´ i nla be´ set
yes ga ee ha be. ´ w22.11 9 § 4
 ´ ´
Ngwa ngee, 21 Matjel biniigana bi bisu, bi nlama yak nigil
Mase´ e´ ni bot ˆ ba bi kohna
ˆ nde´ e´ nga
˜ njip mam i i ye´ mu i Banga ˜ i Djob.
´ ´ u nigil njip mam i Bi-
inyu telepsep.—Mat e´ oˆ 5:10. Baa u ngwes
ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ˆ bel? Baa ngoˆ n˜ yon˜ i ye´ le u kee ni
I len ini, lok ni i bo- bisu i nigil inyu yi somb ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova
ˆ
ˆ i nihbe nlel´ em
lom ´ ndutu baoma ˆ ba ´ ´ ´ e´
´ ˆ ni i hol? Yigil i nledel ngandak iket
bi nihbe i hiai hi bisu i ngeda bot ´ Baa yak we? Baa u be´ yon˜ nge-
yes. ´
ba be´ te´ e´ nga ˜ bo inyule ba be´ po- ˆ ´ ´
da i nigil i ngeda u be i suklu? Baa u
ˆ ´ ´ ´ ˆ ˜
dol Yesu. Ngandak ngele, Nton ba- be´ gwes
´ nigil, tole u bi kal le jam jon˜
ke´ es´ bakeni ˜ u bi ti bo “oda le ba pot ´
be li? Ibale hala, ngandak bot ˆ i ye´
˜
ha ban jam jo ki jo, to niiga i jol ˆ li ´ ova
ˆ ˆ we.
kiki we. Ndi Yeh a nla hola
´ ˆ
Yesu.” (Minson mi baoma 4:18-20; A ye´ Malet´ nu a nloo balet ´ bobaso- ˆ
5:27, 28, 40) Ba be´ yi le mut nu na. w23.03 9-10 § 8-10
a ye´ nane˜ nkeni ˜ nyen a nti bo ‘oda
´ ´
le ba teene bot bobasona ˆ ˆ likalo, ˆ ba Ngwa koo, 23 Matjel
bok ki mbogi ˆ i nya i yoni’ ˆ inyu Kris- ˜ ˜
ˆ (Minson mi baoma ˆ Ni neebe ki ni nemlima le banga
to.
´ ˆ ˆ
10:42) Inyu i bela ikete nan, yon i nla tohol be.´
´ ´ ´
hala nyen Petro ni Yohanes ba bi —Yakob ˆ oˆ 1:21.
pot ni makend ´ i jol ˆ li baoma, ˆ ba
kal le ba ga nog ˆ ol ˆ Djob iloo i ba- Ibale di gwe´ nemlima, ˜ di ga nwas le
˜ i Djob i hola ˆ bes ´ i he´ nha. ˜
ke´ es´ ba, ba konde ˆ le ba ga waa be´ Banga
ˆ ´ ´
Iba-
ˆ
pot i jol li Yesu. (Minson mi bao- ´ ˆ le di nwas ngok ni peena, ha nyen
´ ´ bo inyu- Banga ˜ i Djob i ga hola ˆ bes ´ i unda
ma 5:29) I ngeda ba bi bep ´ ˜ ´
le ba nte´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova, ˆ baoma ˆ ba bi konangoo ni gweha. Mabonok
´
mes
nyodi i bisu bi Ntoˆ n˜ bake´ es ´ bakeni ˜ i ngeda di ye´ ni bot ˆ bape mon ma
ˆ
u Lok Yuda, “ba konok masee inyu- ´ ´ n˜ eba ´ too di nwas le Banga ˜ i Djob
ˆ bes ´ i he´ nha. ˜
le ba bi e´ na ˜ kiki bot ˆ ba koli ˆ kohna ˆ i hola Farisai i bi nwas
wonyuu inyu jol [li Yesu].” Hala a bi ˆ ´ be´ le Banga ˜ i Djob i he´ nha ˜ bo, inyu
nom be, ´ ba temb ´ ba bod ˆ ol ˆ anal ˜ na ˜ n˜ hala nyen ba be´ “kogse i bot ˆ ba
ˆ ´ ´
gwe be nsohi.” (Mateo 12:7) Yak ´ ˆ
nlam!—Minson mi baoma 5:41, 42. ´ i mam di mbon˜ bot ˆ bape mon
w22.10 12-13 § 2-4 bes,
˜
ma nunda too di ye nwas le Ban- ´ ˜
Ngwa mbok, 22 Matjel ga i Djob i he´ nha ˜ bes. ´ Kiki hihega, ´
baa di mbena ´ pod ˆ olˆ bilem bilam bi
I ye´ me longe
˜ le me tiige Nyambe
ˆ bape, tole di mpod ˆ ol ˆ ndik bilem
´ bot
bebee.—Tjembi 73:28. gwap bibe? Baa di nunda bot ˜ ˆ kona-
Inyu yi Yeh ´ ova
ˆ di nlama bod ˆ ol
ˆ ni bi- ´ ´
ngoo di nwehlak bo, tole di mbena
˜ ˆ ´ ´
niigana noma Paul a sebel i kaat Lok ˆ ´ ´ ˆ ´ ´ ´
kees bot di nai ki le di nwehel be bo?
´
Heber le: “Biniigana bi bisu.” A be´ Ibale di mbadba mambadga mana,
yan be´ biniigana bi, jon a bi kal le ha nyen d’a tehe too di ye´ nwas le
bi ye´ kiki milik ba nyus nke´ n˜ e´ e´ man. Bitilna bi hola ˆ bes ´ i he´ nha.—1 ˜ Timo- ˆ
(Lok ˆ Heber
´ 5:12; 6:1) Ndi a bi kal le ´ ˆ
teo 4:12, 15; Lok Heber 4:12. w23.02 ˆ ´
bikristen bi nlama ndik be´ sugul mu 12 § 13-14
 ˆ ´ di mam malam Yeh ´ ova ˆ
Ngwa jon, 24 Matjel malep a ga
´ ova
ˆ Nyambe won,˜ memede ˜
bon inyu bot ba binam isi ane i Man ˆ
Me Yeh
nyen me ngwel woo won˜ walom,ˆ we´ Yesu. ´ Yesu ´ a nloo Salom ˆ oˆ i ma-
njel momasona. Salomo a be´ kweha ˆ ˆ ˆ ´
men me nkal we le: ‘U kon ban˜ woni.
˜
ˆ we.’—Yesaya
´ mut i i bi bon˜ dihoha ˆ dikeni, ˜ i i bi
M’a hola 41:13. ´ li Djob ngandak mandu-
lona liten ˜
Di be´ nge ˜ ´
ndemb el´ i Yosep ˆ mut Ari- tu. Ndi Yesu ´ nye a ye´ Nane nu a ye´
matia. Lok ˆ Yuda i be´ ti nye lipem ´ ˜ ´ ˆ
peles, a mbon be dihoha. (Lukas 1:
´ ˆ ˜ ´ ´ ˜ ˆ Heber ´
ngandak. A be i Nton bakees bakeni 32; Lok 4:14, 15) Kristoˆ a bi
ˆ Yuda. Ndi i ngeda ´ ´
ba Lok Yesu a bi unda le kekikel, a ga kwo be´ i beba, ´
ˆ ol ˆ nson we´ hana ’isi, Yosep ˆ a be´ e- ´
bod ˜ ˆ a ga bon˜ be´ to jam jo ki jo li li nla
na be´ nem ˜ ngui. Noma ˆ
Yohanes a bi lona bot ˆ ba ye´ isi ane ye´ mandutu.
kal le: “A be´ nnigil Yesu ´ bisos ˆ oli ˆ inyu-
Kiki a ye´ Kine ˜ yes, ´ di ye´ toi nsaibak!
le a be´ kon Lok ˆ Yuda woni.” ˜ (Yoha-ˆ
w22.12 11 § 9-10
´
nes 19:38) A be gwes nan nlam, ndi ´ ˜ ˜
˜
a be´ somb ˆ ˆ be´ le bot
ol ˆ bape ba yi le Ngwa njangumba, 26 Matjel
a nhemle Yesu. Bebek le a be´ honol
´ ´ ˜ ˆ
Noglana i bot ˆ ba n˜ ega ´ be,´ suhlana
ˆ ´ ´
le bot ba ga ti ha be nye lipem. Ndi,
´ ki bebomede isi yap, inyule ba ntoˆ n˜
´
Bibel i nkal le i mbus nyemb i Yesu, be.—L´ ˆ Heber
ok ´ 13:17.
ˆ
Yosep mut Arimatia “a bi bana nem ˜
ngui i ke yak Pilato, ˆ a bat nye mim Ibale ngim kon i ye´ mu mbegd ´ e´ kii
´
u Yesu.” (Marko 15:42, 43) Yosepˆ ˆ a di nlama bon? Di nlama non˜ bi- ˜
ˆ
be´ soˆ oˆ ha be´ le a nhemle ´ Yesu. ´ Baa kila bi ngomin kiki bo i jowa
´ ˆ
moo,
yak we u nkon bot ˆ woni ˜ kiki Yosep? ˆ i yen haa ni bot bape, i haba mask
ni i yen ´ besbotama ´ i ndap. I nge- ´
w23.01 30 § 13-14 ˆ ˆ ˜
da di nogol bikila bi, di nunda le di
nti Yeh ´ ova ˆ mayega ´ inyu likebla ´ lini
Kel sonde, 25 Matjel
ˆ bon˜ ba ye´ nsaibak, yak bagwel´ el´ ˜
le nin. I ngeda bikuu bi nkwo, ma- ´
Bot ´ ni bot ˆ ba libok ˆ ba nla
wanda mes
bon˜ ba ba ye´ ni we hiki ngeda,
´ ba ´ ´ ´
pot mam ma tee be, di nla yak nok
emblege bibanga gwon bi bi ye´
˜ ˜
´ ba ye´ nsaibak! i mam ma i radioˆ tole i tel´ e. ´ Iloo-
nyonok ni pek, le di emble “hiki jam” ba nkal bes, ´
˜
—1 Bikine 10:8. ˆ ngo-
di nlama emble bidokta ni lok
˜
Kinemuda i Seba ´ i bi nok le isi ane min. (Bingeng ´ en ´ 14:15) Juu li bake-
i Salom ˆ o,ˆ bot ˆ ba nin˜ iket ´ e´ nsan,
˜ ba na ntoˆ n˜ ni Betel ´ ba mbok ˆ ndugi ba
ban-ga i mam momasona ma nkon ˆ kwel ni bot ba nyi kii yosona ˆ ˆ i ye´
bo ngoˆ n. ˜ I kinemuda
˜ i, i bi ke nta- tagbe, ilole ba nti bes ´ biniigana inyu
´
ndaa like letee ni i Yerusalem, ´ inyu makoda ni likalo. ˆ I ngeda ´ ˆ ol ˆ
di nog
bon˜ le nyemede a tehe i jam li ni mis bo, hala a mbon˜ le bikuu bi kwel´ ban˜
me. ´ (1 Bikine ˜ 10:1) I ngeda ´ a bi mal ´ to lok ˆ ke´ e´ yes. ´ Hala a nla bon˜
bes
be´ nge˜ mam ma ane i Kine ˜ Salomˆ o,ˆ yak le bot ˆ ba kahal gwes ´ Mbogi ˆ Ye- ´
a pot bibanga bi buk i len. Ndi nin˜
˜ ˆ
hova mu liboga jes.—1 Petro 2:12. ˆ ´ ´ ˆ
isi ane i Kine ˜ Salom ˆ oˆ i be´ ndik dinyo w23.02 23 § 11-12
 ˆ bes´ i honbaˆ
Ngwa um, 27 Matjel boga u nhola mandutu
´
mes i len ini. To i ngeda ´ baoo bes ´
Ba emble yo, ba nigil ki i kon ´ nyemb, di nwaa be´ gwe- ´
´ ova
Yeh ˆ Nyambe nan won.˜ ba nhan bes
´ 31:13. lel Yehova. Inyuki? Njom yada i ye´
´ ´ ˆ
—Ndiimba Mben
le, di nyi le to ibale di nwo di te´ nbe- ˜
I ngeda ´ Lok ˆ Israel i bi jop ˆ i hisi Yeh ´ o- ˆ ´ ˆ ´
ge ni Yehova, a ga tugul bes ni bot-
ˆ
va a bi bon bo, ba be yeene be homa ´ ´ ´ ´ ˜ ´ (Yohanes
ˆ
nem le di ga wo ha be. 5:
wada. Lok ˆ Israel ihogi i be´ le i hoya ˆ ˆ ˆ He- ´
28, 29; 1 Korinto 15:55-58; Lok
ˆ ´ ´ ´ ´ ova ˆ
lok kee yap i i be bahoma bape. Ndi ber 2:15) Di nyi le Yeh a nla bon˜
´ ova ˆ a bi bon˜ le ba kodba ngandak
Yeh le di nin˜ i boga ni boga, inyule a
ngele´ inyu emble kiki Banga
´ ˜ i Djob ye´ Lingen li nin, ˜ a nin˜ ki i boga ni
i n˜ e´ na, ˜ bot ˆ ba tonlak ˜ yo. (Ndiimba ´
boga. (Tjembi 36:9) Bibel i nkwes ´
´ 31:10-12; Neh ´ emia ´ ´ nkaa le Yeh ´ ova
ˆ
Mben 8:2, 8, 18) bes a gwe´ be´ bibod- ˆ
Di noode le hegda kii man Lok ´ ˆ Isra- ´
le to lisuk.—Tjembi 90:2; 102:12,
el a be le a nogda i ngeda a be´ a bol
´ ˆ ´
24, 27. w22.12 2 § 1-3
i Yerusalem, ´ a tehe didun di lok ˆ ke´ e´
´ ˆ
ye i lolak bahoma bahoma! Hala a bi Ngwa mbok, 29 Matjel
bon˜ le bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova ˆ ba nin˜ ike- ´
Njee a ga bagal bes´ ni gweha
´ i Kris-
te´ adna. I mbus ngeda, ´ i ngen˜ likoda ˆ Baa njiiha, tole nduna,
to? ˜ tole
li bikristen li bi gwe´ e´ i hiai hi bisu, nde´ e´ nga?—R
˜ ˆ
oma 8:35.
bol ˆ om ˆ ba be´ mu ni boda, ˆ ba podok
Bes ´ bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova,ˆ ´ ma-
i ngeda
ngandak mahop. Bahogi ba be´ di-
ndutu ma nkwel bes, hala a nhel´ es
´ ´ ´
yeyeba, bape mingwan˜ mi bot, ˆ bape
ˆ be´ bes. ´ Di nyi le Bibel i nkal le: “Di
bot ba ba bi ke i suklu, ni ba ba bi ke ´ e´ ngandak ma-
nlama tagbene iket
be´ i suklu. Ndi ba be´ beg ´ es´ Yeh ´ ova
ˆ
ˆ i Ane Nyambe.” (Mi-
´ ´ ´ ˆ ´ ndutu inyu jop
ikete adna. I ngeda bot ba be ba yila ˆ
nson mi baoma 14:22) Di nyi le ntel
bikristen, inyu bon˜ le ba pam i nok ˆ okˆ be´ i mbok yondo i het
ˆ ke´ e´ ipe yon i be´ niiga di njob
Bibel, ini lok ´ to maeya, ´
“nyemb y’a ba ha be, to
bo, ba kenek yak i makoda.—Minson nlondok, to njoghe,” mandutu ma
ˆ
mi baoma 2:42; 8:30, 31. w23.02 3 § 7 nla be´ mal. (Masoola 21:4) Yeh ´ ova ˆ a

Ngwa ngee, 28 Matjel

´ ´ nsoˆ nga ˜ be´ le di boma mandutu. Ndi
a nhola ˆ bes ´ i honba. ˆ Di be´ nge˜ i yom
I jam lini jon li nkena i nin˜ boga. Paul a bi kal lok ˆ ke´ e´ i Roma. ˆ A bi
ˆ
—Yohanes 17:3. ˆ a sima ngim mandutu nye ni
bok
´ ˆ ˆ bes ´ le i bot ˆ ba nog
ˆ ol ˆ i lok ˆ ke´ e´ i ba be´ boma. Ndi a kal le:
Yehova a mbon
nye ba ga bana “nin˜ boga.” (Roma ˆ “Loˆ nni ˜ mahola ˆ ma nu a bi gwes ´ bes, ´
´ ´ el´ i mam mana momasona ˆ
6:23) I ngeda di n˜ ot ˆ pek
´ mu jam Ye- ´ di nyemb
´
hovaˆ a mbon ˆ bes, ´ gweha ´ ´ inyu
yes yemb el´ yosona.” ˆ (Roma ˆ 8:36, 37)
´ ova ˆ ˆ bes ´
ye´ i nkonde
ˆ ˜
kenep. ˜ i jam lini:
Honol Hala a nkobla le Yeh
´ ´ ´ ´
a nhola
Tata wes ´ nu ngii a ngwes ´ bes ´ nga- yak i ngeda di ye ikete ndutu. w23.01
´
ndak i nya i ye le kekikel di ga ba- 14 § 1-2
gla be´ ni nye. Mbonga ˆ u Djob u nin˜
 ˜ Inyu bon˜ le di konde ˆ
Ngwa koo, 1 Matumb nsen. nok Bi-
Inyuki u nkadba?—1 Korintoˆ 4:7. bel, di nlama soohe, di an˜ mbenee ˜
mbenee, ˜ di badba mambadga, di tila
˜ ˆ ´ oˆ a bi kal lok ˆ ke´ e´ le ba ´ el ´ bes.´ I tibil hek
Noma Petr ki i mam ma nlem
´ ´ ´ ˆ
gwelel makebla ba bi kos inyu led ´ es
´ ´ i ga hola ˆ bes ´ i ye´ n˜ mu bikaat bi
˜ pek
likoda. A bi kal le: “Inonnaga
ˆ ´
ni kiki ntoˆ n˜ inyu nok i yom di ye´ an. ˜ Di nla-
hiki mut a nkohna likebla, ni boˆ n˜ ol ˆ
ma yak bana mahonol ˜ malam i nge- ´
jo inyu gwe´ elana
´ be´ ni be´ kiki bilon- ˜ ˜ ˜ ˜
da di nan inyu bon le Banga i Djob ˜
ge bi bokindak bi konangoo i mbu- ˆ bes
i hola ´ i he´ nha. ˜ Ibale di mbon˜
ma na ˜ n˜ i Nyambe.” (1 Petr ´ oˆ 4:10) ´ y’a konde ˆ
i mam mana, yigil yes
˜
Di kon ban woni i bon i jam di nyi ˜ ˜ ´ nsen, ˜ d’a konde ˆ
bane bes ki ba ma-
bon˜ ni nem ˜ ´ wonsona
wes ˆ inyule di wanda ma Yeh ´ ova.—Tj
ˆ ´
embi 119:17;
˜ ˆ
nhonol le lok kee i ga kil bes ´ ´ ´ joˆ n˜ ˆ oˆ 4:8. w23.02 13 § 15-16
Yakob
tole hala a ga tomb ˆ ˆ bo. Ndi di yon˜
os
yihe le di loˆ oha ˆ ban˜ ti i lok ˆ ke´ e´ i li- Kel sonde, 3 Matumb
pem. ´ (1 Korintoˆ 4:6) Di hoya ˆ ban˜ le ´ bi mut bolˆ oˆ bi ga yon.
´ ´
Bipek
makebla di gwe, Nyambe nyen a bi ´ en
—Bingeng ´ 21:5.
ti bes ´ mo. Di nlama gwel´ el´ mo inyu
Pohol jam li tob ˆ otˆ ob
ˆ oˆ u nye´ n˜ bon. ˜
´
ledes lok´ ˆ ke´ e´ he be´ inyu nene. (Filipi
I mbus, yon˜ bitelbene i yon ˆ os ˆ jam
2:4) Ibale di ngwel´ el ´ likebla ´ Yeh´ o-
ˆ
˜ Hegda ´
´ ˜ ´ ˆ li. Lelaa u nla bon? le u nye´ n˜
va a bi ti bes ni nem wes wonsona, ˆ os ˆ ngap yon˜ i niiga. U ye´ le u yon˜
hol
di ga ba mase´ e´ he be´ inyule di nlel ´
ˆ ke´ e´ yes, ´ ndi inyule di ngwel´ el´ ngeda i tibil nigil man kaat nunu le
lok ˆ
´ ´ es ´ Yeh´ ova. ˆ Konde bon˜ biliya i lisongol ˜ ni i nii-
likebla li inyu beg w22.04
ga. Ibale ba nti we nkwel i likoda li
11-12 § 7-9 ˜
nem sonde, u nla bat nhoˆ olak ˆ ma-
ˆ ´ ´
nkee le a emble nkwel won i bisu bi ˜
Ngwa jon, 2 Matumb ´ ´ ˆ
ngeda, a ti ki we maeba inyu konde
Yibil mis mem le me tibil tehe hol. U nlama ndik be yiba kiki mut ´
´
mam ma helha ma ye´ mu mben ´ ˜ ˆ oˆ ni mut ba
˜ ´ likenge ndi, kiki mut bol
yon.—Tjembi 119:18. nla bodol nem. (2 Korintoˆ 8:22) Le-
ˆ ˆ ˜
´ a be´ gwes
Yesu ´ Bitilna. Mban˜ i Bibel laa u nla bon˜ ibale u nogda ˆ le i li-
˜ ´ ˜ ´
yada i i ye´ i kaat Tjembi ´ 40:8 i bi kenge u nyen nigil li ye li mbum we?
˜ Baa Timot ˆ e´ oˆ a bi yila
bok i podol jam li. I nloˆ n˜ u u nkal
ˆ ˆ ˆ U tomb ban!
˜
le: “A Nyambe wem, me ye´ mase´ e´ banga nti nkwel tole nniiga nunke-
˜ Bibel i ntimbhe be´ i mbadga i.
i bon˜ somb ˆ ˆ yon,
ol ˜ yak mben ´ yon˜ ni?
i ye´ toi iket ´ e´ nem ˜ wem.” Inyu hala Ndi ibabe´ pe´ ena, ´ ndek ´ ni ndek, ´ Ti-
´ ˆ e´ oˆ a bi konde ˆ
nyen Yesu a be´ mase´ e, ´ a lemlak
´ Ye-´ mot yi gwel minson
ˆ
hova. Yak bes ´ ibale di ngwes ´ Ban- ˜ nwe´ mu kiki a bi emble maeba ´ ma
ˆ e´ oˆ 3:10. w22.04 24-
ga i Djob, d’a ba mase´ e´ di lem ´ el ´ ki Paul.—2 Timot
´ ova.
Yeh ˆ (Tjembi´ 1:1-3) Di gwel ´ el
´ bi- 25 § 8-11
banga˜ bi Yesu ´ ni ndemb ´ ´ ye´ inyu
el
bon˜ le yigil i Bibel i konde ˆ bane bes ´
 ˜
Ngwa njangumba, 4 Matumb be´ sep,” ´ hala wee ba ba bi bana be´
´ el´ ˆ
pola i yi Yeh ´ ova ˆ ba ga tuge. (Mi-
Me bi tehe nuga bikai i mpem ˆ ˆ
ˆ li biton˜
i tuye, i ban-ga jom nson mi baoma 24:15; Yohanes 5:
˜ minsaambok.
ni mino 28, 29) Baa hala a nkobla le bawoga
bobasona ˆ ba ga tuge inyu mu en ´ el´
—Masoola 13:1. ˆ ˆ ˆ
i hikoo hi nwii? Heni. I bot ba bi
Kii i ye´ nuga i bikai i i gwe´ mino ˜ mi-
tjel´ gwel´ el´ Djob ilole ba nwo, ba ga
nsaambok? I nuga i, i ye´ wengonle ˜
temb´ ha be´ i nin. ˜ Ba bi bana i nsi-
´ ´ ˆ ˆ ´
njee, mako o me ma ye kiki ma ´ ˜ u, ndi ba yan wo, maki-
ma nkeni
ours, nyo we´ u ye´ kiki u mbondo dik map ma nunda ˜ le ba koli ˆ be´ nin˜
nje´ e,
´ i gwe´ ki jom ˆ li biton.˜ Binuga
i Paradis hana ’isi.—Mate´ oˆ 25:46;
bina bi ye´ i kaat Daniel pes 7, yak 2 Tesal ´ onikaˆ 1:9; Masoola 17:8;
gwo bi ye´ hala. Ndi hana i kaat Ma- 20:15. w22.05 18 § 16-17
soola, nuga yada yon i gwe´ masu ´ ´
ma momasona, ˆ ha binuga bina be.´ Ngwa ngee, 6 Matumb
I nuga i, i ta ndik be´ ane yada i i D’a ke yak njee? Wen u gwe´
mbembe ´ nkon˜ ’isi. Bibel i nkal le ba ˜ bi nin˜ boga.
´ hiki bibanga
bi ti yo ngui “i ngii hiki liten, —Yohanes ˆ 6:68.
´
lihaa, hiki hilemb ni hiki lon.” ˜ Jon
i nlama ba ikeni iloo ane i lon˜ yada.
˜ Yesu a ngwel´ el´ “nkol u maliga ni u
´
pek” ´ inyu tjek mam iket ´ e´ ntoˆ n˜ u
(Masoola 13:7) Jon i nuga i bikai i, ´ ˆ ´ ˆ
i nlama ba biane gwobisona ˆ bi bi Yehova. (Mateo 24:45) Lelaa u nte-
ma en ´ el´ bot
ˆ ba binam ikepam i nge- ´ he ntoˆ n˜ u? Bebek le mahonol ˜ mon˜
˜ ˜ ˆ ´ ˆ
´
da yes. (Nanal 8:9) Yom ipe i ye´
˜ ma nkiha ni ma noma Petro nu a bi
´ bibanga ˜ ´
le nomba jom ˆ iket´ e´ Bibel, i mbena
´ kal Yesu di nleba i buk kel
´ ´ ˆ ˆ ˆ i len. Ibale di yila be Mbogi ´ ˆ Yeh ´ o- ˆ
gweelana inyu podol le yom i yoni.
w22.05 9 § 6 va, ki di te´ ene ´ hee? Kristoˆ a ngwe- ´
´ ˆ
lel nton unu, inyu hola bes i le-˜ ˆ ´ ´
des ´ hemle ´ yes. ´ A niiga bes ´ lelaa
Ngwa um, 5 Matumb
ˆ i mis map, di nla tibil anal nan nlam. A nho- ˜ ˜ ˜ ˆ
A’ sas gwiiha gwobisona ´ i haba “mut yondo” inyu
nyemb y’a ba ha be,´ to maeya,
´ to la yak bes
´ el´ Yeh ´ ova. ˆ ´ ´ ˆ ´
lem (Efes o 4:24) I ngeda
nlondok, to njoghe bi ga ba ha be.´
ˆ
´ ´ ´ ´ a n˜ ega ´ ´
di ye ikete ndutu, Yesu bes.
—Masoola 21:4. ´
Di bi tehe i jam li i ngeda COVID-
Bonjee ba ga kohna ˆ bisai bikeni ˜ ˆ ol. ˆ Munu nkon˜ ’isi unu,
19 a bi bod
ˆ
bini? Bot ba bisu bisu ba ga ba li- ngandak bot i be´ yi be´ kii ba bon. ˆ ˜
mut likeni, ˜ li li ga pei i gwet ´ bi Ar- ´ a bi bon˜ le di kos ˆ biniiga-
Ndi Yesu
magedon, bo lonni i bon ba ye´ le
´ ˆ ˆ ˜
na inyu bon˜ le kon u gwel ban˜ bes. ´
ba gwal i mbok yondo. Ndi kaat w22.07 12 § 13-14
Masoola pes 20 i mbon ˆ yak le ba-
woga ba ga tuge. (Masoola 20:11-
13) Botˆ ba “te´ e´ sep” ´ hala wee ba
ba bi te´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova,ˆ ni ba ba “te´ e´
Ngwa mbok, 7 Matumb 5:12) Ba ye´ le ba badba mambad-
Wan mambe mam ma nloˆ oha
ˆ ba ga kiki bo mana le: Baa a nkoˆ o- ˆ
˜
nsen.—Filipi 1:10. ba bon˜ beba? ´ Baa a noode soˆ oˆ
beba ´ ye? ´ Baa a nom ˆ ol ˆ mu i beba ´
Yeh ´ ova
ˆ a bi kal Lok ˆ Israel le ba nii- ´ Kii i n˜ eba ´ ´
´ me´ hiki nge- ´ ye? le a ntam toi beba
ga bon bap mamben ye? ´ Kii i nunda ˜ le Yeh ´ ova ˆ a nwe- ´
´ ´
da. (Ndiimba Mben 6:6, 7) Ba be le hel´ nye?—Minson mi baoma ˆ 3:19.
ba niiga bon bap ngandak ngel´ e´ hiki w22.06 9 § 4
kel. Kiki hihega, ´ mange ˜ munlom ˆ a be´
ˆ
le a loˆ os ˆ ngandak ngeda ´ ni isan˜ i sal Ngwa jon, 9 Matumb
wom tole i bumbul. Manyan˜ nu muda ´
Ni gwes maliga.—Sakaria 8:19.
a be´ le a loˆ os ˆ ngandak ngeda ´ ni nyan˜
´
˜ ˆ
i mbango, i bak gwom, tole i sal bi- Yesu a bi kal banigil be´ le ba bon˜
bol ˆ oˆ bi ndap bipe. Kiki bagwal ba mam ma te´ e´ sep. ´ (Mate´ oˆ 5:6) A be´

be sal ni bon bap, ba be´ le ba po-

´ ˆ sombol kal bo le ba bon˜ mam ma te´ e´
ˆ ˆ
ˆ ngandak mam. Kiki hihega, ´ ´ i mis ma Yeh ´ ova.
ˆ ´
dol ba be´ sep
´ ´
Baa u ngwes
´
le ba pod ˆ ol ˆ longe ˜ nem
˜ ´ ova,
i Yeh ˆ ni le- maliga ni telepsep? Peena yo ki yo
´ ova ˆ ˆ bo mu lihaa jap. i ta be. ´ U noo ˜ bitembee ni mam
laa Yeh a nhola ˆ ´
I ngandak bahoma i nkon˜ ’isi, ba- mabe momasona.
ˆ
(Tjembi 119:128,
ˆ
gwal ba nla be´ ba loˆ nni ˜ bon bap ngim 163) I bot ba ntembee ba mpona
˜
kel yosona. Bagwal ba ye´ le ba ba
ˆ nane nkon˜ ’isi unu le Satan Nso-
ˆ o,ˆ bonge ˜ hop. (Yohanes ˆ 8:44; 12:31) Ngoˆ n˜ ye´
i bol ba bak i suklu. Jon
bagwal ba nlama ´ ˜ i ye´ le a hoo jol ˆ li Yeh ´ ova ˆ mahin-
´ ´ ˆ yen manjel i kwel di. Ib od ˆ ˆ
ol nu a bi tinde Adam bo
ni bon bap.—Efeso 5:15, 16. w22.05 28 ´ ´
§ 10-11 Eva i bon˜ beba ´ i wom Eden, a nwaa
be´ pot bitembee inyu hindis jol ˆ li Ye- ´
hova. ˆ A ngwes ´ le bot ˆ ba binam ba
Ngwa koo, 8 Matumb ˜
´ ova ˆ ´
Baa ni nyi be´ le i bot
ˆ ba te´ e´ be´ tehe Yeh kiki beba Nane, nu a
´
nim bes gwom bilam, a log ˆ ok ˆ bes. ´
´ b’a kod
sep ˆ olˆ be´ Ane Nyambe?
ˆ
(Bibodle 3:1, 4, 5) Bitembee bi Sa-
—1 Korintoˆ 6:9.
tan bi mbon˜ le bot ˆ ba poˆ os ˆ Yeh ´ o- ˆ
I ngeda ´ mut a mbon˜ beba ´ ˜ a
ikeni, ˜ ´ ˆ
va mahonol mabe. I ngeda bot ba bi-
mbep unbaha Djob. Ibale mut a nam ba mpohol le ba “ngwes ´ be´
mbon˜ i nya beba ´ i, a nlama soo- maliga,” Satan a nla tinde bo i bon˜
´ ˆ
he Yehova, i mbus a kee a tehe mi- ˆ ˆ
mam mabe momasona.—R oma 1:25-
man. ˜ (Tjembi ´ 32:5; Yakob ˆ oˆ 5:14)
31. w23.03 2 § 3
ˆ ˆ ˜
Bolo i miman i ye le kii? Ndik Ye-´ ´
ˆ
hova nyen a nla toi nwehel bibeba ´ ´ ´
gwes, ´ a nweh ´ el´ bes ´ ni njel sesema
i Yesu. Ndi Yehova a bi be´ ega
´ ´ ˆ ´ mi-
man˜ mbegee le mi gwel´ el´ Bibel inyu
tehe too i mut a mbon˜ beba ´ ike-
˜ a nlama yen
ni ´ likoda. (1 Korintoˆ
 ˆ unup, baa me ta be´ le me unda
Kel sonde, 10 Matumb koli
˜ nem
˜ ´ ova]
ˆ nye gweha, ´ me kwes ´ mis i beba ´ ´
ye?’
Longe i [Yeh i nom i boga ´ lokˆ ke´ e´ yes, ´
´
ni boga.—Tjembi 100:5. Kiki di nke ni bisu i gwes
˜
hala a nunda le di ye toi banga ba- ´ ˜
Ibale u njo san˜ inyu yemb ´ ´ bilem
el nigil ba Yesu. ´ Ndemb ´ ´ i Yesu
el ´ i nii-
bibe, ngim mangeda ´ u nla kwo, ndi ´ ˆ bike´ e´
ga ki bes le di noode nok bilok
i mbus u telep. Tole u nla yodop gwes. ´ (Bingeng ´ en ´ 20:5) Yesu ´ nye a
inyule u mpam be´ i bon˜ i jam u nso- ˆ ´ ˜
be le a an minem, ndi bes ˜ ´ di nla
ˆ bon. ˜ Kii y’a hola ˆ we ha nge- ´
mbol
´ ´ ´ ˆ ´ be´ bon˜ hala. Ni wongut, di nla nwe- ´
da i? Gweha u ngwes Yehova. Gwe- hel´ bibeba ´ ˆ ke´ e´ i bol
l´ok ˆ om
ˆ ni boda ˆ
´ ova ˆ i ye´ lem ilam kiyaga.
ha inyu Yeh
´ ´ ´ i bon˜ bes. ´ (Efes ´ oˆ 4:1, 2; 1 Petr ´ oˆ 3:8)
(Bingengen 3:3-6) Ibale u ngwes Hala a ga ba bes ´ jam li ntomb ibale
´ ´
Djob ngandak, u ga pam i yemb
˜ ´
el di nye´ n˜ yi i homa ba bi ne´ n˜ el. ´ w23.03
mandutu ma nin. Bibel i mb ena 30 § 14-16
unda le Yeh ´ ova ˆ a nwaa be´ gwes ´ ba-
´ ´ ´
gwelel be. Hala a nkobla le Yehova ´ ˆ a Ngwa um, 12 Matumb
´ bes ´ banga ˜ ˜ a ye´ mben ´
ngwes
ˆ ˆ ´
banga,
´ ˆ A ta be´ Nyambe nu bawoga, ndi nu
i tjoo bes. Di bi hega i pona Nya- ˆ
bayomi.—Lukas 20:38.
mbe. (Bibodle ˆ 1:26) Lelaa yak we
´ ´ o- ˆ Satan a nla noode tinde bes ´ i bok ˆ
u nla unda bape gweha kiki Yeh ´ Yeh ´ ova ˆ i ngeda ´ di nkon. Dokta
va? Jam li bisu, ti Yehova mayega. ´ ˆ ´ mben
´ onika ˆ tole bot ˆ bes ´ ba lihaa ba ba ta be´
(1 Tesal 5:18) Hiki kel badba ˆ Yeh ´ ova ˆ ´ i yon˜
le: ‘Lelaa Yeh ´ ova ˆ a nunda ˜ me gwe- ´ Mbogi ba nla tinde bes
´ ´ ova,ˆ ´
matjel. Tole mut a ye le a tinde bes ´ ´
ha?’ I ngeda u nsoohe Yeh ti nye
mayega ´ inyu mam a ma boˆ n˜ ol ˆ we. i neebe matibla ma ma nkiha be´ ni Bi-
I mam gweha ´ i ntinde Yeh ´ ova ˆ i bo- ˆ tilna. Di ta be´ mase´ e´ i wo, ndi di nyi
˜nol
ˆ bagwel ´ el ´ be, ´ yon˜ mo kiki bo le le ibale di nwo, Yeh ´ ova
ˆ a’ waa be´ gwes ´
´ ˆ ´ ´
wen a mboˆ n˜ ol ˆ mo tob ˆ ot ˆ ob ˆ o. ˆ w23.03 bes. (Roma 8:37-39) I ngeda bagwe-
12 § 17-19 lel´ ba Yeh ´ ovaˆ ba nwo, a nhonol ˜ bo
wengonle ˜ ba yii i nin. ˜ (Lukas 20:37)
˜
Ngwa njangumba, 11 Matumb A gwe´ ngoˆ n˜ i tugul bo. (Hiob ˆ 14:15)
´ ´ ova ˆ a bi sem Man we´ “inyu bon˜ le
[Yesu] a be´ yi yom i be´ iket´ e´ nem
˜ u Yeh
ˆ
hiki mut.—Yohanes 2:25. di bana nin˜ boga.” (Yohanes ˆ 3:16) Di
nyi le Yeh ´ ova ˆ a ngwes ´ bes ´ ngandak, a
´ ˆ ´
Yesu
˜
a bi unda bobasona
˜
gweha
´
ni ntoˆ n˜ ki bes. ´ Jon i ngeda ´ di nkon tole
longenem. Kii hala a niiga bes? I jam i ngeda ´ nyemb i ye´ bes ´ bebee, di kom ˆ
li nloˆ ohaˆ ba nsen˜ li ta be´ dihohaˆ ˆ
lok ˜ ´ ˆ
ban Yehova mbus, di bat nye mahola, ˆ
ke´ e´ yes´ i ye´ i bon,˜ ndi i yom bes ´ di ye´
pek ´ ni ngui.—Tjembi ´ 41:3. w22.06 18
di bon˜ i mbus ha. Di nla badba le: § 16-17
‘Inyuki i jam a mbon˜ li nloˆ oha ˆ ´
hend
˜
me nem? Baa hala a nyelel be ngim ´
bomb i meeni me nlama sal? Baa
i manke´ e´ a nunbaha ˜ me a ntegba- ´
ha be´ mangeda ´ mabe? To ibale me
 ´ ´
Ngwa ngee 13, Matumb kahal te´ e´ nga ˜ bot ˆ ba binam hana ’isi.”

Banga pek i nlond i minlon.˜

˜ ´ (Masoola 12:9-12) Lelaa i mban˜ ini
´ en ´ 1:20. i nla hola ˆ ´
bes? I mam ma mboˆ na ˜
—Bingeng ˜ ˜ ˆ
˜ u Yeh ´ ovaˆ i nkon ’isi, ni mabonok ma bot di nte-
Bibel i nkal le: “Woni u ye´ he i len ini, ma n˜ eba ´ ´ le Yesu
bes ´ a
ˆ
bibodlene bi pek, yi mut a nyi Nu- ´ ˆ ol ˆ en ´ el´ nyoo i ngii. Jon i ngeda ´
mbod
mpubi yon i ye´ banga ˜ yi.” (Bingeng ´ en ´
di ntehe bot ˆ ba ntoˆ n˜ ndigi bomede, ba
9:10) Jon i ngeda di nyen yon maki- ´ ´ ˜ ˜ ˆ bape, hala a nlama be´ te´ e´ n- ˜
˜ ma Yeh ´ o- ˆ ook bot
dik, di nlama yi mahonol ´ ˆ
ga bes, di hoya ban le mban i Bibel ˜ ˜
ˆ ˆ
va, hala wee ‘yi i Nu a Nlooha Mpubi’
´ yon i ye´ yon. Ane i Djob i mbod ˆ ol ˆ
yon i nlama ba lipigil li makidik mes. ´enel!
´ (Tjembi ´ ´
37:1) Kiki gwet bi Arma-
Inyu yi mahonol ma Yehova, di nla-˜ ´ ˆ ´ onˆ bi ntiige bebee, hala nyen mam
ged
ma nigil Bibel ni bikaat bi ntoˆ n. ˜ I nge- ´
ma nkonde ˆ bep munu nkon˜ ’isi unu.
da di nigil Bibel, di nunda le di gwe´ ˜
(Markoˆ 13:8; 2 Timot ˆ e´ oˆ 3:13) Baa di
˜ pek. ´ (Bingeng ´ en ´ 2:5-7) Yeh ´ ova
ˆ
banga
´ banga ˜ pek. ´ ta be´ mase´ e´ kiki Yeh ´ ova ˆ a nhola ˆ bes ´
nyetama nyen a nla ti bes i nok inyuki mam mabe ma ye nnayak ´
ˆ
(Roma 16:27) Inyuki di nkal hala? ´ yes? ´ w22.07 3-4 § 7-8
munu i ngeda
Pog, inyule nyen a ye´ Nhek, yi ye´
i gwe´ be´ minwaa, a ntibil ki yi i mam Ngwa koo 15 Matumb
ˆ ´
momasona
´
a bi hek. (Tjembi
´ ˆ
104:24) Minyemhe mi mut a te´ e´ sep´ mi gwe´
Iba, pek i Yehova i nene mu mam ngui ngandak.—Yakob ˆ oˆ 5:16
momasona ˆ a mbon. ˜ (Roma ˆ 11:33) Aa,
ˆ ˜ ´ ma Yeh ´ o- ˆ ´ ova
Di nla bat Yeh ˆ le a hola
ˆ lokˆ ke´ e´ i i
ba bobasona ba non maeba ´ i i ye´ i het
va ba nkohna ˆ bisai hiki ngeda ´ ba no- ˆ nkon, i bikuu bi nkuel,
ˆ mo. (Bingeng ´ en ´ 2:10-12) Ibale di ´ bi ye,
gwet ´ ni i i mboma nde´ e´ nga ˜
gol
ˆ ˆ
nsombol bana banga ˜ pek, ´ di nlama tole mandutu mape. Di nla yak soo-
he inyu lok ˆ ke´ e´ i boda ˆ ˆ om
tole i bol ˆ ii
neebe i mam ma mo maa, di nwas ki ˆ i bot ˆ ba gwe´ mandutu. Bebek
le ma ega´ ´ i ngeda
bes ´ di nyon˜ maki- nhola
´ di mbon˜ mam. w22.10 19 u nyi ngim bot ˆ i i mboma i nya ma-
dik ni i ngeda
§ 3-4 ndutu i. U nla soohe inyu yap, u sim-
ga mol ˆ map. I ngeda ´ di nsoohe Yeh ´ o- ˆ
ˆ ˜ ´
Ngwa mbok, 14 Matumb va le a hola bo, di nunda bo gweha.
ˆ ke´ e´ i i n˜ ega ´ bes ´ i ye´ mase´ e´ nga-
Gwet´ bi boˆ oˆ nyoo i ngii: Mikael loˆ n- ˜ Lok
´
˜ ´ ˆ ˆ
ni biangel gwe ba jos komnyoo, yak ndak i ngeda di nsoohe inyu yap, ma-
ˆ ki bo. I jam li jon
ˆ
komnyoo loˆ nni
˜ biangel
˜ gwe´ ba jos
ˆ soohe ma ma nhola
˜noma
ˆ Paul a bi unda, a bi kal le: “Soo-
´ ´ ´
bo, ndi ba bi yembel be, to homa a
hana yak inyu yem, le ndi me kohna ˆ
nene ha be´ inyu yap nyoo i ngii. ´
bibuk ngeda me nyibil nyo kayele me ´
—Masoola 12:7, 8. la pot ni makend ´ ˆ
´ ´ ´ i ˆ yis bot jimb lipubi
Ba bi yemb el´ Satan kiki i bi bok ˆ i le- li na ˜ n˜ nlam.” (Ef eso 6:19) Yak i len ini,
glana i kaat Masoola pes 12 Satan ni ngandak lok ˆ ke´ e´ i i n˜ ega ´ bes ´ i nsal nga-
mimbuu mimbe ba bi biba ba le´ na ˜ ndak. Jon i ngeda ´ di nsoohe Yeh ´ ova ˆ
hana ’isi. Hala a bi lona ‘ngoo hana ˜
inyu yap di nunda bo gweha. w22.07 ´
’isi’ inyule kiki Satan a be´ nunbak
˜ a bi 23-24 § 14-16
 ˆ ˆ
Ngwa jon, 16 Matumb sona ma nte´ e´ nga ˜ we. Bat nye maho- ˆ
˜ ˜
Haba . . . botnem i tohi kiki koˆ ng ˜ o.ˆ la inyu nihbe mandutu mon ni i pot.
´ inyu
´
—1 Tesalonika 5:8. ˆ U nla yak bat nye le a ti we pek
ˆ bon le u anle bot nan nlam ibabe´ le
˜ ˜ ˆ ˜ ˜
Sonda i nhaba koˆ ng ˜ oˆ inyu bon˜ le
u babaa bo. (Lukas 21:14, 15) Ibale
makon ma tihba ban˜ nye i no.
˜ ˜ Munu
u mbena ´ bana mahonol ˜ mabe, soo-
gwet ´ gwes ´ bi mbuu, di nwas ban˜ ´ ova ˆ ˆ we i anle ˜ nhoˆ o- ˆ
´ i bana maho- he Yeh le a hola
le Satan a tinde bes lak kristen i jam li. U nla bat Yeho- ´ ˆ
˜ ma ma te´ e´ be. ´ A ngwel´ el´ nga-
nol
´ ni bon˜ va le a bon˜ le i manke´ e´ u nke pod ˆ os, ˆ
ndak manjel inyu noode bes, a emble we, a nok ki we. Tehe lelaa
le di bana mahonol ˜ mabe. Kiki koˆ n- ˜ ˜ u neebe-
ˆ ˜ ˆ a ntimbhe masoohe mon,
go i ntat no u sonda, hala nyen bot- ˆ
ge le bot bape ba hola we, w’a nogda ˆ ˆ
˜
nem yes ´ i ntat bes ´ le di bana ban˜
ha be´ le u ye´ wetama. w22.08 10 § 6
mahonol ma ma tee´ be,
˜ ´ ´ le ndi di kee
ni bisu i gwel´ el´ Yeh ´ ova. ˆ Ndi ibale di Ngwa njangumba, 18 Matumb
˜
gwe´ be´ botnem ˜ i ngui, di ga nwas le ˆ bana bobasona ˆ ba nkolba
mahonol ˜ ma nkon˜ ’isi mon ma yona ˜ I bot
´ ˜ ˜ mamben ma Kaisa.—Minson mi´
bes, di ga nimis botnem i nin boga ˆ
di gwe. ´ Di yon˜ hihega ´ hi ngim lok ˆ baoma 17:7.
ke´ e´ i nlombi ˆ tison i Korinto. ˆ Ba bi
Likoda li mondo li Tesal ´ onikaˆ li bi
nimis jam li nloˆ oha ˆ ba nsen˜ Yeh ´ o- ˆ
boma nde´ e´ nga ˜ ngandak. Limut li
va a bi bon ˆ bo: Botnem ˜ inyu bitug- ˆ li li be´ kolba lok ˆ ke´ e´ li bi kena
bot
ne. (1 Korintoˆ 15:12) Paul a bi tila ‘lok ˆ ke´ e´ ihogi i bisu bi baane ba ti-
ˆ ba gwe´ be´ botnem ˜ ˆ
le i bot
˜
inyu bi- son.’ (Minson mi baoma 17:6) Di ye´
tugne ba nin ndik inyu len. (1 Kori- le di hegda ´ lelaa i lok ˆ ke´ e´ i, i i bi tip
ntoˆ 15:32) Ngandak bot ˆ i mbod ˆ ol ˆ be´
yila bikristen i bi kon woni ˜ i ngeda ´
ˆ
mimbonga mi Djob nem, i nin ndik ˜ ˜ ˆ ba tison ba be´ kolba bo. Ba be´ le
˜ ˆ bot
kiki kel i nye, i bonok
´ ´ ´
kii yosona
ˆ ˆ ba tomb, ndi n˜ oma ˆ Paul a be´ somb ˆ ol ˆ
i nlemel bo. Ndi bes di mbodol mi-
ˆ ˜ be´ le i nya jam i i pem ´ el´ bo. Nwaa
mbonga mi Djob nem. w22.10 25-26 le bona Silas ba nke, ba bi yon˜ ndu-
§ 8-9 gi ngeda ´ ni i lok ˆ ke´ e´ i. Paul a bi kal
ˆ
lok kee i Tesalonika ´ ´ ´ ˆ le: ‘Di nep ˜ Ti-
Kel sonde, 17 Matumb ˆ e´ o, ˆ manke´ e´ wes ´ . . . , le ndi a le- ´
´ mot
Soohana hiki ngeda. ´ ´
des be, a ti ki be hogbe ikete hem- ´ ´ ´ ´
´ ˆ
—1 Tesalonika 5:17. le nan, inyu bon˜ le mut nye ki nye
´ ova
Yeh ˆ a gwe´ ngoˆ n˜ le u soohe nye. a sehla ban˜ inyu njiiha ini.’ (1 Tesa- ´
˜ a ye´ ki be- ˆ
lonika 3:2, 3) Timot ˆ e´ oˆ a bi tehe le-
A ntehe mandutu mon,
´ es ´ lok ˆ ke´ e´ i Listra.
bee i emble masoohe mon˜ hiki nge- ´ laa Paul a bi led
´ el´ be´ ma Timot ˆ e´ oˆ a be´ a ma tehe woo u Ye- ´
da. Masoohe ma bagwel
´ el´ nye. (Bingeng ´ en´ 15:8) Nge- ´ ˆ
hova, jon a be le a kal lok kee le ba ´ ˆ ´ ´
nlem
da u nhonol ˜ le u ye´ wetama, kii u kon ban˜ woni, ˜ Yeh ´ ova ˆ a ga hola ˆ yak
´ ova?
ˆ ´ ˜ bo.—Minson mi baoma 14:8, 19-22; ˆ
nla bat Yeh (Tjembi 62:9) Anle
nye mandutu mon, ˜ ni mam moma- Lok ˆ Heber ´ 12:2. w22.08 21 § 4
Ngwa um, 19 Matumb ta be´ to le di bon˜ jam jo ki jo inyu
ˆ ´ ova
ˆ ˆ (Roma
ˆ
Di kohna nin˜ ni njel ye.´ timbhe Yeh bona Kristo.
´
ˆ
—1 Yohanes 4:9. 5:8, 20, 21) Ndi di nla eba bo le di
ye´ mase´ e.´ Lelaa? Yak bes ´ di nla gwe- ´
Bebee ni nwii 1900, banigil Bibel ba lel´ ngui yes, ´ ngeda
´ ´ ni nkus wes
yes, ´
Charles Taze Russell a be´ ega, ´ ba bi i nson u Ane inyu ti Yeh ´ ovaˆ ´
bo Yesu
ˆ ol ˆ nigil Bibel banga ˜ ´ ´
bod liniglak. Ba mayega. Kiki hihega, di nla ke i on˜
be´ ena ´ ngoˆ n˜ i yi umbe nsen˜ sesema ni i boˆ ng
˜ olˆ mandap ma ntoˆ n. ˜ w23.01
i Yesu ´ i gwe´ ni lelaa Mbigda nyemb
´ ˆ oˆ i banigil Bi- 26 § 3; 28 § 5
ye i nlama tagbe. Bol ˜ ˆ
ˆ bes ´ i len Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
bel ba bi sal behee i nhola (Njamuha i: 9 Nisan)
ini. Lelaa? Di mpam i nok kii i ye´ ˆ
Marko 11:1-11
sesema i Yesu ´ ni umbe nsen˜ i gwe. ´
ˆ
(1 Yohanes 2:1, 2) Di nigil ki le Bibel Ngwa mbok, 21 Matumb
i mpod ˆ ol ˆ minten ´ mi botnem ˜ ima, ˆ
Me tehe . . . Man ntomba . . . nye
bahogi ba gwe botnem i nin˜ i ngii
´ ˜
ni 144 000.—Masoola 14:1.
ibabe´ i wo kekikel, bape ba gwe´ bot- ˆ ba ga ba bikine ˜ i Ane Djob,
˜
nem i nin˜ hana ’isi i boga ni boga. I bot
I ngeda ´ di nok lelaa Yeh ´ ova
ˆ a ngwes ´ ba ga te´ eda ´ didun di didun di bot, ˆ
´ ´ ´ di di ga ba ntjamak ni nkon ’isi wo- ˜
bes, ni kii sesema i Yesu i nlona bes, ˆ ´ ˆ i ga
di nkonde ˆ ´ Yeh
gwes ´ ova.ˆ (1 Petr ´ oˆ 3: nsona. Kiki Yesu, 144 000 bot
˜
18) Inyu hala nyen di mbon˜ kiki ba- ba bikine ni biprisi. (Masoola 5:10)
´ Mosi, ˆ
nigil ba Yesu, ´ di nana ˜ ngandak bot ˆ Isi mben biprisi bi be´ hola ˆ li-
´ kiki a bi niiga ´ ˆ
ten i ba mboo i pes minson, ndiˆ ˆ
i Mbigda nyemb Yesu ˆ
bes. ´ w23.01 21 § 6-7 bi holga ki jo i ba mboˆ oˆ i pes mbuu.
˜ ˆ Mben Mosi´ ˆ i be´ “ndik titii i mam
Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
˜ ˜ ˆ bem le
(I mbus mananle ma hianga: 9 Nisan) malam ma nlo,” jon di koli
ˆ ˆ ˜ ´ ˆ liten ´
Marko 14:3-9 i bot ba nane ni Yesu, ba hola
´ ´ li Djob i nya i ye´ tob ˆ ot ˆ ob
ˆ oˆ le li ba
Ngwa ngee, 20 Matumb mboˆ oˆ i pes minson, ˆ li ba ki mboˆ oˆ
ˆ bobasona ˆ inyu bon˜ i pes mbuu. (Lok ˆ Heber ´ 10:1) Di
A bi wo inyu bot
˜ ˜ ´
nyi be ni imbe njel i bikine ˜ bini ni
le ba nin ha ban inyu yap bomede,
i biprisi bini, bi ga kwel ni bot ˆ ba
ndi inyu nu a bi wo inyu yap, a tuge
ki.—2 Korintoˆ 5:15. ga ba isi Ane Nyambe hana ’isi. Di
´ ˆ olˆ bisai di ga kos ˆ isi nla ba nkwoog nkaa le nyoo i Para-
Yesu a bi pod ˆ ba ga ba hana ’isi,
´ ˆ dis i i nlo, i bot
Ane Djob. Sesema i Yesu i nko- ˆ
´ mase´ e´ inyule i mbon˜ le di ba ga kohna biniigana bi bi ga bane
nha bes ˜
´ ova
ˆ ´ bo nsen.—Masoola 21:3, 4. w22.12 11
ba mawanda ma Yeh bona Yesu.
ˆ ba nhemle ´ ´ § 11-13
I bot sesema i Yesu, ba ˜ ˆ
Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
gwe´ botnem ˜ i nin˜ i mba ni mba ni
ˆ bap ba bi wo. (Yohanes ˆ (Njamuha i: 10 Nisan)
i tehe bot ˆ
Marko 11:12-19
5:28, 29; Roma 6:23) Di bi bon˜ be´
ˆ
jam jo ki jo inyu kohna ˆ bisai bini, di
Ngwa koo, 22 Matumb Ndi di gwe´ be´ le di kon woni. ˜ Yeh´ o- ˆ
˜ nyemb i Nwet ´
va a ntat bes, a ntehe mandutu mes, ´
Ni nke ni bisu i anal ˜
letee a lo.—1 Korintoˆ 11:26. a ye´ ki bebee i hola
ˆ bes.
´ N, ´ ova
Yeh ˆ
˜
“a ntat ba ba nkon nye woni . . . inyu
´ i nana ˜ bot ˆ
Jam jada li li ntinde bes
´ li ye´ le di gwe´ soˆ n˜ bo.”—Tjembi
´ 33:18-20. w22.08
i Mbigda nyemb Yesu 8 § 1-2
ngoˆ n˜ le ba yi kii Yeh ´ ova ˆ ´ ba
bo Yesu ˜ ˆ
Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
bi bonol bes. (Yohanes 3:16) Ngoˆ n˜
ˆ ˜ ´ ˆ
(Njamuha i: 12 Nisan)
yes ´ i ye´ le i mam ba ga tehe nyoo ni ˆ
Marko 14:1, 2, 10, 11;
´ ´ ˆ
i mam ba ga nok, ma tinde bo i be- Mateo 26:1-5, 14-16
´ Yeh ´ ova.
ˆ ˜ yak i bot ˆ ba
ges Di nana
´ ova. ˆ ˜ bo ˆ
bi ke haa ni Yeh Di nana HILO HI BILOP BI NWET
˜ ˜
inyu bon˜ le ba hoya ˆ ban˜ le Yeh ´ o- ˆ I mbus mananle ma hiangaa
´
va a ngwes bo. Ngandak yap i ye i lo ´ Kel sonde, 24 Matumb
´ di ye´ ki ma-
i Mbigda nyemb Yesu,
´ ´ ´ ´ ´ Kena ni bisu i bon˜ hala, ni honlege ˜
see i ngeda ba ye ha. I ngeda ba nlo me mu.—Lukas 22:19.
i Mbigda nyemb Yesu, ´ ba nhonol ˜ le-
´ ´ ´ ´ ´ ´ ova ˆ Hiki nwii, i ngeda ´ Mbigda nyemb
laa ba be masee i gwelel Yeh ´
i ngeda ´ koba. ˆ (Tjembi ´ 103:1-4) To Yesu, di nyon˜ ngeda ´ ˆ pek
i ot ´ mu se-
ˆ ba nleege bes, ´ to ba nleege be´ ´ ˆ ˆ
sema ye. Di nloos ki ngandak nge- ´
bot ˆ di seblak ´ ˆ bape le
bes, ´ di nwaa be´ nana ˜ bot ˆ i Mbigda da i likalo, bot
´
nyemb Yesu, inyule di nyi le Yeh ´ ova ˆ yak bo ba loo mu ngand i. Di nwas
a ntoˆ n˜ hiki mut.—Lukas 15:7; 1 Ti- be´ le yom yo ki yo i soˆ nga˜ bes´ i ke
ˆ e´ oˆ 2:3, 4. w23.01 20 § 1; 22-23 § ´
i Mbigda nyemb Yesu. I ngeda di ´
mot ´
9-11 nke i Mbigda nyemb Yesu, nkwel u
˜ ˆ ˜nunda inyuki di gwe´ ngoˆ n˜ ni binon˜
Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
(Njamuha i: 11 Nisan) ni lelaa nyemb i mut wada i nsas bi-
ˆ ´ ˆ Di ntibil nok
Marko 11:20–12:27, 41-44 beba bi ngandak bot.
ˆ kii i ye´ bret ni wai ni bonjee ba nla-
Ngwa jon, 23 Matumb ma je bret ni nyo wai. (Lukas 22:
´ ˆ
Yehova a ntat ba ba nkon nye woni. ˜ 19, 20) I n˜ eba
´ ´ bisai bi mbem
ki bes
´ ˜ ´
i bet ba ga nin hana ’isi. (Yesaya 35:
—Tjembi 33:18.
ˆ ilole Yesu´ 5, 6; 65:17, 21-23) Di nlama ti ma-
U u nsok a nwo, a bi bat ´ ˆ
˜ ´ ova
ˆ yega inyu i mam mana momasona.
Isan ngim jam. A bi soohe Yeh le
´ ˆ w23.01 20 § 2; 21 § 4
a tat banigil be. (Yohanes 17:15, 20) ˜ ˆ
´ ova ˆ Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
Yeh a nwaa be´ tat bagwel´ el´ be. ´
´ a be´ yi le Satan a ga loˆ oha ˆ (Njamuha i: 13 Nisan)
Ndi Yesu ˆ ´ ˆ
´ A be´ yi ki le banigil Marko 14:12-16; Mateo 26:17-19
kolba banigil be. ˜ ˜
(I mbus mananle ma hiangaa:
be´ ba gwe´ ngoˆ n˜ ni mahola ˆ ma Yeh ´ o- ˆ
14 Nisan)
va inyu kolba Nsohop. Nkon ’isi Sa- ˜ ˆ
Marko 14:17-72
tan u nloˆ oha ˆ noode bagwel´ el´ ba Ye- ´
ˆ
hova. Mandutu mes ma nla bon le´ ˜
di tomb, di waa yak gwel´ el´ Yeh ´ ova.
ˆ
 ˜ ˜ Hala nyen di nok ndu-
Ngwa njangumba, 25 Matumb tole a bi bon.
´ nkon˜ ´
tu, i ngeda di nhonol ˜ lelaa Yesu ´ a bi
Inyule Nyambe a bi gwes ´
´
’isi iloo hihega, jon a bi ti mpom sonok, a wo. I ngeda Mbigda nyemb
´ di ye´ di yon˜ ngeda´
we´ Man inyu bon˜ le hiki mut a nu- ˜ Yesu, i bigda se-
´ (1 Korintoˆ 11:24, 25) Ndi,
´ sema ye.
nda le a nhemle nye . . . a bana nin˜ ´ ˜ ´
ˆ i ngeda di nhonol i mam Yesu a bi
boga.—Yohanes 3:16. kal ni ma a bi bon i ngeda a be´ hana
˜ ´
ˆ ´ ´ Djob a bi ti
Inyu ho bibeba gwes, ’isi, mase´ e´ ma ye´ le ma nol bes. ´ Di
´ ˜
Man we kiki binon, a yiblene bes ´ ´ ´ ´ ´
ye ki masee ngandak i ngeda di nho-
njel i ni˜ n˜ boga ni boga. (Mat e´ oˆ ˜ i mam a ye´ bon˜ nano, ni ma a ga
nol
ˆ
20:28) Noma Paul a bi tila le: “Kiki ke i bon˜ i dilo di nlo. w23.01 26 § 1-2
˜ ˆ
nyemb i bi lo ni njel mut wada, Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
hala nyen yak bitugne bi bawoga bi (Njamuha i: 15 Nisan)
´ ´ ˆ
nlo ni njel mut wada. Inyule nle- Mateo 27:62-66
´ kiki ni njel Adam nyen bot ˆ bo- ˜ ˜
lem (I mbus mananle ma hiangaa:
ˆ
basona ba nwo, hala ki nyen ni njel 16 Nisan)
ˆ
ˆ bobasona ˆ ˆ ˜ Marko 16:1
Kristo, ba ga kohna nin.”
ˆ ´
(1 Korinto 15:21, 22) Yesu a bi niiga ´ ´
Ngwa ngee, 27 Matumb
banigil be´ le ba soohe le Ane Djob
i loo, ni le somb ˆ ol ˆ i Djob i boˆ na ˜ [Ye´ na]˜ ndugi Ane.—Mate´ oˆ 6:33.
´ i bi te´ e´ nga
˜ banigil be´
hana ’isi. (Mate´ oˆ 6:9, 10) Jam jada Nyemb Yesu
mu sombˆ ol ˆ i Djob li ye´ le bot ˆ ba bi- ngandak. Liwanda jap li bi wo, ba le-
˜
nam ba nin˜ hana ’isi i boga ni boga. hel yak nem. (Lukas 24:17-21) Ndi
ˆ os ˆ i jam li, Yeh ´ ova ˆ ´ Yesu ´ a bi tuge, a bi yon˜ nge- ´
Inyu yon a bi te´ e´ i ngeda
´ ˜
Man we Kine i Ane i Mesia. Djob a ´ da i tonle bo lelaa a nyonos mban˜
˜ ˆ ˆ
ye´ i kot 144 000 bot ˆ hana ’isi le ba i Bibel. A bi be´ ega ´ ki bo soso bol ˆ o. ˆ
´ ˆ ˆ somb ˆ ˆ i ye. ´ (Lukas 24:26, 27, 45-48) I ngeda ´
sal ni Yesu inyu yonos ol ´ ´
—Masoola 5:9, 10. w22.12 5 § 11-12 Yesu a bi temb i ngii, banigil be´ ba
˜ ˆ
Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet: be´ ha be´ ba nkonha ˆ ngoo, ba be´ ma-
(Njamuha i: 14 Nisan) see ngandak. Kiki ba be´ yi le Nwet
´ ´
ˆ ˆ bo i yo- ˆ
Marko 15:1-47 wap a ntuge, ni le a ga hola
ˆ ˆ ˆ
nos bolo yap, jon ba be masee hala. ´ ´ ´
Ngwa um, 26 Matumb Mase´ e´ ma bi tinde bo i beg ´ es ´ Yeh´ o- ˆ
Gweha´ Kristoˆ a gwe´ i nyegsa ´ ´
bes, va ibabe´ waa. (Lukas 24:52, 53; Mi-
ˆ
. . . inyu bon˜ le [di] nin˜ ha ban˜ nson mi baoma
´
5:42) Inyu nigle ba-
inyu [yes ´ besbomede].
´ nigil ba Yesu, Ane Djob i nlama ba
ˆ
—2 Korinto 5:14, 15. jam li bisu i nin˜ yes. ´ Tolakii i gwel ´ el ´
Yeh ´ ova ˆ i ta be´ jam li ntomb, a mbon ˆ
I ngeda´ mut wes ´ di gweh ´ ek
´ a nwo, ˆ bes ´ ngandak bisai iba-
le a ga kop
ngoˆ n˜ yes
´ i ye´ le di temb
´ di tehe nye! le di mbon hala.—Bingeng ˜ ´ en ´ 10:22.
ˆ
Di nok njoghe, ´ en
tent ´ ibale a bi loˆ o-ˆ
´ w23.01 30-31 § 15-16
ha nok ndutu. Ndi i mbus ngeda, di ˜ ˆ
´ ˜ Lisongol li Bibel inyu Bilop bi Nwet:
nla kahal nwemla i ngeda di nhonol (Njamuha i: 16 Nisan)
´ jam a bi pot ˆ
ngim jam a bi niiga bes, Marko 16:2-8
Ngwa mbok, 28 Matumb jon a be´ joha ˆ be´ ni bol ˆ oˆ ye. ´ Ibale yak
´ ´ ´ ˆ ˆ ol ˆ
U ga temb ki nlun˜ tek. ´ bes di gwe bilem bi, bot ba ga bod
´ nem ˜
—Bibodle ˆ 3:19. bes i ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova. ˆ Di be´ nge˜
ndemb ´ ´ i Tikiko,
el ˆ nu a be´ liwanda li
´
Di nigle ban˜ Adam bo Eva. Inyu bon˜ n˜ oma
ˆ Paul. I ngeda ´ Paul a be´ i mok,
le di kwo ban i nlelem i hiandi kiki ˜ ´ ´ ˆ ´ el ´ le “ngwel-
Tikiko nu Paul a bi seb
bo, di nlama be´ waa nigil i yi Yeh ´ o- ˆ
nson nu maliga” nyen a b e´ hola
ˆ nye.
va ni bilem gwe, ni i nok mahonol ´ ˜ ´ ´ ˆ
´ Ibale di mbon˜ hala, di ga kon- ˆ (Efeso 6:21, 22) Paul´ a bi ep nye le
me. a kee a ti lok ˆ ke´ e´ i Efes ´ oˆ ni i Kol ˆ o- ˆ
´ ´ ˆ ´ ˜ ´ ´
de gwes Yehova. Di benge ndembel se´ bikaat ni i led ´ es ´ bo. Tikikoˆ a be´
i Abraham. A be´ gwes ´ Yeh ´ ova ˆ nga- kiki lok ˆ ke´ e´ i i nhola ˆ bes ´ i led ´ es
´ hem-´
ndak. Yak i ngeda ´ a be´ nok be´ inyu- ´ i len ini.—Kol ˆ os
ˆ e´ 4:7-9. w22.09
´ ova ˆ le yes
ki Yeh a bi yon˜ ngim makidik, a 9-10 § 5-6
bi ndogbene be´ nye. A bi ye´ n˜ yi Ye- ´
ˆ longe ˜ longe. ˜ ´ ´ ˆ
hova Kiki hihega, i nge- Ngwa jon, 30 Matumb
da a bi nok le Yeh ´ ova ˆ a ntje´ Sod ˆ om ˆ ´ i nhoˆ ngandak bibeba.
´
ˆ ora, ˆ Gweha
ni Gom a be´ kon ndugi woni ˜ le ´ ˆ
—1 Petro 4:8.
“Nke´ es ´ nu hisi hiosona” ˆ a nla tje´ bot ˆ
ˆ ´ ´ e´ ma-
´ ´ ´
ba tee sep ni bibeba bi bot. Abra- ´ ˆ Yosep a bi tegbaha 13 nwii iket
ˆ ´
ham a be´ yi le i nya jam i i nla be´ ndutu. Yosep a be le a badba too
´ ova ˆ a ngi gweh ´ ek ´ nye, inyuki Ye- ´
boˆ na,
˜ jon a bi bat Yeh ´ ova ˆ ngandak Yeh
ˆ ˆ ˆ ´
mambadga. Yeh ´ ova ˆ a bi timbhe ma- hova a ntjoo nye i ngeda a nok ndu-
ˆ a bi te´ edana ´ be´ mut
mbadga me´ momasona. ˆ Abraham a tu. Ndi Yosep
´ ´ ´
bi sokˆ a nok le Yeh ´ ovaˆ a nyi mahonol ˜ hiun. A bi yen nwee, a teeda ngap
ˆ
ma bot ba binam bobasona, jon a ˆ ye´ i hek pek. ´ I ngeda ´ ˆ i bi nene
pola
ˆ ˜ ´
ta be´ le tje´ mut a te´ e´ sep ´ ni beba ´ le a timbhe lokisan i beba ba bi
ˆ
mut.—Bibodle 18:20-32. w22.08 28 bon˜ nye, a bi bon˜ be´ hala. Ndi a bi
unda le a ngwes ´ bo, a nweh ´ el ´ ki bo.
§ 9-10 ˆ ˆ
(Bibodle 45:4, 5) Yosep a bi bon˜
Ngwa koo, 29 Matumb hala inyule a bi te´ eda ´ ngap ye´ i hek
ˆ olˆ nem ˜ ´ A bi bok mahonol ˜ me´ i somb ˆ ˆ
Mut ba nla bod a nte´ eda ´ pek.
´ ova,ˆ ´ (Bi-
ol
i jam ba nkal nye.—Bingeng ´ en´ 11:13. i Yeh ha munu mandutu be.
bodleˆ 50:19-21) Kii hala a niiga bes? ´
´
I nwii 455 B.N.Y., i ngeda
´ emia
´
ngomin Ibale manyun˜ a mbon˜ we beba, ´ u
Neh a bi mal on˜ lipend ´ li Ye-´
unbene ban˜ nye. U unbene ban˜ to
´ ´ ˜ ˆ ˆ ˆ ´ ova, ˆ
rusalem, a be yen bot ba nla bodol
˜ Yeh u kahal badba too a ntjoˆ oˆ
nem inyu bon˜ le ba te´ eda ´ tison i Ye- ´
we. Ndi tibil hek pek ´ inyu tehe le-
´ e´ bot ˆ Neh ´ emia
´ ´ ova
ˆ
rusalem. Iket
´ ˜
a bi tep, laa Yeh a ye´ i hola ˆ we i honba ˆ
wada a be nane nkum ndap le Ha- i ndutu i. Jam lipe li ye le, ibale ´
nania. Bibel i nkal le Hanania a be´ bot ˆ ba mbon˜ we beba, ´ bon˜ le gweha ´
“mut ba nla bod ˆ ol ˆ nem ˜ iloo ngandak ˜ ˆ ´ ˜
ˆ ipe, a konok ki banga ˜ yon inyu yap i ho beba ba mbon we.
bot Nyambe w22.11 21 § 4
˜ ´ ´
woni.” (Nehemia 7:2) Kiki Hanania
a be´ gwes ´ Yeh ´ ova ˆ a konok nye woni, ˜
 ˆ
Kel sonde, 31 Matumb wap, badba le: “Lelaa me nla konde
ˆ bi ga gwel´ el´ bo, nigle nye? Ibale di mbenge lelaa lok ´ ˜ ˆ
Biane gwobisona
ˆ ˆ
bi nogol ki bo.’—Daniel 7:27. ke´ e´ yes´ i nin, ˜ miman˜ mi bot ˆ ni bonge, ˜

ˆ ol ˆ Daniel a bi tehe biyiinda bi bi di ye´ le di nigle bo. Kiki hihega, ´ baa u

Mpod
˜nunda toi le Yeh ´ ova
ˆ a nloo baane bo- nyi ngim manke´ e´ mu likoda jon˜ nu a
ˆ ˆ a tehe binu-
´
ntenbe ni Yehova tolakii bisega gwe´
˜ ´ ˆ
basona. Daniel a bi bok bi ntinde nye i bon˜ beba, ´ lihaa je´ li
ga bikeni bina, bi bi ye biane bi nkon˜
˜ ´
nkolba nye, tole kon u nte´ e´ nga ˜ nye?
’isi bi koba ˆ ni bi len, hala wee Babi- ´ ´ ´
ˆ ´ ˆ Baa i mankee nu a gwe bilem bilam
lon, Media ni Persia, Grikia, Roma ni bi u nsomb ˆ ol ˆ nigle? Ibale u mbe´ nge ˜
i ane i nkom len, hala wee ane i Ngi- ˜ ´
lelaa a nin, ndembel ye i ye le i hola ´ ´ ´ ˆ
si ni i Amerika. ´ (Daniel 7:1-3, 17) ˜ Di nti Ye- ´
´ ova
ˆ Nyambe we i nihbe mandutu mon.
I mbus, Daniel a tehe Yeh ˆ ´
hova mayega inyu lok kee yes i i yene ˆ ´ ´ ´ ´
´ ´ ´ ´ ndemb ´
a yii i yeene ye ane. (Daniel 7:9, 10)
´ ovaˆ a ga heya ´ ane i moo ma baane bes el´ ilam. Hala a nkonha ˆ toi
Yeh bes´ mase´ e!—L ´ ok ˆ Heber ´ 13:7. w22.04
ba nkon˜ ’isi, a ti yo ba ba koli ˆ ni yo,
13 § 13-14
ba ba nloo bo ngui. Bonjee ba? “Nu a
ˆ man mut,” hala wee Yesu ´ Kris- ˆ
mpona Ngwa um, 2 Matop
ˆ
to, ni “bapubhaga ba Nungingii,” hala Ti i nlona mase´ e´ iloo kohna.
ˆ
wee 144 000 ba ba ga ane “i boga ˆ
—Minson mi baoma 20:35.
ni boga.” (Daniel 7::13, 14, 18) Ibabe´ ´ di mboma mandutu i nin˜ yes, ´
pe´ ena,
´ Yeh ´ ova
ˆ nyen a ye´ “Nungingii,” I ngeda
´ ´ ´ ´ ˜ ˆ ˜ ´
I yom Daniel a bi tehe i yiinda i nunda ˜ di ye masee i ngeda man u u nton bes
ˆ
toi le i yom a bi bok a kal i ye mali- ´ u nyon˜ ngeda ´ i emble bes ´ ni i hogba- ˆ
ha bes. ´ Ibale di gwe´ ngoˆ n˜ i niiga mut
ga. Daniel a bi kal le: “Nyambe nu ngii
nyen a nkwes ´ bikine,
˜ a nte´ e´ ki bikine.”
˜ Bibel, di ye´ mase´ e´ i ngeda ´ nhoˆ olak ˆ
´ ˜
nsanal u neebe yega bes mu yigil i, ´ ´
A bi tila ki le: “Nungingii nyen a kehi ´ maeba. ´ ˆ ke´ e´ i bol ˆ om ˆ
´ ´ ˆ
yaga ikete ane i bot, a nti yo tonjee a u ti ki bes I lok
´ ˆ
ni i boda ini yosona i ye masee i hola ˆ ´ ´ ´ ˆ
ngwes.”—Daniel 2:19-21. w22.10 14-15 ´ ´ ˆ ´ ´
§ 9-11 bes. Yak bes di nla nogda minlelem
mi mase´ e´ ibale di ye´ bebee i gwel´ el´
˜ ˆ ˆ ke´ e´ yes.
lok ´ Ibale u nsomb ˆ olˆ ke´ nba- ˜
Ngwa njangumba, 1 Matop
´ ´ ˆ ha nson won, ˜ kii i ga hola ˆ we i yon ˆ os ˆ
Ngeda hemle nan i nkohna
ˆ ngon yon? U kal ndik ban le u nyen˜
ˆ ˜ ˜ ˜ ´
manoodana, hala a nti honba.
ˆ ˆ hol i pes mbuu ibabe´ le u pohol jam li
—Yakobo 1:3. ˆ ot ˆ ob ˆ o. ˆ Kiki hihega, ´
tob u ye´ le u kal
´ ´
Badba le: ‘I ngeda ba nti me maeba le, ‘me nye´ n˜ gwel minson iket ´ e´ liko-
me ye´ me bon˜ lelaa? Baa me ye´ me da.’ Ndi i ye le i ba ndutu i yi lelaa u ´
neebe le me nhos, ˆ tole me ye´ me ˆ os ˆ i nya ngoˆ n˜ i, i nla ki ba nle-
nla yon
kahal pe´ ena?
´ Baa me ye´ me om ˆ botˆ
dek jam i yi imbe ngeda ´ u mal yon ˆ os ˆ
´ ˜ ˜
nsohi? I ngeda u nan minan mi ba- ˜ ˜ ´ ˜ ˆ ˆ
yo. Jon pohol yaga jam u nyen yonos,
gwel´ el´ ba Yeh
´ ova
ˆ bape mu i Bibel, u jam li tob ˆ ot ˆ ob ˆ o.ˆ U nla yak tila i jam u
nlama badba mambadga ma. I nge- ´ ´ ˆ ˜ ˆ ˆ i pes mbuu, ni lelaa
gwe ngon i yonos
da u n˜ ot ˆ pek´ mu i ndemb ´ el´ i wada u ga yon ˆ os ˆ jo. w22.04 25 § 12-13
 ´ ´ ˆ ´ ye´ iket ´ e´ manoodana. Baa,
Ngwa ngee, 3 Matop telepsep
´ ˆ ˆ
U nlama gwes mut won˜ libok
´ ˆ kiki i ngeda i bot bana bobasona ba ga
wemede.—Yakobo 2:8. ˆ ˆ ba peles, ba ga ba bebee i bon˜ kiki
´
Yesu, i ngeda ´ Satan a ga noode bo?
I len ini Yeh ´ ova
ˆ a ye´ i kot ‘limut
ˆ ˜ I mbadga i, hiki mut a ga timbhe
li bot likeni,’ a niiga bo kii ba nla- yo, i ngeda ´ b’a pem´ es ´ Satan i mok
ma bon˜ inyu nin˜ isi Ane ye. ´ (Ma-
i mamel´ el ´ ma 1 000 hi nwii. (Masoo-
soola 7:9, 10) To hala kiki i len ini, la 20:7) I bot ˆ ba ga eba ´ toi le ba tini ˜
ˆ ni gwet
oa ´ bi mbagal bot ˆ i nkon˜ ’isi, ´ ovaˆ ˆ
ˆ ´ ˜ ba njos ˆ ni Yeh mu manoodana ma nsok
i bot ba ye mu “limut likeni” mana, bon ba ga kohna ˆ bom i nin˜
mbagla bilon˜ ni mbagla maten ´ ni
boga, loˆ nni ˜ banga ˜ kunde. (Roma ˆ 8:
ˆ ipola
oa ˆ yap. Mabonok ˜ map ma nu- ˜ ´ ˆ
21) I bet ba ga ndogbene Yehova, ba
nda le ba bi yilha paminson˜ yap di- ga kohnaˆ tjiba i boga.—Masoola 20:
soo. (Mika 4:3) Iloole ba yon˜ nga- 8-10. w22.05 19 § 18-19
ba i jo gwet, ´ bi bi nol ngandak bot, ˆ
bo ba niiga bot i yi banga Nyambeˆ ˜ ˆ
ˆ ˆ ye´ le ndi ba bana “banga ˜
Ngwa koo, 5 Matop
ni somb ol
˜ ˆ ´ ˆ ˆ U ga babaa nye i tindi.
nin.” (1 Timoteo 6:19) Bot ba lihaa ˆ
—Bibodle 3:15.
ba ye´ le ba kolba bo, ba ye´ ki le ba
ba liyep inyule ba nit Ane Djob, ndi I mban˜ i i bi yon i ngeda ´ Satan a bi
´ ova ˆ ˆ ˆ ˆ
Yeh a ga bon˜ kii yosona ˆ i mbe- ´ tinde Lok Yuda ni Lok Roma i nol
´ ´
Yesu. (Lukas 23:13, 20-24) I nge- ´
da le ba bana gwom bi bi yene bo
nsen. ˜ (Mate´ oˆ 6:25, 30-33; Lukas 18: da mut a mbabaa i tindi, a nla bon˜
29, 30) I mam ma, ma nkwes ´ bes ´ ngim dilo ibabe´ le a kee, hala nyen
´ Yesu´ a bi bon˜ dilo diaa i son˜ i nge- ´
nkaa le Ane Djob i ye ntiik, ni le i ga
ke ni bisu i yon ˆ os ˆ somb ˆ olˆ i Yeh ´ ova. ˆ da Satan a bi babaa nye i tindi. (Ma-
w22.12 5 § 13 te´ oˆ 16:21) Inyu bon˜ le mban˜ i Bi-
bodleˆ 3:15 i yon, i be´ beda ´ le Yesu ´
ˆ ˜ ˜ ´
Ngwa mbok, 4 Matop a tuge. Inyuki? Inyule mban i neba
Amen! Lok, a Nwet le Yesu. ´ le mboˆ oˆ i muda i nlama nyagat nyoo
i no. ˜ Hala a nkobla le Yesu ´ a be´
—Masoola 22:20.
I mamel´ el ´ ma 1 000 hi nwii, i bot ˆ lama tuge. Hala ki nyen i bi boˆ na! ˜
ˆ ´
I mbus dilo diaa, Yesu a bi tuge, a
bobasona ba ga ba hana ’isi ba ga ˜
mal yila peles. To wada a ga nogda ˆ bet i ngii, a yila angel i i nla ha be´
´ ˆ ´ ˆ ´
wo. I ngeda ngeda Yehova ´ ´ ˆ a bi te´ e´
ha be bikuu bi nlol i beba di bi ko- ´
dolˆ ni njel Adam. (Roma ˆ 5:12) Ndii- y’a kola, Yesu a ga nyagat Satan.
ˆ ˆ i beba ´ (Lok ´
ˆ Heber 2:14) Kristoˆ ni i bot ˆ ba
he yosona i nlol i Adam y’a
´
ba ha be. Jon Bibel i nkal le i bot ˆ ga ane ni nye, ba ga tje´ baoo ba Djob
ˆ ˜ bobasona ˆ hana ’isi hala wee mboˆ oˆ
ba ga ba hana ’isi ba ga ‘kohna nin’
hala wee libak li peles i mamelel ma ´ ´ i nyoo.—Masoola 17:14; 20:4, 10.
1 000 hi nwii. (Masoola 20:5) Di nyi w22.07 16 § 11-12
le Yesu ´ a bi kolba Satan, nu a be´
ye´ n˜ tinde nye i bon˜ beba.
´ A bi te´ eda
´
 ˆ ˆ
Ngwa jon, 6 Matop nye. (Lukas 5:32) Miman˜ mi nsoo-
ˆ ˆ ba pek
´ a’ baba he Yeh ´ ova ˆ le a hola ˆ mbonb ˜ eba ´ nu a
I mut a nhiom ni bot ´
´ ´ ´
pek.—Bingengen 13:20. ntam beba ye´ i tembna ´ maada ma-
lam ni nye. (Yakob ˆ oˆ 5:15) Di hegda ´
ˆ bon bon˜ i bana ma-
A bagwal holana le miman˜ mi noode hola ˆ manke´ e´ ndi
wanda malam. Bibel i n˜ eba ´ le mawa-
a ntam be´ beba ´ ye, ´ ba nlama pem ´ es ´
´ ma nla tinde bes ´ i bon˜
nda mes
˜ ˜ ´ nye i ntoˆ n. ˜ Ndi ibale i mut nu, nyuu
longe, tole i bon beba. Baa ni nyi i nyi nye jam, a tam toi beba ´ ye, ´ a
mawanda ma bon banan? Lelaa ni
ˆ bon banan i bana mawanda he´ nha,
˜ Yeh ´ ova ˆ a ye´ bebee i nweh ´ el´
nla hola nye. (Lukas 15:17-24) To ibale a bi
´ Yeh ´ ova? ˆ (1 Korintoˆ
ma ma ngwes
ˆ bon˜ beba ´ ikeni, ˜ Yeh ´ ova ˆ a ga nweh ´ el´
15:33) Inyu hola bon banan i bana nye.—2 Minan 33:9, 12, 13; 1 Timo- ˜ ˜ ˆ
mawanda malam, ni nla nana ˜ lok ˆ
´ ´ ´ ˜ te´ oˆ 1:15. w22.06 9 § 5-6
kee i i gwe bilem bilam i bon ngim
mam i ndap ni be´ loˆ nni ˜ bon banan.
Ngwa njangumba, 8 Matop
˜ ˆ
´
(Tjembi 119:63) Isan mbai wada le ˜
Tiblana hek pek, ´ yena ´ ki pe´ e!´ Nkol-
Toni a ntonol ˜ le: “Me ni nwaa wem
ˆ kiki mbo-
di be´ nana ˜ ngandak lok ˆ ke´ e´ i boda ˆ ba nan le Nsohop a nhiom
ˆ ˆ
ni i bolom i mbai yes, bonge ni mi- ´ ˜ ndo njee i i nkond, a ye´ n˜ ek
´ ´ ˆ ´ le a je
´ ˆ
man˜ mi bot. ˆ Ba be´ je ni bes, ´ ba bak mut.—1 Petro 5:8.
´ ´ ´ Hala
ki bibeges bi ndap lihaa ni bes.
ˆ i yi lok ˆ ke´ e´ yes ´ i i ngwes ´ I nkon˜ ’isi wonsona, ˆ bikristen bi
a nhola ´
pam i yembel mandutu ni i kol- ´
´ ˆ
Yehova, i bak masee i gwelel nye. ´ ´ ´ ´ ˆ ´ ova. ˆ
˜ n˜ nwap, makend ´ ba Nsohop ni mahola ma Yeh
. . . Mina map, ni ´ ˆ
(1 Petro 5:9) Yak we u nla bon hala! ˜
bisesema ba bi bon i nson u Yeh ˜ ´ o- ˆ ´ ngeda, ´ ´ ova ˆ ´
ˆ bon bes ´ ngandak i yila Ndek Yeh a ga om Yesu
va, bi bi hola ni i bet ba ga enel ni nye i “tje mi- ´ ´ ´
mawanda ma Yeh ´ ova.”
ˆ w22.05 29-30 ˆ
nson mi Nsohop.” (1 Yohanes 3:8)
§ 14-15 I mbus, bagwelel ba Yehova, ´ ´ ´ ˆ ba ba
ˆ ga ba hana ’isi, ba ga “kon be´ mut
Kel sonde, 7 Matop ˜ to yom yo ki yo
nye ki nye woni,
Mam momasona ni ye´ le ni te´ n˜ hana ˆ
i ga bon˜ be´ bo le ba sehla.” (Ye- ´
’isi m’a ba mam ba mal te´ n˜ i ngii. saya 54:14; Mika 4:4) Ndi i nwaa le
—Mate´ oˆ 18:18. di mbol nyoo, di nlama jo san˜ inyu
´ ´ el´ woni. ˜ Di nlama konde ˆ ´ es
´
I ngeda miman˜ mi nhola ˆ mbonb ˜ eba, ´ yemb
´ ´ di yik le Yeh ´ ova ˆ
led
´
bolo yap i ye le i makidik ma nyoˆ na
ˆ ˆ ´ ˜ hemle yes, a ngwes
nyoo i ngii mon yak bo ba yon˜ hana bes ni le a ntat bes. Inyu pam i bon˜
´ ´
ˆ hala, di nlama honol ˜ kiki Yeh ´ ova
ˆ a
’isi. Bimbe bisai likoda li nkohna
´ ˜ ˆ ˜ ´ ´ ´ ´
bi tat bagwelel be i ngeda koba, di ´ ˆ
i ngeda miman mi nhola mbonbeba?
I mahola ˆ ma, ma mbon˜ le ba heya ´ kwel´ el´ ki mu. Di honol ˜ ki lelaa a
ˆ ´ ´
mbonbeba nu a ntjel tam beba ye´
˜ ´ ´ ´ bi hola bes i ngeda di bi boma ma-
ˆ ma Yeh ´ ova ˆ
i ntoˆ n. ˜ (1 Korintoˆ 5:6, 7, 11-13; Titoˆ ndutu. Ni mahola di nla
´ ´ ˜ ´
3:10, 11) Ma nla ki bon˜ le mbonb ˜ e- ´ pam i yembel woni!—Tjembi 34:4.
ba a tam beba ´ ´ Yeh
ye, ´ ova ˆ a nweh ´ el´ w22.06 19 § 19-20
 ˆ ˜ i je gwo? Inyuki u nkon ni
Ngwa um, 9 Matop woni
˜ i soblana? ˆ ˆ i ye´ le,
I kumul oˆ ngba
˜ i mabal, ma ma be´ ni woni
´
Ngandak bot
´ lima.—Daniel 2:34.
kei ni tek i ngeda ba mbat bo le inyuki u ye´
ngi soblana, ˆ ba ntimbhe le: “Ngeda ´
I ane i i ye´ “makoˆ oˆ ni tek ´ lima”
i ye´ ngi kola.” I pot maliga, makidik
ˆ ol ˆ en ´ el. ´ I bi gwe´ e´ i Gwet ´ bi
i mbod
ˆ ´ ´ mape ma ta be´ nsen˜ iloo i ti Yeh ´ ovaˆ
Ntola I, i ngeda ane i Ngisi ni i Ame- nin˜ yon˜ ni kos ˆ soble.ˆ Jon u koli ˆ yon˜
rika i bi bod ˆ ol ˆ sal. Eem i Nebukad- ´ ´ ˆ pek ´ ilole u nyon˜ makidik
ngeda i ot
´
nezar i n˜ eba
´ le i ane i, i gwe´ mam ma. w23.03 7 § 18-20
ima ma ma ye´ le bini biane bipe bi ˆ
be´ ena
´ be. ´ Pog, ane i Ngisi ni i Ame- ´ Ngwa mbok, 11 Matop
rika i ta be´ kiki bini biana bipe bi I nkal le: “Inyu mboda ˆ yon,” ˜ hala
bi be´ ni bisel´ el ´ bi ngui, kiki bo gol ˆ
wee i ye´ yada, yon i ye´ Kristo.ˆ
ni silba. Yo i ye´ kei ni tek ´ lima. Tek ´
—Galatia 3:16.
lima i ye´ yimbne i “mboda ˆ ˆ ba
i bot ´ ´ ova ˆ ´
binam,” hala wee bot ˆ ba binam bo- I ngeda Yeh a bi hoo nye, Yesu
a bi yila pes i bisu i mboo i muda. ˆ ˆ
basona. ˆ (Daniel 2:43) Kiki di ntehe
I ngeda ´ Yesu ´ a bi wo a tuge ki, Nya-
i len ini, bot ˆ ba ye´ sum sum i vote,
mbe a bi ha nye “ntut u lipem ´ ni u bi-
i kaa kunde ni i kolba baane. Hala ´ es,”´ ˆ
beg a ti nye “kunde yosona i ngii
a mbon˜ le baane ba nla be´ sal bol ˆ oˆ
´
´ ni ’isi” yak ni kunde “i tje minson
yap kiki ba ngwes. w22.07 4-5 § 9-10 ˆ Heber ´
mi Nsohop.” (Lok 2:7; Mate´ oˆ
´ ´ ˆ ˆ
28:18; 1 Yohanes 3:8) Ndi yak pes
Ngwa ngee, 10 Matop ˆ os ˆ iba i mboˆ oˆ muda i ye. ´ Paul
i nyon
Bijek gwem bi ye´ le me bon˜ a bi unda bonjee ba ye pes i nyo- ´ ˆ
ˆ olˆ i nu a bi om me.
somb ˆ iba i ngeda ´
ˆ nos a kal minhook mi mi
—Yohanes 4:34. be´ bon ba Lok ˆ Yuda ni bot ˆ ba ma-
´ ˆ soble?
ˆ ´ mape le: “Ibale ni ye´ ba Kristoˆ
ten
Baa u ye bebee i kos Ndik we-
tama nyen u nla timbhe i mbadga i. wee ni ye´ yaga mboda ˆ i Abraham, ni
bak bakod ˆ olbum
ˆ inonnaga˜ ni mbon- ˆ
Ndi noode badba le: ‘Kii me mbem?’
ˆ ´ ga.” (Galatia 3:28, 29) I ngeda mut a ´
(Minson mi baoma 8:36) Yesu a
bi kal le, i bon sombol i Isan i ye´
˜ ˆ ˆ ˜ nyila nhoog u kristen, ha nyen a nyi-
ˆ iba i mboˆ oˆ i muda.
ˆ os
kiki bijek. Inyuki? Inyule bijek bi ye´ la pes i nyon
nsen˜ inyu longe ˜ yes. ´ Yesu ´ a be´ yi le Jon mboˆ oˆ i muda i ye´ Yesu
´ ni 144
ˆ ´ ova
ˆ ´ 000. (Masoola 14:1) Bobasona ˆ ba
mam momasona Yeh a nkal bes
˜ ´
le di bon, ma ye inyu longe yes. Ye- ˜ ´ ´ nigle Isan˜ wap Yeh´ ova.
ˆ w22.07 16
hovaˆ a ta be´ bat bes ´ le di bon˜ jam § 8-9
li li nla lona bes ´ ndutu. Iket ´ e´ mam
Yeh´ ova
ˆ a nsombˆ olˆ le u bon˜ baa sob- ˆ
´ ˜ ˆ
le i ye mu? N. (Minson mi baoma 2:
38) Yi le ibale u nsoblana, ˆ w’a koh- ˆ
na ngandak bisai. Ibale ba nti we bi-
jek u ngwes ´ ngandak, baa w’a kon
 ˆ ´ ´ oˆ nyuu! Ndi a bi te´ nbe ˜
Ngwa koo, 12 Matop bi weha Petr
˜ ´
Nin˜ yem i mbeb ´ el´ yaga me; me gwe´ i non Yesu. A bi neebe bikodlene, a
ˆ ki biniigana mu. Hala a bi bon˜ le
ha be´ ngoˆ n˜ i nin.—Hi
˜ ˆ 7:16.
ob ot
´ ova ˆ ´ o, ˆ a be´ ega ´
Yeh a sayap Petr nye
Di nyi le di nlama boma manoo- minson minkeni ˜ iket ´ e´ likoda. (Yoha- ˆ
dana munu dilo di nsok. ˆ (2 Timo- ˆ ˆ
´ ˆ ´ ´ ˆ ˆ nes 21:15-17; Minson mi baoma 10:
teo 3:1). Ha ngeda i, di ye le di loo- 24-33; 1 Petr ´ oˆ 1:1) Di n˜ ot ˆ biniiga-
ha toˆ n, ˜ tent ´ en ´ ibale mandutu ma
na inyu yes ´ ni inyu bot ˆ bape iba-
´ ´
nkwel bes yada i mbus yada, tole le di nkida be´ ndik i be´ nge ˜ wonyuu
ibale ngandak mandutu i nkwel´ bes ´
di nok, ndi di neebe bikodlene, di
´ ´ ˆ ˜ ´
ngele yada. Ndi, di hoya ban le Ye- he´ nha ˜ ki bilem gwes. ´ Ibale di mbon˜
ˆ ´ a nhola ˆ bes ´ i nihbe
hova a ntat bes, hala, Yehova ni nton˜ we´ ba ga konde
´ ˆ ˆ ˆ
´ momasona. ˆ Di be´ nge ˜
mandutu mes ki gwel´ el´ bes. ´ w22.11 21-22 § 6-7
lelaa Yeh ´ ova ˆ a bi hola ˆ Hiob. ˆ A bi
´ em ´ ˆ
boma ngandak mandutu i nlel Kel sonde, 14 Matop
´ ˆ a
ngeda. Inyu kel yada ndigi, Hiob
´ gwe´ bi nwo, bagwe- ´ Sem [Isak] sesema i ntul i hie´
bi nok le bilem i ngii hikoa ˆ me ga unda we.
´ ´
lel be ba nola, yak bon be ba nwo. ˆ ´ ˆ
ˆ 1:13-19) I mbus ngeda, ´ ˆ —Bibodle 22:2.
(Hiob Hiob
´
a be a ngi nogok njoghe inyu ma- ˆ Abraham a be´ yi le kekikel Yeh ´ ova ˆ a
ndutu mana, ha nyen yak beba ´ kon mbon˜ be´ jam li li te´ e´ be´ sep. ´ Paul a

i bi gwel nye. (Hiob 2:7) Yeh ˆ ´ ovaˆ a nkal le, Abraham a be´ yi le Yeh ´ ova ˆ a
be´ tehe mandutu ma Hiob. ˆ Kiki Ye- ´ nla yak tugul man we´ Isak. (Lok ˆ He- ´
ˆ ˆ ban˜ le Yeh ´ ova ˆ
hova a be´ gwes ´ Hiob, ˆ a bi ti nye kii ber 11:17-19) Di hoya
yosona ˆ i be´ beda ´ nye inyu nihbe ma- a bi kal le Isak a nlama ba isan˜ ngim
´ w22.08 11 § 8-10 liten. ´ Ndi ha ngeda ´ i, Isak a be´ ngi
ndutu me.
gwal bon. Kiki Abraham a be´ yi Ye- ´
Ngwa jon, 13 Matop
ˆ ˆ hova, a be nkwoog nkaa le a ga bon˜
ˆ ´
ˆ ´ ˆ ´ a nkodol bo. mam i nya i te´ e´ sep. ´ Bun a be´ be´
I bot Yehova a ngwes, ˆ
ˆ ´ ha i homa nu, ndi Abraham a bi no-
—Lok Heber 12:6. ˆ Yeh ´ ova. ˆ ˆ
gol (Bibodle 22:1-12) Lelaa
´ Yeh ´ ova ˆ ´ hala a
I ngeda a nkodol bes, di ye´ le di nigle Abraham? Yak bes ´
nsoghana. ˆ Jon hala a nla tinde bes ´ ´ ova.
ˆ
di nlama nigil i yi Yeh I yigil i,
˜
i honol le di bak be di koli koh- ´ ˆ ˆ ˆ bes ´ i yila mawanda me´ ni
i ga hola
na bikodlene, tole i kogse ba nti bes ´ ´ nye ngandak. (Tjembi ´
i gwes 73:28)
i nloo hihega. Hala a nla bon le di ´ ˜ ˜ ˜ ´ ´ i no- ˆ
Yak kinnem yes i ga tinde bes
tehe be´ jam li ye´ nsen, ˜ jo lini le Ye- ´
gol ˆ mamben ´ ma Yeh ´ ova.ˆ (Lok ˆ He- ´
ˆ
hova a nkodol bes inyule a ngwes ´ ´ ˆ ˆ
ber 5:14) Ibale mut a nsombol tinde
bes. ´ (Lok ˆ Heber ´ 12:5, 11) Jon nee- ´ i bon˜ beba, ´ ˆ ol ˆ be´ nye.
bes di ga nog
be bikodlene, u he´ nha ˜ ki bilem. Di ga bana be to mahonol i bon˜ jam ´ ˜
Yesu ´ a bi kodol Petr ´ oˆ i bisu bi bao- ˆ li li nlem ´ el´ be´ Yeh ´ ova, ˆ tole li li nla
ma bape ngandak ngele. (Marko 8: ´ ´ ˆ bon le di ba ha ban˜ mawanda me.
˜ ´
33; Lukas 22:31-34) Bebek le hala a w22.08 28-29 § 11-12
 ˜ ˆ ˆ ba ga tjel´
Ngwa njangumba, 15 Matop nlama nigil iloo ha! I bot
˜ ´ ´ ˜
Nduna ikete nem mut i nyuu nye, nogol Yehova i Ane i hikoˆ oˆ hi nwii,
ˆ ˆ ´ ˆ

ndi bibuk bilam bi nkonha ˆ nye ma- lisuk jap li ga ba lelaa? Kaat Masoo-
´ ´ ´ ´ la 20:15 i nkal bes ´ le: “Nu ni nu a
see.—Bingengen 12:25.
´ be´ ena ´ be´ jol ˆ je´ ntilga iket ´ e´ kaat nin˜ a
I ngeda n˜ oma ˆ Paul bo Barnabas ´ ˜ ´ ´
lena ikete titimba i hie.” N, ba ga tji- ´ ˜
´ ˆ
ba bi temb i Listra, i Inkonium ni ba. Inyu hala nyen di nlama jo san˜ le
Antiokia, ba “bi tee miman˜ iket
ˆ ´ ´ ´ e´
jol ˆ jes ´ li tilba mu kaat nin, ˜ li yegle ´ ki
hiki likoda.” (Minson mi baoma 14: ˆ
mu! w22.09 19 § 17-19
21-23) Miman˜ mi, mi bi lama hola ˆ
´ ´ ˆ
makoda ngandak kiki miman˜ mi len. Ngwa ngee, 17 Matop
ˆ ke´ e´ le Yeh ´ ova ˆ
Paul a bi kal lok
ˆ “limut li mbogi ˆ likeni” ˜ i hon-
a bi
ˆ Te´ eda ´ kin˜ nem ˜ i mpop ˆ i bisu bi
hola
Nyambe ni bi bot ˆ ba binam.
ba manoodana. (Lok Heber 12:1) ˆ ´
—Minson mi baoma ˆ 24:16.
Paul a be´ yi le ndemb ´ el´ i bagwel´ el´
ba Yehova ba behee ba ba bi te´ n-
´ ˆ ˜ Ngandak makidik di nyon˜ inyu jam li
matibla i umne i Banga ˜ i Djob. (1 Ti-
be ni nye tolakii ba bi boma nga-
ˆ e´ oˆ 3:9) I ngeda ´ di nyon˜ ma-
ndak mandutu, i be´ le i hola ˆ lok ˆ ke´ e´ mot
kidik, tole di nsombol kwel ˆ ˆ ´ el´ mu ni
i bok mis mu i “tison i Nyambe nu
˜ (Lok ˆ Heber ´ ´ ˆ bape, di nlama non˜ maeba ´
a nin.” 12:22) Ndemb el´ bot ma
ˆ ´ ˜ ˜ ´
ye munu i kaat Filipi 4:5 i i nkal le:
yap i nla hola yak bes. Baa minan mi
bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova ˆ kiki bo Gide´ on, ˆ “I lem nan ini le ni nai be´ ni liteh-
ge linan li mam i yiba ni bot ˆ boba-
Barak, David, Samuel, ni ngandak
ipe, mi nled ´ es
´ be´ bes?—L ´ ˆ Heber
ok ´ sona.” ˆ Hala a nkobla le di loˆ oha ˆ ban˜
11:32-35. w22.08 21-22 § 5-6 ton inyu mboo wes. To ibale lok ke´ e´
ˆ ˜ ˆ ˆ ´ ˆ
yes ´ i nyon˜ be´ minlel ´ em ´ mi makidik
ˆ ´ ´ ´
Ngwa um, 16 Matop ni bes, di gwes bo, di tinak bo lipem
Hiki wada wap a keehana ´ ´ ˜
inonnaga (Roma ˆ 14:10-12) I ngeda ´ di ntibil
˜ ´
ni mabonok me.—Masoola 20:13. te´ eda ´ nin˜ yes, ´ di gwe´ elak ´ ´ ova
Yeh ˆ ni
˜ ˆ ba ga ngui yes ´ yosona, ˆ wee di ye´ ti nye ma-
Mambe “mabonok” ma bot ´ inyu nin˜ a bi ti bes. ´ (Masoola 4:
tuge i pes kaat ini i mpodol? Baa a ˆ ˆ yega
ye´ i mam ba bi bon˜ ilole ba nwo? To! 11) Ndi di nginda konok, yak bikuu
´ bes.
´ Di nyi le hala be´ nyen
Di hoyaˆ ban˜ le i ngeda ´ ba bi wo, ba bi nkwel
´ ´ ova
Yeh ˆ a be´ somb
ˆ ˆ le di nin.
ol ˜ Ndek´
bi saa inyu bibeba gwap. Jon hana ´ ˜
ba mpod ˆ ol ˆ be´ i mam ba bi bon˜ ilo- ngeda, di ga nin i boga ni boga, di
le ba nwo. I mabonok ˜ ma, ma nla- ga nok ha be´ njoghe, ˆ di ga wo ha be. ´

ma ba i mam ba ga bon˜ i ngeda ´ ba (Masoola 21:4) Ndi nwaa le di mbol

ga niiga bo nyoo i mbok yondo. Yak nyoo, di ye´ mase´ e´ i nin˜ ni i gwel ´ el ´
ˆ kiki bo Noa,
ˆ Samuel, David, ni ´ ´ ´
Tata wes nu gweha le Yehova! w23.02ˆ
bot
Daniel, ba ga niiga bo inyu bon˜ le 25 § 17-18
´
ba hemle ´ Kristo.
sesema i Yesu ˆ Iba-
le i ga beda le ba niiga i bot ba te´ e´
´ ˆ
´ bana, wee bot
sep ˆ ba te´ e´ be´ sep
´ ba
 ˆ
Ngwa mbok, 18 Matop n˜ olˆ Abraham bo Sara. Ba bi pamna

Nyambe a nkap ane yon˜ moga ˆ ima, nwii ba be´ ha be´ le ba bana bon.
ˆ ´ Ndi, Djob a bi bon ˆ bo le ba ga bana
a ti ki yo bot ba Media ni ba Persia. ˆ
—Daniel 5:28. man. (Bibodle 18:10) Lelaa Abra-
ham a bi bon? ˜ Bibel i nkal le: ‘A bi
´ ova ˆ a ma unda toi le nyen a nloo
Yeh hemle le a’ yila isan˜ ngandak bilon.’
´ ˜
“baane ba ba ye´ i ngii yes.” ´ (R´ omaˆ
(Roma ˆ 4:18) To hala kiki i mis ma
13:1) Di yon˜ dihega ´ daa. Kine ˜ Egip-
bot ˆ ba binam, Abraham a be´ lama
toˆ le Faraoˆ a bi yilha bot ˆ ba liten ´
lehel nem, ˜ nye a bi bod ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ
´ ˆ
li Yehova minkol. Ngandak ngele, a ´ ´ ˜nem le a ga yon ˆ os ˆ mbonga ˆ ´ ´
´ ki le a nwas be´ bo le ba kee. Ndi we. Ye-
tjel hova ˆ a bi weha ´ be´ Abraham nyuu.
Djob a bi kobol bo, a bon˜ le Faraoˆ (Roma ˆ 4:19-21) I nya mina ˜ n˜ i, i nii-
a yin iket ´ e´ tuye nkoibaga. ˆ (Manyodi ´ le di nla bod ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ ˜
´ ˜ Babi- ga bes nem
14:26-28; Tjembi 136:15) Kine ´
ngeda yosona. w22.10 27 § 13-14 ˆ
ˆ le Belsasar a bi nana
lon ˜ ngand, a
“bed ´ es ´ ki nyemede ikolba Nwet nu ˆ ˆ
Ngwa jon, 20 Matop
ˆ ´ es ´ banyamba ba
ngii yosona,” a “beg
U ga tehe Nniiga won˜ Nunkeni˜ ni
ye silba ni silba, ni ba ba ye´ gol”
´ ˆ
˜ ´
´ es ´ Yeh ´ ova. ˆ mis mon.—Y esaya 30:20.
iloole a beg (Daniel 5:
ˆ nu, Yeh ´ ovaˆ ˜
I bibanga bini bi bi yon i ngeda ´
22, 23) Ndi i mut ngok a
´ ˆ
bi weha nye nyuu. “I nlel´ em ´ u,” Bel- bon ba Lok Yuda ba bi nyodi i mi-
ˆ ´ nkom ˆ i Babilon. ˆ Yeh ´ ova ˆ a bi unda
sasar a bi nola, ane ye i ke i moo ma
ˆ ba Media ´ toi le a ye Nniiga wap Nunkeni. ´ ˜ A bi
bot ni Persia. (Daniel 5:
˜ Her ´ od ˆ e´ Ag- ti bo maeba, ´ liten ´ je´ li temb ´ li bo- ˆ
30, 31) I Palestine, Kine
˜ ˆ ´ ´
dol beges nye. Yak bes i len ini, di ´
ripa Nu bisu a bi bon le ba nol Ya-
kob ˆ o, ˆ a ha ki n˜ oma ˆ Petr ´ oˆ i mok, ni gwe´ bisai le Yeh ´ ova
ˆ a ye´ Nniiga wes ´
˜ ˜
Nunkeni. Yesaya a nkonde kal le Ye- ´ ˆ ´
mahonol le a ga nol yak nye. Ndi
Yeh ´ ova ˆ a bi ke´ n˜ Her ´ od ˆ e´ le a yon ˆ os ˆ hova ˆ a ye´ Nniiga wes, ´ bes ´ di ye´ bau-
´ ´ ˜
pek ye. “Angel i Yehova i bep nye,” ´ ˆ ´ du. A nkal le: “U ga tehe Nniiga won˜
a wo.—Minson mi baoma ˆ 12:1-5, 21- ˜ ni mis mon.” ˜ I bibanga ˜ bini
Nunkeni
23. w22.10 15 § 12 ˜
bi nunda le Nniiga a ye i bisu bi bau- ´
du be. ´ Kinje bisai di gwe´ i len ini
ˆ ´ ˆ ´ Lelaa Yeh ´ ova ˆ
Ngwa koo, 19 Matop le Yehova a niiga bes.
M’a emble [we].—Yeremia ´ ´ 29:12. a niiga bes? ´ A ngwel´ el´ ntoˆ n˜ we´ inyu
´ ˜ ˜
I ngeda di nan Bibel, di tehge lelaa bon˜ hala. Di nti nye mayega ´ inyule
Yeh ´ ova
ˆ a bi te´ eda
´ ba ba bi te´ nbe ˜ ni ntoˆ n˜ u nti bes ´ maeba ´ malam. I binii-
´ ˆ ˜ ´ i nko- ˆ gana di nkohna ˆ i makoda, yak ni mu
nye i ngeda koba, botnem yes ´ ni i bilingeli ˜ ˜
nde let. Hiki yom i ye ntilga ikete Bi- ´ ´ ´ bikaat gwes, nge ntoˆ n˜ u
˜ ´ ˆ ´ ˆ
bel i ye´ ntilga “inyu niiga bes, ´ kayele ´ mbon inyu yes, bi nhola bes i hon-
ˆ ´
ni njel honba yes ni hogbe i nlol i Bi- ˆ ba mandutu ma nkon˜ ’isi ni mase´ e. ´

tilna, di bana botnem.” ˜ ˆ

(Roma 15:4) w22.11 10 § 8-9
ˆ ´ ˆ ´ ˆ
Ot pek mu mimbonga Yehova a bi
yonˆ os.ˆ Di be´ nge ˜ i yom Djob a bi bo- ˆ
 ˆ
Kel sonde, 21 Matop Satan a ye´ mut bitembee. Kii i nla
ˆ we i bon˜ i jam li? U nla nin˜
Kii y’a ba yimbne . . . le i nkon˜ hola
’isi unu u ye´ i mamel´ el? ´ i nya i ye´ le bot ˆ ba nogda ˆ le u nee-
´
be be bitembee bi Satan ni le u
—Mateo 24:3. ´ ˆ
ngwes ´ maliga. Le u gwe´ ngoˆ n˜ le Ye- ´
ˆ ol ˆ tjiba i Yerusalem
´ ´ ˆ ˜ ˜ ˜
Inyu pod ni i te- hova nyen a ba Nane won, u bonok
´ ´
mpel, Yesu a bi kal banigil be le: “mam ma te´ e´ sep.” ´ ˆ we
Kii i nla hola
“Inyu kel i ni ngen˜ i, mut to wada a ˜
i bon i mam ma? U nla soohe Yeh ´ o-
ˆ
nyi be´ yo, to biangel ˜ i ngii, to Man, va, u kal nye le u nti nye nin˜ yon, ˜
ndik Isan.” ˜ Ha nyen a bi kal banigil ˆ ´
i mbus u soblana. Ibale u ngwes
be´ bobasona ˆ le ‘ba yen ´ pe´ e´ ibabe´
maliga ni telepsep, ´ hala a ga tinde
waa.’ (Markoˆ 13:32-37) I be´ somb- ˆ ˆ
we i soblana. w23.03 3 § 4-5
la le bikristen bi hiai hi bisu bi yen ´
´ ´ ´ ˆ
pee inyu pei. Yesu a bi kal bo le: “I Ngwa um, 23 Matop
´ n’a tehe mintoˆ n˜ mi gwet ´ mi
ngeda Minem minan mi siida ban,˜ to sehla
˜
´ ˜ ´
nkena Yerusalem, wee yina le tjiba ˜ ˆ
ni sehla ban.—Y ohanes 14:27.
ye´ i nkoˆ oge ˆ bebee.” Ha nyen i be´
ˆ ˆ ol ˆ bibanga ˜ bi Yesu, ´ Nten nsan nkon˜ ’isi u nyi be´ won
´ ˜
sombla le ba nog
ˆ ol ˆ ke ngwe´ e´ i dikoa.” ˆ u ye´ “nsan˜ u Nyambe,” u u nlol ˆ ni
“ba bod (Lu-
ˆ ba bi nog ˆ ol ˆ maada malam di gwe´ ni Tata wes ´ nu
kas 21:20, 21) I bot ´ di ye´ nsan˜ ni “Nyambe
´ ´ ˆ Roma ˆ ngii. I ngeda
Yesu, ba bi pei i ngeda Lok ˜ di ye´ nwee. (Filipi 4:6, 7)
nu nsan,”
i bi tje´ Yerusalem. ´ Di ye´ i mame- ´
Di ye´ mase´ e´ i ba mawanda ni bot ˆ ba
lel´ ma i beba ´ nkon˜ ’isi ini. Jon, yak ´ nye. Di ye´ mase´ e´ i bana
´ di nlama tibil hek pek, ´ di yen ´ ki ba ngwes
bes maada ma bas bas ni “Nyambe nu
pe´ e. ´ w23.02 14 § 1-2; 16 § 3
nsan.” ˜ (1 Tesal
´ onika ˆ 5:23) I ngeda ´
˜ ˆ ´
di nyi Tata wes, di bodlak nye nem, ˆ ˜
Ngwa njangumba, 22 Matop ˆ
´ ova,
ˆ di noglak nye, nsan˜ u Nyambe u
Yeh Nyambe nu maliga. ˆ ˆ
nhoyos nduna ˜ yes ´ i ngeda ´ di ntega-´
—Tjembi´ 31:5. ´
baha mangeda mabe. Baa di nla toi
Yeh ´ ova
ˆ a niiga bagwel´ el´ be´ le ba ba bana nsan˜ i ngeda ´ di mboma ma-
ˆ
bot ba maliga ni bot ˆ ba te´ e´ sep. ´ ndutu, kiki bo himala hi kon, bi-
I ngeda ´ ba mbon˜ hala, ba gwe´ et ´ kuu, yubda tole nde´ e´ nga? ˜ To imbe
˜ ´ ´ ndutu mu i nla konha ˆ bes ´ woni. ˜
nyuu ni nem nwee. (Bingengen 13: ˆ ´ ´ ˆ ˆ ˆ
5, 6) Baa Yeh ´ ovaˆ a bi boˆ n˜ ol ˆ be´ we Masoda le lok kee i bolom ni i boda
˜
i mam ma ngen u be nnigil Bibel? ´ i bi non˜ i maeba ´ di nleba ´ i buk
˜ ´ ma Ye- ´ kel i len. Ni mahola ma Yeh ˆ ´ ova,
ˆ ba
Yigil i nunda we le mamben
ˆ ´
hova ma ye nsen inyu bot boba- ˜ ˆ bi pam i bana nsan˜ u Nyambe yak
ˆ ´ e´ mandutu makeni. ˜ w22.12 16
sona ni inyu yon˜ wemede. (Tjembi ´ iket
77:13) Inyu hala nyen u gwe ngoˆ n˜ ´ § 1-2
i bon˜ mam ma te´ e´ sep ´ i mis ma
´ ˆ ´
Yehova. (Mateo 6:33) U gwe´ ngoˆ n˜
ˆ
i holaˆ bot ˆ i yi maliga ni i unda le
 ´ ´ ˆ
Ngwa ngee, 24 Matop va nyemede a mbat le di bon˜ hala.
˜ Hala a nene munu bibanga ˜ bi Yesa- ´
Mbuu mpubi u bon le ni bana nga-
ndak makend. ´ Ni salak kiki minkol ya bini le: “Ni ti ban˜ [Yeh ´ ova] ˆ noi.”
´ ˆ ˆ (Yesaya ´ 62:7) Kii hala a nkobla? Di
inyu Yehova.—Roma 12:11.
´ nlama te´ nbe ˜ i soohe Yeh ´ ova, ˆ kayele ´
Kel i ye i yek, yak mam ma yek. Jon a ba wengonle ˜ di nti be´ nye pola ˆ le
˜ ban˜ le i minson di ngwel ˜ ´
di honlak
ˆ ´ mahee, di a noi. Bibanga bi Yesaya bi nhoˆ nla- ˜
nwon mi nkonde ti bes ha bes ´ hihega ´ Yesu ´ a bi yon˜ inyu jam
´
hegha ban˜ to minson nwes ´ ni mi-
ˆ ´ ´ li masoohe i kaat Lukas 11:8-10, 13.
nson mi lok kee ipe. (Galatia 6:4) Mu hihega ´ hi, Yesu ´ a nti bes ´ makend ´
I ye´ nsen˜ le di gwel minson mi mi le di ‘bat [Yehova] mbuu mpubi iba- ´ ˆ
ye´ longe
˜ inyu yes. ´ Inyu ba bebee
be´ waa.’ Ndi di nla ki bat Yeh ´ ovaˆ le
i gwel minson, suhus ngeda ´ u nteg- ´ ´ ´ ˜
a ti bes maeba inyu yon makidik ma-
´ ˜
baha inyu yen moni, kengle ki mapil ˜
lam. w22.11 8 § 1; 9 § 6-7
ma yanga. ˜ Yon ˆ os ˆ ndugi minson mi
´ ˆ os ˆ mi- ˆ
ye we i bisu ndi to le u nyon Ngwa koo, 26 Matop
´
nson mi mi ga yik lo i mbus ngeda. Di nlama tagbene iket´ e´ ngandak
Kiki hihega, ibale ngon yon i ye´ le
´ ˆ ˜ ˜
mandutu inyu jop ˆ i Ane Nyambe.
u yila nsanal ˜ nu ngeda ´ yosona, ˆ baa ˆ
—Minson mi baoma 14:22.
u ye´ le u yon˜ nson u nsanal ˜ nu pes
˜ ˆ ol ˆ koˆ o- ˆ
ngeda ´ nano inyu ngandak soˆ n? ˜ Iba- We ni lihaa jon ni nla bod
le ngoˆ n˜ yon˜ i ye´ le u ba nhola ˆ nson, ba nano ilole nde´ e´ nga ˜ i mbod ˆ ol. ˆ Ni

baa u ye´ le u ke´ nbaha ˜ ngeda ´ u nteg- ´ noode ban˜ hegda ´ mam mabe moma-
ˆ I mam u ga nigil ˆ
sona ma nla pem ´ el´ be. ´ Ndi, ni led ´ es ´
baha i nson likalo? ´ ˆ ˆ
nano ma ga yible we makoga ˆ inyu maada manan ni Yehova, ni hola ki
minson mimpe dilo di nlo. To umbe bon banan i bon˜ nlel´ em. ´ Ibale ngim
´ ˆ ˜ ˜
nson ba nti we, bon˜ biliya bi ngui mangeda u nton, yible Nyambe nem
˜ (Tjembi ´ ´ e´ lihaa, ni
le u gwel wo ni nem ˜ won˜ wonsona. ˆ won. 62:7, 8) Iket
w22.04 26 § 16-17 kwel´ el´ manjom ni gwe´ i bod ˆ ol ˆ Ye- ´
ˆ ˜
hova nem. Ibale bikuu bi nkwo,
Ngwa mbok, 25 Matop
ˆ ngoˆ oba ˆ yon˜ ni bod ˆ ol ˆ u mbod ˆ ol ˆ Ye- ´
ˆ ˜
hova nem, bi ga ti bon bon makend ˜ ´
´ ´ ˆ
Me ngwes Yehova, inyule a nemble ˜
ni nsan. ˜ Nsan˜ u Nyambe u nsoˆ n˜
˜
kin yem, a nogok minyemhe nwem.
´ bes. (Filipi 4:6, 7) Ni i nsan˜ u nyen
´
—Tjembi 116:1. Yeh ´ ova ˆ a nhogbaha ˆ bes, ´ to hala kiki
´ ˆ ˆ bes ´ i honba ˆ ´ ´ ˜
Yehova a nla hola ma- dimala, bikuu ni ndeenga bi nte´ e´ n- ˜
ndutu ma nin, ˜ ni i kon mase´ e´ i be- ´ ´ i len ini. A ngwel´ el´ miman˜
ga bes
´ ´ ´ ´ ˜ ´
ges nye. I ngeda jam li nteenga bes, mi mi nsal ni ngui inyu yon˜ ngeda ´
ndi di soohe Yeh ´ ova,
ˆ jam li bisu ´ A nti ki besbobas ´ ˆ
ni bes. ona nsi-
Yeh ´ ovaˆ a nla bon˜ li ye´ le, a nti bes ´ ˆ ´ ni bes. ´ Nsan˜ di gwe´
ma i holna bes
ˆ
ngui i honba i ndutu i. Jon iba- i len ini, u nkooba bes ˆ ˆ ´ inyu mandu-
le ndutu yes ´ i mal be´ kiki di honlak, ˜ tu makeni ˜ ma ma nlo, yak i ngeda ´
˜
i nla ba nsen le di tenbe i bat Ye- ´ ˜ ´ “njiiha ikeni.”—Mateo 24:21. w22.12 ˜ ´ ˆ
hova ˆ ngui i honba ˆ i ndutu i. Yeh ´ o- ˆ 27 § 17-18
 ˆ ˆ ˆ i no ˜ we. ´ A ngwal man nu a ta
Ngwa jon, 27 Matop dot
´
Me bi lo be me i sebel´ bot
´ ´ ˆ ba te´ e´ be kiki bana bon bape, hala wee
´
sep, ndi babonbeba.—Mate´ oˆ 9:13.
´ ˜ ´ Ane i Djob. Kiki Ane i Djob i yene
i ngii, nyoo nyen yak muda a nlama
Di nlama ki bon˜ biliya le bibeba ´ bi- ba. Muda a ye´ ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova ˆ u u ye´
˜ ˜
keni di bi bon behee bi tombos ˆ ˆ ban˜ ˜
´ ´ ´ nyoo i ngii, hala wee biangel gwo-
bes. I ye maliga le di nlama be ho- ˆ
bisona. (Galatia 4:26) Bibel i nunda ˜
˜ le sesema i binon˜ i nti bes ´ kun-
nol yak bes njee a ye pes i bisu i mboˆ oˆ
´ ´
de i “koˆ obaˆ bon˜ beba.”
´ ˆ He-
(Lok ´
i muda. Mban˜ i Bibel i n˜ eba ´ le a nla-
ber 10:26-31) Ndi di nla ba nkwoog ˆ
ma ba mboda i Abraham.—Bibodle ˆ
nkaa le ibale di bi tam toi beba ´ ´
yes,
´ ˜ ˆ ´ ˆ 22:15-18. w22.07 15-16 § 6-8
di yen mahola ma Yehova ni ma mi-
man, ˜ di he´ nha ˜ ki mabonok ˜ mes, ´ Ye- ´ ˜ ˆ
Ngwa njangumba, 29 Matop
ˆ ´ ´ ´ ´ ´ ˆ
hova a bi nwehel bes nwehel yoso-
´ ˆ Ni bi leege be´ yo kiki banga ˜
na. (Yesaya 55:7; Minson mi baoma ˆ ba binam, ndi kiki i ye´ toi,
˜ ˆ ´ i bot
3:19) Sesema i binon i nla ho bibe- ˜ i Nyambe.
ba gwes ´ gwobisona, ˆ i ga bon˜ ki le di
hala wee banga
´ ˆ
laa nin˜ i Paradis. Nin˜ iket ´ e´ Paradis —1 Tesalonika 2:13.
i mba be i nweehana to ndek. ´ ´ ´ ´ Nge- ´ Yeh´ ovaˆ a bi ti bes ´ ngandak maeba ´
da yosona, ˆ di ga tehe masu ma mon- mu Banga ˜ ´ Maeba
ye. ´ ma, ma nho- ˆ
˜ bol ˆ o. ˆ Ndi i jam li
do, di ban-ga longe la ngandak bot. Bibel i nhenha nin˜
ˆ ´ ˜
nloˆ oha ˆ lilam, li ye´ le hiki kel, di ga bot.ˆ I ngeda ´ ˆ a be´ tila bibanga
Mosi ˜
ˆ
konde nigil i yi Tata wes ´ nu ngii, di ˆ
bi bisu bi Bibel, a bi kal Lok Isra-
konok mase´ e´ ni i mam a nti bes. ´ Di
el le: “Bi ta be´ bibanga ˜ bi yanga, ˜ ndi
mba di ngi gwe ngandak mam i nigil ´ ˜ ˆ ˜
bi nla bon le ni kohna nin.” (Ndii-
inyu pam i yi nye, di ga bana ki nga- mba Mben ´ 32:47) I bot ˆ ba bi nog ˆ ol ˆ
ndak mam i nigil mu gwom a bi hek. ˜
bibanga bi, ba beena nin ilam. (Tje- ´ ´ ˜ ´
w22.12 13 § 17, 19 mbi 1:2, 3) Tolakii Bibel i ma nom
ˆ ngandak, i ngi gwe´ ngui i he´ nha ˜ ˆ
bot.
Kel sonde, 28 Matop Ki le maeba ´ ma ye´ i Bibel ma nom
Me ga ha oa ˆ ipola ˆ we ni muda. ˆ bot ˆ bo-
i boga ni boga; ma nhola
—Bibodle ˆ 3:15. ˆ ´ ´
basona, to imbe ngeda. I ngeda di
ˆ ol ˆ hana, Eva ´ ˜nan˜ Bibel di od ˆ ok
ˆ pek ´ mu, Yeh ´ ova
ˆ
I muda ba mpod be´ nu. ´ mbuu we´ mpubi u u nho- ˆ
Mban i kaat Bibodle yada i n˜ eba
˜ ˆ ´ le a nti bes
´ ˜ ˜ ˜
ˆ ˆ
mboo i muda i nlama “nyagat” nyoo la bes i bon i mam di nan mu Bi-
˜ Nyoo i ye´ Satan Nsohop. Jon bel. (Tjembi ´ 119:27; Malaki 3:16;
i no. ˆ ´ ´ ova ˆ
mboda ˆ ´
i Eva hala wee kweha ´ i mut Lok Heber 4:12) Yeh a ye´ be-
´ bee i hola ˆ bes. ´ Hala a nlama tinde
yo ki yo i be le i nyagat nye. Mut nu- ´ i an˜ Bibel hiki ngeda. ´
mpe nyen a be´ le a bon˜ i jam li. Kaat bes w23.02 3
Masoola i n˜ eba ´ njee a ye´ muda kaat § 5-6
Bibodle ˆ 3:15 i mpod ˆ ol. ˆ (Masoola 12:
1, 2, 5, 10) A ta be mut binam! Soˆ n˜ ´
i ye´ isi makoˆ oˆ me, ´ a gwe´ ki 12 tjo- ˆ
 ˆ ˆ i njiiha ikeni, ˜ ba
Ngwa um, 30 Matop “Bana bon ba nlol
˜ n.˜ ˆ ˆ ˜
bi jowa ki mimbongo nwap mi ma- ˆ
A ga lona tjiba i nya i mbuma na ´ e´ ma-
—Daniel 8:24. mbot, ba yilha ki nwo puba iket
´ ˆ
tjel ma Man ntomba.” (Masoola 7:
Kaat Masoola pes 13 i nkal ki le no ˜ u ˜ lini li ga pei njiiha
ˆ ˆ 14) “Limut likeni”
yonos isaambok, hala wee ane i Ngi- ikeni; ˜ li ga kodˆ ol
ˆ hisi, li nok ki lingo-
´
si ni i Amerika, i mbon˜ kiki nuga ˜ ´
noo inyu ngandak bisai. (Tjembi 37:
i bikai i i gwe “biton˜ biba kiki man
´
9-11, 27-29; Bingeng ´ en ´ 2:21, 22; Ma-
ˆ
ntomba, ndi i bod ˆ ol
ˆ pot kiki kom- ˆ
˜ soola 7:16, 17) To ibale u mpohlana
nyoo.” I nuga i bikai i, “i mbon bi- inyu ke i ngii, tole w’a yegle ´ hana ’isi,
yimbne bikeni, ˜ i bonok ˜ yak le hie´ hi ˆ kaat Ma-
ˆ i ngii, hi kwo hana ’isi, bot ˆ ba baa u ntehe wemede mu bot
lol soola pes 7 i mpod ˆ ol?
ˆ U nlama. Ki-
´ ˜
binam ba bengege.” (Masoola 13: nje bisai bi mbem mini mintoˆ n˜ ima
11-15) Kaat Masoola bipes 16 ni 19
´ el
´ i nuga i bikai i le “mpo- ˆ mi bagwel´ el´ ba Djob! Mase´ e´ mon˜ ma
i nseb ga yamb mayoo inyule u mpohol en ´ el´
dolˆ nu bitembee.” (Masoola 16:13; ´ ˆ
ˆ ol ˆ i Yehova. w22.05 16 § 6-7
19:20) Yak kaat Daniel i mp od
i jam li, i nkal le ane i Ngisi ni i Ame- ´
Ngwa mbok, 2 Mpuye
rika i ga “lona tjiba i nya mut a Yeh ´ ova ˆ nyen a nti pek. ´
nla be´ hegda.”
´ (Daniel 8:19, 23, 24) ´ ´
—Bingengen 2:6.
Hala nyen ba bi bon˜ i Gwet ´ bi Ntola
ˆ
biba. Bayimam ba Amerika ni ba lon˜
´ Ibale u ma yon˜ makidik ma ngui i nin˜
˜ ibabe´ pe´ ena ´ u bi bat Yeh ´ ovaˆ pek ´
i Ngisi bon ba bi ban˜ bakindim bake- yon,
˜ (bombe atomique) iba, ba bi len˜
ni ilole u nyon˜ mo. U be´ u koli ˆ bon˜ hala.
´ es´ gwet´ i homa nkon˜ ’isi ba (Yakob ˆ oˆ 1:5) Kine ˜ Salom ˆ oˆ a kal le:
inyu mel
´ el
´ le Pacifique. Jon di ye´ le di “Pek ´ i nloˆ oha ˆ ba nsen˜ iloo mam mo-
nseb
´ el ´ i Ngisi ni i Amerika
´ masona.” ˆ (Bingeng ´ en ´ 4:7) Salom ˆ oˆ a
kal le en i bi
bon˜ le “hie´ hi lol ˆ i ngii, hi kwoo hana be´ pod ˆ ol ˆ be´ to imbe pek. ´ A be´ po- ˆ
ˆ ´
dol pek i Yehova Nyambe. Ndi baa ´ ˆ
’isi.” w22.05 10 § 9
pek´ i Nyambe i ye´ le i hola ˆ bes ´ munu
´ ´ ´ ˜ di mboma mandutu?
Ngwa ngee, 1 Mpuye ng eda ini nge n
˜ ˆ bes ´ i bana
I mbus ha me tehe . . . limut likeni˜ N, Jam jada li li nla hola
˜ ´ li ye´ le di non˜ maeba ´
le mut to wada a be´ be´ le a songol,
˜ banga
ˆ
pek
´ ´ ´
ma
ˆ ´ ´ ˜ ˆ
li lolak ikete bilon gwobisona, ni bot iba ba ba beena pek ngandak.
ˆ ol ˆ ndugi Salom ˆ o. ˆ Bibel i nkal
maten ´ momasona,
ˆ ni mahaa
D’a pod
le: “Nyambe a bi ti Salom ˆ oˆ ngandak
ˆ
momasona, ni dilemb ´ ˆ
tjodisona. ´ a ti nye ngap i yi wan mam i nya
pek,
—Masoola 7:9. i nloˆ oha.” ˆ (1 Bikine ˜ 4:29) I mbus, d’a
ˆ ˆ a tehe i bot ˆ ba bi ˆ ol ˆ Yesu ´
Yohanes a mbok pod nu a be´ ena ´ pek´ iloo bot ˆ
pohlana inyu ke i ngii, nano a ye´ tehe ba binam bobasona. ˆ (Mate´ oˆ 12:42)
˜
“limut likeni.” Maselna ni 144 000 Mban˜ i Bibel yada i i mbe´ nge ˜ Yesu ´
ˆ mut to wada a be´ be´ le a songol
bot, ˜ ´ ova,
ˆ
i bi kal le: “A ga bana mbuu u Yeh
˜ ˆ ´
limut likeni li. I bot ba ba ye bonjee? mbuu pek ´ ni u yi bagal mam.”—Yesa- ´
Ini ndimbhe yon Yohanesˆ ˆ
a bi kos: ya 11:2. w22.05 20 § 1-2
 ´ ´ el
´ Ye- ´
Ngwa koo, 3 Mpuye yada, a nla temb a kahal gwel
˜ hiai hi nlo ngui ˆ
hova. Bigda hihega hi man nnimla- ´
Neebe le me anle ˜
˜
yon.—Tj ´
embi 71:18. ga. (Lukas 15:11-19, 22-24) I mange
wanda nu a bi yom, ndi i mbus nge- ˆ ´
To biuni bi nke´ n˜ be´ we i te´ e´ mam da, a temb ´ yak isan. ˜ A bagwal, Ye- ´
u nye´ n˜ bon˜ i pes mbuu ni i yon ˆ os ˆ ˆ ´ ´
hova a mbeega be longe bolo, le ni ´ ˜ ˆ ˆ
mo. Kiki hihega, Beverley a gwe´ ´
ne´ n˜ es ´ bonge ˜ ba ba ga ba bagwel ´ el ´
75 nwii. A be´ ena ´ beba ´ kon i i be´ ´
be yani ni noma. (Tjembi 78:4-6) ´
˜
bon le like li makoo li ba nye ndu- ´ ˆ ˆ ˆ oˆ i i ntomb be, ´ jon di nti be´ ma-
I bol
tu. Ndi a be´ nyamnda ni ngoˆ n˜ i yon˜ ´ ˆ ˆ
yega inyu bolo ngui ni nsal i niiga
ngaba i hond ˆ i likaloˆ inyu Bilop ˆ bi ´ Yeh ´ ovaˆ ˆ ol ˆ
bon banan i gwes ni i nog
Nwet. Jon a bi te´ e´ mam a be´ ena ´
nye, ´ ˆ ˆ ˆ ´ ´ ´
ˆ ˜ ˆ ˆ ´ ´ ´ Yeh ova a ga konol be masee.
ngon i yonos i pes mbuu. I ngeda —Efes oˆ 6:4. w22.05 30-31 § 16-18
Beverley a bi yon ˆ os ˆ ngoˆ n˜ ye, ´ a be´
mase´ e´ kiyaga. Ndemb ´ el´ ye´ i bi tin- Kel sonde, 5 Mpuye
de bape i konde sal ni ngui i lika- ˆ ˆ i ye´ yaga nongaga
˜
Nyuu yos´ ona
ˆ Yeh
lo. ´ ova ˆ a ndiihe nson u lok ˆ ke´ e´ ˜ ´ oˆ 4:16.
longe.—Efes
ˆ ˆ
i bolom ni i boda i i ye nunuk, ˆ ´ ˜
Inyu bon˜ le adna ni nsan˜ bi ba liko-
tolakii ba nla be´ gwel nson kiki ba ´ ´ a gwe- ´
´ (Tjembi ´ da, i mbeda le hiki wada wes
ngwes. 71:17) Pohol mam ´ ´ ˆ ˜ ´ ˆ
lel Yehova ni nem we wonsona. Di
u ye´ le u yon ˆ os ˆ inonnaga ˜ ni la yon. ˜
´
ˆ ˆ ˜ ´ ˆ bigda ndemb el´ i bikristen bi hiai hi
Holos bilem bi bi ga bon le Yeho- ´ ´ ˜
ˆ ´ we. Nigil maken- ˜ bisu. Ba beena ngandak makenge
va a konde gwes
ni ngandak minson. (1 Korintoˆ 12:
ge ma ma mbon le u konde ba nsen˜ ˜ ˆ
´ ova ˆ 4, 7-11) Ndi hala a bi lona be´ pem- ´
inyu Yeh ni inyu ntoˆ n˜ we. ´ Ye´ n˜
´ ´ ˆ ´ ´ ˜ ˆ om ˆ san to mbagla. Paul a bi kal bo le,
manjel i gwelel lok kee yon i bol
ˆ ˆ ˆ e´ o, ˆ hiki wada wap a nlama sal “inyu
ni i boda i nya i yoni. Kiki Timot ˆ Paul a bi
ˆ ´ ˆ mahol ma nyuu ´ ´ Krist o.”
ni mahola ma Yehova, hala a ga ˆ ´ ´ ˆ ´
kal lok kee i Efeso le: “I ngeda hiki
bon˜ le “mahol mon˜ ma nene yaga ˆ ˜ ˆ
ˆ bobasona.”—1 ˆ ˆ jo i nsal longe, hala a nhola nyuu
i mis ma bot Timo- ˆ ol, ˆ mu kiki i nhol iket ´ e´ gwe- ´
i hol
te´ oˆ 4:15. w22.04 27 § 18-19 ´ ´ ˆ
ha.” (Efeso 4:1-3, 11, 12) I bot ba ˆ

Ngwa jon, 4 Mpuye

ˆ be´ bon˜ hala, ba be´ bon˜ le adna ni
nsan˜ bi ba iket ´ e´ likoda. Hala nyen
Ibodol we nke´ n˜ e´ e´ man u nyi bitilna
ˆ ˆ
i ye yak i len ini i makoda. U ke ban˜
´
bipubi.—2 Timot ˆ e´ oˆ 3:15. ´ ˆ bape. Noode ndik
i pemsan ni bot
˜ ˆ ´ nigle Yesu. ´ Kee ni bisu i gwel´ el´ Ye- ´
Ibale u mbon kii yosona i bedga,
˜ ´ el ´ ˆ ˜
hova ni nem won wonsona. U hoya ˜ ˆ ˆ
ndi man won wada a kit le a ngwel
be´ Yeh ´ ova, ˆ kii u nlama bon? ˜ U ho- ban˜ le Yeh ´ ova ˆ “a ta be´ mut a te´ e´ be´
˜ ban˜ le u nkwo makegse. ´ ´ o- ˆ ´
sep le a hoya nson won.” ˆ ˜ (Lok ˆ He- ´
nol Yeh
va a bi ti besbobas ´ ˆ
ona kunde i yon˜ ber 6:10) Yi le a ye´ mase´ e´ i ngeda ´ a
makidik too d’a gwel ´ el ´ nye, too d’a ntehe we u ngwel´ el´ nye ni nem ˜ won˜
´ el ´ be´ nye. U lehel ban˜ nem, ˜ wonsona. ˆ w22.04 14 § 15-16
gwel kel
 ˜
Ngwa njangumba, 6 Mpuye bee. (Mate´ oˆ 28:19, 20; Masoola 14:
Kristoˆ Yesu
´ a bi lo i nkon˜ ’isi inyu 6, 7; 22:17) Ibale u ye´ mu limut li
˜ eba.—1
´ ˆ e´ oˆ 1:15. botˆ likeni, ˜ ibabe´ pe´ ena, ´ i botnem˜
tohol babonb Timot ˆ ´ ´
ini i nkonha we masee. Nsohop a
Di ye´ mase´ e´ inyule bes ´ be´ bon di
nsombˆ ˆ le di waa bod
ol ˆ olˆ Nyambe
nlama kit too Yeh ´ ova ˆ a ga nweh ´ el´ ˜nem. A gwe´ ngoˆ n˜ le di honol ˜ le Ye- ´
i mut a mbon bes beba! Ndi ngim˜ ´ ´ ˆ ˆ osˆ be´ mimbonga ˆ ´
hova a ga yon nwe.
makidik i ye´ le bes ´ bon di nlama
Ibale di nwas le Satan a tinde bes ´
˜
yon. Mambe makidik? Ngim ma- ˆ ol ˆ Yeh ´ ova
ˆ ˜
i waa bod nem, d’a kon
´
ngeda, mut a nla bon˜ bes ´ beba, ´ be- ˜ ˆ ´ ovaˆ
wo ni bebek di kom yak Yeh
´
bek beba ikeni, ndi a bat bes˜ ´ nwe- ´
mbus. w22.06 20-21 § 2-3
´ Ndi i nla ki pam le a bat be´
hel.
´ nweh ´ el. ´ To hala, di ye´ le di kit ´ ´
bes Ngwa ngee, 8 Mpuye
´ el´ i mut nu, hala wee di
le di nweh Di gwe´ i botnem ˜ ini kiki hikoba hi
˜ ha be´ nye. Ndi hala a ta
nunbene sitima inyu binin˜ gwes, ´ i nla be´ set,
be jam li ntomb, hala a nla ki yon˜
´ ˜ ˆ
i umi ki sin.—Lok Heber 6:19. ´
bes´ ngandak ngeda ´ ´ en
tent ´ ibale a
Botnem ˜ yes ´ i mbon˜ le di bana nem ˜
ˆ ˆ
bi looha babaa bes. Nkum Ntat nu ´
´ nwee inyule di nyi le mam ma ga
15 septembre 1994 a nkal le: “I nge- ˆ ˆ
s ok ma lama. Di hoya ba n˜ le
da u nwehel mut, hala a nkobla be´
´ ´
Yesu a bi kal le di ga boma nde´ e´ n-
´ ˜
le u ntehe be´ mam mabe a mbon˜ ˆ
´ ´ el, ´ hala a ga. (Yohanes 15:20) Jon ibale di
we. I ngeda kristen i nweh ˜ ´ mu mimbo- ˆ
ˆ ol ˆ Yeh ´ ovaˆ ˜ mbok mahonol mes
nkobla le a mbod nem, a ´ ova ˆ ˆ bes, ´ di ga ke
nga Yeh a mbon
mbii mam i moo me. A ye Nke´ es ´ ´ ´ nu
´ el´ nye. I Pentek ´ ot ˆ
ni bisu i gwel
a te´ e´ sep, ´ a ga pem ´ es ´ mbagi i longe ˜
˜ ˆ ´ ˆ
´ i nwii 33 N.Y., noma Petro a bi sima
ngeda.” w22.06 9 § 6-7
mban˜ i ye´ i kaat Tjembi, ´ i i ntibil
˜
tonol lelaa Yesu a beena ´ ´ ´ ˜
nem nwee
Ngwa um, 7 Mpuye ´
ˆ olˆ Yeh
´ ova
ˆ nem.—Tj
˜ ´ ni makend. A bi kal le: “M’a te´ e- ´
Bod embi 27:14. da ki botnem yem, inyule w’a tjooˆ
˜ ˆ
´ ova
ˆ ´ ´
Yeh a bi kal le munu ngeda yes, be´ me iket ´ e´ son, ˜ w’a nwas be´ to
ˆ ˜ ˆ ´
bot ba bilon gwobisona, ni maten le nyuu i nu a nte´ nbe ˜ ni we i bol.
ˆ ´ ˆ
momasona, ni dilemb tjodisona ba . . . W’a bon˜ ki le nem ˜ wem u ba
´ es
´ nye iket ´ e´ adna. I bot ˆ ba
ga beg nyonok ni ngandak mase´ e´ i bisu
bon ba ye´ “limut li bot ˆ likeni” ˜ i len
gwon.” ˜ (Minson mi baoma ˆ 2:25-
ˆ
ini. (Masoola 7:9, 10) Tolakii i bot 28; Tjembi 16:8-11) Yesu a be´ ena
´ ´ ´
bana ba ye´ bol ˆ om,
ˆ boda ˆ ni bonge, ˜
botnem ˜ ngui le Djob a ga tugul nye,
ba gwe´ be´ kok ˆ oˆ oˆ yada, ba mpot be´
ni le a ga temb ´ a ba mase´ e´ i ba ni
hop wada, ba gwe´ be´ to bilem gwa- Tata we´ nyoo i ngii.—Lok ˆ Heber ´ 12:
da, ba ngwel´ el´ Yeh ´ ovaˆ iket´ e´ adna.
2, 3. w22.10 25 § 4-5
´
(Tjembi 133:1; Yohanes ˆ 10:16) Ba
ye´ bebee i kal bot ˆ bobasona ˆ ba ba
˜
nemble bo le mbok yondo i ye´ be-
Ngwa mbok, 9 Mpuye hol i pes mbuu, w’a boma manoo-
´ ˆ di mbaage ngandak dana mape. Satan a noode tomb ˆ ˆ
os
Besbobas ona ´
ngel´ e.—Yak
´ ˆ oˆ 3:2.
ob hemle yon˜ ´ inyu bon˜ le u waa gwel´ el´
Yeh ´ ova. ˆ ´ oˆ 4:14) U nehne
(Efes ´ ban˜
Lisan˜ jada, Yakob ˆ oˆ bo Yohanes ˆ ba nye njel. Kii i nla hola ˆ we i te´ nbe ˜
bi kal nyan˜ wap le a bat Yesu ´ le ´ ˆ
ni Yehova kiki u bi bon nye ngeda ˆ ´
˜ i Ane ye. ´ (Mate´ oˆ
a ti bo bitel bikeni
ˆ ni lipamal u be´ soblana? ˆ Kee ni bisu i hol, u
20:20, 21) Kinje ngok
ˆ ˆ ˆ “bon˜ biliya” i yila nhoˆ olak ˆ kristen.
Yakobo bo Yohanes ba bi unda ha —Lok ˆ Heber ´ 6:1. w22.08 2 § 1-2
ngeda´ i! (Bingeng ´ en ´ 16:18) Yakob ˆ oˆ
ˆ ´ ˆ
bo Yohanes botama be bon ba bi Ngwa jon, 11 Mpuye
unda libak libe. Yimbe i jam bana
ˆ ˜ “Ndi nge- ´ Ti ison˜ bo nyun˜ lipem, ´ kiki
baoma bape ba bi bon:
ˆ li banigil lipe li bi nok Yehova Nyambe won˜ a bi kal
´ ˆ
da lini jom we, inyu bon˜ le u nin˜ ntandaa
hala, li unbene i linyan˜ li jo liba.” ngeda, ´ mam ma kee ki we longe. ˜
(Mate´ oˆ 20:24) Ni hegda ´ le jomol li —Ndiimba Mben ´ 5:16.
´ ˆ ˆ
be ha ipola Yakobo bo Yohanes ˆ ˆ ni
ˆ ´ a bi bon˜ Iket ´ e´ lihaa, mut nye ki nye a nlama
bana baoma bape. Kii Yesu
yokela? A bi unup be. ´ A bi kal be´ ki be´ pem ´ es ´ mam ma lihaa i mbedg ´ e. ´
´
to bo le nsen˜ u ta be´ i sal ni bo, le Kiki hihega, i nla pam le ngim sita
˜
a nke i ye´ n˜ bot ˆ bape ba ba ye´ su- mabonok me´ ma nolha ˆ ˆ
nlom, baa
ˆ bape gwe- ´ a nke a kal bot bape i mam ma, a ˆ
hulnyuu, ba undga bot
ha inyu sal ni bo. Ndi a bi honba ˆ yik le hala a nla bon˜ le nwaa a wo
´ nwaa we, ´
bo, a yik le ba gwe´ mahonol ˜ malam. nyuu? Heni! Kiki a ngwes
(Mate´ oˆ 20:25-28) A bi ke ni bisu a nlama be´ bon˜ ´jam jo ki jo li li ye´ le
´ e´ gweha. ´ li babaa nye. (Efes ´ oˆ 5:33) To bon- ˜
i sal ni bo iket w23.03 28-
29 § 10-13 ge, mut a nlama be´ yan bo, bagwal
ba nlama yi hala. To bon bap ba
Ngwa koo, 10 Mpuye mbon˜ dihoha, ˆ ba nlama be´ kal bot ˆ

A lok yem, bana pek, ´ u konha

ˆ ki bape, tiga le bon bap ba wo nyuu.
˜ ˆ os
ˆ e´ 3:21) Bonge ˜ ba n˜ eba
´
nem wem mase´ e,´ inyu bon˜ le me (Kol le ba
timbhe i mut a nyumbla me. gwe pek i ngeda ba mpot be´ mam
´ ´ ´
´ en ´ 27:11. ´ ´
ma lihaa i mbedge inyule hala a nla
—Bingeng ´ bagwal bap nyuu. I ngeda ´ hiki
weha
U bi bon˜ ngandak mam. Bebek le ´
mut ikete lihaa a njo san inyu bon˜
´ ˜
u bi nigil Bibel nwii ndi nwii. U bi le mam map ma pam ban˜ i mbed- ´
nok mu yigil yon˜ le Bibel i ye´ Ban- ˜ ´ ´ ´
ge, hala a nledes maada ikete lihaa. ´ ´
´ ˆ
ga i Djob. U bi yi Yehova, u gwes ´
´ w22.09 10 § 9
nye. Gweha yon˜ inyu Yeh ´ ova
ˆ i bi
˜ ˜
tinde we i ti nye nin yon ni i sobla- ˆ
na. Kinje longe˜ jam! Ibabe´ pe´ ena,
´
ˆ ˆ
ilole u nkos soble, u bi kos nga- ˆ
ndak manoodana. Ndi mu kiki u ye´
 ˆ nsan.
kop ˜ Maeba ´ ma Paul ma, ma
Kel sonde, 12 Mpuye
ˆ emble i jam lini! Mom le
A Hiob, bi hola lok kee´ i nok le i nya mi-
ˆ ˆ ´
ˆ ki pek.—Hi
nwee, u ot ´ ˆ 37:14.
ob ndan˜ i i ye´ beba ´ inyu hiki kristen,
ni inyu likoda jolisona. ˆ (Romaˆ 14:
ˆ os ˆ nye, a unda nye pek ´ ye´
A bi pod
˜ n, ˜ ni gweha ´ 19, 20) Nyemede a be´ bebee i he´ n- ˜
i mbuma na a gwe´ inyu ˜ ´
ha mabonok me, inyu bon le bot ˜ ˆ
bagwel´ el´ be. ´ A pod ˆ ol ˆ ngandak bi-
bape ba baage ban. ˜ (1 Korintoˆ 9:19-
˜ (Hiob ˆ 38:1, 2; 39:9,
nuga bikeni.
´ ova ˆ 22) Yak bes, ibale di nai be´ le bot
´ ˆ
13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2) Yeh ba bon˜ ndik mam kiki di ngwes, ´ di
a bi´ gwel´ el´ ki mange ˜ wanda ´ nunu ga led ´ es
´ lok ˆ ke´ e,´ nsan˜ u ga ba ki
le Elihu inyu led ´ es ´ Hiob. ˆ Elihu a bi ´ e´ likoda. w22.08 22 § 7
ˆ ´ ˆ ´ iket
yis Hiob le Yehova a mbom bagwe-
´ ´
lel be ba ba nte´ nbe ni nye. Yehova a ´ ˜ ´ ˆ Ngwa um, 14 Mpuye
bi gwel´ el´ yak Elihu ´ inyu ti Hiob ˆ ma- ´ ova
Yeh ˆ . . . a ngwes
´ i mut a non˜
´eba malam. Elihu a bi tinde Hiob ˆ ´ ´ ´ 15:9.
´ a eba ´ telepsep.—Bingengen
i hek pek, nye le di ta be´ to ´
yom i bisu bi Yeh ´ ova ˆ Nhek ngii ni I ngeda di nkit le di mbon˜ jam nson
hisi. Yeh ´ ova ˆ a bi ti yak Hiob ˆ bol ˆ o; ˆ a u Yehova, di ye´ di jo nsan˜ inyu
´ ˆ

bi kal nye le a soohe inyu mawanda bon˜ jo. Nlel´ em ´ san˜ yon di nlama jo

me´ maa ma ma bi bon˜ beba. ´ (Hiob ˆ i ngeda di non˜ telepsep.

´ ´ Yeh ´ ova ˆ a
´ ´ ga hola ˆ bes ´ i hol. (Tjembi ´ 84:5, 7)
42:8-10) Ngeda yak bes di mboma ´ ovaˆ ˜ ´ mu i Banga ˜
manoodana, lelaa Yeh ´ ova ˆ a nhola ˆ Yeh a nunda bes ye´
´ ´ ˆ ´ ´ le mamben ´ me´ ma nlet be. ´ (1 Yo- ˆ
bes? Yehova a nkwel ha be ni bes ´ ˜
´
kiki a be kwel ni Hiob, ndi a mpo- ˆ ˆ hanes 5:3) Ma ntat bes inyu bon le
ˆ bes ´ ni njel Banga ˜ ´ ˆ jam libe jo ki jo li pem ´ el´ ban˜ bes. ´
dos ye.—R oma ˆ ´ ˜ ˆ
15:4. w22.08 11 § 10-11 Di bigda bij´ol bi gwet noma Paul a
bi pod ˆ ol. ˆ (Efes ´ oˆ 6:14-18) Imbe jol ˆ
˜ ´ ˆ
i gwet sonda i gwe i tol? “Ben i tol ´ ˆ ˆ
Ngwa njangumba, 13 Mpuye
´ ´ ma
I ye longe le u je be´ nuga, to nyo
´ ˜ i telepsep,”
´ ova.
ˆ
hala wee mamben
ˆ i ntat nem, ˜
wai, to bon˜ jam lipe jo ki jo li li Yeh Kiki ben i tol
´ ma Yeh ´ ova ˆ
hala nyen yak mamben
mbon˜ le maason˜ a baage. ˜ ´
ˆ ma ntat minem nwes, hala wee mut
—Roma 14:21. ´ e. ´ Inyu hala nyen di nlama haba
ket
´ ´
Ikete likoda li Roma, ˆ L ok ˆ Yuda ˆ ´ gwobisona. ˆ
bijol bi gwet Di haba
´
i be, yak bot ba bilon bipe ba bak. ˆ ˜ ˆ i telepsep!—Bing ´ ´ en ´
yak ben i tol eng
I ngeda ´ mben ´ Mosi ˆ i bi mal, kila yo
4:23. w22.08 29 § 13-14
ki yo i be ha be le mut a je ban˜ bini
´ ´
bijek tole bii. (Markoˆ 7:19) Ibod ˆ ol ˆ
ha ngeda ´ i, ngim Lok ˆ Yuda i be´ je
to bimbe bijek. Ndi Lok ˆ Yuda ipe
i be´ tjel´ non˜ i mben ´ i. I jam li li
bi lona mbagla iket ´ e´ likoda. N˜ oma ˆ
Paul a bi eba lok ke´ e´ le ba nlama ´ ˆ
 ´ ´ ˆ
Ngwa ngee, 15 Mpuye hanes 5:29) Bebek le ngandak bot
˜ i Nyambe i nom i boga ni ´
i i bi wo mu mahaa mes i ga ba bot ˆ
Banga
´
boga.—Yesaya 40:8. ba bisu i tuge inyu nin˜ hana ’isi. Yak
bot ˆ ba ba te´ e´ be´ sep,
´ ba ba bi la be´
Hala a ye´ dikoˆ oˆ di nwii le Bibel i nti yi Yeh ´ ova
ˆ tole ba bi gwel´ el´ be´ nye
bot ˆ ba binam maeba ´ malam. Kii i bi
˜ ´ nwaa le ba nwo ba ga ‘tuge inyu bi-
bon le Bibel i pam letee ni i ngeda
´ Yeh ´ ova ˆ ke´ ehene.’
´ I mba i mbeda ´ le ba niiga
yes? a bi bon˜ le bot ˆ ba tii-
ba ba ga lo i bitugne. (Yesaya ´ 26:9;
mba tila kii yosona ˆ i be´ mu mapep ˆ ba binam ba ga kos ˆ
ˆ ba bi tiimba tila Bibel ba 61:11) Jon, bot
ma. I bot biniigana hana ’isi kiki ba be ngi ´
be´ bikweha ´ bi bot, ˆ ndi ba be´ joha ˆ ˆ
kos.—Y ´
esaya 11:10 w22.09 20 § 1-2
be´ ni bol ˆ oˆ yap. Nyimam wada a kal
le: “Di nkon be´ woni ˜ i kal le, iket ´ e´ Ngwa koo, 17 Mpuye
ˆ ´
bikaat gwobisona
ˆ
bi bi tilba i ngeda A ye´ Nyambe nu a nin.˜
koba, to yada i bi tilba be´ longe ˜ kiki
—Daniel 6:26.
Bitilna bi Lok ˆ Heber.” ´ Ndi pe´ ena ´
´ ´ ˜ ´ ova
Yeh ˆ a bi unda ki lelaa a gwe´ ngui
yo ki yo i ta be le i ye Banga i Djob.
Yeh ´ ova
ˆ nyen a nti “hiki likebla ´ li- iloo mintoˆ n˜ mi bikine.
˜ A bi jo gwet ´
´ ´ ˆ Israel, a hola
inyu Lok ˆ bo i yon˜ mi-
lam ni hiki likebla li ye peles.” (Ya-
kobˆ oˆ 1:17) Iket ´ e´ makebla ´ malam a nkon˜ minkeni ˜ i Hisi hi Likak. (Yo-
ˆ
´
nti bes, jada li ye le Bibel. I ngeda ´ ´ sua 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Ngandak
´
mut a nti bes likebla, hala a neba le ´ ˜ ´ ngel´ e,´ Yeh ´ ova
ˆ a bi unda le nye toi
a nyi bes, ´ ni le a nyi i mam ma nkon nyen a ye´ Nungingii! I ngeda ´ kine ˜
ˆ ´ ´ ˆ
bes ngoˆ n.
´ ˜ Hala nyen yak Yeh ´ ova ˆ a Babilon le Nebukadnezar a bi ngo-
ˆ inyu ‘lipemba ´
´ I ngeda
ye. ´ di na ˜ n˜ Banga ˜ ye´ le Bi- gop je´ ni bikeni ˜ gwe’´
´ longe
˜ ˜ iloole a neebe ni suhulnyuu le Ye- ´
bel, di ntehe le a nyi bes lon- ˆ nyen a koli ˆ ni bibeg ´ es,
´ Yeh ´ ova
ˆ
ge, a yik i mam ma nkon bes ´ ngoˆ n. ˜ hova
a bi kundus nye njek. ´ I ngeda ´ Ne- ´
w23.02 2-3 § 3-4 ´
bukadnezar a bi mboˆ op, ˆ a bi “be- ´
´ Nungingii,” a neebe ki le “en
ges ´ el´
Ngwa mbok, 16 Mpuye
[i Yeh ´ ova]
ˆ i ye´ en ´ el´ i boga.” A kon- ˆ
´ ova.
Hisi hi ga yon ni yi i Yeh ˆ
´ de ki le: “Mut to wada a nla be´
—Yesaya 11:9.
ke´ n˜ nye i bon˜ je´ jam.” (Daniel 4:30,
´ ˆ ba ga bod ˆ olˆ tuge i Ane ˆ tjembi ´
I ngeda bot 33-35) Ntop a kal le: “Lon˜
ˆ ˆ ˆ
i hikoo hi nwii i Kristo, ngand yo- i Nyambe wap a ye´ Yeh ´ ova ˆ i ye´ ki-
mede yon i ga ba! I bot ˆ bobaso- ˆ ˆ
masoda, bot a tep kiki ngababum
ˆ ˆ
na ba bi jo bot bap ba ga tehe ye´ yomede.” (Tjembi ´ 33:12) Kinje
´ ova
ˆ a gwe´ ngoˆ n˜ i tehe
bo, yak Yeh longe njom di gwe´ i te´ nbe
˜ ˜ ni Yeh ´ o- ˆ
bo. (Hiob 14:15) Mase´ e´ ma ga ba
ˆ
va! w22.10 15-16 § 13-15
i nkon˜ ’isi wonsona ˆ ha ngeda ´ i.
“Bot ˆ ba te´ e´ sep,”´ ba mol ˆ map ma
ye´ ntilga i kaat nin˜ ba ga tuge “inyu
˜ (Minson mi baoma
nin.” ˆ ˆ
24:15; Yo-
 ˆ ˜
Ngwa jon, 18 Mpuye wemede u ngi honlak mam mape a
˜ yon˜ yosona
ˆ i ye´ maliga. bi bon we, a yonos ˆ ˆ ˆ ki mo. Kiki hi-
Banga ´ ˆ le a ga nweh ´ el´ we, a
´
—Tjembi 119:160. hega, a bi bon
ˆ
hogbaha we, a jes ki we i pes mbuu. ´
Mban˜ i Bibel i i ma yon i nkwes ´ bes ´
(Mate´ oˆ 6:14; 24:45; 2 Korintoˆ 1:3)
nkaa le yak ini mban˜ ipe i ga yon. Ibale u nyon˜ ngeda ´ i honol ˜ i mam
Di gwe´ minlel´ em ´ mi mahonol ˜ kiki
momasona ˆ Yeh ´ ova ˆ a ma boˆ n˜ ol ˆ we,
ˆ tjembi ´ ´ ova ˆ
ntop nu a bi soohe Yeh
ˆ ˆ hala a nkonde ledes botnem yon˜ le ˆ ´ ´ ˜
a kal nye le: “Me nlooha bem tohi a ga yon ˆ os ˆ ki mana mam mape a
yon, ˜ inyule me mbod ˆ ol ˆ banga ˜ yon˜ ˆ ˜ ˜ ´
˜nem.” (Tjembi ´ ´ ´ ˜ mbon we. Di nyi longe longe le Ye-
119:81) Ikete Banga hova ˆ a aga yon ˆ os ˆ mimbonga ˆ nwe. ´
ye´ le Bibel, Yeh ´ ovaˆ a nkal le a ga ˆ
Kiki ntop tjembi a tila: “A ye kima- ´ ´
bon˜ le ‘dilo di nlo di ba longe ˜ inyu ˆ
soda . . . nu a mbod ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ Nya-
´ di bana ki botnem.’
yes ˜ (Yer ´ emia ´ ´ ˜ ´ ´
˜ ´ ´ mbe we nem, . . . nu a nteeda mali-
29:11) Botnem yes i tane be yak ga i mba ni mba.”—Tjembi ´ 146:5, 6.
bot ˆ ba binam, i yene ´ ndik yak Ye- ´
ˆ ˜ ˜ w22.10 27 § 15; 28 § 17
hova. Di waa ban nigil Bibel ban- ˜
ga liniglak inyu eba ´ le di mbod ˆ ol ˆ Ngwa njangumba, 20 Mpuye
˜
toi Djob nem. Jam lipe li li neba le ˜ ´ ´ ˆ ´ ei´ we.
ˆ bod ˆ ol ˆ Bibel nem ˜ Yehova a ga bey
di koli li ye´ mam —Yesaya 60:2. ´
ˆ
malam bot ba mbon i ngeda ˜ ´ ba no- ˆ
ˆ ´
gol maeba ma ye mu. (Tjembi 119:´ ´ Baa i mban˜ ini i nyon munu nge- ´
´
da yes? Ibabe peena. Lelaa ni? Ibo- ´ ´ ´ ˆ
66, 138) Kiki hihega, ´ ngim babiina
dol ˆ i nwii 1919 N.Y., didun di bot ˆ di
i i be bebee i bos i ye´ mase´ e´ nano
´
ˆ ˆ
bi pam i minkom i Babilon Nunke-
mu libii jap. Ba ne´ n˜ es ´ bon bap ni
˜ ba lo i beg ´ es ´ Djob i homa nu a
´ ˆ ni,
gweha, yak bon ba nogda´ le bagwal ´
´ toi bo.—Efes ´ oˆ 5:22- ye nlam iloo Hisi hi Likak hi bon ba
bap ba ngwes ´ ˆ ´
Israel ba ngeda koba. Ba bi lo i be-
29. w23.01 5 § 12-13 ´ Djob i paradis i mbuu. (Yesaya ´
ges
51:3; 66:8) Ibod ˆ ol ˆ i nwii 1919 N.Y.,
Kel sonde, 19 Mpuye
minhook mi bikristen mi nin˜ iket ´ e´
Kona mase´ e´ inyu botnem.
˜
´
ˆ paradis i mbuu. I mbus ngeda, yak
—Roma 12:12. i bot ˆ ba gwe´ botnem ˜ i nin˜ hana ’isi,
Honol ˜ bisai wemede u ma kohna ˆ ˆ
hala wee mintomba mimpe, ba bi
´ ˆ
inyule Yehova a nyonos mimbonga ˆ ˆ ˆ ˆ i paradis i mbuu, ba bod ˆ ol ˆ nok
jop
´ ´
we mi mi ye ikete Bibel. Kiki hi- ´ ´ ˜ ´ ˆ ˆ
lingonoo li bisai bi Yehova. (Yoha-
´
hega, ´
Yesu a bi bon ˆ le Isan˜ a ga ´
nes 10:16; Yesaya 25:6; 65:13) Jon
´
ti we hiki yom i mbeda we inyu paradis i mbuu i het ba nye´ ene ´ i ye´
˜ ´ ˆ ´
nin. (Mateo 6:32, 33) Yesu a bi ni nkon˜ ’isi wonsona. ˆ I len ini, to
´ ova ˆ
kal ki le Yeh a ga ti we mbuu hee homa kristen i nye´ ene, ´ a ye´
we´ mpubi ibale u mbat nye wo. (Lu- iket ´ e´ paradis i mbuu ntel wonsona ˆ
kas 11:13) Yeh ´ ova
ˆ a nyon ˆ osˆ i mi- ´ ´ ´ ˆ ˆ
a mbeges Yehova i nya i koli. w22.11
mbonga ˆ mi nwominsona. ˆ Bebek le 11-12 § 12-15
Ngwa um, 21 Mpuye mu masoohe. Ba ye´ le ba kal ma-
A Yeh ´ ova,
ˆ baa u nin˜ be´ ibod
ˆ olˆ nke´ e´ nu munlom ˆ le a soohe i boma

i boga ni boga? A Nyambe wem, i likaloˆ tole likoda. Lok ˆ ke´ e´ i i nti
ˆ
a Numpubi wem, u nwo be.´
i nya masoohe i, i nlama bigda njo-
mbi i likoda. Ba nti be´ bo masoohe
—Habakuk 1:12. ˆ ke´ e´ maeba´
le ba ti lok tole ba legel
Baa hala a ye´ we ndutu i nok le Ye- ´
ngim mam. Iket ´ e´ ngandak makoda,
ˆ a nin˜ i “boga ni boga”? ´ (Yesa-
´
hova di gwe´ ndik manut matan inyu hie- ´
ya 40:28) U ta be´ wetama. Elihu a mbi ni masoohe. Jon i manke´ e´ ba
bi kal inyu Djob le: “Di nla yaga be´ nti masoohe a nlama be´ “bulus bi-
˜
to songol ´ (Hiob
nwii nwe.” ˆ 36:26) ´ en
´ i bib odle ˆ
buk” tent bi likoda.
´
Ndi ibale di nok be ngim jam, hala a ´ ˆ
—Mateo 6:7. w22.07 24 § 17-18
nkobla be´ le i jam li, li ta be.´ Kiki hi-
hega, bebek le di ntibil be´ nok le-
´ Ngwa mbok, 23 Mpuye
laa mapubi ma mbai, ndi baa hala a N’a nok mbimba i gwet´ ni manwin
´ To jam! ´ Hala a konha
ˆ
nkobla le mapubi ma ta be? ma gwet. ban˜ be´
´ em ´ ni Nyambe, bes ´ bot ˆ ba bi-
Nlel
´
woni˜ inyule mam mana ma nlama
nam di ga pam be i nok kekikel le
´ ova ˆ boˆ na,
˜ ndi hala a ye´ ngi ba lisuk.
Yeh a gwe´ be´ bibodle ˆ to lisuk. —Mate´ oˆ 24:6.
Ndi hala a nkobla be le Djob a nin˜ ´
´ ˆ ma-
be´ i boga ni boga. To di nok hala, Yesu a bi kal le i dilo di nsok,
´ Nhek a gwe´ be´ mi- kon ni dimala di ga ba “bahoma ba-
to di nok be,
ˆ homa.” (Lukas 21:11) Lelaa i yi hala
nwaa. (Roma 11:33-36) Ilole ngii- ´ nsan? ˜ Hala a mbon˜ le
i nlona bes
nda i mba, yak ni gwom bi nti ma-
˜ ˆ ot,
ˆ nye dimala di nheles be´ bes. ´ ´ ´ Di nyi le
pubi kiki ˜ bo hiangaa ni tjod ´ ˆ ˜ ´ a bi kal.
´ ´ mam ma ye i bona kiki Yesu
a be. N, ilole a be “sambal ngii,” ˜ ˜ ´ Yesu ´
Jon di ntehe nsen i non maeba
a be´ a nin.”—Y ˜ ´ emia
er ´ 51:15. w22.12 ˆ ba nin˜ i dilo di nsok ˆ le:
a bi ti i bot
2-3 § 3-4 ˆ
“Hala a konha ban˜ be´ woni.” ˜ Hima-
Ngwa ngee, 22 Mpuye
´ ´ la hi kon hi nla ke´ n˜ we i bon˜ mam u
mbena ´ bon, ˜ ndi u nwas ban˜ le hala
Masoohe mem ma ba kiki binjinjin˜ a soˆ na ˜ we i bana yigil yon˜ weme-
ba nlamb longe ˜ inyu bii gwo i bisu ˜ n˜ mi lok ˆ
˜ ´ de ni i ke i makoda. Mina
gwon.—Tjembi 141:2. ke´ e´ mi mi ye´ mu bikaat gwes ´ ni mu
Ngim mangeda ´ ba ye´ le ba kal bes ´ le bivide´ o, ˆ mi nhoˆ nlaha ˜ bes ´ le yak lok ˆ
di soohe inyu ngandak bot. Kiki hi- ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni i bolˆ om ˆ i nte´ nbe˜
´ ´ ´ el
´ Yeh ´ ova ˆ ´
hega, i ngeda bisita biba bi ye´ lika- i gwel to i ngeda ba mbo-
ˆ ´ ma minlel ´ em ´ mi mandutu. w22.12
lo, sita i i gwe yigil i nla kal sita i i
nyega ´ nye le a soohe. Bebek le i sita 17 § 4, 6
i i nyega ´ nye i nyi be´ i nwet a nigil
Bibel longe. ˜ Jon i ye´ le i ba longe ˜ le
a soohe i ngeda yigil i mal. Hala a ´
ga bon˜ le a yi i mam a ye´ le a pod ˆ olˆ
Ngwa koo, 24 Mpuye mbadga ma, i nla pam le gweha ´ di
´ mabe ni mimpuhge mi ´ ´ ´ ´
gweene mankee i tinde bes i nwas ´
Mangeda ´ a nla unda le
mam ´ ˆ ˆ i jam li. Hiki wada wes
˜ ˜ mi nkwel bot bobasonana ´ ˜
a ye ba nga nnigil Yesu ´ ng eda ´ a
—Nanal 9:11. ˆ ke´ e´ i boda
´ lok ˆ ˆ om
ˆ to-
ˆ a be´ soˆ oˆ be´ le a ngwes ´ lok ye´ ngwes ni i bol
Yakob
ˆ ˆ lakii ba ye´ bikweha ´ bi bot.ˆ I jam li
Yosep ngandak. (Bibodle 37:3, 4) li nla hola ˆ bot ˆ bape i yimbe banga ˜
Inyu hala nyen lokisa ˆ n˜ i bi bod ˆ olˆ kil ´ ´ ´ ˆ
base, yak bo ba loo i beges Yehova.
nye njoˆ n. ˜ I ngeda ´ polaˆ i bi nene, Di yon˜ makidik i ke ni bisu i unda
˜ nye yak Lok ˆ Madian. Lok ˆ ´
ba nunul ´ ˆ yak gweha i i ye´ yimbne i banga ˜ bikris-
Madian i kena nye haa i Egipto, ten. w23.03 31 § 18-19
bo ba nunul ˜ nye yak Potifar, ˆ ˜
nane
batat ndap i Farao. ˆ Nin˜ i Yosep ˆ i bi Kel sonde, 26 Mpuye
he´ nha,
˜ a be´ yak isan˜ nu a be´ gw ´ es
´
Nyambe a ye´ gweha.
´
nye, nano a ye´ nkol u man Egip- ˆ
ˆ (Bibodle ˆ ´ —1 Yohanes 4:8.
to! 39:1) Ngim mangeda,
´ ´ lem i bisu bisu
di ye´ di mboma mandutu “ma ma Bibel i neba bes
´ ´ bot,” ˆ i Yeh ´ ova: ˆ gweha. ´ Inyule Yeh ´ ova ˆ a
mbena kwel hala wee mandu-
ˆ ba binam bobasona ˆ ´ ´
ngwes bes, a bi yeelene be bes mam ´ ´
tu bot ba mbo-
ma. (1 Korinto 10:13) Tole mandu- ˆ ma tane b e´ b es ´ nse n. ˜ (Yohanes ˆ
´ ˆ ˜ ´ ´
tu ma ye´ le ma kwel ´ bes ´ ndik inyule 21:25) Yehova a nunda ki bes gwe-
´ ´ es ´ bes ´ mu Banga ˜
di ye´ banigil ba Kristo. ˆ Kiki hihega, ´ ha i ngeda a nkwel
ˆ ´
bot ba ye le ba nol bes hiol, ba kol- ´ ye´ i nya i nunda ˜ le a nyan be´ bes. ´
´ tole ba te´ e´ nga ˜ ´ inyule di Banga ˜ ye´ i gwe´ be´ ndigi mamben ´
ba bes bes
´ ´ ´ ˆ ˆ e´ oˆ 3:12) ni bikila. Inyu tihba minem nwes, ˜ ´
ngwelel Yehova. (2 Timot
˜ nle ˜ bes ´ mina ˜ n, ˜ a podok mban, ˜
To imbe ndutu i nte´ e´ nga ˜ we, Yeh ´ o- ˆ a na
´
va a ye ni we. w23.01 14-15 § 3-4 a tinak ki bes maeba. Hala a mbon˜ ´ ´
le di gwes ´ Yeh ´ ova, ˆ di nog ˆ ol ˆ ki nye
ˆ
Ngwa jon, 25 Mpuye ni nem wes wonsona. Bibel i n˜ eba
˜ ´ ˆ ´
I homa tje´ e´ di ta be,´ hie´ hi nlem. ´ le Yeh ´ ova ˆ a ntoˆ n˜ bes ´ ngandak. Kii
´ ´ i nunda˜ hala? Banga ˜ ye´ i nunda ˜ bes ´
—Bingengen 26:20.
´ ˆ ba be´ nin˜ ha ngeda ´ i ba be´
Ngim mangeda i ye´ i pam le di bana kii i bot
ˆ ˆ ba inyule
ngon i kooge bebee ni manke´ e´ nu a
ˆ ˜ ˆ ˆ nogda. Di ntibil nok i bot
mbabaa bes. ´ Ha ngeda ´ i, jam li bisu ba be´ ena ´ “mahonol ˜ kiki bes.” ´ (Ya-
´ ˆ ˆ
kobo 5:17) Jam lipe li ye le i nge- ´ ´
li ye le, di badba le: ‘Baa me nti- ´ ova
ˆ
bil nok i jam li ntagbe?’ (Bingeng ´ en´ da di ntehe lelaa Yeh a be´ yon˜
ˆ oba
ˆ ˆ ba, di nkonde ˆ ˆ ni
18:13) ‘Baa i nla ba le a nk o b e´ i bot
˜ ´
nok le “a yoni
˜ ˜
babaa me?’ (Nanal 7:20) ‘Baa yak nem gweha loˆ nni
˜ konangoo.”—Ya-
˜ ˆ oˆ 5:11. w23.02 6 § 13-15
me me ye´ ngi babaa mut hala?’ (Na- kob
˜nal 7:21, 22) ‘Ibale me nkit le me
mboma i mut nu inyu kwel ´ el ´ mu,
ˆ
baa hala a’ konde be obos mam?’ ´ ˆ ˆ
Ibale di nyon˜ ngeda ´ i otˆ pek ´ mu ma-
 ˜
Ngwa njangumba, 27 Mpuye le a ye´ suhulnyuu. Kiki hihega, ´ a
´ yena
´ ki pe´ e!´ ´
ngwes be le bot ba ti nye lipem, ´ ˆ ´ a
Tiblana hek pek, ´ ova ˆ ´ jolisona. ˆ
´ ˆ
—1 Petro 5:8. nti Yeh lipem (Markoˆ
10:17, 18; Yohanes ˆ 5:19) I ngeda ´ u
Bibuk bi bisu bi kaat Masoola bi ntehe suhulnyuu i Yesu ´ kii u nogda? ˆ
ye´ le: “Masoola ma Yesu ´ Kristo, ˆ ma
Baa hala a ntinde be´ we i gwes ´ nye
Nyambe a bi ti nye le a unda minkol ni i non˜ ndemb ´ el ´ ye? ´ Ibabe´ pe´ ena! ´
nwe´ i mam ma nlama boˆ na ˜ ndek ´
Inyuki Yesu a ye suhulnyuu? Inyu- ´ ´
´
ngeda.” (Masoola 1:1) Jon, di koli ˆ ´ Isan, ˜ nu a ye´ suhulnyuu.
le a ngwes
yon˜ ngeda ´ i be´ nge
˜ i mam ma ntag- ´
(Tjembi 18:35; Lok ˆ Heber ´ 1:3) Baa
be i nkon˜ ’isi, ni i tehe lelaa mban˜ i ngeda ´ u ntehe lelaa Yesu ´ a nigle
i Bibel i nyon. Di gwe´ ki ngoˆ n˜ i pot bilem bi Isan, ˜ hala a ntinde be´ we
i mam ma ni bot ˆ bape. Ndi, di nla- ´ nye? w23.03 3-4 § 6-7
´ ´ i gwes
ma be hoo pot i ngeda di ntehe
i mam ma ntagbe i nkon˜ ’isi. Inyu- Ngwa ngee, 29 Mpuye
´ ´
´
ki? Inyule di ye le di pot jam, li lona
Bitugne bi ga ba inyu bot ˆ ba te´ e´
mbagla i likoda. Kiki hihega, ´ baane ´ ni inyu bot
sep ˆ ba te´ e´ be´ sep. ´
ba nkon˜ ’isi ba ye´ le ba kal le ba ga ˆ
bon˜ le nsan˜ u ba, woni ˜ u ba ha ban. ˜ —Minson mi baoma 24:15.
Di hoo ban˜ pot le mban˜ i i ye´ i kaat Bibel i mpod ˆ ol ˆ mintoˆ n˜ mi bot ˆ ima
1 Tesal ´ onika ˆ 5:3 yon i ye´ yon. Di ˜
mi mi ga tuge, mi ban-ga botnem
ye´ n˜ i yom i ntoˆ n˜ u bi sok ˆ kal mu jam
i nin˜ i boga ni boga hana ’isi: “Bot ˆ
´
li. I ngeda minkwel nwes ´ mi umne ´ ´ ´ ˆ ´ ´ ´ ´
ba tee sep” ni “bot ba tee be sep.”
i biniigana bi ntoˆ n, ˜ hala a mbon˜ le
“Bot ˆ ba te´ e´ sep” ´ ba ye´ i bot ˆ ba bi
di nin˜ iket ´ e´ adna, di ban-ga “nlel ´ em
´
gwelel Yehova i ngeda ba be´ ba ngi
´ ´ ´ ˆ ´
˜
honol.”—1 Korintoˆ 1:10; 4:6. w23.02 ˜ Ndi “bot ˆ ba te´ e´ be´ sep” ´ ba
yii i nin.
16 § 4-5 bi gwelel be Yehova. Kiki i mintoˆ n˜
´ ´ ´ ´ ˆ
mi bot ˆ ima mini mi ntuge, baa hala
Ngwa um, 28 Mpuye a nkobla le mol ˆ map ma ye´ ntilga
Ke yemb ´ el´ baoo bon;˜ kee ni hosi ˜ Nwaa le ba nwo, mol ˆ ma
i kaat nin?
yon inyu soˆ n˜ maliga, suhulnyuu
˜
bet ba tee sep ma be ntilga i kaat ´ ´ ´ ´
ni telepsep, ´ woo won˜ walom ˆ u ga ˜ Baa i ngeda ´
nin. ba bi wo, ba bi
bon mam ma mbuma nan.˜
˜ ˜
sas mol map mu kaat nin? ˆ ˜ Heni.
´ ´ ova, ˆ
—Tjembi 45:4. Inyuki? Inyule inyu Yeh “ba ye´
´ Yesu´ ˆ I pes ˜
i nin.” Yehova “a ta be Nyambe nu ´ ˆ ´
Inyuki u ngwes Kristo? ˆ
kaat i i nunda ˜ ´ le Yesu
bes ´ a ngwes ´ bawoga, ndi nu bayomi, inyule inyu
´ ´
ye, bobasona ba ye i nin.” ˆ ´ ˜ (Lukas
maliga, suhulnyuu ni telepsep. Iba- ´ ˆ
le u ngwes ´ maliga ni telepsep, ´ u 20:38) Hala a nkobla le i ngeda bot
ˆ ndik gwes ´ Yesu ´ ˆ Ho- ´ ´
ba tee sep ba ga tuge, mol map ma ´ ˆ
koli Kristo. ˜ ndi “ni
˜ kiki Yesu
nol ´ a bi soˆ n˜ maliga ni te- ga ba ntilga mu kaat nin,
lepsep ´ ngeda ´ a be´ hana ’isi. (Yoha- ˆ liwindi.”—Lukas 14:14. w22.09 16
´
nes 18:37) Lelaa Yesu a bi unda le a § 9-10
ngwes ´ suhulnyuu? Nin˜ i Yesu ´ i n˜ eba´
 niel i mpod ˆ ol
ˆ jam lipe li li n˜ eba
´ le di
Ngwa mbok, 30 Mpuye
´ ova
ˆ Nyambe a bi yon˜ mut bi- ´ ˆ ´
ye dilo di nsok. Hala a ye iloo 2 500
Yeh ´
nam, a bii nye i wom Eden inyu sal nwii le Daniel a bi kal le i mbus Ba-
bilon,ˆ biane bina bipe bi ga bana
ˆ ˜ ˆ ˆ
wo ni i bongol wo.—Bibodle 2:15.
´ ova
ˆ maada ni bagwel´ el´ ba Djob. A bi kal
Yeh a be´ gwes ´ le mut binam nu
ki le ane i Ngisi ni i Amerika ´ yon
bisu a kon masee´ ni mam a bi hek.
´
i ga ba ane i nsok ˆ mu biane bi. Hala
I ngeda ´ Nyambe a bi hek Adam, ´ es
´ botnem ˜ ´ i yi le ndek ´
a nled yes
˜ ´
a ti nye longe paradis inyu memle ngeda, Ane i Djob i ga tje´ biane
yo, boˆ ng ˜ olˆ yo, ni ke´ nbaha ˜ yo. (Bi- gwobisona, ˆ i bodˆ ol
ˆ en
´ el´ ’isi. w22.07
bodle 2:8, 9) Hegda mase´ e´ Adam
ˆ ´
4 § 9; 5 § 11-12
a be´ nogda ˆ i ngeda ´ a be´ tehe mboˆ oˆ ˆ ˆ
ˆ
i ntoo ni mbonji i nyibla. Kinje nsi- Ngwa jon, 1 Hilonde
ma Adam ´ a be´ ena ´ i yon˜ ndun ni Nyuu yem yosona i gwe´ bitomb
ˆ ˆ
´ ˆ
wom Eden! Yehova a bi kal ki Adam
ˆ ˆ (Bi- lonni bikendee bi bitek; kogoˆ oˆ
ˆ ˜ ´ ´ ´ ´ ˆ
le a ti binuga gwobisona mol. ˆ ni bipoo loˆ nni
yem i yoni ˜ dihen.
´
ˆ
bodle 2:19, 20) Yehova a be le a ti ´ ˆ ´ ˆ
ˆ ˆ ndi a bi —Hiob 7:5.
binuga gwobisona mol, ˆ a be´ liwanda li Yeh ´ ova. ˆ
˜
tehe nsen i ti Adam i bol ˆ oˆ i. Inyu Hiob A be´ e- ´
ˆ
yi limbe jol a nti ngim nuga, Adam na lihaa likeni li li be nin ikete´
˜ ´ ˜ ´

a bi nlama nigil i nuga i longe ˜ lon-˜ adna, a bak ngwan˜ mut ngandak.
´ ˜ ´ (Hiob ˆ 1:1-5) Ndi kel yada, a bi ni-
ge, libak je, mabonok me. Bebek le
nson u u be´ lem ´ el´ Adam ngandak. mis gwom gwe´ gwobisona. ˆ A bi bok ˆ
ˆ i nogda ˆ ´
a nimis nkus we. (Hiob 1:13-17) ˆ
Hala a bi lama ti nye pola le
Yeh´ ova
ˆ a gwe´ pek ´ i mbuma na ˜ n,
˜ le A be´ a yii, bon be´ bobasona ˆ ba
´ el´ gwe´ bi nloˆ oha ˆ ´ ´
wo. Hegda le nten ndutu Hiob ˆ bo
biheg ba bilam, bi
bak nya ndi nya. w23.03 15 § 3 nwaa we´ ba bi nogda ˆ i ngeda ´ ba bi
nok le bon bap bobasona ba nwo. ˆ
Inyu hala nyen Hiob ˆ a bi was mbot
Ngwa koo, 31 Mpuye
ˆ ´
ye inyu ngandak njoghe, ˆ a kwo ’isi!
I ga nyugut biane bi gwobisona, ˆ 1:18-20) I mbus, Satan a bi
i bok ˆ ki gwo nge´ n˜ nge´ n,˜ ndi yotama (Hiob
bon˜ le Hiob ˆ a bana ngim kon i i be´
yon i ga nom i boga ni boga. ´ ˆ 2:6-8) Bot ˆ
weha nye nyuu. (Hiob
—Daniel 2:44. ´ ´
´ ba be ndugi ba nti nye lipem. Ba
Ane i Ngisi ni i Amerika i i ye´ ma- be´ lo i bat nye maeba. ´ (Hiob ˆ 31:18)
ˆ ˆ ˜
koo mu i titii i mban i Daniel, yon ´
Ndi, i ngeda a bi kwo kon, ba bi ka-
i ye´ ane i nsok ˆ iket
´ e´ biane Bibel
hal ke nye ngwe´ e. ´ Loknya ˆ n,˜ mawa-
ˆ ˆ
i mpodol. (Daniel 2:31-33) Ane ipe
´ el´ ha be´ i mbus ye. ´ I ga tji- nda me ni bagwelel be ba bi tjoˆ oˆ
´ ´ ´ ´
i ga en nye!—Hiob ˆ 19:13, 14, 16. w22.06 21
´ ˆ ´
ba i Armagedon i ngeda Ane i Djob § 5-6
i ga tje´ bini biane gwobisona. ˆ (Ma-
soola 16:13, 14, 16; 19:19, 20) Lelaa
i mban˜ ini i nla hola
ˆ bes.
´ Mban˜ Da-
 ˆ
Kel sonde, 2 Hilonde ngi ba bebee. (Mate´ oˆ 25:14, 19; Lu-
Di holok ki ni njel ´ iket´ e´ mam kas 19:12) Ndi mban˜ i Bibel i nu- ˜
ˆ ´ ´ gw eha ˆ ol ˆ i nwii
momasona.— Efes oˆ 4:15. nda le hilo hi, hi bi bod
ˆ ´ ˆ 1914 i ngen˜ Yesu´ a bi yila Kine ˜ nyoo
I mbus soble, besbobas ona di nla- i ngii. Ibod ˆ ol
ˆ ha ngeda ´ i, mban˜
ma´ non˜ maeba ´ Paul a bi ti lok ˆ ke´ e´
i kaat Masoola i i mbe´ nge ˜ bagwel´ el´
´ ˆ
i Efeso. A bi kal bo le ba ´ ´ yila ‘mi- ba Djob i bi kahal yon. I ba be´ pe´ e- ´
nhoˆ olak’ ˆ mi bikristen. (Efes oˆ 4:13) ˜
na, di ninil “hilo hi Nwet”!—Ma-
Hala wee ba ‘kee ni bisu i hol.’ U soola 1:3. w22.05 2 § 2-3
ngwes ´ Yeh ´ ova ˆ ngandak. Ndi ˜ u ye´
ˆ ´ ˆ ˆ
le u konde gwes nye. Lelaa? Noma Ngwa um, 4 Hilonde
Paul a n˜ eba ´ bes ´ jam di nla bon˜
Nuga bikai i bi gwela, ´ yo loˆ nni ˜ mpo- ˆ
i kaat Filipi 1:9. A bi soohe le gwe- ´ ˆ
ˆ ke´ e´ i likoda li Filipi i “kon- ˆ dol nu bitembee.—Masoola 19:20.
ha i lok
de kenep, ˜ kenep ˜ ni kenep.” ˜ Hala a Bo iba ba bi le´ na ˜ yomi
ˆ iket ´ e´ titimba
´ ˜ ˜
n˜ eba´ le di nla konde ˆ gwes ´ Yeh ´ ova. ˆ hie i i nlon ni solfa.” Hala a nu-
Inyu pam i bon hala, di nlama bana ˜ nda le, i biane bi m’boˆ bi, bi mba bi
˜ ˆ ´
ngi enlak i ngeda´ Djob a ga lo i tje´
“banga yi ni nogna i yoni.” Kiki di
´
nyi Yehova, hala nyen di nkonde ˆ ˆ gwo i boga ni boga. Bimbe biniiga-
´ nye. Hala a ntinde bes ´ i kon- ˆ na di nla ot ˆ mu? Bikristen bi nla-
gwes
´
de lemel nye, ni i kengle mam ma´ ˜ ma te´ nbe
˜ ni Djob ni Ane ye. ´ (Yoha-
ˆ
´ ˆ
nla unbaha nye. Di njo san˜ inyu yi nes 18:36) Di nlama be jop i mam
ˆ
somb ˆ ye,
ol ´ ni i bon˜ yo. w22.08 2-3 ma m’boˆ ma nkon˜ ’isi. Hala a ta be´
§ 3-4 jam li ntomb, inyule biane bi nkon˜
’isi bi nsomb ˆ ˆ le di nit bo, ni bi-
ol
˜ ˆ ˆ ˆ ´
podol gwes yak ni mabonok ˜ mes.´
Ngwa njangumba, 3 Hilonde
Masoola ma Yesu Kristo, ma Nya- ´ ˆ I bet ba non˜ bo ba nkohna ˆ yimbne
mbe a bi ti nye le a unda minkol nwe´ i nuga i bikai. (Masoola 13:16, 17)
Ndi i bet ba gwe´ i yimbne i, Ye- ´
i mam ma nlama boˆ na ˜ ndek ´ ngeda. ´
ˆ ˜
hova a nunbene bo, b’a kos be nin˜ ˆ ´
—Masoola 1:1.
i boga. (Masoola 14:9, 10; 20:4)
Kaat Masoola i bi tilba be´ inyu bot ˆ
Inyu hala nyen di nlama be´ jop ˆ mu
ˆ ´ ´
bobasona, ndi inyu bes ba di ye ba- mam ma m’boˆ to ibale bot ˆ ba nti-
gwel´ el´ ba Djob. Hala a nhel´ es ´ be´
nde bes ´ i bon˜ hala! w22.05 10-11
bes le bes bagwelel ba Djob di ye´
´ ´ ´ ´
§ 12-13
yon ˆ os ˆ ˜ ´
˜ ˆ mbanˆ i i ye mu kaat ˆ ol
Masoo-
ˆ i nge- ´
la. Noma Yohanes a bi pod
da i mban i kaat Masoola i nlama ˜
yon, a kal le: “Ni ngui i mbuu mpu-
´
bi, me bi leba le me ye´ i hilo hi
Nwet.” (Masoola 1:10) I ngeda´ ˆ
Yo-
˜
hanes a tila bibanga bini, bebee ni
nwii 96 N.Y., “hilo hi Nwet” hi be´
 ´ ´ ˆ ´ ˆ lilam li
Ngwa ngee, 5 Hilonde Kiki hihega, a bi kal le: “Jol
˜ ´ en´
Baa u ma tehe mut a nsal bolˆ oˆ ye´ ni nloo ngandak lingwan.” (Bingeng
ˆ oˆ a bi yimbe ki le i bot
ˆ ba
likenge? ˜ I bisu bi bikine ˜ nyen a ga 22:1) Salom
´ ˜ ngw ´ moni, ba nwaa be´ ye´ n˜ moni.
telep; a ga telep be i bisu bi gwanga ˜ es
˜ 5:10, 12) A mbehe ´ ki bes´ le di
ˆ
bi bot.—Bing ´ en
eng ´ 22:29. (Nanal
˜ ˜ ´
ha ban nem wes mu moni, inyule mi
Jam jada u nla te´ e´ le u nyon ˆ osˆ li ye´ le
nla mal.—Bingeng ´ en´ 23:4, 5. w22.05
u nigil likenge ˜ li li ga bane we nsen. ˜
ˆ ˆ ˜ 21 § 4-5
Ibale di nholos ngim makenge, ma
ˆ bes ´ i gwel ngandak minson. ˆ
ga hola Ngwa koo, 7 Hilonde
Di hegda ´ le nsongi ˜ bot ˆ u mbeda ´ inyu ´ ova ˆ a ye´ i bem le a boˆ n˜ olˆ
˜ ´ Ndi Yeh
on mandap ma Betel, mandap inyu
˜ ni mandap ma Ane. be longe, a ga telep inyu kon be´
´ ˜
makoda makeni,
ngoo. Inyule Yeh ´ ova ˆ a ye´ Nyambe
Ngandak yap i bi nigil makenge ˜ ma,
nu telepsep. I bot bobasona ´ ˆ ˆ ba
mu kiki ba be´ sal ni lok ˆ ke´ e´ i i be´
ˆ ´
yi i bol ˆ oˆ i longe. ˜ I len ini, lok ˆ ke´ e´ nkonde bem nye ba ye bokimasoda.
ˆ om ˆ ˆ ˜ —Yesaya ´ 30:18.
i bol ni i boda i nigil makenge
´ ˆ ˜ ˆ
ma ma mbeda inyu bongol mandap I ngeda di n˜ ot ´ ˆ pek, ´ ndi di tehe bisai
inyu makoda makeni ˜ ni mandap ma ´ ova ˆ ˆ bes ´ i len ini, hala a
Yeh a nkop
Ane. Hala nyen Yeh ´ ova ˆ Nyambe, ´ ´ ´ ´
nledes maada mes ni nye. I ngeda
“Kine ˜ boga,” ni Yesu ´ Kristo, ˆ “Kine ˜ ˜ bisai Yeh ´ ovaˆ ˆ bes ´
di nhonol a mbon
˜
i bikine,” ba ngwelel bagwelnson ´ ´ ´ ´
inyu dilo di nlo, hala a nledes bot-
ba makenge ˜ inyu bon˜ mam ma hel- ´ ˜ ´ le di ga gwel ´ el ´ nye i boga
nem yes
ha. (1 Timot ˆ e´ oˆ 1:17; 6:15) Di nye´ n˜ ˆ
ni boga. I mam ma momasona ma
sal ni ngui, di nye´ n˜ ki gwel´ el´ ma- nhola ˆ bes ´ i gwel ´ el ´ Yeh ´ ova ˆ ni ma-
˜ ´ inyu ti Yeh ´ ova ˆ ´
kenge
´
mes
´ ˆ
lipem, ndi se´ e´ ibod ˆ ol ˆ nano. Yeh ´ ova ˆ “a ga te-
ha bes be.—Yohanes 8:54. w22.04 24 lep” inyu hola ˆ bes ´ i ngeda ´ a ga lo
§ 7; 25 § 11 i tje´ nkon˜ ’isi unu. Di nla ba nkwoog
ˆ nkaa le Yeh ´ ovaˆ nu “a ye´ Nyambe
Ngwa mbok, 6 Hilonde
˜ ˜ nu telepsep” a ga nwas be´ le nkon˜ ´
Moni mi nsoˆ n˜ mut.—Nanal 7:12. ’isi u Satan u konde ˆ nom to linut
ˆ oˆ a be´ ngwan˜ ngandak, a ban- ´
jada, ngeda i tje wo i ma kola. (Ye- ´ ´
Salom ´ ova
ˆ
ga mandap makeni. ˜ (1 Bikine ˜ 10:7, saya 25:9) Yeh a mbem le i kel
´ nye a be´ be´ ngwan˜ mut, tohi ini i kola, yak bes ´ di mbem yo
14, 15) Yesu
a be´ ena
´ be´ to ndap. (Mate´ oˆ 8:20) le i kola. Ndi hanano, di bon˜ biliya
Ndi bo iba ba be´ ena
´ ˜ malam
mahonol bi ngui i diihe bisai di gwe´ i soohe,
´ ova
ˆ Nya- i nigil Banga ˜ i Djob, i bon˜ i mam di
inyu jam li moni, inyule Yeh
´ ˆ oˆ a nigil mu, ni i honol ˜ mam malam Ye- ´
mbe nyen a bi ti bo pek. Salom
´ ˆ a nti bes ´ ni ma a ga ti bes. ´ Iba-
bi kal le i ngeda u gwe´ moni, u nla hova
somb gwom bi mbeda ´ toi we, ni ngim le di mbon˜ hala, Yeh ´ ova ˆ a ga hola ˆ
´ i honba ˆ mandutu ni mase´ e, ´ ni
gwom i i nkon we ngoˆ n. ˜ Ndi tolakii bes
´ es ´ nye. w22.11 13
Salomo a be ngwan ngandak, a be´ yi
ˆ ˆ ´ ˜ i ke ni bisu i beg
le ngim gwom i ye´ nsen˜ iloo moni. § 18-19
 ˆ ˆ
Ngwa jon, 8 Hilonde ke´ na ˜ nlombi ˆ tison i Babilon ˆ kiki li-
´ ˆ
U yek ban biniigana bi nyun.˜
´ ˜ pend. Kaat Masoola i nkal le i bot
ˆ Nunkeni, ˜ ba ye´ kiki
—Bingeng ´ en ´ 1:8. ba nit Babilon
“malep” ´ ma ma nke´ na ˜ nye. (Masoo-
To hala kiki Bibel i ntonle ˜ be´ bes ´ ˜
ˆ ˆ ´ ˆ la 17:15) Ndi Bibel i nunda ki le
kiki soble i Timoteo i bi tagbe, di ´
i malep ma, ma ga ‘sa,’ hala a nkob-
nla hegda ´ mase´ e´ nyan˜ Eunike´ a bi ˆ i ga pam mu bik-
´ en ´ 23:25) Eu- la le ngandak bot
nok i kel i. (Bingeng ´
weha bi bibase bi. (Masoola 16:12)
nike´ a be´ mase´ e´ le a mpam i nii- I mban˜ i i ye´ yon i len ini, ngandak
ga lok ye´ i gwes ´ Yeh ´ ovaˆ ni Man bot ˆ i ye´ i pam i bikweha ´ bi biba-
we´ Yesu ´ Kristo.ˆ Timot ˆ e´ oˆ a bi ne´ n˜ el ´
se inyu ke bahoma bape. w22.07 5-6
i ngim lihaa i het bagwal be ba be´ ´
§ 14-15
be´ i nlel ´ em ´ base. Isan˜ a be´ man Gri-
kia, nyan˜ bo mbomb ˆ oˆ ye´ ba bak bi- Ngwa njangumba, 10 Hilonde
˜ ˆ
ngond bi Lok ˆ Yuda. (Minson mi
I mut a gwe be lem i bana kona- ´ ´
baoma ˆ 16:1) Bebek le Timot ˆ e´ oˆ a be´
˜ ´ ngoo, yak nye a’ bana bike´ ehene ´
a ngi yii mange i ngeda Eunike´ ni ´ el´
Loisˆ ba bi yila bikristen. Ndi, isan˜ ngi konangoo. Konangoo i nyemb
´ ´ ˆ ˆ
a bi yila be´ kristen. Imbe base Ti- bikeehene.—Yakobo 2:13.
mot ˆ e´ oˆ a be´ lama ke? Yak i len ini, ´ ´ el ´ hala a nunda ˜
I ngeda di nweh le di
bikristen bi boda ˆ bi bi gwe´ bon bi ´ ´ ´ ´ ova.
ˆ
ye masee ni konangoo i Yeh
ngwes ´ mahaa map. I hola ˆ bon bap ´ e´ hihega ´ ´ ´
Iket hiada, Yesu a bi eba
i bana maada ma bas bas ni Yeh ´ ovaˆ ´ ˆ ´ ˜ ´
le Yehova a ye kiki nane nu a nwe-
i ye´ bo nsen˜ iloo mam momasona. ˆ
hel ´ nkol we´ soso pil u u bi bum nye
Yeh´ ova ˆ a ye´ mase´ e´ ngandak ni bili- ´ nweh ´ el ´
i saa. Ndi nkol u, u bi tjel
´ en ´ 1:8, 9) Yeh ´ ovaˆ
ya gwap. (Bingeng nkol umpe u u be´ bat man pil. (Ma-
ˆ ˆ ´
a nhola ngandak boda i i gwe bon te´ oˆ 18:23-35) Kii Yesu ´ a be´ somb ˆ ol ˆ
i niiga bo maliga. w22.04 16 § 1-3 kal? Ibale di ye´ mase´ e´ ni konangoo
i Yeh ´ ova, ˆ di ga ba bebee i nweh ´ el ´
ˆ
Kel sonde, 9 Hilonde bot ˆ bape. (Tjembi ´ 103:9) Hala a ye´
Nyambe a bi ha i minem ˜ nwap ngandak nwii le Nkum Ntat a bi kal
le bi yonos mahonol me.´
ˆ ˆ ˜
le: “To di nweh ´ el´ botˆ bape ngel ´ e´ ya-
—Masoola 17:17. ˜nen, hala a nla be´ bol nweh ´ el
´ Yeh ´ o- ˆ
´ ngeda,
´ ´ ova ˆ va a bi nweh ´ el´ bes´ ni njel Kristo.” ˆ
Ndek Yeh a ga ha i mi- ´ ova
ˆ ´ el´ i botˆ ba nweh ´ el. ´
˜nem mi baane ba nkon˜ ’isi le “ba Yeh a nweh
ˆ os
ˆ mahonol ˜ me.” ´ Kii i ga boˆ na˜ I bot ˆ ba ye´ konangoo bon Yeh ´ ova
ˆ a
yon ˜
i mbus ngeda? ´ Biane bi nkon˜ ’isi, nunda konangoo. (Mate´ oˆ 5:7) Yesu ´
ˆ ˜ ´ ´
hala wee “jom li bikine” bi ga tje´ a bi eba i jam li i ngeda a bi niiga
´
bikweha bi bibase gwobisona. ˆ (Ma- banigil be i soohe.—Mate´ oˆ 6:14, 15.
´
soola 17:1, 2, 12, 16) Kii i nunda ˜ le w22.06 10 § 8-9
tjiba i Babilon ˆ Nunkeni ˜ i ye´ bebee?
Inyu timbhe i mbadga i, di bigda le
´ unu le lom Ufrate,
i soso lep ´ a be´
 ˆ
Ngwa um, 11 Hilonde yon˜ mo hala. I mbus ngeda, ´ Paul a
˜ ˜ ˆ bi bi om Timoteo yak bot ba ba bi ˆ ´ ˆ ˆ
Bilon bi nkon ’isi gwobisona ´ onika, ˆ ´
ˆ
ga kohna bisai ni njel mboda ˆ yon.˜ tip yi maliga i Tesal inyu le-
ˆ ´
des bo i pes mbuu. (1 Tesaloni- ´ ˆ
—Bibodle 22:18. ˆ ke´ e´ i Tesal ´ onika ˆ
´ ´ ka 3:1, 2) Lok i bi
I ngeda Yesu a bi lo hana ’isi a be´ lama ba masee. Di ye le di ot ´ ´ ´ ˆ binii-
mut binam, a be´ ena ´ bilem gwobiso- ˆ
gana mu jam li bi pem ´ el ´ Paul i Tesa- ´
˜
na bi Isan. (Yohanes 14:9) A bi hola ˆ ˆ ˆ ´ ˜
´ i yi Yeh ´ ova ˆ ´ nye. Kiki lonika. I nla pam le di ye i bon bi-
bes ni i gwes liya i gwel ngim nson, ndi mam ma
´ ´
Yesu nyen a nkena likoda munu nge-
´ a n˜ ega ´ ´ a niiga ki bes. ´ kee be´ kiki di honlak, ˜
˜ ˜ di laa ha be
´
da yes, bes, to gwel i nson u. (Nanal 9:11) Iba-
A niiga bes ´ lelaa di nla nin˜ i nya i nle- ´ ´ el ´ we, ba bebee i te´ e´
le hala a mpem
mel´ Yeh ´ ova.
ˆ Di nkos ˆ ki ngandak bi-
jam u nye´ n˜ yon ˆ os ˆ i pes mbuu inon- ˜
sai hala kiki Yesu ´ a wo. Bimbe bisai?
naga ni la yon. w22.04 25-26 § 14-15 ˜
I ngeda ´ Yesu ´ a bi tuge, a bi ti Yeh ´ o- ˆ
va sesema i matjel me inyu yes, ma ´ ´ ´ ˆ
´ inyu bibeba ´ Ngwa mbok, 13 Hilonde
ma ‘mpubus bes gwo- ´ ´ ´ ˜ ˆ
bisona.’ (1 Yohanes 1:7) Nano a ye´
ˆ ˆ Masee ni i mut a ntenbe i honba
˜ i i nwo be, ´ ndek ´ ngeda,
´ ´ manoodana.—Yakobo 1:12. ˆ ˆ
Kine Yesu a
ga nyagat nyoo i no. (Bibodle 3:15) ˜ ˆ ˜ ´ ova ˆ ´ i nled ´ es´
I botnem Yeh a nti bes,
Bot ˆ ba binam ba ba ngwel´ el´ Yeh ´ o- ˆ ´ Di be´ nge ˜ ngim minloˆ n˜ mi Bibel
bes.
va ba ga ba mase´ e´ ngandak i nge- ´
i i nla hogbaha ˆ bes ´ i ngeda ´ di gwe´
da Satan a ga tjiba! Nwaa le di mbol mandutu. Yeh ´ ova ˆ a nkal bes ´ mu
nyoo di tomb ban, ˜ Nyambe wes ´ a ˜ ´
Banga ye le jam jo ki jo, hala wee to
´ ˆ ˜
ntembee be. A ga kop “bilon gwo- ˜ ma ga “la be´ ba-
mandutu makeni,
ˆ
bisona hana ’isi” bisai ni njel mboˆ oˆ ´ ´ ´ ˆ
gal bes ni gweha [ye].” (Roma 8:
i muda. w22.07 18 § 13; 19 § 19 38, 39) A nkal ki bes ´ le “a ye´ bebee
ni bot ˆ bobasona ˆ ba nseb ´ el ´ nye.”
´ ´ ˆ
Ngwa ngee, 12 Hilonde ´ ´ ova ˆ ´
(Tjembi 145:18) Yeh a nyis bes
Di nla be´ kengle ˜ mandutu mana. le, ibale di mbodol nye nem, d’a la ˆ ˆ ˜
´ ˆ
—1 Tesalonika 3:3. ´ di konok ma-
nihbe mandutu mes,
´ ´ ˆ ˆ oˆ 1:2)
Di nlama be´ to ba nde´ n˜ nde´ n˜ i nge- ´ see. (1 Korinto 10:13; Yakob
´ le mandutu mes ´
da di nyen tee mam di gwe ngon˜
´ ˜ ´ ´ ´ ˆ Bibel i niiga ki bes
´ ´ ´
i yon ˆ os.
ˆ Inyuki? Inyule di nyi be´ le- ma ye ndik inyu ndek ngeda ibale di
´ ´ ´
laa yani a ga ba. Kiki hihega, n˜ oma
ˆ nke hegha mo ni bisai bi mbem bes
ˆ ´
Paul a bi hola ˆ i te´ e´ likoda li mon- dilo di nlo. (2 Korinto 4:16-18) Ye-
´ onika.
ˆ hova ˆ a mbon ˆ ki le a ga mel ´ es ´ i mam
do i tison Tesal Ndi bakolba
´ momasona ˆ ma mbon˜ le di nok ndu-
ba bi nyegsa Paul i nyodi mu tison i.
(Minson mi baoma ˆ 17:1-5, 10) Ibale tu; a ga tje´ Satan ni bibeba ´ bi bot ˆ
´ ˆ
gwobisona. (Tjembi 37:10) Baa u ´
Paul a nai ndik le a nyegle nyoo, ki
hala a be´ le a ba beba ´ inyu lok ˆ ma te´ eda ´ ngim minloˆ n˜ mi Bibel i y’a
´ ´ ´ ˆ
hola we ngeda ´ w’a boma mandutu?
kee. To hala, Paul a bi tomb be.
Kiki mam ma bi he´ nha, ˜ yak nye a w22.08 11 § 11
 ˆ
Ngwa koo, 14 Hilonde bo? Kaat Masoola 20:15 i nkal le:
Kena ni bisu i wan i mam mana. “Nu ni nu a be´ ena ´ be´ jol
ˆ je´ ntil-
ga i kaat nin˜ a le´ na˜ i titimba i hie.”´
—Filipi 4:8. ˜ ˆ
N, i bot ba ndok bana, ba ga tjiba
Baa u ye´ u mbadba too w’a la no- ˆ
i boga ni boga. Ndi libim li bot ˆ li li
gol ˆ mamben ´ ma Yeh ´ ova
ˆ nin˜ yon˜ ´
ˆ ´ ova
ˆ ye peles li ga net i manoodana ma
yosona? Yeh a nkal le telep- nsok ˆ ma. w22.09 23-24 § 15-16
sep´ yes ´ i nla ba “kiki mangudga
´ ´ ˆ
ma tuye.” (Yesaya 48:18) I ngeda u Kel sonde, 16 Hilonde
ye´ i ngwan˜ tuye, u ntehe mangud- Ibale ni nkweeba be´ inonnaga ˜ ni
ga ma mbet ma soh ˆ ok.
ˆ Mbok yo- ´ ˆ ´ ˆ
ˆ mben Mosi, ni nla be kohna tohi.
sona i ye´ nwee. Baa u ye´ le u ho- —Minson mi baoma ˆ 15:1.
˜
nol le mangudga ma ga ba ha be´
ha i homa nu? To! Mangudga ma, Lok kee ihogi i hiai hi bisu i be´
ˆ ´ ´
ˆ ba bilon˜ bipe ba ba nyi-
ma ta be´ le ma mal kekikel. Telep- kal le bot
´ yes
sep ´ i nla ba kiki mangudga ma la bikristen ba nlama kweeba, be-
tuye! Lelaa? Ilole di nyon˜ makidik, bek ba be´ kon woni ˜ le Lok ˆ Yuda
´ ´
di nlama ye´ n˜ yi somb ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova.
ˆ ipe i nla kahal kees bo. (Galatia 6:
´ el´ be´ n˜ oma ˆ
˜
Di bon ki yo. To ibale i makidik ma 12) I jam li, li bi lem
ma ye´ ndutu, Yeh ´ ova ˆ a ye´ ni bes,
´ a Paul, ndi to hala a bi yen be´ le ´ ˜
´ ´ ´ ˆ ´
ga ledes bes, a hola bes i nogol nye ˆ ˆ nye ndik nyen ba emble. Ni suhul-
ˆ
nin˜ yes´ yosona.—Y
ˆ ´
esaya 40:29-31. nyuu yosona,
ˆ
a bi kena i hop u yak
w22.08 30 § 15-17 baoma ni miman˜ i Yerusalem. ´ (Mi-
ˆ
nson mi baoma 15:2) Mabonok ˜ ma
ˆ ˆ Paul ma bi bon˜ le mase´ e´ ni nsan˜ bi
Ngwa jon, 15 Hilonde
ba iket´ e´ likoda. (Minson mi baoma ˆ
Ndik kiki 1 000 hi nwii hi ga mal, ´
b’a pem ´ es ´ Satan i mok nwe.´ 15:30, 31) Ngeda mindan˜ mi nai, di
nlama bat lok ˆ ke´ e´ Yeh ´ ova
ˆ a bi te´ e´
—Masoola 20:7. ´ bes ´ maeba ´ ˆ nsan. ˜
´ inyu ega inyu kop
I ngeda hikoˆ oˆ hi nwii hi ga mal, ba ´ ˜
Ibale di nyen mu bikaat gwes, d’a ´
´ ´
ga pemes Satan i mok. Ha nyen a ˆ maeba ´ ˆ ´
ˆ ba binam ba ba ye´ pe- kos ma ma nla hola bes.
ga noode bot ˜ ˜
I ngen di non biniigana bi nton, he ˆ ˜
les. Mu i ngeda ´ manoodana i yoso- ˆ ˜ ´ be, ´ hala a mbon˜ le
ˆ ba binam ba ga sok ˆ bana mahonol mes
na, bot ˜ ´
nsan u ba ikete likoda. w22.08 22 ´
ˆ i unda too ba ga ti jol
pola ˆ li Djob
´ ´ § 8-9
lipem, ba nit ki Ane ye. (Masoo-
la 20:8-10) I biliya hiki wada wap a
ga bon˜ inyu kolba Satan gwon gw’a
unda too m ol ˆ map ma ga tilba
˜
i kaat nin i boga ni boga. Bape,
ba nsongi˜ wap u nyiba ´ ba ga
be,
˜ ´ ˆ
bon kiki Adam bo Eva, ba ga kom
Ane i Yeh ´ ova
ˆ ´ el´
mbus. Kii y’a pem
 ˜ ˆ
Ngwa njangumba, 17 Hilonde ye´ Numpubi, me bon˜ ki le ngandak
˜ liwanda i ngwes ´ ngeda
´ yoso-
ˆ bot ˆ i yi me, bilon˜ bipe bi tehge; ha
Banga ´ ´ ˆ
´ en
na.—Bingeng ´ 17:17. nyen´ ´ b’a yi le men me ye Yeh´ ova.”
(Ezekiel 38:14-16, 23) I gwet Gog ˆ
´ di ye´ di bana ngoˆ n˜
Ngim mangeda,
´ ngim jam. Ndi a ga len˜ ntoˆ n˜ u Djob, u ga lona
i kal mawanda mes gwet ´ bi nsok ˆ bi Yeh ´ ova ˆ i Armage- ´
´ ˆ Ha nyen Yeh ´ ova ˆ
hala a ta be jam li ntomb. Bebek le don. a ga tje´ “biki-
di meya be´ di nyible bot ˆ nem.
˜ Tole ne˜ bi nkon˜ ’isi.” (Masoola 16:14, 16;
di nkon woni le ba ye le ba kal bot ˜ ´ ˆ ˆ ba te´ e´ sep ´ bon
19:19-21) Ndi “bot
i jam di nkal bo. Ndi, di ye´ mase´ e´ ba ga yeene hana ’isi, yak bot ´ ´ ˆ ba
i bana liwanda li li nyelel be´ i mam ngi nsohi bon ba ga yegle ´ mu.”—Bi-
di nkal nye. Miman˜ mi mi nyelel ngeng ´ en ´ 2:21. w22.10 16-17§ 16-17
be´ mam ma lok ˆ ke´ e´ mi ye´ “lisolbe-
´ ´ ˆ
ne ikolba beba ´ mbebi, yak homa li- Ngwa ngee, 19 Hilonde
soˆ o” ˆ inyu lok ˆ ke´ e. ´ (Yesaya ´ 32:2) Di Sombol [i Nyambe] i ye´ le minten
ˆ ˆ ´
nla kal bo mam mes ´ ibabe´ i kon ˆ ˆ ˆ
˜ le ba nke i yelel mo. Di nla be´ mi bot nwominsona mi kohna tohi,
woni mi pam ki i bana banga ˜ yi i maliga.
to nyegsa ´ bo le ba kal bes ´ mam ma ˆ e´ oˆ 2:4.
ˆ ´ ´ ˆ ˆ —1 Timot
lok kee. Di nkonol yak baa ba mi-
man˜ mase´ e´ inyule ba ntinde be´ ba- Di nyi be´ i yom i ye´ bot ˆ i minem, ˜
ˆ bap i kal bo i mam ba nlama be´ ndik “Yeh ´ ova ˆ nyen a nwan maho-
lom ˜ ´ en ´ 16:2) A ngwes ´
yi. I pot maliga, i ngeda ´ nwaa man˜ nol.” (Bingeng
´ mi bot ˆ nwominsona, ˆ
a nyi be´ mam ma lok ˆ ke´ e´ i boda ˆ minten
ˆ imbe lon, ˜ too ba gwe´ mimbe
too ba
ˆ ˆ
ni i bolom, hala a ye longe inyu ye. ´ ˜ ´ nlol
minten ´ mi bilem. Yeh ´ ova ˆ a nkal bes ´
w22.09 11 § 10-11 ˜ ´
le di “yibil yaga minem [nwes].”
Ngwa um, 18 Hilonde
ˆ (2 Korintoˆ 6:13) Di ke´ es ´ ban˜ lok ˆ
kee yes, ndi di gwes bo. Di kees ban˜
´ ´ ´ ´ ´ ´
Me ye´ Nyambe. Bilon˜ bi ga ti me
´ ´ to i bet ba ta be´ Mbogi ˆ Yeh ´ ova.ˆ Baa
lipem.—Tj embi 46:10. ´ ´
u ye u nkal ngim mangeda le: “Mut
´ ova ˆ
Di nla ba nkwoog nkaa le Yeh a kiki tel a’ yila be´ Mbogi ˆ Yeh ´ ova ˆ ke-
ˆ ˜
ga son bagwelel be ba ba ntenbe ni ´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜
kikel”? Heni! U bon ban hala. Ibale
˜ i i ye´ i njel. (Ma-
nye i “njiiha ikeni” u mbon˜ hala, wee u ye´ ngok, ˆ u nho-
teo 24:21; Daniel 12:1) A ga soˆ n˜ bo
´ ˆ ˜nol le u nlel bot ˆ bape. Yeh ´ ova ˆ a gwe´
´ ´ ´
i ngeda kodba i maten, i ba nse- ngoˆ n˜ le “bot ˆ bobasona ˆ homa nye-
´ ˆ
bel le Gog nu Magog, i ga len ba ba ˆ ˜ ˆ ˜
nsona ba” hiel minem. (Minson mi
nte´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova ˆ gwet ´ ni nkon˜ ’isi
baoma ˆ 17:30) Di hoya ˆ ban˜ le, ibale
wonsona. To ibale i ntoˆ n˜ u, u ye´ 193
ˆ
di nhonol ˜ le di nlel bot ˆ bape, wee di
bilon˜ bi bi ye´ i ONU, hala wee Adna te´ e´ be´ sep. ´ Di gwes ´ mamben ´ ma Ye- ´
bilon, ˜ u ga ba be´ to yom i bisu bi ˆ ˜ ˆ ˆ
hova inyu bon le di konha bot ma-
Nungingii ni ntoˆ n˜ we´ u ngii! Yeh ´ o-
ˆ
se´ e, ´ di hola ˆ ki bo i koˆ oge ˆ bes ´ be-
va a mbon le: “M’a unda yaga li- ˆ bee, ni i ba mawanda ma Yehova. ´ ˆ
pemba ´ jem, me unda ki le men me w22.08 31 § 20-22
 ˆ ˜
Ngwa mbok, 20 Hilonde noo. (1 Korintoˆ 15:26) Ibale di nkon
Ba ga yi´ yaa le mpodolˆ a be´ ipola
ˆ ˆ ngandak, baa di ga hoˆ oˆ moo i tol, ˆ di
´ kahal bem nyemb yes? ´ To jam. Libim
yap.—Ezekiel 2:5. ´
´ li ngeda, di nke i tehe dokta, di yon˜
Di nyi le di nla boma ngolba i ngeda ki bee inyu tembna ´ mboˆ oˆ wes. ´ I ma-
˜ ˜ ˜
di nanal nan nlam. I ngolba i, i nla ˜ ˜ ˆ
ˆ liga, di mbon kii yosona di nla inyu
konde ki nai i dilo di nlo. (Daniel
ˆ e´ oˆ 3:12; Masoola bon˜ le di wo ban. ˜ Yak i ngeda ´ mut di
11:44; 2 Timot ´
ngwes a nwo, to a bak mange ˜ wan-
16:21) Ndi di ye´ nkwoog nkaa le Ye- ´
da, tole man˜ mut, baa di ye´ di nogda ˆ
ˆ
hova a ga hola bes. Inyuki? Inyu- ˆ ´ ´ ˆ ´ ˆ
´ ova ˆ ˆ bagwel ´ el ´ be´ nge- ´ be njoghe ntandaa ngeda? (Yohanes
le Yeh
ˆ
a nhola
˜ 11:32, 33) Ibabe´ pe´ ena, ´ Nhek wes ´ nu
da yosona i bon mam a mbat bo gweha, a be be le a ti bes ngon˜ ni
´ ´ ´ ´ ˆ
le ba bon˜ to ´ba mboma imbe ndu- ngui i nin˜ i boga ni boga, ibale a be´
tu. Mpod ˆ ol ˆ Ezekiel ´ a be´ anle ˜ Lok ˆ ´ b e´ le bot ˆ ba binam ba nin˜
gwes
Yuda i i be´ i minkom ˆ i Babilon ˆ Ban- ˜
i boga ni boga. w22.12 3 § 5; 4 § 7
ga ´ ˆ
´ i´ Nyambe. Mimbe minten mi bot
Ezekiel a be´ anle ˜ Banga ˜ i Nyambe? ˆ
Ngwa jon, 22 Hilonde
ˆ
Yehova a bi kal le ba be´ bot
´ ˆ ˆ ba
˜ Ntoˆ n˜ wonsona ˆ u lok ˆ ke´ e´ nan iket´ e´
“ndok” ni ba “minledek mi minem.”
nkon˜ ’isi u mboma minlel´ em ´ mi
Ba be´ ba n˜ oma ˆ kiki biloo, ba kooga- ´ ˆ
´ ´
ga kiki diee di nyoo.´ Inyu hala nyen mandutu.—1 Petro 5:9.
´ ova ˆ ´ Ngandak lok ˆ ke´ e´ i nkon, i nkon
Yeh a bi kal Ezekiel ngandak ´ ´
´ ´ ˜ ˜ ˜
woni tole i nogda ˆ binyuu munu ma-
ngele le: ‘U ´ kon ban woni’! (Eze-
kiel 2:3-6) Ezekiel a bi pam i gwel ´ ngeda ´ mabe mana. Bon˜ biliya i kwel
nson we´ likaloˆ longe ˜ inyule: (1) Ye- ´ ni lokiso ˆ n˜ i boda ˆ ni i bol ˆ om.
ˆ Hima-
ˆ
hova nyen a bi ep nye, (2) mbuu u la hi nla bon˜ le u ba be´ bebee ni
Nyambe u bi ti nye ngui, (3) Banga ˜ ˆ ke´ e. ´ Ha ngeda ´ ˆ
lok i, u nla nogda
´ es ´ hemle ´ ´ w22.11
i Nyambe i bi led ye. kiki n˜ oma ˆ ˆ
Yohanes. A be´ ye´ n˜ tehe
2 § 1-2 liwanda je´ Gayoˆ i mbom ni mbom.
(3 Yohanes ˆ 13, 14) Ndi Yohanes ˆ a
ˆ
Ngwa koo, 21 Hilonde be yi le inyu ngim ngeda, a ga la be´
´ ´
I kel u nje yo, u nwo.—Bibodle ˆ 2:17. ˆ Jon a bi bon˜ i yom a be´
tehe Gayo.
´ ´
Ikete gwom gwobisona bi bi nin, ˆ ˜ bi la bon, a bi tilna Gayoˆ kaat. Ibale
˜

Yeh ´ ova ˆ a bi hek hana ’isi, ndik mut u nla be´ yuuga lok ˆ ke´ e´ yon˜ i boda ˆ
ˆ ˆ ´ el´
binam nyen a be´ lama be´ wo. Mut bi- ni i bolom i mbom ni mbom, gwel
´
nam nyetama nyen Djob a bi hek le a manjel mape inyu kwel ni bo. I nge-
ga nin˜ i boga ni boga. I ngeda ´ Yeh ´ o-
ˆ da u nte´ eda ´ maada ni lok ˆ ke´ e, ´ u ga
´ ´ ´ ´ nogdaˆ le u ta be´ wetama, u bana ki
va a bi hek bes, a bi ha ki ikete yes ˜
ngoˆ n˜ i nin˜ i boga ni boga. Bibel i nkal nem nwee. Ndi ibale u nkahal toˆ n˜
ˆ ba binam le, Djob a “bi ha ngandak, seb ´ el ´ miman, ˜ u neebe ki
inyu bot ´ ´ ´
yak mahonol ˜ ma nin˜ boga iket´ ´ makend ba ga ti we ni gweha.—Y e-
˜nem mi bot ˆ ba binam.” (Na˜ ˜ e mi- saya 32:1, 2. w22.12 17-18 § 6-7
nal 3:11)
Inyu hala nyen di ntehe nyemb kiki
 ˆ ´
Kel sonde, 23 Hilonde se bo, a neebe le ba temb ba yila
´
Nwet nu Yosep a gwel nye, a len˜ nye
ˆ mawanda me. Yak i len ini, a nkal
i ndap mok, i het ba be´ te´ eda
´ botˆ ba le a ye´ bebee i nweh ´ el ´ ba bobasona ˆ
˜ ˆ ´
ba ntam bibeba gwap. (Yakobo 4:8- ˆ ˆ
mok ba kine.—Bibodle 39:20. ´ bilem bi Ye- ´
´ 10) Bibel i nyeelene bes
Bibel i nkal le inyu ngim ngeda, ˆ ´
hova bini le pek, telepsep, ni gwe- ´ ´
´ ˜ ˆ ˆ ˜
ba bi ha nye diken i makoo, ba ha ha. Banga ye´ i nunda ˜ le a gwe´ ngoˆ n˜
nye nsan˜ u bikei i joo. (Tjembi
´ 105: le di yi nye, a nsomb ˆ ˆ le di ba ma-
ol
17, 18) Bisamal a bi hielbana nye wanda me. ´ w23.02 7 § 16-17
boˆ o. ˆ A be´ nkol, nwet we´ a bodlak ˆ
˜ ´ ˆ
nye nem, ndi i mbus ngeda, a bi yila Ngwa um, 25 Hilonde
mut mok nu a ye´ ngoo. Baa ndu- Ni mbon˜ ki longe ˜ hala kiki ni mbok
tu i ma nai we, u soohe Yeh ´ ova ˆ nga- ˜ manan mu.—2 Petr ´ oˆ 1:19.
´ mahonol
ndak, ndi to hala i mal be? Hala a ˆ yon˜ ng eda ´
nla pem ´ el ´ bes. ´ Di ninil ˜ i nkon˜ ’isi Di koli i b e´ nge ˜ lelaa
u Satan, jon Yehova a nla be´ soˆ nga ´ ˆ ˜ mban˜ i Bibel i nyon. Yesu ´ a bi pod ˆ ol ˆ
le mandutu ma kwel ´ bes. ´ (1 Yoha- ˆ ngim mam i y’a eba le lisuk li nkon˜ ´
nes 5:19) Ndi u hoya ˆ ban˜ le Yeh ´ ova ˆ ’isi u Satan li nkoˆ oge ˆ bebee. (Ma-
˜ a ntoˆ n˜ we. (Ma- ´ ˆ
teo 24:3-14) Yak noma ˜ ˆ Petr ´ oˆ a bi
a ntehe ndutu yon,
´ le di yon˜ ngeda ´ i be´ nge ˜
te´ oˆ 10:29-31; 1 Petr ´ oˆ 5:6, 7) A bi kal bes le-
bon ki bes le: “Me ye´ mben
ˆ ´ ´ i yek ´ we, laa mban i Bibel i nyon, inyu bon˜
˜
´ ´ oˆ 1:
to tjoˆ oˆ me ye´ mben ´ i tjoˆ oˆ we.” (Lok ˆ le di bana ˜ ˆ hemle´ i ˆngui. (2 Petr
´ ´ 20-21) Noma Petro a nunda bes ˜ ´ kii
Heber 13:5) Yak i ngeda u mal lehel
˜
nem, Yeh ´ ova ˆ a nla nhola ˆ we. w23.01 di nlama bon˜ i ngeda ´ di mbe´ nge ˜ le-
16 § 7-8 laa mban˜ i Bibel i nyon. Nye di
˜ ˆ ‘te´ eda´ hilo hi Yeh ´ ova ˆ iket ´ e´ maho-
Ngwa njangumba, 24 Hilonde ˜nol.’ (2 Petr ´ oˆ 3:11-13). Inyuki di
Nyambe wes . . . a nwehlana nga- ´ ´ mbon˜ hala? Di mbon˜ be´ hala inyule
´ di nsomb ˆ olˆ yi ‘kel ni ngen’ ˜ gwet ´ bi
ndak.—Yesaya 55:7.
Armaged ´ on ˆ bi ga bod ˆ ol, ˆ ndi inyule
Banga i Yeh ˜ ´ ova ˆ i nunda ˜ bes ´ le to
ˆ ˆ ´ ´ ˆ di nsomb ˆ olˆ gwel ´ el ´ i ngeda ´ i yii bes ´
di nhos, a nkom be bes mbus. Lok
Israel i bi ndogbene Yeh ´ ova ˆ nga- inyu bana “bihiumul bipubhaga, ni
´ e; ´ ndi i ngeda ´ ˜ ma nde´ nbe
˜ ´ Nya-
ndak ngel ba be´ ba mabonok i gwes
tam bibeba ´ gwap, Yeh ´ ova ˆ a be´ a mbe.” (Mate´ oˆ 24:36; Lukas 12:40)
´ ´
nwehel bo. Yak bikristen bi hiai hi Di nlama bana bihiumul bilam, di
˜ ´ le di
bisu bi be´ yi ´ ˆ
˜ ˆ le Yehova a ngwes bo
´ undga ki ni mabonok
´ ´ ˆ
mes
ngandak. Noma Paul a bi kal lok ˆ ngwes Yehova ngandak. Inyu pam
´ ´
kee le i mankee a bi bon beba ikeni ´ ´ ˜ ´ ˜ i bon˜ i jam li, i nsombla
ˆ le di yon˜
´ el ´ nye, ba ti ki nye ´
yihe ni besbomede. w23.02 16 § 4, 6
a tam, ba ‘nweh
hogbe.’ (2 Korintoˆ 2:6, 7; 1 Korintoˆ
5:1-5) Di ye´ mase´ e´ i tehe le Yeh ´ ova ˆ
ˆ
a bi kom be bagwelel be mbus, tola- ´ ´ ´ ´
kii ba bi hos. ˆ A bi hola ˆ bo, a kog-
 ´ ´ ˆ ´ toi nye, ba nunda ˜ ´
Ngwa ngee, 26 Hilonde ngwes hala nge-
ˆ ˆ ´ ´ ˆ
Me gwe´ ki mintomba ˆ mimpe . . . da ba nogol mamben me. (Yohanes
me nlama jobna ˆ yak nwo. 14:15; 15:14, 15) Di ye´ mawanda ma
ˆ Man Nyambe, kinje bisai! U nyi ki le
—Yohanes 10:16. ´
Yesu a ye´ suhulnyuu kiki Isan, ˜ ni le
Ndi inyu nin˜ i Paradis, ngim mam a nigle bilem gwe´ i nya i yoni. ˆ Yigil
i ye´ le “mintomba ˆ mimpe” mi nla- yon˜ i bi unda ki we le Yesu ´ a bi jes ´
ma bon˜ nano. Di gwe´ ngandak ma- mamut, a led ´ es
´ i bet ba be´ tomb, a
´ ´
njel i ti Yesu mayega inyu i yom a bi mel´ es ´ bakokon. (Mate´ oˆ 14:14-21) U
boˆ n˜ ol ˆ bes. ´ Kiki hihega, ´ di nla unda le ntehe lelaa a n˜ ega ´ ntoˆ n˜ u Djob munu
´ nye i ngeda ´ ˆ ke´ e´
di ngwes di nit lok ngeda yes. (Mate´ oˆ 23:10) Di nyi ki
´ ´
´
i Yesu, hala wee minhook. Yesu a bi ´ ´ ˜ Ane Djob, a ga
le i ngeda a’ ba Kine
kal le a ga ke´ es ´ mintomba ˆ inonna- ˜ ˜
bon mam malam iloo ha. Lelaa u nla
ga ni kiki mi ga nit lokisan. (Mate´ oˆ ˆ ˜ ´
eba le u ngwes ´ nye? Nigle ndemb ´ el´
25:31-40) Di nla nit lok ˆ ke´ e´ i Kris- ´ Jam li bisu u nla bon˜ inyu nigle
ye.
ˆ ´ ´ ´ ˆ ni i ngeda ´
to i ngeda di ntee likalo, nye li ye´ le u ti Yeh ´ ova ˆ nin˜ yon, ˜ u
di nyilha bot ˆ banigil. (Mate´ oˆ 28:18- ˆ
soblana. w23.03 4 § 8, 10
20) Di gwe´ be´ le di bem le di nin˜ ike- ´
ˆ
te´ Paradis inyu ba minten ´ mi bot ˆ Ye- ´ Ngwa koo, 28 Hilonde
ˆ ´ Ibod ˆ ol ˆ nano yaga, di
hova a ngwes.
ˆ ol ˆ gwes ´ Pana mis nyoo ngii, ni be´ nge.
˜ Njee a
nla sal inyu ba maliga i bipod ´
bi hek i gwom bini?—Yesaya 40:26.
ni i mabonok ˜ mes, ´ di ban-ga bilem
´ ova ˆ
bilam. Di nlama te´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova,ˆ di Yeh a bi hek ngandak gwom
ˆ os ˆ hisi ni tuye ni biheg ´ el,
´
te´ nbe ˜ ni nwaa wes ´ tole nloˆ wes, ´ di i ngii, a yon
˜
te´ nbe ˜ ki ni lok ˆ ke´ e´ yes. ´ Kiki di ga inyu bon le di nigil gwo inyu yi nye.
´
kondeˆ bon˜ biliya i nog ˆ ol ˆ mamben ´ (Tjembi 104:24, 25) Di yon˜ ki ndek ´
´ ˆ ´ ˜ ´ ˜
ngeda i honol lelaa Nyambe a bi hek
ma Yehova munu beba nkon ’isi unu, ´ A bi hek bes ´ ni ngap i memle
hala a ga ba bes ´ jam li ntomb i nog ˆ ol ˆ bes.
ˆ ˆ gwom bilam a bi hek. A bi ti bes ´
mo i Paradis. Di nla ki holos bilem ni
˜ ˜ ngap i tehna, i nok, i noode, i numbe
makenge bi bi nunda le di ye´ nkoˆ o- ˆ
ˆ bes ´ i kon ma-
baga i nin˜ iket ´ e´ Paradis. w22.12 11-12 ni i tihba inyu hola
´ ´ ˆ
see ni mam momasona a bi hek. Bi-
§ 14-16 ´ njom ipe i i nlama
bel i nyelel ki bes
ˆ ´
tinde bes i memle biheg ´ el. ´ Biheg ´ el´ bi
Ngwa mbok, 27 Hilonde ´ bilem bi Yeh ´ ova.
ˆ ˆ
´ niiga bes (Roma 1:
Nu ni nu a ngwes me, Tata ki ´
´ nye.—Yohanes ˆ 20) Kiki hihega, be´ nge
˜ i mam Yeh ´ o- ˆ
a’ gwes 14:21. va a bi hek kiki ma nloˆ oha ˆ ba ma-
´ ˜ ´ ´
Di ngwes Kine yes Yesu inyule a nloo lam. Baa ma nyelel be´ pek ´ i Nyambe?
ˆ ´ ova
ˆ
baane bobasona. Yeh nyemede Be´ nge ˜ i ngandak minten ´ mi bijek di
mede a bi niiga Man we, ´ a t e´ e´ ´ Hala a nunda ˜ ´ bot ˆ
gwe. toi le a ngwes
˜ ´
nye kine. (Yesaya 50:4, 5) Honol ˜ ki ´
ba binam ngandak. I ngeda di ntehe
˜ gweha
i banga ´ Yesu ´ a bi unda. (Yoha- ˆ ´ ova ˆ
bilem bi Yeh mu mam a bi hek,
ˆ ´
nes 13:1) Di koli gwes Yesu hala kiki ´ hala a nhola bes ˆ ´ i tibil yi nye ni i koˆ o- ˆ
a ye´ Kine ˜ yes.
´ A bi kal le i bot ˆ ba ge nye bebee. w23.03 16 § 4-5
 ˆ ˆ ´ di n˜ eba
´ ´ lok
ˆ ke´ e´
Ngwa jon, 29 Hilonde bes, ki le di ngwes
˜ yon˜ yosona
ˆ i ye´ maliga. ´ ´
yes ngandak. I ngeda di nsoohe inyu
Banga ˆ ke´ e´ yes ´ di nlep be´ ngeda.
´
´
—Tjembi 119:160. lok Bibel
´ i nkal le minyemhe mi “mut a te´ e´ sep ´
Beba i ye´ nnayak munu nkon˜ ’isi mi gwe´ ngui ngandak.” (Yakob ˆ oˆ 5:
unu, jon i mbeda ´ le di konde ˆ bodˆ ol ˆ ˆ ke´ e´ yes´
˜ ˜ ˆ 16) Di nlama soohe inyu lok
Banga i Djob nem. Bot ba nla tinde inyule i mboma ngandak mandutu.
bes´ i badba le baa Bibel i mpot toi
w22.07 23-24 § 13-15
maliga? Baa Yeh ´ ova ˆ a nte´ e´ toi ngim
ˆ inyu ega ´ ´ munu ngeda ´ ˜ ´
bot bes ini? Ngwa njangumba, 1 Njeba
´
Ndi ibale di ye nkwoog nkaa le Ban- ˜ ´ ´ ´
Yila ndembel ilam inyu bahemle
ga i Djob i ye´ maliga, bot ˆ ba ga la be´ ˆ ˆ ˆ ´ ˆ
i bipodol.—1 Timoteo 4:12.
yumus bes. ´ Di ga ‘yon˜ makidik le d’a
ˆ ol ˆ matin˜ ma Yeh ´ ova ˆ ´ Yeh´ ova ˆ nyen a bi ti bes ´ likebla ´ lini le
nog hiki ngeda ˆ ba bi bod ˆ ol ˆ bep gwel´ el´
ikepam lisuk.’ (Tjembi 119:112) D’a ´ hop. Ndi bot
´ ˆ
“wo be´ nyuu” i anle ˜ bot ˆ na ˜ n˜ nlam hil
´ emb hiap. Satan Nsohop a bi lok
ni i kal bo le ba nogol Banga i Djob. ˆ ˆ ˜ Eva, hala a bon˜ le bot ˆ ba binam ba
´ ˆ kwo i beba. ´ (Bibodle ˆ 3:1-4) Adam a
(Tjembi 119:46) D’a la ki honba ma-
ndutu momasona yak ndeenga ˆ ´ ´ ˜ “loˆ n- ˜ bi bep gwel´ el´ hil´emb ´ hie´ ngeda ´ a bi
˜ ´ ˆ ´ ˆ
ni wongut ni mase´ e.” ´ (Kol ˆ os ˆ e´ 1:11; bon beba, a om Eva ni Yehova nsohi.
ˆ ´
Tjembi ´ 119:143, 157) Maliga ma nho- ˆ (Bibodle 3:12) I ngeda Kain a bi nol
´ ˜ ˜ ´ ´ ˜
manyan Abel, a bi lok ˆ Yeh ´ ova. ˆ (Bi-
la bes i bana nin ilam, ma nega ki bes ˆ ˜ ˜
´
munu beba nkon ’isi ini. Ma nti bes ˜ ´ bodle 4:9) Yak i len ini, i bilingeli nge
˜ ˜ ˆ ´ ˜
bot ba mbenge, bi ye nyonok ni bi- ´
botnem le mam ma ga ke longe inyu ˆ ol ˆ bi mahindi. Baudu ba nok i bi-
´ i ngeda
yes ´ Ane Djob i ga bod ˆ ol ˆ en
´ el.´ pod
pod ˆ ol ˆ bi i suklu, yak miman˜ mi bot ˆ
w23.01 7 § 16-17 ˆ ˆ
mi nogok gwo i bolo. Kiki di meya
ˆ di nok i bipod ˆ ol ˆ bi mahindi bi, iba-
Kel sonde, 30 Hilonde ˜ ´ ´ di nla
le di nyon be yihe, yak bes
Me ye´ i ti be´ mben ´ mondo, le ni
´ ´ ´ kahal pot hala. Kiki di ye´ bikristen,
gwehna be ni be; ndik kiki me bi di nsomb ˆ ˆ lem
ol ´ el´ Yeh ´ ova, ˆ jon di nla-
´ be,´ yak be´ ni gwehna
´ hala be´
gwes
´ ˆ ma ndik be´ kengle ˜ mpungu, ˜ ndi di
ni be.—Yohanes 13:34. nlama tibil gwel´ el´ hilemb ´ hies, ´ hala
U u nsok ˆ ilole Yesu ´ a nwo, a bi soohe wee di nlama gwel´ el´ hio inyu beg ´ es ´
ngandak inyu banigil be, ´ a bat Isan˜ Djob. w22.04 4 § 1-3
ˆ ˜
le a “son bo i moo ma mut ibe.” (Yo- ˆ
hanes 17:15) Kinje gweha! ´ Nyemb ye´
i be´ bebee, ndi to hala a be´ toˆ n˜ bao- ˆ
ma be. ´ Kiki Yesu, ´ di nlama ndik be´
ntoˆ n˜ besbotama,
´ di nlama ki soohe
hiki ngeda ´ ˆ ke´ e´ yes.
inyu lok ´ I nge- ´
˜ ˆ
da di mbon hala, di nogol Yesu nu a ˆ ´
bi kal le di nlama gwehna ´ ´ ni
bes
 ´
Ngwa um, 2 Njeba a nigil nloˆ n˜ wada wada. A nkal le:
´ “Me na ˜ n˜ hiki buk i ye´ i si lipep, me
Ni nla be ba minkol mi Nyambe ni
mi Lingwan.—Mat ˜ e´ oˆ 6:24. an˜ minloˆ n˜ mi mi nkiha ni nloˆ n˜ me
ye´ an, ˜ me temb ´ me ye´ n˜ mu bikaat
Yesu a be tehe be le nkus u ye´ beba
´ ´ ´ ´
bi ntoˆ n. ˜ . . . I ngeda ´ me na ˜ n˜ Bibel
´
jam. A b e je a nyok. (Lukas 19:
´ hala, me nigil ngandak mam!” Too
2, 6, 7) Helha jam i bisu a bi bon˜ i be´ likenge ˜ je´ jon di ngwel ´ el,´ too liken- ˜
le a yilha malep longe ´ ˜ ˆ
wai. (Yohanes ´ ˜ ´
ge lipe, i ngeda di nyon ngeda i ni-
2:10, 11) Ni ki le, i mbot a be´ a he´ eba ´
gil Bibel, di n˜ eba ´ le di ngwes ´ mali-
i kel nyemb ye, i be hee diye. (Yoha- ´ ´ ˆ ´
´ a bi nwas be´ ga.—Tjembi 1:1-3. w22.08 17 § 13; 18
nes 19:23, 24) Ndi Yesu § 15-16
le nkus u yona nye. Yesu ˜ ´ a bi kal le
ibale di nye´ n˜ ndugi Ane, Yeh ´ ova
ˆ a ga
Ngwa mbok, 4 Njeba
´
ti bes mam ma mbeda bes. (Mate´ oˆ
´ ´ ´
ˆ ke´ e´ i boda ˆ Me be´ ipan˜ ye´ kiki longe ˜ ngwelnson.
6:31-33) Ngandak lok ni
Me be´ konha ˆ nye mase´ e´ hiki kel; me
i bolom i bi kos bisai inyule ba bi non˜
ˆ ˆ ˆ
maeba ´ ma Djob inyu jam li moni. Di
konok mase´ e´ i bisu gwe´ ngeda ´ yoso- ˆ
´ ´
yon˜ hihega ´ hi manke´ e´ wada le Da- na.—Bingengen 8:30.
´ ´
niel nu a ye ngi biiba. A nkal le: “I I ngeda a be´ hana ’isi, Yesu ´ a bi
ngeda´ me be´ mange, ˜ me bi yon˜ ma- ´ el ´ biheg ´ el ´ inyu niiga banigil be´
gwel
ˆ ˆ
kidik le bolo i Djob yon i mba jam li njee a ye´ Isan. ˜ Di tehe jam jada a
bisu i nin˜ yem.” Kiki Daniel a be´ ye´ n˜ bi niiga bo. Yeh ´ ova ˆ a ngwes ´ bot ˆ bo-
be´ ngandak nkus, hala a bi bon˜ le a ˆ
basona. Mu nkwel we a bi ti i ngii ´
laa sal ngandak bibol ˆ oˆ i ntoˆ n˜ Yeh ´ ova.
ˆ ˆ Yesu ´ ´ el ´ gwom biba
hikoa, a bi gwel
A nkal le: “Moni mi nla be bol bisai ´ ˆ ˆ ˆ ´ ˜
bi bot ba nlooha be yimbe, hiangaa
gwobisona ˆ Yeh ´ ova ˆ a nkop ˆ me to be- ´ I gwom
ni nop inyu niiga banigil be.
bee!” w22.05 21-22 § 6-7 bi gwobiba bi nloˆ oha ˆ nsen˜ inyu bon˜
le di nin. ˜ Yeh ´ ova ˆ a be´ le a tjel ´ ti i bot ˆ
´ ´ ´
Ngwa ngee, 3 Njeba ´
ba ngwelel be nye i gwom bi. Ndi´ ´
´ ova]
[Yeh ˆ ´
a bi seblene be´ iket´ e´ jiibe ´ ˆ bobaso- ˆ
gweha i ntinde nye i ti bot
ˆ
le ni jop i mapubi me ma helha. ´ ´ ˜ ´ ˆ
na hiangaa ni nop. (Mateo 5:43-45)
—1 Petr ´ oˆ 2:9. ´ a bi gwel ´ el ´ hihega ´ hi inyu niiga
Yesu
Di n˜ eba
´ le di ngwes ´ maliga i ngeda ´ banigil be le Yehova a gwe´ ngoˆ n˜ le
´ ´ ˆ
´ minten ´ mi bot ˆ nwominso- ˆ
di nigil Bibel ni bikaat bi ntoˆ n. ˜ To di gwes
´ ˜
di ye´ i ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova
ˆ ibod ˆ ol
ˆ behee, na. Hiki ngeda di ntehe hiangaa hi
di nlama be´ waa nigil. Yigil i ntomb mbai tole nop a no, hala a mbigda-
´ le Yeh
´ ova
ˆ ´ bot
ˆ boba-
´ ndi i ye´ nsen˜ ngandak. Besbo-
be, ´ ha bes a ngwes
ˆ ´ ´ ˜ ˆ
sona. ´
Ndemb el ´ ye´ i ntinde bes ´ i te´ e-
´
basona di ngwes be lisongol ni yigil. ˆ ˆ ˆ ´
Ndi, Yeh ´ ova
ˆ a nsomb ˆ olˆ le di “ye´ n,” ˜ ne bot bobasona likalo ibabe i todol
´ ˜
di “tibil yen” inyu bon le di nok ma- ˜ mut nye ki nye. w23.03 17 § 9-10
liga. (Bingeng ´ en ´ 2:4-6) I ngeda ´ di
˜
mbon hala, di nkos ngandak bisai. ˆ
Corey a nkal le i ngeda ´ a nigil Bibel,
 ´
Ngwa koo, 5 Njeba da bagwal bo iba ba ye´ bikristen,
i nla ba bo ndutu i tihba minem ˜ mi
Me hel ngandak.—Masoola 17:6.
bon bap inyu bon˜ le ba gwel ´ el ´ Ye- ´
Kii i bi hel´ es ´ n˜ oma
ˆ ˆ
Yohanes? A bi ˆ
hova. Ibale hala nyen lihaa jon li ˜
tehe muda a bedi ´ i ngii nuga i bikai ´ u toˆ n˜ ban˜ iloo hihega. ´ ´ ova ˆ
ye, Yeh a
yada. A ye´ “muda libambe nunkeni,” ˜ ˆ
ga hola we. U nla ki bat bagwal ba
ˆ je´ le “Babilon ˆ Nunkeni.” ˜ A mbon˜
jol ba gwe´ likenge, ˜ lelaa ba ngwel ´ el ´ bi-
“malal ma nyega” loˆ nni ˜ “bikine ˜ bi ´ ´
selel bi nton inyu bibeges bi ndap ˆ ˜ ´ ´
nkon˜ ’isi.” (Masoola 17:1-5) Njee a lihaa. (Bingeng ´ en ´ 11:14) Yeh ´ ova ˆ a
ye´ “Babilon ˆ Nunkeni”? ˜ I muda nunu ˆ
nla ki hola we i kwel ni bon bon. ˜
a ta be´ baane ba nkon˜ ’isi inyule Bi- Soohe nye le a hola ˆ we i yi i yom
bel i n˜ eba ´ le a mbon˜ malal ma nyega ´
i ye bo mahonol ni i nem.—Bing ˜ ˜ e- ´
ni baane ba nkon˜ ’isi. (Masoola 18:9) ngen ´ 20:5. w22.04 17 § 4, 7; 18 § 9
Kiki a bedi ´ i ngii nuga i bikai, hala
a n˜ eba
´ le a nye´ n˜ en ´ el´ baane ba nkon˜
Kel sonde, 7 Njeba
´
’isi. I muda nu, a ta be´ to bot ˆ ba hu-
´
˜ Me nke ni bisu i soohe le, gweha
luk ba ba nkena mam ma nyunga ma ˆ ˜ ˜ ni kenep, ˜
nkon˜ ’isi u Satan. Inyule i bot ˆ ba, Bi- nan i konde kenep, kenep
´ el´ bo le “bot ˆ ba nyunga ˜ ˆ ˜ ˜
lonni banga yi ni nogna i yoni. ˆ
bel i nseb ba
hisi.” (Masoola 18:11, 15, 16) I nge- ´ —Filipi 1:9.
ˆ ˆ ´ ´ ˆ
da koba, tison Babilon i be yiba kiki Yesu a mpona Isan˜ ngandak. Jon
hikuu hikeni ˜ hi bibeg ´ es ´ bi bisat. Jon ˆ ´ Ye- ´
ibale di nyi nye, d’a konde gwes
ˆ
Babilon Nunkeni a ye kweha˜ ´ ´ base yo- ˆ ˆ ´ ´
hova. (Lok Heber 1:3) Inyu yi Yesu,
ˆ A ye´ bibase bi bitembee gwobi-
sona. di nlama nigil bikaat bini le Mate´ o, ˆ
ˆ
sona bi nkon˜ ’isi.—Masoola 17:5, 18. ˆ ˆ
Marko, Lukas ni Yohanes. Ibale u
w22.05 11 § 14-16 ˜ n˜ be´ Bibel hiki kel, u nla bod
na ˆ ol ˆ
ˆ ´ ni bikaat bini. Ngeda u mba u nan˜ ´ ˜
Ngwa jon, 6 Njeba mina ˜ n˜ mi, yimbe bilem bi Yesu. ´ Bot ˆ
ˆ kiki
Nkolba nan le Nsohop a nhiom ba be masee i kooge nye bebee; a be´
´ ´ ´ ˆ ˆ
mbondo nje´ e´ i i nkond,
ˆ a ye´ n˜ ek
´ le a
begee disii di bonge. ˜ (Markoˆ 10:13-
´ ˆ
je mut.—1 Petro 5:8. 16) Yak banigil be ba be´ mase´ e´ i ba ´

Nyan˜ man a koli ˆ badba ngim ma- ni nye; ba be´ le ba yible nye nem ˜
´ ˜ ´ ˆ
ng eda, too man we´ a ga pohol
´ ibabe i kon woni. (Mateo 16:22)
´ a be´ nigle ndigi Yeh ´ ova. ˆ ´ o- ˆ
i gwel´ el
´ Yeh
´ ova.
ˆ Bagwal ba nyi le Yesu Yeh
va a ngwes le bot ba koogege nye ´ ˆ ˆ ˆ
bon bap ba mboma ngandak ma- ´
noodana munu nkon˜ ’isi u Satan. bebee. Di nla soohe nye. Ngeda
ˆ
di
ˆ
I konde ki le ngandak boda ˆ i i gwe´ nsoohe, di kal nye mam momasona
´ ˜ ´
bon, i nenes bon bap botama, tole ma nte´ e´ nga ˜ bes. ´ Di nyi le a ga un-
´ ´ ´ bes; ´ a toˆ n˜ ok ˆ
ba gwe´ balom ˆ ba ba ngwel ´ el
´ be´ Ye-´ bene be bes. A ngwes
´ ´ oˆ 5:7. w22.08 3 § 4-5
ˆ
hova. Bagwal ba ba gwe sobiina nu´ bes.—1 Petr
a ngwel´ el´ be´ Yeh ´ ova,
ˆ botama be´
bon ba mboma mandutu inyu hola ˆ
bon bap i gwel ´ el
´ Yeh ´ ova.
ˆ To i nge- ´
 ˜ ´ ´ le ‘di nwas hiun, di kom ˆ
Ngwa njangumba, 8 Njeba ki bes ki
´ ˆ ´ ˜ kundul mbus.’ (Tjembi 37:8) I ma-´
A Yehova, u ye longe, u bak bebee ´
i nweh ´ el.—Tj ´ embi´ 86:5. eba ma, ma ye´ malam. Ibale di nai
ndik le di nweh ´ el´ be, ´ hala a nla lona
´
Kiki Yehova nyen a bi hek bes, ˆ ´ a ´ makon. (Bingeng ´ en ´ 14:30) Ibale
´ ˜ ˜ ˜ bes
nyi bes longe longe. Honol ki! A nyi
ˆ ba binam bobasona ˆ di nai le di nwehel be i mut a mbon˜
´ ´ ´
bot ba ye´ hana bes´ beba, ´ hala a mbon˜ be´ nye jam jo
˜ ˜ ´
’isi longe longe. (Tjembi 139:15-17)
´ ˆ ki jo, kiki a ta be´ to le a nok ndutu
Jon a ntehe bibeba gwobisona ba- ibale bes ´ bon di nyo mboˆ n. ˜ Inyu hala
´
gwal bes ba bi loos bes. A nyi yak ˆ ˆ ´ ´ ´ el´ bot ˆ bape, di
ˆ nyen i ngeda di nweh ˜
i mam momasona
˜ ´ ´ ˆ
di bi boma mu
ˆ ba bi- mbon besbomede longe. Nem u ye´
˜ ´ ˜
nin yes. Kiki Yehova
˜ ˜
a nyi bot bes nwee, di nke ki ni bisu i gwel´ el´
´
nam longe longe, hala a ntinde nye Yeh ´ ova.
ˆ w22.06 10 § 9-10
i bon˜ kii? Hala a ntinde nye i unda
´ konangoo. (Tjembi ´ ´ ´ ´
bes 78:39; 103: Ngwa ngee, 10 Njeba
13, 14) Yehova a bi unda le a ye´ ´ ˆ
Di haba ben tolˆ i hemle
´ ´
ni i gweha,
bebee i nweh ´ el ´ bibeba ´ gwes. ´ A nyi ˜ ˆ ˜ o.ˆ
´ ˜ ´ di haba ki botnem i tohi kiki kong
le beba i Adam i bi bon le yak bes ´ onika
—1 Tesal ˆ 5:8.
˜
di bon beba, di wo ki. (Roma 5:12) ´ ˆ
˜ ´ i ye´ kiki koˆ ng ˜ oˆ inyule
Di be´ be´ le di pam mu i mok mi Botnem yes
˜ mes, ´ i bonok ˜
´
besbomede, di be´ be´ to le di pem ´ es´ i ntat mahonol le di nin˜
´ ˜
ndik ban inyu yes bes bomede, tiga ´ ´
mut numpe. (Tjembi 49:7-9) Ndi, ˆ os ˆ maada mes ´ malam ni Ye- ´
kiki Yeh ´ ova ˆ a ngwes ´ bes, ´ a bi unda le di ob
´ konangoo, a bon˜ le di tohlana. ˆ ˆ
hova (1 Korinto 15:33, 34). Botnem ˜
bes ´ i nke´ n˜ ki bes ´ i honol ˜ le kekikel, di
Kaat Yohanes ˆ 3:16 i n˜ eba ´ le, Yeh ´ o-
ˆ yes ´
va a bi om mpom we´ Man le a wo ga pam be´ i lem ´ el´ Yeh ´ ova. ˆ Elifas, nye
inyu yes.—Mat ´ e´ oˆ 20:28; Roma ˆ 5:19. yak a bi lo i hogbaha Hiob, a be´ ena
ˆ ˆ ´

w22.06 3 § 5-6 minlel´ em ´ mi mahonol. ˜ A bi kal Hiob

le: “Mut binam a y´ e´ kii le a laa ba
´ mpubi?” I mbus, Elifas a pod ˆ olˆ Ye- ´
Ngwa um, 9 Njeba
ˆ
I mut a mbon˜ bot ˆ longe,˜ nyemede a hova, a kal le: “Nun-ki! Nyambe a
ˆ ol ˆ be´ bapubhaga be´ nem, ˜
ˆ ˜ ´ en ´ 11:17. mbod to
ga kohna longe.—Bing eng ˆ be´ i mis me.” ´
ngii yomede i mpop
´ ova
Yeh ˆ a bi bok ˆ a unda i jam li i nge- ´ ˆ 15:14, 15) Kinje bitembee! Di
(Hiob
da a be´ pod ˆ os ˆ Hiob.
´
ˆ I bot ˆ bana bo
hoyaˆ ban˜ le Satan nyen a ngwes ´ le di
baa hala wee Elifas, Bildad, ni Zofar ˆ ˜
bana i nya mahonol i. A nyi le iba-
ba bi babaa i ngwel´ el´ Yeh ´ ova ˆ nunu le
le di nkahal bana i mahonol ˜ ma, di
Hiobˆ ni bibuk bibe. Yeh ´ ova ˆ a bi kal ˜ ´ ´ di nla-
ga nimis botnem yes. Ndi bes
ˆ
Hiob le a soohene bo. Kiki Hiob ˆ a ˆ i bitembee bi mbus. Kekikel,
ma kom
´ ova ˆ
bi soohene bo, Yeh a bi sayap di pe´ enaga
´ ban˜ le Yeh ´ ova ˆ a gwe´ ngoˆ n˜
nye. (Hiob ˆ 42:8-10) I ngeda ´ di nai le ˜ ˆ
le di bana nin boga, ni le a ga hola
di nweh ´ el´ be, ´ di nok ndutu. Yeh ´ ova ˆ ´ i yon ˆ os ˆ ngoˆ n˜ yes ´ i nin˜ i boga ni
bes
ˆ
a nsombol le diˆ ´ ´ ˜ ˆ e´ oˆ 2:3, 4. w22.10 25-
´ ´nwˆ ehel inyu bon le boga.—1 Timot
di ba mase´ e. ´ (Ef eso 4:31, 32) A nkal 26 § 8-10
 ´
Ngwa mbok, 11 Njeba 13, 17) I jam li jon li mbon˜ le bot ˆ ba
ˆ a bi pot be´ jam libe jo ki jo. ˆ ˆ
nlooha oo bes munu nkon ’isi unu. ´ ˜
Hiob,
—Hiobˆ 2:10. Ndi di nlama be´ kon Satan woni ˜
´
to bagwelel be. Di nlama bana mi-´ ´
Satan a be´ somb ˆ ˆ le Hiob
ol ˆ a honol ˜
nlel ´ em ´ mahonol ˜ kiki n˜ oma ˆ Paul nu
´ ova ˆ
le a nok ndutu inyule Yeh
´ ha be´ nye. Kiki hihega, ´
a a kal le: “Ibale Nyambe a ye´ loˆ nni ˜
ngwes a bi ´ njee a’ kolba bes?”
bes, ´ (Roma ˆ 8:
ep mbuk mbebi, a ob ˆ os ˆ ndap i het ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ ˜
31) Di mbod nem. w22.07
bon be bobasona ba be´ je ntoˆ n.
´ ˆ ˜
18 § 14-15
(Hiob ˆ 1:18, 19) A bi bon˜ ki le hie´
ˆ i ngii, hi ligis bemba ´ ˆ ˆ ´
hi lol i Hiob Ngwa jon, 13 Njeba
ni i bet ba be´ te´ eda ´ yo. (Hiob ˆ 1:16)
Unu na ˜ n˜ nlam u Ane w’a anlana ˜ ni
Kiki mbebi ni hie´ bi be´ lol ˆ i ngii,
nkon˜ ’isi wonsona.—Mat ˆ e´ oˆ 24:14.
Hiob ˆ a be´ honol ˜ le Yeh ´ ova ˆ nyen a
˜ ˆ a be´ ´
Yesu a be´ honol ˜ be´ le baanal ˜ na ˜ n˜
nom gwo. Inyu hala nyen Hiob
˜ le Yeh ´ ova ˆ a nunbene ˜ nlam ba ye´ le ba han˜ i mamel ´ el ´
honol nye. Ndi ˜ ´ ˜
ma nkon ’isi. A be yi le i mban ini
to hala, a bi tiihe be´ Yeh ´ ova.
ˆ Hiob ˆ
ˆ bon˜ ba nti bomede
ˆ i ga yon: “Bot
a bi kal le mu nwii nwominsona mi ˆ ˜ ´ ˜ ´
´ ova ˆ ni ngon i kel lipemba jon.” (Tje-
ntagbe, Yeh a nti nye ngandak ´ ˜ na ˜ n˜
mbi 110:3) Ibale u mbena anal
gwom bilam. Inyu hala nyen a bi kal
nlam, wee u ye´ sal ni Yesu ´ ni nkol u
le kiki a be´ mase´ e´ i ngeda ´ Yeh ´ ova ˆ a ´ inyu bon˜ le i mban˜
´ maliga ni u pek
be ti nye gwom bilam, a nlama yak ˆ oˆ i nke ni bisu, ndi ma-
ini i yon. Bol
ba bebee i neebe mandutu. Jon a bi
ˆ li Yeh ´ ova ˆ ndutu ma ye´ nnayak. Ndutu yada
kal le: “Jol li ba nsaibak.”
ˆ di gwe´ i ngeda ´ di na ˜ nal ˜ na ˜ n˜ nlam
—Hiob 1:20, 21. w22.06 21 § 7
i ye´ le bot ˆ ba nkolba bes. ´ Batjang- ˜
´ bene maliga, baega bibase ni baane ´
Ngwa koo, 12 Njeba
ˆ bobasona ˆ b’a oo ki be´ inyule ba nkon˜ ’isi ba n˜ ob ˆ os ˆ jol ˆ li ntoˆ n˜ u
Bot ´ ˆ
Yehova. I ngeda bot bes ba lihaa, ´ ˆ ´
ni ye´ banigil bem, ndi nu a nhonba ˆ
biyina gwes ´ ni bot ˆ di nsal ni bo
letee ni lisuk nyen a’ tohlana. ba nemble bitembee bi, ba ye´ le ba
˜
—Markoˆ 13:13. tinde bes ´ i waa gwel ´ el´ Yeh ´ ova, ˆ ni
´ ˜ ˜ ˜
Yesu a bi ti banigil be´ minlel ´ em ´ mi i waa anal nan nlam. Ngim bahoma,
´
mabehna i kaat Yohanes 17:14. Di ˆ ba nte´ e´ nga ˜ bagwel ´ el ´ ba Yeh ´ ova, ˆ ba
ntehe toi le i mban˜ i i ye´ yon, te- ´ ngwel bo, ba hak bo i mok. w22.07 8
´
nten munu i 100 nwii i ntagbe. Le- § 1; 9 § 5-6
laa? I ngeda ´ Yesu ´ a bi yila Kine ˜ Ane
Djob i nwii 1914, a bi len Satan hana ˜
’isi. Nano a nla ha be´ bet i ngii, a
mbem ndik tjiba ye. ´ (Masoola 12:
9, 12) Ndi a nke´ eha ´ be´ moo. Satan a
ye´ nunbak.˜ Inyu hala nyen a nkol-
ba bagwel ´ el ´ ba Djob. (Masoola 12:
 ´ ˜ hi kala” ipo- ˆ
Kel sonde, 14 Njeba kena nye. “Hiun hikeni
ˆ
Di nlama tagbene iket´ e´ ngandak la yap, ba bagla. (Minson mi bao-
ˆ i Ane Nyambe.
mandutu inyu jop ma 15:37-39) Ndi Paul, Barnabas ni
ˆ Markoˆ ba bi kop ˆ nsan. ˜ I mbus nge- ´
—Minson mi baoma 14:22. ´ es ´ yak Barnabas ni
da, Paul a bi beg
Yeh ´ ova ˆ a gwe´ ngoˆ n˜ le di yon˜ nge- ´ ˆ (1 Korintoˆ 9:6; Kol ˆ os ˆ e´ 4:10)
Marko.
da i nigil Banga ye, di ot ki pek mu ˜ ´ ˆ ´ ´ ibale di gwe´ mindan˜ ni lok ˆ
Yak bes
mam di nigil. Ngeda ´ di mbon˜ i mam ´ ´ ´ ˜
kee yes, di sangla, di kee ni bisu
˜ ˜ ´ ´ i nko- ˆ
di nan mu Bibel, hemle yes i be´ nge ˜ bilem gwap bilam. Ibale di
ˆ
nde let, di nkonde ki yila mawanda mbon˜ hala, nsan˜ ni adna bi ga ba
ma Yeh ´ ova. ˆ Hala a nhola ˆ bes ´ i nih- ´ e´ likoda. w22.08 23 § 10-11
iket
be mandutu mes. ´ I bot ˆ ba na ˜ n˜ Bi-
´
bel, Yehova a nti bo mbuu we´ mpu-
´ ˆ Ngwa um, 16 Njeba
bi. Mbuu we´ u nti bes ´ “lipemba ´ li Ni waa ke´ es ´ bape inyu bon˜ le ba
li nloo li mut binam” inyu bon˜ le di ke´ es ´ ban˜ be.—Mat ´ e´ oˆ 7:1.
ˆ
honba mandutu mes. ´ ( 2 Korintoˆ 4:
´ ˆ ´ el ´ “nkol u ma- Di joo san˜ inyu nog ˆ ol ˆ mamben ´ ma
7-10) Yehova a ngwel ´ ova, ˆ
´ ´ ngandak Yeh ndi di ke´ es ´ ban˜ bot. ˆ Di ho-
liga ni u pek” inyu ti bes ˜ ban˜ to le di nloo bo, ndi di big-
´ ˆ nol
bikaat, bivideo, ni minsik. I gwom ´ ovaˆ
ˆ ˆ bes ´ i led ´ es ´ da le Yeh nyen a ye´ “Nke´ es ´ nu
bi gwobisona bi nhola ˆ ˆ ´ o- ˆ
´ ´ hisi hiosona.” (Bibodle 18:25) Yeh
hemle yes. (Mate´ oˆ 24:45) Yeh ´ o- ˆ
´ el ´ be´ i gwehna ´ va a nkal be´ bes ´ le di ke´ es ´ bot. ˆ Di po- ˆ
va a bi niiga bagwel ˆ ndemb ´
´ ´ dol el´ i Yosep. ˆ To i bot ˆ ba be´
ni i ledhana i ngeda ndutu. (2 Ko-
bon˜ nye beba, ´ a be´ ke´ es ´ be´ bo. Lok- ˆ
rintoˆ 1:3, 4; 1 Tesal ´ onika ˆ 4:9) Lok ˆ
˜ ´ ´ ˜ ˜
isan i bi teenga nye, i nunul nye, i kal
ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni i bol ˆ om ˆ i ye´ bebee
ˆ bes ´ i ngeda ´ isan˜ wap le a nwo. I mbus ngandak
i hola di ye´ iket ´ e´ ndutu.
ˆ ´ ˆ
nwii, Yosep a bi temb a boma lok-
w22.08 12 § 12-14 isan. ˜ Ha i ngeda ´ i, Yosep ˆ a be´ nane ˜
˜ ´ nkeni. ˜ A be´ le a unbene lokisa ˆ n˜ ye, ´
Ngwa njangumba, 15 Njeba
a ye´ n˜ i saa. Lokisa ˆ n˜ i bi bat nweh ´ el, ´
[Bon˜ biliya] bi ngui i te´ eda ´ adna
ndi to hala, ba be´ honol ˜ le Yosep ˆ a
i mbuu mpubi ´
ikete maada ma ´ ˆ
˜ Ef´ es ´ oˆ 4:3. nsaa. Ndi Yosep a bi kal bo le: “Ni
nsan.— kon ban˜ woni. ˜ Baa men me ye´ Nya-
´ ˆ ol ˆ bilem bilam bi mbe?” (Bibodle ˆ 37:18-20, 27, 28, 31-
I ngeda di mpod ˆ ´
bilok ˆ bike´ e, ´ adna ni gweha ´ bi mba 35; 50:15-21) Yosep a bi nwas le Ye-
´ ´ hova ˆ nyen a pem ´ es ´ mbagi. w22.08 30
ikete likoda. I nla pam ngim ma-
ngeda ´ le yak minhoˆ olak ˆ mi bikris- § 18-19
ten mi nogla be, tole mi nomol. ˆ ´
I jam li jon li bi pem ´ el ´ n˜ oma ˆ Paul bo
Barnabas. Ndan u bi nai ipola ˜ ˆ i bot ˆ
bana bo iba i ngeda ´ i be´ sombla ˆ le
ba yon˜ makidik too ba nlama kena
Markoˆ i ngim like, ´ too ba nlama be´
 ´ ´ ´
Ngwa ngee, 17 Njeba ge´ inyule hala a nla nogha ˆ ˆ
bo njog-
ˆ ba gwe´ ngoˆ n˜ ni mahola, ˆ u tjel´ he, tole hala a nla nweha bo nyuu. ´
I bot
ban˜ boˆ n˜ olˆ bo longe,
˜ ˆ
ibale u nla hola Suhulnyuu i mbon˜ le bot ˆ ba bod ˆ ol ˆ
´ ˜ ´
bes nem. I ngeda di gwe suhulnyuu, ´
´
bo.—Bingengen 3:27. ´
di nye´ n˜ be´ eba ´ le bes ´ bon di ye´ bot ˆ
Baa u nyi le Yeh ´ ova ˆ a nla gwel´ el´ we ba bisu i yi mam ma likoda. (Filipi
inyu timbhe mut nu a nsoohe nye? 2:3) Di nye´ n˜ be´ to unda lok ˆ ke´ e´ le
A nla gwel´ el´ we, to u ye´ man, ˜ to u ye´
di nyi ngim mam i di nlama be´ pot
nhola nson, to u ye nsanal, to u ye´
ˆ ´ ˜
kiki bo le di nyi iloo bo. Suhulnyuu
nte´ e´ likaloˆ iket ´ e´ likoda. A nla gwel´ el´
i nhola ˆ yak bes ´ le di niiga ban˜ mam
´ ˜ wanda tole u ye´
we, to u ye mange ma ma ta be´ i Bibel tole i bikaat bi
man mut, to u ye manke´ e´ nu munlom
˜ ´ ˆ
ntoˆ n. ˜ w22.09 12 § 12-13
tole nu muda. Ibale mut nu a ngwes ´
´ ˆ ˆ ˆ ´
Yehova, a nlondol nye inyu bat nye Ngwa koo, 19 Njeba
mahola, ˆ Djob jes ´ li mbena ´ gwel´ el´ mi- ˜ ˆ
Banga yi i ga bol.—Daniel 12:4.
˜
man ni bagwelel be bape le ba yilna ´ ´ ´
Angel˜ i bi kal Daniel le liten ´ li Djob
i mut nu “lingen li ngandak hogbe.”
ˆ os ˆ e´ 4:11) Kinje bisai di gwe´ i gwe- ´ li ga nok i mban˜ i ye´ mu kaat Da-
(Kol ˜ ˜ ´
niel longe longe. Ndi le “beba mut
lel´ Yeh ´ ovaˆ ni lok ˆ ke´ e´ yes ´ hala! Bebek ´ (Daniel 12:10)
to yada i ga nok be.”
le u ye´ le u hogbaha ˆ ˆ ke´ e´ i ngeda
lok ´
´ ´ Nano nyen di nlama unda le di ta
himala, i ngeda
´ ´ ˜ ´
bikuu tole i ngeda
´ ˆ be´ i pes i bibeba ´ bi bot.ˆ (Malaki 3:
ndeenga. Di ye ki le di gwes hola ´ ˆ
16-18) Yehova a ye i kot bot ´ ˆ ba a
bape, ndi hala a nla ba ndutu, ibale
ˆ bes ´ ba lihaa bomede ba nok ndu- ntehe kiki “ntolok tik ye´ yom yaga,”
bot tole bot ˆ ba a ndiihe ngandak. Ibabe´
´ hola ˆ ˆ ke´ e´
tu. To hala, di ngwes
´ ´ ˆ ´ ´ ´
lok
´ di pe´ ena,
´ di nye´ n˜ ba i pes yap. Di ni-
yes, yak Yehova a ye masee i ngeda ˜nil toi i ngeda ´ i mbuma na ˜ n. ˜ Ndi, bi-
mbon˜ kii yosona ˆ di nla inyu hola ˆ bo. ´
helha bi mam bipe bi ye´ i njel. Ndek ´
—Bingeng ´ en ´ 19:17. w22.12 22 § 1-2 ´ ´ ´
ngeda, beba y’a ba ha be. I mbus
´ ha, di ga tehe kiki mbonga ˆ Yeh´ ova ˆ a
Ngwa mbok, 18 Njeba
´ ´ bi ti Daniel u nyon, a bi kal nye le:
Mben yem ini le, ni gwehna be´ ni be´ “I lisuk li dilo, u ga telep inyu koh- ˆ
´ ´ ˆ
kiki me bi gwes be.—Yohanes 15:12. ˜
na bom yon.” (Daniel 12:13) Baa
Gweha ´ yon i ntinde bes ´ i bodˆ ol ˆ bot ˆ w’a ba mase´ e´ i ba ha i ngeda ´ Daniel
˜ ´ ´ ima ´
a ga temb a ‘telep,’ nye ni i bot ˆ u
nem. Yesu a kal le mamben ´ ˜ ˆ
ma bisu ma ye´ le di gwes ´ Yeh ´ ova
ˆ ngwes? Ibale hala, bon kii yosona u
ni mut wes ´ libok.
ˆ (Mate´ oˆ 22:37-39) nla nano inyu te´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova.
ˆ Ha
´ Yeh´ ova,
ˆ nyen w’a ba nkwoog nkaa le jol ˆ jon˜
Kiki di ngwes jon di njo ˜
san˜ inyu bon˜ le kiki bot ˆ ba mbo- ˆ li mba ntilga i kaat i nin. w22.09 24
ˆ ˜ ˆ
dol nye nem, ba bodol yak bes nem. ˆ ´ ˜ § 17; 25 § 19-20
Kiki di ngwes ´ lokˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni
ˆ ˆ ´
i bolom, di nyelel be i mam ba nkal
´ Di pot ban˜ mam map i mbed-
bes. ´
 ˆ ´ ˆ 14:14, 15) Mpod ˆ ol
ˆ Daniel a
Ngwa jon, 20 Njeba wo. (Hiob
´ ´ ˆ
Me ye´ i ep we.—Ezekiel
´ 2:3. be yi le bot ba binam ba nla tuge, ba
ˆ i nin˜ i boga ni boga. (Tje- ´
˜ bi, bi bi led ´ es ´ Ez ´ ´ bana ki pola
I bibanga ´ ´ ekiel. Inyu- mbi 37:29; Daniel 12:2, 13) I dilo di
ki? Inyule Ezekiel a bi lama bigda le ´
Yesu, yak Lokˆ Yuda i be´ yi le Yeh ´ ova
ˆ
´ ovaˆ ˆ bo Yesaya ´ ´
Yeh
´ jam i ngeda
a bi kal Mosi
´
nle- a nla ti bagwel´ el´ be´ “nin˜ boga.” (Lu-
lem
ˆ ol ˆ ´
a bi pohol bo le ba
´ kas 10:25; 18:18) Ngandak ngel´ e, ´ Yesu ´
ba bapod ˆ ol
ˆ mbonga
ˆ u, Isan˜ a bi tugul
´ ´ be. (Manyodi 3:10; Yesa- a bi pod
ya 6:8) Ezekiel a be´ yi lelaa Yeh ´ ova ˆ
yak nye.—Mate´ oˆ 19:29; 22:31, 32; Lu-
ˆ
a bi hola i bapodol ba bo iba i yonos ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ
´ Yeh ´ ova ˆ a bi kal kas 18:30; Yohanes 11:25. w22.12 4-5
nson
´ ´ wap. Jon i ng eda § 8-9
Ezekiel ngel´ e´ i nyon ˆ os ˆ iba le: “Me ye´
˜ ´
i ep we,” i mpod ˆ ol ˆ nu a be´ a koli ˆ bot Ngwa njangumba, 22 Njeba
˜nem le Yeh ´ ova ˆ a ga hola ˆ nye. Handugi ˆ ˆ ˜ ´ ˆ
´ Ez ´ ´ Me mbodol we nem, a Yehova.
hala, mu kaat ye, ekiel a bi tila nga- ´
—Tjembi 31:14.
ndak ng el´ e ´ le: “Y ´
eh ˆ
ova a pod ˆ os
ˆ me.”
´ ´ ˜ Yeh ´ ova ˆ a nana ˜ bes ´ i koˆ oge ˆ nye be-
(Ezekiel 3:16) Handugi hala, i bibanga ˆ ˆ ˆ ˆ le nyen
bini le: “Yeh ´ ovaˆ a pod ˆ os ˆ ki me,” bi ye´ bee. (Yakobo 4:8) A nsombol
´ ´ ´ ´ a ba Nyambe wes, ´ Tata wes ´ ni Liwa-
mu ngandak ´ ´ ngele. (Ez ekiel 6:1) Iba- ´
´ ´ ´
be peena, Ezekiel a be nkwoog nkaa le ´ nda jes. Inyu hala nyen a ntimbhe ma-
´ ovaˆ nyen a bi ep nye. Jam lipe li ye´ soohe mes, ´ a nhola ˆ ki bes ´ i ngeda ´
Yeh
le isa ˜ ´ ´ ´ di ye´ iket ´ e´ ndutu. A ngwel´ el´ ntoˆ n˜ we´
´ n´ Ezekiel a´ bˆ e prisi, ´ a bi´ lama nii- inyu niiga bes ´ ni inyu soˆ n˜ bes. ´ Di nla
ga Ezekiel le Yehova a be bena kal ba-
pod ˆ ol ˆ be´ le a ga hola ˆ bo. Kiki hihega, ´ koˆ oge ˆ Yeh ´ ova ˆ bebee i ngeda ´ di nsoo-
´ ˆ ˆ ´ ´ he nye, di na ˜ n˜ Banga ˜ ye, ´ di od ˆ ok ˆ ki
Yehova a bi kal Isak, Yakob ni Yeremia ´ mu. I ngeda ´ di mbon˜ hala, minem ˜
le: “Me ye´ loˆ nni ˜ we.”—Bibodle ˆ 26:24; pek
´ ´ ´ ˆ
´
28:15; Yeremia 1:8. w22.11 2 § 3´ nwes mi nyon ni gweha inyu Yehova,
d’a bana ki ngoˆ n˜ i ti nye mayega. ´ Hala
´ a ga ti ki bes ´ makend ´ i nog ˆ ol ˆ nye ni
Kel sonde, 21 Njeba ´ ´ ˆ ˆ
i ti nye bibeges a koli kohna. (Masoo-
I jam lini jon li nkena i nin˜ boga. ´ ova, ˆ
ˆ la 4:11) Kiki di nke ni bisu i yi Yeh
—Yohanes 17:3. hala nyen d’a konde bodol nye nem; ˆ ˆ ˆ ˜
´
To hala kiki Adam bo Eva ba bi bon˜ yak ntoˆ n˜ we´ a bi te´ e´ inyu hola ˆ bes, ´ d’a
´
beba, hala a lona ki bo ni bon bap ˆ ˆ ˜
bodol wo nem. Ndi Nsohop a noode
nyemb, somb ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova ˆ i bi he´ nha
˜ bon˜ le ndek ´ ni ndek ´ di bod ˆ ol ˆ ha ban˜
´ ´ ˆ
be. (Yesaya 55:11) Sombol ye i ngi yii ˆ ´ ´ ˆ
Yehova, to nton we nem. Ndi di nla ˆ ˜ ´ ˜
le bot ˆ ba manogla ˆ ba nin˜ i boga ni kolba Nsohop. I ngeda ´ di gwe´ hemle ´
´ ˜ ´ ova ˆ a bi kal ni ngui, di bodlak ˆ Yeh ´ ova ˆ nem ˜ ibabe´ pin- ˜
boga. Benge i mam Yeh
˜
ma a bi bon inyu yonos somb ˆ ˆ ˆ olˆ ye.
´ Ye-
´ gla, d’a tjoo be Nyambe wes, to nton˜
ˆ ˆ ´ ´ ˆ
ˆ a bi bon ˆ le a ga tugul i bot ˆ ba bi we.—Tj ´ ´
embi 31:13, 14. w22.11 14 § 1-3
hova
wo, a ti ki bo njel i nin˜ i boga ni boga.
(Minson mi baoma ˆ 24:15; Titoˆ 1:1, 2)
Hiob, liwanda li Djob, a be´ yi ntiik le
ˆ
Yeh´ ova
ˆ a ngwes ´ toi tugul i bot ˆ ba bi
 ´
Ngwa um, 23 Njeba ye´ le a yon˜ ndun ni nye Hiob. ˆ (Hiob ˆ
ˆ
Ba bak bebee i wo iloole ba gwel´ el´ 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) I mbus Hiob
´ es
tole ba beg ´ nyambe numpe, ha- a bi memle bilem bi Nyambe, hala a
ˆ
bi konde ke´ nbaha
˜ yi ye´ i bilem bi Ye- ´
ndugi Nyambe wap.—Daniel 3:28. ˆ ´ ´ ´
hova. Yak bes i ngeda di memle bihe-
ˆ ol ˆ ni mbog ˆ olˆ nwii mi mi
Mu mbog gel´ bi Nyambe, di nla nigil ngandak
ntagbe, ngandak banga ˜ bikristen i ni- ´ Ndi ngim mangeda, ´
mam inyu ye.
mis kunde yap, i nimis ki nin˜ yap inyu- ˜ hala a nla led ´ el´ bes.
´ Ibale di nin˜ i ti-
le i ngwes ´ le Yeh ´ ova ˆ nyen a yegle ´ Nane ´ el´ bi
son, i nla ba ndutu i tehe biheg
wap Nungingii. Hala kiki ba nte´ nbe ˜ ni ˜
Nyambe. To ibale di ninil i mbai, di nla
´ ova,ˆ ba nyon˜ minlel´ em ´ mi maki- ˆ
Yeh nogda wee di gwe´ be´ ngeda ´ i memle
ˆ Yuda baa, ba ba ´ el.
´ Ndi, i nloˆ oha ˆ
dik kiki bon ba Lok biheg ba nsen˜ i yon˜
´ ˜
bi tenbe ni Yehova. I mbus, Yeh ´ ˆ ´ ova ˆ ´ i memle biheg ´ el.´ w23.03 15 § 1-2
ngeda
a tohol bo le ba wo ban˜ i juu li hie´ ´
hikeni. ˜ Ntoptj ˆ embi ´ le David a bi to- Ngwa mbok, 25 Njeba
˜nol inyuki i nloˆ oha ˆ ba nsen˜ i te´ nbe ˜ ni
´ ova.ˆ ´ ova
ˆ ´ Mut yihe a ntehe jam libe a solop.
Yeh A bi tila le: ´ “Yeh a’ pem- ´ en
—Bingeng ´ 22:3.
hene maten ´ mbagi. Ee´ a Yeh ´ ova,
ˆ ke´ es ´
´ ´ yem, ke´ es ´ ki me Yesu ´ a bi kal banigil be´ le “nyeng ˜ disi
me kingeda telepsep ˜
˜
inonnaga ni libak jem li maliga.” (Tje- ´ ikeni” ni bikuu bipe bi ga ba ilole li-
mbi 7:8) David a bi tila ki le: “Mali- suk li nlo. (Lukas 21:11) A bi kal ki
´ bi te´ eda ´ le “liyanmben ´ l’a bol,” ˆ hala ki nyen
ga ni telepsep me, inyule me ´ ´ Kiki hihe- ´
ˆ ˆ
mbodol we nem.” (Tjembi ˜ ´ 25:21) Nin˜ di ntehe munu ngeda yes.
ipe i nla be´ ba ilam iloo ini le di te´ n- ˜ ga, manola ni bisan˜ bi mbol, ˆ yak bot ˆ
´ ova. ˆ ˆ ˆ bangomin. (Ma-
be ni Yeh Kekikel, di obhak ban˜ ba nai ndik le ba njos
maada mes ´ ma bas bas ni nye! Ha teo 24:12) Yesu a bi kal be´ kekikel
´ ˆ ´

nyen di ga nogda ˆ toi kiki ntoptj ˆ embi ´ le i bikuu bini bi ga kwel´ ndik i bot ˆ
ˆ ´ ˆ ˆ ´
ba ntjoo Yehova. I maliga, bikuu bi ˆ
nu a tila le: “I bot ba ye ngi nsohi ba
ye´ mase´ e, ´ ba ba nog ˆ ol ˆ mben ´ Yeh ´ ova.”ˆ ma kwel´ ngandak bagwel´ el´ ba Yeh ´ o- ˆ
´ va. (Yesaya ´ 57:1; 2 Korintoˆ 11:25) Ye- ´
—Tjembi 119:1. w22.10 17 § 18-19
hova a ga bon be manyaga inyu son˜
ˆ ˜ ´ ˆ
´ ´ ´ bes ´ mu bikuu bi gwobisona, ˆ ndi a ga
Ngwa ngee, 24 Njeba ˜ ˆ ´ ˆ bes ´
To hala kiki mut a nla be´ tehe bilem
bon kii yosona i mbeda inyu hola
i bana nem ˜ nwee ni i bana nsan. ˜ I nge- ´
gwe,´ . . . bi nene ni njel gwom a bi da di mbok ˆ di koˆ oba, ˆ hala a ga ba jam
hek.—Roma ˆ 1:20. ˜ ´
li ntomb le di bana nem nwee i nge-
Mu minkwel nwominsona ˆ Hiobˆ a bi da bikuu bi nkwel´ bes. ´ Ndi baa iba-
bana ni bot i nin ye, wada u bi loˆ o-
ˆ ˜ ´ ˆ le di mbok ˆ di koˆ oba, ˆ ˜
hala a nunda le
ha tihba nye, nkwel a bi bana ni Yeho- ´ ˆ ´
di nhemle be Yehova? To jam. I ma- ´ ´ ˆ
va. Yeh ´ ova
ˆ a bi bat Hiob ˆ le a be´ nge
˜ bi- ´
liga, i ngeda di nkooba ilole bikuu bi ˆ ˆ
´
helha bi mam a bi hek, inyu bigda le nkwo, di nunda ˜ toi le di nhemle ´ le Ye- ´
ibabe´ nkaa a nyon˜ toi ndun ni bagwe- ´ hova ˆ a gwe´ ngui i soˆ n˜ bes. ´ Inyuki di
lel´ be´ ni le a gwe´ pek ´ i mbuma na ˜ n.˜ nkal hala? Banga ˜ i Djob i nkal bes ´ le
Kiki hihega,´ a bi hoˆ nlaha
˜ ˆ le Nya-
Hiob ˆ
di nlama kooba ilole bikuu bi nkwo. ˆ
mbe a nyon˜ toi ndun ni binuga, jon a w22.12 18 § 9-10
 ´
Ngwa koo, 26 Njeba di kee “ni bisu i nok kii i ye´ somb ˆ ol ˆ
´ ˆ
i Yehova” inyu bon le di kwo ˜ n˜
Inyule Nyambe nyen a bi bugus ´ ´ ba
me nyono inyu te´ eda ´ bes ´ i nin.˜ mu manoodana ma Satan. (Efes oˆ 5:
—Bibodle 45:5. ˆ 17) Inyu bon˜ le di yon˜ makidik ma-
lam, di nlama yi “somb ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova.” ˆ
I ngeda ´ Yosep ˆ ´ ´ ˆ ˜ ˜ ´
˜ ˜ ´ a beˆ i mok, Yehova a bi Ibale di nan Bibel hiki ngeda, di yo-
bon le kine Egipto i emel bieem biba ˜
nok ngeda ´ i ot ˆ pek ´ mu, ha nyen di
bi bi bi konha ˆ nye woni. ˜ I ngeda ´ Fa- ˜ ´
ga pam i yon makidik malam. I nge-
raoˆ a bi nok le Yosep ˆ a nyi kobol bie- da di nok kii i ye´ somb ˆ ol ˆ i Yeh ´ ova,ˆ
em, a bi ep le ba seb ´ el´ nye. Yeh ´ ova ˆ a ˜ ma Kristo,” ˆ ha
ˆ Yosep ˆ di bana ki “mahonol
bi hola i kobol bieem bi, ni i ti nyen di nhiom ˆ “kiki bot ˆ ba pek,” ´ to
Faraoˆ maeba ´ malam, hala a hel´ es ´ Fa-
ibale Yeh ´ ova ˆ a nti be´ bes ´ mamben ´
ˆ Kiki Faraoˆ a bi tehe le Yeh ´ ova ˆ
rao.
´ ˆ ˜ ˆ ´ ´
a inyu hiki jam.—1 Korintoˆ 2:14-16.
be lonni Yosep, a bi te´ e nye le nyen w23.02 16-17 § 7-9
a kap bijek iket ´ e´ lon˜ Egiptoˆ yosona. ˆ
ˆ
(Bibodle 41:38, 41-44) I mbus ´ nge- ´ ´
Kel sonde, 28 Njeba
da, njal i bi nai, ha ndik i lon˜ Egip- ˜
toˆ be´ ndi yak i Kanaan i het lihaa li
Ndi ni henla, mu kiki ni nyilha ma-
ˆ honol ˜ manan yondo kayele ´ ni kwes ´
Yosep li be´ yen. ´ Hala a bi bon˜ le Yo- ˆ
´ ˆ ˆ
sep a laa tohol lihaa je´ i het Mesia ´ a bebomede nkaa le sombol i Nyambe
be´ lama lol. ˆ Ibabe´ nkaa, Yeh ´ ova ˆ nye- i ye´ longe, ˜ i ye´ ilam, i yoni ˆ ki.
ˆ
mede a bi bon˜ le mam ma Yosep ˆ mo- —Roma 12:2.
ˆ ˆ ˆ ´ ova ˆ ´ e´ yanen ˜
masona ma too. Sok i nsok, Yeh Ngel u ye´ u nsas ndap yon? ˜
a bi gwel´ el´ jimb loktata ˆ i Yosep ˆ i bi Bebek kel bisu u bi jop mu, u bi sas ˆ
oˆ oˆ inyu bon˜ nye beba, ´ inyu yon ˆ os ˆ so- ˆ
yo longe ˜ longe. ˜ Ndi ibale u bi sas
ˆ ye. ´ w23.01 17 § 11-12
mbol ha be yo, ki i ye´ lelaa nano? Ki i ye´
´
ˆ ´ mahindi iloo hihega. ´ Ibale u nye´ n˜ le
Ngwa jon, 27 Njeba ˜
´ ˜ yihe.—Lukas 21:34. ndap yon i ba mapubi, sas yo hiki
Bebomede yona ngeda. ´ I bol ˆ oˆ i yon di nlama sal
´ ˜ ˜ ´ ni libak
Mut a nyon yihe ni nyemede a ye´
˜ inyu henha mahonol mes
˜ ˆ ´ I ye´ maliga le ilole di nsoblana,
jes. ˆ
mut a nkengle mam momasona ma
˜ ˜ di bi jo san inyu henha bilem gwes ˜ ´ ˜ ´
nla bon le a ba ha ba n liwanda
´ ˆ
li Yehova. Hala nyen ba nkal le inyu bon˜ le “di pubus besbomede ´
ˆ
mut a nt e´ eda ´ nyemede iket ´ e´ ni mam momasona ma nyindis mi-
´ ´ en ´ 22:3; nson ˆ ni mbuu.” (2 Korintoˆ 7:1) Ndi
gweha Nyambe. ˜ ˆ (Bing eng
Yuda 20, 21) Noma Paul a bi kal lok ˆ i ye´ nsen˜ le di nog ˆ ol ˆ maeba ´ ma Paul
´ ´ ˜ mana
kee le ba yon yihe ni bomede. Kiki ´ ´ ˆ le: “Kee ni bisu i yila˜ yondo.”
hih ´ ˆ ke´ e´ i likoda li (Efes o 4:23) Ibale di nyon be´ yihe,
´ ´ ega, a bi kal lok
Efes oˆ le: “Yona ˜ yaga yihe banga ˜ li- i boˆ oˆ nkon˜ ’isi unu i nla yona ˜ bes.
´
yonok le ni bon ban mam kiki bij´ oˆ n˜
˜ ˜ ˜ Inyu bon le i nya jam i, i pemel ban˜
˜ ´ ´
ˆ ndi kiki bot ˆ ba pek.” ´ ´ ´ di nlama wan mahonol
bes, ˜ mes, ´ li-
bi bot, (Efe-
ˆ
so 5:15, 16) Satan a nwaa be noode ´ bak jes ni i mam ma nkon bes ngoˆ n.
´ ´ ˜
bes, ´ inyu hala nyen Bibel i nkal le w23.01 8 § 1-2
 ˜ ´ ˜ ´ ova
ˆ
Ngwa njangumba, 29 Njeba nda hala? Honol lelaa Yeh bona
ˆ ´ ´
Man we ba ngwehna. Yesu a bi kal ´
A tehe ki mbuu u Nyambe u nsos ´ me,” a kal ki le: “Me
kiki hiben, u lo i ngii ye. ˜ ´ le: “Tata a ngwes
´ ˆ
—Mate´ oˆ 3:16. ngwes Tata.” (Yohanes 10:17; 14:31)
´ ntoˆ n˜ nwii ndi nwii, ba kon- ˆ
´ ˆ ba be´ nog- ˆ Ba bi yen
Di hegda le i yom bot de ki ba mawanda. (Bingeng ´ en ´ 8:22,
´ ba be´ emble biniigana ´ ˆ
´ ova
da i ngeda
´ 23, 30) Hegda lelaa Yeh a be´ le a
bi Yesu. A be´ sima minloˆ n˜ mi Bi- nok njogheˆ i ngeda ´ a bi nwas le Man
ˆ mi be´ nye
bel ngandak, nwominsona
˜ I ngeda ´ ´ ˆ ´ we´ a loo a nok ndutu, a wo. Yeh ´ ova
ˆ a
i no. Yesu a bi soblana, Ye- ngwes ´ bot ˆ ba binam, a ngwes ´ we nga-
ˆ
hova a bi hoo nye ni mbuu mpu-
ˆ ndak jon a bi nwas le Man we´ a wo
bi, a kahal bigda mam momasona
´ ˜ ´ ´ ˜
a inyu bon˜ le di kohna ˆ nin˜ boga. (Yoha- ˆ
be bon i ngeda a be i ngii. Biban- nes 3:16; Galatia 2:20) Jam li bisu li,
ga bi bisu Yesu ´ a bi pot i mbus sob- ˆ ´ i gwes ´ Djob. w23.03 4-5
´ ni ngim bibanga ˜ li li ntinde bes
le ye, a bi pot ilo- § 11-13
le a nwo bi be´ lol ˆ i Bitilna. (Ndiimba
Mben ´ 8:3; Tjembi ´ 31:5; Lukas 4:4; ´ ´ ´
´ Ngwa ngee, 31 Njeba
23:46) Mu nwii maa ni pes Yesu a
bi bon˜ hana ’isi, a be´ bena ´ an˜ Bi- Ni te´ nbe ˜ ni mam ni gwe´ letee me lo.
´
bel, a be sima ki ngim bipes bi Bi- —Masoola 2:25.
˜ gwo. (Mate´ oˆ 5:17, 18, 21,
bel a tonlak Di nlama be´ emble batjangbene ˜ mali-
22, 27, 28; Lukas 4:16-20) Ilole Yesu ´ ´ a bi behe ´ lok ˆ ke´ e´ ihogi i Per-
ga. Yesu
ˆ ˆ ´ ˜ ˜
a mbodol nson we, a bi an Banga gamoˆ i i be´ i nlona mbagla i liko-
i Djob, a nok yak bot ˆ bape ba na ˜ n˜ yo ´ es ´ lok ˆ
da. (Masoola 2:14-16) A bi beg
ngandak ngel´ e. ´ A bi lama nok Yosep ˆ ´ ´
kee i Tiatira inyule ba bi kengle “ndip ˜
ˆ ˜
bo Maria ba nsima minlon mi Bibel
´ mam i Satan.” A kal bo le ba “te´ nbe” ˜
i ngeda ba be´ kwel i ndap. (Ndiimba ni maliga. (Masoola 2:24-26) I be´
Mben 6:6, 7) A be´ ke yak i ndap bibe-
´ ´ ˆ
sombla le lok ˆ ke´ e´ i i bi kahal emb-
´ hiki kel sabat ni lihaa je. ´ (Lukas
ges
ˆ ba na ˜ n˜ Bitil- le bikweha bi biniigana, i he´ nha.
´ ˜ Kii
4:16) A bi lama nok bot ´
hala a niiga bes? Di nlama kengle ˜ bi-
na nyoo, i mbus ngeda Yesu nyemede ´ ´ ˆ ˆ ´ ˆ
niigana bi bi nkolba sombol i Yeho-
a bi kahal an˜ Bitilna. w23.02 8 § 1-2 ˜
va. Batjangbene maliga ba nla ‘nene
´ wengonle ˜ ba nte´ nbe ˜ i gwel´ el´ Nya-
Ngwa um, 30 Njeba ˜ ˜
´ Yeh ´ ova ˆ Nyambe mbe,’ ndi mabonok map ma nunda
U nlama ki gwes
˜ le ba ‘nte´ nbe ˜ be´ ni nye.’ (2 Timo- ˆ
won.—Mark oˆ 12:30. ´ ˆ
teo 3:5) Ibale di mbena nigil Banga ´ ˜
Ngandak mam i mbon˜ le di gwes ´ Ye- ´ i Djob, di ga hoo yimbe biniigana bi
˜ ˜
ˆ ´
hova. Kiki hihega, di nyi le Yehova ´ ˆ batjangbene maliga, di kengle ki
ˆ e´ oˆ 3:14-17; Yuda 3, 4)
nyen a ye´ lingen li nin, ˜ ni le nyen a gwo. (2 Timot
´ ´ ´ ˜
Di nlama yen manjel i beges Yeho- ´ ´ ´ ˆ
nti “hiki likebla lilam” ni “hiki likeb-
´ ´ ´
la li ye´ peles.” (Tjembi´ 36:9; Yako- ˆ va i nya i nlemel nye. Ibale besbome-
boˆ 1:17) Hiki jam lilam di gwe, ´ Yeh´ ova
ˆ de di nyi le di mbon˜ jam li nlem ´ el´ be´
´ jo. Binon˜ bi ye´ likeb- ´ ´ ˆ ´ ˜
Yehova, di pala henha.—Masoola 2:
nyen a bi ti bes
la lilam Yeh´ ova
ˆ ´ Kii i nu-
a bi ti bes. ˜ 5, 16; 3:3, 16. w22.05 4 § 9; 5 § 11
 ˜ ˆ mu? Di nla-
Ngwa mbok, 1 Hikan Bimbe biniigana di nla ot
˜ ´ ´ es´ u u ye´
Kaat mbigda i bi tilba i bisu gwe´ ma ndik non “nten bibeg
´ ova
ˆ woni,
˜ mpubi, u u gwe´ be´ to mahindi i litehge
inyu ba ba nkon Yeh ´ ˆ oˆ 1:27)
˜ ˆ ´ li Nyambe ni Tata wes.” (Yakob
ni inyu ba ba nhonol jol je. Kekikel, di neebege ban˜ le bitembee bi
—Malaki 3:16. ˆ Nunkeni
Babilon ˜ bi yona ˜ bes, ´ kiki bo
´
Baa ni nyi jam jada li li nla bon˜ le Ye- ´ biniigana gwe bi bitembee, mangand
ˆ
hova a tila mol ma bot ba ba nkon ˆ ˆ me´ ma bihaiden, mabonok ˜ me´ ma
˜ ba honlak ˜ ˆ je´ mu ‘kaat ye´ ´
nyega, ni maada me ni mimbuu mi-
nye woni, jol
˜
mbigda’? Bibanga gwes bi nyelel i yom ´ mbe! Di waa ban˜ to kal bot ˆ le ba ‘Pam
ˆ ˆ be´ koh-
ˆ
i ye´ bes ´ i nem. ˜ Yesu ´ a kal le: “I mam mu nyeni,’ ibale ba nsombol
´ i bisu bi Djob.
ma yoni mut ikete´ nem
ˆ ´ ˜ mon nyo u na ngaba mu kogse ye,
mpot.” (Mate´ oˆ 12:34) Di nyi le so- ˆ —Masoola 18:4. w22.05 11 § 17; 14 § 18
ˆ ´ ˆ
mbol i Yehova i ye le i bot ba ngwes ´ ˆ ´
ˆ ˜
Ngwa jon, 3 Hikan
nye ba nin˜ i boga ni boga i mbok yon- ˜ mabonok
˜ ma longe
˜ nem
˜
do. Bibanga ˜ gwes ´ bi ye´ le bi bon˜ le Ye- ´ Me ga anal
ˆ ˆ ˆ ´ ´ ´ ´ ˆ ´
i Yehova.—Yesaya 63:7.
hova a konol bes masee tole a unbene
´ (Yakob ˆ oˆ 1:26) Bot ˆ bahogi ba ba
bes. Bagwal ba nlama ye´ n˜ manjel i niiga
ngwelel be Yehova, ba nyai, ba gwe´ bi-
´ ´ ´ ´ ˆ
bon bap i bon˜ somb ˆ ol ˆ i Yeh ´ ova, ˆ ni
podˆ ol ˆ bibe, ba bak ngok. ˆ (2 Timot ˆ e´ oˆ ˜ ´ ˆ ˆ
´ ˜ i anle bo i mam malamYehova a bi bo-
3:1-5) Di nlama be pot kiki bo. Biban- ˜nol ˆ bo. (Ndiimba Mben ´ 6:6, 7) Hala a
´ bi nlama lem ´ el´ Yeh ´ ova.
ˆ
ga gwes
´ ova ˆ a ye´ le a kon ˆ ol ˆ bes
Ndi
´ mase´ e´ ye´ nsen˜ ngandak tent ´ en ´ i ngeda ´ sobii-
baa Yeh na won˜ a ngwel´ el´ be´ Yeh ´ ova, ˆ ni ki le
ibale di gwe´ bibuk bilam i ngeda ´ di ye´
u nla be´ nigil hiki ngeda ´ ni bon bon˜
makoda ni likalo, ndi di nyayak i nge- ˆ ´ ˆ di
i ndap. Sita Christine nu di mbok
da di ye´ mambai mes ´ ni bot ˆ bes ´ ba li- ˆ ˆ
podol a nkal le: “Me beena be nga- ´ ´ ´
haa?—1 Petr ´ oˆ 3:7. w22.04 5 § 4-5 ´ inyu kwel mam ma mbuu
ndak ngeda
ni bon bem, jon i ngeda ´ pola ˆ i be, ´ me
˜ ´ ´ ´ ´
Ngwa koo, 2 Hikan be me kweles bo. Yom ipe i ye le, bi-
ˆ li biton˜ u bi tehe ni nuga bikai,
Jom buk gwon˜ bi nlama unda le u ye´ ma-
bi ga oo muda libambe, bi tje´ nye, se´ e´ i ba i ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova, ˆ ni le u ngwes ´
´ nye nso, bi je minson ˆ nwe,´ bilok ˆ bike´ e´ bi bol ˆ om ˆ ni bi boda. ˆ U
bi yek ˆ os ˆ ban˜ miman˜ mi likoda jol. ˆ I yom
ˆ
bi ligis ki nyensona ni hie.´ ob
—Masoola 17:16. u nkal inyu miman˜ i nla hola ˆ bon bon˜
i koˆ oge ˆ bo bebee inyu bat bo maho- ˆ
˜ ˆ li bi-
Nyambe a ga ha i minem mi jom la. Bon˜ le nsan˜ u ba i ndap. Unda nloˆ
ton˜ ni nuga i bikai mahonol ˜ me, ´ le ba
won˜ ni bon bon˜ le u ngwes ´ bo. Pod ˆ ol ˆ
´ ˆ ˜ ´ ˆ
tje Babilon Nunkeni. Yehova a ga tin- nloˆ won˜ longe ˜ hiki ngeda ´ u ye´ i bisu bi
de bilon˜ bi nkon˜ ’isi i gwel´ el´ nuga i bi- bon bon, ˜ ni lipem ´ jolisona, ˆ holaˆ yak
kai i i nkoy ˆ op
ˆ tjoˆ om,
ˆ hala wee Adna ˜ ˜ ´ ´ ´
bon bon i bon nlelem. I ngeda u nii-
i bilon˜ (ONU) le i jos ˆ bibase bi bi-
ga bon bon˜ njee a ye´ Yeh ´ ova, ˆ bon˜ le
tembee gwobisona ˆ bi nkon˜ ’isi ni tje´ ´ ´ ˆ ˆ
ba ba masee.—Yakobo 3:18. w22.04 18
gwobisonaˆ le fet. (Masoola 18:21-24) § 10-11
 ˜
Kel sonde, 4 Hikan a be´ ega
´ maon˜ ma tempel ´ ilam i Ye- ´
˜ mon.˜ ˆ ˆ ˆ
hova. I bolo i, i bi nom nwii min-
Me nyi mabonok ˜ 6:38; 9:1) Salom ˆ oˆ
—Masoola 3:1. saambok! (1 Bikine
´ ˆ
a bi sal minten mi bibolo nwominso- ˆ ˆ
˜ ´ ´ ´
ˆ ke´ e´ i Ef ˆ oˆ ye´ nyemede, ni bol ˆ oˆ Djob.
Bibanga Yesu a bi kal lok e- na. Bol
ˆ ˜ ˆ
so bi nunda le ba bi honba, ba ke ˆ nok le bol ˆ oˆ Djob i ye´
´ ´ ´ ˆ Ndi a bi sok
ni bisu i gwelel Yehova tolakii ba bi nsen˜ iloo bini bibol ˆ oˆ gwobisona. ˆ A bi
boma ngandak mandutu. Ndi, ba bi kal le: “Kiki mam momasona ma mal ˆ
´ ba be´ ena ´ ˆ I be´ ˆ
nwas i gweha
ˆ ´ ˆ
bibodle.
ˆ ´ noga, lisuk li nkwel li ye´ le: kon banga ˜
sombla le ba temb ba todol i gweha i, Nyambe wo ˜ nog
ni, ˆ olˆ ki mamben ´ me.”´
ibale hala be, ´ ki Yeh ´ ova ˆ a bi kon ˆ olˆ ˜ ˜
´ ´ ´ ´ —Nanal 12:13. w22.05 22 § 8
be bo masee. Yak bes i len ini, ibale
ˆ ˆ be. ´ ˜
di nhonba mandutu, hala a koli Ngwa um, 6 Hikan
´
I mbeda le di honba ni mahonol ma- ˆ ˜ ´ el´ be´ ni nem
˜
´ ova ˆ Nyambe a bi nweh
lam. Yeh a mbe´ nge ˜ ndik be´ mam ´ ˆ
we ´ wonsona ni njel Kristo. ˆ
˜
di mbon, ndi kii i ntinde bes ´ i bon˜ ´ oˆ 4:32.
—Efes
mo. I ye´ longe ˜ le di beg ´ es ´ nye ni ma-
ˆ ol ˆ ngandak bot ˆ i Yeh ´ o- ˆ
honol ˜ malam, inyule somb ˆ olˆ ye´ i ye´ Bibel i mpod
´ ´ ´ es ´ nye. ´ ´
va a bi nwehel. Mut bisu we u nhonol ˜
le gweha yon i tinde bes i beg
(Bingeng ´ en ´ 16:2; Markoˆ 12:29, 30) a ye´ njee? Bebek u nhonol ˜ Kine ˜ Ma-
´ pe´ e. ´ Lok ˆ ke´ e´ i likoda nase. ´ I beba ´ mut i, i bi bon˜ mam ma
Di nlama yen
li Sarde´ i be´ ena ´ ndutu ipe. Ba be´ ena ´ ma bi loˆ oha ˆ unbaha Yeh ´ ova.
ˆ A be´ be- ´
´ ´ ´ bisat, a bonok
ges ˜ le yak bot ˆ bape ba
ndugi hemle i ngui, ndi i mbus nge- ´ es ´ gwo. A bi nol bon be, ´ a sem ´ el´
da, ba bi kahal tomb. Jon Yesu ´ a bi beg
ˆ bo bikweha ´ bi mop. Ndi a bi telbe-
kal bo le ba “tode.” (Masoola 3:1-3)
Di nyi le Yeh ´ ova ˆ a ga hoya ˆ be´ nson ne be´ ha, a bi bii yak sat iket ´ e´ tempel ´
´ ˆ ´ i pubhaga i Yeh ´ ova. ˆ Bibel i nkal le:
wes.—Lok Heber 6:10. w22.05 3 § 6-7
˜ ˜ “A bon˜ mam mabe ngandak i mis ma
Ngwa njangumba, 5 Hikan Yeh ´ ova,
ˆ i suu nye le a unup.” (2 Mi-
˜nan˜ 33:2-7) Ndi i ngeda ´ Manase´ a bi
Hiki bolˆ oˆ ngui i nlona ye´ ne.
˜
´ ye, ´ Yeh ´ ova
ˆ a bi nweh ´ el´ nye.
´ ´
—Bingengen 14:23. tam beba
˜ ˜
(2 Minan 33:12, 13) Bebek u nhonol ˜
Mase´ e´ mut a nok i ngeda ´ a ngwes ´
yak Kine ˜ David nu a bi loˆ oha ˆ unba-
ˆ ˆ ˆ ˆ ´ ´ ´ ova. ˆ
bolo, Salomo a˜ bi kal le ma ye “likebla
˜ 5:18, 19) Salom ˆ oˆ ha Yeh A bi ke i nde´ ng, ˜ a nol yak
li Nyambe.” (Nanal mut. Ndi i ngeda David a bi neebe ´
´ ´ ´
a be popoda be. Nyemede a be mut
ˆ o!ˆ A bi on˜ mandap, a bel nwom mi le a mbon˜ beba, ´ a tam beba ´ ye, ´ Ye- ´
bol ˆ ´
hova a bi nw˜ elel nye. (2 Samuel 12:9, ´
minkoˆ oˆ mi wai, a bel mbonji, ˆ a tem´ ki
10, 13, 14) N, di pe´ ena ´ ban˜ le Yeh ´ o- ˆ
˜
bititimba. A˜ bi on yak bitison. (1 Bi- ´ ´ ´ ´ ´
˜ 9:19; Nanal ˜ 2:4-6) Bol ˆ oˆ i be´ ha va a ye bebee i nwehel bibeba gwes.
kine w22.06 3 § 7
´
ngandak! Ibabe peena, i bi konha´ ´ ˆ nye
mase´ e. ´ Ndi, ndik bibol ˆ oˆ bi be´ gwon
bi be´ konhaˆ Salom ˆ oˆ mase´ e. ´ A be´ sal
yak bibol ˆ oˆ bi Djob. Kiki hihega, ´ nyen
 ´ ´ ˜
Ngwa ngee, 7 Hikan Mandutu me´ ma nyidil nye kiki liaa,
Ni unda le ni gwe´ wongut; ledhana
´ yak nyemb i bon be´ i ye´ le i pat nye
˜ ˆ oˆ 5:8. ˜
nem. Ndi Hiob ˆ a yen ´ ndugi nwee.
minem minan.—Yakob
´ es ´ botnem ˜ ´ i ta be´ jam li (Hiob 2:13) Ibale mawanda me´ ma
ˆ
I led yes nhonol ˜ le kiki a nyen ´ nwee, hala a
ntomb. Di nla waa bem le Yeh ´ ova ˆ a ˆ ´ ova
ˆ mbus, ba
nkobla le a ga kom Yeh
ˆ ˆ
yonos mimbonga nwe. Ndi Yehova ˆ ˜ ´ ´ ˆ ˆ
ntembee. Ha nyen, bebek le Hiob
nye a nin˜ i boga ni boga, a ntehe be´ ´
a mpa mis me, a nun bo, a kal bo le:
´ ´ (2 Petr ´ oˆ 3:8, 9) A ga
ngeda kiki bes. “Letee me wo, m’a tjoˆ oˆ be´ libak jem
yonˆ os ˆ mimbonga ˆ nwe´ i longe ˜ ngeda, ´ ˆ 27:5) Kii i bi ti
li ngi nsohi!” (Hiob
´
ndi a ye le a bon hala i ngeda bes di ˜ ´ ´ ˆ ngui i honba ˆ
Hiob mandutu ma mo-
´ Kii i nla ni hola ˆ bes ´ i ke ni ˆ
bemek be. masona tolakii ndutu i be´ nye nna-
´ ´ ˜ ´
bisu i ledes botnem yes mu kiki di yak? A be´ yi le Yeh ´ ova ˆ a ga mel´ es´
mbem le Yeh ´ ova ˆ a yon ˆ os ˆ mimbonga ˆ ´ ´ ´
ndutu ye. A be yi ki le to a nwo, Ye-
´
nwe? (Yakobo 5:7) Di ga ke ni bisu ˆ ˆ ˆ 14:13-15.
hova a ga tugul nye.—Hiob
i led´ es ´ botnem ˜ yes ´ ibale di nte´ nbe ˜
w22.06 22 § 9
´ ˆ
ni Yehova, nu a mbon le i mam di ˆ
ˆ ol ˆ nem ˜ ˜
mbod ma ga yon toi. I ma- Ngwa koo, 9 Hikan
liga, Bibel i nunda ˜ le botnem ˜ i nki- Jon haana nyen ni nlama soohe: “A
ha ni hemle. Inyu bana botnem, ´ ˜ di ´ nu a ye´ i ngii, jolˆ jon˜ li te´ e-´
Tata wes
´ ´ ova ˆ ´ ni le
nlama hemle le Yeh a ye, ba lipubi. Ane yon˜ i loo. Somb ˆ olˆ yon˜
a ye´ “nu a mbom i bot ˆ ba nye´ n˜ toi ˆ ˜ ´ ˆ
i bona.”—Mateo 6:9, 10.
nye.” (Lok ˆ Heber ´ 11:1, 6) Kiki di
ˆ ´ ´ ova ˆ Kinje bisai di gwe´ i soohe Yeh ´ ovaˆ
ga konde hemle le Yeh a ye´ toi, ˜
ˆ Nhek ngii ni ’isi. Honol ki, di nla soo-
hala ki nyen di ga konde ba nkwoog ´ ova ˆ ´
ˆ os ˆ toi i mam mo- he Yeh hiki ngeda ni mahop mo-
nkaa le a ga yon ˆ ´ ˜ i do-
ˆ ˆ Inyu led ´ es ´ toi bot- masona, bisu bi ngeda, to di nini
masona a mbon.
˜nem yes, ´ di nlama soohe Yeh ´ ova, ˆ kta, to di ye´ i mok, di nla soohe di yik
le a nemble ˜ ´ Di nlama ti nye ma-
bes.
di an˜ ki Banga ˜ ye. ´ To hala kiki di ´ inyu jam li. Kine
yega ˜ David a be´ gwes ´
nla be´ tehe Yeh ´ ova, ˆ di nla koˆ oge ˆ
masoohe. A bi kal Yehova le: “Masoo- ´ ˆ
ˆ os ˆ nye, di nla-
nye bebee. Inyu pod he mem ma pam bisu gwon˜ kiki binji-
ma soohe nye, di bak nkwoog nkaa ˜ (Tjembi
njin.” ´ 141:1, 2) Ha i ngeda ´ i,
˜ ´ ´ emia ´
le a nemble bes.—Y er 29:11, 12. biprisi bi be´ yon˜ ngeda ´ inyu koˆ oba ˆ bi-
w22.10 26-27 § 11-13 ˜
njinjin bi bi be gweelana inyu beges ´ ´ ´ ´ ´
˜ Yeh´ ova.
ˆ (Manyodi 30:34, 35) David a
Ngwa mbok, 8 Hikan
bi yon˜ hihega ´ hi binjinjin˜ inyu eba ´ le
Hiob a yon hop, a bodolˆ tiihe hilo
ˆ ˜ ˆ ´ ˜ ´
a be yon ngeda i kooba ilole a nsoo- ˆ ˆ
hie´ hi ligwe´ e.—Hi ´ ob ˆ 3:1.
he Yeh ´ ova. ˆ Hala nyen yak bes ´ di nla-
´ ˆ a ye´ ike- ´ ˜
ma bon. Masoohe mes ma nlama le- ´ ´
Di hegda le i jam lini, Hiob
te´ libu a nogok njoghe. ˆ (Hiob ˆ 2:8) mel´ Yeh ´ ova. ˆ w22.07 20 § 1-2; 21 § 4
I bot ˆ ba nkal le ba ye´ mawanda me´
ba n˜ om ˆ nye nsohi, ba obhak ˆ nye jol. ˆ
 ˆ ˜
Ngwa jon, 10 Hikan 14:6, 7) Lelaa i jam li, li mboˆ na? ˜ Di
´ ova
ˆ a nkal le: “Mapuna ma ˜nanle ˜ ngandak bot ˆ na
˜ n˜ nlam. Munu
Yeh ´ ´ ngandak bot ˆ i na ˜ n˜ bi-
ye´ mem; men m’a timbhe.” ngeda yes,
´ ˜ ´ ˆ ´
—Romaˆ 12:19.
kaat, i bengege bivideo i site yes
jw.org iket ´ e´ iloo 1 000 hi dilemb. ´
´ ova ˆ ´ ova ˆ
Yeh nyen a mpun. Yeh a nti Juu li bakena ntoˆ n˜ li bi ti kunde le
´ ´ ´
be bes kunde le di saa i ngeda ba ba kobol i kaat ini di ngwel´ el ´ inyu
mbon˜ bes ´ beba. ´ (Roma ˆ 12:20, 21) ˆ
niiga bot Bibel le Nin ilam i boga ni ˜
Kiki di ye´ bikweha ´ bi bot, ˆ di ta be´
boga! iket ´ e´ iloo 700 i dilemb. ´ w22.07
le di ke´ es ´ longe ˜ kiki Yeh ´ ova. ˆ (Lok ˆ
9 § 6-7
´
Heber 4:13) Ni le ngim mangeda, di ´
˜ ˜
nke´ es ´ be´ longe ˜ inyule di nke´ es ´ inon- ˜ Ngwa njangumba, 12 Hikan
naga ni i yom di nhonol. Yehova a ˜ ´ ˆ ´ ´ ´
I ngeda bati maeba ba ye
bi gwel´ el´ Yakob ˆ oˆ inyu kal le: “Hiun
ngandak, mam ma nke longe. ˜
hi mut binam hi nlona be´ telepsep ´
—Bingeng ´ en ´ 11:14.
ˆ ˆ
i Nyambe.” (Yakobo 1:20) Di nla- ´
Yesu a be´ kon ˆ ol
ˆ bot ˆ ngoo. N˜ oma ˆ
ma yi le Yeh ´ ova ˆ a ga pem ´ es ´ mbagi
´ ˆ
Mateo a nkal le: “I ngeda ´ a bi tehe
i nya i tee sep. I ngeda di nweh ´ ´ ´ ´ ´ el, ´
mamut, a kon mo ngoo, inyule ba
hala a n˜ eba ´ le di mbod ˆ ol ˆ Yeh ´ ova ˆ
˜ ´ be´ tet ´ mo, ba be´ yoi ˆ ki mo, kiki mi-
nem. I ngeda di mbii mam i moo ma
´ ova, ˆ ntomba mi mi gwe´ be´ nte´ eda
ˆ ´ be- ´
Yeh di n˜ eba ´ le di gwe´ botnem ˜ le
ˆ mba.” (Mate´ oˆ 9:36) Baa yak Yeh ´ ovaˆ
a ga tibil mam momasona. I mbok
˜ a ye´ hala? Yesu ´ a kal le: “Tata wem
yondo, ‘di ga honol ha b e´ mam
˜ ´ nu a ye´ i ngii a ngwes ´ be´ le mut to
mabe ba bi bon bes, to bigda mo ´ ´ ˆ
˜ ´ wada ikete bana bot batitigi a tjiba.”
i minem.’—Y esaya 65:17. w22.06 10-
(Mate´ oˆ 18:14) Kinje bibuk bi nled- ´
11 § 11-12 ´
hana! Kiki di nyi Yesu, hala nyen di
˜ nkonde ˆ gwes ´ Yeh ´ ova.ˆ Ibale di nyi-
Kel sonde, 11 Hikan
la mawanda ma minhoˆ olak ˆ mi bilok ˆ
Bilon gwobisona gw’a oo be´ inyule
˜ ˆ
bike´ e´ iket ´ e´ likoda, hala a ga bon˜ le
ni ye´ banigil bem.—Mate´ oˆ 24:9. di konde ˆ unda bot ˆ gweha, ´ di kon- ˆ
I ngeda ´ ba noo ˜ bes ´ hala, hala a de ki hol. Be´ nge ˜ kiki ba ye´ mase´ e! ´
˜ ´ el´ toi Yeh ´ ova. ˆ ´
Ba ntam be kiki ba bi yon makidik ˜
nunda le di nlem (Ma-
´ ˆ
teo 5:11, 12) Nsohop nyen a nsal i gwel´ el´ Yeh ´ ova. ˆ Bat bo le ba anle ˜
ˆ oˆ i yosona, ˆ ˜ ´ ˆ
i bol ndi a nla be´ Yesu. ´ we mam ba ma bon i nson Yeho-
´
Kiki Yesu nyen a nkena likalo, na ˆ ˜ n˜ va. Nwaa le u nyon˜ makidik, bat bo
˜ nlana ˜ ´ ˆ ban˜ le: “Ngeda ´
nlam u na bilon˜ gwobisona. ˆ maeba.
´
U hoya bati
Kii i nunda ˜ hala? I ngeda ´ di na ˜ nal ˜ maeba ba ye´ ngandak, mam ma nke
˜ n˜ nlam, ndutu ipe di ye´ di boma ˜
longe.” w22.08 3 § 6-7
na
i ye´ le di mpot be´ mahop moma-
sona. ˆ I kaat Masoola, Yesu ´ a bi yis
˜noma ˆ ˆ
Yohanes le bot ba ga anal ˆ ˜ na ˜ n˜
nlam ni ngandak dilemb. ´ (Masoola
 ˜ ´ ´
Ngwa um, 13 Hikan Yesaya 48:17) Di nyi le di nla nhem-
´ ova
ˆ ma ye´ i ngii bot
ˆ le mam momas ona ma ye iket ˆ ´ ´ e´
Mis ma Yeh
ba te´ e´ sep.—1
´ ´ oˆ 3:12.
Petr Bibel. I yom nyimam wada a kal
´ ˆ i ye´ maliga, a kal le : “Tembee yo
Besbobas ona d’a boma mandutu. ki yo i ta be´ iket ´ e´ Banga˜ i Djob. Di
Ndi, di ta be´ besbotama. ´ Kiki isan˜ ˆ ´
koli hemle i yom Bibel i nkal inyule
nu a ngwes bon be, Yehova a ye´ ha ´ ´ ´ ˆ
di mbod ˆ ol ˆ Nyambe nem.” ˜ w23.01 2
inyu tat bes. ´ A ye´ bes ´ ipan, ˜ a ye´
§ 1-2
ki bebee i hola bes i ngeda di gwe´ ˆ ´ ´
˜
ngoˆ n˜ ni mahola. ˆ (Yesaya´ 43:2) Di Ngwa mbok, 15 Hikan
nyi le di nla honba mandutu mes ˆ ´ ˆ ˜ ´ ´
´ ova ˆ ´ mam mo- Di tonna ki bes ni bes.
inyule Yeh a nti bes —Lok ˆ Heber ´ 10:24.
masona ˆ ma mbeda ´ bes´ inyu honba. ˆ
Inyu ledes ´ ´ lok ˆ ke´ e´ yes, ´ di nlama
A nyible bes ´ njel i soohe nye, a nti
ˆ
hola bo i bana hemle ngui. Lok´ ˆ ke´ e´
bes ´ Banga ˜ ye, ´ biniigana munu ntoˆ n˜
´ ni lok ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ˆ ihogi, ba nyahal bo. Bape ba nkon
we, ni i bo-
ˆ ´ ˆ ´ ´ ngandak, tole ba bi babaa bo. Bape
lom i i ye ha inyu hola bes i nge-
´ ´ ´ ´ ki, ba mbem lisuk, ndi li nai le li
da di gwe ndutu. Di ye masee i yi le ´ Manoodana mana mon lok ˆ
´ ova ˆ a ntat bes. ´ “Minem ˜ ´ mi nlo be.
Yeh nwes
´ ´ ˜ ke´ e´ i mboma munu ngeda ´ ´ Yak
yes.
nkon masee inyu mam a bi bon.” ˆ ke´ e´ i be´ boma
´ ´ ˆ i hiai hi bisu, lok
(Tjembi 33:21) Inyu unda Yehova
i nya mandutu i. Paul a bi gwel´ el´ Bi-
le di nkon mase´ e´ ni mam a nti bes, ´
´ es ´ hemle
´ ˆ ke´ e´
tilna inyu led i lok
di nlama gwel´ el´ mo. Di nlama bon˜ ´ Kiki hihega, ´ ˆ Yuda i i be´
ˆ ´ ye. Lok
kii yosona i mbeda inyu bon˜ le Ye- ´
ˆ ´ Hala a bikristen i be´ le i badba lelaa i nla
hova a kee ni bisu i tat bes. ˆ bap ba lihaa ba ba nkal
ˆ timbhe bot
nkobla le ibale di nke ni bisu i no- le base i Lok ˆ Yuda i nlel i bikris-
gol ˆ Yeh ´ ova, ˆ di bonok ˜ ki somb ˆ ol ˆ ye, ´
´ ten. Kaat Paul a bi tilna bo, i bi
a’ tat bes i boga ni boga! w22.08 13 lama l ed ´ es´ hemle´ yap ngandak.
§ 15-16 (Lok ˆ Heber
´ 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25)
´ ´ ˜ Paul a bi tibil tonol ˜ i jam li, jon ba
Ngwa ngee, 14 Hikan
˜ yon˜ yosona ˆ i ye´ maliga. be´ le ba gwel´ el´ i kaat i inyu timbhe
Banga i bot ˆ ba be´ kolba bo. w22.08 23-24
—Tjembi 119:160. ´
§ 12-14
Ngandak bot ˆ len i nyi ha be´ njee ba
ˆ
nla bodol nem. Ba mbadba too ba- ˆ ˜
ane, banyimam ni bot ˆ ba m’boˆ ba
ˆ ˜
nton toi bo. Ba mbod ˆ ol ˆ be´ ki to
baega ´ bibase nem. ˜ Di nok inyuki
ba nhemle ´ be´ ki to Bibel. Bagwe- ´
lel´ ba Yeh ´ ova ˆ ba ye´ nkwoog nkaa
le a ye´ “Nyambe nu maliga” ni
le a ntoˆ n˜ toi bes. ´ (Tjembi ´ 31:5;
 ˜
Ngwa koo, 16 Hikan ma mon ma ye´ “mam ma mbuu.”
ˆ ˆ ´ ˆ ˜ ´ ova ˆ a ye´ “Nyambe nu ma-
I mut a mbodol Yehova nem a ye´ Kiki Yeh
´ ´
nsaibak.—Yeremia 17:7. se´ e,”
´ i bot ˆ ba mbeg ´ es ´ nye ba nla-
ma ba masee. (1 Timot ´ ´ ˆ e´ oˆ 1:11) Baa
Munu nkon˜ ’isi u Satan, bot ˆ ba nyi
mam ma nin˜ yes ´ momasona ˆ ma nla-
´ ˆ
be njee ba nla bodol nem. Mabo-ˆ ˜ ˜ ˜
˜ ˆ ba nyunga, ˜ ma ke longe inyu bon le di ba ma-
nok ma bot baane ba se´ e?´ Heni. Mu nkwel we, ´ Yesu ´ a bi
nkon ’isi ni baega bibase ma nte´ e´ n-
˜ ´ ˜ ˆ
kal le: “Bot ba modop,” ba nla ba
ga bo ngandak. Yak mawanda map,
ˆ bap ba lihaa ni bot ˆ bap ba li- mase´ e. ´ Yesu ´ a bi kal le yak i “bot ˆ ba
bot ˆ
bi kohna ndeenga inyu telepsep,” ´ ´ ˜ ´
ˆ ba mbena ´ ´
bok weha bo nyuu. Hala loˆ nni
˜ ba bot ˆ ba “nsol” inyule ba ye´
a nhel´ es ´ be´ bes. ´ Bibel i bi kal le:
ˆ . . . bot ˆ b’a ba . . . banigil ba Kristoˆ ba nla ba mase´ e. ´
“I dilo di nsok,
ˆ ´ ˆ ba (Mate´ oˆ 5:4, 10, 11) Yesu ´ a bi niiga
bot ba ba ta be maliga, . . . bot
ˆ le mut a nla ba mase´ e, ´ ha be´ inyule
minsohi, . . . baliibana bot.” Hala a
ˆ ba ga bana mabonok ˜ mam me´ momasona ˆ ma nke longe, ˜
nkobla le bot ˆ ˆ ˆ ˜ ´
ndi inyule a nyonos ngon ye i mam
ma nyambe nu nkon˜ ’isi unu, nu ba
ma mbuu, a ban-ga maada ma bas
nla be´ bod ˆ ol ˆ nem.
˜ (2 Timot ˆ e´ oˆ 3:
ˆ oˆ 4:8. w22.10 6
ˆ
1-4; 2 Korinto 4:4) Ndi, bes ba di ´ bas ni Djob.—Yakob
ye´ bikristen di nyi le di koli ˆ bod ˆ ol ˆ § 1-3
´ ˆ ˜
Yehova nem. Di nyi le a ngwes bes ´ ´ ˜
Kel sonde, 18 Hikan
ni le “a ga tjoˆ oˆ be” ´ mawanda me. ´
´
(Tjembi 9:10) Di mbodol yak Yesu ˆ ˆ ´ I mut a gwe´ banga ˜ yi a mom nwee.
´ ´
Kristoˆ nem ˜ inyule a bi ti nin˜ ye´ inyu —Bingengen 11:12.
yes. (1 Petroˆ 3:18) Di nyi le i yom
´ ´
I ngeda ´ di gwe´ pek, ´ di nyi le “nge- ´
Bibel i mpot i ye´ maliga.—2 Timo- ˆ
da i [ye inyu] ´ ´
´ ˆ
teo 3:16, 17. w22.09 2 § 1-2 ˜ ˜ mom nwee ni ng´eda
i pot.” (Nanal 3:7) Ngim mangeda,
ˆ ˜ nsen˜ u ye´ le mut a mom nwee iloo-
Ngwa jon, 17 Hikan ´
le a pot. Kiki hihega, man˜ wada u
I mut a nkon Yehova woni˜ a ye´ ´ ˆ
u ma sal ngandak nton˜ u Yeh ˆ ´ ova,
ˆ
mase´ e,´ nu a nkil mu manjel me.´ u mbena ´ ke i hola ˆ makoda ma ma
´
—Tjembi 128:1. gwe´ mandutu. Man˜ umpe u nkal
Ba nkal be´ le mut a ye´ mase´ e´ ndik le: “I manke´ e´ nu a ta a yeelak be´
inyule a nol. Inyule a nla nol len, mam ma makoda mape.” Hala a bi
yani a nol be. ´ Ndi mut a nla ba bon˜ le miman˜ mi mi ye´ nlel´ em ´ liko-
˜ ´
mase´ e´ nin˜ ye´ yosona. ˆ Lelaa hala a da ni i man u, mi ti nye lipem. Ba
nla boˆ na?
˜ ´
Yesu a bi tonol ˜ i jam li nyi le a ta be´ le a kal bot
ˆ bape mam
´ ˆ map. I ngeda´ di mpot maliga, bot ˆ
i nkwel we i ngii hikoa, a kal le:
ˆ ol
ˆ bes ´ nem.
˜ ´
“Mase´ e´ ni bot ˆ ba nyi le mam ma ba mbod I ngeda mut
´ ˜ (Mate´ oˆ 5:3) a mpot maliga, di mbod ˆ ol
ˆ nye nem ˜
mbuu ma ye bo nsen.”
´
Yesu a be´ yi le bot ˆ ba binam ba bi inyule di nyi´ le a ta be´ le a kal bes ´
´ ´ ˆ ˆ ´
hega ni ngoˆ n˜ ikeni ˜ i yi ni i beg
´ es
´ bitembee.—Efeso 4:25; Lok Heber
Nhek wap, Yeh ´ ova
ˆ Nyambe. I mam 13:18. w22.09 12 § 14-15
 ˜ ˜ ´ di ye´ le di nimis binin˜
Ngwa njangumba, 19 Hikan le mi tat bes,
´ ´ ˜ ´ ´ ˆ
gwes. (Lok Heber ´ 13:17) Ngandak lok ˆ
Pek i ta be, to banga yi, to maeba
ma ma nla bok sombol i Yehova. ˆ ˆ ˆ ´ ˆ ke´ e´ i bol
ˆ om ˆ ni i boda ˆ i bi ke nkon˜
—Bingeng ´ en ´ 21:30. wap ngwe´ e´ inyule bikuu, tole yubda
ˆ i ntjel´ emble i ngeda ´ bi be´ nyoo. Ndi ba bi bon˜ kii yosona ˆ
Ngandak bot
˜ ´ i “mbed ´ es ´ kin˜ i mbedg ´ e.” ´ ba nla inyu neebe i mahe´ nha ˜ ma, ba
banga
´
pek
´ ˜ ke ki ni bisu i gwel´ el´ Yeh ´ ova
ˆ ni ngui
(Bingengen 1:20) Inonnaga ni Bibel, yap yosona. ˆ Kiki bikristen bi hiai hi
mintoˆ n˜ mi bot ˆ maa mi ntjel´ emble
bisu, bi nde´ e´ nga ˜ i bi bon˜ le bi tjama,
banga ˜ pek: ´ “Bot ˆ ba ngiyi,” “bot ˆ ba mi- ˜
ˆ ˆ ˜ ˆ ´ en ´ hala nyen yak bo ba nke ni bisu i anal
njoha,” ni “bijon bi bot.” (Bingeng ˜ ˜ ˜
“nan nlam u banga i Nyambe.” (Mi-
ˆ ba ngiyi” di ye´ bot ˆ ba ˆ
1:22-25) “Bot
´ ˆ ˆ bape nson mi baoma 8:4) I te´ e´ likaloˆ i nho- ˆ
ba nhemle mam momasona, bot ˜
la bo i bok mahonol map mu Ane, ha
ba mpala ki yumus bo. (Bingeng ´ en ´ ´ Inyu hala nyen
´ ˜ ki didun di mu mandutu map be.
14:15) Kiki hihega,
ˆ baega ´
honol
ˆ ba m’boˆ ba ba mpam i te´ eda ´ mase´ e´ map ni nsan˜
bot bibase ni bot
wap. w22.12 19 § 12-13
nyumus. Hala a ye´ a sok ˆ yak a te´ e´ nga ˜
bahogi i ngeda ba nyi le i baega bana ´ ´ ´ ´ ˜
ˆ kaat Binge- ´ Ngwa ngee, 21 Hikan
ba nyumus bo. Ndi i bot ´ ova
ˆ a ye´ ni me; m’a kon be´ me
ngen ´ 1:22 i mpod ˆ ol, ˆ bomede bon ba Yeh
´ ´ e´ e´ di bot ˆ inyu- ˜ ´
woni.—Tjembi 118:6.
mpohol i yegle diteg
le hala a nlem ´ el´ bo. (Yer ´ emia
´ 5:31) ´ ova ˆ ´ Ilo-
Yeh a ndiihe hiki wada wes.
Ba ntop be´ non˜ i yom Bibel i nkal, ˜ ˆ
le a nom baoma be likalo, Yesu a bi ´ ˆ ´
´ be´ to timbhe inyu mabo-
ba ngwes koˆ oba ˆ bo i ngolba i be´ bem bo. (Ma-
˜ map. Ibabe´ pe´ ena, ´ di nye´ n˜ be´ ni-
nok
ˆ ´ ´ e´ e´ di teo 10:29-31) Inyu bon˜ hala, a bi gwe-
´ ˆ ´
gle bot ba ba mpohol i yegle
ˆ ´ en ´ 1:32; 27:12. w22.10
diteg lel´ dihega ´ di dinuni bon ba Israel ba
bot!—Bing eng be´ bena ´ tehe, diuuna. I hiai hi bisu,
19 § 5-7 i dinuni di di be´ hee be´ to yom, ndi
˜ Yesu a kal banigil be´ le: “Ndi to hia-
´
Ngwa um, 20 Hikan
´ da hi nkwo be´ ’isi ibabe´ le Ison˜ nan a
Suhlana bebomede isi hiki mut yi hala.” I mbus, a konde ˆ le: “Ni gwe´
binam ba nte´ e.—1 ´ Petr´ oˆ 2:13.
mahee iloo ngandak diuuna.” Yesu ´ a
Ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova ˆ u nti bes ´ biniigana bi yis banigil be´ le, ibabe´ pe´ ena ´ Ye-´
ˆ
inyu soˆ n˜ bes. ´ Ba ma hoˆ nlaha ˜ bes ´ nga- hova a ndiihe hiki wada wap, jon ba
ndak ngele le di nlama ti miman˜ no-
´ ´ be´ lama be´ kon ngolba woni. ˜ Banigil
´ tel´ ef ´ on, ˆ i i ga hola ˆ bo i se- ´ ba bi lama bigda bibuk bi Yesu ´ hiki
mba yes ´
bel´ bes ´ ibale mam ma mbep. Ba ye´ ki ngeda ba be´ tehe diuuna mu kiki ba
le ba kal bes ´ hee di nla leba ´ homa li- be´ te´ e´ likaloˆ i bitison ni i mambai. To
solbene, lelaa di nla nyodi mu nkon˜ hee homa u ntehe man hinuni, bigda
´ ni lelaa di nla kohna ˆ le Yeh ´ ova ˆ a ndiihe we ngandak inyu-
wes, i gwom bi
nla bane bes ´ nsen. ˜ Ba ye´ ki le ba ton- ˜ le yak we u “gwe´ mahee iloo ngandak
´
le bes lelaa ni imbe ngeda di nla hola ´ ˆ diuuna.” Jon u kon ban˜ woni, ˜ ni ma-
ˆ bape. Ibale di non˜ be´ i biniigana ˆ ´ ´
hola me w’a yembel ngolba. w23.03 ´
bot
bi, besbomede ´ ni miman˜ mi mi gwe´ 18 § 12
 ˜ ˆ i nin.
˜ I ngeda ´
Ngwa mbok, 22 Hikan na bot a be´ hana ’isi,
Ni mbon˜ le Faraoˆ ni bagwel´ el´ be´ Yesu a bi unda le Isan˜ a bi ti nye
´
´ ni nha ki panson˜ i woo ˆ
i ngui i. (Yohanes 11:23-25, 43, 44)
ba oo bes,
´ Nano, Yesu a ye´ i ngii, a bi kohna
´ ˆ
wap le ba nol bes.—Manyodi 5:21. ˆ
´ “kunde yosona i ngii ni ’isi.” Hala a
Di nla bana mandutu i ngeda
´ li nsoˆ na ˜ le di gwel´ el´ Yeh ´ ova ˆ
lihaa mbon˜ le, a nla yon ˆ osˆ i mbonga ˆ unu le
jes tole ˆ bobasona
“i bot ˆ ba ye´ iket ´ e´ son”˜ ba
i ngeda ´ di nimis bol ˆ oˆ yes. ´ I ngeda ´ di ˆ ˜
´ ´ ˜ ga tuglana, ba ban-ga pola i nin i boga
nom ikete ndutu, di nla lehel nem, di ni boga.—Mate´ oˆ 28:18; Yohanes ˆ 5:26-
tomb. Ha nyen Satan a ye´ a gwel´ el´ 29. w22.12 5 § 10
i pola ˆ i inyu tinde bes ´ i honol ˜ le Yeh ´ o-ˆ
´ ´ ´ ˆ ˆ ˆ ˜
va a ngwes be bes, jon di nogol ndu- Ngwa jon, 24 Hikan
tu. Nsohop a nsomb ˆ ˆ le di honol
ol ˜ le ˆ ba liten
´ li Israel ba ga tjel´
Bot
Yehova ni nton we bon ba mbon˜ le
´ ˆ ˆ ˜ ´
emble we ´
di nok ndutu. I jam li jon li bi pem ´ ´ ´ ´ inyule ba ntop be emble
´ ´ ´ el me.—Ezekiel 3:7.
bon ba Israel i ngeda ba be i Egip- ´ ´
to.ˆ Ba bi bok ˆ ndugi ba tehe le Yeh ´ o-ˆ Kiki ba bi tjel´ emble Ezekiel, Yeh ´ o- ˆ
´ ´ ˆ
va a ntee Mosi bo Aron inyu tohol ˆ va nyen bot ba liten ba bi tjel´ emb-
ˆ ´
´ ˜
bo le ba ba ha ban˜ minkol i Egip- le. Biba
´ Ez ´ nga ´
bi buk kel i len, bi bi
ˆ ba
ˆ
to. (Manyodi 4:29-31) Ndi i ngeda ´ kwes ekiel nkaa le to ibale bot
ˆ ´ ˆ ´ ´
liten ba ntjel emble nye, hala a nso- ˆ
Farao a bi ledhene bo mam, ba bo-
ˆ om ˆ Mosi ˆ bo Aron ˆ nsohi inyu ma- ˆ ´
mbol be kal le a ngwel be nson w´ e u ´ ´
dol
mpod ˆ ol ˆ longe. ˜ Yeh ´ ova ˆ a bi yis ki Eze- ´
ndutu map. (Manyodi 5:19, 20) Kinje
ˆ ol ˆ om
ˆ Mosi ˆ bo Aron ˆ kiel le i ngeda i mam a nlegel ma ´
ngoo le ba bi bod
´ ´ ´ ga yon, bot ˆ ba liten ´ “ba ga yi yaa le
nsohi ki le ba be bagwelel ba Nyambe. ´ ´
´ e´ ndutu yible ˆ ˆ
mpodol a be ipola yap.” (Ezekiel ´ ˆ 2:5;
Ibale yak we u nom iket
´ ˆ ˜ ˜ ˆ 33:33) Ibabe´ peena, i bibanga ´ ´ ´ ˜ bi, bi
Yehova nem won, u bat nye mahola.
bi hogbaha ˆ Ezekiel, ´ bi led ´ es ´ ki nye ka-
w22.11 15 § 5-6
´ a yon
yele ˆ os ˆ nson we. ´ Yak bes ´ di gwe´
˜ ´ ´ ˆ
Ngwa koo, 23 Hikan makend inyule di nyi le Yehova nyen a
´ i legel na ˜ n˜ nlam. A nti bes ´
Me nkal yaga be´ maliga le, ngen˜ i ye´ bi ep bes
´ ´ ´ ´ ´ ˆ
i lo, yak lo i mal lo, le bawoga b’a lipem i ngeda a nsebel bes le ‘mbogi
´ (Yesaya ´
nok kin˜ i Man Nyambe; ba ba bi sedi´ ye.’
˜ni! Ndik kiki Yeh
43:10) Kinje nsima
´ ova ˆ ´ nke-
´
oˆ oˆ b’a nin.—Y
˜ ˆ
ohanes 5:25. ˜ ˜
a bi kal Ezekiel
´
´ ovaˆ le: ‘U kon ban woni,’ ´ a´ nkal yak bes
Yeh a ye´ Lingen li nin, ˜ a gwe´ ki
´ le: “Ni sehla ban.” ˜ (Ez ekiel 2:6) Inyu-
ˆ A bi ti mpod ˆ ol
ˆ Eli-
ngui i tugul bot.
ˆ ki di nlama b´ e´ kon bakolba bes ´ woni? ˜
ya ngui i tugul man munlom nu yik Inyule kiki Ezekiel, ´ Yeh ´ ova
ˆ nyen a bi
muda i Sarepta. ´ ˜ 17:21-23)
(1 Bikine ´ a nhola ˆ ki bes.—Y ´ ´
´ ˆ ma Djob, ep bes, esaya 44:8.
I mbus ng´ eda, ni mahola w22.11 3-4 § 4-5
mpod ˆ ol
ˆ Elisa a bi tugul man mu-
ˆ nu muda Sunem. (2 Bikine
nlom ˜ 4:
18-20, 34-37) I bitugne bi, ni bipe ki,
˜
bi nunda le Yeh ´ ova
ˆ a gwe´ ngui i temb-
´
 ˜
Kel sonde, 25 Hikan mbol nyoo, san˜ i ngui yon di nla-
Mut ba nla bod ˆ olˆ nem
˜ a nte´ eda ´ i ma jo inyu bon˜ le di lem ´ el ´ Ye- ´
´ en ´ 11:13. ˆ
hova. I kaat Roma ˆ 12:2, n˜ oma ˆ Paul
jam ba nkal nye.—Bingeng
a nkal le di nlama yilha maho-
I len ini, di ye´ mase´ e´ i ba ike- ´ ˜ mes
nol ´ yondo inyu yi kii i ye´ so- ˆ
te´ likoda ni miman˜ ni bahola ˆ nson
mbol i Djob. Di nwas ban le nkon˜
ˆ ˜
ba di nla bod ˆ ol ˆ nem.
˜ Di nyi ki ˜ bes, ´
´ ’isi unu u yona ndi di wan
le di ga bana bikaat bi bi mbeda ´
besbomede inyu tehe too mahonol ˜
bes inyu likalo. I lok kee i, i nte´ e-
´ ˆ ˆ ´ ´ ´
ma Djob mon ma n˜ ega ´ bes,´ he ma-
´ longe.
˜ ´ ova ˆ ´ ˜
da bes Di nti Yeh maye- honol ma nkon˜ ’isi be. ´ w23.01 8-9
ga inyu jam li. Ndi, kii di ye´ le di § 3-4
bon˜ inyu bon˜ le bot ˆ ba bod ˆ ol
ˆ bes´
˜nem? Di ngwes ´ lokˆ ke´ e´ yes, ´ di ntoˆ n˜ ˜
Ngwa um, 27 Hikan
ki bo. Ndi di nlama be´ jop ˆ i mam
Beega Yehova mbegee yon,˜ a’
´ ´ ´ ˆ
map. I hiai hi bisu, ngim bikris- nit we. A’ neebe be´ kekikel le
ten i be´ bot ˆ ba hileg´ e,´ ba hak ma-
mut a te´ e´ sep ´ a kwoo.
nyo map i mam ma bot ˆ bape, ba ´
—Tjembi 55:22.
podok ki mam ba nlama be´ pot. ´
(1 Timot ˆ e´ oˆ 5:13) Di bon˜ ban˜ kiki Baa hiki ngeda di mboma mandu-
´
bo. Hegda le mut a nkal we jam je, ´ tu Yehova a mbon˜ jam? Baa a nke-
´ ˆ
˜ ˜ na mam momasona ˆ i nin˜ yes ´ kaye- ´
a anle we le u kal ban jo mut nu-
mpe. Kiki hihega, ´ sita yada i nla kal le di nla kal le beba jam i nla be´ ´

we le i nkon tole i gwe´ ndutu ipe. kwel´ bes ´ yanga? ˜

˜ ˜ Hala be nyen Bi-
´

A anle ˜ we le u kal ban˜ mut numpe bel i niiga. (Nanal 8:9; 9:11) Ndi
ˆ ol ˆ nye. w22.09 di nyi le i ngeda ´ di mboma ma-
i jam li. U nlama nog ´ ˆ ˜
10 § 7-8 ndutu, Yehova a ntehe, a nemble ki
masoohe mes. ´ (Tjembi ´ 34:15; Yesa- ´
˜ ˜ ´ ova ˆ ˆ bes ´
Ngwa njangumba, 26 Hikan ya 59:1) Yeh a nla yak hola
˜ i honba ˆ mandutu mes. ´ Lelaa? Jam
Ndi ni henla, mu kiki ni nyilha ´ ova ˆ
mahonol ˜ manan yondo. jada Yeh a mbon˜ inyu hola ˆ bes ´
ˆ li ye´ le a ye´ a led ´ es ´ bes ´ i longe ˜
—Roma 12:2. ´
ngeda. (2 Korintoˆ 1:3, 4) Baa u ngi
I buk Grikia ba ngwel´ el´ hana le “i honlak ˜ i ngeda ´ u be´ boma mandu-
yilha mahonol ˜ yondo” i nla ki kob- ´ ˆ ˆ we? Di mbena ´
ˆ ˜ ˆ mahonol.”
˜ tu, ndi Yehova a hola
la le “i bongol Jon ba ta ˆ
nogda le Yeh ´ ova ˆ a nhola ˆ bes ´ i nge- ´
be i kal bes hana le di bon˜ ndek
´ ´ ´
da ndutu yes i ntagbe. w23.01 17-18 ´
mam malam, ndi le di nlama tibil § 13-15
wan nin˜ yes ´ di he´ nha ˜ mam ma nle- ´
mel´ be´ Yeh ´ ova.
ˆ I ta be´ jam di mbon˜
ndik ngel´ e´ yada, ndi di mbon˜ jo nin˜
´ yosona.
yes ˆ I ngeda ´ di mba peles,
mam momasona di mba di mbon˜
ˆ
ma ga lem ´ el´ Yeh ´ ova.
ˆ Ndi nwaa le di
 ´ ´ ˜ ´ ki yo. Di nla ot ˆ biniigana mu
Ngwa ngee, 28 Hikan gwes
˜ ´ ˆ ii
I nuga bikai i i be,´ ndi i ta be´ . . . bibanga Yesu a bi kal ngim bot
i [nke] i tjiba.—Masoola 17:11. be´ yi Mben ´ kiki bo bayimben, ´ Fa-
risai ni Sadukai. I baega ´ bibase ba,
I nuga bikai ini i ye´ kiki nuga i bi- ba be´ an˜ Bibel hiki kel, ndi ba bi
kai i i gwe´ mino ˜ minsaambok, ndi yo
nwas be´ le i bane bo nsen. ˜ Yesu
´ a bi
ˆ ˆ ˆ ˆ ´ el
´ yo le ´
i nkoyop tjoom. Bibel i nseb eba mam maa ma ma bi soˆ na ˜ le Bi-
“oˆ ngba
˜ i nuga bikai,” i nunda ˜ ki le bel i bane bo nsen. ˜ Bibanga ˜ ´ a
Yesu
i ye´ “kine ˜ i nyon ˆ os ˆ juem.” (Masoola
bi kal bo, bi ga hola ˆ bes ´ (1) i kon-ˆ
13:14, 15; 17:3, 8) Mu i yiinda ye, ´ Yo- ˆ ´
de nok Bibel, (2) i leba tik ngok mu
hanes a ntehe le i “kine” i, i mbok ˜ ˆ ˜
Banga i Djob, ni (3) i nwas le Bibel
i ba, ndi ngim ngeda ´ i ba ha be, ´ ˆ ´ i he´ nha.
˜
i hola bes w23.02 8-9 § 2-3
ndi i mbus i temb i pam. I kine i, ´ ˜
˜
i ye´ Adna i bilon˜ (ONU), yon i nit Ngwa koo, 30 Hikan
mam ma m’boˆ i nkon˜ ’isi wonsona! ˆ
Mut yihe a ntehe jam libe a solop.
I be´ ndugi Likoda li maten ´ (SDN), ´ en
—Bingeng ´ 22:3.
ndi i ngeda ´ Gwet ´ bi Ntola ˆ II, likoda
˜
Di nlama kengle mintuk ni mut nu
li li bi nyoi. Li bi temb li pam i mbus ´
´
a ta be sobiina wes, ´ di kengle ˜ ki
gwet ´ ni lini jol ˆ le, Adna i bilon. ˜ Ni
ngandak nyoba, ˆ mbina je, bibuk
ˆ
njel ngim bipodol, binuga bi bikai bi ˆ
˜
bibe, bilingeli ˜
nge bi bisan˜ ni bi ma-
ntinde bot ˆ i kolba Yeh ´ ova
ˆ ni bagwe- ´
´ ´ ˆ lal ma nyega, ni mam mape ki.
lel be. Jon Yohanes a nkal le binuga ´
˜ bi nkon˜ ’isi wo- (Tjembi 101:3) Nsohop a nye´ n˜ ma-
bi, bi nkot “bikine ˆ os ˆ maada mes ´ ni Yeh ´ ova.
ˆ
ˆ ´ ´ on,
ˆ “hilo njel i ob
nsona” i gwet bi Armaged ´ ˆ ˜ ´
˜ hi Nyambe Nu ngui yosona.” ˆ (1 Petro 5:8) Ibale di nyon be yihe,
hikeni
Satan a nla bon˜ le di bana bilem
—Masoola 16:13, 14, 16. w22.05 10 bibe kiki bo tama, mal oga, ˆ hu-
§ 10-11 luk nem, ˜ ˆ
oa, ngok, ˆ ni hiun. (Ga-
Ngwa mbok, 29 Hikan
˜ latia 5:19-21) Ibale di nhoo be´ jos ˆ
gwo san, ˜ bi no ˜ minkan, ˜ bi yila kiki
˜ n?
˜
Kii u nok mu yom u na mboˆ n. ˜ (Yakob ˆ oˆ 1:14, 15) Hiandi
—Lukas 10:26. hiada hi hi soli ˆ hi ye´ biloˆ n˜ bibe. Di
´ ´ yemede a bi kahal an˜ nlama unda bot ˆ bobasona ˆ ˜
longe-
I ngeda Yesu ˜ ´ ˆ
Bitilna, hala a bi bon˜ nye le a yi Bi- nem di tinak bo lipem,
˜ ˆ ´
ndi di hoi-
tilna, a gwes ´ gwo, a bon˜ ki i mam a ga ban le i bot bes ni bo di nki-
´ i bon˜ i mam
be an mu. Di bigda i jam li bi boˆ na
´ ˜ ˜ ha, ba nla tinde bes
´
i tempel ´
i ngeda ´ a be´ ena
Yesu ´ ndik ba mbon. (1 Korintoˆ 15:33) Ibale
˜
´ ba ba be´ yi mben ´ di nog ˆ ol ˆ maeba ´ ma Yesu ´ mana, d’a
12 nwii. Balet
Mosi ˆ longe˜ longe, ˜ “ba be´ nhelek ki- kiha be ni bot ba nogol be´ mamben
´ ˆ ˆ ˆ ´
´ ova. ˆ
yaga inyu ngap ye´ i nok mam, ni ma Yeh (Lukas 21:34; 2 Kori-
inyu mandimbhe me.” ´ (Lukas 2:46, ntoˆ 6:15) D’a kengle ˜ tjandi di Nso-
´
47, 52) Yak bes ibale di na ˜ n˜ Ban- ˜ hop. w23.02 16 § 7; 17 § 10-11
ga i Djob hiki ngeda, ´ di ga yi yo, di
 ˆ ˜
Ngwa jon, 31 Hikan yada le Kimberly. Ba bi ti nye de-
´ Nyambe ini le: di nogˆ olˆ voir ni nudu ˜ numpe i suklu. I nge- ´
Gweha
mamben ´ me;´ ndi mamben´ me´ ma da ba bi bon˜ i devoir li, i nudu ˜ nu
a bi yimbe le Kimberly a be´ be´ kiki
nyet´ be.—1
´ ˆ
Yohanes 5:3.
´ yon˜ inyu Yeh ´ ova
ˆ ˜ inyu- bana baudu bape. A be´ sok be´ bot, ˆ
Gweha i nan, ´ ´
a beena bibuk bilam, a be pot be to ´ ´
le u nigil i yi nye. Ibabe nkaa, ngoˆ n˜ ´
mpungu. ˜ I jam li, li bi tihba i nudu ˜
yon˜ i ye´ le u ba liwanda je´ nano ´
nu a be bon suklu ni Kimberly, a ˜
ni i boga ni boga. Hala a nla boˆ na. ˜
bod ˆ ol ˆ nigil Bibel. Yeh ´ ova
ˆ a ye´ ma-
Yeh ´ ova ˆ nyemede a nkal we le, kon- ˆ ´ ´ ´ ˆ ˆ ´ bi
˜ see ngandak ngeda bipodol gwes
ha nem we´ mase´ e. ´ (Bingeng ´ en ´ 23:
nhola ˆ bot ˆ i yi maliga ! Di gwe´ ngoˆ n˜
15, 16) U nla konha ˆ nem˜ we´ ma- ˆ ol ˆ gwes ´ bi ti Yeh ´ ova ˆ ´
le bipod lipem.
se´ e´ ni bipod ˆ ol ˆ gwon˜ yak ni mabo-
w22.04 5-6 § 5-7
˜
nok mon. ˜ Makidik u nyon˜ mon ma
´ too u ngwes ´ toi Yeh ´ ova.
ˆ ˜
ga eba Jam Ngwa njangumba, 2 Dipos
lipe li tane be´ we nsen˜ kiki lini. Le- Boda ˆ . . . [ba] be´ gwel´ el´ nkus wap
´ Yeh ´ ova?
ˆ
laa u nla unda le u ngwes inyu sel´ el´ bo.—Lukas 8:3.
Jam li bisu u nla bon˜ li ye´ le soo- ´ a bi mbuubaha Maria Magdale- ´
he Yeh ´ ova,
ˆ u ti nye nin˜ yon. ˜ (Tjembi
´ Yesu
40:8) I mbus hala, w’a unda i mba- na, nu a be´ ena ´ mimbuu mimbe min-
mba le u nti nye nin˜ yon, ˜ ni njel sob- ˆ saambok. Kiki a be´ mase´ e, ´ jon a bi
ˆ (Lukas 8:1-3) Ma-
le. Makidik ma, ma ye´ malam nga- yila nnigil Kristo.
ndak, ma ye´ ki nsen˜ iloo hihega. ´ ria a be´ mase´ e´ inyu jam Yesu ´ a bi
I nin˜ u nin˜ nano i ta ha be´ inyu yon, ˜ boˆ n˜ ol ˆ nye, ndi bebek a be´ yi be´ le
´ ˆ ˆ ´ Yesu ´ a ga bon˜ iloo ha. A be´ lama ti
ndi inyu Yehova. (Roma 14:8; 1 Pe-
troˆ 4:1, 2) Makidik ma ma ta be´ isii nin˜ ye´ sesema “inyu bon˜ le hiki mut
˜ ´ nye” a bana nin˜
jam, ndi ma mbon˜ le u bana banga ˜ a nunda le a nhemle
ˆ
˜
nin. w23.03 5-6 § 14-15 boga. (Yohanes 3:16) Ndi to hala,
inyu ti mayega ´ inyu jam Yesu ´ a bi
Kel sonde, 1 Dipos boˆ nol ˜ nye, Maria bi te´ nbe ˜ ni nye.
I ngeda ´ Yesu ´ a be´ son njonok i ngii
Ibale mut a nhonol ˜ le a mbeg ´ es ´
kek ´ njiiha, Maria a be´ nye ha be-
´
Nyambe, ndi a tibil be gwel hilemb ´ ´ es ´ nye ni bot ˆ bape ba be´
bee inyu led
hie,´ wee a nlok ˆ nem
˜ we´ nyemede, ha. (Yohanes ˆ 19:25) I ngeda ´ Yesu ´ a
yak bibeg ´ es
´ gwe´ bi ye´ yanga. ˜ ˆ
ˆ ˆ bi wo, Maria ni boda iba bape ba bi
—Yakobo 1:26. lona binunumba i son˜ inyu majona ˆ
´ ´ ˆ
I ngeda di gwe´ bibuk bilam, bot ˆ ba me. (Marko 16:1, 2) Maria a bi bana
´
´ ´ ´
nyi le di ye bagwelel ba Yehova. ´ ˆ nsima i tehe Yesu ni i kwel ni nye
´ nsima ngandak
Hala a mbon˜ le i bot ˆ ba ye´ bes ´ ipan˜ i mbus bitugne gwe,
ba ntehe maselna “ip ola ˆ mut a banigil be´ ba bi bana be.—Y ´ ˆ
ohanes
ngwel´ el´ Nyambe ni nu a ngwel´ el´ be´ 20:11-18. w23.01 27 § 4
nye.” (Malaki 3:18) Di be´ nge ˜ lelaa
i jam li li nene munu ndemb ´ el´ i sita
Ngwa um, 3 Dipos i nin˜ boga. Yak bes, ´ mol ˆ mes
´ ma nla

Me gwe´ ngoˆ n˜ le u sune tole u lek.

´ ba mu kaat i, ibale di mbon˜ kii yo-
ˆ
sona ´
i mbeda inyu yila mawanda ma
—Masoola 3:15.
˜ ban˜ le nson di bi sel´ el´ Ye-
´ Yehova ni njel sesema i Man we´ Yesu
´ ˆ ´
Di honol Kristo. ˆ (Yohanes
ˆ ´
3:16, 36) Besboba-
ˆ ˆ ˆ ˆ
hova koba u koli. To ibale di nla sona di gwe´ ngoˆ n˜ le molˆ mes ´ ma til-
ha be´ sal nano kiki di be´ sal be- ba mu kaat i to di gwe´ botnem ˜ i nin˜
hee, di nlama ke ni bisu i bana nga- i ngii tole hana ’isi. w22.09 14 § 1-2
ndak mam i bon˜ i “nson u Nwet,” di
´ ki pe´ e´ letee ni lisuk. (1 Korintoˆ
yen Ngwa mbok, 5 Dipos
15:58; Mate´ oˆ 24:13; Markoˆ 13:33) Nsohop nu a be´ yumus bo, a le´ na
˜
Di nlama beg ´ es ´ Yeh ´ ova ˆ ni makend ´
´ ´ ´
ikete titimba i hie ni i solfa.
ni nem ˜ wes ´ wonsona. ˆ Bibanga ˜ Yesu ´
ˆ ´ ´ ˆ ´ ˜ ´ —Masoola 20:10.
a bi kal lok kee i Laodikea bi neba le
ˆ ol
ˆ “soso kom- ˆ
ba be´ ena ´ ndutu ipe. Ba be´ “biibe.” Kaat Masoola i mpod
´ nyoo i nkoy ˆ opˆ kiki hie.” ´ (Masoola
Inyu hala nyen Yesu a bi kal bo le
ˆ ˆ Yesu ´
“ba ye´ ngoo, ba nkonha ˆ ki ngoo.” 12:3) I komnyoo nu, a njos ni
˜ gwe´ gwet. ´ (Masoola 12:7-9)
I be sombla le ba gwel´ el´ Yeh
´ ˆ ´ ova ˆ ni biangel
´ A njos ˆ ki liten ´ li Djob gwet, ´ a ti-
makend. (Masoola 3:16, 17, 19) Kii
hala a niiga bes? ´ Ibale di nogda ˆ le nak “nuga i bikai,” hala wee biane
di nkahal tomb, di honol bisai gwo- ˜ bi nkon˜ ’isi, ngui. (Masoola 12:17;
ˆ di gwe´ munu ntoˆ n˜ u Yeh ´ ova. ˆ
bisona 13:4) Njee a ye´ komnyoo? ˆ Nyen a
(Masoola 3:18) Di nlama be ngenee ´ ˜ ´ ˆ ´ el ´ le
ye “nlombi nyoo, nwet ba nseb
i nson u Yeh ´ ova ˆ inyule di ye´ i ye´ n˜ Nsohop ni Satan.” (Masoola 12:9;
ngandak nkus. w22.05 3-4 § 7-8 20:2) Nyen a n˜ en ´ el´ baoo ba Yeh ´ ova ˆ
bobasona. ˆ Kii i mpem ´ el´ komnyoo?
ˆ
´ ´ ´ le an- ˜
Ngwa ngee, 4 Dipos Kaat Masoola 20:1-3 i nyis bes
Kaat mbigda i bi tilba i bisu gwe´ gel yada i ga len˜ Satan iket ´ e´ son- ˜
inyu ba ba nkon Yeh ´ ova ˆ woni. ˜ kum, hala wee i mok mi toboto- ˆ ˆ ˆ
ˆ Mu mok mi, Satan a ga ‘yumus
—Malaki 3:16. bo.
Hala a ye´ dikoˆ oˆ di nwii le Yeh ´ ova ˆ a ha be´ bilon˜ letee 1 000 hi nwii hi
ˆ ol ˆ tila ngim kaat. Mu kaat i, mal.’ Sok ˆ i nsok, ˆ Satan ni mimbuu
bi bod ´ ˆ
mol ˆ ma bagwel´ el´ ba Yeh ´ ovaˆ ma ye´ mimbe nwe ba ga tjiba, tjiba yoso-
mu, ibod ˆ ol ˆ ni i ngwel´ el´ we´ nunu le na; jon Bibel i nkal le ba ga le´ na ˜ ike- ´
ˆ ol ˆ ha ´ ´
te “titimba i hie ni i solfa.” Hegda ´
Abel. (Lukas 11:50, 51) Ibod
ngeda ´ i, Yeh ´ ova ˆ a bi tila mol ˆ mape le nkon˜ ’isi ngi Satan ni mimbuu mi-
ˆ di mbe nwe. ´ Kinje longe ˜ ngeda! ´ w22.05
mu kaat i. I len ini, didun di mol
´
ye mu. Bibel i nsebel i kaat i le “kaat ´ ´ 14 § 19-20
mbigda,” “kaat nin,” ˜ ni “nhoˆ ok ˆ kaat
˜
nin.” (Malaki 3:16; Masoola 3:5;
17:8) Kaat nin˜ i gwe´ mol ˆ ma bot ˆ ba
´ ´
mbeges Yehova, ba konok nye woni, ´ ˆ ˜
ba gweh ´ ek ´ jol ˆ je. ´ Ba gwe´ botnem ˜
 ˆ we? Maada mon˜
Ngwa koo, 6 Dipos hala. Kii i nla hola
´ ˆ
Ndi a sal bolˆ oˆ ni ngui, a bonok
˜ bolˆ oˆ ni Yehova ma nlama ba jam li bisu
ilam ni moo me,´ le ndi a bana yom i nin˜ yon. ˜ (Ndiimba Mben ´ 6:5, 6)
´ el´ i mut a gwe´ be.´ Kiki ngandak banyan, u mbon˜ nga- ˜
le a´ nla keb ´
´ ˆ ndak bisesema. U nti ngeda, moni,
—Efeso 4:28. ´ ´
ngim mangeda u nke be ’ilo, u nti
´ a be´ mut bol ˆ o. ˆ I ngeda ´ a be´
Yesu ki gwom bipe inyu yon˜ ngeda ´ ni bon
˜ ´ ˆ
mange, a be kapinda. (Marko 6:3) bon i pes minson. Ndi, u nwas ban˜
˜ ˆ
Ibabe´ pe´ ena, ´ bagwal be´ ba be´ ma- le i bol ˆ oˆ i, i yona ˜ we kayele ´ u bana
´ ´ ˆ a be´ ti inyu te´ eda ´
see inyu mahola ha be ngeda inyu ledes maada mon˜
´ ´ ´ ´
˜ ´ ´ ova. ˆ
lihaa jap likeni. I nene yak le i nge- ni Yeh Yon˜ ngeda ´ i soohe, i nigil
´ ´ ´
da Yesu a be kapinda, kiki a be peles, Bibel, ni i ke makoda. Ibale u mbon˜
ngandak bot ˆ i be´ mase´ e´ i ti nye bol ˆ o. ˆ ´ es
´ maada mon˜ ni Ye- ´
hala, u ga led
Yesu a bi lama kon masee ni i boloˆ
´ ´ ´ ˆ ˆ ´
hova, u ba ki ndembel ilam inyu li- ´
ye´ i. Ndi tolakii Yesu ´ a be´ sal bol ˆ oˆ
haa jon, ˜ ni inyu bot ˆ bape. w22.04 16
i kapinda, a be yon ngeda inyu be- ´ ˜ ´ ´ § 1; 19 § 12-13
ges ´ Djob. (Yohanes ˆ 7:15) I mbus nge- ´
da, ngen˜ a be´ anal ˜ na ˜ n˜ nlam, a bi kal Kel sonde, 8 Dipos
U ke´ es
´ bagwel´ el´ bon,˜ u kal beba
´ mut
i bot ˆ a be´ niiga le: “Ni sal ban˜ inyu
bijek bi bi mbol, ndi sala inyu bijek bi ˜
le a nkwo nkaa, u bon ki le libonok ˜
bi nom, bi tinak nin˜ boga.” (Yohanes ˆ
je´ libe li timbil nye. U kal i mut a te´ e´
6:27) I ngeda Yesu a be ti nkwel we´
´ ´ ´
sep´ le a ye´ nginsohi, u bom ki nye.
i ngii hikoa, ˆ a bi kal ki le: “Te´ edana ´ ˜ 8:32.
´ ´ ˆ
—1 Bikine
bebomede nkus i ngii.” (Mateo 6:20)
´ ´ ma nhola ˆ Di ye´ mase´ e´ inyule di nyi le bes ´ be´
Maeba Nyambe a nti bes, ´ ˆ
´ ˜ bon di nlama kit lelaa Yehova a nla-
bes i bana mahonol malam inyu jam
ˆ o.ˆ Kiki di ye´ bikristen, di nyi le ma ke´ es ´ bot! ˆ Yeh ´ ova
ˆ a ye´ Nke´ es ´ nu
li bol
ˆ oˆ ni ngui . . . , bol ˆ oˆ a nloo bake´ es ´ bobasona, ˆ nyen a nsal
di nlama sal “bol ˆ oˆ i. (Roma ˆ
i bol 14:10-12) Di nyi le
ilam.” w22.05 22 § 9-10 ´ ovaˆ a nke´ es ´ ndik longe ˜ inonnaga ˜
Yeh
ˆ ´
ni mamben me. (Bibodle 18:25) Ke- ´ ˆ
Ngwa jon, 7 Dipos
kikel, a ga bon˜ be´ jam li te´ e´ be´ sep! ´
I muda a bi gwal we a ga ba mase´ e.´ ´ ˆ ˜
Di gwe ngon le ngeda i kola inyu ´
´ en ´ 23:25.
.—Bingeng bon˜ le Yeh ´ ova ˆ a mel´ es ´ beba ´ yoso- ˆ
´ ˆ e´ oˆ ndemb
´ ´ ´
na. Ha ngeda i, a ga meles mandutu ´ ´
Eunike a bi ti Timot el
ˆ ´ ˆ ´ ´ ´ ´ momasona. ˆ (Tjembi´ 72:12-14; Ma-
ilam. Timoteo a be be le a peena
´ ˜ ha be´ mo.
le gweha nyan˜ a be´ ena´ inyu Yeh ´ ova ˆ soola 21:3, 4) Di ga honol
´ ˜ Ilole i ngeda ´ i i nkola, di nti Yeh ´ ova
ˆ
yon i be tinde nye i bon mam, a bi
´ ´
tehe kiki nyan˜ a be´ mase´ e´ i gwel´ el´ mayega inyule a bi hek bes le di laa
´ ova.
ˆ ´ ´ el´ kiki nye. w22.06 13 § 18-19
Yeh Hala nyen ndemb el´ i nga- nweh
ndak banyan˜ i len ini i ntihba mi-
˜
nem mi bot ˆ bap ba lihaa “ngi hop.”
(1 Petr ´ oˆ 3:1, 2) Yak we u nla bon˜
 ˜ ´ Mandutu ma nhola ˆ bes ´ i yi bes- ´
Ngwa njangumba, 9 Dipos bes.
ˆ
Baa Nke´ es´ nu hisi hiosona ˆ a ga bon˜ bomede. Mandutu ma Hiob ma bi
ˆ nye i tehe bibomb gwe´ ni i he´ n- ˜
be´ jam li te´ e´ sep?—Bib
´ ˆ
odle 18:25. hola
´
˜ ha. Kiki hihega, a bi nok le a nlama
Banga nke´ es ´ a nlama tibil yi mben. ´ ˆ
konde bana suhulnyuu. (Hiob ˆ 42:3)
A nlama ki yi kii i ye´ longe ˜ ni kii ´ ´
Yak bes i ngeda di mboma mandutu,
i ye´ beba ´ iloo bot ˆ bobasona. ˆ Kii ipe di nla konde ˆ ´
yi besbomede. I ngeda ´
banga ˜ nke´ es ´ i nlama bon? ˜ A nlama ´
di nyimbe bibomb gwes, di nlama jo
ˆ
yi i mam momasona ma ntagbe ilole san˜ inyu he´ nha. ˜ w22.06 23 § 13-14
a mpem ´ es ´ mbagi. Yeh ´ ova
ˆ a ye´ ban- ˜
´ ´ ´ ´
ga Nkees, inyule a nyi mam moma- Ngwa ngee, 11 Dipos
ˆ ´ ova ˆ a ta be´ kiki
sona ma ntagbe. Yeh “Ni ye´ mbogi ˆ yem,” hala nyen Yeh ´ o- ˆ
bot ba binam, ilole a nke´ es
ˆ ´ mut, a
va a mpot, “n,˜ ngwel´ el´ wem nu me
nyi mam momas ona ˆ ma ntagbe. ´
ˆ ´ bi pohol.”—Yesaya 43:10.
(Bibodle 18:20, 21; Tjembi 90:8) ´ ˆ ˆ ˆ bes. ´ Kiki
ˆ ba binam ba ntehe ni ma Yehova a mbon le a ga hola
I mam bot
hihega, ilole a be kal le: “Ni ye´ mbo-
´ ´ ˆ
ba nok mo be´ mon a mbe´ nge. ˜ A nyi ˆ ndugi a kal le: “I
´ ˆ ˜ ˆ gi, yem,” a bi bok
le bilem di gwe, di bi yonol gwo yak ´ ´ me ga
´ homa di bi ne´ n˜ el ´ tole ngeda u mba u nyap malep,
bagwal bes, ´
´ ba ni we, i ngeda u mba u nyap ba-
hala nyen ba bi niiga bes. A nyi too
lom, ba ga mil be´ we. I ngeda ´ u mba
di gwe´ nduna ˜ tole di kon ˆ ol ˆ no.
˜ Ye- ´
´ hi ga ligis be´ we, to
ˆ ´ ´ ˜ u ntagbene i hie,
hova a ntehe kii i ye bes nem, a nyi ˆ
´ i bon˜ ngim mam. lindomb oˆ oˆ li hie´ li ga tihba be´ we.”
kii i ntinde bes ´ ´ ˜ nal˜ na ˜ n˜
(Yesaya 43:2) I ngeda di na
Jam jo ki jo li nsolop be´ Yeh ´ ova.
ˆ
ˆ Heber ´ ´ ovaˆ a nlam, di mboma ngandak ngolba i i
(Lok 4:13) Jon ilole Yeh
´ el´ mut, a nyi i mam momasona ˆ ye´ kiki malep ´ le ma nyon homa nye-
nweh ˆ
nsona, di mboma ki mandutu ma ma
ma ntagbe. w22.06 4 § 8-9
ye´ kiki hie´ hi hi nligis homa nyenso- ˆ
na. Ndi to hala, Yehova a nhola bes´ ˆ ˆ ´
Ngwa um, 10 Dipos ´ u likaloˆ ni bisu. (Ye- ´
ˆ a gwe´ i kena nson wes
Mut a’ ti gwom gwobisona saya 41:13) Ngandak bot i ntjel emb- ˆ ´
ˆ ˜ ˜ ´
inyu son nin ye.—Hiob 2:4. ˆ ˜ n˜ nlam. Ndi di nyi le hala a nso- ˆ
le na
ˆ ´ ˜ ˜ ´ ˜ ˜
Di nlama yon˜ ngeda ´ inyu ot ˆ pek´ mu mbol be kal le di nanal be nan nlam
´ ´ ˜
longe. I yi hala i nhogbaha ˆ bes, ´ hala
dipa Nsohop a bi gwelel inyu noode
ˆ inyule dipa di tjon a ngwel´ el´
Hiob, a nledes ki bes inyule Yehova a ye´
´ ´ ´ ´ ˆ
yak i len ini. A ye´ wee Satan a ye´ kal mase´ e´ i˜ ngeda ´ di nte´ nbe ˜ i anal ˜ na ˜ n˜
´ toi be´ Yeh ´ ovaˆ ˆ
le, di ngwes ni le di ye´ nlam. Noma Paul a bi kal le: “Hiki
ˆ
bebee i kom nye mbus inyu bon˜ le
ˆ mut a’ kohna gwe´ bibom inonnaga ˜ ni
di wo ban. ˜ Satan a nkal yak le Nya- nson we nyemede.”—1 Korintoˆ 3:8;
´
mbe a ngwes ´ be´ bes,´ ni le a ntehe 4:1, 2 w22.11 4 § 5-6
be´ i mam momasona ˆ di mbon˜ inyu
´ ´
lemel nye. Kiki di nyi i mam mana
momasona, ˆ Satan a ta be´ le a lok ˆ
Ngwa mbok, 12 Dipos ye´ nyoo i ngii “mapubi ma ´ bayak
´
Ni te´ eda
´ mabonok ˜ manan malam . . . kiki binene bi nyum.” (Ezekiel
iket´ e´ bilon˜ bipe.—1 Petr
´ oˆ 2:12. 1:26-28) Daniel nye a bi tehe “Hi-
ˆ ombi ˆ ˆ ni dilo” a he´ eba ´
lol nu a yoni
I len ini, di ntehe kiki mban˜ i Bi- mbot i mpop, ˆ hie´ hi pemlak ´ i ye´ ene
´
ˆ “ba nlol ˆ mu maten ´
bel i nyon. Bot
´ ˆ ye´ i ane. (Daniel 7:9, 10) Yak Yo- ˆ
ma dilemb tjodisona” ba nigil “hi- hanes a bi tehe Yeh ´ ova ˆ a yii i ye´ e- ´
´
lemb hipubi,” hala wee biniigana bi ´ ˜
ˆ i Banga ˜ ne i ane, a tehe nyum i be wengon-
bi nlol i Djob. (Sakaria 8: le ngok i em ´ er ´ od ˆ u u be´ ke´ na ˜ ye´ ene ´
23; Sof ˆ onia
ˆ 3:9) Mbogi ˆ Yeh ´ ovaˆ i ye´ ´ ˆ
´ ´ ˜ ye i ane bipes gwobisona. (Masoo-
iloo 8 000 000 ikete 240 i bilon. la 4:2-4) I ngeda ´ di ntehe lelaa Ye- ´
Hiki nwii, ngandak ipe i nsoblana. ˆ ˆ ´ ´
ˆ Yeh ´ ovaˆ hova a ye mpemba, hala a mbigda-
Ndi Mbogi i ta ndik be´ nga- ha bes ´ le di gwe´ bisai bikeni ˜ i soohe
ndak, i gwe´ yak bilem bilam, hala ni le di nlama ti nye lipem i ngeda ´ ´
wee “mut yondo.” (Kol ˆ os ˆ e´ 3:8-10)
di nsoohe nye. w22.07 20 § 3
Ngandak i bi nwas nin˜ i nyega, bi-
˜ mbagla, ni mam ma m’b o. ˆ ˆ
sa n, Ngwa jon, 14 Dipos
Mban˜ i kaat Yesaya ´ 2:4 i ye´ yon, ‘ba ˜
[Yon yihe ´ ni ] mandon ma bot ˆ ba
nigil ha be´ i jo gwet.’ ´ I ngeda ´ di njo binam.—Efeso 4:14. ´ ˆ
˜
san i ngui inyu haba mut yondo, ˜ wanda, Satan a ta be´ ma-
hala a mbon˜ le bot ˆ bape ba bana A mange
´ ´ ´
ˆ ˜ ˆ
ngon i jop i nton u Yeh ˆ ˜ ´ ova, ˆ ˜
di nu- see i ngeda a ntehe we u nhol. A nla
nda ki le di ye´ toi banigil ba Yesu ´ bon˜ le u kahal pe´ ena ´ ngim mam
ˆ (Yohanesˆ ´
Kristo. 13:35) Di mbon˜ u nigil mu Bibel. Kiki hihega, kel
be´ i mam ma ni ngui yes ´ besbome-
´ yada, ba ye´ le ba anle ˜ we bitembee
ˆ bi ye´ munu
de, Yesu nyen a nhola bes i bon˜ mo.
´ ˆ ´ bini le gwom gwobisona
w22.07 9 § 7-8 nkon˜ ’isi bi bi hega ´ be, ´ bi bi lo ndi-
gi hala gwomede. Bebek ngeda ´ u
Ngwa koo, 13 Dipos be´ hisii mange ˜ u be´ ngi nok i nya
˜ ba
Masoohe mem ma ba kiki binjinjin˜ jam i, ndi kiki u bi kahal nan,
ˆ ol ˆ niiga we i mam ma i suklu.
˜ inyu bii gwo i bisu bod
ba nlamb longe
˜ ´ U ye´ le u tehe wengonle ˜ i yom ba-
gwon.—Tjembi 141:2. ´ bon˜ ba nkal, i te´ e. ´ Ndi bebek, ba
let
´ ´ ovaˆ
I ngeda di nsoohe Yeh di nla- mah ngi ye´ n˜ yi too Nhek a ye´ toi.
´ ˆ ˆ ´ di ˜ bibanga ˜
ma be podos nye kiki sega yes, Honol bi ye´ hana i kaat Bi-
ˆ
nlama ti nye njoon lip´ em. Di big- ˆ ˜ ´ ´ ´ ˆ kaa hop
ngengen18:17: “Nu a mbok
da biyiinda Yesaya, ´ Ezekiel,´ Da- ´ ndi nunhogi a nlo ban, ˜
a nene sep,
ˆ
niel ni Yohanes ba bi tehe. Gwobi- ba nwan nye.” Iloole u nwas le ba
ˆ
sona bi n˜ eba ´ le Yeh ´ ova
ˆ a ye´ Kine ˜ ˆ we nyoo i suklu, yon˜ ngeda
´ i ni-
lok
˜ ´
ikeni. Yesaya a “bi tehe Yehova a yii ´ ˆ
gil Bibel inyu yi maliga. w22.08 2
´
i yene Ane i i ba i nyogi ˆ ni mbed- ´
´ ´ § 2; 4 § 8
hak i ngingii.” (Yesaya 6:1-3) Eze- ´
kiel a bi tehe Yeh ´ ova ˆ a yii mu i kak
 bes ´ lelaa ba bi yi maliga, yak bes ´ di
Kel sonde, 15 Dipos
ˆ olˆ i mam momasona ˆ ´ ´ ´ ´
Nog ma ye´ ye masee i kal bo inyuki di ngwes
ˆ
ntilga mu; ha nyen mam mon˜ m’a maliga. (Roma
ˆ bes
1:11) I nya mink-
´ i bigda le mali-
ke longe, ˜ u ga bon˜ ki mam ni pek. ´ wel i, i nhola
ˆ ga ma ye´ toi nsen. ˜ Hala a ntinde ki
—Yosua 1:8. ´ ´ ˜ ´ e´ maliga,’ hala
˜ n˜ iket ´ e´ bes i ‘tenbe i kil iket
Di nlama nok i yom di na
˜ ´ li- wee i nin˜ inonnaga ˜ ˆ
ni somb ˆ i Ye-
ol ´
Banga i Djob. Ibale di nok be, ˆ
hova. Ngandak mam i ntinde bes ´
songol ˜ jes ´ li ga bane be´ bes ´ nsen˜ ´ maliga. Jam li bisu li ye´ le di
´ ˜ i gwes
ngandak. Kiki hih ega, di ho nol ngwes ´ Yeh ´ ova
ˆ nu a bi otˆ bes´ mali-
´
nkwel Yesu a bi bana ni “mut wada ˜ ye´ i niiga bes ´ le nyen a ye´
ga. Banga
nu a be´ yi mben ´ Mosi ˆ ngandak.”
Nhek ngii ni ’isi, ni le a ngwes ´ bes,
´
´
(Lukas 10:25-29) I ngeda
´ ˜
a bi bat
ˆ a ntoˆ n˜ ki bes.—1 ´ ´ oˆ 5:7. w22.08
Petr
Yesu i yom a nlama bon inyu kohna 14 § 1, 3
˜
nin boga, Yesu a bi hola nye i big- ´ ˆ
da Banga ˜ i Djob. A bat nye le: “Kii Ngwa um, 17 Dipos
´
i ye ntilga i mben ´ Mosi? ˆ Kii u nok ˜
˜ ˜ Di honlak diyeyeba.—Galatia 2:10.
mu yom u nan? I mut nu a bi timb- ˆ ke´ e´ le ba unda gwe- ´
he longe, ˜ a sima Bitilna bi bi nkal Paul a bi kal lok
ha ni njel “minson minlam.” (Lok ˆ
le di nlama gwes ´ Nyambe ni mut
Heber ´ 10:24) A bi led ´ es ´ lok ˆ ke´ e´
wes ´ libok. ˆ (Lok ˆ Levi ´ 19:18; Ndii- ´
ni bibuk gwe, yak ni mabonok me. ˜ ´
mba Mben 6:5) Ndi di yimbe le, ´
Kiki hihega, ´ i ngeda ´ njal i bi nai lok ˆ
i mut nu a bi temb ´ a bat Yesu ´ le:
´ ke´ e´ i Yudea, ´ Paul a bi ti bo maho- ˆ
“Ni maliga, njee a ye mut wem li- ˆ
ˆ la. (Minson mi baoma 11:2730) To-
bok?” Mbadga ye´ i bi eba ´ le a be´
lakii Paul a be´ a pegi ´ i nson lika-
nok be i yom a nan. Jon, a be´ be´
´ ˜ ˜
ˆ a bi waa be´ hola ˆ lok ˆ ke´ e. ´ Hala
lo,
to le a ha yo bisel´ el. ´ Di gwe´ ngoˆ n˜
a bi bon le ba yi le Yehova a ye´
˜ ´ ˆ
ni mahola ma Yehova inyu bon˜ le di
ˆ ´ ˆ
´ i tjoˆ oˆ bo. Yak bes ´ di nled ´ es ´
˜ ´ Jon, ilole di na ˜ n˜ yo, mben
nok Banga ye.
´
´ ˆ ´ ´
hemle i lok kee i ngeda di ngwelel´ ´ ´
di nlama bat nye mbuu we mpubi ´ ´ ngui yes ´ ni pek ´ yes ´ inyu
ngeda yes,
inyu bon˜ le nem ˜ wes ´ u ba mu yom
ˆ ´
˜ ˜ hola bo i ngeda bikuu bi nkwo. Di
di nan. w23.02 9 § 4-5 ˆ yak bo i ngeda ´ ´
nhola di nti makeb-
˜ la inyu nson u Ane i nkon ’isi wo- ˜
Ngwa njangumba, 16 Dipos ˆ ˆ
nsona. I mam mana momasona ma
[Tenbe] i kil iket´ e´ maliga.
´ ˜
˜neba
´ lok ˆ ke´ e´ le Yeh ´ ova ˆ a’ tjoˆ oˆ be´ bo
ˆ
—3 Yohanes 4.
kekikel. w22.08 24 § 14
“Lelaa u bi yi maliga?” Ibabe´ pe´ e- ´
na u ma timbhe i mbadga i ngandak
ngel´ e.
´ I ngeda
´ di mboma manke´ e´
inyu ngel´ e´ bisu, i mbadga i yon a ye´
a mbena ´ bat bes. ´ Di ngwes ´ i ngeda
´
ˆ ke´ e´ yes
lok ´ i boda
ˆ ˆ om
ni i bol ˆ i nkal
 ´ ´
Ngwa ngee, 18 Dipos Di ye´ mase´ e´ ngandak i ngeda ´ di
ˆ ´ ´ ´ ´ es´
Inyule mban˜ i bi lolˆ be´ kel to yada nkodba ni lok kee yes inyu beg
´ ova.
ˆ ˆ ´ iket ´ e´
ˆ olˆ i mut binam, ndi bot
ni somb ˆ ba Yeh Di nlama konde yen
ˆ ke´ e´ yes. ´ (Tjembi ´
ˆ
bi pot mam ma nlol yak Nyambe mu
adna ni lok 133:1)
Ngim mangeda ´ ba ye´ ba nhola ˆ bes ´
kiki mbuu mpubi u be´ ega ´ bo.
´ ´ ˆ
´ ˆ i ngeda di gwe ndutu. (Roma 15:1;
—2 Petro 1:21. Galatia 6:2) Ba nhola ˆ ki bes ´ i te´ n- ˜
Ngandak mban˜ i Bibel i ma yon, iho- ´ ˆ
be i nson u Yehova, ni i bana maa-
gi i bi yon ngandak nwii i mbus le ba da malam ni nye. (Lok ˆ Heber ´ 10:23-
ˆ ba ba bi nin˜ i ngeda ´
bi legel yo. Bot 25) Ibale lok kee yes be, ki di mbon˜
ˆ ´ ´ ´ ´
ˆ
koba ba nkal le i mban˜ i, i bi yon. lelaa ni manoodana ma Satan Nso-
Hala a nhel´ es ´ be´ bes ´ inyule di nyi
hop ni i beba ´ nkon˜ ’isi ini? w22.09
le Bibel i ye´ Banga ˜ i Djob. Di po- ˆ 2-3 § 3-4
ˆ ˜
dol le mban i bi kal le tison i Babilon ˆ
i ga tjiba. Bebee ni nwii 800 B.N.Y., Ngwa koo, 20 Dipos
Nu a ngwel nyo we,´ a ye´ mut pek.
´
mpod ˆ ol ˆ Yesaya
´ a bi legel le ntoˆ n˜ u
gwet ´ u be´ lama jop ˆ i tison ikeni ˜ i Ba- ´ en
´ 10:19.
—Bingeng
bilon. A bi ti yak jol li mut a be´
ˆ ˆ
´ Di gwe´ ngoˆ n˜ ni hotnyuu ˆ ngandak
lama ega ntoˆ n˜ gwet ´ u, Kyrus, a kal
´
´ ˆ i tison i Ba- i ngeda di ye´ i internet. Ibale di
yak lelaa ba be lama jop nyon˜ be´ yihe, di nla yoba, di ba-
ˆ (Yesaya ´ ´
bilon. 44:27–45:2) Yesaya
ˆ
a mbal ngim jam i i ye´ le bot ˆ ba koli ˆ
bi kal yak le tison i Babilon i ga tji- ´
be yi. I ngeda di mal tjam ngim ´
´
ba i mbus ngeda,
´ ´
mut nye ki nye a
´ nwin i internet, di nla be´ soˆ na ˜ le bot ˆ
ga yen ha be mu. (Yesaya 13:19, 20) ´ ´
ba gwelel i nwin u kiki ba ngwes to ´
ˆ Media ´ ˆ Persia ba bi tje´
Lok ni Lok
ˆ i nwii 539 B.N.Y, mut nye ki soˆ na ˜ le u bon˜ bot ˆ bape beba. ´ Hot- ˆ
Babilon nyuu i nhola ki bes le di pot ban˜
ˆ ´
nye a nye´ ene ´ ha be´ i homa tison ike-
i ngeda ´ baoo bes ´ ba nsomb ˆ ˆ tin-
ol
˜ni i Babilon ˆ i be. ´ w23.01 4 § 10
de bes i yelel mam ma ma nla bon˜
´
ˆ ke´ e´ yes
lok ´ beba. ´ Di nlama bon˜ hala
Ngwa mbok, 19 Dipos ´ ´ ´ ˆ ´
´ be´ ni be.´ tenten i ngeda bisonda bi mbat bes
Kena ni bisu i tina makend
´ ˆ mambadga i het ba nsoˆ na ˜ nson wes. ´
—1 Tesalonika 5:11. Ha i ngeda ´ i, ni mangeda ´ mape ki,
Yeh ´ ova
ˆ a bi leege bes ´ iket ´ e´ lihaa je´ li di nlama “kan˜ nyo [wes] ´ ni nkoˆ o.” ˆ
´ ´ ˆ ´
li ye´ i nkon˜ ’isi wonsona. ˆ Hala a ye´ (Tjembi 39:1) Too di ye ni bot bes
´ lok ˆ ke´ e´ yes ´
´ ˜
bes bisai bikeni. (Marko 10:29, 30) ˆ ba lihaa, mawanda mes,
ˆ ˆ ˆ ˆ
I nkon˜ ’isi wonsona, ˆ lokˆ ke´ e´ i bodaˆ i boda ni i bolom tole ni bot bape,
ˆ ˆ ´ ´
ni i bolom i ngwes Yehova kiki bes, ˆ ´ di nlama bon˜ le ba bod ˆ ol ˆ bes ´ nem. ˜
˜ ˆ ˆ ´ ˜
i njo san˜ inyu lem ´ el ´ nye. To di mpot Inyu bon le ba bodol bes nem, di
ˆ
be´ hop wada, to di gwe´ be´ bilem nlama bana hotnyuu. w22.09 13 § 16
gwada, tole di nhaba be´ minlel´ em ´
´
mi mambot, di ye lisan li bot to ˜ ˆ
i ngeda´ di mbomna inyu ngel´ e´ bisu.
 ˆ
Ngwa jon, 21 Dipos nlama badba kii i nke´ n˜ bes ´ i ti bes- ´
´ mben ´ Yeh´ ova
ˆ iloo ´ ˆ
bomede nkikip yak Yehova ni i sob- ˆ
I mut . . . a ngwes
´
hihega, a na˜ n˜ ki mben ´ ye,´ a od ˆ ok
ˆ lana. Ibale di ye´ nsoblege,
ˆ baa di ye´
´ ´ i hol inyu ba longe ntee likaloˆ ni lon-
˜ ´ ´ ˜
pek mu juu ni njamuha [a ye kima- ´ ma nu- ˜
´ ge nniiga? Baa makidik mes
soda].—Tjembi 1:1, 2.
nda le matin˜ ma Bibel mon ma n˜ ega ´
Inyu ba toi mase´ e, ´ di nlama je bi- ´ Baa u nyon˜ bot
bes? ˆ bape kiki Yesu ´
jek bi mbuu, bi yene bes ´ ´ nsen. ˜ Inyu ´ ˜
a be yon bo? Ibale di nlama hol mu
´
hala nyen Yesu a bi kal le: “Mut bi- ˆ pek´ mu maeba ´ ma Ye- ´
mam ma, di ot
nam a ninil ˜ ndik be´ inyu bijek, ndi ˆ ´
hova ma ma nla “ti bo ngi yi pek.”
ˆ
i nogol hiki banga ˆ ˜ i mpem ´ el´ i nyo u ´
—Tjembi 19:7. w22.10 20 § 8
´ ˆ
Yehova.” (Mateo 4:4) Jon di nlama ´ ˆ
˜
be´ tegbaha ´ ngim kel ibabe´ le di an˜ Ngwa njangumba, 23 Dipos
˜ ´ ova ˆ
Banga i Djob le Bibel. Kiki Yeh Bi be´ ke i homa
´ ´ mbuu u be tinde
´
a ngwes ´ bes, ´ a nunda ˜ bes ´ iket ´ e´ Bi-
gwo i ke.—Ezekiel 1:20.
bel kii di nlama bon˜ inyu ba mase´ e. ´ ´ ´
´ lelaa a nsomb ˆ ˆ le di nin, ˜ Ezekiel a bi tehe lelaa mbuu u Nya-
A nkal bes ol
´ kii di nlama bon˜ inyu mbe u gwe´ ngui. Iket ´ e´ yiinda, a bi
a nkal ki bes
tehe lelaa mbuu u Nyambe u be´ hola ˆ
koˆ oge ˆ nye bebee. A niiga bes ´ i koˆ o- ˆ
´ ˜ ˜
´ mimpemba mi biangel, u bonok le
ge nye bebee, a kalak bes kii di nla- ˆ oˆ ma kak ba kee.
basoso ba mak o
ma bon˜ inyu bon˜ le a nweh ´ el´ bes ´ bi- ´ ´ ´ ´ ˜
´ ´ ˜ ´ ˜ (Ezekiel 1:21) Kii Ezekiel a bi bon?
beba gwes. A ntonle ki bes i botnem A bi tila i jam li bi tagbe, a kal le:
a mbon ˆ bes ´ inyu dilo di nlo. (Yer ´ e- ´ ´
“I ngeda me bi tehe [i mam ma], ´ ´
mia 29:11) Maliga di nyi inyule di ni- me oop, ˆ ˆ me om ˆ mbom ’isi.” Eze-
gil Bibel ma nyon ˆ os ˆ minem ˜ nwes ´ ni ´ ˆ ˆ ˜ ´
kiel a be nyom ´ ok ni woni kayele a
masee! Hiki ngeda mandutu ma nin˜
´ ´ ´
bi kwo ’isi. ´ (Ezekiel ´ 1:28) I mbus,
´ di nlama konde ˆ yon˜ ´ ´
ma nyuu bes,
´ ˜ ˜ ´ ˆ ˆ ˆ hiki ngeda Ezekiel a be´ a honol ˜ i yii-
ngeda i an Banga i Yehova, di odok ´ ˆ
nda i, i be i konde kwes nye nkaa le ´
pek´ mu. w22.10 7 § 4-6 ˆ nye i yo- ˆ
mbuu u Nyambe u nla hola ´ ´
ˆ ´
nos nson we. Yehova a bi kal Eze- ´ ˆ
Kel sonde, 22 Dipos
´ kiki minanak
˜ mi kiel le: “A man mut, telep, le ´ ndi
Ni nlama ki hek pek me pod ˆ os ˆ we.” Yeh ´ ova ˆ a bi kal Eze- ´
ˆ ˆ
bot.—1 Korinto 14:20. kiel le a telep, a ti ki nye ´ ´ mbuu mpu-
˜ ˆ Ez ˆ
Yanga be´ nyen Bibel i nkal bes
´ le di bi, hala a bi h´ ola
´
ekiel i kohna
˜ ´ ´ ´ ˆ
ba ban ditegee di bot, inyu ba bot ˆ ngui i telep. (Ezekiel 2:1, 2) I mbus
´ di nlama non˜ matin˜ ma Bibel ´
ngeda, “woo” u Nyambe, hala wee
ba pek,
i nin˜ yes.
´ Ibale di mbon˜ hala, ndek ´ mbuu mpubi u Nyambe
´ ´ Ez ´ ´ won u bi
ni ndek´ d’a tehe lelaa Bibel i nhola ˆ ega nye mu nson we.— ekiel 3:22;
´ i kengle
bes ˜ mandutu ni i yon˜ maki- 8:1; 33:22; 37:1; 40:1. w22.11 4 § 7-8
dik malam. Di nlama wanba inyu
tehe too di ye´ i hol mu jam li. Ibale
di nigil Bibel, di kenek i makoda, di
Ngwa um, 24 Dipos kiki Bibel i niiga, bo ba be´ kal le
´ i nlama tina ngandak
Maoˆ oˆ mon˜ ma ga nok kin˜ i nlolˆ sesema i Yesu
˜
i mbus yon.—Y ´
esaya 30:21. ngel´ e.
´ (Lok
ˆ Heber ´ 9:27, 28) I len
ˆ
ini, ngandak bot i nhemle ´ bitembee
I bibanga ˜ bi Yesaya ´ bini, bi nunda ˜ le ´
´ ova
ˆ bi. Hiki ngeda, ba nkodba i bibase,
Yeh a ye´ Nniiga nu a te´ e´ i mbus bape ba nkodba hiki kel inyu bon˜
baudu be, ´ ndi a undga bo imbe njel ´ el
´ le “Je Tata.” Bibase
i yom ba nseb
ba nlama kil. Lelaa di nok kin˜ i nlol ˆ
bipe bi mbigda be´ nyemb Yesu ´ hiki
´ ˜ ´
bes i mbus i len ini? Banga i Djob le ngeda, ndi, ngandak yap i nyi be´
Bibel i bi tilba i ngeda ´ koba ˆ ni kwan. ˜ ˜ jam mu sesema i Yesu. ´
banga w23.01
´
Jon i ngeda di nan Bibel, a ye we- ˜ ˜ ´
21 § 5
ngonle ˜ di ye´ i nok kin˜ i Nyambe wes, ´
ˆ ´
i i nlol bes i mbus. (Yesaya 51:4) Le- ´ Ngwa mbok, 26 Dipos
laa di nla ot ˆ nsen˜ ni maeba ´ Yeh ´ ovaˆ ˆ ban˜ i bon˜ longe,
˜
´ ´
Ni hoya ni kabak
a nti bes? Ni yimbe le Yesaya a nkal i mam ni gwe´ ni botˆ bape.
mam ima. Pog, “njel ini.” Iba, “kil —Lokˆ Heber
´ 13:16.
mu.” Hala a koli ˆ be´ i yi njel, di nla-
I Ane i Yesu ´ i Hikoˆ oˆ hi nwii, i bot ˆ
ma ki “kil mu.” Banga ˜ i Yeh ´ ova ˆ ni
ba bi wo, ba ga tuglana; yak bot ˆ
bikaat bi nton bi niiga bes kii Yehˆ ˜ ´ ´ o- ˆ
ba manogla ˆ ba ga kohna ˆ mahola ˆ ma
va a mbat le di bon; bi niiga ki bes ˜ ´
Djob, ba yila peles. I bot ˆ ba te´ e´ sep ´
lelaa di bon i mam Yehova a mbat ˜ ´ ˆ
i mis ma Yeh ´ ova ˆ “ba ga kod ˆ ol ˆ hisi,
bes. ´ Di nlama bon˜ i mam ma mo
ˆ ˆ te´ nbe ˜ ba nin˜ ki mu i boga ni boga.” (Tje- ´
ima ibale di nsomb ol ni ma-
´ ´ ´ ˆ ´ ˆ mbi 37:10, 11, 29) Jam li mase´ e´ li ye´
see i nson u Yehova. Yehova a ga sa- ˜ ˆ le nyemb a’ tjiba.”
´ ndik ibale di nigil Banga ˜ ´ le, “noo nu sok
yap bes ye,
˜ (1 Korintoˆ 15:26) Botnem ˜ ´ i nin˜
yes
di bonok ki i mam di nigil. w22.11 11 ˆ ˜
boga i nlol toi i Bitilna. I botnem i,
§ 10-11 ˆ ´ i te´ nbe ˜
i nhola bes ni Djob yak
´ ´ munu dilo dibe di nsok ˆ dini. Ndi di
Ngwa ngee, 25 Dipos
nlama ndigi be´ gwel´ el´ Yeh ´ ova ˆ inyu-
Me nyi le i mbus make´ mem, ngwo- ´ ˜ ˜
le di nyen nin i boga ni boga. Njom
nje´ e´ i i nyai i ga jop ˆ ipola ˆ nan.
bisu i ntinde bes ´ i te´ nbe ˜ ni Yeh ´ o- ˆ
—Minson mi baoma 20:29. ˆ ´ ´ ´
va bo Yesu, i ye le di ngwes bo nga-
I ngeda ´ libim li banigil li bi wo, bik- ndak. (2 Korintoˆ 5:14,15) I gweha ´
ˆ ˆ i ntoˆ n˜ u ´
i yon i ntinde bes i nigle bo, ni i anle ˜
risten bi maloga bi bi jop ˆ bape botnem ˜ ´ (Roma ˆ
´ ˆ
Yehova. (Mateo 13:24-27, 37-39) Ba ´ ˆ bot yes. 10:13-
15) I ngeda ´ di nigil i toˆ n˜ bot ˆ bape,
bi lona “minkoda mi biniigana inyu ˆ ba nkap, di nyila minten ´
ˆ banigil i mbus yap.” (Minson mi
ot ni i ba bot
ˆ ´ e´ minkoda mi bi- ˆ ´ ˆ
mi bot Yehova a ngwes le ba ba ma- ´
baoma 20:30) Iket
niigana ba bi lona, jam jada li be´ wanda me´ i boga ni boga. w22.12 6-7
le ba be´ niiga le Yesu
´ a bi ti be´ nin˜ § 15-16
ye “ngele yada inyu ngel´ e´ yosona,
´ ´ ´ ˆ
inyu begee bibeba´ bi ngandak bot” ˆ
 ´ hala wee di ti ngeda ´ ´ yoso- ˆ
Ngwa koo, 27 Dipos bes, yes
I botˆ bobasona
ˆ ba ngwes ´ nin˜ iket´ e´ na i anal nan nlam. Di yenek ki pee´
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
ˆ ol ˆ maeba ´
adna ni Kristoˆ Yesu,
´ ba te´ nbege
˜ letee ni lisuk. Ibale di nog
´ ˆ ´
´ ´
i gwelel Nyambe, yak bo b’a kohna ˆ ma ye i kaat Lok Heber 6:11, 12, di
ga bana botnem ˜ “letee ni lisuk.” Ye- ´
´ ´ ˜ ˆ ´
ndeenga.—2 Timoteo 3:12.ˆ
ˆ ˜
hova a nyi kel ni ngen lisuk li nkon˜
I ngeda ´ ba nte´ e´ nga ˜ bes, ´ di nla ni- ´
’isi u Satan li ga kola. Ha ngeda i, a
mis ngandak mam i i nhola ˆ bes ´ i ba ˜ ˜ ˆ ´ ˜
ga bon le mban yosona i ye mu Ban-
˜ ´
nsan. I ngeda di nimis i mam ma, di ga ye´ i yon. Ngim mangeda ´ di ye´ le
ye´ di kahal toˆ n, ˜ di konok woni ˜ inyu
di honol ˜ le lisuk li nhoo be´ lo. Ndi
mam ma nla yik pemel bes. I ta be´ ´ ´ ´
hilo hi Yeh ´ ova
ˆ ‘hi ga tagbe be´ ngeda ´
´
beba i nogda ˆ hala, ndi di nlama yon˜ ´
ye.’ (Habakuk 2:3) Jon, ‘di kee ni
´ a bi kal le nde´ e´ nga ˜
yihe. Yesu i nla bisu i be´ nge ˜ Yeh ´ ova,ˆ di bemek Nya-
˜ ´ ˆ
bon le banigil be ba baage. (Yoha- mbe nu tohi yes ibabe´ waa.”—Mika
´
nes 16:1, 2) To hala kiki Yesu ´ a bi 7:7. w23.02 19 § 15-16
kal le di nlama bem le di ga boma
nde´ e´ nga, ˜ a bi ti bes ´ botnem ˜ le di Kel sonde, 29 Dipos
Mut to wada a nla be´ ba kiki we.
´ ˜
nla tenbe ni Yehova ipam lisuk. (Yo- ´ ˆ ˆ
hanes 15:20; 16:33) I ngeda ´ ba nso- ˆ ´
—Tjembi 40:5.
˜ nson wes,
na ´ tole ba nti bes ´ nga-
I ngeda ´ mut a mbet hikoa, ˆ ngoˆ n˜ ye´
ndak bikila, hikuu hi lon˜ tole miman˜
i ye´ le a pam i ngii hikoa. ˆ Ndi nga-
mi ye´ le mi ti bes ´ biniigana. I bi-
ndak bahoma i ye´ mu njel i het a nla
niigana bi, bi ye´ inyu soˆ n˜ bes, ´ ni
telep a kahal memle. Hala nyen yak
˜
inyu bon le di kohna bijek bi mbuu, ˆ ´ di nlama telep, inyu be´ nge ˜
bes lelaa
di kee ki ni bisu i te´ e´ likaloˆ kiki la Yeh ´ ova
ˆ a nsayap bes ´ yak i ngeda ´ di
´ Bon˜ kii yosona
yes. ˆ u nla inyu non˜ ˆ oa ˆ badba
ˆ oˆ 3:17) U yee- mboma mandutu. Hiki kok
i biniigana bi. (Yakob le: ‘Lelaa Yeh ´ ova
ˆ a nsayap me len?
lene ban˜ mut a koli ˆ be´ yi mam ma
Tolakii ndutu yem i malak be, ´ lelaa
ma mbe´ nge ˜
˜ ˜ lok ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni Yeh ´ ova
ˆ a ye´ hola ˆ me i honba?’ ˆ Ye´ n˜
ˆ ˆ
i bolom.—Nanal 3:7. w22.12 20-21 ´ ˆ ˆ ˜ ˆ
to jam jada Yehova a mbonol we.
§ 14-16 Bebek u ye´ soohe le Yeh ´ ova
ˆ a mel´ es ´
ˆ ˜
ndutu yon. (Filipi 4:6) Ndi, di ben- ´ ˜
Ngwa jon, 28 Dipos
ge yak bisai di gwe´ hanano. Di hoya ˆ
Hiki wada nan a unda minlel´ em ´ mi
ban˜ le Yeh ´ ovaˆ a bi bon ˆ le a ga le- ´
´
makend.—Lok Heber 6:11. ˆ ´ ´ bes, ´ a hola ˆ ki bes ´ i honba. ˆ
des Jon
´ ´ Yesu ´ di ti Yeh ´ ova
ˆ mayega ´ inyule a ye´ ni
Yak munu ngeda yes, a nke- ´ Ha nyen d’a tehe woo u Yeh ´ ova
ˆ
na nson u nan nlam banigil be´ ba ˜ ˜ bes.
nsal i nkon˜ ’isi wonsona. ˆ A bi yon ˆ os
ˆ kiki Yosep a bi tehe wo i ngeda a be´
ˆ ´
ˆ ´ ´ ´ boma mandutu.—Bibodle ˆ 41:51, 52.
mbonga we. A ngwelel nkol maliga
ni u pek ´ inyu niiga bes ´ i nson u, ni w23.01 19 § 17-18
inyu ti bes biselel. (Mate´ oˆ 28:18-20)
´ ´ ´
Yak bes ´ di nlama bon˜ i jam a bi kal
 ˜ ´
Ngwa njangumba, 30 Dipos minkwel mi ga tagbe i likoda. I ngeda
Ni te´ edaga
´ ´ ova]
ki [hilo hi Yeh ˆ u mbon hala, u nhelee be i benge kin˜
˜ ´ ´ ´ ´ ´ ˜
˜ ndi u mbe´ nge ˜ bibuk bi ye´ mu tje- ´
iket´ e´ mahonol ˜ ngeda ´ yosona.
ˆ yon,
´
´ oˆ 3:12. mbi. Hala a ta be jam li ntomb inyu
—2 Petr ˆ ke´ e´ i timbhe i makoda. Ndi
ngim lok
Badba le: ‘Baa nin˜ yem i n˜ eba ´ le me kii i nla hola ˆ bo? I bon˜ biliya i timbhe
nyi toi le lisuk li nkon ’isi li ye´ bebee?
˜ ´ ´
to ngele yada hiki likoda. U hoya ˆ ban˜
Baa makidik me nyon˜ inyu jam li su- le, i ngeda ´ u nti ndimbhe i ye´ kidik,
klu ni bol ˆ oˆ ma nunda ˜ le nson u Ye- ´ ´ ˆ jam, hala a
i tombok, i pemhak nlom
ˆ won u ye´ jam li bisu i nin˜ yem?
hova ye´ longe.
˜ Yeh ´ ovaˆ a ye´ mase´ e´ ngandak
Baa me gwe´ bod ˆ ol ˆ le Yeh´ ova ˆ a ga te´ e- ´ ´
i ngeda a ntehe le di nwas be´ le woni ˜
´
da me ni lihaa jem?’ Di hegda lelaa u soˆ na˜ bes ´ i timbhe makoda. w22.04
Yeh ´ ova
ˆ a nkon mase´ e´ i ngeda ´ a nte- 7-8 § 12-15
´
he bes di mbon sombol ye. ˜ ˆ ˆ ´ (Mate´ oˆ
´ ´ ˆ ˆ
6:25-27, 33; Filipi 4:12, 13) Di nlama Ngwa ngee, 2 Bioom
wan mahonol ˜ mes ´ hiki ngeda, ´ di he´ n-
˜ ´ ova
ˆ a ye´ nhola
ˆ wem; m’a kon be´
Yeh
ha ki ibale di ntehe jam li li ta be´ lon- ˜ ˜ ˆ
me woni.—Lok Heber´ 13:6.
ge. Paul a bi kal lok ˆ ke´ e´ i Korintoˆ le:
I buk ini le “nhola,” ˆ i mpod ˆ ol ˆ mut nu
“Kena ni bisu i wanba i yi too ni ye´ ˜ ´ ´ ˆ
´ e´ hemle;
´ a nubi ngwee inyu hola mut numpe
yaga iket kena ni bisu i wan-
´ mi bot ˆ ni nu a ye´ iket ´ e´ ndutu. Noodana le heg- ´
ba le ni yi mimbe minten ´ ova ˆ
´ ˆ da Yeh nu a ye´ i ke ngwe´ e´ inyu
ye.” (2 Korinto 13:5) Jon di nlama ˆ bot ˆ iket ´ e´ ndutu. I hihega ´
hola hini,
an˜ Bibel, di ye´ n˜ bana mahonol ˜ ma ˜ ´ ova ˆ
´ ˆ ˜ ˆ hi nunda toi le Yeh a gwe´ ngoˆ n˜
Yehova, di bon kii yosona di nla inyu ˜ i hola ˆ bes. ´ I ngeda ´ ´ ovaˆ
´ el´ nye, ha nyen d’a yilha maho- ikeni Yeh a
lem ˆ bes, ´ di nla honba ˆ
˜nol mes ´ yondo.—1 Korintoˆ 2:14-16. nhola manooda-
na momasona, ˆ di bak mase´ e. ´ Ma-
w23.01 9 § 5-6 ´ ova ˆ
mbe manjel Yeh a ngwel´ el´ inyu
ˆ ˆ hola?ˆ Inyu timbhe i mbadga i, di yibil
Ngwa um, 1 Bioom ´
´ es ´ we iket´ e´ likoda. kaat Yesaya. Inyuki? Inyule ngandak
M’a beg mam Yeh ´ ova ˆ a bi kal Yesaya ´ i nge- ´
—Tjembi ´ 22:22. ˆ ´ ˜ ´ ´
da koba, ma mbenge yak bes bagwe-
Inyu bon le makoda mes ˜ ´ ma tagbe lel´ ba Djob i len ini. Jam lipe li ye´ le,
˜ ˆ tjembi ´ ´ ´ ˆ olˆ Yeh ´ ova,
ˆ
longe, di nlama top ntoˆ n,
˜ di i ngeda Yesaya a mpod a
ˆ ˆ ngwel ´ el ´ bibuk bi bi ntomb i nok.
kooba ki mandimbhe malam. Hala a
´ el´ ngim lok ˆ ke´ e´ i top ˆ tole i timbhe Kiki hihega, ´ i kaat Yesaya ´ pes 30, Ye- ´
nled
i makoda. Baa yak we, u ye´ mu nson- ˜ saya a nyon˜ dihega ´ dilam inyu ton- ˜
´ ´ ˜ le bes ´ lelaa Yeh ´ ova ˆ a nhola ˆ bagwel´ el´
gi u? Ibale u ye mu, benge i yom i bi
ˆ lok ˆ ke´ e´ ipe i yemb ´ ´ A bi tila le Yeh ´ ova ˆ ˆ bes ´
hola el´ woni ˜ wap ni be. a nhola
ˆ ˜ ˆ ´ di (1) i ngeda ´ a nemble ˜ masoohe mes, ´ a
i top ni nem wap wonsona. I ngeda
ˆ tjembi´ ´ a nti bes ´
ntop i makoda, ngoˆ n˜ yes ´ i ye´ timbhege ki mo, (2) i ngeda
´ es ´ Yeh ´ ova. ˆ ´ ´ ´ ´ ni (3) i
le di beg I ngeda u nkoˆ o-
ˆ maeba malam inyu ega bes,
ˆ ˆ ´ ngeda ´ a nkop ˆ bes ´ bisai nano, ni i dilo
ba makoda, kooba yak tjembi, u tehe
ki lelaa bibanga ˜ ´
bi tjembi bi nkiha ni di nlo. w22.11 8 § 2-3
 ˆ ˆ
Ngwa mbok, 3 Bioom be, inyu hala nyen a ye´ banga ˜ Nke´ es. ´
´
U kon ban˜ woni˜ inyu mandutu ma (Ndiimba Mben 32:4) I bet ba bi tila
ˆ Heber, ´
bikaat bi Lok ba n˜ eba
´ le nwe- ´
ye´ bebee ni kwel´ we. . . . Te´ eda
´
´ ´ ˆ ´ ´ ´ ˆ
´ ˜ ˜ hel i Yehova i ta be kiki nwehel i bot
ndenbe yon letee ni i nyemb, ha ba binam. Ngim mangeda ´ ba be´ gwe- ´
nyen m’a ti we ntut u nin.˜ ´ ˆ ´
lel buk i Lok Heber yada. I buk i,
—Masoola 2:10. kaat yada i nkal le: “I ngwe´ elana ´ ndi-
´ a bi kal lok ˆ ke´ e´ i likoda li Smir- ˆ ˆ
gi inyu podol i ngeda Djob a nweh ´ ´ el´
Yesu
ˆ ´ ´
na ni li Filadelfia le ba kon ban˜ bot ba binam. Kekikel i ngweelana
nde´ e´ nga
˜ ˜ inyule Yeh
woni, ´ ova
ˆ a ga be´ inyu pod ˆ ol ˆ nweh ´ el´ i bot ˆ ba binam
´ ˆ
bom bo ibale ba nte´ nbe. ˜ (Masoola 3: bo ni bo.” Ndigi Yehova nyetama
´ ´ w22.06 4
10) Di nlama yi le d’a kos ˆ nde´ e´ nga,
˜ nyen a nla sas bibeba gwes.
di ba ki bebee i honba ˆ yo. (Mate´ oˆ 24: § 10-11
9, 13; 2 Korintoˆ 12:10) Kaat Masoola ˆ ˆ ˆ
Ngwa jon, 5 Bioom
i n˜ eba
´ le bagwel´ el´ ba Djob ba nlama
˜ i njel a nlama kil; to
kos nde´ e´ nga
ˆ ˜ i “hilo hi Nwet,” hala Niiga mange
wee munu ngeda ´ yes. ´ (Masoola 1:10) i ngeda a ga un, a ga nyodi be´ mu.
´
´ bi bi ´ en
—Bingeng ´ 22:6.
Masoola pes 12 a nkal le gwet
boˆ oˆ nyoo i ngii i ngeda ´ Yesu ´ a bi yila
Ibale u ne´ n˜ es ´ bon ngi nlom, ˆ tole nloˆ
˜ Mikael, hala wee Yesu ´ ˆ
Kine. Kristo, won˜ a ta be´ kristen, ba nkwoog nkaa
ni mintoˆ n˜ nwe´ mi gwet ´ ba bi jos ˆ Sa- ´
le ndemb el´ yon˜ i nled´ es ´ bikristen bi
tan ni mimbuu mimbe. (Masoola 12: bi ye´ we bebee, i tinak bo makend. ´
7, 8) Satan ni mimbuu mimbe ba bi Kii u nla bon ibale u nunda ndembel´
˜ ˜ ´
biba, ba le´ na ˜ ki hana ’isi, hala a lona
ilam, ndi u tehge wengonle ˜ hala a
ngandak ndutu.—Masoola 12:9, 12. ntihba be man won? U hoya ban˜ le
´ ˜ ˆ
w22.05 5 § 12-13 i niiga mange ˜ i nyon˜ ngandak nge- ´
ˆ ˆ
da. Ibale u mbel mboo, ngim mange- ´
ˆ ˆ
Ngwa koo, 4 Bioom da u nla badba too i nan˜ kel yada
´ i ta be´ yak eh
Ngitelepsep ´ ova
ˆ Nya- i num ki matam. To hala kiki u nyi be´
´
mbe wes.—2 ˜ n˜ 19:7.
Mina ibale i ga ti matam, u ga ke ndik ni
bisu i kopˆ yo malep ´ inyu bon˜ le i nan. ˜
Yeh´ ova
ˆ a nke´ es
´ i nya i te´ e´ sep, ´ a
(Markoˆ 4:26-29) Nlel´ em, ´ nyan˜ bon a
ntodol be´ bot. ˆ A nweh ´ el´ be´ mut inyu-
nla badba too i mam a niiga bon be´
le a ye´ ilam, a ye´ ngwan, ˜ a nyiba
´ ova
ˆ ma ntihba minem ˜
inyu Yeh nwap.
ngandak tole a gwe´ ngim makenge. ˜
ˆ ˆ A nla be´ yi makidik ba ga yon. ˜ Ndi
(1 Samuel 16:7; Yakobo 2:1-4) Mut
ibale a nke ni bisu i bon˜ kii yosona ˆ
be´ nyen a nkal Yeh ´ ova
ˆ i yom a nla- ˆ bo i yila
˜ ´ a nla inyu niiga bo, a’ hola
ma bon, di ta be le di saa nye inyu
mawanda ma Nyambe. w22.04 19-20
bon˜ le a kil bes ´ pes. A nyon˜ be´ ma-
§ 16-17
kidik inyule a ye´ nunbak ˜ tole inyule
a nkon ˆ ol ˆ mut ngoo. (Manyodi 34:7)
Kiki Yeh ´ ovaˆ a nyi bes ´ longe ˜ ˜
longe,
a yi ki i mam momasona ˆ ma ntag-
 ˆ ˆ ´ ´
Kel sonde, 6 Bioom soola 7:14; 14:9-11; Ezekiel 9:4, 6)
ˆ won u Ibale u mpohol i nit en ´ el´ i Yeh ´ o- ˆ
Ilole mut a ntjiba, ngok
ˆ
mbok, ilole mut a mbaage, lipamal va, wee u nyon˜ makidik malam. Ha-
jon li mbok.—Bing ˆ ´ en
eng ´ 16:18. nano, u gwe´ ngoˆ n˜ i hola ˆ bot ˆ bape
´ ˆ ˆ ´ ´ es ´ Yeh ´ ova ˆ i yon˜ makidik malam. Ndi i mpod ˆ ol ˆ
I ngeda Salomo a be beg yak i bet ba nit enel i Djob ni bi- ´ ´
˜ ´ ˆ ´ ´
ni nem we wonsona, a beena liteh- sai bi bi mbem bo. Hala a ye´ longe ˜
ge lilam inyu ye´ nyemede. I ngeda ´ a
jam le di wan biniigana bini. Ibale
be´ mange ˜ wanda, a be´ yi le a gwe´ di mbon˜ hala, di ga ke ni bisu i gwe- ´
be´ pek ´ banga, ˜ inyu hala nyen a bi ´ ´ ˆ
lel Yehova. Di ga gwelel ki biniiga- ´ ´
bat Yeh ´ ovaˆ maeba. ´ (1 Bikine ˜ 3:7-9) ˆ bot ˆ bape i yon˜ ma-
´ ˆ ˆ ˜ a na bi inyu hola
I ngeda Salomo a bi tip yila kine, kidik malam ni i te´ nbe ˜ ni Yeh ´ ova. ˆ
be´ yi le ngok ˆ u ta be´ longe. ˜ Ngoo w22.05 15 § 1-2
le i mbus ngeda, ´ Salom ˆ oˆ nyemede
a bi yila ngok. ˆ Ki a ye´ i ye´ ene ´ ane, ˆ ˆ
ˆ ˆ Ngwa um, 8 Bioom
a bodol ndogbene Nyambe. Kiki hi-
´ ´ yada i be´ kal le kine ˜ Mase´ e´ ni be´ i ngeda ´ bot ˆ . . . ba
hega, mben ´ ´
ˆ
Lok Yuda i nlama be “bii ngandak ´ [ntembee] i ngeda ba mpot minten
˜ ˆ
baa, tiga le nem we´ u yek ´ njel i te´ e´ mi mam mabe nwominsona ikolba
´
´
sep.” (Ndiimba Mben ´ 17:17) Salo- ˆ be.—Mat e´ oˆ 5:11.
ˆ ˆ
mo a bi bok i mben i, a bii 700 baa, ´ ´ ˆ
Yehova nyen di nlama emble, ha
a yon˜ ki 300 manyaa! (1 Bikine ˜ 11:
baoo bes ´ be. ´ Hiob ˆ a be´ emble i nge- ´
ˆ ˆ ´ ˜ ´ ova ˆ
1-3) Bebek Salomo a be honol le da Yeh a be´ pod ˆ os ˆ nye. A be´
“yom yo ki yo y’a bon˜ be´ nye.” Ndi, wee Yeh ´ ova ˆ a be´ kal Hiob ˆ le: ‘Ngo
i mbus ngeda, ´ a bi nok ndutu inyu- ˆ
ˆ Yeh ´ ova ˆ ˜ me ntehe i mam momasona ma
le a bi kom mbus.—1 Bikine mpemel we. U nhonol le me nla be´
´ ´ ˜
11:9-13. w22.05 23 § 12 hola ˆ we?’ Hiob ˆ a bi emble Yeh ´ o- ˆ
˜ ˆ ˆ va ni suhulnyuu yosona, a kon ma- ˆ
Ngwa njangumba, 7 Bioom
´ ´ ´ ˜ se´ e. ´ A bi kal le: “Maoˆ oˆ mem ma bi
Mut wem a tee sep a’ ninil inyu nok inyu yon, ˜ ndi hanano jis jem
´
hemle, ndi ibale a ntemb´ ni mbus, ˆ 42:5) I nge- ´
´ el´ be´ me.”—Lok ˆ Heber
´ li mal tehe we.” (Hiob
a nlem 10:38. ˆ
da Hiob a bi pot bibanga bini, a ˜
´
Munu ngeda ini, hiki mut a nla- be´ a ngi yii iket ´ e´ libu ni mamba-
ˆ ´
ma yon˜ makidik. Baa ˜ di ga gwe- ´ baa homa nyensona.
ˆ ´ ˆ le a ngwes
To hala, Ye-
´ nye
´ ´ ˆ
lel Yehova Djob, Nane mam mo- hova a bi eba Hiob
ˆ ˆ a nlem ´ el´ nye. (Hiob ˆ 42:
masona, tole di ga gwel´ el´ noo ˜ we´ ni le Hiob
7, 8) Yak i len ini, bot ˆ ba ye´ le ba sol
le Satan Nsohop? Di nla ndik po-
˜ bes,´ ba yanak bes. ´ Ba ye´ le ba ob ˆ os ˆ
hol wada wap. Ni le, inonnaga ni
˜ di ga kohna
ˆ ˆ li Mbogi ˆ Yeh ´ ova ˆ ˆ n˜
makidik di ga yon, nin˜ jol ˜ yada tole nt o
´ wonsona. ˆ Nan˜ u Hiob ˆ u niiga
boga tole tjiba i boga. (Mate´ oˆ 25: wes
31-33, 46) Mu “njiiha ikeni” ˜ nyen bes le Yehova a nyi le d’a waa be´
´ ´ ˆ
ˆ ˆ
bot ba ga kohna yimbne, bana inyu gwel´ el´ nye, to i bisu bi manoodana.
tohi, bana bape inyu tjiba. (Ma- w22.06 24 § 15-16
 ´ ´ ˆ ˆ ´ Kristoˆ nyen a ye´
Ngwa ngee, 9 Bioom 24) Ba nyi le Yesu
´ libii i Man ntomba
Ngeda ˆ i nkola. “nane ni nega” ntoˆ n˜ Yeh
˜ ˜ ´ ´ ova.
ˆ (Ye- ´
saya 55:4) Ibod ˆ ol ˆ i nwii 1919, nkol
—Masoola 19:7. ´ u mpem ´ es ´ bikaat
ˆ u maliga ni u pek
To hala kiki mbok yosona
ˆ
nyoo ngii inyu bon˜ le bot ˆ ba nigil Bibel. I nwii
i ga yogbe ni mase´ e´ inyu tjiba i Ba- 1921, nkol u maliga ni u pek ´ u bi
bilon ˆ Nunkeni, ˜ lini lisan, ˜ jam lipe li ´ es ´ i kaat ini le La harpe de Dieu
pem
ga bon˜ le mase´ e´ ma yamb mayoo. inyu hola ˆ bot ˆ i yi biniigana bi bisu
(Masoola 19:1-3) I maliga, i jam li bi Bibel. Kiki ngeda ´ i be´ tagbe, ba
jon li ye´ toi nlom ˆ jam mu kaat Ma- ´ ´
bi pemes bikaat bipe. Imbe kaat u
soola—“ngand libii i Man ntomba.” ˆ
ˆ ba ye´ mu nsongi ˜ u 144 000 bi nigil? w22.07 10 § 9-10
I bot
ˆ bobasona ˆ ˆ ˆ
bot, ba ga ba i ngii nwaa Ngwa koo, 11 Bioom
´ bi Armaged ´ on ˆ bi mbod ˆ ol. ˆ
le gwet
´ ´ U ga tee me i bisu gwon˜ i boga ni
´ ´
Ndi ha yo ngeda be nyen libii li ga boga.—Tjembi ´ 41:12.
ba. (Masoola 21:1, 2) Libii li Man
ntomba ˆ li ga ba ndik i mbus gwet ´ Mut nye ki nye a nkap be´ kiki Ye- ´
´ on,ˆ ´ ˜ ˆ
hova. I mam momasona di mbonol ˆ ˆ ˜ ˆ
bi Armaged i ngeda noo Djob
to wada a ga ba ha be. ´ (Tjembi ´ nye a mboˆ n˜ ol ˆ bes ´ mo hikoˆ oˆ hi nge- ´
ˆ ´ (Markoˆ 10:29, 30) To munu boˆ oˆ
le.
45:3, 4, 13-17) Kii libii li Man nto-
mba li nkobla inyu bet ba ga biiba? nkon˜ ’isi ini a mbon˜ le di bana ban- ˜
˜ ´
Nlel´ em ´ kiki libii li nat ˜ bot ˆ iba, mu- ga nin. Ndi di mpamak be i het di
nlom ˆ ni muda, hala nyen libii li to- ˆ ye´ ke. U nla gwel´ el´ Yeh ´ ova ˆ i boga
ˆ ˆ ˆ ˜ ˜ ´ ˆ ni boga. W’a konde ba liwanda je. ˆ ´
botobo lini li nat Kine Yesu Kristo, ˆ ˜ yak we w’a nin˜
ni “sombo” ye, ´ hala wee 144 000. Ntel wonsona a nin,
´
Libii lini li ye´ nlom ˆ jam; jon li ntek hala, wee i boga ni boga. I nge-
´ ova ˆ
hikuu hi ane i mondo, i i ga en ´ el´ da u nti Yeh nin˜ yon, ˜ u sobla- ˆ
na ki, wee u nti nye likebla ´ lilam ki-
hisi 1 000 hi nwii.—Masoola 20:6. ˆ
w22.05 17 § 11-13 yaga. Mam malam momasona u ma
bana, nin˜ ilam u gwe, ´ nyen a bi ti
ˆ ˆ we gwo. U nla ti Nhek ngii ni hisi
Ngwa mbok, 10 Bioom
ngim yom a gwe´ be, ´ hala wee i gwe-´
Mase´ e´ ni nkol u ibale nwet we.´ . .
lel´ nye ni nem
˜ won˜ wonsona ˆ le-
a koba nye a mbon˜ hala! ˆ 1:8; 41:11; Bi-
tee ni nyemb. (Hiob
—Mate´ oˆ 24:46. ´ en
´ 27:11) Ibale u mbon˜ hala,
ngeng
´ a bi kal le i dilo di nsok, ˆ a ga
Yesu wee u ntibil gwel´ el´ nin˜ yon.
˜ w23.03
´ ´
tee “nkol u maliga ni u pek” inyu ti ´
6 § 16-17
banigil be´ bijek. (Mat e´ oˆ 24:45)
Hala nyen i ye. ´ Yesu ´ a ngwel´ el´ ndek ´
minhook inyu ti bagwelel ba Ye- ´ ´ ´
hovaˆ ni i bet ba nigil Bibel “bijek
i longe ˜ ´
ngeda.” ˆ bana, ba nane
I bot ˜
be´ hemle ´ i bot ˆ bape. (2 Korintoˆ 1:
 ˆ ˆ ˆ ˆ inyule ba nkon woni. ˜
Ngwa jon, 12 Bioom ngandak bot
˜ wanda a ga te´ eda ´ njel ˆ
Satan a nsombol le di honol le Ye- ˆ ˜ ´
Lelaa mange ˆ
ye´ mapubi? I ngeda
´ a nyon˜ yihe, a hova a ntoˆ n˜ be´ bes, ´ ni le a ga hola ˆ
˜ i mam banga
bonok ˜ yon˜ i nkal. be´ bes ´ i te´ eda ´ lihaa jes. ´ Hala a nla
´ tinde bes ´ i honol ˜ le di nlama be´
—Tjembi 119:9. ˆ oˆ yes, ´ to ibale i nkiha be´ ni
´ nwas bol
Ngeda u nkahal kondop, u nla bana ˆ
somb ol ˆ i Yeh ´ ova. ˆ w22.06 15 § 5-6
ngoˆ n˜ malal ngandak, bot ˆ ba nla yak
˜ ˆ ˆ
tinde we i kwo i hiandi hi malal ma Ngwa njangumba, 14 Bioom
ˆ ˆ
nyega. Hala nyen Satan a nsomb
˜ ˆ
ol
˜ Di gwe´ i botnem ˜ ini kiki hikoba hi
le u bon. Kii i nla hola we i ken-
´ onika ˆ sitima inyu binin˜ gwes, ´ i nla be´ set,
gle i hiandi hi? (1 Tesal 4: ˜
i umi ki sin.—Lok Heber 6:19. ˆ ´
´
3, 4) Kal Yehova kii yosona u nog- ˆ ˆ ˆ
˜ ´ le a ye´
da. U soˆ oˆ ban˜ nye jam jo ki jo, Banga i Nyambe i niiga bes
˜
kal nye le a hola ˆ we. (Mate´ oˆ 6:13) Nyambe nu “konangoo ni nu nem
ˆ
U hoya ban le Yeh ˜ ´ ovaˆ a nsomb ˆ ol ˆ ngoo, nu a mpala be unup, nu a nte´ n-
ˆ ˆ ´ ˜
ˆ ´ ´ ´ be ki i unda ngandak gweha ´ ni mali-
ndik le a hola we, a’ kees be we. ´ ova
ˆ a ngwes ´
(Tjembi ´ 103:13, 14) U honol ˜ ban˜ le ga.” (Manyodi 34:6) Yeh
´ (Yesaya ´ ´ a nte-
u nla mel´ es ´ mandutu mon˜ weme- telepsep.
´ di nok ndutu, hala a nte´ e´ n-
61:8) I ngeda
˜
de. Kal bagwal bon˜ mam ma nte´ e´ n- ˜ he bes
ga we. I kwel´ el´ i nya mam i i ntomb ga nye. A gwe´ ngoˆ n˜ i mel´ es ´ mandutu
´ ndi u nlama bon˜ hala. Ibale u mes ´ momasona ˆ i longe ˜ ngeda. ´ (Yer´ e- ´
be, ˜ jam! Inyu hala
˜ n˜ Bibel u ye´ n˜ ek
na ´ maeba ´ mu, w’a mia 29:11) Kinje longe
˜ nyen di ngwes ´ Yeh ´ ova ˆ ngandak. Kii
tehe le w’a yon makidik malam, u ´ i gwes ´ maliga? Mali-
´ el´ ki Yeh
lem ´ ova. ˆ W’a yimbe le u ipe i ntinde bes
´ ´ ˆ ˜ ´ inyu hiki ga ma yene ´ bes ´ nsen˜ ngandak. Di yon˜
gwe be ngon ni mamben ´
jam, inyule u nyi mahonol ˜ ma Ye- ´ le hihega. Maliga ma ye´ yak i botnem ˜
ˆ ´
di gwe inyu dilo di nlo. Kiki hikoba
hova. w22.08 5 § 10-12
hi mbon˜ le sitima i nyeng ˜ ban, ˜ hala
ˆ ˆ ˜
nyen botnem yes i nhola bes le di pin- ´ ˆ ´ ˜
Kel sonde, 13 Bioom
Ibale mut a nteeda be´ bot ´ ´ ˆ be´ gla ban˜ i ngeda ´ di mboma manoo-
˜
longe, . . .wee a ntanba hemle. ˜ ´ dana. Munu buk kel i len, minhook
ˆ ´ ˆ nwon n˜ oma
ˆ Paul a mpod ˆ ol.
ˆ Ndi bi-
—1 Timoteo 5:8. ˜ ´ ´ ˜
banga gwe bi mbenge yak bikristen bi
Isan˜ mbai nu a ye´ kristen a njoha ˆ
bi gwe´ botnem ˜ i nin˜ i paradis hana
´
be ni mbegee a gwe i teeda lihaa ´ ´ ´ ˆ
’isi i boga ni boga. (Yohanes 3:16)
´ Ibale u ye´ isan˜ mbai, bebek le u ˜
je. Botnem i nin˜ boga i lem
´ es
´ toi nin˜ yes.
´
mbadba lelaa w’a pam i jes ´ bot ˆ bon, ˜
w22.08 14-15 § 3-5
u saa ki ndap. Bebek u nkon yak
woni˜ le ibale bol ˆ oˆ i mal we, w’a
la ha be´ kos
ˆ bolˆ oˆ ipe. Tole u nkon
woni˜ le ibale u gwe´ ndik ndek´ moni,
w’a la be´ pamba. Satan a ma kwes ´
 ˆ ˆ
Ngwa um, 15 Bioom i nya i maa be´ ba ibod ˆ olˆ i ngeda ´ lon˜
´
Ni nwas ban˜ le hiangaa
˜ hi na- bisu i bi ba, letee ni ha ngeda i.’
´
˜
nal, hiun hi bak b e´ i nem.
˜ I “ngeda njiiha” i, yon i ye´ “njiiha
´ ´ ˆ
—Efeso 4:26. ikeni” kaat Mate´ oˆ 24:21 i mpod
˜ ˆ ol. ˆ
´
Yesu a ga telep tole a ga lo i soˆ n˜
ˆ ol ˆ mut nem, ˜ ´
Inyu bod
ˆ
u nlama gwes
˜ ´ bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova
ˆ i lisuk li ngeda ´
nye. Kaat i 1 Korinto pes 13 i neba i njiiha i, hala wee i gwet ´ bi Arma-
bes´ lelaa gweha ´ i nla hola ˆ bes ´ i bo- ˆ ´ on.ˆ I bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova
ˆ
ˆ ˆ ´ ´ ´ ˜ ged ba, bo
dol lok kee yes nem, tole i tii- ki bon kaat Masoola i nseb ´ el´ le “li-
mba bod ˆ ol ˆ bo nem ˜ to ba mbon˜ bes ´ ˜ li li nlolˆ i njiiha ikeni.” ˜
´ ˆ ´ mut likeni
beba. (1 Korinto 13:4-8) Kiki hihe- —Masoola 7:9, 14. w22.09 21 § 4-5
ga, nloˆ n˜ 4 u nkal le “gweha ´ i nwo
ˆ ˆ
ngut, i gwe´ ki longe ˜ nem.” ˜ Yeh ´ o- ˆ Ngwa mbok, 17 Bioom
va a nhonba ˆ bes ´ tolakii di mbe- ´ ˜ ´
˜ ´ ´ ´ I mut a mbon me beba, nyen
na bon beba. Jon yak bes i nge-
ˆ ke´ e´ yes ´ i mbon˜ bes ´ beba, ´ m’a sas jolˆ je´ mu kaat yem.
da lok —Manyodi 32:33.
di nlama honba bo. Nlon 5 u nkalˆ ˆ ˜
´ ˜ ˆ ma ye´ hanano i kaat mbigda
le: “[Gweha] i nunup be´ to. I n˜ e´ n˜ el´ I mol
be mut numpe beba.” Di te´ eda
´ ´ ´ ban˜ ma ye´ le ma seha. ´ A ye´ ndik wee
˜ ´ ´ ˆ
Yehova a ntila i mol ˆ ma ni liwi-
i mam mabe ba mbon bes, di ka- ˜
hal pot mo yani ni noma. Kaat i Na- ndi. (Masoola 3:5, msl.) Di nlama
˜nal 7:9 i nkal le di “pala ban˜ unup.” jo san˜ inyu bon˜ le mol ˆ mes ´ ma til-

Di tehe bo kiki Yeh ´ ova ˆ a ntehe bo. ba mu kaat i, ha ndik ni liwindi

´ ndi yak ni tinti. Bot ˆ ba bisu
Nyambe a ngwes bo, a mbe´ nge ´ ˜ be´ be,
hiki beba ´ ba mbon, ˜ to bes ´ di bon˜ ba ye´ ba ba nteba ´ hana ’isi inyu ke
´
ban˜ hala. (Tjembi ´ 130:3) Di be´ nge ˜ i ane ni Yesu i ngii. I jam Paul a
´ ba ba
ban˜ dihoha ˆ di lok ˆ ke´ e´ yes, ´ di be´ n- ˜ bi kal ‘baso bagwelnson’ be,
´ ˜ ´ ˆ
ge bilem gwap bilam.—Mateo 7:1-5. ´ ˆ be i tison Filipi, li nunda bes le mol
w22.09 3-4 § 6-7 ma minhook, mi mi ga ke i ane ni
Yesu´ i ngii, ma ye´ ntilga mu kaat
´ ´ ˆ ˆ nin. ˜ (Filipi 4:3) Ndi ba nlama te´ n- ˜
Ngwa ngee, 16 Bioom
´ njiiha. ´ ˆ
be ni Yehova inyu bon le mol map ˜ ˆ
Hala a ga ba ngeda ´ ˜ I ngeda ´
ma yegle mu kaat nin. ba
—Daniel 12:1. ˆ ´ ´ ˆ
˜ ga kohna bendel yap i nsok, nwaa
Kaat Daniel i nunda i mam ma ga le ba nwo, tole nwaa le njiiha ike-
ˆ ˜
bona i dilo di nsok. ˆ Kiki hihega, ´ ˜ i mbod ˆ ol,
ˆ mol ˆ map ma ga la ha
ni
kaat Daniel 12:1 i nkal le Mikael,
´ Kristo, ˆ ‘a te´ e´ ha inyu be´ seha´ ˜
mu kaat nin.—Masoola 7:3.
hala wee Yesu w22.09 14 § 3; 15 § 5-6
˜
longe ´ li Djob.’ I mban˜ ini,
i liten
ˆ ol
i bi bod ˆ yon i nwii 1914, i nge- ´
´
da Yesu a bi yila Kine˜ i Ane Djob.
Ndi, mban˜ Daniel i n˜ eba
´ ´
ki le Yesu
´
a lama ‘telep’ i ‘ngeda njiiha y’a ba,
 ˆ ˆ
Ngwa koo, 18 Bioom le di nyon˜ be´ yihe, hala a nla bon˜ le
´ di bod ˆ ol
ˆ ba bot ˆ ba minjelel,
Mase´ e´ ni bot
ˆ ba nemble
˜ ˜
banga yak bes
ˆ ol ˆ ha be´ Yeh ´ ova
ˆ ˜ ˆ ol ˆ
i Nyambe, ba te´ edaga
´ di bod nem, di bod
ki yo! ´ ´ ˆ ˜ ´ ´
yak peena biniigana nton we u nti bes.
—Lukas 11:28.
Inyu bon˜ le di ba ban˜ hala, di nla bad-
Baa i jam lini li ma pem ´ el´ we? Mut ´ di nkohna ˆ
ba le: ‘Hiki ngeda biniigana
a nlamb bijek u nlooha gwes, ˆ ˆ ´ a nana ˜ ˜
bi mondo tole ndoni i mondo, baa me
we. Bebek inyule u pegi ´ tole u ye´ ´ tjelel? Baa yom me mpala tehe
mbena
i honol ˜ mam mape, u milba bijek iba- ´ ˆ ke´ e´ i i n˜ ega ´ ´
i ye bibomb bi lok bes?’
be´ i yon˜ ngeda ´ i nok line je. ´ Kiki u
Ibale di mpala kodol i bilem bi, Yeh ´ o- ˆ
mal je, ha nyen u yimbe le u bak ˆ ˆ ´
va a ga konol bes masee.—Bingengen ´ ´ ´ ´
u pala je. Ibale u yi, ki u nyon˜ nge- ´
3:34, 35. w22.10 20 § 9-10
da i ke mbenel ˜ inyu nok line li bi-
ˆ ˆ
jek. Nlel´ em ´ jam i nla pem ´ el´ bes ´ i nge- ´ Kel sonde, 20 Bioom
da di na ˜ n˜ Bibel. Di nla pala an, ˜ ibabe´ ˆ ba liten
´ li Israel ba ga tjel´
Bot ´ ´
i yon˜ ngeda ´ i nok line li yom Yeh ´ o- ˆ
emble we.—Ezekiel 3:7.
va a niiga bes. ´ Jon, yon˜ ngeda ´ i nok ´ es ´ Ez ´ ´
line li Banga ˜ i Djob, bon˜ wengonle ˜ u Mbuu u Nyambe u bi led ekiel
˜ n, ˜ le u nok makin˜ mu nson a bi kohna, hala wee i analˆ ˜
ntehe i mam u na ˜ ˆ
ma bot ˆ ba, u od ˆ okˆ pek ´ mu i mam u Banga i Nyambe i bisu bi bot ba li-
˜nan.˜ Ibale u mbon˜ hala, ha nyen w’a ´ je´ ba ba be´ ena
ten ´ “nledek no ˜ ni nle-
˜ ´ ´ ´ ova ˆ
ˆ
konde ba mase´ e. ´ Yesu
´ a bi te´ e´ “nkol u dek nem.” ( Ez ekiel 3:7) Y eh a bi
´ ´ ˜
´
maliga ni u pek” le u ti bijek bi mbuu kal Ezekiel le: “Me mbon le u bana
˜
i longe ngeda.´ (Mate´ oˆ 24:45) Jon di nledek su nlel´ em ´ kiki bomede, me
nhan be bijek bi mbuu. Bibel yon i ye´
˜ ´ mbon ki le mbom yon˜ i let nlel´ em
˜ ´ kiki

kule´ i bisu “nkol u maliga ni u pek” ´ u mbom yap. Me mbon˜ le mbom yon˜
´ ´ ´ ˆ i let kiki diaman, ˜ i let yaga iloo ngok.
ngwelel inyu lamb bijek.—1 Tesaloni-
ka 2:13. w22.10 7-8 § 6-8 Ba ye´ liten ´ li li ye´ ndok, ndi u kon ban˜
bo woni, ˜ to masu map ma bon˜ ban˜
´ ´
ˆ
Ngwa jon, 19 Bioom
ˆ ˆ we le u sehla.” (Ezekiel 3:8,´ 9) A be´
wengonle ˜ Yeh ´ ova ˆ a be´ kal Ezekiel ´ le:
ˆ ba ngok
Bot ˆ ba bi loˆ oha
ˆ ndegle bes.
´
˜
‘Nledek nem u bot ba liten u tomb ˆ ´ ˆ osˆ
´
—Tjembi 123:4. ban˜ we. Me ga led ´ es ´ we.’ I mbus nge-
´ ´
´
Bibel i bi behe ´ ˆ bot
le i dilo di nsok, ˆ ´
da, mbuu u Nyambe u heya ´ ´ Ezekiel
ˆ ´
ba minjoha b’a ba ngandak. (2 Pe- i homa a be´ te´ ene ´ likalo. ˆ Ez ekiel a bi
tro 3:3, 4) Bot ba minjoha ba mbon˜
ˆ ˆ ˆ
tila le: “Woo u Yeh ´ ova ˆ u bi kahap yaga
hala inyule ba ngwes ´ ‘non˜ ngoˆ n˜ yap ´ ˆ ol ˆ sonde
i ngii yem.” I bi beda mpod
ibe inyu mam ma te´ e´ be´ sep.’ ´
yada inyu ´ ´ tibil nok nwin a be lama´ le-
´
(Yuda 7, 17, 18) Kii di nla bon˜ inyu gel. (Ezekiel 3:14, 15) Ha nyen Yeho- ˆ
bon˜ le di ba ban˜ bot ˆ ba minjoha?
ˆ Njel va a bi kal nye le a kee i tegep mbok
yada i ye le di kengle i bot ba gwe´ lem
´ ˜ ˆ
i homa “mbuu´ u Nyambe u bi ´ jop ˆ
i tjelel. (Tjembi´ 1:1) Hala a nkobla le, [nye] iket ´ e.”
´ (Ezekiel ´ 3:23, 24) Eze- ´
di emble ban˜ to an˜ gwom bi bi nlol ˆ ´ ˆ ˆ
kiel a be nkoobaga i bodol gwel nson ˆ ˆ
˜
ni batjangbene maliga. Di nyi le iba- we.´ w22.11 4-5 § 8-9
 ˜ ˆ ˆ ´ ´ ˜
Ngwa njangumba, 21 Bioom ha. A bi kal Yesu le: “A Yesu, honol
´ ova,
ˆ ´ mbe me ´
me i ngeda w’a lo i Ane yon.” Yesu ˜ ´
A Yeh letee ni ngeda ˜
nlama lond inyu bat mahola, ˆ ndi a bi timbhe nye ni bibanga bi buk
kel ini. (Lukas 23:39-43) Yom Yesu ´
´
u nok be? . . . Inyuki u nihbe
a bi kal ntonba i nlama tinde bes ´
i tehe botˆ ba nte´ e´ nga
˜ bape?
i honol˜ lelaa nin˜ i ga ba iket ´ e´ Para-
—Habakuk 1:2, 3. dis. I maliga, di nla hegda ´ lelaa Para-
Mpod ˆ ol ˆ Habakuk a bi bana ngandak dis i ga ba ibale di n˜ ot ˆ mahonol ˜ mu
mandutu. Ngim ngeda ´ i bi pam yak nsan u be i ngeda Kine Salomoˆ a be´
˜ ´ ´ ˜ ˆ
le a bod ˆ ol ˆ honol ˜ le Yeh ´ ova ˆ a ntoˆ n˜ ha ane. Bibel i nkal le Yesu ´ a nloo Salo- ˆ
´
be nye. Ndi a bi yible Yehova ´ ˆ ˜
nem, ˆ ˆ
mo, jon di koli bem le Yesu ni bot ba´ ˆ
a soohe nye. Yeh ´ ova ˆ a bi yon˜ ngeda ´ ga ane ni nye, ba yilha ’isi longe ˜ para-
i timbhe ngwelel we i ngeda a bi yib- ´ ´ ´ ´ dis kiyaga. (Mateo 12:42) Ibabe´ nkaa,
´ ˆ
˜ ´ ˆ
“mintomba mimpe” mi nlama ye´ n˜ yi
le nye nem. (Habakuk 2:2, 3) I nge-
da Habakuk a bi hek pek, ´ a honol ˜ le- kii mi nlama bon˜ inyu nin˜ i boga ni
laa Yeh ´ ova ˆ a bi tohol bagwel´ el´ be, ´ a boga iket ´ e´ Paradis.—Yohanes ˆ 10:16.
´
temb a kon mase´ e. ´ A bi ba nkwoog w22.12 8 § 1; 9 § 4
nkaa le Yeh ´ ova
ˆ a ntoˆ n˜ nye ni le a
ˆ nye i honba ˆ ´ ´ ˆ ˆ
ga hola mandutu. (Ha- Ngwa ngee, 23 Bioom
bakuk 3:17-19) Kii ndemb ´ el´ i Haba- ´ u ga bat nye mahola,
ˆ
´ I ngeda ´
I ngeda a ga
kuk i niiga bes? di gwe´ ma- ˆ ˆ ´
konol we ngoo.—Yesaya 30:19.
ndutu, di nlama soohe Yeh ´ ova, ˆ di kal
´ ´ ´ ´ ˜ ´
Yesaya a nkal bes ´ le Yeh ´ ova ˆ a nyon˜
nye kii i ye bes ikete nem. I mbus, di ´ ´ i ngeda ´ ˆ
bem mahola ˆ me. ´ Ibale di mbon˜ hala, ngeda i emble bes di nlo-
´ ova ˆ a ga ˆ
ndol nye, a mpala ki timbhe masoo-
di nla ba nkwoog nkaa le Yeh ´ Yesaya ´ ˆ ´
ti bes ´ ngui i honba ˆ mandutu. I ngeda ´ he mes. a nkonde le: “I ngeda
´ ˆ ˆ ´ a ga nok ndik kin yon, a ga timb- ˜ ˜
di ntehe le Yehova a nhola bes, hala ˜
a nkonde ˆ led´ es ´ hemle ´ yes. ´ Ibale yak he.” I bibanga bilam bini bi nhoˆ nla- ˜
´ ˜ ˜ ˆ we ´
ha bes le Tata wes nu ngii a gwe yaga ´ ´
we u ntenbe i bon mam ma nhola
i te´ eda
´ maada mon˜ ni Yeh ´ ova, ˆ to ma- ngoˆ n˜ i hola ˆ i bot ˆ ba mbat nye ma-
ˆ A nyi le di gwe´ ngoˆ n˜ ni ma-
ndutu, to pe´ ena ´ bi ga bagal be´ we ni hola.
ˆ ma inyu honba ˆ ´ o- ˆ
Yehova.—1 Timote´ oˆ 6:6-8. w22.11 15
´ ˆ ˆ hola mandutu. Yeh
§ 6-7 va a nyon˜ ngeda ´ i emble masoohe ma
hiki ngwel´ el´ we. ´ Inyuki di nkal hala?
ˆ ˆ I bibodle ˆ ´
bi Yesaya pes 30, Yeh ´ ova ˆ a
Ngwa um, 22 Bioom ´ ´ ´ ˆ
ngwelel i buk ini le “be” inyule a mpo-
I len ini me nkal we maliga le, ˆ liten ´ je´ jolisona. ˆ
dos Ndi i nloˆ n˜ 19, a
w’a ba ni me i Paradis. ˆ ˆ
mpodos hiki ngwelel we. ´ ´ ´ Yesaya ´ a nti-
—Lukas 23:43. la le: “U ga ee ha be,” ´ “a ga kon ˆ ol ˆ we
´ ni mintonba ima ba be´ nok ndu-
Yesu ngoo,” “a ga nok ndik kin yon.” Yeh ˜ ˜ ´ o- ˆ
tu, ba bak bebee ni wo. (Lukas 23: ´
va a ye Tata wes nu a nton hiki wada ´ ˆ ˜
32, 33) I mintonba mi nwo ima mi wes, ´ a nyon˜ ki ngeda ´ i emble masoo-
´
bi ndegle Yesu. (Mate´ oˆ 27:44; Mar- he ma hiki ngwelel we.—Tj ´ ´ ´ embi ´ 116:1;
koˆ 15:32) Ndi wada wap a bi he´ n-˜ ´
Yesaya 57:15. w22.11 9 § 5-6
 ˆ ˆ
Ngwa mbok, 24 Bioom “njoˆ oˆ i mpala gwel” bo. (Bingeng ´ en ´
˜ 29:22) I ndembel di nke tehe hana- ´ ´
Yona yihe kiki nyoo, ndi ni bak ngi- ´ le yak i ngeda ´
nsohi kiki diben.—Mat ˜ e´ oˆ 10:16. no, i ga unda bes di
ˆ
mal soblana. (Roma 7:21-23) Soo- ˆ
´ ´ ´ ˆ di niigaga ´ ova ˆ
I ngeda di ntee likalo,
ˆ ´ he Yeh inyu lem ibe u gwe´ ngoˆ n˜
bot yak i ngeda di mboma ngolba, ˆ
i jos, u bak ki nkwoog nkaa le a ga
hala a mbon˜ le di ye´ mase´ e, ´ di nog- ˆ ˆ we. (1 Yohanes
hola ˆ 5:14, 15) Yeh ´ o- ˆ
da ki le di ye nsan. I hiai hi bisu, ´ ˜ ´ ´ ˜
´ ˆ Yuda ba bi va a ga heya be lem yon ibe kunda
i ngeda baane ba Lok yada, ndi a ga ti we ngui inyu jos ˆ yo.
ti baoma oda le ba te´ e´ ha ban˜ lika-
ˆ
(1 Petro 5:10) Sal ni ngui inyu bon˜
´ ˆ
ˆ i bot ˆ ba hemle ´
lo,
ˆ ˆ
bana ba bi po- le biliya u mbon˜ inyu jos ˆ lem ibe bi
hol i nogol Djob. Ba bi ke ni bisu kiha ni masoohe mon. U nwas ban˜ ˜
i te´ e´ likalo. ˆ I nson u, u be´ lona bo
˜ ˆ we
´ ´ ˆ ki to le mahonol mape ma jop
masee. (Minson mi baoma 5:27-29, ˜ ˆ ˆ ´
i no.—Filipi 4:8; Kolose 3:2. w23.01
41, 42) I ye´ maliga le i ngeda ´ ba
´ ´ ´ 10 § 7, 9-10
nteene bes ngandak bikila mu nson
wes, ´ di nlama yon˜ yihe i ngeda ´ di ˆ ˆ ˆ
Ngwa jon, 26 Bioom
ntee likalo. Ndi ibale di mbon˜ kii
´ ´ ˆ
´ Nyambe a nlama
yosona ˆ di nla, di ga bana nsan˜ iba- Nu ni nu a ngwes
´ el´ Yeh ´ ova,
ˆ ˜ ˜ n˜ yak gwes maasan.—1 ´ ˜ Yohanes ˆ 4:21.
le di nlem di anlak na
ˆ
u u ntohol bot. Di ba nkwoog nkaa Di nunda i gweha i i ngeda di ye´ sum
˜ ´ ´
le to ibale mandutu ma nai, di nla sum i nson u na ˜ n˜ nlam. Di na ˜ n- ˜
bana nsan. ˜ Di nlama bigda le nsan˜ ˆ bobasona ˆ ˜ n˜ nlam. Di nto-
le bot na
di gwe´ ngoˆ n˜ ha ngeda ´ i, u ye´ nsan˜ dol be´ bot, ˆ to di ta be´ kog ˆ oˆ oˆ yada,
´ ˆ
Yehova nyetama a nla ti. Bodlana ˆ ´ jada, to ba ye´ liyep, to ba ye´
liten
´ ova
Yeh ˆ ˜
nem ´
i ngeda ni mboma hi- ˜ Kiki di mbon˜ hala, di nu- ˜
mingwan.
mala hi kon, bikuu, tole nde´ e´ nga. ˜
nda le di gwe´ mahonol ˜ ma Yeh ´ o- ˆ
Ni adbe ntoˆ n˜ we. ´ Ni honol ˜ mam va nu sombol ye i ye le “minten ˆ ˆ ´ ´ ´
malam ma mbem be´ i dilo di nlo. mi bot ˆ nwominsona ˆ mi kohna ˆ tohi,
Ibale ni mbon˜ hala, “Nyambe nu mi pam ki i bana banga yi i mali- ˜
nsan˜ a ga ba loˆ nni
˜ be.”—Filipi
´ 4:9. ga.” (1 Timot ˆ e´ oˆ 2:4) Di nunda ˜ ki le
w22.12 21 § 17-18 di ngwes Yehova bona Kristoˆ i nge-
´ ´ ˆ ´
ˆ ˆ da di ngwes ´ lok ˆ ke´ e´ yes ´ i boda ˆ ni
Ngwa koo, 25 Bioom ˆ om. ˆ
´ ´ ˆ i bol Di ntoˆ n˜ bo, di holga ˆ bo
Haba ki mut yondo.—Efes o 4:24 i ngeda ´ ba mboma mandutu. I nge- ´
ˆ ´ ´ ´
San˜ i ngui yon di nlama jo inyu bon˜ da ba nkos maeya, di nledes bo,
i ngeda ´ ba nkon, di nke i yuuga
i jam li. Hala a nkobla le di nlama
´ ˆ
jo san˜ i ngui inyu nwas bilem kiki ´ ´
bo, i ngeda ba ntomb di nhogbaha
ˆ
bo lolha ˜
nem, hiun ni nyayak. (Efe- bo. (2 Korintoˆ 1:3-7; 1 Tesal ´ onikaˆ 5:
ˆ ˜
so 4:31, 32) Inyuki i bon hala i ta 11, 14) Di nsoohe inyu yap inyule di
be´ isii jam? Inyule di meya di mbon˜ nyi le “minyemhe mi mut a te´ e´ sep
´
´ ´ ˆ
mi gwe ngui ngandak.”—Yakobo 5: ˆ
ngim mam mu. Kii hihega, Bibel
˜
i nunda ˆ ba “mpala unup” ni le
le bot 16. w23.01 28-29 § 7-8
 ˆ ˆ ˜ Yeh ´ ova ˆ ˆ bagwel´ el´ be´
Kel sonde, 27 Bioom nsen. a nhola
´ be´ i tibil hek pek. Soohe nye le a hola ´ ˆ
Kena ni bisu i tina makend ´ ˜ n˜ Bibel.
ni be,´ ni i ledhana ´ be´ ni be.´ we i bana lem i i ngeda
´
u na
˜
´ onika ˆ I ngeda u mal soohe, kii u nla bon?
—1 Tesal 5:11.
´ Be´ nge ˜ lelaa mam u na ˜ n˜ ma mpona ˆ
Kiki ngeda i ntagbe, hala nyen mut ma u nyi. Bon˜ biliya i nok Bibel ni
maon˜ a nkonde ˆ bana makenge, ˜ yak i tehe lelaa u nla boˆ n˜ ol ˆ i mam u ni-
bes ´ di nla konde ˆ bana makenge ˜ ˆ ´
gil. (Lok Heber 5:14) Ibale di nti-
´ ´
inyu ledes lok kee yes. Inyu ledes ˆ ´ ´ ´ ´ ´ ´ i ngeda ´ di na ˜ n˜ Bibel, d’a
bil hek pek
bo, di nla pod ˆ ol ˆ ndemb ´ el´ i bagwe- ´ ˆ
konde nok yo. w23.02 10 § 7-8
´ ´ ˆ
lel ba Yehova ba behee. (Lok Heber ˆ ´
ˆ ˆ
11:32-35; 12:1) Inyu bon˜ le nsan˜ u Ngwa um, 29 Bioom
´ e´ likoda, di nlama pod ˆ ol
ˆ bi-
ba iket
ˆ ke´ e´ yes, ´ di ba ki
Ni njel ye nyen di gwe´ nin,˜ ´
lem bilam bi lok di nyingha, ˜ di hega ´ ki.
bebee ˜ ´ n˜ mi ye. ´ ˆ
´ ´ ˆ i sangla ngeda minda ˜ —Minson mi baoma 17:28.
(Efeso 4:3) Inyu bon le di kee ni ´
´ es ´ lok ˆ ke´ e, ´ di nlama gwe- ´ Hegda le mut a nti we soso ndap.
bisu i led ´ i nkahal sehi ´ mu, i gwe´ yak ma-
´ ˆ ´ Pen
lel Bibel, di ti bo mahola i nge- ˆ
pondo i nyol. Ndi i nhee diye nga-
da ba gwe´ ndutu, di hola ˆ ki lok ˆ ke´ e´
´ ndak. Ibab e´ p e´ ena, ´ w’a ti nye
i i ntomb i tembna maada malam
´ ova. ˆ ´ di nla ba mase´ e´ mayega inyu i ndap i, u yon˜ ki nge-
´ ´
ni Yeh Yak bes
da i te´ eda ´ yo. Yeh ´ ova ˆ a bi eba ´ le
ibale di nledes lok ke´ e´ yes. ´ ´ ˆ ´ I nge- ´
nin˜ yes ´ i ye´ nsen˜ ngandak i ngeda ´ a
da ndap i n˜ oˆ na, ˜ i nsok ˆ i kwo. Ndi
´ ´ es´ lok ˆ ke´ e, ´ hala a bi neebe le Man we´ a wo inyu yes. ´
i ngeda di nled ˆ ´ ova ˆ
ˆ bo i boga ni boga! w22.08 22 (Yohanes 3:16) Yeh ˜ ˆ nyen a nti
nhola ˜ (Tjembi ´
nin. 36:9) Noma Paul a bi
§ 6; 25 § 17-18 ´
unda i jam li i ngeda a kal le: “Ni
˜
Ngwa njangumba, 28 Bioom
ˆ ˆ njel ye´ nyen di gwe´ nin, ˜ di nyingha, ˜
´
di hega ki.” (Minson mi baoma 17: ˆ
Yehova nyen a nti pek; yi loˆ nni
´ ˆ ´ ˜
25, 28) Jon di koli ˆ kal le nin˜ yes ´ i ye´
liyi bagal mam bi nlol i nyo we.´
ˆ ´
likebla li Yehova. A nti bes i ni i i ´ ˆ ´
—Bingeng ´ en´ 2:6. ´ ´ (Minson mi baoma ˆ
mbeda bes. 14:
´
Yesu a bi unda lem ilam yada di 15-17) Ndi Yehova a mbon be´ ma- ´ ˆ ˜
nlama bana inyu nok Banga ˜ i Djob. nyaga inyu bon˜ le di wo ban. ˜ A nso- ˆ
ˆ ˜ ˆ
I lem i i ye´ i tibil hek pek. ´ (Ma- mbol le di bon kii yosona di nla
te´ oˆ 24:15) I tibil hek pek
´ wee kii? inyu ba mboˆ o, ˆ ni inyu bana maa-
Hala wee di ntehe i homa mam ima da malam ni nye.—2 Korintoˆ 7:1.
ma mpona ˆ ni i homa ma mpona ˆ be, ´ w23.02 20 § 1-2
di yimbe ki mam ma nhoo be´ nene.
´
Kiki Yesu a bi unda, i tibil hek pek ´
ˆ
i nhola ´ i tehe lelaa mban˜
ki bes
i Bibel i nyon. I lem i yon i nhola ˆ
´ le yigil yes
ki bes ´ i Bibel i bane bes ´
 ´ ´ ˆ ˆ ´
Ngwa ngee, 30 Bioom nde hol. Kiki hihega, u nla kit le
˜ ˆ me nkal we ˆ ˜
u nhola miman mi bot ˆ ni bibokˆ bi
Tila bibanga gwobisona ˆ bi likoda jon. ˜ U ye´ le u kil bo
´ ´
ikete kaat.—Yeremia 30:2. ´ ´ bot
i bom,ˆ tole u hola ˆ bo i gwel´ el´ bi-
Di nti Yeh ´ ova ˆ mayega ´ inyu Ban- ˜ ˆ bape
´ ´ ´ kei gwap. U nla yak unda bot
ga ye le Bibel. I nti bes maeba ma ´ ˜ ˜ ˜ ˜
gweha ngen u nanle bo nan nlam u ˜
ˆ bes ´ i ngeda ´
ma nla hola di mbo-
´ botnem. ˜ Ane. (Mate´ oˆ 9:36, 37) Ibale u nla,
ma mandutu. I nti yak bes
´ ova ˆ ˜ ´ bilem gwe´ yon˜ makidik i yila nsanal. ˜ w22.08 6
Yeh a nunda yak bes § 16-17
mu Banga ˜ ye. ´ I ngeda ´ di nyon˜ nge- ´
da i ot ˆ pek ´ mu bilem gwe, ´ bi nloˆ o- ˆ ´
´ el´ bes, ´ bi ntinde ki bes ´ i yila Ngwa koo, 1 Maye sep
ha lem
´ (Tjembi ´ ´ Buk ibe yo ki yo i pemel´ ban˜ ´
mawanda me. 25:14) Ye-
ˆ
hova a gwe ngon le bot ba yi nye. ´ ˆ ˜ ˆ i manyo manan, ´ ndi ndik mam
´ ˆ ´ ´ oˆ 4:29.
I ngeda koba, inyu bon˜ le ba yi nye, ma nledhana.— Efes
´ ˜ ˆ ba emel bieem, ba
a be a bon le bot Bikristen bi nlama be´ pot bibuk
tehe biyiinda, ngim˜ mangeda ´ a be´ ˆ ol ˆ bot ˆ ba
bibe. Ndi yak ngim bipod
´ ´
a gwelel biangel. (Nanga bot 12:6; ˜ ˜ ˆ ´ ´
nhoo be yimbe le bi ye bibe, di nla-
Minson mi baoma ˆ 10:3, 4) Ndi, di ˜ ´
ma kengle gwo. Kiki hihega, di nla-
be´ be´ le di pam i yi bieem bi, to bi- ma yon yihe le di hegha ban˜ bot
˜ ´ ˆ
˜ bi be´ le-
yiinda, to nwin biangel ba ba gwe´ be´ bilem gwada, ba ta be´
gel ibale ba tila be. ´ Inyu hala nyen ´ jada, tole lon˜ yada. Ni ki le, di
liten
´ ova ˆ a bi bon˜ le bot ˆ ba ‘tila bi-
Yeh nlama be´ kal bot ˆ bibuk bi bi mba-
banga ˜ bi iket ´ e´ kaat.’ Kiki “mabo- ˜ bi bi nled ´ es ´ bot ˆ
˜ ˜ baa bo. Pot bibanga
nok ma banga Nyambe ma ye´ pe- bape. Iloole u hel´ e´ e´ i njelel tole mi-
les,” di nyi le Banga ˜ ye´ i yene ´ toi ˜ ´ es´ lok ˆ ke´ e. ´ Yeh ´ ovaˆ
´ ˜ ´ nhunbe, beg a bi
bes nsen.—Tjembi 18:30. w23.02 2 boˆ n˜ ol ˆ Lok ˆ Israel ngandak mam, ndi
§ 1-2 to hala, ba bi nai ni njelel. I nge- ´
ˆ ˆ da mut a ntjelel, a nla bon˜ le yak
Ngwa mbok, 31 Bioom ˆ bape ba kahal tjelel. Di
bana bot
Ti i nlona mase´ e´ iloo kohna. ˆ
bigda i ngeda ´ botˆ ba bi ke i be´ nge ˜
—Minson mi baoma ˆ 20:35. ˜ ´ ˜ ˜
lon Kanaan ba lona beba nan, ˜ “bon
˜ ˆ ˜
Yon˜ makidik malam. Yon˜ makidik ba Israel ba hunbene
ˆ
Mosi.”
´
(Nanga
´
ma ma ga hola ˆ we ´ ´ ´ bot 13:31–14:4) Ndi i ngeda di mbe-
˜ ´ ´ i ˆ ledes hem- ges bot, hala a nkonha bo masee´
´ ˆ ˆ ´
le yon ni i hol. (Efeso 3:16) Kiki
´
hihega, u nla kit le u nkonde ˆ le- ´ ngandak. Jon, di nlama ye´ n˜ manjel
´ yigil yon˜ wemede, tole u nko- ˆ i beg ´ es ´ lok ˆ ke´ e´ yes. ´ w22.04 8 § 16-17
mes
nde an˜ Bibel. (Tjembi ´ 1:2, 3) U nla
ki kit le u nkondeˆ ´ es
lem ´ masoohe
˜ ´
mon. Tole u ye ki le u kit le u nti-
bil pohol mintuk nwon˜ ni le u ´ nloˆ os ˆ
´ ´
ha be ngandak ngeda mu. (Efeso 5: ´ ˆ
15, 16) Ngeda´ di nhola ˆ bot, ˆ di nko- ˆ
 ˆ ´ ˜ bolˆ oˆ i minhook mi, i bi ‘wo.’
Ngwa jon, 2 Maye sep ngonle
ˆ
Ba bi ti me i moo mon˜ le u te´ eda
´ me (Masoola 11:3, 7-11) Ndi i bibodle
´ es ´ minhook mi
bi
ˆ olˆ nu me bi gwe´ e;´ u ye´ Nyambe
ibod nwii 1919, ba bi pem
ˆ olˆ yaga i libum li mama i mok. I mbus ngeda, ´ ba waa om ˆ bo
wem ibod ˆ ke´ e´ i, i bi temb ´
´ nsohi. Ha nyen i lok
yem.—Tjembi 22:10. ˆ ˆ ˜ ˜ ˜
i bodol anal nan nlam. Ndi Satan a
ˆ ol ˆ i ngeda ´ ˆ ´ ovaˆ
Ibod koba, Yeh a bi bi waa be´ te´ e´ nga ˜ bagwel´ el´ ba Djob.
ˆ ˜
hola ngandak bonge ba wanda i yila Ibodol ha i ngeda i, Satan a mbon˜
ˆ ˆ ´
´ Yeh ´ ova ˆ ˆ yak
mawanda me. a nla hola le bagwel´ el´ ba Djob ba kos ˆ manoo-
˜
bon bon i yila mawanda me, ibale ´ ´
dana ma ma ye kiki “lom.” (Masoo-
ba ngwes. ´ (1 Korintoˆ 3:6, 7) To iba- ´
la 12:15) ‘Hana toi nyen i mbeda
le bon bon˜ ba ngwel´ el´ be´ Yeh ´ ova ˆ ni ´ ˆ
besbobasona honba ni hemle.’—Ma- ˆ ´
˜
nem wap wonsona, ˆ nye a’ ke ndigi ni soola 13:10. w22.05 5-6 § 14-16
bisu i gwes ´ bo. (Tjembi ´ 11:4) Ibale
˜ ˜ ´
ba nunda ndigi le ba gwe´ “libak li- Ngwa njangumba, 4 Maye sep
lam,” a ga ba bebee i hola ˆ bo i yila ˜ u bot ˆ ba be´ mba-
´ (Minson mi baoma ˆ Me bi nok nsongi
mawanda me. ndak: 144 000.—Masoola 7:4.
13:48; 2 Minan 16:9) A ga hola we ˜ ˜ ˆ
Iket ´ e´ yiinda yada, n˜ oma ˆ ˆ
Yohanes a
i kal jam li koli ˆ i ngeda ´ i koli, ˆ hala
ˆ ˜
bi tehe minton mi bot ima mi nkoh- ˆ ˆ
wee i ngen bon bon ba nlama nok ˜ ˜
´ en ´ 15:23) A nla ki tin- na nin˜ boga inyule mi nit en ´ el´ i Ye- ´
jo. (Bingeng
´ ´ hova. Nton u bisu, nsongi we u ye´
ˆ ˆ ˜ ˜ ´
de mankee nu muda tole nu mu- ˆ
ˆ mu likoda i yon˜ ngeda ´ 144 000 bot. Ba nyoˆ na ˜ hana ’isi
nlom ni bon
˜ ˜ ˜ Yeh ´ o- ˆ inyu ane ni Yesu i ngii. Loˆ n˜ yada ´
bon. To ibale bon bon ba nan, ˆ
ni nye, ba ga ane hisi hiosona. (Ma-
va a ga hoˆ nlaha ˜ bo i mam u bi bok ˆ
ˆ soola 5:9, 10; 14:3, 4) Mu yiinda i,
u niiga bo. (Yohanes 14:26) Ibale u ˆ
ˆ Yohanes a ntehe bo ba te´ e´ bitet ´ e´ e´ ni
nkonde niiga bon bon˜ ni njel bipo- ˆ
´ ˆ ˆ
ˆ ˜ ´ ´ ˜ ´ ˆ Yesu i Hikoa Sion nyoo i ngii. (Ma-
dol gwon ni ndembel yon, Yehova a ˆ ol ˆ i ngeda
´ ˆ
soola 14:1) I bod baoma
ga sayap we. w22.04 21 § 18 ´ ´ ˆ ˆ
ikepam munu ngeda yes, dikoo ndi
Kel sonde, 3 Maye sep
´ dikoˆ oˆ di bot ˆ di ma pohlana inyu jop ˆ
˜
mu nsongi u 144 000 bot. (Lukas ˆ
Komnyoo ˆ i unbene muda ngandak.
12:32; Roma ˆ 8:17) Ndi ba bi yis Yo- ˆ
—Masoola 12:17. ˜
hanes le mu nsongi u, ndik minye- ´
Kiki Satan a nla ha be´ temb ´ i ngii, gla, hala wee ndek ´ botˆ yon i mba
´ ´ ˜
a nteenga minhook mi mi yii hana ˆ (Ma-
i ngi yii hana ’isi i dilo di nsok.
’isi, minhook mi mi ye´ mu Ane soola 12:17) Ha ni nyen, i ngeda ´ njii-
ˆ
Djob, mi “ban-ga nson i bok mb ´ o- ha ikeni, minyegla mi, mi ga yoˆ na
˜ ´ ˜
gi inyu Yesu.” ´ (2 Korintoˆ 5:20; Efe- ´
i ngii, mi kee mi koba mii minhook
ˆ
so 6:19, 20) I nwii 1918, mu mi- mimpe, mi mi ye´ mu 144 000. Ba
nhook mi, ba bi om ˆ ˆ ke´ e´ juem
lok ga ane ni Yesu ´ mu Ane Djob.—Ma-
˜
nsohi yanga, ba ha bo i mok inyu ´ ˆ
teo 24:31; Masoola 5:9, 10. w22.05
ngandak ngeda. ´ Bot ˆ ba be´ tehe we- 16 § 4-5
 ´
Ngwa um, 5 Maye sep lam. Kii di nla bon˜ inyu ot ˆ nsen˜ ni
´ mem! i mam ma? Di nlama tibil nigil Ban- ˜
Emble mamben ˆ pek ´ bi ga hola ˆ
´
—Yesaya 48:18. ga i Djob. Yigil ni liot
bes ´ i bana bilem bi kristen iket ´ e´ li-
´ a bi kal banigil be´ le ba ho- ´
Yesu
˜ ban˜ le ba nhee be´ to yom. Lisan˜ koda, kiki bo gweha i lisan˜ li bot ˆ
nol ˜
ni nem gweha.—Roma 12:10. w22.11 ´ ˆ
jada a kal bo le: “Tjoˆ n˜ dinan tjo- 12-13 § 16-18
disona ˆ di nyiba nsongi.” ˜ (Mate´ oˆ
´ ´ ´
10:30) Bibuk gwe bi, bi nledhana Ngwa mbok, 7 Maye sep
ngandak, tent ´ en ´ ibale di mbena ´ ho- ´ el´ bo mabonok ˜ map
˜ le di ta be´ nsen. ˜ Bi n˜ eba ´ ´ le Me ga nweh
nol
´ ova ˆ a ntoˆ n˜ bes ´ ngandak, ni le di
bes mabe, me ga bidga ha be´ bibeba ´
Yeh gwap.—Yeremia 31:34. ´ ´
ye´ nsen˜ i mis me. ´ Di nlama be´ ho-
´ di neebe le Yeh ´ ova ˆ a nweh ´ el´
˜ le Yeh
nol ´ ova ˆ a bi yoba i neebe le di I ngeda
´ di nok hogbe ni nsan, ˜ di ban-
ba bagwel´ el´ be, ´ ni le di jop ˆ i mbok bes,
˜
yondo. Hala a ye´ 15 nwii le Nkum ga longe kin˜ nem. ˜ Bot ˆ ba binam ba

Ntat a bi niiga bes ´ le: “Di nlama be´ ta be´ le ba ti bes ´ i hogbe i, “Yeh ´ o- ˆ
˜ le di nlel bot ˆ bape; di honol ˜ va nyemede” nyen a nla ti bes yo. ´
honol ˆ ´
˜
ban to le bot bape ba ye nsen iloo ˆ ´ ˜ (Minson mi baoma 3:19) I ngeda
´ Di nlama yi le ngim mam i ye´ ´ ˆ
Yehova a nwehel bes, di ntemb di ´ ´ ´ ´
bes.
le di nla bon, ˜ ipe i ye´ le di nla be´ yila mawanda me´ wengonle ˜ di mah
˜ ˜ ´
bon be beba. I ngen Yehova a nwe- ´ ˜ ´ ˆ ´
bon.” w22.05 24-25 § 14-16
hel´ bes, ´ a ntehe ha be´ le di gwe´
Ngwa ngee, 6 Maye sep
´ ´ ´ nsohi. A kogse ha be´ ki to bes ´ inyu
ˆ ba ba i beba ´ i. (Yesaya ´ 43:25) Kiki “likol ˆ
Me nsoohe . . . le bobasona ´ ˆ ˜ ´
wada.—Yohanes 17:20, 21. ˆ li ye nonok ni hiong,” hala nyen Ye-
hova ˆ a nkis bibeba ´ gwes ´ haa ni bes. ´
Hiki wada wes ´ a nla bon˜ ngim jam ´ ´ ˜
´ e´ likoda. Kii di nla (Tjembi 103:12) I ngeda di nhonol
le adna i ba iket lelaa Yeh ´ ova ˆ a nweh ´ el´ bes, ´ hala a
˜ Di nlama ba bot ˆ ba nkop ˆ
ni bon?
˜ ´ ˆ ˆ nkonha bes masee, hala a mbon˜ ki
ˆ ´ ´ ´
nsa n. (Mat e o 5:9; Roma 12:18) le di kon nye woni. ˜ (Tjembi ´ 130:4)
Hiki ngeda ´ di mbon˜ biliya i bana ´ ˆ ´ ´ ´ ´ ´
Yehova a nwehel be bes inyule beba
maada ma nsan˜ ni bilok ˆ bike´ e´ gwes, ´
yes´ i nloˆ oha ˆ ikeni ˜ ngandak tole
ˆ ´ es ´ paradis yes ´ mbuu.
di nkonde
ˆ
lem i nloˆ oha ˆ isii. Yeh ´ ova ˆ a nweh ´ el´ bes ´
Di nhoya be´ le hiki mut a ye´ ike- ´
inyule a nyi bes ´ longe ˜ longe. ˜ A ye´
´
te paradis i mbuu, Yehova nyeme- ´ ˆ ´ Nte´ e´ mamben ´ ni Nke´ es. ´
ˆ nye. (Yohanes ˆ Nhek wes,
de nyen a bi ot 6:44) w22.06 5 § 12-14
´ ˆ
Yehova a ye masee ngandak i nge- ´ ´ ´ ´
da a ntehe bes di mbon biliya inyu ´ ˜
bon˜ le nsan˜ ni adna bi ba ipola ˆ
bagwel´ el´ be, ´ ba a ngwes ´ ngandak.
(Yesaya´ 26:3; Hagai 2:7) Yeh ´ ova ˆ a
nti bagwel´ el´ be´ ngandak mam ma-
 ´
Ngwa koo, 8 Maye sep mam malam hana ’isi inyu bon˜ le
Nu ni nu a nkoˆ oge
ˆ Nyambe bebee di kon mase´ e. ´ (Bibodle ˆ 2:9) To iba-
´ ´ di gwe´ ndik ndek ´
a nlama hemle le a ye´ ni le a nyila le ngim mangeda
´
nu a mbom i bot ˆ ba nye´ n˜ toi nye. gwom, di nlama ti mayega le di
ˆ Heber
´ nkos ˆ to i ndek ´ i. Yeh ´ ova ˆ nyen a nti
—Lok 11:6.
´ ova ˆ ˆ bagwel´ el´ be´ bo- bes i ndek gwom i. (Mate´ oˆ 6:11)
´ ´
Yeh a bi bon Di hoya ˆ ban˜ le bisesema gwobiso- ˆ
basona ˆ mam malam. Ndek ´ ngeda ´ a ˜ ´
´ ´ na di mbon nano, bi mbol be bisai
ga meles makon, ndutu ni nyemb. gwobisona ˆ Yeh ´ ova ˆ a nti bes ´ ibod ˆ ol ˆ
(Masoola 21:3, 4) A ga hola ˆ “bot ˆ ba ´
ˆ ˆ ˜ nano letee ni dilo di nlo.—Yesaya
suhulnyuu” ba ba mbodol nye nem 65:21, 22. w22.06 15 § 7-8
i yilha hisi paradis. (Tjembi ´ 37: ´
9-11) A ga bon˜ ki le hiki wada wes ´ Kel sonde, 10 Maye sep
ˆ
a konde bana maada ma bas bas ni Banga bijek i ye inyu minhoˆ olak
˜ ´ ˆ
nye, iloo ma di gwe´ nano. Hala a ˆ
mi bot.—Lok Heber 5:14. ˆ ´
ye´ jam li mbuma na ˜ n! ˜ Ndi kii i nyis
ˆ di niiga Bibel be´ bon
´
bes le mimbonga mi Djob mi ga ˆ Ndik i bot
yon? Yeh ´ ova ˆ a mah tembee be. ´ ba gwe ngoˆ n˜ ni yigil,
´
˜ ˆ
´
besbobas ˆ
ona
Jon di koli ˆ ‘bod ˆ olˆ nye nem.’ ˜ (Tje- ´ di nlama nigil. Noma Paul a kal le
´ ˆ ol ˆ i nya bijek i, i nhola ˆ i yimbe ma-
mbi 27:14) Inyu eba le di mbod ˆ “longe ˜ ´
toi nye nem, ˜ di bem ni mase´ e´ mo- selna ipola ni beba.” Munu
ˆ ˆ ´ ˜
masona le mimbonga nwe´ mi yon. beba nkon ’isi unu, mam mabe ma
´
(Yesaya 55:10, 11) Di te´ nbe ˜ ni Ye- ´ ye´ nnayak, jon i nog ˆ ol ˆ mamben ´ ma
ˆ ˜ ˆ ´ ˆ
Yehova i ta be jam li ntomb. Ndi ´
hova, ni botnem le a ga bom “i bot ´ ´ biniigana bi bi nho- ˆ
ba nye´ n˜ toi nye.” w22.06 20 § 1; Yesu
´
a nti bes
´ ´ ´ ´
25 § 18 la bes i ledes hemle yes. Biniigana
bi, bi mpem ´ el´ i Bibel. Kiki Yesu, ´ di
ˆ ´ ˆ
nti jol li Djob lipem. (Yohanes 17: ´ ˆ
Ngwa jon, 9 Maye sep
´
Ison nan a nyi mam ma ye´ be´
˜ 6, 26) Kiki hihega, i nwii 1931 di bi
kahal sebla le Mbogi ´ ˆ Yeh ´ ova ˆ inyu
nsen˜ ilole ni mbat nye mo.
unda le di ye´ mase´ e´ i ba bagwe- ´
—Mate´ oˆ 6:8. ´ ´ ˆ ´
lel ba Yehova. (Yesaya 43:10-12).
´ ova ˆ a ye´ Isan˜ mbai, jon a ga bon˜
Yeh Yak Ngobol i mbok yondo i gwe´ jol ˆ
i jam a bi kal basan˜ mbai le ba bon˜ li Djob homa nyensona li nlama ba. ˆ
hana i kaat 1 Timot ˆ e´ oˆ 5:8. I ngeda ´
w22.07 11 § 11-12
di nyi le Yehova a ngwes bes ni li- ´ ˆ ´ ´
haa jes, ´ di ntoˆ n˜ be´ jam jo ki jo.
(Mateoˆ 6:31-33) Yeh ´ ´ ova ˆ a ye´ be-
bee i te´ eda ´ bes, ´ a ngwes ´ bes, ´ a nti
´
ki bes mam momasona ma mbe- ˆ ´
da bes! ´ I ngeda ´ a bi hek hisi, a
bi ti ndik be´ bes ´ mam ma mbe- ´
da bes ´ inyu nin. ˜ A bi hek ngandak
 ˜ ´ ´
Ngwa njangumba, 11 Maye sep wada. Bebek a bi lama nok lelaa Ye-
˜ yon˜ i ye´ lambe inyu makoˆ oˆ ˆ ˆ ˜
hova a bi son mbombo ye Sara nge- ˆ ˆ ´ ´
Banga
mem, i ye´ ki mapubi inyu njel yem. le´ iba, i ngeda ´ munlom ˆ numpe a be´
ˆ ˆ nanlana
˜ ˆ
´
—Tjembi 119:105.
somb ol nye. (Bibodle 2:24;
12:14-20; 20:2-7) Yosep ˆ a bi ot ˆ pek
´
Maliga ma ye´ yak na ˜ n˜ nlam u Ane ˜
mu i nya minan i, a yi kii Yehova a ˜ ´ ˆ
Djob. Yesu a bi kal le maliga ma ye´
´
ngwes ´ ni kii Yeh ´ ovaˆ ˜
a noo. ˆ
Yosep a
ˆ I kaat Mate´ oˆ 13:
kiki nkus u u soli. be gwes Yehova, inyu hala nyen a be´
´ ´ ´ ˆ
44, Yesu a bi kal le: “Ane ngii i ye´ kiki
´
gwes ´ yak mamben ´ me. ´ A be´ ki bebee
nkus u bak u soli ˆ i wom, ndi mut a ˆ ˆ
i nogol nye. w22.08 26 § 1-2
leba wo, a temb a soˆ oˆ wo; inyu ma-
´ ´
´ ´ ´
se´ e´ me, ´ a nke, a nunul ˜ gwom gwo- Ngwa ngee, 13 Maye sep
ˆ ´
bisona a gwe, a somb i wom u.” Di ˆ i i bi ke ’ilo iket´ e´
Ngandak bot
yimbe le i mut nu a be´ ye´ n˜ be´ nkus, ´ bahogi ba ga kohna
lipum li bitek, ˆ
´ ´ wo a bi bon˜
ndi i ngeda
ˆ
a bi leba nin˜ boga.—Daniel 12:2, msl.
kii yosona i be´ beda ´ inyu bana wo.
˜ gwom gwobisona ˆ Di be´ kal ndugi le, i mban˜ ini i mpo- ˆ
A bi nunul a be´ e-
´
ˆ nson u bagwel ´ el´ ba Djob u u
´ dol
na. Inyuki? Inyule a be yi le nkus u, ´ ˆ ol ˆ hol munu dilo di
bi temb u bod
u ye´ nsen˜ ngandak. Di nyi le to kii di ˆ Ndi hala be´ nyen i ye; ´ i mban˜ i,
nsok.
gwe´ munu nkon˜ ’isi unu, i nla be´ bol ˆ ˆ
i mpodol bitugne i mbok yondo. Kii
mase´ e´ di nok i gwel´ el´ Yeh ´ ova
ˆ nano ´ hala? Bibanga ˜
´ i nyis bes bini le “li-
ni bisai bi mbem bes i dilo di nlo. ´ ´ ˆ 17:
pum li bitek” bi ye yak i kaat Hiob
To kii di nimis munu nkon˜ ’isi unu, ˜ Hala a n˜ eba ´
16, bi nkobla le “Son.”
i nla be´ bol bisai di gwe´ i bana maada ˆ ˆ
´ ova. ˆ le kaat i Daniel 12:2 i mpodol bitug-
malam ni Yeh Di ye´ mase´ e´ nga- ´ on.
ˆ I ngeda ´
´ ´ el´ nye i nya ne i mbus Armaged kaat
ndak i ngeda di ‘nlem ˆ
ˆ ˆ os ˆ e´ 1:10. w22.08 15 § 8-9; i Daniel 12:2 i nkal le i bot ba ga tuge
i yoni.’—K ol ˆ “nin˜ boga,” hala a nkobla
ba ga kos
17 § 12
le kii? Hala a nkobla le i Ane i hikoˆ oˆ
´ hi nwii, i bot ˆ ba ga tuge, ibale ba nke
Ngwa um, 12 Maye sep ´ ovaˆ ´ ˆ ol ˆ
ni bisu i yi Yeh ni Yesu, ba nog
Lelaa me nla bon˜ i beba
´ ikeni˜ ini,
ki bo, ba ga kohna ˆ nin˜ boga.—Yoha- ˆ
˜ ´
me bon ki beba i mis ma Nyambe?
ˆ nes 17:3. w22.09 21 § 6-7
—Bibodle 39:9.
Kii i bi yis Yosep ˆ le Nyambe a ntehe
´ ˜
ndeng kiki “beba ´ ikeni”? ˜ Mben´ Mosi ˆ
i i be´ kal le “u kenek ˜ ban˜ i nde´ ng,”
˜
i bi lama tilba 200 nwii i mbus nge- ´
da. (Manyodi 20:14) Ndi Yosep ˆ a be´
yi Yeh ´ ova,
ˆ a be´ yi le nde´ ng ˜ i ye´ beba´
jam i mis me. ´ Kiki hihega, ´ ˆ
Yosep a
be´ yi le somb ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova
ˆ i ye´ le li-
bii li ba ipola ˆ munlom ˆ wada ni muda
 ´
Ngwa mbok, 14 Maye sep muda a mbon˜ we jam libe, yen ´ nwee,
´
[Gweha] i nhemle mam momasona. ´ ˆ noode ki gwel wemede inyu bon˜ le
ˆ i mahonol ˜ ma nlo we nem ˜ ma tin-
—1 Korinto 13:7. ˜ ˜ ´
de ban we i bon beba. Bebek u nyi
Hala a nkobla be´ le Yeh ´ ova ˆ a ye´ i kal be´ i mam ma ntinde manyun˜ i pot
´ ˆ ˆ ˆ ˜ ˜
bes le di bodol bot nem yanga. Ndi a
ˆ ol ˆ bo nem ˜ tole i bon˜ we i jam li. Jon soohe Ye- ´
mbem le di bod inyule ba ˆ
hova, bat nye le a hola ˆ we le u noode
˜nunda le ba ye´ bot ˆ di koli ˆ bod ˆ ol ˆ nem.˜ ˆ i mahonol ˜ ma manyun˜ inyu nok
´ bon di nlama bon˜ le bot ˆ ba ti bes ´ jop
Bes nye. Hala a ga hola ˆ we i tehe le bebek
´ ˆ ˆ ´ ˜
lipem ni le ba bodol bes nem. Hala a manyun a mbon be´ we hala ni ntjen,
˜ ˜ ˜
nyon˜ ki ngandak ngeda. ´ Kii i nla hola ˆ
hala a hola ˆ ki we i nweh ´ el´ nye. (Bi-
ˆ ˆ
we i bodol lok kee yon nem? Yen yi ˆ ´ ´ ˜ ˜ ´ ˜
ngeng´ en´ 19:11) U hoya ˆ ban˜ le Yeh ´ ova
ˆ
ˆ ke´ e´ yon˜ longe.
lok ˜ Kwel ni bo i ngeda ´
a ntehe i jam li mpem ´ el´ we, a ga ti ki
´
ni ye i makoda, kee lonni bo i likalo, ˆ ˜ ˆ ˜ ˜
we ngui i honba.— ˆ Nanal 5:8. w22.11
honba ˆ bo, nwas bo le ba unda we le u
ˆ bod ˆ ol ˆ bo nem. ˜ 21 § 5
koli Ibale mut a ntip
yila liwanda jon, ˜ u nla ndugi kit le ˆ ´
Ngwa jon, 16 Maye sep
u nkal be nye mam mon˜ momasona.
´ ˆ
˜
Kiki ni ke i bisu i ledes maada ma- ´ ´ Me nkengle ki ba ba nsoˆ oˆ i yom ba
ˆ ´ ´
ye toi.—Tjembi 26:4.
nan, hala nyen u nogda le u nla yible
˜ ˜
nye nem won. (Lukas 16:10) Ndi kii u Mawanda mon˜ ma nlama gwes ´ Ye- ´
ye´ le u bon˜ ibale manke´ e´ a mbon˜ we ˆ ´
hova. Ibale u gwe mawanda malam,
´
beba? U hoo ban˜ kom ˆ nye mbus, ti ˆ we i hol. (Bingeng ´ en´
hala a ga hola
nye ngeda. ´ U nwas ban˜ le mabonok ˜ ´ ˜
13:20) Julien nu a ye man a nkal le:
ma ndek bot ma bon le u bodol ha be´
´ ˆ ˜ ˆ ˆ
“Ngeda ´ me be´ mange,˜ me bi bana
ini lok ˆ ke´ e´ ipe nem. ˜ w22.09 4 § 7-8 ˜ ˆ I lok
ˆ
bilonge bi mawanda i likalo.
´ ke´ e´ i i be´ gwes ´ likalo, ˆ hala a bon˜
Ngwa koo, 15 Maye sep ´ likalo. ˆ
´ ova
ˆ ma nhiom ˆ ni hisi le yak me me kahal gwes
Mis ma Yeh . . . Me bi yimbe ki le kiki me be´
ˆ ˜ n˜ 16:9.
hiosona.—2 Mina ye´ n˜ ndigi mawanda ma ma ye´ bise-
Man˜ u likoda wada le Mikeas ´ a ngi ga gwem, jon me be´ ena ´ be´ ngandak
honlak ˜ ´
i ngeda ngim bilok ˆ bike´ e´ i bi mawanda malam.” Ibale u nyimbe
te´ e´ nga ˜ nye, ndi ki le ba be´ ega ´ mam le ngim mut mu likoda jon˜ i ta be´
´ e´ ntoˆ n. ˜ Ndi to hala, Mikeas ´ longe˜ liwanda inyu yon, ˜ kii u nlama
iket a ˜ Paul a be´ yi le ngim bikristen
bi te´ eda ´ ngap ye´ i hek pek. ´ A bon˜ bon?
˜ ma be´ bet nye i ngeda ´ ye´ i be´ ena
´ be´ bihiumul bi-
ki biliya le i mahonol
˜ ˆ e´ oˆ le a ken-
˜
i nem, ma tinde ban˜ nye i bon˜ beba. ´ lam, jon a bi kal Timot
´ ´ ´ ˆ ´ ˆ
gle bo. (2 Timoteo 2:20-22) Maada
A be soohe hiki ngeda, a badak Ye-
ˆ mes ´ ni Yeh ´ ova
ˆ ma ye´ nsen˜ ngandak.
hova le a ti nye ngui i mbuu mpubi
inyu honba ˆ i ndutu i. A bi ye´ n˜ ki bi- Di nwas ban˜ le mut nye ki nye a loo
ˆ os ˆ maada ma, inyule di njo san˜
niigana bi bi be´ le bi hola ˆ nye iket ´ e´ a ob
ˆ ˜ ´ i ngui inyu ba mawanda ma Yeh ´ ova.
ˆ
bikaat bi nton. Kii hala a niiga bes?
Ibale manyun˜ nu munlom ˆ tole nu w22.08 5-6 § 13-15
 ´ ´ di kenglege ˜ ˜
Kel sonde, 17 Maye sep va a ngwes, i mam a noo,
´ ´ ´
Kee haa ni joˆ n˜ mut. ha nyen di ga ba toi masee. (Tjembi
ˆ
—Bingeng ´ en ´ 14:7. 37:27; 97:10; Roma 12:9) Mut a nla yi
ˆ ba ngwes ´ be´ maeba ´ le Yehova nyen a gwe´ kunde i kal kii
´ ˆ
Maselna ni bot
´ ova,
ˆ ´ di ngwes ´ yi maho- i ye´ longe˜ ni kii i ye´ beba, ´ ndi nyeme-
ma Yeh
˜ ma Djob, di gweh
bes
´ ek ´ ki non˜ ma- de nyen a nla kit le a non˜ mamben ´
nol ma Yeh ´ ova.
ˆ (Roma ˆ 12:2) Mabonok ˜
mben me. Ibale di nhegha nin˜ i bot
´ ´ ´ ˆ
mes ´ mon ma nunda ˜ too di nhem- ´
ba nog ˆ ol ˆ mamben ´ ma Djob ni i ba ˜ ´ ´ ˆ
ˆ ol ˆ be´ mo, di nla led ´ es
´ gwe- ´ le le ibale di non mamben ma Yeho-
ba nog
´ inyu mamben ´ me. ´ Be´ nge ˜ va, nin˜ yes ´ i ga loˆ oha ˆ ba ilam. (Bi-
ha yes mi- ngeng ´ en´ 12:28) Hala nyen David a be´
nten´ mi mandutu bot ˆ bomede ba ye´ ˆ ´ ovaˆ
nogda, jon a bi kal Yeh le: “W’a
ba ke ba ye´ n, ˜ ndigi inyule ba ntjel´
unda me njel nin. I mbom yon˜ ma-
˜
ˆ ol ˆ mamben ´ ma Yeh ´ ova. ˆ
nog I mbus, se´ e´ ma yoni ˆ ma ye, ´ i woo won˜ wa-
be´ nge
˜ lelaa u nin˜ longe ˜ ndigi inyule lom mam ma nkonha mase´ e´ ma ye´
ˆ ˆ
u non˜ mamben ´ ma Yeh ´ ova. ˆ ´
(Tjembi mba ni mba.”—Tjembi ´ 16:11. w22.10
32:8, 10) Yeh ´ ova ˆ a nti besbobas ´ ˆ
ona
ˆ i bana pek, ´ ndi a nyegsa ´ 8 § 9-10
pola be´ mut
´
nye ki nye i neebe yo. Ndi to hala, a Ngwa um, 19 Maye sep
´ bikuu bi bi nkwel´ i bet
nyeelene bes
´ ˆ ˆ pek´ ye.
´ (Bingeng ´ en ´ 1: Man a nla be´ bon˜ jam jo ki jo ni
ba ntjel nogol nyemede, ndik i jam a ntehe Isan˜ a
29-32) “Bikuu bi ga kwel´ bo inyu ma- ˜ ˆ
˜ mbon.—Y ohanes 5:19.
bonok map.” I nin˜ ba mpohol, i ga
ˆ i lona bo bikuu ni mandutu. Sok ˆ ´ a be´ mut suhulnyuu. Ilole a nlo
Yesu
sok
ˆ ´ ˆ
i nsok, Yehova a ga tje bo. Ndi, i bet´ hana ’isi, a be´ a ma bon˜ ngandak
˜ ´ ma Yeh ´ ova,
ˆ mam i nson u Yeh ´ ova.
ˆ Ni njel Yesu, ´
ba nemble mamben ba
ˆ ˆ “mana mam mape momasona ˆ ma bi
noglak ki mo, ba ga tehe unu mbon-
ˆ ol
ˆ me a’ yen ´ ´ i ngii ni hana ’isi.” (Kol
hega ˆ os ˆ e´ 1:16)
ga u nyon le: “Nu a nog
˜ ´ nwee, a’ kon be´ jam ˆ
I kel soble ye,´ Yesu´ a bi honol ˜ mam a
longe, a’ yen
libe jo ki jo woni.”—Bing ˜ ´ en
eng ´ 1:33. bi bon˜ i ngeda ´ a be´ ni Isan. ˜ (Mate´ oˆ
ˆ
3:16; Yohanes 17:5) Ndi i mam ma,
w22.10 21 § 11-13
˜ ´ ma bi yilha be´ nye ngok. ˆ A be´ unda
Ngwa njangumba, 18 Maye sep be´ le a nloo bot ˆ bape. A bi kal bani-
I mut a nkon Yeh ´ ova
ˆ woni˜ a ye´ gil be´ le a bi lo be´ hana ’isi, “le ba
masee, nu a nkil mu manjel me.´
´ ´ gwel´ el´ nye, ndi le a gwel´ el´ bot ˆ bape,
´
—Tjembi 128:1. a ti ki nin˜ ye´ kiki binon˜ inyu nga-
ndak bot.” ˆ (Mate´ oˆ 20:28) A bi kal
´ ova
ˆ woni ˜ i nkobla le di nloˆ o-
ˆ
I kon Yeh ki le a ta be´ le a bon˜ jam jo ki jo
ha ti nye lipem, kayele di ngwes be´
´ ´ ´
ni nyemede. Kinje suhulnyuu! Yesu ´ a
bon˜ jam jo ki jo li li nla unbaha nye. bi yigle bes ´ ndemb ´ el´ ilam ngandak.
´ en
(Bingeng ´ 16:6) Jon di nwaa be´ non˜
w22.05 24 § 13
matin˜ ma Djob ma longe ˜ ´
ni beba,
˜ ´ ´ ´
ma a ntonle bes ikete Bibel. (2 Ko-
rintoˆ 7:1) Ibale di mbon˜ mam Yeh ´ o-
ˆ
 ´ ´ ´ ˆ ke´ e´ i ye´ i tanba ˜
Ngwa ngee, 20 Maye sep ndak i yi le ngim lok
´ ´ ova.—Y ˆ ´ ˆ
nye. A bi honba mandutu inyu yap,
Temb yak Yeh esaya 55:7.
a ba yak bebee i wo inyu yap. (Mi-
Jam jada Yehova a mbe´ nge ´ ˆ ˜ i ngeda ´
nson mi baoma ˆ 20:18-21; 2 Korintoˆ
ˆ ˆ nweh ´ el´ mut li ye´ le: Baa ˜
a nsomb ol 1:8) Di bonok ban˜ kiki bilok ˆ bike´ e´ bi
i mut nu a yik le i yom a mbon˜ i ye´ bi bi tjoˆ oˆ Paul! Hala a nhel´ es ´ be´ bes ´
´
beba? Yesu´ a bi unda i jam li i kaat ´ ˜ ˆ ´ ´ ˜ ´
´ mut a nkoˆ o- ˆ i ngeda Satan a nlen lok kee i i nega
Lukas 12:47, 48. I ngeda ntoˆ n˜ makon˜ ma ngui. A nsomb ˆ ol ˆ le
ba bon˜ beba, ´ a yik le i yom a ye´ i bon˜ a bok hemle i lok kee i i nega ntoˆ n˜
ˆ ´ ˆ ´ ´ ˜ ´
´ el´ be´ Yeh ´ ova, ˆ wee a mbon˜ beba ´
i nlem
˜ Yeh ´ ova ˆ inyu bon˜ le bes ´ di kon woni. ˜ (1 Petr ´ oˆ
ikeni. a ye´ le a tjel´ nweh ´ el´ ˆ ˆ
5:8) Konde sal ni lok kee yon, tenbe ´ ´ ˜ ´ ˜
i nya mut i. (Markoˆ 3:29; Yohanes ˆ 9: ki ni bo iket ´ e´ adna.—2 Timot ˆ e´ oˆ 1:16-
41) Baa Yeh ´ ova ˆ a y˜ e´ le a nweh ´ el´ bes ´
´ ´ ´ ˆ ´ ˜ 18. w22.11 16-17 § 8-11
ha nten ngeda u? N! Yehova a mben-
˜ ´ ´
ge ki le, baa i mut a mbon beba a tam Ngwa koo, 22 Maye sep
´ ´ Hala a nkobla le, di “nhe´ n- ˜
beba ye?
˜ ´ ˜ ´ Baa u nkon yaga be´ Nyambe woni?
˜
ha mahonol mes ni mabonok mes.” —Lukas 23:40.
Hala wee beba ´ di mbon˜ i nte´ e´ nga ˜ bes ´
tole di ta be masee inyule di nla be´´ ´ ´ I nene le ntonba u u bi he´ nha, ˜ u be´
ˆ ˆ ´ ´ es ´
bon˜ jam lilam. I mut a ntam toi beba ´ man Lok Yuda. Lok Yuda i be beg
ˆ
ye, hala a nteenga nye le a bi bon˜
´ ´ ´ ˜ ndik Nyambe wada, ndi bot ba ma-
´ ba be´ beg ´ es´ ngandak banyambe.
´
beba, ni le a bi nwas le maada me´ ten
ni Yehova ´ ˆ ma tomb, a kwo i beba. ´ (Manyodi 20:2, 3; 1 Korintoˆ 8:5, 6)
w22.06 5-6 § 15-17 Ibale i ntonba u, u be´ mut maten, ´ ki
u bi bat le: “Baa u nkon yaga be´ ba-
´ nyambe woni?” ˜ Handugi hala, Djob
Ngwa mbok, 21 Maye sep
ˆ bobasona ˆ ba ngwes ´ nin˜ iket´ e´ ´ ´
a bi ep be Yesu yak bot ˆ ba maten, ´ ndi
I bot ˆ
adna ni Kristoˆ Yesu, ´ ba te´ nbege ˜ a bi ep nye yak “minimlak mi minto-
mba mi ndap Israel.” (Mateo 15:24) ´ ˆ
´ ´
i gwelel Nyambe, yak bo b’a kohna ˆ
Djob a bi yeelene Lok ˆ Israel le a ga
nde´ e´ nga.—2
˜ Timot ˆ e´ oˆ 3:12.
tugul bawoga. I nene le ntonba u u bi
´ ba ngwel´ el´ internet inyu bot
Baoo bes he´ nha,
˜ u be´ yi i jam li, yak bibanga ˜
ˆ os ˆ mol ˆ
ni tjam bitembee tole inyu ob gwe´ bi nunda
˜ le a bi yi le Yeh ´ ova ˆ a ga
ma lok kee i i nega nton wes inyu bon˜
ˆ ´ ´ ˜ ´ ˆ ˜ ´
tugul Yesu ´ le a ba Kine ˜ i Ane Djob.
ˆ ol ˆ ha ban˜ bo nem. ˜ ´
le di bod (Tjembi I nene le i mut nu a be´ hemle ´ le yak
31:13) Ngim mangeda, ba ngwel lok´ ˆ ´
nye, Djob a ye le a tugul nye. Kiki
ke´ e,
´ ba om ˆ bo nsohi le ba ye´ minton-
ntonba u u bi he´ nha, ˜ u be´ man Lok ˆ
ba. Bikristen bi hiai bisu bi bi boma Yuda, ´
u be lama yi nan u Adam bo ˜ ˜
´
nlel´ em´ ndutu, ba bi gwel Paul, ba om ˆ
Eva iket´ e´ Paradis Yeh ´ ova ˆ a bi ti bo.
nye nsohi le a ye´ ntonba. Ngim bikris- Jon i ngeda ´ Yesu ´ a bi pod ˆ ol
ˆ nye Para-
ten i hiai bisu i bi waa nit Paul i nge- ´
dis i kaat Lukas 23:43, i ntonba u, u
da ba bi gwel nye, ba len˜ nye i mok be´ lama yi le Yesu ´ a be´ pod ˆ ol ˆ longe ˜
ˆ
i Roma. ˆ e´ oˆ 1:8, 15; 2:8, 9) To
(2 Timot ˆ
homa bot ba ga yeene hana ’isi.—Bi- ´ ´
i ba lelaa, hala a be´ te´ e´ nga
˜ Paul nga- ˆ
bodle 2:15. w22.12 8-9 § 2-3
 ˆ ´ ˆ om?
ˆ
Ngwa jon, 23 Maye sep ni i bol Di ba ban˜ kiki beba ´ nkol
Bobasona ba be tenbe iket´ e´
ˆ ´ ´ ˜ Yesu a bi podol mu hihega hie´ hiada.
´ ˆ ˆ ´

masoohe ni nem ˜ wada. Nwet we´ a bi nweh ´ el´ nye soso pil, ndi
ˆ nye a bi tjel nwehel´ nkol umpe man
´ ´
—Minson mi baoma 1:14.
´ di nla anal ˜ na ˜ n˜ nlam inyu- pil. (Mate´ oˆ 18:23-35) Ibale u nogda ˆ
Yak bes
ˆ bes. ´ le u gwe´ ngimanogla ˆ ni manke´ e´ ike-´
le mbuu u Nyambe won u nhola ´ ˜
te likoda, baa u nla bon biliya gwobi-
ˆ ´ ˆ
Inyuki? Inyule Satan a njos bes inyu sona inyu bon˜ le u kop ˆ nsan˜ ilole kel
bon˜ le di waa anal ˜ na ˜ n˜ nlam. (Masoo-
i Mbigda nyemb Yesu i nkola? (Ma-´
ˆ i nhonol ˜ le Sa-
la 12:17) Ngandak bot te´ oˆ 5:23, 24) Ibale u mbon˜ hala, wee
tan a gwe´ ngui kayele ´ di nla be´ ye- ´
u ngwes ´ toi Yeh ´ ova
ˆ bona Yesu. ´ w23.01
mbel nye. Ndi di nyembel nye ni nan˜
´ ´ ´ ˜
29 § 8-9
nlam u di na ˜ nal!˜ (Masoola 12:9-11)
´ ˜ nal ˜ na ˜ n˜ nlam, ˜ ´
I nya laa? I ngeda di na Ngwa njangumba, 25 Maye sep
˜ le di nkon be´ Satan woni. ˜
di nunda
´ ˜ ˜ ˜ ˜ ´ I mut a mboˆ n˜ olˆ hiyeyeba longe,
˜ a ye´
Hiki ngeda di nanal nan nlam, di nye-
´ ˜ ´ i poˆ os
ˆ Yeh
´ ova.—Bing
ˆ ´ en
eng ´ 19:17.
mbel Satan. Hala a nunda toi le Ye-
ˆ
hova nyen a nti bes ´ ngui i mbuu we´ Njel yada u nla gwel´ el´ inyu yi i yom
˜ ´ el´ nye. ˆ ke´ e´ i boda
lok ˆ ni i bol ˆ omˆ i gwe´ ngoˆ n, ˜
mpubi, hala a nunda le di nlem ´ ˆ ˆ
(Mate´ oˆ 5:10-12; 1 Petr ´ oˆ 4:14) Mbuu i ye le u kooge bo bebee, u bat bo
´ be´ bo nyuu.
u Nyambe u nti bes ´ ngui di gwe´ ngoˆ n˜ mambadga ma ma nweha
´ ´ en´ 20:5) Baa ba gwe´ bijek ni
inyu yemb el´ mandutu di mboma mu (Bingeng
ˆ
nson wes ´ u likalo. ˆ (2 Korintoˆ 4:7-9) bee i nya i koli? Baa ba gwe´ gwom
´ bo nsen? ˜ Baa ba ye´ le
Kii di nla bon˜ inyu ba nkwoog nkaa le bipe bi bi yene
di ga bana mbuu u Nyambe hiki nge- ´ ba nimis bolo yap tole ba nhan˜ moni
ˆ ˆ
da? Di nlama tenbe ni masoohe, di ´ ˜ inyu saa ndap? Ibale ngomin a nti ma-
˜ ´ ova ˆ ˜ ˆ
hola, baa ba gwe´ ngoˆ n˜ le ba hola ˆ bo
ban-ga botnem le Yeh a nemble ˆ ˆ ma? Yeh ´ ova
ˆ a ngwes ´
´
masoohe mes. w22.11 5 § 10-11 i kohna i mahola
´ ˆ
le besbobasona di ti bape makend, di ´
´ ˆ ki bo. (Galatia 6:10) To ibale u
Kel sonde, 24 Maye sep hola
Di nti yak be makend, a lok´ ´ ˆ ke´ e,´ le mbon˜ hisiina jam inyu hola ˆ mut nu a
´ ˆ nkon, hala a nla ti nye makend ´ nga-
ni behe bot ba nke nkoda, ni tinak ˜
ˆ ba gwe´ nduna ˜ ikeni˜ hogbe, ni ndak. Mange a nla tilna manke´ e´ nu
bot ˆ kaat, tole a nla ot ˆ titii inyu
ˆ munlom
nidik bot ba ntomb, ni ban-ga ´ ˜
ˆ bobasona. ˆ ti nye makend. Mange wanda a nla
wongut inyu bot kil manke´ e´ nu muda nwin tole a hola ˆ
—1 Tesal ´ onika
ˆ 5:14. ´ e´ liko-
nye i somb gwom. Bape ki iket
Di nunda˜ le di ngwes ´ lok ˆ ke´ e´ yes ´ da ba ye´ le ba lemb ´ el´ mut bijek, ba ti
ˆ ˆ omˆ ´ ki nye gwo i ndap ye. ´ Ngim lok ˆ ke´ e´
i boda ni i bol i ngeda di njo
san˜ inyu nogla ˆ ni bo. Di noode nwe- ´ i n˜ eble´ bo bikaat inyu ti bo mayega. ´
´
hel bo, kiki yak Yehova a nwehel bes.´ ˆ ´ ´ ´ ´ ´
Kinje masee di nogda i ngeda ‘di nke ˆ ´
Ibale Yeh ´ ova ˆ a bi neebe le Man we´ a ni bisu i tina makend ´ ´ ni bes,
bes ´ ni
wo inyu bibeba gwes, ´ ´ baa yak bes ´ di ´ ´
i ledhana bes ni bes.’!—1 Tesalonika ´ ´ ˆ
nlama be´ nweh ´ el´ lok ˆ ke´ e´ yes ´ i bodaˆ 5:11. w22.12 22 § 2; 23 § 5, 6
 ´ ˆ Heber
´ ´
Ngwa um, 26 Maye sep nyon. (Lok 11:4, 5) Ndemb el´
ˆ ´ ˆ ˆ ˆ ´
Ni ye´ i yoba yaga iloo hihega.´ yap i nla hola bes i konde bodol Ye-
ˆ nem.
˜
—Markoˆ 12:27. hova Nkon˜ ’isi unu u n˜ obi ˆ ndik
ˆ ni obi.
obi ˆ (2 Timot ˆ e´ oˆ 3:13) Satan a
Sadukai i be´ yi bikaat bitan bi bisu ngi noodege bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova.
ˆ To
mu Bitilna bi Lok ˆ Heber
´ ˜
longe ˜
lon-
´ ´ imbe ndutu di ga boma i dilo di nlo,
ge. Ndi ba bi tjel hemle ngim binii-
´ di kee ni bisu i gwel´ el´ Yeh ´ ova,
ˆ di yik
gana mu. Kiki hihega, di bigda le- ˜ ´
le “di mbii botnem yes yak Nyambe
´
laa Yesu a bi timbhe bo i ngeda ´ ba ˜ ˆ e´ oˆ 4:10. w22.06
nu a nin.”—1 Timot
bi bat nye mbadga inyu jam li bitug- 25 § 17-18
ne. A bi timbhe bo le: “I ngeda ´ Mosi ˆ
´ ´
a be i homa man e biloo, baa ni Ngwa mbok, 28 Maye sep
bi an˜ be´ iket ´ e´ kaat Mosi ˆ i jam Nya- ˆ kii? . . .
Nyemb yem i ga hola
mbe a kal nye le: ‘Me ye´ Nyambe nu ˜ ´ ´ es
Baa nlun ntek u ga beg ´ we?
Abraham, Nyambe nu Isak ni Nya- ´
—Tjembi 30:9.
mbe nu Yakob’?” ˆ (Markoˆ 12:18, 26)
Sadukai i bi lama an˜ i pes kaat i nga- Di nlama yon˜ ngeda ´ ni nyuu yes ´
ndak ngel´ e, ´ ndi i mbadga Yesu ´ a bi inyu bon˜ le di gwel ´ el
´ Yeh ´ ova ˆ ni
˜ ´ ´ ´ ngui yes ´ yosona. ˆ (Markoˆ 12:30) Inyu
bat bo i neba le ba bi tjel hemle ˜ ˆ
´ ˜
jam li ye nsen ngandak, hala wee bi- hala nyen di nkengle mam momaso-
tugne. (Lukas 20:38) Bimbe biniiga- na ma ma nla bon˜ le di kwo kon.
ˆ mu? I ngeda ´ ˜ n˜ (Romaˆ 12:1) Ndi to di nyon˜ yihe
na di nla ot di na
´ ˜
Bibel, di nlama yen biniigana gwobi- lelaa, d’a kwo ndik kon. To hala,
ˆ
sona di ye´ le di ot ˆ mu. Di nlama ndik di mbon˜ kii yosona ˆ di nla inyu ba
´ ´ ˜
be benge i mam ma biniigana bi bisu mboˆ o, ˆ inyule di nsomb ˆ ˆ ti Yeh
ol ´ ova
ˆ
´ ´ ˜
bi Bibel, ndi di ye´ n˜ yak tik ngok i i mayega inyu likebla lini le nin. Kon
ˆ mu pes kaat di ye´ an.
soli ˜ w23.02 11 tole biuni bi nla soˆ na ˜ bes ´ i bon˜ mam
§ 9-10 di be bon behee. Hala a nla bon˜ le
´ ˜
di kahal konha ˆ ngoo. Ndi hala a to- ˆ
´ ´ ´
Ngwa ngee, 27 Maye sep mbos ban bes, di waa ban to yon˜
ˆ ˜ ´ ˜
´ ´
Di gwe.´ . . limut li mbogi
ˆ likeni˜ li li ngeda ni nyuu yes.
˜
Inyuki? Inyu-
nke´ na
˜ bes.—L
´ ˆ Heber
ok ´ 12:1. le to di nun lelaa, to di nkon le-
´ es ´ Yeh ´ ovaˆ ˜
ˆ bobasona ˆ ˆ ol
ˆ munu laa, di nla beg kiki Kine
I bot ba mpod ´
David. I ngeda di ntehe le Yehova a ´ ˆ
i buk kel i len ba bi boma manooda- ngwes ´ bes ´ to i ngeda ´ di nun ˜ tole di
na ma ngui, ndi ba bi te´ nbe ˜ ni Yeh´ o-
ˆ
nkon, hala a nled ´ es ´ bes. ´ (Mate´ oˆ 10:
ˆ Heber ´ 11:36-40) Baa nde´ n- ˜
va. (Lok 29-31) To ibale di nwo, a gwe´ ngoˆ n˜
be yap ni nson wap u be´ yanga? ˜
i tugul bes. ´ (Hiob ˆ 14:14, 15) Inyu
To jam! Tolakii mimbonga ˆ mi Yeh ´ o-
ˆ ´ ˜ di nla-
ˆ hala nyen i ngeda di yii i nin,
va nwominsona mi bi yon be´ i nge- ´
ma bon˜ kii yosona ˆ di nla inyu te´ eda ´
´ ˜
da ba be ba ngi yii i nin, ba bi ke ni ˜ ´
ˆ ol
ˆ nye nem. ˜ nin yes. w23.02 20-21 § 3-5
bisu i bod Kiki ba be´ yi
le ba nlemel Yehova, ba be´ nkwoog
´ ´ ´ ˆ
nkaa le ba ga tehe mimbonga ˆ nwe´ mi
 ´
Ngwa koo, 29 Maye sep kon ha be´ binuga woni; ˜ to binuga, bi
´ ´ ˜
ga kon be bes woni. (Yesaya ´ 11:6-9)
Nu ni nu a nsol mbuu mpubi, a’
kohna ˆ be´ nweh ´ el´ i boga ni boga. Di ga kon mase´ e´ ni mam Yeh ´ ovaˆ a bi
´
hek i boga ni boga. (Tjembi 22:26)
—Marko 3:29. ˆ
Ndi a bagwal, ni bem ban˜ i ngeda ´ i,
ˆ ma bot ˆ ba ye´ i limut like-
Baa mol inyu hola bon banan i kon mase´ e´
ˆ
˜ni ma ga ke ni bisu i ba mu kaat ´ el.´ Mu kiki ni ngwel´ el ´ bihe- ´
ni biheg
nin˜ i ngeda ´
˜ ba ga pei gwet bi´ Arma-
´ ´ ˆ
gel inyu hola bon banan i yi Yehova, ´ ˆ
´ ˆ
gedon? N. (Masoola 7:14) Yesu a bi ˆ tehe le Kine ˜ David a
bebek b’a sok
kal le mintomba ˆ mimpe mi ga koh- ˆ ´ ˆ ´ ˆ
be a koli kal le: “A Yehova, nson wo
˜ ´ ˆ
na “nin boga.” (Mateo 25:46) Ndi ki wo u ta be´ kiki nson won.”—Tj ˜ ´
e-
ba ga kohna ˆ be´ nin˜ boga kunda yada mbi 86:8. w23.03 25 § 16-17
i mbus ba ma pei gwet ´ bi Arma-
´ ˆ ˆ ˆ ´ ´ ´
gedon. I Ane i hikoo hi nwii, Yesu Kel sonde, 1 Libuy li nyee
´
“a ga ega ki bo i mangen ma ma- ´ ˜ ˆ ˆ
´ ma nin.” ˜ I bot ˆ ba ga nog ˆ ol
ˆ Kris- Kii i nken me njel i kohna soble?
lep —Minson mi baoma 8:36. ˆ
to,ˆ ba te´ nbe ˜ ki ni Yeh ´ ova,ˆ mol ˆ map ´ ˆ
´
ma ga seha ha be ki i kaat nin. (Ma-´ ˜ Baa nwak Etiopia u be´ toi ´ bebee
ˆ ba nyon ˆ osˆ baa ba ˆ ˆ
i kos soble? Yimbe le, nwak Etiopia ˆ
soola 7:16, 17) Bot ´ ´ ´ ´
´
ye minyaa mi kembee, mi mi ga tji- u “be i Yerusalem inyu beges Nya-
mbe.” (Minson mi baoma ˆ 8:27) Jon
ba i Armaged ´ on.
ˆ Mol ˆ map ma ta be´
ˆ
i mpona le a bi jop i base i Lok ˆ ˆ
˜
ntilga i kaat nin. Yesu a bi kal le “ba´
Yuda, a bi lama nigil bikaat bi Lok ˆ
ga ke i tjiba i boga.” (Mate´ oˆ 25:46) ´ ´ ova.
ˆ
Heber inyu yi Yeh Ndi a bi tel-
Mbuu mpubi u bi tinde Paul i kal le
ˆ bene be ha. I ngeda Filipoˆ a bi boma
´ ´
“bo yaga bon b’a kohna mbagi kog- ´ ˜ ˆ ˆ ˆ ol ˆ
´ onika ˆ nye a be an nhook kaat u mpod
se i tjiba i boga.”—2 Tesal 1:9; ´ ˆ
´ oˆ 2:9. w22.09 16 § 7-8 Yesaya.´ (Minson mi baoma 8:28)
2 Petr ˆ
Nwak Etiopia u be´ ena ´ ngoˆ n˜ i konde
ˆ
ˆ ´ nigil mam´ mape. Jon a bi habi nyoo
Ngwa jon, 30 Maye sep
˜ ˜ i lon˜ ye´ i Etiopia,
ˆ ´ es
a ke i beg ´ Yeh´ o-
ˆ
Hiki jam li gwe´ ngen.— ˜ Na nal 3:1. va ´ ˆ
´ ˆ ˆ ´ iˆ Yerusalem. Filipo a bi niiga man
I mam Yehova a bi hek ma nla hola Etiopia ngandak mam, a yis nye le
´ ˜ ´ ´ a ye´ Mesia.
Yesu ´ (Minson mi baoma ˆ
mahaa i tegbaha longe ngeda ni
ˆ ´ es´ maa- 8:34, 35) Ndi kiki a bi konde ˆ gwes ´
i tuk, hala a nkonde led
´ ovaˆ ´ bahoma ´ ˆ ´
Yehova bona Yesu, a yon makidik ˜
da map. Yeh a bi ti bes
ˆ ˆ ´ ˜ ˆ
i soblana. Filipoˆ a bi soble
ˆ nye inyu-
ba nlooha balam inyu tegbaha lon-
´ ´ ´
le a bi tehe le ngeda i nkola. w23.03
ge ngeda. Ngandak mahaa i ngwes
i nke i tegbaha ´ ˜
longe ngeda ´ i homa 8-9 § 3-6
ba nte´ edana ´ binuga, i mbai, i ngii
dikoaˆ tole i mbaa tuye. I mbok yon-
do, bagwal ni bon bap b’a kon ma-
se´ e´ i nya i tob
ˆ ot
ˆ ob
ˆ oˆ i memle biheg
´ el´
bi Yeh ´ ova.
ˆ Maselna ni i len ini, d’a
 ˜ ´ ´ ´ (Yohanes
ˆ
Ngwa njangumba, 2 Libuy li nyee di ba mawanda me. 6:44)
´ ´
Baa di ta be masee le Yeh ´ ´ ´ ova
ˆ a bi
Bibuk binan bi ba bilam ngeda ˜ mes ´ malam a ti Man
yosona.—K ˆ olˆ os
ˆ e´ 4:6. tehe mahonol
we´ sesema le di ba mawanda me? ´
Ibale di ntembee, di ta be´ le di lem ´ el´
Baa hala a mbon˜ be´ we le u konde ˆ
´ ˆ
Yehova. (Bingengen 6:16, 17) To ´ ´ ´ Yeh ˆ
´ ova ´
ˆ i len ini i nwo gwes bona Yesu? Badba le:
hala kiki ngandak bot ‘Gweha´ i Yeh ´ ova ˆ bona Yesu ´ i nlama
´ ´ di nlama be´
be nyuu i tembee, bes
ˆ inyule Yeh ´ ovaˆ ˜ ´ ntinde me i bon˜ kii?’ Di ngwes ´ Ye- ´
lok, a noo hala. (Tje- ˆ bo Kristo,
hova ˆ jon di ngwes ´ yak bot ˆ
´
mbi 15:1, 2) Di nlama be pot bibuk
ˆ ba nhoo be´ tehe le bi ye´ bite- bape.—2 Korintoˆ 5:14, 15; 6:1, 2.
bi bot w23.01 28 § 6-7
mbee, di nlama be´ tjel´ kal mam ma-
lam lok ˆ ke´ e´ i mbon˜ inyule di nso- ˆ ´ ´ ´ ´
Ngwa ngee, 4 Libuy li nyee
ˆ ˆ
mbol le bot ba tehe bo kiki bibeba ´ ´ ´ hilemb ´
ˆ Di nlama nwas hileg ´ e.
´ (Bi- M’a yilha hilemb hi maten
bi bot. ˆ onia ˆ
´ ´ ´ ˆ hipubi.—Sof 3:9
ngengen 25:23; 2 Tesalonika 3:11)
ˆ bagwel´ el´ ba Yeh ´ ovaˆ
Ibale u ye´ kwel ni mut, ndi u tehe Bibel i nhola
ˆ ´ es
´ nye iket ´ e´ adna.’ Yeh ´ ovaˆ a bi
le nkwel u nkahal obi, he´ nha ˜ nkwel. i ‘beg
Kiki ngandak bot i gwe bibuk bibe ˆ ´ bon˜ le ngandak bipes bi Bibel bi til-
munu nkon ’isi unu, di nlama jo san˜
˜ ba i nya i ye´ le ndigi bot ˆ ba suhul-
inyu pot i nya i nlem ´ el´ Yeh ´ ova. ˆ Ibale nyuu bon ba nla nok gwo. (Lukas
ˆ ba na
˜ n˜ Bibel mbok yoso- ˆ
di njo san˜ inyu bana bipod ˆ ol ˆ bilam 10:21) Bot
ˆ i makoda, ni minkwel nwes ´ ˆ
na. Ndi ndigi bot ba suhulnyuu bon
i likalo,
ˆ bape, Yeh ´ ova ˆ ´ ba nok toi Bibel, ba bonok ˜ ki mam
ni bot a ga sayap bes.
I ngeda ´ i beba ´ nkon˜ ’isi ini i ga tjiba, Bibel i niiga. (2 Korintoˆ 3:15, 16)
i pot i nya i nlem ´ el´ Yeh ´ ova ˆ i ga bane Jam lipe mu Bibel li n˜ eba ´ ´ le Ye-
bes ´
´
bes jam li ntomb.—Yuda 15. w22.04 hova a gwe pek. Yehova a ngwelel´
ˆ ´ ´ ´ ˆ ´
9 § 18-20 Banga ˜ ye´ inyu niiga ntoˆ n˜ we´ wonso- ˆ
na, ndi yak hiki wada wes. Hiki mut ´
´ ´ ˜ n˜ Bibel, a nogda ˆ ´ ova
ˆ
Ngwa um, 3 Libuy li nyee nu a na le Yeh
Di ngwes ´ inyule a bi bok ˆ a gwes ´ bes.
´ ´ ´
a ngwes nye. (Yesaya 30:21) Baa u
ˆ
—1 Yohanes 4:19. mah yimbe be´ le i ngeda ´ u gwe´ ndu-
´ ´ ovaˆ ´
tu, u nleba pes kaat i i nhola ˆ we mu
I ngeda di ntehe lelaa Yeh bo ˜ Di nyi le Bibel i bi tilba
´ ba ngwes
Yesu ´ bes,´ hala a ntinde bes ´ ndutu yon?
´ ´ ˆ inyu ngandak bot, ˆ ndi inyuki i gwe´
le yak bes di gwes bo. (1 Yohanes 4: ´ ˆ we i ngeda ´
10) Di nkonde ˆ ´ bo i ngeda
ki gwes ´ di maeba ma ma nhola u
´ ´
gwe ndutu? Inyule i nwet a bi ti bes ´
nok le˜ Yesu a bi wo inyu hiki wada ´
´ Noma
wes. ˆ Paul a bi yigye i jam li likebla lini le Bibel a gwe´ pek ´ iloo
´ ˆ ˆ
bot bobasona.—2 Timoteo 3:16, 17. ˆ ´ ˆ
i ngeda a kal bikristen bi Galatia le:
“Man Nyambe . . . a bi gwes ´ me, a w23.02 4-5 § 8-10
sem ki nyemede inyu yem.” (Galatia
2:20) Kiki Yesu´ a bi ti nin˜ ye,
´ hala a
bi bon˜ le Yeh
´ ova
ˆ ˆ bes
a ot ´ i nyeni le
 ´ ´ ˜ i gwom bi gwon Bibel i nkal
Ngwa mbok, 5 Libuy li nyee bakeni,
Yon˜ ngeda
´ i honol
˜ i mam mana, jop
ˆ le bi ye´ kiki dikoa. ˆ Inyule ba ga tjel´
´ ova
ˆ
yaga mu sum sum, inyu bon˜ le ma- nit Ane Djob, jon Yeh
ˆ
a ga tehe
bo kiki bot ba nkolba nye. (Lukas
hol mon˜ ma nene yaga i mis ma botˆ
ˆ ˆ ´ ˆ 11:23; Masoola 6:15-17) Mu ma-
bobasona.—1 Timoteo 4:15. ´ ˜ ntoˆ n˜ u
ngeda mabe ma njiiha ikeni,
´ banga ˜ ´ Yeh ´ o- ˆ
Bes bikristen di ngwes bagwel´ el´ ba Yeh ´ ova
ˆ u ga ba masel-
va ngandak. Di ngwes le i bibeges ´ ´ ´ ˆ bape. Botama bon
na ni bana bot
di nti nye, bi ba bilam kiyaga. Ibale ba ga ba ba mbon˜ somb ˆ ˆ i Ye-
ol ´
di nye´ n˜ ti nye kii yosona ˆ di nla, di ˆ
hova Nyambe hana ’isi, botama ki
nlama tee mam di nyen˜ yon
´ ´ ´ ˆ os ˆ i pes
bon ba ga tjel´ beg ´ es
´ “nuga i bi-
mbuu kiki bo i holos bilem bilam, ˆ ˆ
kai.”—Masoola 13:14-17. w22.05 16-
i nigil makenge ˜ ma ma ga bane 17 § 8-9
bes nsen ni yen˜ manjel i gwel´ el´ bot
´ ˜ ´ ˆ
ˆ ´ ´
bape. Inyuki di nlama ye´ n˜ le di hol Ngwa jon, 7 Libuy li nyee
i pes mbuu? Pog, inyule di nye´ n˜ le- ´
I ban-ga na ˜ n˜ nlam u boga i anle ˜
mel´ Tata wes ´ nugweha. ´ ´ ova
Yeh ˆ a ye´ i bot ˆ ba nye´ ene
´ hana ’isi, iket´ e´ hiki
mase´ e´ i ngeda ´ a ntehe bes ´ di ngwe- ´
lon,˜ ni hiki liten, ´ ni hiki hilemb ´ ni
lel´ ngap yes ´ ni ngui yes ´ i nya i yoni ˆ
hiki lihaa.—Masoola 14:6.
i nson we. ´ Handugi hala, di gwe´
Ndik “na ˜ n˜ nlam u Ane” be´ won ba-
ngoˆ n˜ i hol i pes mbuu inyu bon˜ le di
ˆ gwel´ el´ ba Yeh ´ ovaˆ ba na ˜ nal.
˜ (Ma-
konde ba nsen˜ inyu lok ˆ ke´ e´ i bol ˆ om ˆ
´ ˆ ˆ bian- ˜
ˆ ´ onikaˆ teo 24:14) Ba nlama ki hola
ni i boda. (1 Tesal 4:9, 10) To
´ gel kaat Masoola pes 8 ikepam 10 i
di ntegbaha ngandak nwii i maliga, ˆ ol.
ˆ Biangel ˜
´ ˆ ˆ mpod bini bi nlegel le
besbobas ona di nla konde hol i pes ˆ
i bet ba nkolba Ane Djob ba ga kos
mbuu. w22.04 22 § 1-2 ˆ ´ ˆ
ndiihe. Jon Mbogi Yehova i nle-
´ ´ gel bot ˆ ba ba ye´ munu nkon˜ ’isi
Ngwa koo, 6 Libuy li nyee
ˆ ´ u Satan le Nyambe a ga ke´ es ´ bo.
Bi [ga] je minson nwe, bi ligis ki
ˆ ni hie.—Masoola ´ Nwin u u ye´ kiki “matan-ga loˆ nni ˜
nyensona 17:16. ´ ˜ ´
hie,” u neba le Djob a ga kees bi- ´ ´
´ ˆ bi ye´ munu nkon˜ ’isi
Ndek ngeda, minlon mi m’boˆ mi
´ ´ ˆ ˜ beba bi bot
´
nkon˜ ’isi, mi ga len˜ Babilon ˆ Nunke- u Satan. (Masoola 8:7, 13) I mbe-
˜ni gwet, ´ hala wee bikweha ´ bi bibase da le bot ˆ ba yi le lisuk li ye´ be-
gwobisona, ˆ inyu mel´ es ´ gwo. I jam li bee inyu bon˜ le ba he´ nha, ˜ inyu pei
ˆ ˜ i ngwa u hiun hi Yeh ´ ova.ˆ (Sof ˆ onia
ˆ
jon li ga ba bibodle bi njiiha ikeni.
ˆ
2:2, 3) Ndi bot ba ngwes be ba nok ´ ´
Baa hala a ga tinde mamut make- ´ ´ nem ˜
˜ i lo yak Yeh
ni ´ ova
ˆ inyu beg ´ es
´ nye? nwin unu. I mbeda bes i ngui
´
inyu legel wo. I ngeda njiiha ikeni ˜
Heni. Maselna ni hala, kaat Ma- ˆ ol,
ˆ nwin u nsok ˆ u bike´ ehe- ´
soola pes 6 i n˜ eba
´ le mu njiiha i, y’a bod
i bet ba ngwel´ el´ be´ Yeh
´ ova
ˆ ba ga ne bi Djob u ga bana ngui iloo ha.
ke i yen lisolbene i minlon˜ mi m’boˆ
´ ˜ ˆ —Masoola 16:21. w22.05 7 § 18-19
mi nkon˜ ’isi ni yak bot ˆ ba nyunga ˜
 ´ ´
Kel sonde, 8 Libuy li nyee toˆ yon i mbon˜ le Yeh ´ ova
ˆ ´ el´
a nweh
´ Yeh´ ova
ˆ Nyambe won˜ ´ ´
bes, a sas ki bibeba gwes. Ibale Ye- ´ ´
U nlama gwes ˆ
˜
ni nem won˜ wonsona,ˆ ni nin˜ yon˜ yo- hova a nyimbe le di ye´ jo san˜ i ngui
sona, ni mahonol mon˜ momasona.
ˆ ˜ ˆ inyu he´ nha, ˜ ha nyen a ga bon˜ le
´ ´
—Mate´ oˆ 22:37. di nwehlana
ˆ
ni njel sesema i Yesu.
—1 Yohanes 1:7. w22.06 6 § 16-17
Di be´ nge ˜ babiina ba ba ye´ bikris- ´ ´
ten i ngeda ´ ba ngwal. Bebek ba ma Ngwa um, 10 Libuy li nyee
emble ngandak minkwel mi mi nu- ˜ ˜ ˜
U kon ban woni inyu mandutu
nda lelaa ba nla ne´ n˜ es ´ bon. Ndi
ma ye´ bebee ni kwel´ we.
nano, ba nkonde ˆ nok minloˆ n˜ mi Bi- —Masoola 2:10.
bel mi, inyule ba nlama niiga man ˆ ol ˆ behee, bot ˆ ba binam ba
wap. Hala a ye´ mbegee ikeni! ˜ Dihe- ´ Ibod
˜ ˆ ´ ˜ ˜
ga dini di neba le, ngim mam i nla ˜ ´ mbon bot bape beba. (Nanal 8:9)
´ ´
bon˜ le di konde ˆ nok minloˆ n˜ mi Bi- Kiki hihega, baane bahogi ba ntet
ˆ ´ ´ ´
bel mihogi. Inyu hala nyen di nla- bot ba ye isi enel yap, minton-
ma an˜ Bibel di ot ˆ ki pek ´ mu, ‘dilo ba mi nkand bikuu, baudu ba ba
˜
di nin yes tjodisona’ kiki Yeh ´ ˆ ´ ovaˆ gwe´ bilem bibe ba nsol bana baudu
a bi kal bikine ˜ bi Israel. (Ndiimba bape, ba te´ e´ ngaga ˜ bo, bot ˆ bahogi
´ 17:19) A bagwal, i niiga bon ´ ˆ
ba ntet bot bap ba lihaa. Inyu hala
Mben ˆ i nkon bot ˆ ba binam
banan somb ˆ ol ˆ i Yeh ´ ova ˆ i ye´ bisai bi- nyen ngim bot
keni ngandak. Ndi ni nlama ndik be´
˜ woni! Lelaa Satan a noode bon˜ bes
˜ ´
´ ma Djob, ni nla- ´
beba i ngeda ´ di nkon woni? ˜ I nge- ´
niiga bo mamben ˆ ˜
ma hola bo i gwes ˆ ´ Yeh ´ ova. ˆ w22.05 da di nkon bot ba binam woni, Sa-
26 § 2-3 tan a noode bon˜ le di bon˜ beba ´ tole
˜ ˜
di waa anal nan nlam. Satan a nti- ˜
Ngwa njangumba, 9 Libuy li nyee
˜ ´ ´ nde biane i soˆ nga ˜ nson wes ´ ni te´ e´ n- ˜
´
ga bes. (Lukas 21:12) Ngandak bot ˆ
Ni haba mut yondo.—Kolˆ os ˆ e´ 3:10.
munu i nkon˜ ’isi u Satan i n˜ ob ˆ os ˆ jol ˆ
Ibale hala a nteenga bes le di mbon˜ ´ ´ ˜ ´ ˆ ´
li Mbogi Yehova. I bot ba nembleˆ ˆ ˜
´ ˆ be, ´ di nlama bon˜
beba, hala a koli
´ ova
ˆ i yom ba nkal ba ye´ le ba nol bes ´
jam lipe. Yom ipe Yeh a mbe´ nge ˜ ´
hiol tole ba bep bes. (Mateo 10:36) ´ ´ ˆ
i ngeda a nsombol nwehel bes i ye´
´ ˆ ˆ ´ ´ ´
Baa mabonok ˜ ma Satan ma nhel´ es ´
˜ ˜
i hielnem. I hielnem,
´ ˜
hala a nkobla bes? To jam. Hala nyen a be bon˜
´ ´
le mut a nhenha, a nwas mam mabe yak ni bikristen bi hiai hi bisu.—Mi-
a bonok, ˜ a kahal bon˜ somb ˆ ˆ i Ye-
ol ´ ˆ
ˆ ´ nson mi baoma 5:27, 28, 40. w22.06
hova. (Yesaya 55:7) I mut nu a nla- 16 § 10-11
ma he´ nha ˜ mahonol ˜ me, ´ a nwas le
Yeh ´ ova ˆ nyen a ega´ nye. (Romaˆ
´ ´ ˆ
12:2; Efeso 4:23) A nlama nwas
mahonol ˜ me´ ni mabonok ˜ me´ ma
behee. (Kolose 3:7-9) I ye maliga ˆ ˆ ´ ´
le, hemle ´ di gwe´ inyu sesema i Kris-
 ´ ´ ´ ´
Ngwa ngee, 11 Libuy li nyee gwe´ i len ini. Kiki i mban˜ ini i ye´
ˆ ba nholaˆ limut i bon˜ mam ma yon bot ˆ ba tehge, hala a n˜ eba ´ le
I bot ´
te´ e´ sep,
´ ba ga bai kiki tjod
ˆ ot
ˆ i boga Yesu Kristoˆ Kine ˜ Ane i Djob a bi
bodˆ ol ˆ en ´ el. ´ Ndi u heya ´ i mban˜ ini,
ni boga.—Daniel 12:3.
ngandak mban˜ ipe i ye´ i i mbe´ nge ˜
Bonjee ba ga ba mu “limut” li ga Ane i Djob. Di ga tehe le i mban ini ˜
yila bot ˆ ba te´ e´ sep? ´ Mu nsongi ˜ u, ˆ ˆ bes ´ i tehe
ˆ ba ga tuge, i bot ˆ yosona i nkiha, i ga hola
di ga bana i bot
´ ´ ˆ ˆ ˜ le i ngeda Yehova a bi tee i nkoˆ oge
´ ´ ˆ ´ ´ ˆ
ba ga pei gwet bi Armagedon, lonni bebee. w22.07 2 § 1-2
bonge ˜ ba ba ga gwe´ e´ i mbok yondo.
´ ´
I mamel´ el´ ma Ane i hikoˆ oˆ hi nwii, Ngwa koo, 13 Libuy li nyee
bot ˆ bobasona ˆ hana ’isi ba ga ba pe- ´ i nene iket´ e´ minson nwe.´
Ndi, pek
˜
les. Di honol ban˜ le ibale mut a ye´ —Mateoˆ 11:19. ´
peles wee a mal kos ˆ nin˜ boga. Ho-
˜nol ndemb ´ ´el i Adam bo Eva. ´ ´ ˆ biniigana
Ba be´ I ngeda Corona, di bi kos
ˆ
peles, ndi inyu bon le ba nin i boga ˜ ˜ inyu likalo ni makoda. Di bi pala
ˆ ol ˆ t egbaha ´
ni boga, ba be´ lama nog ˆ ol ˆ mamben ´ bod
˜
makoda, makoda
ˆ ni
´ ˆ
ma Yehova Djob, ndi ngoo le ba bi makeni, ni makoda ma ndon
ˆ njel internet. Di bod ˆ ol ˆ yak lika-
ndogbene nye. (Roma 5:12) I ma-
melel ma Ane i hikoˆ oˆ hi nwii, bot
´ ´ ˆ loˆ ni bileta ´ yak ni tel´ ef ´ on. ˆ Yeh ´ ova ˆ
ˆ a bi sayap bol ˆ oˆ yes. ´ Ngandak Be- ´
bobasona ba ga yila peles. Ndi baa
bobasona ˆ ba ga nit Ane i Yeh ´ ova ˆ ni tel i bi kal le nsongi u baanal nan˜ ˜ ˜ ˜
˜ ˆ nlam u nkonde ˆ bet i boni. Nga-
nem wap wonsona i boga ni boga? ˆ ´ ova ˆ
Tole´ bape ba ga bon˜ kiki Adam bo ndak bot i bi tehe bisai bi Yeh
´ ´
Eva, ba ba be´ peles, ndi to hala munu ngeda
ˆ
COVID-19 ini. I nge-
´
ba ndogbene Yeh ´ ova? ˆ I ga beda ´ le da i, bot bahogi ba be le ba ho-
ˆ ndimb- ˜ le ntoˆ n˜ u Yeh
nol ´ ova
ˆ u mpe´ e´ ni bi-
i mambadga mana ma kos ´
he. w22.09 22-23 § 12-14 kila. Ndi i mbus ngeda, di bi tehe
le maeba ´ ma, ma be´ malam. I nge- ´
´ ´ da di ntehe lelaa Yesu a nkena ´
Ngwa mbok, 12 Libuy li nyee
˜ ntoˆ n˜ unu, hala a nkwes ´ bes ´ nkaa
Ane nkon ’isi i mal yila Ane Nwet
´ ni i Kristoˆ we.—Masoola ´ le to imbe ndutu di mboma yani ni
wes 11:15. ´ ova
ˆ
noma, Yeh bo Man we´ ba ga ba
Baa mandutu ma nko n˜ ’isi unu ´ ˆ ´
ni bes.—Lok Heber 13:5, 6. w22.07
ma mbon˜ we le u lehel nem? ˜ Ma- 13 § 15-16
haa ma nogla ha be, bot ba nloˆ o-
ˆ ´ ˆ ˆ
´
ha gwes bisan, ba nton ndik bome- ˜ ˆ ˜
de. Bun be´ le ba bod ˆ ol ˆ baane nem. ˜
Ndi i mam mana momasona ˆ ma nla
ti bes ´ botnem. ˜ Inyuki? Inyule Bi-
bel i bi bok ˆ i pod ˆ ol ˆ mabonok ˜ bot ˆ
ba ga bana “dilo di nsok.” (2 Timo- ˆ ˆ
te´ oˆ 3:1-5) Mabonok ˜ ma mon bot ˆ ba
 ˆ ´ ´
Ngwa jon, 14 Libuy li nyee to limbe likala, wee di kilak ndigi
´ ´ iket ´ e´ oda mu nlel´ em ´ njel.” (Filipi 3:
Soohana hiki ngeda. Tina mayega ˜ le bisai di nkos ˆ i ngeda ´
inyu mam momasona. ˆ Hala nyen 16) Di honol
a ye´ somb ˆ olˆ i Nyambe inyu nan ´ ˜
di ntenbe “i kil ikete maliga”! Nin˜ ´ ´
´ i nkonde ˆ ˆ ´
iket´ e´ adna ni Kristoˆ Yesu.
´ yes
ˆ ´ ´
lama, di nkonha
ˆ ´ ´ ´
ki Ye-
´ ˆ hova masee yak ni lok kee yes. (Bi-
—1 Tesalonika 5:17, 18. ´ en ´ 27:11; 3 Yohanes ˆ
´ es ´ Yeh ´ ova, ˆ ngeng 4) I mam
Handugi i beg di nlama mana mon ma ntinde bes ´ i gwes ´
´
ki ti nye mayega inyu mam malam
´ Kiki hihega, ´ maliga, ni i nin˜ inonnaga ˜ ni maliga.
a nti bes. di nla ti nye w22.08 18-19 § 16-18
´
mayega inyu mbonji ilam, bijek bi- ˆ
´ Nyambe wes ´ ˜ ´ ´
lam ni mawanda mes. Ngwa njangumba, 16 Libuy li nyee
´
a nti bes i mam mana momasona ˆ ˜ ´ ´
Yona ngeda ni bemba i Nyambe.
inyu bon˜ le di ba mase´ e. ´ (Tjembi ´
—1 Petr ´ oˆ 5:2.
104:12-15, 24) Di nlooha ki ti Ye- ˆ ˆ ´
ˆ
hova mayega inyu biniigana bilam´ Lelaa miman˜ mi nla unda le mi
ˆ munu i ntoˆ n˜ we, ´ ni mam ngwes ´ Yeh ´ ova ˆ bo Yesu? ´ Ba nlama
di nkos ˆ ˜ ˆ ´ ´ oˆ
malam a mbon bes i dilo di nlo. ˆ ´ nton mintomba mi Yesu. (1 Petr
´ a bi yis n˜ oma ˆ ´ oˆ
Di ye´ le di hoo hoya ˆ ti Yeh ´ ova ˆ ma- 5:1, 2) Yesu
˜
Petr
´
´
yega inyu mam a mbonol bes. ˆ ˜ ˆ ´ Kii i jam li. I mbus le a bi tanba Yesu
i nla hola ˆ bes ´ le di hoya ˆ ban? ˜ U ngel´ e´ aa, bebek le Petr ´ oˆ a be´ ena ´
´
ye le u tila i mam u ma bat Yeh ´ o- ˆ ngoˆ n˜ i unda Nwet we´ le a ngwes ´
´ ´
va, u be´ ngege ˜ hiki ngeda ´ inyu tehe nye. I ngeda
´ oˆ le: “A Simon,
a bi tuge, Yesu
ˆ man Yoha-
a bi
ˆ
lelaa Yeh ´ ova ˆ a bi timbhe masoo- bat Petr
˜ I mbus soohe Yeh ´ ova ˆ nes, baa u ngwes ´ me?” Ibabe´ pe´ e- ´
he mon. inyu ´ ˆ ´ ˜
ti nye mayega.—Kolose 3:15. w22.07´ ˆ ˆ ´ na, Petro a be bebee i bon to kii
22 § 8-9 inyu unda Nwet we´ le a ngwes ´ nye.
´
Yesu a bi kal Petro le: “Teeda bon ´ ˆ ´ ´
´ ´ bem ba mintomba.” ˆ (Yohanesˆ 21:
Kel sonde, 15 Libuy li nyee
´ mben ´ Yeh ´ ova ˆ iloo hihega, ´ 15-17) Nin ye yosona, Petroˆ a bi yik ˜ ´ ˆ ´
A ngwes
˜ ˜ ´ ´ ˆ ˆ ´ te´ eda ´ mintomba ˆ mi Nwet, a unda
a nan ki mben ye, a odok pek mu ´ ˜ lelaa
´ le a ngwes toi nye. A miman,
juu ni njamuha.—Tjembi 1:2. ˜ Yesu ´ a bi kal
ni nla unda le bibanga
Yigil yotama i koli be. Inyu bon˜ le ˆ ´
Petr ´ oˆ bi mbe´ nge ˜ be? ´ I ngeda ´ ni nke
yigil yes ´ i bane bes ´ nsen, ˜ di nlama ˆ ke´ e´ hiki ngeda ´ ´
i yuuga lok inyu le-
˜ ˜
nin inonnaga ni maliga, hala wee di ´ ˆ
des bo, ni holga i bet ba bi ke haa ni
bon˜ i yom di nigil. Ha nyen maliga Yeh ´ ova ˆ i temb ´ i nyeni, ni nunda ˜
ˆ ´ mase´ e. ´ (Yakob ˆ oˆ 1: ´ ´ ˆ ´ ´ le ´
ma ga konha bes ni ngwes toi Yehova bo Yesu.—Eze-
25) Kii di nla bon˜ inyu nin˜ inonna- ˜
kiel 34:11, 12. w23.01 29 § 10-11
ga ni maliga? Mankee wada a nkal ´ ´
le: “Di nla be´ nge ˜ i mam di mbon,
˜ ˆ
˜ ni
ma di mbon be.” Noma Paul a kal ˜ ´
le: “To ibale mahol mes ´ ma mpam
 ´ ´
Ngwa um, 17 Libuy li nyee te´ iloo 240 dilemb.´ ˆ Bibel
Di nti bot
Nyambe a ye´ maliga, a ga nwas be´ ibabe le ba saa to dola. Hala a mbon˜
´
ˆ le bot ˆ ba bilon˜ gwobisona ˆ ba nok
le ni kohna manoodana iloo kiki ni ˜ ˜
nla nihbe.—1 Korintoˆ 10:13.
“nan nlam u Ane” ilole lisuk li nkola.
(Mate´ oˆ 24:14) Yeh ´ ova,ˆ Nyambe nu
Di nlama be´ honol ˜ le mut nye ki nye ´ ˆ ˆ
telepsep, a nsombol le ngandak bot ˆ
´ ´ ´
a nla be nok bes i ngeda di mboma i an˜ Bibel inyu yi nye. A mbon˜ hala
mandutu. Mahonol ˜ ma, ma nla bon˜ ´ besbobas
´ ˆ
inyule a ngwes ona nga-
le di lehel nem, ˜ di honol˜ ki le di nla
ndak. w23.02 5 § 11-12
be´ jos ˆ i ngoˆ n˜ ibe i. Ndi, hala be´ nyen
´ ´
Bibel i niiga. Bibel i nkal le: “Iket ´ e´ Ngwa mbok, 19 Libuy li nyee
manoodana, a ga nehne ´ be´ njel le ni ˆ ba nkon˜
Ni waa ki nigle libak li bot
pam i honba ˆ mo.” Jon yak i ngeda ´ ˜
ˆ ˜ ´
’isi unu, ndi ni henla, mu kiki ni
ngon ibe i gwe ngui ngandak, di nla nyilha mahonol˜ manan yondo.
´
yemb el´ yo. Ni mahola ˆ ma Yeh ´ ova,
ˆ ˆ
˜ —Roma 12:2.
di nla waa bon i jam li. Bigda le di ´ telepsep? ´
ye´ bikweha ´ bi bot, ˆ di nla be´ kengle ˜ Baa u ngwes Ibabe´ pe´ ena. ´
´
Ndi kiki di ye bikweha bi bot, iba- ´ ˆ
ˆ ˜
ngon ibe. Ndi i ngeda i nlo, i beda le ´ ´
˜ ˆ le di nyon˜ be´ yihe, di nla kahal bana
di hoo bunga yo kiki Yosep a bi bon˜ ˜ ´ ma nkon˜
´ ˆ mahonol ma ngitelepsep
i ngeda nwaa Potifar a bi noode nye. ´ ˆ ba nho-
ˆ ’isi unu. (Yesaya 5:20) Bot
(Bibodle 39:12) U gwe´ be´ le u kwoo ˜
nol le mut a te´ e´ sep ´ a ye´ mut nu
ikete manoodana inyule u gwe´ ngoˆ n˜
´ ´
a ye´ ngok, ˆ a nke´ es ´ bot, ˆ a honlak ˜ le
ibe! w23.01 12-13 § 16-17 ˆ bape. Ndi Nyambe a noo ˜
a nlel bot
´ ´ ´ ´ hala. I ngeda ´ Yesu´ a be´ hana ’isi, a
Ngwa ngee, 18 Libuy li nyee ´ ˆ ba nte´ e´ map mamben ´
bi eba le i bot
Ni maliga, Nyambe a ntodol be´ mut inyu eba le bon ba˜ tee sep ba gwe´
´ ´ ´ ´
ˆ
nye ki nye.—Roma 2:11. ˜ ˜ 7:16; Lukas
mahonol mabe. (Nanal
´ ova
ˆ i ye´ telepsep. ´ (Ndiimba 16:15) Mut a tee sep, a nhonol´ ´ ´ ˜ be´ le
Lem i Yeh
´ ´ ´ ´ a mbena´ nlel bot ˆ bape. Telepsep ´ i ye´ lem ilam
Mben 32:4) Mut a tee sep
ba mut a ntodol be´ bot. ˆ Hala nyen ngandak. Mut a te´ e´ sep ´ a ye´ mut a
Yeh´ ova ˆ ´ (Minson mi baoma
a ye. ˆ 10: mbon˜ i yom i nlem ´ el´ Yeh ´ ova. ˆ Iket ´ e´
´
34, 35) I jam li n˜ eba ´ hala li ye´ le a Bibel, i buk ini le “telepsep” i nkob-
bi bon˜ le ba tila Bibel ni mahop nga- la le mut a nin˜ inonnaga ˜ ni mamben ´
ˆ i be´ nok. Yeh ´ ova ˆ ´ ˆ
ma Yehova. w22.08 27 § 3-5
ndak bot a bi legel
le i dilo di nsok, “banga yi” i i ye´ ike-
ˆ ˜ ´
te´ Bibel “i ga bol.” ˆ Ngandak bot ˆ y’a
nok Bibel. (Daniel 12:4) Jam jada li
li mbon˜ le banga ˜ yi i bol ˆ hala, li ye´ le
ˆ
bot ba kobol Bibel ni bikaat bi nto-
˜ yo, ba pemhak
nol ´ gwo, ba kabak.
ˆ ˜
Ndi nton u Yehova ´ ˆ u ma kobol Bibel
yosona ˆ tole ngim bipes bi Bibel ike- ´
 ´ ´
Ngwa koo, 20 Libuy li nyee A be´ yi le tolakii Yeh ´ ovaˆ a bi kogse
´ el´ be´ le mawanda mem. ´ ´
nye, a be gwes nye. Ntop ˆ tjembi
´ nu a
Me nseb
ˆ
—Yohanes 15:15. be´ yi le to imbe ndutu a mboma, Ye- ´
ˆ ˆ
hova a ga hola nye. (Tjembi 118:29.) ´
´ ba be´ bon˜ di-
Tolakii banigil ba Yesu Di pe´ ena
´ ban˜ le Yeh
´ ova ˆ a ngwes ´ bes.´
ˆ
hoha, Yesu ´ a be´ bod ˆ ol ˆ bo nem. ˜ (Yo- ˆ ´ ´ ˆ ´ ´
I ngeda di nyi le Yehova a ye ni bes,
´ ˆ ˆ ˆ
hanes 15:16) I ngeda Yakobo bo Yoha- di nkon be´ mana mam maa woni: ˜
nes ba bi bat Yesu ´ le a ti bo tel ikeni ˜ ´ ˜ ´ ´ ´
(1) Di nkon be woni le d’a la be teeda
´
i Ane ye, a bi kal be le ba gwe ma- ´ ´ ´ (2) di nkon be´ mut binam
lihaa jes,
˜ mabe, a bi tjel´ be´ to le ba ba
honol woni, (3) di nkon be´ nyemb woni.
˜ ˜
ˆ
baoma be. ´ (Markoˆ 10:35-40) I mbus
w22.06 15 § 3-4
ngeda, ´ i kel ba be´ gwel Yesu, ´ bani-
´ ˆ ˆ ˆ ´ ´
gil be bobasona ba bi tjoo nye. (Ma- Kel sonde, 22 Libuy li nyee
te´ oˆ 26:56) Ndi Yesu ´ a bi waa be´ Mase´ e´ ni i mut a nte´ nbe
˜ i honba
ˆ
´
bo, a be yi le ba ye bikweha ´ ´ bi bot, ˆ ´ a mal
´ bo letee ni lisuk.”
manoodana, inyule i ngeda
to hala a “bi gwes ´ el´ Nyambe, a’ kohna
lem ˆ ntut u nin.˜
ˆ
(Yohanes 13:1) I ngeda ´ Yesu ´ a bi tuge, ˆ ˆ
—Yakobo 1:12.
a bi beega baoma be 11 ba ba bi te´ n-
´ ´ ˆ ´ ˜
be ni nye soso mbegee, le ba ega ´ nson Di nlama ba nkwoog nkaa le nson
u Yeh ´ ova ˆ u ye´ jam li bisu i nin˜ yes. ´
˜ n˜ nlam, ba te´ eda
na ´ ki mintomba ˆ nwe. ´
´ ˆ
Kiki Yehova nyen a bi hek bes, di ´
(Mate´ oˆ 28:19, 20; Yohanes ˆ 21:15-17) ˆ beg ´ es ´ nye. (Masoola 4:11; 14:
koli
A bi yoba be´ i ngeda ´ a bi bod ˆ ol ˆ bo
´ es´
˜ ˆ 6, 7) Inyu hala nyen di nlama beg
nem, bobasona ba bi gwel´ el´ Yeh ´ ova ˆ
´ el´ nye, “ni mbuu ni
˜ ˆ nye i nya i nlem
ni nem wap wonsona letee ni nyemb.
maliga.” I jam li jon li nlama ba yom
Ibabe´ pe´ ena, ´ ndemb ´ el´ i Yesu, ´ i n˜ eba´
i bisu i nin˜ yes. ´ (Yohanes
ˆ 4:23, 24)
le di nla bodol bot nem to ibale ba ye´
ˆ ˆ ˆ ˜
´
´ bi bot. ˆ w22.09 6 § 12. Di ngwes le mbuu mpubi u Djob u
bikweha ´ ´ kayele ´ di beg ´ es ´ nye i nya
ega bes
ˆ ´ ´ i nkiha ni maliga di nleba iket ´ ´ e´ Ban- ˜
Ngwa jon, 21 Libuy li nyee ´ Bibeg ´ es ´ di nti Yeh ´ ova ˆ
´ ova
ˆ a ye´ ni me; m’a kon be´ me ga ye. bi nla-
Yeh
˜ ´ ma ba jam li bisu i nin˜ yes, ´ to ibale di
woni.—Tjembi 118:6. nin˜ i lon˜ i het ba nsoˆ nga ˜ nson wes. ´
´ di nyi le Yeh ´ ova
ˆ a ngwes ´ bes, ´ I len ini, iloo 100 lok kee i boda ni ˆ ´ ´ ˆ
I ngeda
´ ´ ´ i bol ˆ om ˆ i ye´ i mok ndik inyule ba ye´
ni le a ye ni bes, Satan a ta be le a
ˆ ´ woni. ˜ Kiki hihega,´ Mbogi Yehˆ ´ ova. ˆ To hala, ba ye´ mase´ e´
konha bes i nwet a
bi tila kaat Tjembi 118 a be´ ena
´ ´ nga- i bon˜ kii yosona ˆ ba nla inyu soohe,
˜ bot ˆ bape njee
ndak mandutu. Baoo be´ ba be´ nga- inyu nigil, ni inyu anle
ndak, bape ba be´ ena ´ yak bitel bikeni ˜ a ye´ Djob ni Ane ye. ´ I ngeda ´ bot ˆ ba
´ ´ ˜ ´ ˜ ˆ ´
(minloˆ n˜ 9, 10). Ngim mangeda, ´ ma- nteenga bes tole ba nom bes nsohi,
ndutu ma be´ ma yuu nye (nloˆ n˜ 13). di nla ba mase´ e´ inyule di nyi le Yeh ´ o- ˆ
´ ova
ˆ ˜ ´ ´
va a ye ni bes, ni le a ga sayap bes. ´
Yeh a bi kogse yak nye banga li- ´ oˆ 4:14. w22.10 9 § 13
ˆ ˜
kogsege (nlon 18). Ndi a bi kal mu —1 Petr
´
hiembi hie´ le: “M’a kon be´ me woni.” ˜
 ˜ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜
Ngwa njangumba, 23 Libuy li nyee ´ ´ we, u teeda ki mo mu nem wo´ n.”
nkal
´ ˆ ˜ ˜ ˜ (Ezekiel 3:10)´ Ni i biniigana bi, Yeho- ˆ
Pek i nson mut.—Nanal 7:12.
´ e´ kaat Bingeng ´ en ´ yosona, ˆ ´ va a be´ kal Ezekiel ´ le a noode bigda
Mu iket
ˆ ´
Ye-
´ i mam ma be´ i nhoˆ ok ˆ kaat, a ot
´ ´
ˆ ki ma-
hova a nti maeba malam ma ma nle- ˜ mu. I ngeda
honol ´ Ezekiel a bi bon˜
´ ˜ ´ ˆ ˆ ´
mes nin yes ibale di nogol mo. Di wan
´ hala, hemle ye´ i bi kondeˆ let. Hala a
le maeba mana. Kiki jam li bisu, kon ˜
bon ki le a ´ bana nwin u ngui i legel ˆ
mase´ e´ ni i yom u gwe. ´ Binge´ ng ˜ en ´ 23: ´ (Ezekiel
´ ´ Ez ´ ´ bot
˜ ba liten. 3:11) I ngeda ekiel
4, 5 a nkal le: “U tumbba ban inyu a bi nok, a hemle ´ ki nwin u Nyambe,
ye´ n˜ lingwan˜ . . . inyule li ga bana bipa- hala a bi bon˜ le a ba nkoˆ obaga ˆ ˆ ol
i bod ˆ
pai kiki nyog ˆ ol, ˆ li puue nyoo i ngii.” ˜
legel Banga i Nyambe, a kena ki wo ni
Mingwan˜ mi bot ˆ ni diyeyeba ba nloˆ o- ˆ
bisu letee ni i lisuk. w22.11 6 § 12-14
ha ntoˆ n˜ inyu moni. I nduna ˜ i, i mbena ´
tinde bo i bon˜ mam ma ma n˜ ob ˆ os ˆ mol ˆ ´ ´
Ngwa ngee, 25 Libuy li nyee
´ ´
map, ma nob ˆ os ˆ maada map ni bot ˆ
ˆ os ˆ ki mboˆ oˆ wap. (Binge- ´ ˆ
Manogla ma ye´ nsen˜ iloo bisesema.
bape, ma ob
ngen ´ 28:20; 1 Timot ˆ e´ oˆ 6:9, 10) Jam —1 Samuel 15:22.
ˆ os ˆ iba, Ilole u mpot, hek pek. ´
li nyon Ibale mam ma nhe´ nha ˜ i ntoˆ n, ˜ ndi hala
˜
Ibale di nyon be yihe, di nla babaa ´
ˆ ni bibanga ˜ gwes. ´ Bingeng ´ en ´ 12:18 a yilna we ngok baagene, kii u nlama
bot bon? ˜ Hiki ngeda ´ ntoˆ n˜ u nhe´ nha ˜ mam,
a nkal le: “Mut wada a mpot bipopoda nit mahe´ nha ˜ ma. I ngeda ´ Lok ˆ Israel
kiki panson˜ i mbabaa, ndi hilemb ´ hi i be i non, L˜ ok Kohat i beena boloˆ i to-
´ ˜ ˜ ˆ ˆ ´ ´ ˆ ˆ
mut pek ´ hi ye´ mboˆ oˆ nyuu.” Inyu te´ e- ´ ˆ ˆ ˆ ˜ ˆ
ˆ botobo. (Nanga bot 3:29, 31; 10:33;
da maada malam ni bot bape, di nla- Yosuaˆ 3:2-4) Kinje bisai! Ndi mam ma
˜ ´ e.—Bing
´ ´ en´ 20:19.
ma kengle hileg eng bi he´ nha ˜ inyu yap i ngeda ´ bon ba Lok ˆ
w22.10 21 § 14; 22 § 16-17 Israel ba bi pam i Hisi hi Likak. Bol ˆ oˆ
´ ´ i begee Nkuu i be´ ha be, ´ inyu hala
Ngwa um, 24 Libuy li nyee ˆ Kohat ˆ ˆ
ˆ ˆ nyen bon ba Lok ba bi kohna
Je nhook kaat unu; i mbus, ˆ ˆ
bibolo bipe. Ba bi yila batop tjembi, ˆ ´
ˆ os
u kee u p´ od ˆ bot
ˆ ba liten
´ li
´ batat manwemel, yak ni baane ba ma-
Israel.—Ezekiel 3:1. te´ edana
´ ma bijek. (1 Mina ˜ n˜ 6:31-33;
´ ´
Ezekiel a be´ lama tibil nok i nwin wo- 26:1, 24) Ndi Bibel i nkal be´ homa to
ˆ Kohat ˆ
nsona a be´ ke i legel. A be´ lama toi
ˆ wada le bon ba Lok
ˆ ˆ
ba bi tje-
´ inyule
´
hemle i nwin u, inyu bon˜ le a koh- ˆ lel, ba bodol bat bitel bi lipem
´
na makend´ i legel wo. Ndi helha jam ´ bon ba be´ begee Nkuu i ngeda ´ koba. ˆ
i bi boˆ na. ˜ Ezekiel´ ˆ
a bi nogda le nho´ ˆ okˆ Kii hala a niiga bes? I ngeda nton˜ u ´ ´ ˆ
kaat u ‘be´ ne mu nyo kiki´ wei.’ ´ (Eze- ´ mbon˜ mahe´ nha, ˜ u nlama nit mahe´ n- ˜
˜ ˜ ˆ
kiel 3:3) Inyuki? Inyule Ezekiel a be´ ´ ha ma ni nem won wonsona, to iba-
tehe le, i ba ngwel´ el´ Nyambe i ye´ yom le mahe´ nha ˜ ma ma mbon˜ le ba ti we
lipem, ´ hala wee yom i ne, i bak ilam. nson umpe. Kon mase´ e´ to umbe nson
´ ˆ ban˜ le bol ˆ oˆ u nsal
(Tjembi 19:8-11) A be´ ti Yeh
´ ova ˆ ma- ba nti we. U hoya
´
yega le a bi pohol nye le a ba mpod ˆ ol
´ ´
ˆ be´ yon i mbon˜ le u lem ´ el´ Yeh ´ ova, ˆ ndi
´ ´ ´ ˆ ´ ´
u nlemel Yehova inyule u ye manogla. ´ ˆ ´ ˆ
we. I mbus ngeda, Yehova a kal Eze-
kiel le: “Emble mam momasona ˆ me w22.11 23 § 10-11
 ´ ´
Ngwa mbok, 26 Libuy li nyee ye´ wada mu Juu li hikuu hi lon, ˜ nu
ˆ ´ ´ ˆ
Minsan˜ nwem mi mut mok mi a bi boma ki ngandak lok kee i boda
ˆ omˆ
´ be´ to nye nyuu.
bi weha
ni i bol i i bi pei bikuu, a nkal
ˆ e´ oˆ 1:16. le: “Hala a nyon˜ bo ngeda ´ ´
i tembna,
—2 Timot ´ ˆ ˆ ˆ
ˆ ´ ˆ ˆ to ibale ba ye ba bodol hoya i gwom
Onesif oro a bi ye´ n˜ n˜ oma ˆ Paul letee a ba bi nimis, i ye´ bo ndutu i hoya ˆ le
boma nye, a yen ki manjel i h ´ ˜ ˆ nye, ´
ˆ ba be´ le ba nol On ˆ ola ´ or ˆ oˆ
ba nimis mut ba ngwes, nu a bak bo
ki le bot esif kiki tik yom. I ye´ ki bo ndutu i hoya ˆ
inyu jam li. Kii hala a niiga bes? Di ´ ´ ˜
le ba be le ba nimis nin yap. I maho-
nlama be´ nwas le woni ˜ u mut binam ˜ ma, ma nla lona bo njoghe
nol ˆ i nem ˜
u ke´ n˜ bes ´ le di nit lok ˆ ke´ e´ yes ´ nkon˜ ´
ntandaa ngeda. Hala a nkobla be le ba ´
’isi u nteenga. Ndi di nlama soˆ n˜ bo,
´ ´ ˜
gwe´ be´ hemle, ´ ndi hala a nunda ˜ le ba
ˆ ki bo. (Bingeng ´ en ´ 17:17) Lok ˆ
di hola ye´ ndik bot ˆ ba binam.” Miman˜ mi nla-
´ ´ ´ ˆ ˜ ˆ ´
kee i gwe ngon ni mahola mes, yak ni ma non˜ maeba ´ mana le: “Ni ee loˆ n- ˜
gweha ´ yes. ´ Di be´ nge ˜ lelaa Mbogi ˆ Ye- ´ ˜ ˆ
ni ba ba nee.”—R oma 12:15. w22.12 22
ˆ ˜
hova i lon Ruslan i bi hola lok kee yap, ˆ ˆ ´ ´
§ 1; 24-25 § 10-11
i ngomin a bi ha i mok. I ngeda ´ ba-
´ ˆ ke´ e´ ˆ ´ ´
hogi ba be ba bana minkaa, lok Ngwa jon, 28 Libuy li nyee
yap i nlo i yona i ndap bike´ ehene. ´ Kii Kena ni bisu i nwas le mbuu u Nya-
hala a niiga bes? I ngeda bot ´ ´ ˆ ba n˜ o- ˆ ´ be,´ ndi n’a yon
ˆ os
ˆ
ˆ ˆ ˆ ´ ´ ˜ ´ ˆ ˜ mbe won u ega
bos mol ma lok kee i i nega nton, tole ´ ˜ ˆ
yaga be minhena mi minson nwo ki
ba ngwel bo, tole ba nte´ e´ nga ˜ bo, di nwo.—Galatia 5:16.
˜ ˜
kon ban woni. Ndi di soohe inyu yap, ˆ bes ´ i yemb ´ el´ san˜ yes, ´ Yeh ´ o- ˆ
di te´ eda ´ mahaa map, di ye´ n˜ ki manjel Inyu hola
´ ´ ´
inyu hola ˆ bomede.—Minson mi bao- ˆ va a nti bes mbuu we mpubi. I ngeda
ma 12:5; 2 Korintoˆ 1:10, 11. w22.11 17 di nigil Bibel, di nwas le mbuu mpu-
´ ´ Di nkos ˆ yak mbuu
§ 11-12 bi won u ega bes.
mpubi i ngeda ´ di nke makoda. Nyoo
´ ´ makoda, di ntegbaha ´ ngeda´ ni lok ˆ ke´ e´
Ngwa koo, 27 Libuy li nyee
´ i boda
yes ˆ ni i bol ˆ om ˆ i i njo san˜ i ngui
Ba nyilna ki me lingen li ngandak ´ inyu bon˜ mam malam, hala a
kiki bes
hogbe.—Kolˆ os
ˆ e´ 4:11.
ntina makend. ´ (Lok ˆ Heber ´ 10:24, 25;
Miman˜ nwon mi gwe´ mbegee i ti lok ˆ
13:7) Ni ki le i ngeda ´ di nkoˆ oge ˆ Yeh ´ o- ˆ
´ ´ ´
kee makend ma ma nlol i Bibel, mi ˆ
va bebee ni njel masoohe, di yemhe-
ˆ bo i ngeda´ ba gwe´ ndu- ˆ bes ´ i yemb ´
nlama ki hola ge nye le a hola el´ bibom
˜na. (1 Petr ´ oˆ 5:2) I ngeda ´ bikuu bi ´ ´ ´
gwes, a ga ti bes mbuu we mpubi u u
nkwo, miman˜ mi nlama ye´ n˜ i yi too ˆ bes
ga hola ´ i ke ni bisu i jo san. ˜ Tola-
hiki manke´ e´ nu munlom ˆ ni nu muda a ˜
kii i bon i mam mana momasona ˆ di
ye´ mboˆ o,ˆ a gwe´ bijek, a gwe´ mambot,
nsima ma nla be´ ke´ n˜ bes ´ i bana maho-
a gwe´ ki homa liye´ ene. ´ To i mbus nga- ˜nol mabe, ndi ma nhola ˆ bes ´ i jos ˆ mo.
ndak son, i bot ba mpei bikuu, ba gwe´
ˆ ˜ ˆ
I mbus le di mal bon˜ ntjega u mam
ngoˆ n˜ ni makend ´ ma nlol ˆ i Bibel. Ba ma mbuu, di kee ni bisu i non˜ ntjega
´ ˆ ˜
gwe ki ngon le ba hola bo i hoy ˆ ˆ os
ˆ ndu- u inyu bon˜ le di konde ˆ bana mahonol ˜
na˜ yap. (Yohanes ˆ 21:15) Harold, nu a malam. w23.01 11 § 13-14
 ´ ´
Kel sonde, 29 Libuy li nyee ye´ nsen˜ inyu kodol. U nla bon˜ hala
´
Me ye´ mben´ i nwas le jam jo ki jo li i ngeda u nyimbe ngim mam mu
ˆ we i nwas bi-
´ el´ me.—1 Korintoˆ 6:12.
en pes kaat i i nla hola
lem bibe ni i bon somb ˜ ˆ ˆ i Yeh
ol ´ ova. ˆ
Bibel i ta be´ kaat i dokta tole kaat Be´ nge ˜ lelaa i pes kaat i i nla hola ˆ we
´ mahonol ˜
i nlamb, ndi i nyeelene bes i te´ e´ mam longe, ˜ hala wee i kodol
ma Yehova inyu jam li je ni mboˆ oˆ
´ ˆ
ngim biniigana bot ˆ ba gwe´ likalo. ˆ
wes. ´ Kiki hihega, ´ Yeh ´ ova ˆ a nkal le di ´ ˜
Benge ki lelaa i pes kaat i i nla nii-
“kee haa ni mam mabe”˜ inyule ma ga iket ´ e´ telepsep, ´ hala wee i nla tin-
nla bon˜ le di kwo kon. (Nanal ˜ 11:10)
de we i tehe mam kiki Yeh ´ ova.ˆ Ibale
´ ˆ ˜
Yehova a noo mbina je ni ngandak u nte´ eda ´ i mam ma-na mana, ma ga
nyoba ˆ inyule bi nla bon˜ le di kwo ˆ we i leba ´ tik ngok i ngeda ´ u na ˜ n˜
hola
kon, di wo. (Bingeng ´ en ´ 23:20) Ye- ´
Bibel. w23.02 11 § 11
hova ˆ a ns omb ˆ ˆ le di bana hot-
ol ˆ
ˆ ´ ´
nyuu inyu jam li je ni nyoba. (1 Ko- Ngwa um, Libuy li nyee 31
rintoˆ 9:25) Inyu yon˜ makidik ma Ane ye´ i ga tjiba be.—Daniel ´ 7:14.
ma nunda ˜ le di nti Yeh ´ ova ˆ maye- ´
´ ˜ Mban ipe i kaat Daniel i n˜ eba
˜ ´ le
ga inyu likebla li nin, di nlama hek ´ ˜ ´
´ ´ ´ Yesu a ga yila Kine i mbus ngeda
pek. (Tjembi 119:99, 100; Binge- ´
isaambok. Imbe ngeda i mban˜ i i bi
ngen 2:11) Kiki hihega, di nlama be´
´ ´
´
´ ngim bijek, yon? (Daniel 4:10-17) “Ngeda isaa-
je to kii. Ibale di ngwes
mbok” i ye´ 2 520 nwii. I ngeda ´ i,
ndi di yik le bi nla bon˜ bes ´ beba
´ di ˆ ol
ˆ i nwii 607 B.N.Y. i nge- ´
i bi bod
je ban˜ gwo. Di nunda ˜ ki le di nhek da bot ˆ ba Babilon ˆ ba bi heya ´ kine ˜
pek´ i ngeda ´ di nanal ˜ longe, ˜ di bo- ˆ i Yeh ´ ova ˆ a bi te´ e´ i Yerusalem. ´
˜ ´ i nsok
nok sport hiki ngeda, di bak mabu- I bi mal i nwii 1914 N.Y. i ngeda ´ Ye- ´
pi. w23.02 21 § 6-7 ˆ
hova a bi tee Yesu “nu a ye kunde ´ ´ ´ ´
˜ ´ ´ i p´ em ´ es ´ mbagi,” Kine ˜ i Ane i Djob.
Ngwa njangumba, 30 Libuy li nyee
˜ ˜ (Ezekiel 21:25-27) Lelaa i mban˜ ini
´
Kii u nok mu yom u nan? i nla hola ˆ bes? ´ Mban˜ i “ngeda ´ isaa-
—Lukas 10:26. ˜
mbok” i nunda bes le Yehova a nyo- ´ ´ ˆ ˆ
´ ´ nos ˆ mimbonga ˆ nwe´ i longe ˜ ngeda. ´
Lelaa di nla leba tik ngok i ngeda
di na ˜ n˜ Bibel? Di be´ nge ˜ kaat 2 Ti- Kiki a bi te´ e´ Ane ye´ i ngeda ´ a bi
mot ˆ e´ oˆ 3:16, 17. I pes kaat ini i nu- ˜ te´ e´ le a ga bon˜ hala, hala nyen a ga
ˆ . . . i ye´ nsen” ˜ ˜
bon le mini mimbonga nwe mimpe ˆ ´
nda le: “Tilna yosona ˜ ngeda. ´ ˆ
inyu (1) niiga, (2) kodol, (3) te´ e´ mi yon i longe
´ ˆ
Mimbonga mi
mam longe, ˜ ni (4) niiga iket ´ e´ te- Yehova ‘mi ga yon.’—Habakuk 2:3.
´
lepsep. Yak ikete bikaat bi Bibel di ´ ´ w22.07 3 § 3-5
mbena ´ be´ an, ˜ di ye´ le di leba ´ i mam
mana mo ma-na. Benge i yom pes ´ ˜
kaat u ye´ i an˜ i niiga we inyu Ye- ´
hova ni sombol ye, u yen ki matin˜
ˆ ˆ ˆ ´ ´ ˜
ma Bibel. Be´ nge ˜ inyuki i pes kaat i i