0% found this document useful (0 votes)
97 views14 pages

Unit 22

The document discusses computer operating systems and their functions. It describes how the operating system manages hardware devices and allows other software like applications to function. It also explains how the operating system controls processes and allocates system resources.

Uploaded by

8f5hsvxw4q
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
97 views14 pages

Unit 22

The document discusses computer operating systems and their functions. It describes how the operating system manages hardware devices and allows other software like applications to function. It also explains how the operating system controls processes and allocates system resources.

Uploaded by

8f5hsvxw4q
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 14

02' mß.

Kl fufyhqï moaO;s

fuu mßÉfÊoh wjidkfhaoS Tng

• fufyhqï moaO;shla hkq l=ula oehs


• fufyhqï moaO;shl ld¾h Ndrh
• fufyhqï moaO;s j¾.SlrKh lsÍu

ms<sn| j ukd wjfndaOhla ,nd .ekSug yels jkq we;'

mß.Klfha jev wrUuq


mß.Klfha úÿ,s iaúph l%shd;aul l< úgoS ^mß.Klh mK .ekajq úgoS&
Tng olakg ,efnk ksÍlaIK fudkjdo@

úÿ,s iaúph l%shd;aul l< ú.iska u Tng mß.Klfha jev weröug


wjia:dj Wodjkafka keye' mß.Klh Ndú; lsÍug wjYH lrk mßirh ielfik
f;la tkï fufyhqï moaO;sfha w;=reuqyqK; Èia jk f;la uo fõ,djla /|S isàug
isÿ jk nj fï jkúg Tng ksÍlaIKh lsÍug ,eî ;sfnkjd fkao@

fuysoS isÿ jkafka l=ula o@ wms oeka ta ms<sn| j úia;r úuid n,uq'

mß.Klfha úÿ,s iaúph l%shd;aul l< úg oS ^mß.Klh mK .ekajq úgoS&


isÿ jk l%shdldrlï my; mßÈ h'

• uq,ska u mGk ud;% u;lfha jq mß.Klh wdrïN lsßfï Wmfoia uOH


ieliqï tallh fj; fhduq lrkq we;'
• bka miq mß.Kl moaO;sfha jq oDVdx. tall mßlaId lsÍfï jevigyk
l%shd;aul lrkq we;' fuh Power On Self Test (POST) f,iska y÷kajk
w;r fuu mßlaIdfõoS lsishï fodaIhla yuqjqjfyd;a th ;srfha olajñka
mß.Klh mK .ekaùu kj;ajkq we;' ^wod< fodaIh ;srh iïnkaO jqjla
kï th ;srfha o¾Ykh l< fkdyels ksid mß.Kl iamSlrfhka îma yvla
ksl=;a lrñka mß.Klh mK .ekaùu kj;kq we;'&

28
• Power On Self Test (POST) mßlaIdj id¾:l j wjika jq miqj mß.Klfha
uQ,sl wdodk iy m%;sodk tall mßlaId lrñka wod< úia;r mß.Kl
;srfha o¾Ykh lrkq oelsh yels jkq we;' fuysoS wod< úia;r CMOS
(Complementary Metal-Oxide Semiconductor) u;lfhka ,nd .ksñka wod<
Wmdx. mßlaId lsÍu isÿ lrhs' ^mß.Klfha iúlr we;s Wmdx.j, f;dr;=re
wvx.= lr we;af;a CMOS (Complementary Metal-Oxide Semiconductor) u;lh
;=<hs' tfia u Èkh iy fõ,dj wdoS úia;r o fuys ;ekam;a lr we;s w;r
fuu úia;r wjYH mßÈ fjkia l< yels h'&

fufyhqï moaO;sh mQrKh l< hq;= Odjlh l=ula oehs igyka lr we;af;a
o CMOS (Complementary Metal-Oxide Semiconductor) u;lh ;=<hs' wjYH;dj mßÈ
fufyhqï moaO;sh mQrKh l< hq;= Odjlh fjkia lsÍu CMOS (Complementary
Metal-Oxide Semiconductor) u;lfha jq ieliqï ieliSfuka isÿ l< yels h'

Power On Self Test (POST) mßlaIdfõoS úfYaIfhka u mß.Klfha iiïNdù


m%fõY u;lfha mßlaId lsÍu ^w.h olajñka& ;srfha o¾Ykh lrkq oel .; yels
w;r ta iuÕ u oDV ;eáh" m%ldY ;eá Odjl jeks tajdfha f;dr;=re o ;srfha
o¾Ykh lrkq oel .ekSug ,efnkq we;'

• wjika mshjr oeka l%shd;aul jk w;r fufyhqï moaO;sh wod< Odjlfhka


iiïNdù m%fõY u;lh fj; mQrKh ùu werfUkq we;' mß.Klfha
fufyhqï moaO;s tllg jvd ia:dmkh lr we;akï fuysoS Tng mß.Klh
wdrïN l< hq;= fufyhqï moaO;sh f;dard .ekSu i|yd fukqjla o¾Ykh
lrkq oelsh yels h' tuÕska wjYH lrk fufyhqï moaO;sh f;dard .; hq;=
w;r fndfyda wjia:dj,oS tla fufyhqï moAO;shla iajhx j l%shd;aulùug
ilia lr we;s w;r hï fõ,djlg miqj th iajhxl%Sh j mß.Klhg
mQrKh jkq we;'

• fufyhqï moaO;sh u;lh fj; mqrKh ùfuka miqj fufyhqï moaO;sfhys


wdrïNl ;srh o¾Ykh jk w;r j¾;udkfha fndfyda fufyhqï moaO;sj,oS
wod< fufyhqï moaO;shg m%fõYùu i|yd wjYH lrk mßYs,l kduh iy
uqrmoh we;=<;a lsÍug Tng isÿ jkq we;'

• wod< mßÈ mßYs,l kduh iy uqrmoh we;=<;a lsÍfuka miqj fufyhqï


moaO;sfha jev;,h o¾Ykh jk w;r oeka Tng ßis mßÈ mß.Klh iuÕ
jev l< yels h'

29
rEmh 19'1 ( Windows 7 jev;,h rEmh 19'2 ( Ubuntu 12.10 jev;,h
Tnf.a mß.Klfha oelSug ,efnk jev;,h by; rEmj, oelafjk tajdg
jvd fjkia wdldrhla .eksug bv we;' ta .ek Tn l,n, úh hq;= ke;' ta ukao
h;a mß.Klfha isÿ lr we;s ieliqï wkqj jev;,fhys fmkqu fjkia fjkia
wdldrj,ska ,efnk neúks'

oeka Tn mß.Klfha jev wdrïN l<d' mß.Klfha jev wdrïN lsßug


fufyhqï moaO;shla w;HjYH nj oeka Tng jegySs we;ehs is;uq' tfiau fufyhqï
moaO;shla uÕska mß.Klfha ld¾h md,kh lrk nj;a oeka Tng jegyS we;ehs
is;uq' fï ksid wms oeka fufyhqï moaO;shla hkq l=ula oehs iy th l%shd;aul
jkafka flfia oehs úuid n,uq'

l%shdldrlu 19'1

Windows 7 jev;,fhys $ Ubuntu 12.10 jev;,fhys jq fldgia kï lrkak'


tajdfha ld¾h o igyka lrkak'

l%shdldrlu 19'2

mß.Klfha ld¾h wdrïN lsÍfïoS ^mß.Klh mK .ekaúfïoS& isÿjk ld¾h


ish,a, ksÍlaIKh fldg fldá jd¾;djla ilia lrkak'

mß.Kl fufyhqï moaO;shla hkq l=ula o@


mß.Kl moaO;shl jq oDVdx. md,kh lrñka ñ;%YS,S mßYS,l w;=re
uqyqK;la ,nd foñka l%shd;aul jk mß.Kl uDÿldx. mß.Kl fufyhqï moaO;s
f,iska ye|skafõ'

30
fufyhqï moaO;shg ysñ ia:dkh
my; igykska Tng mß.Kl fufyhqï moaO;shla mß.Kl oDVdx. yd
mßYS,lhd iuÕ we;s iïnkaO;dj myiqfjka f;areï .ekSug yels jkq we;'

Computer User mß.Kl mßYS,lhd

Utilities Wmfhda.S;d jevigyka Applications Software fhÿï uDÿldx.

Operating System fufyhqï moaO;sh

Computer Hardware mß.Kl oDVdx.

rEmh 19'3 ( mß.Kl fufyhqï moaO;shg ysñ ia:dkh


fufyhqï moaO;sh mßYs,lhd yd mß.Kl oDVdx. w;r iïnkaO;dj we;s lrkq
,nk w;rueÈfhl= f,iska l%shd;aul jk mß.Kl uDÿldx.hla neõ Tng fuu
igykska meyeÈ,s jkq we;' idudkHfhka mßYS,lhdg mß.Kl oDVdx. iuÕ
iDcqj .kqfokq l< fkdyels w;r ta i|yd Tyq$weh fufyhqï moaO;sfha iyh ,nd
.; hq;= h'
mß.Klfha l%shd;aul jk ish¨ mß.Kl uDÿldx.j,g oDVdx. yd .kqfokq
lsÍug fufyhqï moaO;sfha iyh ,nd .ekSug isÿfõ' mßYs,lhdg wjYH;dj mßÈ
fufyhqï moaO;sh iuÕ fyda wfkl=;a uDÿldx. iuÕ fyda iïnkaOfjñka wjYH
lrk lghq;= lsÍug yels h'
mßYs,lhdg oDVdx. yd uDÿldx. iuÕ jev lsÍug wjYH mßirh mß.Kl
fufyhqï moaO;sh uÕska ilia lr fok neúka iEu mß.Klhlu mß.Kl
fufyhqï moaO;shla ia:dmkh lr ;sîu wksjd¾h jkq we;'

mß.Kl fufyhqï moaO;shl ld¾h Ndrh


mß.Kl fufyhqï moaO;sfha by; ye|skaùfuka wmg mß.Kl fufyhqï
moaO;shla úiska bgq lrkq ,nk m%Odk ld¾h folla y÷kd .ekSug mq¿jka' tajd
kï (
• mß.Kl moaO;shl jq oDVdx. md,kh lsÍu
• ñ;%YS,S mßYS,l w;=re uqyqK;la ,nd oSu

31
fufyhqï moaO;shl ld¾h Ndrh ms<sn| j bf.k .ekSug kï wms fuu ld¾h fol
ms<sn| j úia;rd;aul j úuid ne,sh hq;= h' tu ksid wms oeka fuu ld¾h fol
ms<sn| j úia;r úuid n,uq'

mß.Kl moaO;shl jq oDVdx. md,kh lsÍu


fufyhqï moaO;s uÕska my; oelafjk l<ukdlrK ld¾h yryd mß.Kl
moaO;sfha jq oDVdx. md,kh lsÍu isÿ lrhs'

1' l%shdj,s l<ukdlrKh Process Management


2' u;l l<ukdlrKh Memory Management
3' Wmdx. l<ukdlrKh Device Management
4' f.dkq l<ukdlrKh File Management
5' wdrlaIK l<ukdlrK Security Management

wms oeka fuu l<ukdlrK ld¾h my ms<sn| j úia;r úuid n,uq'

1' l%shdj,s l<ukdlrKh Process Management


mß.Klhla Ndú; lrñka wm úiska úúO jq ld¾h bgq lr .kakd nj Tn
okakjd' WodyrKhla jYfhka ,smshla uqøK hka;%fhka uqøKh lr .ekSu ms<sn|
j is;a fhduq lrkak' ,smshla uqøKh lsÍu tla ld¾hhla f,iska wmg fmkqko
mß.KlfhaoS fuu ld¾hh isÿ lrkqfha l=vd l=vd ld¾h rdYshlg fnod .ksñka h'
fufyhqï moaO;sj,oS wm úiska fuu l=vd ld¾hhla l%shdj,shla f,iska y÷kajuq'

mß.Klfha l%shd;aul fjñka mj;sk mß.Kl jevigykla fyda jevi-


gykl fldgila l%shdj,shla f,iska ir,j y÷kajd Èh yels h' mß.KlfhaoS iEu
ld¾hhla u l%shdj,s tlla fyda lsysmhla yryd bgq lrhs'

l%shdj,s i|yd wjYH lrk wdldrfhka uOH ieliqï tallfha ld,h fjka
lr .ekSu" u;lh fjka lr .ekSu iy wdodk-m%;sodk tall fjka lr .ekSu jeks
iïm;a l<ukdlrK ld¾h fufyhqï moaO;sfha l%shdj,s l<ukdlrKfhaoS isÿ
lrhs'

tfia u l%shdj,s ish,a, kshñ; wdldrfhka fm< .eiSug lghq;= lsÍu;a


^tkï ls%hdj,s wjYH mßÈ tlla miq mi tlla isák f,iska ilia lsÍu;a& l%shdj,s
l<ukdlrKh hgf;aoS fufyhqï moaO;sh úiska bgq lrkq we;'

32
l%shdldrlu 19'3

WINODWS fufyhqï moaO;sfhaoS l%shd;aul j mj;sk l%shdj,s oel .ekSu


Task Manager yryd isÿ l< yels w;r Linux fufyhqï moaO;sj,oS fï i|yd ps -a
wKlsÍu Ndú; l< yels h' Tn mß.Klh Ndú; lrñka isák hï wjia:djloS
l%shd;aul j mj;sk l%shdj,s fidhd n,d igyka lrkak'

2' u;l l<ukdlrKh Memory Management


mß.Klh l%shd;aulùfïoS u;lh ^úfYaIfhka u wms fuysÈ l;d lrkafka
m%d:ñl u;lh tkï iiïNdù m%fõY u;lh .ekhs& úYd, ld¾hhla bgq lrkq
olskag mq¿jka' wdodkh lrkq ,nk ish¨ o;a; iy Wmfoia uOH ieliqï tallh
fj; .uka lrk f;la r|jd ;nd .kafka o ilia lrkq ,enQ o;a; tkï f;dr;=re
m%;sodk tall fj; fhduq lrk f;la r|jd ;nd .kafka o u;lh ;=,hs' fï
ksid u;lh úêu;a j l<ukdlrKh lsßu mß.Klfha ukd l%shdldÍ;ajh i|yd
w;HjYH h' l%shdj,s i|yd u;lh fjkqfjka we;súh yels .egqï j,ld<ñka
l%shdj,s i|yd wjYH lrk u;lh fjka lr oSu;a tu l%shdj,s wjidkfha oS u;lh
ksoyia lsÍug wjYH lghq;= isÿ lsÍu;a u;l l<ukdlrKfhaoS isÿ lrhs'

u;l l<ukdlrKh i|yd fufyhqï moaO;s uÕska úúO jq Wml%u fhdod


.kakd w;r fufyhqï moaO;s uÕska mß.Klfha jq m%d:ñl u;lh (Primary Memory
-iiïNdú m%fõY$msúiqï u;lh -Random Access Memory -RAM& fuka u oaú;Shsl
u;lh (Secondary Memory& hk u;l wdldr folu l<ukdlrK lsÍug lghq;=
lrk neú wm úiska u;l ;nd .; hq;= h'

l%shdldrlu 19'4

kùk mß.Kl fufyhqï moaO;s u;l l<ukdlrKh i|yd Ndú; lrk


my; Wml%u ms<sn| j úia;r fidhd n,d flá jd¾;djla ilia lrkak' óg
wu;rj u;l l<ukdlrKh i|yd Ndú; lrk fjk;a Wml%u mj;skafka kï
tajd fudkjdoehs fidhd n,d tajdfha ,ehsia;=jla ilia lrkak'

• w;:H u;lh Virtual Memory


• Readyboost

33
l%shdldrlu 19'5

Tnf.a mß.Klfha iiïNdú m%fõY$msúiqï u;lfha (Random Access


Memory -RAM tflys& m%udKh o¾Ykh lrk ^fidhd .kakd& wdldr$h olajkak'
Tnf.a mß.Klfha iiïNdú m%fõY$msúiqï u;lfha (Random Access Memory -RAM
tflys& m%udKh o igyka lrkak'

l%shdldrlu 19'6

Tnf.a mß.Klfha w;:H u;lfha (Vitual Memory tflys& m%udKh o¾Ykh


lrk ^fidhd .kakd& wdldr$h olajkak' Tnf.a mß.Klfha w;:H u;lfha (Vir-
tual Memory tflys& m%udKh o igyka lrkak'

3' Wmdx. l<ukdlrKh Device Management


mß.Kl moaO;shl fndfyda m¾hka; Wmdx. (peripheral devices) Ndú; lrk
nj Tn okakjd' fuu ish¨ Wmdx. md,kh lsÍfï j.lSu orkafka o fufyhqï
moaO;shhs' Wmdx. md,kh i|yd oDVdx. fldgia jk Wmdx. md,l (device control-
lers) o uDÿldx. fldgia md,kh i|yd Odjl$t<jqï jevigyka (device drivers) o
fhdod .kS'

WodyrKhla f,iska Tn úiska ñ,oS .kq ,nk uqøK hka;%hla Tnf.a


mß.Klfhys ksjerÈ l%shd;aulùug kï ta i|yd kshñ; Odjl$t<jqï jevigyk
(device driver) fufyhqï moaO;sfhys kshñ; wdldrfhka ia:dmkh l< hq;= h' tfia
fkdjqK úgoS uqøs; msgm;a ,nd .ekSug yels jqjo uqøK hka;%fha jq kùk myiqlï-
j,ska Tng ksis m%fhdackhla ^Wod' iajhxl%Sh j lvodisfha fomiu uqøKh lsÍu
jeks myiqlï& ,nd .ekSug fkdyels jkq we;'

j¾;udkfha oS fndfyda Wmdx. iúl< ú.i l%shd;aul jk wdldrfhka (plug


and play) ilia lr we;s w;r Bg wod< Odjl$t<jqï jevigyka (device driver)
fufyhqï moaO;sh úiska iajhxl%Sh j ia:dmkh lr .kq olakg mq¿jka' fï ksid
j¾;udkfhaoS fndfyda wjia:dj,oS wmg fuu Odjl$t<jqï jevigyka (device driv-
er) ia:dmkh lsßu ms<sn| j lrorùug wjYH fkdjkq we;'

34
l%shdldrlu 19'7

kj uqøK hka;%hla (printer tlla& i|yd wod< Wmdx. Odjl$t<jqï jevi-


gyk (device driver tl& Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sh ;=< ia:dmkh (install)
lrk wdldr$h igyka lrkak'

4' f.dkq l<ukdlrKh File Management


mß.Klfha o;a; ;ekam;a lsÍug f.dkq Ndú; lrk nj;a tajd úêu;a
j l<ukdlrKh lsßug f*da,avr fhdod .kakd nj;a Tn fï jk úg okakjd'
f.dkq l<ukdlrKh i|yd lghq;= lsÍu;a fufyhqï moaO;sfha ld¾hhls' fufy-
hqï moaO;s uÕska f.dkq l<ukdlrKh i|yd my; i|yka fiajd isÿ lrkq oelsh
yels h'

• kj f.dkq ilia lsÍu iy tajd ksis f,i ia:dk.; lsÍu


• wkjYH f.dkq uld oeóu
• wjYH mßÈ f*da,avr ilia lsÍu iy wkjYH tajd uld oeóu
• f.dkqj, yd f*da,avrj, kï fjkia lsÍu
• f.dkq yd f*da,avr msysá ia:dk fjkia lsÍu
• wjYH jq wjia:dj,oS wjYH lrk f.dkq Wmia: lsÍu

l%shdldrlu 19'8

f.dkq yd f*da,avr iuÕ jev lghq;= lsÍu wjfndaO lr .ekSug my;


l%shdldrlï olajd we;s ms<sfj,g isÿ lrkak' fï ish¨ l%shdldrlï isÿ lr tajd
isÿ lrkq ,enQ mshjr meyeÈ,s j igyka lrkak'

• Tnf.a fufyhqï moaO;sfha jev;,fhys my; i|yka wdldrfhka f*da,avr


wdlD;shla ilia lrkak'

• Tnf.a fufyhqï moaO;sfhys jq rEm we|sfï jevigyk Ndú; lrñka rEmh-


la ilia lr th Images f*da,avrfhys MyImage kñka ;ekam;a lrkak'

• thska msgm;la Draft f*da,avrhg fhduq lrkak' fuysoS uq,a msgm; t;eku
mej;sh hq;= h'
• oeka uq,a rEm f.dkqfjys ku ModifiedImage f,ig fjkia lrkak'

35
• oeka ModifiedImage f.dkqj Finished f*da,avrh fj; fhduq lrkak' fuysoS
uq,a msgm; Draft f*da,avrfhka bj;a j ^uelS f.dia& Draft f*da,avrhg tla
úh hq;= h'

• ModifiedImage f.dkqfjys msgm;la ClosedImage f,iska Finished f*da,avrf-


hys u ilia lrkak'

• ModifiedImage f.dkqj uld oukak'

• uld oukq ,enQ ModifiedImage f.dkqj Tng kej; ,nd .ekSug ^ms<silr
lsÍug& yels o@ yelskï th ms<silr lrk wdldrh olajd ms<silr lrkak'

• Draft f*da,avrh kej; ms<silr l< fkdyels f,iska uld oeóh yels o@
yelss kï th isÿ lrk wdldrh úia;r lrkak' Draft f*da,avrh ms<silr
l< fkdyels f,iska uld oeñh yelskï th isÿ lr ta neú ;yjqre lrk
wdldrh meyeÈ,s lrkak'

• Excercises f*da,avrfhys ku Activities f,iska fjkia lrkak'

f.dkq l<ukdlrKfhaoS fufyhqï moaO;sh uÕska f.dkq Wm,laIK" f.dkq


fufyhqï" f.dkq m%fõY$msúiqï wjir iy f.dkq moaO;s hk lreKq ms<sn| j o
ie,sls,su;a jkq oelsh yels h'

l%shdldrlu 19'9

f.dkq $ f*da,avr i;=j fndfyda Wm,laIK mj;S' Tnf.a fufyhqï moaO;s-


fha f.dkqjla $ f*da,avrhla f;dard f.k tys Wm,laIK fidhd n,k wdldrh
igyka lr olakg ,efnk Wm,laIK o igyka lrkak'

l%shdldrlu 19'9 (
my; oelafjk f.dkq wdldr Ndú; lrk fufyhqï moaO;s fudkjdoehs fidhd n,d
igyka lrkak'
• FAT16
• FAT32
• NTFS
• ext4
• ReiserFS
36
l%shdldrlu 19'10

fufyhqï moaO;s ;,fhaoS f.dkqj,g m%fõYùu ^msúiSu& i|yd fhdod .kakd


my; wdldr fol fláfhka úia;r lrkak'

• wkql%ñl m%fõYh$msúiqu Sequential Access


• iiïNdù m%fõYh$msúiqu Random Access

5' wdrlaIK l<ukdlrK Security Management


mß.Kl moaO;shla fj; ndysßka fuka u wNHka;rfhka o úúO jq ;¾ck
we;sjkq oelsh yels h' ndysr iy wNHka;r Wmøj,ska mß.Kl moaO;sh wdrlaId
lr .ekSfï uQ,sl j.lSu orkafka o fufyhqï moaO;shhs'
wNHka;r wdrlaIKh hgf;aoS mß.Kl moaO;sfha jq iïm;a .egqïj,ska
f;drj wjYH lrkq ,nk l%shdj,s i|yd ksis f,i fjka lroSu tkï l<ukdlrKh
lsÍu isÿ lrkq ,nhs'
ndysr wdrlaIKh hgf;aoS úfYaIfhka u mß.Kl o;a;" jevigyka yd
iïm;a wkjir m%fõYfhka j,lajd .ekSu i|yd wjYH lrk mshjr .ekSu isÿ
lrkq we;'
ndysr wdrlaIKh hgf;aoS mß.Klhlg ndysr we;s úh yels Wmøj
rdYshla mj;sk w;r fuysoS wm úiska i,ld n,kq ,nkafka fufyhqï moaO;shg
l<ukdlrKh l< yels ndysr Wmøj muKla nj ie,lsh hq;= h'

l%shdldrlu 19'11

fufyhqï moaO;s uÕska wkjir m%fõYh j,lajd .ekSu fyda md,kh lsÍu
i|yd fhdod .kakd Wml%u fudkjd oehs ,ehsia;=.; lr tajd fláfhka úia;r
lrkak'

l%shdldrlu 19'12

fufyhqï moaO;shlg ;ksj ndysr Wmøj ish,a, u md,kh lsßug fkdyels


h' fï i|yd ndysr uDÿldx.j, iyh ,nd .kakjd oelsh yels h' fufyhqï
moaO;shlg ;ksj md,kh lsÍug wmyiq ndysr ;¾ck yd tajd md,kh i|yd Ndú;
lrk uDÿldx. fudkjd oehs ,ehsia;=.; lrkak'
37
ñ;%YS,S mßYS,l w;=re uqyqK;la ,nd oSu
mß.Klh iuÕ jev lghq;= lsÍug w;=re uqyqK;la wjYH lrhs' fufyhqï
moaO;s uÕska wjYH lrkq ,nk l%shd myiqfjka yd ir,j bgq lr .eksug wjYH
lrk wK lsÍï ^úOdk& iy Wmfoia ,ndoSu i|yd ñ;%YS,S w;=re uqyqK;la wm
fj; ,nd fohs' fuu w;=re uqyqK; Ndú; lrñka wjYH lrk ish¨ l%shd ixlS¾K
l%shdoduhlg fkdf.dia myiqfjka u bgq lr .ekSug yels h'
w;=re uqyqK;a ms<sn| j l;d lsÍfïoS wmg m%Odk jYfhka wdldr foll w;=re
uqyqK;a oel .ekSug mq¿jka'
1' úOdk fma,S w;=re uqyqK;a (CLI -Command Line Interfaces)
2' Ñ;%l mßYS,l w;=re uqyqK;a (GUI -Graphical User Interfaces)
1' úOdk fma,S w;=re uqyqK;a (CLI -Command Line Interfaces) iys;
fufyhqï moaO;s
wdrïNl wjêfhaoS ks¾udKh lrkq ,enq ish¨ mß.Kl fufyhqï moaO;sj, olakg
,enqfKa úOdk fma,S w;=re uqyqK;a jk w;r fuys wod< wK lsÍï iy Wmfoia
we;=<;a lsÍug i|yd fm%arlhla (prompt) olakg ,eìKs' wjYH lrk ish¨ wK
lsÍï iy Wmfoia fuu fm%arlh u; h;=re ,shkh l< hq;= úh' tfia u wod< wK
lsÍfï ldrl Í;sh (syntax) ksjerÈ j wkq.ukh l< hq;= h'

l%shdldrlu 19'13

Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha úOdk fma,S w;=re uqyqK; ,nd .kakd
wdldrh igyka lrkak'

l%shdldrlu 19'14

Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha úOdk fma,S w;=re uqyqKf;ys Ndú;


l< yels wK lsÍï lsysmhla igyka lr tajdhska bgq lrk ,nk fiajd igyka
lrkak'
2' Ñ;%l mßYS,l w;=re uqyqK;a (GUI -Graphical User Interfaces) iys;
fufyhqï moaO;s
j¾;udkfha Ndú; lrk ish¨ mß.Kl fufyhqï moaO;sj, w;=re uqyqK; ilia
fjkafka Ñ;%l mdol lr .ksñks' mßYS,lhskag myiqfjka uqislh uÕska fyda
w;eÕs,s Ndú; lrñka wjYH lrk l%shd bgq lr .ekSug fïjdfhaoS yelshdj mj;S'
38
fuuÕska b;du;a myiqfjka fufyhqï moaO;sh Ndú; lrñka wjYH lrk lghq;=
bgq lr .; yels h'

Ñ;%l mßYS,l w;=reuqyqK;a iys; fufyhqï moaO;s [Operating Systems with Graphical
User Interfaces (GUI)] ks¾udKh lsÍfïoS m%Odk ixrpl (componets) y;rla Ndú;
lrñka ñ;%YS,S mßirhla ilia lr oS we;' tu ixrpl (componets) i;r WIMP f,i
fláfhka y÷kajhs' WIMP hkqfjka woyia lrkafka

1' ljq¿ Windows


2' ksrEml$whslk Icons
3' fukq Menus
4' olajkh Pointer hkakhs'

l%shdldrlu 19'15

Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha f;dard .;a ^fjkia wdldrfha& ljq¿


foll olakg we;s wxf.damdx. kï lrkak'

l%shdldrlu 19'16

Tnf.a fufyhqï moaO;sfha jev;,fhys olakg ,efnk whslk ish,a, kï


fldg tajdfhys ld¾h igyka lrkak'

l%shdldrlu 19'17

Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha ir, jevigykla foll olakg


,efnk fukq foll olakg ,efnk wjia:d ^úl,am& Ndú; lrk wdldrh úia;r
lrkak'

l%shdldrlu 19'18

Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha ^uqisl& olajkfha úúO yev;, olakg


mq¿jka' ^uqisl& olajkfha iajrEm lsysmhla olajkak' ^uqisl& olajkfha yev;,h
wjYH wdldrfhka fjkia lr .kafka flfia oehs olajkak'

39
l%shdldrlu 19'19

fufyhqï moaO;shla iuÕ lghq;= lsÍfïoS uqislh iuÕ ikaikaokh lsÍfïoS


w;eÕs,s Ndú; lsÍfï jdis iy wjdis igyka lrkak'

fufyhqï moaO;s j¾.SlrKh


fufyhqï moaO;s j¾.SlrKh lsÍu úúO udk Tiafia isÿ l< yels h' thska
wdldr lsysmhla muKla fláfhka fuys igyka lr we;'

• Ndú; l< yels mßYS,lhska m%udKh wkqj

o tal mßYS,l fufyhqï moaO;s Single User Operating Systems


Wod' MS DOS [Microsoft Disk Operating System], Windows 95, Windows
98, Windows ME (Millenium Edition)

o nyq mßYS,l fufyhqï moaO;s Multi User Operating Systems


Wod' Linux, Unix, Windows [NT, 2000, XP, Vista, 7], Mac OS X (Macintosh
Operating System TEN)
• Ndú; l< yels jevigyka ^isÿ l< yels ld¾h& m%udKh wkqj

o tal ld¾hh fufyhqï moaO;s Single Tasking Operating Systems


Wod' MS DOS [Microsoft Disk Operating System]

o nyq ld¾h fufyhqï moaO;s Multi Tasking Operating Systems


Wod' Windows 95, Windows 98, Windows ME, Windows [NT, 2000, XP,
Vista, 7], Linux, Unix, Mac OS X (Macintosh Operating System TEN)

• m%;spdr olajk wjia:dj ^ld,h& wkqj

o ld, iuNdú;$úNdck fufyhqï moaO;s Timesharing Operating Sys-


tems
o ;:H ld, fufyhqï moaO;s Real Time Operating Systems
o ldKav ieliqï fufyhqï moaO;s Batch Processing Operating Systems

40
j¾;udkfha m%p,s; fufyhqï moaO;s
úúO jq ld¾h i|yd Ndú; lrk fufyhqï moaO;s w;súYd, m%udKhla
j¾;udk f,dalfhys Ndú; lrkq olakg mq¿jka' iuyr tajd b;du;a úfYaIs; ld¾h
i|yd muKla fhdod .kakd w;r ;j;a tajd idudkH tkï fmdÿ Ndú;h i|yd
fhdod .kq olakg mq¿jka'

j¾;udkfha mqoa., mß.Klj, Ndú; lrk jvd;a m%p,s; fufyhqï moaO;s jkafka
• Microsoft mjqf,a Windows fufyhqï moaO;s fm<

• Apple iud.fï Mac OS X (Macintosh Operating System TEN)


• Linux fnodyeÍï

l%shdldrlu 19'20

wjYH lrk Windows fufyhqï moaO;sh wm úiska ñ,hg .; hq;= jqj;a wjYH lrk
Linux fnodyeÍula fkdñ,fha u ,nd .ekSug yelshdj mj;S' flfia jqjo iuyfrla
Windows fufyhqï moaO;sh Ndú; lsÍu jvd;a jdisodhl hehs mjik w;r ;j;a
iuyfrla újD; yd ksoyia fla; uDÿldx. ldKavhg wh;a jk Linux fnodyeÍula
Ndú; lsÍu jvd;a jdisodhl hehs mjihs' fï ms<sn| j Tn ork woyi fya;= idOl
iys; j úia;r lrkak'

l%shdldrlu 19'21

j¾;udkfha cx.u Wmdx. rdYshl tajdfha ld¾h l<ukdlrKh i|yd fufyhqï


moaO;shla ia:dmkh lr ;sfnkq oelsh yels h' j¾;udkfha cx.u Wmdx.j, Ndú;
lrk m%p,s; fufyhqï moaO;s foll úia;r úuid n,d flá jd¾;djla ilia
lrkak'

41

You might also like