SCIENCE/mecniereba

SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

INTERNATIONAL SCIENTIFIC- N1, 2021

PRACTICAL QUARTERLY JOURNAL,

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

PRECISE AND REVIEWED

საერთაშორისო რეფერირებადი და
რეცენზირებადი ყოველკვარტალური
სამეცნიერო-პრაქტიკული ჟურნალი

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 1

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
The Magazine “The New Economist” ISSN 2667-9752(Online)
Jurnali “axali ekonomisti”
HAS BEEN REVIEWED: referirebulia:
In “Georgian Reviewed Magazine” – ssip institut teqinformis eleqtronul
gamocemebSi `qarTul referatul JurnalSi~.
P.L.L.E. Institute of Techinform.
identificirebadia gugl sqolarsa da
Identifiable in the Google Scholar
riserC geitsis bazebSi.
and Research Gate bases.
ACKNOWLEDGED TO BE REVIEWED BY: referirebulad aRiarebulia:

- Georgian Academy of Business Sciences; - saqarTvelos biznesis mecnierebaTa akademia;

- saqarTvelos ekonomikur mecnierebaTa
- Georgian Academy of Economical Sciences;
akademia;
- I. Javakhishvili Tbilisi State University;
- ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis
saxelmwifo universiteti;
- Ilia State University; - ilias saxelmwifo universiteti;
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

- Georgian Technical University; - saqarTvelos teqnikuri universiteti;

- Grigol Robakidze University; - grigol robaqiZis saxelobis universiteti;
- Tbilisis Tavisufali universiteti,
- Tbilisi Free University, (Business School ESM);
(biznesis skola ESM);
- Caucasus University; - kavkasiis universiteti;
- Sukhumi State University; - soxumis saxelmwifo universiteti;
- Shota Rustaveli State University; - SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti;
- Samtskhe-Javakheti State University; - samcxe-javaxeTis saxelmwifo universiteti;
- SoTa mesxias zugdidis saxelmwifo
- Shota Meskhia State University of Zugdidi;
universiteti;
- akaki wereTlis saxelobis saxelmwifo
- Akaki Tsereteli State University; universiteti;
- Saint Andrew the First Called Georgian University - saqarTvelos sapatriarqos wmida andria
of the Patriarchate of Georgia; pirvelwodebulis saxelobis qarTuli
universiteti;
- aRmosavleT evropis universiteti;
- East European University; - odesis meCnikovis saxelobis erovnuli
- Odessa Mechnikov National University universiteti (q. odesa, ukraina);
(Odessa, Ukraine); - kavkasiis strategiuli kvlevis
- Institute of Strategic Studies of the Caucassus instituti (baqo, azerbaijani);
(Baku, Azerbaijan); - belorusiis saxelmwifo universiteti.
(minski);
- State University of Belarus (Minsk);
- yazaxeTis ekonomikis, finansebisa da sagareo
- University of Kazakhstan of Economy, vaWrobis saxelmwifo universiteti.
Finances and International Trade (Nursultan). (nursultani).

ADDRESS: 5 A. Jorjadze str., misamarTi: saqarTvelo,

0105, Tbilisi, Georgia. 0105, Tbilisi, a. jorjaZis q. #5
Tel.: +995 (32) 2 990 576; tel.: +995 (32) 2 990 576;
Mob.: +995 55 277 554; +995 (58) 944 800. mob.: +995 (55) 277 554; +995 (58) 944 800.

E-mail: [email protected]; [email protected]

web-site: www.neweconomist.com.ge; www.loi.com. ge
2 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.
 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL QUARTERLY JOURNAL,

PRECISE AND REVIEWED N1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.
LOID KARCHAVA - Editor-in-Chief and Head of Editorial Board;
Doctor of Business Administration,
Professor of Georgian Technical University;
Head of the Council of Scientists of Georgia;
Academician of the Georgian Academy of Business Sciences;
Academician of the Georgian Academy of Fazisi Sciences.

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

EDITORIAL BOARD
Doctors of science, Professors:
RAMAZ ABESADZE (Director of Paata Gugushvili Regulatory Commission (GNERC), Chairman);
Economic institute); NINO ABESADZE; ANZOR SOLOMON PAVLIASHVILI (Deputy Minister of
ABRALAVA; IURI ANANIASHVILI; TEIMURAZ Environmental Protection and Agriculture of
BABUNASHVILI (Prezident of the Georgian Acad- Georgia); VAKHTANG SARTANIA; ETER SAR-
emy of Business Sciences; EVGENI BARATASHVI- JVELADZE; AVTANDIL SILAGADZE (Member of
LI; ELBERD BATIASHVILI; GIVI BEDIANASHVILI; Georgian National Academy of Science); ALEK-
ROSTOM BERIDZE; SIMON GELASHVILI; RAMAZ SANDRE SICHINAVA; GELA SVIRAVA; LASHA
GERLIANI; REVAZ GVELESIANI; VLADIMIR GR- TABATADZE (Risponsible Secretary); DAMET-
IGOLAIA (Moscow, Russian Federation); ALEK- KEN TUREKULOVA (Academician of a Esthetical
SEY DANILCHENKO (Belarusia State University); Science Academy of Kazakhstan); SLAVA FETE-
WOLFGANG WENG (Berlin, Garmany); SHOTA LAVA; LEVAN KISTAURI (Dean of the School of
VESHAPIDZE; NUGZAR TODUA; GOCHA TUT- Business, Computing and Social Sciences of Saint
BERIDZE (Rector of Kutaisi University); NATIA Andrew the First Called Georgian University of
TURNAVA (Minister of Economy and Sustainable the Patriarchate of Georgia); RUSUDAN KUTATE-
Development of Georgia); SERGEY YAKUBOVS- LADZE (Dean of Business-engineering Faculty of
KIY (Odesa I.I.Mechnikov Odessa National Uni- Georgian Tecnical University); TEMUR SHENGE-
versity, Ukraine); MERAB KAKULIA; REVAZ LIA; GIORGI SHIKHASHVILI; FAIA SHULEN-
KVATASHIDZE; ALEKSANDRE KVASHILAVA; GIA BAYEVA (University of Kazakhstan of Economy,
KVASHILAVA; MURTAZ KVIRKVAIA (Editor of Finances and International Trade); LALI CHAGEL-
the Scientific part, Dean of Business and Man- ISHVILI; DAVID CHERKEZISHVILI (Rector of East
agement Scool of G. Robakidze University); VAS- European University); MICHAEL CHIKVILADZE;
IL KIKUTADZE; IRAKLI KOVZANADZE (Head of NIKO CHIKHLADZE; AVTANDIL CHUTLASHVILI;
Budget and Finance Committee of Parliament of ELENE KHARABADZE; ETER KHARAISHVILI;
Georgia); KAKHA KORZAIA (Rector of Caucasus REVAZ KHAREBAVA; VASIL KHIZANISHVILI; DA-
International University); PAATA KOGUASHVILI VID JALAGONIA (Dean of Economics and Buzi-
(member of Georgian Academy of Agriculture); ness Faculty of Sukhumi State University); IVANE
HARALD KUNZ (Brandenburg, Garmany); EN- JAGODNISHVILI (Professro of Georgian Techni-
VER LAGVILAVA; The Rt Hon STEVEN LORD cal University); JAMLET JANJGAVA (Deputy of
LLOYD-BAGRATIONI (University of Oxford, Editor-in-Chief); DIMITRI JAPARIDZE (Ilia State
England); REVAZ LORDKIPANIDZE; SHALVA University, Dean of the Faculty Business, Tech-
MACHAVARIANI (Vice-Prasidenrt of Caucasus nology and Education); MICHAEL JIBUTI (Prezi-
University in sciens field); LASHA MGELADZE; dent of the Georgian Academy of Economics Sci-
ELGUJA MEQVABISHVILI; DAVID NARMANIA ences); NANA JGHARKAVA.
(Georgian National Energy and Water Supply

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 3

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

saerTaSoriso referirebadi da recenzirebadi yovelkvartaluri

samecniero-praqtikuli Jurnali #1 (60), 2021, t. 16, gamoc.1
loid qarCava - mTavari redaqtori da saredaqcio kolegiis Tavmjdomare,
biznesis administrirebis doqtori,
saqarTvelos teqnikuri universitetis profesori;
saqarTvelos mecnierTa sabWos Tavmjdomare;
saqarTvelos biznesis mecnierebaTa akademiis namdvili wevri;
fazisis saero-samecniero akademiis namdvili wevri.

saredaqcio kolegia:
mecnierebaTa doqtorebi, profesorebi:
ramaz abesaZe (paata guguSvilis ekonomikis solomon pavliaSvili (saqarTvelos garemos
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

institutis direqtori); nino abesaZe; anzor dacvisa da soflis meurneobis ministris moadg-
abralava; iuri ananiaSvili; Teimuraz ba- ile); vaxtang sarTania; eTer sarjvelaZe;
bunaSvili (saqarTvelos biznesis mecnierebaTa avTandil silagaZe (saqarTvelos mecniere-
akademiis prezidenti); evgeni baraTaSvili; baTa erovnuli akademiis namdvili wevri); ale-
elberd batiaSvili; givi bedianaSvili; qsandre siWinava; gela svirava (zugdidis
rostom beriZe (baTumis S. rusTavelis sax- saxelmwifo saswavlo universiteti); laSa
elmfifo universiteti); simon gelaSvili; tabataZe (pasuxismgebeli mdivani); dametken
ramaz gerliani; revaz gvelesiani; vladi- turekulova (yazaxeTis respublikis esTe-
mer grigolaia (moskovi, ruseTis federacia); tikur mecnierebaTa akademiis akademikosi);
aleqsei danilCenko (belarusis saxelmwifo slava fetelava; levan qistauri (saqarT-
universiteti); volfgang vengi (berlini, ger- velos sapatriarqos wmida andria pirvelwo-
mania); SoTa veSapiZe; nugzar Todua; goCa debulis saxelobis qarTuli universitetis
TuTberiZe (quTaisis saswavlo universite- ekonomikisa da biznesis marTvis fakultetis
tis reqtori); naTia Turnava (saqarTvelos dekani); rusudan quTaTelaZe (saqarTvelos
ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis ministri); teqnikuri universitetis biznes-inJineringis
sergei iakubovski (odesis erovnuli uni- fakultetis dekani); ekaterine SakiaSvili;
versiteti, ukraina); merab kakulia; revaz Teimuraz Sengelia; giorgi SixaSvili;
kvataSiZe (mineraluri nedleulis kavkasiis faia Sulenbaeva (yazaxeTis respublika);
institutis direqtori); aleqsandre kvaSi- lali CageliSvili; daviT CerqeziSvili
lava; gia kvaSilava; murTaz kvirkvaia (sa- (aRmosavleT evropis universitetis reqtori);
mecniero nawilis redaqtori, grigol robaqiZis mixeil CikvilaZe; niko CixlaZe; avTandil
saxelobis universitetis biznesisa da marTvis CuTlaSvili; elene xarabaZe; eTer xaraiS-
skolis dekani); vasil kikutaZe; irakli kov- vili; revaz xarebava; vasil xizaniSvili
zanaZe (saqarTvelos parlamentis safinanso- (Telavis universiteti); daviT jalaRonia
sabiujeto komitetis Tavmjdomare); kaxa ko- (soxumis saxelmwifo universitetis ekonomikisa
rZaia (kavkasiis saerTaSoriso universitetis da biznesis fakultetis dekani); ivane jagod-
reqtori); paata koRuaSvili (saqarTvelos niSvili (saqarTvelos teqnikuri universite-
soflis meurneobis mecnierebaTa akademiis tis sainJinro ekonomikis, mediateqnologiebisa
wevri); enver lagvilava; lordi stiven da socialur mecnierebaTa fakultetis dekani);
lord loid-bagrationi (oqsfordis uni- jamlet janjRava (mTavari redaqtoris
versiteti, inglisi); revaz lorTqifaniZe; moadgile); dimitri jafariZe (ilias saxelm-
Salva maWavariani (kavkasiis universitetis wifo universitetis biznesis teqnologiisa
vice-prezidenti); laSa mgelaZe; elguja da ganaTlebis fakultetis dekani); mixeil
meqvabiSvili; daviT narmania (saqarTvelos jibuti (saqarTvelos ekonomikur mecnierebaTa
energetikisa da wyalmomaragebis mareguli- akademiis prezidenti); nana jRarkava.
rebeli erovnuli komisiis Tavmjdomare);
statiaze, mis Sinaarsze pasuxismgebelia avtori.
© Jurnali `The New Economist~, „ახალი ეკონომისტი“, 2021w.
© gamomcemloba `loi~ fasi 10 lari
4 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.
 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/ CONTENTS
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
EDITOR’S PAGE
There is a Solution for Everything, the Main Thing is to Find it-------------------------------------------------7

INTERVIEW
Interview with the Rector of the Georgian Technical University, Prof. With David Gurgenidze--------9

SCIENCE
SLAVA FETELAVA
Economic Policy Order in Georgia------------------------------------------------------------------------------- 15

LASHA TABATADZE
Circular Economy as Sustainable Development Paradigm------------------------------------------------- 23

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

REVAZ KHAINDRAVA
Teacher E-Learning Space and Some Aspects of its Perfection-------------------------------------------- 28

DAVID VEKUA
The Difficulties and Prospects of Attracting Venture Capital to Georgia--------------------------------- 38

GIA KVASHILAVA
On the Origin and Development of Economy, Mathematics and the Art of Writing ------------------- 44

AVTANDIL OKROTSVARIDZE
Tourism and Pandemic – Coronavirus (COVID-19)---------------------------------------------------------- 57

EKATERINE LOMIA, TARIEL LOMIA

EU Policy in the South Caucasus Region and Georgia’s Participation
in the European “Neighborhood Policy” and the “Eastern Partnership” projects---------------------- 62

LALI OKROTSVARIDZE
The modern vision of Agritourism------------------------------------------------------------------------------ 71

NATIA TERTERASHVILI
Small business challenges in Georgia in the conditions of the COVID-19 pandemic------------------ 76

KETEVAN JOJISHVILI
The Role of Women’s Organizations in the Regulation of the Georgian-Abkhazian Conflict--------- 84

SALOME AKHVLEDIANI
Financial Ratios and Key Performance Indicators for Hotel Operations--------------------------------- 88

CONGRATULATION
Just be a Manly Man and Pray Wherever you Want, A Highly
Respected Person of all Time - Academician Nodar Chitanava is 85--------------------------------------- 95

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 5

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/mecniereba ISSN 1512-4649
ae Sinaarsi ISSN 2667-9752(Online)
რედაქტორის გვერდი
გამოსავალი ყოველთვის არის, მთავარია, მივაგნოთ მას! --------------------------------------------------7

ინტერვიუ
ინტერვიუ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის რექტორთან, პროფესორ
დავით გურგენიძესთან-------------------------------------------------------------------------------------------9

მეცნიერება
სლავა ფეტელავა
ეკონომიკური წესრიგის პოლიტიკა საქართველოში --------------------------------------------------- 15

ლაშა ტაბატაძე
ცირკულარული ეკონომიკა, როგორც მდგრადი განვითარების პარადიგმა--------------------- 23
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რევაზ ხაინდრავა
პედაგოგის ელექტრონული საგანმანათლებლო სივრცე და
მისი სრულყოფის ზოგიერთი ასპექტი---------------------------------------------------------------------- 28

დავით ვეკუა
ვენჩურული კაპიტალის მოზიდვის სირთულეები და პერსპექტივები საქართველოში------- 38

გია კვაშილავა
ეკონომიკის, მათემატიკისა და წერის ხელოვნების ჩასახვა-განვითარების შესახებ---------- 44

ავთანდილ ოქროცვარიძე
ტურიზმი და პანდემია - კორონავირუსი (COVID-19)---------------------------------------------------- 57

ეკატერინე ლომია, ტარიელ ლომია

ევროკავშირის პოლიტიკა სამხრეთ კავკასიის რეგიონში და
საქართველოს მონაწილეობა „ევროპული სამეზობლო პოლიტიკისა“ და
„აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ფარგლებში-------------------------------------------------------------- 62

ლალი ოქროცვარიძე
აგროტურიზმის თანამედროვე ხედვა----------------------------------------------------------------------- 71

ნათია ტერტერაშვილი
მცირე ბიზნესის გამოწვევები საქართველოში COVID-19 პანდემიის პირობებში--------------- 76

ქეთევან ჯოჯიშვილი
ქალთა ორგანიზაციების როლი ქართულ-აფხაზურიკონფლიქტის დარეგულირებაში------- 84

სალომე ახვლედიანი
სასტუმროს საქმიანობის შესაფასებელი ფინანსური კოეფიციენტები და
შესრულების ძირითადი მაჩვენებლები (KPI) ------------------------------------------------------------- 88

მილოცვა
„კაცი იყავ კაცური და იქ ილოცე, სადაც გინდა“,
ყველა დროში დაფასებული პიროვნება, აკადემიკოსი ნოდარ ჭითანავა 85 წლისაა!-------------- 95

6 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 gverdi/EDITOR’S PAGE
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
redaqtoris gverdi/EDITOR’S
ae
გამოსავალი ყოველთვის არის, მთავარია, მივაგნოთ მას!

ლოიდ ქარჩავა
მთავარი რედაქტორი,
ბიზნესის ადმინისტრირების
დოქტორი, პროფესორი.
ელ.ფოსტა: [email protected]

ჩემ­თ­ვის, რო­გორც რე­დაქ­ტო­რის­თ­ვის, მე­ტად და მა­ინც, რი­სი თქმა მინ­და დღეს, რა­ტომ ჩავ­თ­
სა­სი­ა­მოვ­ნოა ის ფაქ­ტი, რომ ჟურ­ნალს საკ­მა­ოდ ვა­ლე მი­მე­მარ­თა მკითხ­ვე­ლი­სათ­ვის?

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი კითხუ­ლობს, და მა­თი რიცხ­ვი კა­ცობ­რი­ო­ბა უხ­სო­ვა­რი დრო­ი­დან ვი­თარ­დე­ბა.
ჩქა­რი ტემ­პით იზ­რ­დე­ბა. ამას ადას­ტუ­რებს შე­ თა­ვი­დან ეს პრო­ცე­სი ნე­ლა მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და. რო­
მომ­ს­ვ­ლელ­თა მრიცხ­ვე­ლი ჩვენს გა­ნახ­ლე­ბულ ცა ადა­მი­ან­მა მეტყ­ვე­ლე­ბა და­იწყო, ტემ­პი ცო­ტა­
ვებ­გ­ვერ­დ­ზე, სა­ი­და­ნაც ჩანს, რომ უკ­ვე ყვე­ლა თი აჩ­ქარ­და, მაგ­რამ ეს აჩ­ქა­რე­ბაც იმ­დე­ნად ნე­ლი
კონ­ტი­ნენ­ტ­ზე ათა­სო­ბით მკითხ­ვე­ლი გვყავს. იყო, რომ მა­შინ­დე­ლი თა­ობ ­ ე­ბი ამას ვერც ამ­ჩ­ნევ­დ­
სა­ნამ ძი­რი­თად სათ­ქ ­მელს ვიტყო­დ ე, მინ­ ნენ. შემ­დეგ შე­მო­ი­ღეს დამ­წერ­ლო­ბა, რა­მაც კი­დევ
და მკითხ­ვ ელს ვა­უწყო, რომ ჩვე­ნი ჟურ­ნ ა­ლ ის უფ­რო და­აჩ­ქა­რა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის გან­ვით­რე­ბა. მას
სა­რე­დაქ­ციო საბ­ჭ ოს წევ­რ ი, ეკო­ნო­მ ი­კის მეც­ მოჰ­ყ­ვა ბეჭ­დ­ვა, ანუ შე­საძ­ლე­ბე­ლი გახ­და ინ­ფორ­
ნი­ერ
­ ე­ბა­თ ა დოქ­ტ ო­რ ი, პრო­ფ ე­ს ო­რ ი სო­ლ ო­მ ონ მა­ცი­ის ტი­რა­ჟი­რე­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ზო­გა­დო­
პავ­ლი­აშ­ვ ი­ლი არ­ჩ ე­უ­ლია სა­ქ არ­თ­ვ ე­ლოს მეც­ნ ი­ ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა უფ­რო მე­ტი ტემ­პით და­აჩ­ქა­რა.
ე­რე­ბა­თ ა ეროვ­ნ უ­ლი აკა­დ ე­მ ი­ი ს ნამ­დ ­ვ ილ წევ­ მე­რე მო­დის ტე­ლეგ­რა­ფი, ტე­ლე­ფო­ნი, რა­დი­ო, ტე­
რად. ვუ­ლო­ცავთ ბა­ტ ონ სო­ლო­მონს ამ დიდ სა­ ლე­ვი­ზია და კომ­პი­უ­ტე­რი. ამ უკა­ნას­კ­ნელს მოჰ­ყ­
მეც­ნი­ე ­რო წო­დ ე­ბ ას და კვლა­ვ აც წარ­მ ა­ტ ე­ბ ებს ვა ინ­ტერ­ნე­ტი და გან­ვი­თა­რე­ბა უფ­რო და უფ­რო
ვუ­სურ­ვებთ პი­რ ად, სამეცნიერო და სა­ზო­გ ა­დ ო­ დაჩ­ქა­რე­ბუ­ლი ტემ­პით წინ მი­დის, და სა­ნამ­დე მი­
ებ­რივ საქ­მი­ა­ნო­ბ ა­ში. იყ­ვანს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას, ესეც არა­ვინ იცის. . .
პრობ­ლე­მა, რო­მელ­საც დღეს მინ­და შე­ვე­ხო, არ 2020 წე­ლი პლა­ნე­ტის მაცხოვ­რე­ბელ­თათ­ვის
არის ლო­კა­ლუ­რი ხა­სი­ა­თის, არც რე­გი­ო­ნუ­ლი, და გახ­და და­მა­ფიქ­რე­ბე­ლი იმ თვალ­საზ­რი­სით, რომ
ან ერ­თი ქვეყ­ნის მას­შ­ტა­ბის. ვი­ნა­ი­დან ჟურ­ნა­ლი თურ­მე, ერთ მშვე­ნი­ერ დღეს, „COVID-19“-მა ყვე­
სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ა, მეც შე­ვეც­დე­ბი სა­ერ­თა­შო­რი­სო, ლას შე­იძ­ლე­ბა მი­ა­კითხოს და იმ ქვეყ­ნა­დაც კი
პლა­ნე­ტა­რულ, გლობალურ სა­კითხებ­ზე გა­ვა­მახ­ გა­ის­ტუმ­როს. ამან მო­აზ­როვ­ნე სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და­
ვი­ლო ყუ­რადღე­ბა. რა თქმა უნ­და, მე არ მაქვს პრე­ ა­ფიქ­რა და გაჩ­ნ­და სა­ფუძ­ვ­ლი­ა­ნი კითხ­ვე­ბი: სწო­
ტენ­ზი­ა, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­კითხე­ბი რე­დაქ­ტო­რის რად ვი­თარ­დე­ბა თუ არა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა? პა­სუ­ხი
გვერ­დ­ზე ერ­თი კალ­მის მოს­მით გა­დავ­წყ­ვი­ტო, არც თუ ისე მარ­ტი­ვი­ა, მაგ­რამ დავ­ს­ვამ კითხ­ვებს,
მაგ­რამ შე­ვეც­დე­ბი, კონ­ტუ­რე­ბი მა­ინც გა­მოვ­სა­ხო რო­მე­ლიც არა­ერ­თხელ და­უს­ვამთ მეც­ნი­ერ­-­მ­კ­ვ­
და სტრა­ტე­გი­უ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის თუნ­დაც ერ­ ლე­ვა­რებს და სა­კუ­თა­რი თვალ­თა­ხედ­ვაც და­უ­ფიქ­
თი შტრი­ხი გა­მოვ­ყო, სა­კითხი მა­ინც დავ­სვ ­ ა... სი­რე­ბი­ათ:
ზო­გა­დად, პრობ­ლე­მე­ბი ყო­ველ­თ­ვის იყო და იქ­ სა­ით მი­დის კა­ცობ­რი­ო­ბა?
ნე­ბა, მაგ­რამ ადა­მი­ა­ნე­ბი იმი­ტომ სწავ­ლო­ბენ და ადა­მი­ა­ნი ხომ „ჰო­მო სა­პი­ენ­სია“ - გო­ნი­ე­რი ადა­
შრო­მო­ბენ, რომ ეს პრობ­ლე­მე­ბი დაძ­ლი­ონ, რა­თა მი­ა­ნი. მარ­თ­ლაც, რამ­დე­ნი რამ შეს­ძ­ლო ადა­მი­ა­ნის
მეტ­-­ნაკ­ლე­ბად ჰარ­მო­ნი­უ­ლი გახ­დეს ცხოვ­რე­ბა. გო­ნე­ბამ ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი მიღ­წე­ვე­ბის სა­ხით, რის
ხან­და­ხან გვეჩ­ვე­ნე­ბა, რომ პრობ­ლე­მა და­უძ­ლე­ გა­მოც „მსოფლიო და­პა­ტა­რავ­და“, მაგ­რამ ამა­ვე
ვე­ლი­ა, უიმე­დო­ბა გვძლევს ხოლ­მე და შუა გზა­ზე დროს, შე­ი­ნიშ­ნე­ბა მე­ტად და­მა­ფიქ­რე­ბე­ლი ტენ­
მი­ვა­ტო­ვებთ საქ­მეს. თუმ­ცა, გა­მო­სა­ვა­ლი ყო­ველ­ დენ­ცი­ე­ბი:
თ­ვის არის, მთა­ვა­რი­ა, მი­ვაგ­ნოთ მას! • ადა­მი­ან­თა მცი­რე ჯგუ­ფებ­მა „შექმნეს“

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 7

 gverdi/EDITOR’S PAGE ISSN 1512-4649
ae redaqtoris gverdi/EDITOR’S ISSN 2667-9752(Online)
უზარ­მა­ზა­რი ფი­ნან­სუ­რი იმ­პე­რი­ე­ბი, იმ­დე­ნი კა­ თა­ვი­სი­ვე ოჯა­ხი ან მის მორ­ჩი­ლე­ბა­ში მყო­ფი ადა­
პი­ტა­ლი, რო­მელ­საც ვერ იყე­ნე­ბენ ფაქ­ტობ­რი­ვად. მი­ა­ნი მარ­თავს. სა­კითხა­ვი­ა, რამ­დე­ნად საქ­ველ­
უფ­რო მე­ტიც, ხში­რად შე­იძ­ლე­ბა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მოქ­მე­დოა ამ ფონ­დე­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბა. რო­გორც
სა­ზი­ა­ნო­დაც გა­მო­ი­ყე­ნონ. უმე­ტეს შემ­თხ­ვე­ვა­ში, წე­სი, ისი­ნი აფი­ნან­სე­ბენ ზო­გა­დად პო­პუ­ლა­რულ
ეს ფი­ნან­სუ­რად მდი­და­რი ადა­მი­ა­ნე­ბი არ გა­მო­ ობი­ექ­ტებს (ეკლესია, კულ­ტუ­რის ძეგ­ლი) ან სუ­
ირ­ჩე­ვი­ან ნი­ჭი­ე­რე­ბი­თა და გო­ნი­ე­რე­ბით. ისი­ნი ბი­ექ­ტებს (მსახიობები, მომ­ღერ­ლე­ბი, მწერ­ლე­ბი).
მხო­ლოდ მომ­ხვ ­ ე­ჭე­ლო­ბით არი­ან და­კა­ვე­ბულ­ნი, ამ დროს ჭშმა­რიტ მეც­ნი­ერ­თა დი­დი ნა­წი­ლი შიმ­
რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა ავად­მ­ყო­ფურ მდგო­მა­რე­ო­ბამ­ ში­ლობს ან შიმ­ში­ლის ზღვარ­ზე­ა. ამ უკა­ნას­კ­ნელთ
დეც მი­იყ­ვა­ნოს ადა­მი­ა­ნი*, ბევრს მემ­კვ
­ იდ­რე­ო­ბით კი შეს­წევთ რე­ა­ლუ­რად გა­დაჭ­რან პრობ­ლე­მე­ბი.
აქვთ მი­ღე­ბუ­ლი დი­დი ქო­ნე­ბა და თა­ვის გავ­ლე­ • რა თქა უნ­და, მდი­დარ­თა შო­რის არი­ან პა­
ნებს სხვის და­სა­მორ­ჩი­ლებ­ლა­დაც იყე­ნებს**. ტი­ო­სა­ნი გზით გამ­დიდ­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, მაგ­
• ხში­რად, შე­საძ­ლო­ა, მდი­და­რი ადა­მი­ა­ნე­ რამ ძა­ლი­ან ხში­რად, მათ არ გა­აჩ­ნი­ათ მა­ღა­ლი ინ­
ბის გამ­დიდ­რე­ბის წყა­რო სა­ხელ­მ­წი­ფო ბი­უჯ ­ ე­ ტე­ლექ­ტი. მათ იცი­ან მხო­ლოდ „ფულის კე­თე­ბა“.
ტი­დან მო­პა­რუ­ლი ფუ­ლი­ა, ან ჩი­ნოვ­ნი­კე­ბის მოს­ ამ ადა­მი­ა­ნებს არ შეს­წევთ უნა­რი სა­ზო­გა­დო­ებ ­ ას
ყიდ­ვით მი­ღე­ბუ­ლი პრი­ვი­ლე­გი­ე­ბის „წყალობა“ რომ უკარ­ნა­ხონ, რა გა­ა­კე­თონ და რა - არა. მაგ­რამ
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

(მაგ., სა­ბი­უ­ჯე­ტო გა­და­სა­ხა­დის­გან გა­თა­ვი­სუფ­ მსოფ­ლი­ო­ში წა­მო­ვი­და ტენ­დენ­ცი­ა, რომ რა­კი ფუ­
ლე­ბა, სა­ხელ­მ­წი­ფო ქო­ნე­ბის სიმ­ბო­ლურ ფა­სად ლი აქვთ, და თა­ნაც ძა­ლი­ან ბევ­რი, რის წყა­ლო­ბი­
მი­ღე­ბა, სა­ხელ­მ­წი­ფო ტენ­დე­რებ­ში და­უმ­სა­ხუ­ თაც მიჩ­ვე­ულ­ნი არი­ან მბრძა­ნებ­ლო­ბა, უკ­ვე ხე­ლი­
რე­ბე­ლი „გამარჯვება“ და ა. შ.), ან სხვა არა­ლე­ სუფ­ლე­ბა­ში მო­დი­ან. თუმ­ცა, ისიც არ იცი­ან, რომ
გა­ლუ­რი გზით მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი. (ეს არაა ბიზ­ნე­სის მარ­თვ ­ ა და სა­ხელ­მ­წი­ფოს მარ­თ­ვა, ეს
მხო­ლოდ სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს პრობ­ლე­მა, არა­მედ, სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა­ა. უფ­რო მე­
ეკო­ნო­მი­კუ­რად მა­ღალ­გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი სა­ხელ­ ტიც, ცნო­ბი­ლი ამე­რი­კე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი ქა­ლი ლი­
მ­წი­ფოს „ავადმყოფობაა“ პირ­ველ რიგ­ში). ასე­ ლი­ან ვერ­ნო­ნი (Lillian Vernon) 35 წლი­ა­ნი წარ­მა­ტე­
თი ფუ­ლის გა­და­მალ­ვის „საწყობი“ გახ­და ე. წ. ბუ­ლი სა­მე­წარ­მეო საქ­მი­ა­ნო­ბის შემ­დეგ მი­ვი­და იმ
„ოფშორული ზო­ნე­ბი“, სა­დაც და­ლე­ქი­ლია ათე­უ­ დას­კ­ვ­ნამ­დე, რომ მოქ­მე­დი სა­წარ­მოს მარ­თ­ვა და
ლო­ბით ტრი­ლი­ო­ნი აშშ დო­ლა­რი. ამ დროს მსოფ­ მე­წარ­მე­ობ­ ა სხვა­დას­ხ­ვა საქ­მე­ა***.
ლი­ოს მო­სახ­ლე­ო­ბის ნა­ხე­ვა­რი შიმ­ში­ლობს, პირ­და­ რო­გორც ვხე­დავთ, პრობ­ლე­მე­ბი აღუ­რიცხა­
პი­რი გა­გე­ბით. ვი­ა, რო­მე­ლიც მას­შტ ­ ა­ბუ­რია და არა ლო­კა­ლუ­რი,
• ვფიქ­რობ, სა­გან­გა­შოა მსოფ­ლი­ო­ში მიმ­დი-­ ხო­ლო ჩემს მი­ერ ჩა­მოთ­ვ­ლი­ლი მხო­ლოდ მცი­რე­
ნა­რე ტენ­დენ­ცი­ა, სა­დაც მდი­და­რი ადა­მი­ა­ნე­ბი ხე­ დია ურიცხ­ვ­თა შო­რის. ვი­სურ­ვებ­დი, ამ და მსგავს
ლი­სუფ­ლე­ბა­ში მი­ილ­ტ­ვი­ან, რა­თა კი­დევ უფ­რო მე­ პრობ­ლე­მებ­ზეც უფ­რო მე­ტი სა­მეც­ნი­ე­რო სტა­ტია
ტი კა­პი­ტა­ლი და­აგ­რო­ვონ და სხვა­დას­ხვ ­ ა ფორ­მით მი­მე­ღო ჩვე­ნი ჟურ­ნა­ლის­თვ ­ ის. მა­ინც ოპ­ტი­მის­
გა­და­მა­ლონ. ეს შე­იძ­ლე­ბა იყოს საქ­ველ­მოქ­მე­დო ტუ­რად და­ვას­რუ­ლებ დღე­ვან­დელ სათ­ქ­მელს: გა­
ფონ­დიც. ხში­რია ფსევ­დო­უცხო­უ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ მო­სა­ვა­ლი ყო­ველ­თ­ვის არის, მთა­ვა­რი­ა, მი­ვაგ­ნოთ
ბი, რო­ცა უცხო­ე­ლის სა­ხე­ლით თვი­თონ აკე­თე­ბენ მას!
ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს სა­კუ­თარ ქვე­ყა­ნა­ში და გა­უ­გო­ნარ
შე­ღა­ვა­თებს იღე­ბენ სა­ხელ­მ­წი­ფოს­გან. წარ­მა­ტე­ბებს გი­სურ­ვებთ ჩე­მო მკითხ­ვე­ლო!
• ხში­რად ეს მდი­და­რი ადა­მი­ა­ნე­ბი ქველ­ ღმერ­თი გფა­რავ­დეთ თქვენ და
მოქ­მე­დე­ბად გვევ­ლი­ნე­ბი­ან. თა­ვი­ანთ ქო­ნე­ბას სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თ­ვე­ლოს!
გა­დას­ცე­მენ საქ­ველ­მოქ­მე­დო ფონდს, რო­მელ­საც 31.03.2021

* 2007-2008 წლების გლობალური ფინანსური კრიზისის დროს აშშ-ში ერთ-ერთი ბიზნესმენის აქტივების
აქციათა ფასი 7 მილიარდიდან 3,5 მილიარდ აშშ დოლარამდე დაეცა. ამ ადამიანის გონებაც იმდენად დაეცა, რომ
მატარებელს ჩაუვარდა და ასე მოკლა თავი.
** ესეც აშშ-ში მოხდა: ერთ-ერთი მილიარდერის ერთ-ერთი მემკვიდრე, რომელმაც მემკვიდრეობით მიიღო
უზარმაზარი ფული და ქონება, ხოლო გონიერებით ვერ იყო მთლად სრულყოფილი, ეგონა ყველაფრის უფლება
ჰქონდა და ადამიანებს ისე ექცეოდა, როგორც მონებს. ამით შელახა ადამიანთა ღირსება და პრინციპულმა
ადამიანებმა არ გააკეთეს ის, რის გაკეთებასაც ის ითხოვდა. მან ეს ვერ აიტანა და მოკლა „არდამჯერე“ ადამიანი,
რიც გამოც ის გაასამართლეს, ციხეში ჩასვეს და იქვე გარდაიცვალა.
*** ლ. ქარჩავა, გამოჩენილ ბიზნესმენთა სამეწარმეო ცხოვრებიდან, ლოი, თბ., 2006, გვ. 193.

8 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 interviu//INTERVIEW
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
interviu
ae
ინტერვიუ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის
რექტორთან, პროფესორ დავით გურგენიძესთან

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

- ბა­ტო­ნო და­ვით, პირ­ველ რიგ­ში მად­ლო­ბას მო­გახ­ ცნო­ბი­ე­რე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა­ში. ფას­და­უ­დე­ბე­ლია

სე­ნებთ, რომ დრო გა­მო­ნა­ხეთ კითხ­ვებ­ზე სა­­პა­სუ­ხოდ. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნ­ვი­ერ­სი­ტე­ტის წვლი­
მარ­თა­ლი­ა, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ ლი ქარ­თ უ­ლ ი მეც­ნ ი­ე ­რე­ბ ის წი­ნ ა­შ ე, ეროვ­ნ უ­ლი
ტი (სტუ) სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი უნი­ვერ­სი­ტე­ტია და ყვე­ლა­ სა­ინ­ჟინ­რო კად­რე­ბის მომ­ზა­დე­ბა­ში, სა­ინ­ჟინ­რო და
სათ­ვის ცნო­ბი­ლი­ა, მაგ­რამ იქ­ნებ მოკ­ლედ შე­ვახ­სე­ ტექ­ნი­კურ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა გან­ვი­თა­რე­ბის საქ­მე­ში.
ნოთ უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ის­ტო­რია ჩვენს მკითხ­ველს. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის და­
- სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნ­ვი­ერ­სი­ტე­ტი არის არ­სე­ბით სა­ფუძ­ვე­ლი ჩა­ეყ­ ა­რა კავ­კა­სი­ის
­ ა და სა­ქარ­
სა­ინ­ჟინ­რო გა­ნათ­ლე­ბის პირ­ვე­ლი კე­რა არა მხო­ლოდ თ­ვე­ლოს უმაღ­ლეს ტექ­ნი­კურ გა­ნათ­ლე­ბას.
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, არ­მედ სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის რე­გი­ონ­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი და­არ­
ში. დრო­ის გარ­კ­ვე­ულ მო­ნაკ­ვეთ­ში სტუ იყო ყვე­ლა­ზე ს­და 1922 წელს. უნი­ვერ­სი­ტე­ტის და­არ­სე­ბას ფრი­ად
მსხვი­ლი ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­ს­ტი­ტე­ტი ყო­ფილ საბ­ მას­შ­ტა­ბუ­რი მო­სამ­ზა­დე­ბე­ლი საქ­მი­ან­ ო­ბა უძღო­და
ჭო­თა კავ­შირ­ში და მი­სი კურ­ს­დამ­თავ­რე­ბუ­ლე­ბის წინ, რო­მე­ლიც იმ დრო­ი­სათ­ვის თით­ზე ჩა­მო­სათ­ვ­
წვლი­ლი უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი იყო მთე­ლი რე­გი­ონ ­ ის ლე­ლი სა­ინ­ჟინ­რო გა­ნათ­ლე­ბის მქო­ნე ქარ­თ­ვე­ლი
ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბა­სა და სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ერის­კა­ცე­ბის დი­დი ძა­ლის­ხ­მე­ვის შე­დე­გად წარ­მა­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 9

 interviu//INTERVIEW ISSN 1512-4649
ae interviu ISSN 2667-9752(Online)
ტე­ბით დაგ­ვირ­გვ ­ ინ­და. უნი­ვერ­სი­ტე­ტის და­არ­სე­ბას გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პი­სა და ყოფილი
სა­თა­ვე­ში ედ­გ­ნენ ევ­რო­პუ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის მქო­ნე სსრკ-ის მას­შ­ტა­ბით, მო­ნა­წი­ლე­ობ­დ­ნენ მი­წის­ქ­ვე­შა
ადა­მი­ა­ნე­ბი, გა­მო­ჩე­ნი­ლი სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე­ე­ბი ნა­გე­ბო­ე­ბი­სა და მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბა­
და მეც­ნი­ე­რე­ბი - ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი, პეტ­რე მე­ლი­ ში, მათ შექ­მ­ნეს დი­დი სი­ზუს­ტის ტო­პო­გე­ო­დე­ზი­უ­რი
ქიშ­ვი­ლი, ნი­კო­ლოზ მუს­ხე­ლიშ­ვი­ლი, ნი­კო ნი­კო­ლა­ძე, პრო­ექ­ტი, რო­მე­ლიც სა­ფუძ­ვ­ლად და­ედ ­ ო თბი­ლი­სის
ალექ­სან­დ­რე დი­დე­ბუ­ლი­ძე, ან­დ­რია რაზ­მა­ძე, გი­ორ­ უნი­კა­ლუ­რი მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის მშე­ნებ­ლო­ბას.
გი ნი­კო­ლა­ძე და სხვე­ბი. ქარ­თ­ვე­ლი ინ­ჟინ­რე­ბის მი­ერ ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და
სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი ევ­ და ახ­ლაც ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ქვეყ­ნი­სა და რე­გი­ო­ნი­
რო­პის უნი­ვერ­სი­ტეტ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის წევ­რია და სათ­ვის სტრა­ტე­გი­უ­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის სამ­შე­ნებ­ლო
ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლობს ევ­რო­პის უნი­ვერ­სი­ტეტ­თა დი­დი პრო­ექ­ტე­ბი. მა­გა­ლი­თად, რე­გი­ო­ნი­სათ­ვის ისეთ მნიშ­
ქარ­ტი­ის პრინ­ცი­პე­ბით. ვ­ნე­ლო­ვა­ნი პრო­ექ­ტის დაპ­რო­ექ­ტე­ბა­ში, რო­გო­რი­ცაა
- ერ­თი წე­ლიც არაა დარ­ჩე­ნი­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ენ­გურ­ჰე­სი, ქარ­თ­ველ ინ­ჟინ­რებს უდი­დე­სი წვლი­ლი
იუბი­ლემ­დე და რა ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბია და­გეგ­მი­ლი ამ მი­უძღ­ვით. ახალ­გაზ­რ­და ქარ­თ­ვე­ლი ინ­ჟინ­რის ხელ­
თა­რი­ღის აღ­სა­ნიშ­ნა­ვად? მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით, 1943 წელს მდ. დნეპ­რზ ­ ე ოთხ დღე-­
- რო­გორც თქვენ­თ­ვის ცნო­ბი­ლი­ა, სა­ქარ­თვ ­ ე­ ღა­მე­ში 360 მეტ­რი­ან ­ ი სიგ­რ­ძის ხი­დი აიგო.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლოს ტექ­ნი­კურ უნი­ვერ­სი­ტეტს, რო­მე­ლიც წარ­მო­ ფას­და­უდ ­ ე­ბე­ლია ქარ­თ­ვე­ლი ინ­ჟინ­რე­ბის ღვაწ­
ად­გენს ქვეყ­ნის სა­ინ­ჟინ­რო გა­ნათ­ლე­ბის წამ­ყვ ­ ან ლი ქი­მი­ურ­-­ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი წარ­მო­ე­ბის და, ასე­ვე,
სა­გან­მან­თ­ლებ­ლო და სა­მეც­ნი­ე­რო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბას, სა­სარ­გებ­ლო წი­ა­ღი­სე­უ­ლის მო­პო­ვე­ბის ტექ­ნო­ლო­
და­არ­სე­ბი­დან 100 წე­ლი უს­რულ­დე­ბა. სა­უკ ­ უ­ნო­ვა­ნი გი­ებ­ ის და­მუშ­ვე­ბის შექ­მ­ნა­ში.
იუბი­ლეს აღ­სა­ნიშ­ნა­ვად, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი არის
უნი­ვერ­სი­ტე­ტი სხვა­დას­ხვ ­ ა ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის ჩა­ტა­რე­ ოფი­ცი­ა­ლუ­რი წევ­რი მსოფ­ლი­ოს ისე­თი წამ­ყ­ვა­ნი სა­
ბას გეგ­მავს, მათ შო­რის: სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მეც­ნი­ე­ ერ­თა­შო­რი­სო კო­ლა­ბო­რა­ცი­ე­ბის (ექსპერიმენტების)
რო კონ­ფე­რენ­ცი­ის, სტუ­დენ­ტუ­რი კონ­ფე­რენ­ცი­ის, რო­გო­რი­ცა­ა: CMS ექ­ს­პე­რი­მენ­ტი (CERN-LHC, შვე­
ფა­კულ­ტე­ტე­ბი­სა და ინ­ს­ტი­ტუ­ტე­ბის სა­ი­უ­ბი­ლეო ი­ცა­რი­ა), COMET ექ­ს­პე­რი­მენ­ტი (KEK, J-PRC, იაპო­
ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის, ფო­ტო-­გა­მო­ფე­ნის, სა­ი­უ­ბი­ლეო კონ­ ნი­ა) და LBNF/DUNE ექ­ს­პე­რი­მენ­ტი (Fermilab, ამე­
ცერ­ტე­ბის, და­ჯილ­დო­ე­ბე­ბის. ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში ჩარ­ რი­კა). შე­სა­ბა­მი­სად, აქვს მჭიდ­რო ურ­თი­ერ­თო­ბა
თუ­ლი იქ­ნე­ბი­ან კურ­ს­დამ­თავ­რე­ბუ­ლე­ბი, ვის­თ­ვი­საც (ხელშეკრულებები) ბირ­თ­ვუ­ლი და ელე­მენ­ტა­რუ­ლი
ძვირ­ფა­სია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ ნა­წი­ლა­კე­ბის ფი­ზი­კის მსოფ­ლი­ოს ისეთ უდი­დეს
ტი, აკა­დე­მი­უ­რი პერ­სო­ნა­ლი, სტუ­დენ­ტე­ბი, მოწ­ვე­უ­ ცენ­ტ­რებ­თან, რო­გო­რე­ბი­ცაა CERN (ჟენევა, შვე­
ლი სტუმ­რე­ბი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­დან და უცხო­ე­თი­დან. ი­ცა­რი­ა), KEK, J-PARC (ცუკუბა, ტო­კა­ი, იაპო­ნი­ა),
- რას მი­აღ­წია უნი­ვერ­სი­ტეტ­მა 100 წლის მან­ FERMILAB (ჩიკაგო, ამე­რი­კა). ამ კო­ლა­ბო­რა­ცი­ებ­
ძილ­ზე? ში სტუ-­ს­თან ერ­თად მო­ნა­წი­ლე­ობს და­ახ­ლო­ე­ბით
- უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სია სტუ-­სა და მი­სი კურ­სდ ­ ამ­ მსოფ­ლი­ოს 85 ქვე­ყა­ნა, 300-მდე უნი­ვერ­სი­ტე­ტი და
თავ­რე­ბუ­ლე­ბის წვი­ლი­ლი და გავ­ლე­ნა სა­ქარ­თე­ლო­ სა­მეც­ნი­ე­რო ცენ­ტ­რი, 4000-მდე მეც­ნი­ერ­-თ ­ ა­ნამ­შ­
სა და რე­გი­ონ ­ ის ეკო­ნო­მი­კა­სა და გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე. რო­მე­ლი და ინ­ჟი­ნე­რი.
კერ­ძოდ, ქარ­თ­ველ­მა ინ­ჟინ­რებ­მა უდი­დე­სი წვი­ლი სტუ-ს სტრა­ტე­გი­უ­ლი მი­ზა­ნია იყოს სა­ინ­ჟინ­რო
შე­ი­ტა­ნეს მე­ტა­ლურ­გი­ულ მრეწ­ვე­ლო­ბა­ში, მათ მი­ერ და ტექ­ნი­კუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის ფლაგ­მა­ნი, იყოს ინო­ვა­
შექ­მნ­ ი­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ებ ­ ი და­ი­ნერ­გა საფ­რან­გეთ­ში, ცი­ებ­ზე ორი­ე­ტი­რე­ბუ­ლი, ევ­რო­პუ­ლი ტი­პის უმაღ­ლე­
გერ­მა­ნი­ა­ში, იაპო­ნი­ას ­ ა და შვე­ი­ცა­რი­ა­ში. სა­ქარ­თ­ვე­ სი სას­წავ­ლე­ბე­ლი.
ლოს გარ­და, ქარ­თ­ვე­ლი ინ­ჟინ­რე­ბი მუ­შა­ობ­დნ ­ ენ და - თუ არის სა­ხელ­მ­წი­ფოს მხრი­დან და­ფი­ნან­სე­ბუ­
მუ­შა­ო­ბენ ხი­დე­ბის, ჰიდ­რო­ე­ლექ­ტ­რო­სად­გუ­რე­ბის, ლი პროგ­რა­მე­ბი?
წყალ­სა­დე­ნე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბა­ზე ევ­რო­პი­სა და ახ­ლო - სტუ-­ში ხორ­ცი­ელ­დე­ბა უნი­კა­ლუ­რი სა­გან­მა­ნათ­
აღ­მო­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნებ­ში. ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბი, რო­მელ­თა ანა­ლო­გი სხვა სას­
ქარ­თ­ველ ინ­ჟინ­რებს მი­უძღ­ვით მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი წავ­ლე­ბელ­ში არ მო­იძ ­ ებ­ნე­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი პროგ­რა­მე­
წვი­ლი უნი­კა­ლუ­რი კოს­მო­სუ­რი და სა­რა­კე­ტო ტექ­ ბი ფი­ნან­ს­დე­ბა სა­ხელ­მ­წი­ფო ბი­უ­ჯე­ტი­დან. სა­ერ­თო
ნო­ლო­გი­ებ ­ ის და­მუ­შა­ვე­ბა­ში. პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი ჯამ­ში სტუ-­ში სა­ხელ­მ­წი­ფოს მი­ერ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი
კოს­მო­სუ­რი ობი­ექ­ტი ორ­ბი­ტა­ზე 1999 წელს გა­ვი­და. 25 სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მა­ა.
ქარ­თ­ვე­ლი ინ­ჟინ­რე­ბი და მეც­ნი­ე­რე­ბი აქ­ტი­უ­რად - რო­მე­ლია ყვე­ლა­ზე მოთხოვ­ნა­დი სპე­ცი­ა­ლო­
თა­ნამ­შ­რომ­ლობ­დ­ნენ ბირ­თ­ვუ­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის ბე­ბი?

10 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 interviu//INTERVIEW
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
interviu
ae
- სტუ-­ში სწავ­ლე­ბის სა­მი­ვე სა­ფე­ხურ­ზე გან­ სსიპ სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი სა­გა­ნა­მან­თ­ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბი 2020-2024 წლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის სტრა­ტე­გი­უ­ლი
თა­ვი­სი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბით მოთხოვ­ნა­დი და კონ­კუ­ გეგ­მი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ღო­
რენ­ტუ­ნა­რი­ა­ნია და­საქ­მე­ბის ბა­ზარ­ზე. რაც შე­ე­ხე­ბა ნის­ძი­ე­ბე­ბი და აქ­ტი­ვო­ბე­ბი რამ­დე­ნი­მე მი­მარ­თუ­
მოთხოვ­ნად სპე­ცი­ა­ლო­ბებს, გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ლე­ბით წა­რი­მარ­თა. კერ­ძოდ, მიმ­დი­ნა­რე წლის 28
ერ­თის მხრივ, შე­სა­ბა­მის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­ თე­ბერ­ვალს უნი­ვერ­სი­ტე­ტის აკა­დე­მი­უ­რი საბ­ჭოს
რა­მა­ზე არ­სე­ბუ­ლი სტუ­დენ­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა. ამ დად­გე­ნი­ლე­ბით უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სტრუქ­ტუ­რუ­ლი
მხრივ გა­მორ­ჩე­უ­ლია ბიზ­ნე­სის ად­მი­ნის­ტრ ­ ი­რე­ბის, რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მიზ­ნით შე­იქ­მნ ­ა
სა­მარ­თა­ლი­სა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის, სა­მუ­შაო ჯგუ­ფი, რო­მელ­საც და­ე­ვა­ლა ახა­ლი ორ­გა­
ინ­ფორ­მა­ტი­კის სა­გა­ნამ­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბი. ნი­ზა­ცი­ულ ­ ი სტრუქ­ტუ­რის პრო­ექ­ტის შე­მუ­შა­ვე­ბა,
მე­ო­რეს მხრივ, გვაქვს სა­გა­ნა­მან­თ­ლებ­ლო პროგ­რა­ საშ­ტა­ტო ერ­თე­უ­ლე­ბის ოპ­ტი­მა­ლუ­რი რა­ო­დე­ნო­ბის
მე­ბი, სა­დაც კონ­კურ­სი იმ­დე­ნად დი­დი­ა, რომ არ­სე­ გან­საზღ­ვ­რა, სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ერ­თე­ულ ­ ე­ბის დე­
ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა უფ­რო მცი­რე­ა, ვიდ­რე ბუ­ლე­ბე­ბის პრო­ექ­ტე­ბის შედ­გე­ნა და პერ­სო­ნა­ლის
სწავ­ლის მსურ­ველ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა. მა­გა­ლი­თად, ფუნ­ქ­ცი­ა-­მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი­სა და საკ­ვა­ლი­ფი­კა­ციო
ასე­თი პროგ­რა­მე­ბია მშე­ნებ­ლო­ბა, არ­ქი­ტექ­ტუ­რა, მოთხოვ­ნე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა.

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

აგ­რო­ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი, მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბა და ა. შ. სა­მუ­შაო ჯგუფ­მა აღ­ნიშ­ნუ­ლი და­ვა­ლე­ბი­დან გა­
- პრო­ცენ­ტუ­ლად სად რამ­დე­ნი სტუ­დენ­ტი სწავ­ მომ­დი­ნა­რე გან­საზღ­ვ­რა რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ­ ათ­ვის
ლობს? გან­სა­ხორ­ცი­ე­ლე­ბე­ლი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის გეგ­მა და
- დღეს სტუ-­ში ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებს 15 სამეცნიერო- მიზ­ნად და­ი­სა­ხა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­
კვლევითი ინსტიტუტი და 12 ფა­კულ­ტე­ტი, რომ­ სი­ტე­ტის სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ერ­თე­უ­ლე­ბის საქ­მი­ა­ნო­
ლე­ბიც სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ვე სა­ ბის ფუნ­ქ­ცი­უ­რი ანა­ლი­ზის ჩა­ტა­რე­ბა. აღ­ნიშ­ნულ­მა
ფე­ხურ­ზე ახორ­ცი­ე­ლე­ბენ 172 სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ჯგუფ­მა (აკადემიური საბ­ჭოს მი­ერ გან­საზღ­ვ­რულ
პროგ­რა­მას. რაც შე­ე­ხე­ბა რა­ო­დე­ნობ­რივ თა­ნა­ფად­ ვა­და­ში) წარ­მო­ად­გი­ნა შუ­ა­ლე­დუ­რი ან­გა­რი­ში რე­
რო­ბას, იგი შემ­დეგ­ნა­ი­რად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა: სა­ბა­კა­ლავ­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მიზ­ნით გა­სა­ტა­
რო სწავ­ლე­ბის სა­ფე­ხურ­ზე სწავ­ლობს სტუ­დენ­ტ­თა რე­ბე­ლი ღო­ნის­ძი­ებ ­ ე­ბის შე­სა­ხებ. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში,
81%, სა­მა­გის­ტ­რო სწავ­ლე­ბის სა­ფე­ხურ­ზე _ სტუ­ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი იქ­ნა სრუ­ლი­ად ახა­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­
დენ­ტ­თა 13%, სა­დოქ­ტო­რო სწავ­ლე­ბის სა­ფე­ხურ­ზე _ ულ­-­ს­ტ­რუქ­ტუ­რუ­ლი მოწყო­ბის ოპ­ტი­მა­ლუ­რი მო­დე­
სტუ­დენ­ტ­თა 5%, ხო­ლო ქარ­თუ­ლი ენის მომ­ზა­დე­ბის ლი, გა­ნი­საზღ­ვ­რა სა­ჭი­რო ფუნ­ქც ­ ი­ებ
­ ი და ბი­უ­ჯე­ტი,
სა­გა­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მა­ზე - სტუ­დენ­ტთ ­ ა 1%. რაც უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში სის­ტე­მუ­რი და ეფექ­ტი­ა­ნი
- თქვე­ნი რექ­ტო­რად არ­ჩე­ვის შემ­დეგ ბევ­რი რა­ მმარ­თვ ­ ე­ლ ო­ბ ის შე­ს აძ­ლ ებ­ლ ო­ბ ას იძ­ლ ე­ვ ა. 2021
ცი­ო­ნა­ლუ­რი სი­ახ­ლე და ნო­ვა­ცია გან­ხორ­ცი­ელ­და წლი­დან იგეგ­მე­ბა წარ­მოდ­გე­ნი­ლი სტრუქ­ტუ­რის,
პან­დე­მი­ის პე­რი­ო­დის მი­უხ ­ ე­და­ვად. რა სი­ახ­ლე­ე­ბია საშ­ტა­ტო ერ­თე­უ­ლე­ბი­სა და დამ­ტ­კი­ცე­ბუ­ლი ბი­უ­ჯე­
უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში? ტის ფარ­გ­ლებ­ში რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის გან­ხორ­ცი­ელ ­ ე­ბა.
-2020 წე­ლი ჩვე­ნი ქვეყ­ნის­თვ ­ ის დატ­ვირ­თუ­ლი სწავ­ლა-­ს­წავ­ლე­ბი­სა და კვლე­ვის ხა­რის­ხის უზ­
იყო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გა­მოწ­ვე­ვე­ბი­თა და მოვ­ლე­ რუნ­ვ ელ­ყ ო­ფ ა უნი­ვ ერ­ს ი­ტ ე­ტ ის სტრა­ტ ე­გ ი­უ ­ლ ი
ნე­ბით. უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი მოვ­ლე­ნა, რო­მელ­მაც პრი­ო­რი­ტე­ტი­ა. 2020 წელს შე­მუ­შავ­და ხა­რის­ხის
მსოფ­ლი­ოს დღის წეს­რი­გი შეც­ვა­ლა, იყო კო­რო­ნა უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის სამ­სა­ხუ­რის ახა­ლი ხედ­ვა, რო­
(COVID-19) ვი­რუ­სით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ეპი­დე­მი­ა, რო­ მე­ლიც გა­ი­წე­რა უნ­ვერ­სი­ტე­ტის სტრა­ტე­გი­ა­ში. ეს
მელ­მაც ცხოვ­რე­ბის, საქ­მი­ა­ნო­ბი­სა და ურ­თი­ერ­ გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი იყო იმის გათ­ვა­
თო­ბის ახა­ლი წე­სე­ბი შე­მო­ი­ტა­ნა სამ­ყა­რო­ში. ჩვენ ლის­წი­ნე­ბით, რომ წელს სსიპ ხა­რის­ხის გან­ვი­თა­რე­
მოგ­ვიხ­და საქ­მი­ა­ნო­ბის სტი­ლის შეც­ვ­ლა და ცხოვ­ ბის ეროვ­ნულ­მა ცენ­ტ­რ­მა გა­ნი­ხი­ლა უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
რე­ბა ვი­რუს­თან ერ­თად, მაგ­რამ შევ­ძე­ლით მე­ტად მი­ერ წარ­დ­გე­ნი­ლი 27 სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მა.
მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი რამ - არ შე­ვა­ჩე­რეთ უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ხა­რის­ხის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის სა­მას­ხუ­რის ახა­ლი ხელ­
ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რე­ბა და წარ­მა­ტე­ბით ვაგ­რძ ­ ე­ლებთ ჩვენს მ­ძღ­ვა­ნე­ლის ინი­ცი­ა­ტი­ვით, ამ სამ­სა­ხუ­რის (როგორც
ძი­რი­თად საქ­მი­ა­ნო­ბას - სას­წავ­ლო და სა­მეც­ნი­ერ ­ ო სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო, ასე სა­ფა­კულ­ტე­ტო დო­ნე­ზე)
მოღ­ვა­წე­ო­ბას. უდი­დე­სი მად­ლო­ბა ჩვე­ნი დი­დი სა­უ­ თა­ნამ­შრ­ ომ­ლე­ბი­სათ­ვის პერ­მა­ნენ­ტუ­ლად ტარ­დე­ბა
ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ოჯა­ხის თი­თო­ე­ულ წევრს და­უ­ღა­ლა­ვი სე­მი­ნა­რე­ბი­სა და ვორ­ქშ ­ ო­პე­ბის მთე­ლი სე­რი­ა, რაც
შრო­მის­თვ ­ ის, საქ­მი­სად­მი თავ­და­დე­ბის­თვ ­ ის და ჩვე­ნი ემ­სა­ხუ­რე­ბა მა­თი პრო­ფე­სი­უ­ლი უნა­რე­ბი­სა და კომ­
მო­მა­ვა­ლი თა­ობ ­ ის ღირ­სე­უ­ლად მსა­ხუ­რე­ბის­თ­ვის. პე­ტენ­ცი­ე­ბის კი­დევ უფ­რო გაღ­რ­მა­ვე­ბა­სა და თა­ნა­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 11

 interviu//INTERVIEW ISSN 1512-4649
ae interviu ISSN 2667-9752(Online)
მედ­რო­ვე სტან­და­რე­ტებ­თან და­ახ­ლო­ვე­ბას. ცნო­ბა­დო­ბა არის დღე­ვან­დელ ინ­ფორ­მა­ცი­ულ სამ­
2020 წელს მსოფ­ლი­ო­ში და სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში კო­ვი­ ყა­რო­ში მი­სი წარ­მა­ტე­ბის წი­ნა­პი­რო­ბა. ამ მხრივ, სა­
დინ­ფექ­ცი­ის გავ­რ­ცე­ლე­ბამ ყვე­ლა უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ქარ­თ­ვე­ლოს გა­ნათ­ლე­ბი­სა და მეც­ნი­ე­რე­ბის სა­მი­ნის­
წი­ნა­შე და­ა­ყე­ნა სა­ერ­თო გა­მოწ­ვე­ვა - ერ­თის მხრივ, ტ­როს­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბით, ევ­რო­პუ­ლი საგ­რან­ტო
სას­წავ­ლო პრო­ცე­სის უწყ­ვეტ რე­ჟიმ­ში ხა­რის­ხი­ა­ნი პრო­ექ­ტის „მეცნიერება კა­პი­ტა­ნი­ა“ ფარ­გ­ლებ­ში, ჩა­
წარ­მარ­თ­ვა და მე­ო­რეს მხრივ, სტუ­დენ­ტე­ბი­სა და ტარ­და უპ­რე­ცენ­დენ­ტო სა­მუ­შა­ო, რო­მე­ლიც მიზ­ნად
უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის პერ­სო­ნა­ლის ჯან­მრ ­ ­თე­ლო­ბა­ზე ისა­ხავს უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი
ზრუნ­ვა. აუცი­ლე­ბე­ლი გახ­და სწავ­ლე­ბა­ში ელექ­ პო­ტენ­ცი­ა­ლის პო­პუ­ლა­რი­ზა­ცი­ას. მოხ­და 53 მა­ღა­ლი
ტ­რ ო­ნ უ­ლ ი ფორ­მ ა­ტ ის გა­მ ო­ყ ე­ნ ე­ბ ა. აღ­ნ იშ­ნ უ­ლ ი ხა­რის­ხის ვი­დო-­კ­ლი­პის მომ­ზა­დე­ბა უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
გა­მოწ­ვე­ვა შევ­ძე­ლით და ვაქ­ცი­ეთ ჩვენ ახალ შე­საძ­ სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვით ერ­თე­ულ ­ ებ­ზე, მათ შო­რის,
ლებ­ლო­ბად. ახალ გა­მოწ­ვე­ვას­თან გამ­კ­ლა­ვე­ბის­თ­ მომ­ზად­და ერ­თი 30 წუ­თი­ან ­ ი სა­ი­მი­ჯო ფილ­მი უნი­
ვის ეფექ­ტუ­რად მოხ­და ადა­მი­ა­ნუ­რი და ტექ­ნი­კუ­რი ვერ­სი­ტე­ტის სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი პო­ტენ­ცი­ა­ლის
რე­სურ­სის მო­ბი­ლი­ზე­ბა, ჩვენ­მა უნი­ვერ­სი­ტეტ­მა შე­სა­ხებ. ამა­ვე პრო­ექ­ტის ფარ­გ­ლებ­ში, ად­მი­ნის­
შეძ­ლო სა­გან­გე­ბო მდგო­მე­რე­ობ ­ ის გა­მოცხა­დე­ბი­დან ტ­რა­ცი­უ­ლი კორ­პუს­ში გა­რე­მონ­ტ­და, მო­ი­ხა­ტა და
უმოკ­ლეს დრო­ში სწავ­ლე­ბის სრუ­ლად დის­ტან­ცი­ურ აღი­ჭურ­ვა ევ­რო­პუ­ლი სივ­რ­ცე, სა­დაც გან­თავ­ს­დე­ბა
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რე­ჟიმ­ზე გა­დას­ვლ ­ ა. 2019-2020 სას­წავ­ლო წლის მე­ ჰო­რი­ზონ­ტი 2020-ის (Horizon 2020) ახა­ლი ოფი­სი.
ო­რე სე­მეს­ტ­რ­ში აიტ­ვირ­თა 2823 სას­წავ­ლო კურ­სი, ახალ­გაზ­რ­და, პერ­ს­პექ­ტი­უ­ლი ახალ­გაზ­რ­დე­ბის
2020-2021 სას­წავ­ლო წლის პირ­ველ სე­მეს­ტ­რ­ში აიტ­ მო­ზიდ­ვის მიზ­ნით, აბი­ტუ­რი­ენ­ტე­ბის მხარ­და­სა­ჭე­რად
ვირ­თა 3313 სას­წავ­ლო კურ­სი. 2020-2021 სას­წავ­ლო და STEM საგ­ნე­ბის პო­პუ­ლა­რი­ზა­ცი­ი­სათ­ვის, სა­ქარ­თ­
წლის პირ­ველ სე­მეს­ტ­რშ ­ ი და­რე­გის­ტრ­ ირ­და 18232 ვე­ლოს ტექ­ნი­კურ­მა უნი­ვერ­სი­ტეტ­მა უსას­ყიდ­ლოდ
სტუ­დენ­ტი და 2294 ლექ­ტო­რი. გარ­და ამი­სა, გან­ და­იწყო და ახორ­ცი­ე­ლებს აბი­ტუ­რი­ენ­ტ­თა მომ­ზა­დე­
ხორ­ცი­ელ­და რის­კე­ბის ანა­ლი­ზი კო­ვი­დინ­ფექ­ცი­ის ბას მა­თე­მა­ტი­კა­ში, ფი­ზი­კა­სა და ქი­მი­ა­ში. ეს კურ­სე­ბი
გავ­რც ­ ე­ლე­ბის პი­რო­ბებ­ში და მოხ­და მა­თი მი­ნი­მი­ზა­ და­ეხ­მა­რე­ბა აბი­ტუ­რი­ენ­ტებს სა­ფუძ­ვ­ლი­ან ­ ად მო­ემ­
ცია რო­გორც ჯან­დაც­ვი­სა და გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ ზა­დონ ეროვ­ნუ­ლი გა­მოც­დე­ბი­სათ­ვის, აღი­ჭურ­ვონ
ტ­რო­ებ ­ ის რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის გა­ნუხ­რე­ლი დაც­ვით, ცოდ­ნით ინ­ჟინ­რის პრო­ფე­სი­ი­სა­თვის ფუნ­და­მენ­ტურ
ასე­ვე თი­თო­უ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბის სას­წავ­ლო პროგ­ საგ­ნებ­ში. იმ აბი­ტუ­რინ­ტე­ბის­თ­ვის, ვინც გა­ივ­ლის
რა­მის სპე­ცი­ფი­კის გათ­ვ­ლის­წი­ნე­ბით. თა­ნა­მედ­რო­ვე მო­სამ­ზა­დე­ბელ კურ­სებს, წარ­მა­ტე­ბით ჩა­ა­ბა­რებს
გა­მოწ­ვევ­ბის სა­პა­სუ­ხოდ, უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში შე­ი­ქიმ­ნა ეროვ­ნულ გა­მოც­დებს და ჩა­ი­რიცხე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი სწავ­ლე­ბის, სერ­ვი­სე­ბის მი­წო­დე­ბი­სა ტექ­ნი­კურ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში, იგეგ­მე­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი
და სა­ინ­ფორ­მა­ციო ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი პლატ­ფორ­მე­ბი. წა­ხა­ლი­სე­ბა უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მხრი­დან.
2020 წლის შე­მოდ­გო­მის სემ­ს­ტ­რი­დან გან­ხორ­ცი­ - რო­გო­რია სწავ­ლა-­ს­წავ­ლე­ბის ხა­რის­ხი თქვენს
ელ­და სა­ლექ­ციო დატ­ვირ­თ­ვის სქე­მის ცვლი­ლე­ბა უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში?
მოწ­ვე­უ­ლი ლექ­ტო­რე­ბი­სათ­ვის, სას­წავ­ლო პრო­ცე­ - სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ოს ტექ­ნ ი­კ ურ უნი­ვ ერ­ს ი­ტ ეტ­შ ი
სის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გაზ­რ­დი­სა და შტა­ტე­ბის ოპ­ტი­ და­ნერ­გი­ლია სწავ­ლა-­ს­წავ­ლე­ბის თა­ნა­მედ­რო­ვე ევ­
მი­ზა­ცი­ის კუთხით. რო­პუ­ლი სის­ტე­მა და ხა­რის­ხის კონ­ტ­რო­ლის მე­ქა­
სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ოს ტექ­ნ ი­კ უ­რ ი უნი­ვ ერ­ს ი­ტ ე­ტ ის ნიზ­მე­ბი. უნი­ვერ­სი­ტე­ტი არის ბო­ლო­ნი­ის პრო­ცე­სის
მი­სი­ი­სა და მიზ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, ინ­ტერ­ნა­ცი­ო­ნა­ მო­ნა­წი­ლე 2005 წლი­დან და იზი­ა­რებს ევ­რო­პუ­ლი
ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სტრა­ტე­გი­ულ უმაღ­ლე­სი გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მის პრინ­ცი­პებს. ეს
გან­ვი­თა­რე­ბა­ში უპი­რო­ბო პრი­ო­რი­ტეტს წარ­მო­ად­ ასე­ვე ეხე­ბა ხა­რის­ხის მარ­თ­ვი­სა და სა­ექ­ს­პერ­ტო
გენს. ამ მიზ­ნით 2020-2021 წლებ­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და შე­ფა­სე­ბებს. სა­გან­მა­ნათ­ლ­ბე­ლო პროგ­რა­მე­ბის ხა­
რამ­დე­ნი­მე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ვი­ზი­ტი და ღო­ნის­ძი­ებ ­ ა. რის­ხი ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა ში­და და გა­რე შე­ფა­სე­ბას, სა­
კო­ვიდ­-­პან­დე­მი­უ­რი ვი­თა­რე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, უნი­ ერ­თა­შო­რი­სო ჩარ­თუ­ლო­ბა­სა და თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბას.
ვერ­სი­ტეტ­ში ვი­ზი­ტით იმ­ყო­ფე­ბოდ­ნენ შვე­ი­ცა­რი­ის, ქარ­თულ უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს შო­რის ცი­ტი­რე­ბის ინ­
საფ­რან­გე­თის, ლი­ე­ტუ­ვის ელ­ჩე­ბი, აშშ-ს სა­ელ­ჩოს დექ­სით სტუ-ს ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი ად­გი­ლი უკა­ვი­ა.
კულ­ტუ­რის ატა­შე, იტა­ლი­ის რეს­პუბ­ლი­კის ელ­ჩი, ხა­რის­ხობ­რი­ვი თვალ­საზ­რი­სით, სტუ-ს სტუ­დენ­
სხვა­დას­ხ­ვა სა­ერ­თა­შო­რი­სო მი­სი­ი­სა და ორ­გა­ნი­ზა­ ტე­ბი იღე­ბენ თა­ნა­მედ­რო­ვე მოთხოვ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მის
ცი­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, რომ­ლებ­მაც გა­მო­ხა­ტეს გა­ნათ­ლე­ბას, რაც დას­ტურ­დე­ბა იმით, რომ ჩვენს
უნი­ვერ­სი­ტე­თან თა­ნამ­შორ­მ­ლო­ბის მზად­ყოფ­ნა. კურ­ს­დამ­თავ­რე­ბუ­ლებს წან­ყვ ­ ა­ნი პო­ზი­ცი­ებ
­ ი უკა­
უმაღ­ლ ე­ს ი სას­წ ავ­ლ ებ­ლ ის ავ­ტ ო­რ ი­ტ ე­ტ ი და ვი­ათ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კომ­პა­ნი­ებ­ში და ასე­ვე მო­ნა­

12 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 interviu//INTERVIEW
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
interviu
ae
წი­ლე­ო­ბენ სა­ერ­თა­შო­რი­სო პრო­ექ­ტებ­ში, რო­გორც 2015 წლი­დან და­იწყო ERASMUS + ახა­ლი პროგ­რა­მა,
მკვლე­ვა­რე­ბი. რომ­ლის ფარ­გ­ლებ­შიც სტუ-მ 34-ზე მე­ტი პრო­ექ­ტი
- უცხო­ე­ლი პარ­ტ­ნი­ო­რე­ბი თუ გყავთ და მო­ნა­ წა­რად­გი­ნა ევ­რო­პის პარ­ტ­ნი­ორ ინ­ს­ტი­ტუ­ცი­ებ­თან
წი­ლე­ობთ თუ არა მსოფ­ლიო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის პრო­ ერ­თად. 28 პრო­ექ­ტის ფარ­გ­ლებ­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და
ექ­ტებ­ში? მო­ბი­ლო­ბე­ბი, რო­გორც უცხო­ე­თის კო­ორ­დი­ნა­ტორ
- სტუ არის პრეს­ტი­ჟუ­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო ქსე­ უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში, ასე­ვე უცხო­ეთ ­ ის უნი­ვერ­სი­ტე­
ლე­ბის: უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის ევ­რო­პუ­ლი ასო­ცი­ა­ცი­ის ტე­ბი­დან სტუ-­ში.
(European University Association, EUA), შა­ვი ზღვის თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის კი­დევ ერ­თი ფორ­მა­ტი არის
უნ­ვი­ერ­სი­ტე­ტე­ბის ქსე­ლის (Black Sea University ორ­მა­გი ხა­რის­ხის პროგ­რა­მე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა. ამ მი­
Network, BSU) და ფრან­კო­ფო­ნი­ის უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ბის მარ­თუ­ლე­ბით მომ­ზად­და მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბა-­მეღ­ვი­ნე­ო­
სა­ა­გან­ტოს (Agence Universitaire de la Francophonie, ბის სა­ბა­კა­ლავ­რო სა­გა­ნამ­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბი,
AUF) წევ­რი. ასე­ვე, უნი­ვერ­სი­ტე­ტი მსოფ­ლიო მას­ რო­მელ­თა ფარ­გ­ლებ­შიც სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი
შ­ტა­ბით მჭიდ­როდ თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლობს წამ­ყ­ვან უნი­ უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მე-3 და მე-4 კურ­სის სტუ­დენ­ტებს
ვერ­სი­ტე­ტებ­თან და სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვლ ­ ე­ვით ორ­გა­ შე­ეძ­ლე­ბათ იტა­ლი­ა­ში სწავ­ლის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა. აღ­ნიშ­
ნი­ზა­ცი­ებ­თან. ნუ­ლი პროგ­რა­მე­ბი უკ­ვე ხორ­ცი­ელ­დე­ბა და მათ­ზე

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რო­გორც აღ­ვნ ­ იშ­ნეთ, სტუ-ს წარ­მა­ტე­ბუ­ლი სა­ 100-ზე მე­ტი სტუ­დენ­ტი სწავ­ლობს. სა­სურ­სა­თო ტექ­
მეც­ნი­ე­რო პარ­ტ­ნი­ო­რუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი აქვს ნო­ლო­გი­ე­ბის სპე­ცი­ა­ლო­ბის არ­ჩე­ვის შემ­თხ­ვე­ვა­ში
მსოფ­ლი­ოს ისეთ წამ­ყ­ვან სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და კი, სტუ­დენ­ტე­ბი ფრან­გულ მო­დულს გა­ივ­ლი­ან და
სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვით ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­თან, რო­გო­ სტუ-ს დიპ­ლომ­თან ერ­თად ფრან­გუ­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­
რი­ცა­ა: იაპო­ნი­ის მა­ღა­ლი ენერ­გი­ე­ბის ამაჩ­ქა­რებ­ლის ტის დიპ­ლომ­საც აიღე­ბენ. სატ­რან­სპ ­ ორ­ტო და მან­ქა­
კვლე­ვი­თი ორ­გა­ნი­ზა­ცია - KEK, გერ­მა­ნი­ის იული­ხის ნათ­მ­შე­ნებ­ლო­ბის ფა­კულ­ტე­ტის გერ­მა­ნუ­ლე­ნო­ვა­ნი
სა­მეც­ნი­ე­რო-­კვ
­ ­ლე­ვი­თი ცენ­ტ­რი, CERN - ბირ­თვ ­ უ­ლი ლო­ჯის­ტი­კის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მაც ორ
კვლე­ვევ­ბის ევ­რო­პუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცია (შვეიცარია), დიპ­ლომს იძ­ლე­ვა და სრუ­ლად ფი­ნან­ს­დე­ბა DAAD-ის
ბირ­თ­ვუ­ლი კვლე­ვე­ბის ერ­თობ­ლი­ვი ინ­ს­ტი­ტუ­ტი - მი­ერ. სან­-­დი­ე­გოს უნი­ვერ­სი­ტეტ­თან თა­ნამ­შ­რომ­
JINR (დუბნა), იტა­ლი­ის ბირ­თვ ­ უ­ლი ფი­ზი­კის ინ­ს­ტი­ ლო­ბით კი, სტუ­დენ­ტებს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში შე­უძ­ლი­ათ
ტუ­ტი - INFN და სხვ. ამე­რი­კუ­ლი ბა­კა­ლავ­რის კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის მი­ღე­ბა.
სტუ-ს კვან­ტუ­რი ფი­ზი­კი­სა და სა­ინ­ჟინ­რო ტექ­ 1997 წლი­დან სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და
ნო­ლო­გი­ე ­ბის ინ­სტ ­ ი­ტ უ­ტ ის ფი­ზი­კოს­თა ჯგუ­ფ ი სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ბი­ლო­ბის პრო­ექ­ტი International
ად­რო­ნულ კო­ლა­ი­დერ­ზე (ჟენევა) მიმ­დი­ნა­რე ოთხი Hall of Residence, რო­მელ­საც სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­
მთა­ვა­რი ექ­ს­პე­რი­მენ­ტი­დან ერ­თ­-ერთ, CMS კო­ლა­ბო­ ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი მი­უ­ერ­თდ ­ ა 2008 წელს და
რა­ცი­ა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობს. ექ­ს­პე­რი­მენ­ტ­ში ჩვე­ნი ქვეყ­ რომ­ლის ფარ­გ­ლებ­შიც ქარ­თ­ვე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბი
ნის სხვა ინ­ს­ტი­ტუ­ტე­ბიც მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ. სწო­რედ ახორ­ცი­ელ ­ ებ­დ­ნენ მო­ბი­ლო­ბას იტა­ლი­ის სას­წავ­ლებ­
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, მრა­ვალ­წ­ლი­ა­ნი შრო­მის შე­დე­გად, ლებ­ში. 2012 წლი­დან Erasmus Mundus-ის და Erasmus
ელე­მენ­ტა­რუ­ლი ნა­წი­ლა­კე­ბის შემ­ს­წავ­ლე­ლი ურ­თუ­ +- ის პროგ­რა­მე­ბის ფარ­გლ ­ ებ­ში ხორ­ცი­ელ­დე­ბა
ლე­სი 3D კონ­ს­ტ­რუქ­ცია შე­იქ­მ­ნა. პრო­ფე­სორ­-­მას­წავ­ლებ­ლე­ბის მო­ბი­ლო­ბა. აღ­ნიშ­
- რა გაც­ვ­ლი­თი პროგ­რა­მე­ბი ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ნუ­ლი პროგ­რა­მე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით სა­ქარ­თ­ვეთ­ვე­ლოს
სტუ-­ში? ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სტუ­დენ­ტე­ბი, პრო­ფე­
- სტუ აქ­ტი­უ­რად არის ჩარ­თუ­ლი ინ­ტერ­ნა­ცი­ო­ნა­ სორ­-მ­ ას­წავ­ლებ­ლე­ბი და ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის წევ­რე­ბი
ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცეს­ში. სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ბი­ლო­ბი­სა ყო­ველ­წ­ლი­უ­რად მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ სა­ერ­თა­შო­რი­სო
და სხვა­დას­ხ­ვა პრო­ექ­ტ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის შე­საძ­ მო­ბი­ლო­ბის პრო­ცეს­ში.
ლებ­ლო­ბე­ბის მხარ­და­სა­ჭე­რად უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში - სტუ-ს სტუ­დენ­ტუ­რი თვით­მ­მარ­თ­ვე­ლო­ბა რას
ხორ­ცი­ელ­დე­ბა სხვა­დას­ხვ ­ ა გაც­ვ­ლი­თი პრო­ექ­ტე­ბი. აკე­თებს და რო­გორ არის ჩარ­თუ­ლი მარ­თ­ვა­ში?
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტი ჩარ­თუ­ - სტუ-ს სტუ­დ ენ­ტ უ­რ ი თვით­მ ­მ არ­თ ­ვ ე­ლ ო­ბ ის
ლია Erasmus Mundus-ის პროგ­რა­მა­ში, რო­მე­ლიც მთა­ვა­რი ფუნ­ქ­ცი­ა-­მო­ვა­ლე­ო­ბა სტუ­დენ­ტე­ბის უფ­
გუ­ლის­ხმ ­ ობს ბა­კა­ლავ­რ ე­ბ ის, მა­გის­ტ ­რ ან­ტ ე­ბ ის, ლე­ბე­ბის დაც­ვა და ინ­ტე­რე­სე­ბის მხარ­და­ჭე­რა­ა. ამ
დოქ­ტო­რან­ტე­ბის, ახალ­გაზ­რ­და მკვლე­ვა­რე­ბი­სა კუთხით სტუ­დენ­ტუ­რი თვით­მ­მარ­თ­ვე­ლო­ბა აქ­ტი­უ­
და აკა­დე­მი­უ­რი, ად­მი­ნის­ტრ ­ ა­ცი­უ­ლი პე­როს­ნა­ლის რად არის ჩარ­თუ­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მარ­თ­ვა­ში და
მო­ბ ი­ლ ო­ბ ას ევ­რ ო­პ უ­ლ ი ქვეყ­ნ ე­ბ ის სხვა­დ ას­ხ ­ვ ა წარ­მოდ­გე­ნი­ლი­ა, რო­გორც სე­ნატ­ში, ისე ფა­კულ­ტე­
უმაღ­ლეს სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო დაწ­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში. ტე­ბის საბ­ჭო­ებ ­ ის დო­ნე­ზე.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 13

 interviu//INTERVIEW ISSN 1512-4649
ae interviu ISSN 2667-9752(Online)
სტუ-ს თვით­მ­მარ­თ­ვე­ლო­ბა ყო­ველ­წ­ლი­უ­რად გა­ყიდ­ვას და გა­მო­გო­ნე­ბე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მიზ­
ატა­რებს სპორ­ტულ, კულ­ტუ­რულ, სა­გან­მა­ნათ­ ნით სტარ­ტა­პე­ბის შექ­მ­ნას?
ლებ­ლო და შე­მეც­ნე­ბით პრო­ექ­ტებს, ხელს უწყობს - სტუ-ს მეც­ნი­ე­რე­ბი ინ­ტენ­სი­ურ ­ ად ჩარ­თუ­ლე­
სტუ­დენ­ტე­ბის არა­ფორ­მა­ლურ გა­ნათ­ლე­ბას, 2017 ბი არი­ან სა­პა­ტენ­ტო-­სა­ლი­ცენ­ზიო საქ­მი­ან ­ ო­ბა­ში
წლი­დან ატა­რებს სტუ-ს სტუ­დენ­ტურ დღე­ებს, რო­ სპე­ცი­ა­ლო­ბე­ბი­სა და მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით.
მე­ლიც ყვე­ლა­ზე მას­შ­ტა­ბუ­რი ში­და სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ ამ­ჯე­რად, საქ­პა­ტენ­ტ­ში გა­ნი­ხი­ლე­ბა 4 სა­პა­ტენ­ტო
ტო პრო­ექ­ტია სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში. ის ყო­ველ­წ­ლი­უ­რად წი­ნა­და­დე­ბა, რო­მელ­თაც გა­აჩ­ნი­ათ სა­წარ­მოო პო­
ატა­რებს გა­რე­მო­ზე ზრუნ­ვის კამ­პა­ნი­ას, რომ­ლის ტენ­ცი­ა­ლი. მა­გა­ლი­თად, შშმ პირ­თათ­ვის შექ­მ­ნი­ლია
ფარ­გ­ლებ­შიც ეწყო­ბა გამ­წ­ვა­ნე­ბი­სა და და­სუფ­თ­ მოწყო­ბი­ლო­ბა, რო­მე­ლიც იძ­ლე­ვა კი­ბე­ზე და­მო­
ვე­ბის აქ­ცი­ა, რო­გორც თბი­ლის­ში, ასე­ვე სა­ქარ­თ­ვე­ უ­კ ი­დ ებ­ლ ად გა­დ ა­ა დ­გ ი­ლ ე­ბ ის შე­ს აძ­ლ ებ­ლ ო­ბ ას,
ლოს სხვა­დას­ხ­ვა კუთხე­ებ­ში. სტუ­დენ­ტურ თვით­ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ობ ­ ის კულ­ტუ­რე­ბის სეტყ­ვი­სა­გან
მ­მარ­თ­ვე­ლო­ბას სო­ცი­ალ ­ უ­რი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბის და­სა­ცა­ვად შექ­მ­ნი­ლია ავ­ტო­მა­ტუ­რად გაშ­ლა­დი
ფარ­გ­ლებ­ში აღე­ბუ­ლი აქვს მზრუნ­ვე­ლო­ბა ძეგ­ვის ბა­დე, ასე­ვე მცი­რე სიმ­ძ­ლავ­რის ენერ­გე­ტი­კუ­ლი და
თავ­შე­სა­ფარ­ზე. მი­სი ორ­გა­ნი­ზე­ბით სის­ტე­მა­ტუ­რად ქა­რის და­ნად­გა­რე­ბი, ქვევ­რის სა­რეცხი და­ნად­გა­რი
ეწყო­ბა ტრე­ნინ­გ­-­კურ­სე­ბი, მას­ტერ­კ­ლა­სე­ბი, სა­ჯა­რო და მრა­ვა­ლი სხვა.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

შეხ­ვედ­რე­ბი, ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი სა­ღა­მო­ე­ბი, სპექ­ტაკ­ სტუ-ს ბა­ზა­ზე ფუნ­ქ­ცი­ონ ­ ი­რებს ფაბ­ლა­ბი, რო­
ლე­ბი და პო­ე­ზი­ის სა­ღა­მო­ებ ­ ი. მე­ლიც მო­წო­დე­ბუ­ლია ხე­ლი შე­უწყოს ინო­ვა­ცი­უ­რი
- გათ­ვა­ლსი­წი­ნე­ბუ­ლია თუ არა სტუ­დენ­ტე­ბი­სათ­ იდე­ე­ბი­სა და სტარ­ტა­პე­ბის ბიზ­ნეს­პ­რო­ექ­ტე­ბად
ვის კამ­პუ­სის შექ­მ­ნა? ტრან­ს­ფორ­მა­ცი­ას.
- სტუ-ს გან­ვი­თა­რე­ბის სტრა­ტე­გი­უ­ლი გეგ­მით - დი­დი მად­ლო­ბა ბა­ტო­ნო და­ვით, ამ­დე­ნი დრო
სტუ­დენ­ტუ­რი სო­ცი­ა­ლუ­რი ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რის რომ დაგ­ვით­მეთ და ამომ­წუ­რა­ვი პა­სუ­ხე­ბი გა­ეც ­ ით
მოწყო­ბის ფარ­გ­ლებ­ში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია სტუ­ ჩვენს შე­კითხ­ვებს.
დენ­ტ­თა სა­ერ­თო საცხოვ­რებ­ლის შექ­მ­ნა, რა­მაც - თქვენც დი­დი მად­ლო­ბა.
ხე­ლი უნ­და შე­უწყოს უცხო­ე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბის მხრი­
დან სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე მოთხოვ­ნი­
ლე­ბის ზრდას. ინ­ტერ­ვიუ ჩა­ი­წე­რა
- სტუ-ს აქვს დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბის და­პა­ტენ­ტე­ბუ­ ჟურნალის გან­ყო­ფი­ლე­ბის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნელ­მა
ლი გა­მო­გო­ნე­ბე­ბი. ხომ არ ფიქ­რობთ ამ პა­ტენ­ტე­ბის იური ქარ­ჩა­ვამ

14 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ECONOMIC POLICY ORDER IN GEORGIA

Slava Fetelava
Doctor of Economics (PhD), Lawyer,
Associate Professor of the
Grigol Robakidze University
e-mail: [email protected]
T. (+995 32) 2 440 770 (2461

ABSTRACT
In the article “Economic policy order in Georgia”, the author emphasizes the role and importance

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

of policy order i.e. economic competition policy during the formation process of market economy
in the country.
At the same time, it presents in dynamics the process of formation and development of this policy
in Georgia. The realized policy order is divided by author in eleven stages, taking into consideration
the expected changes in the country (The enactment of part of the amendments within Competition
Law, which is related to the establishment of the Competition Agency Board and the adoption of
the draft law on Consumer Rights initiated by the Parliament of Georgia).
Also, positive/negative sides of the realized policy in the country is analyzed on every stage and
it is concluded that the realized order/competition policy in Georgia was distinctive from the early
nineties onwards – during the initial and final periods i.e. on the first, second, eighth and ninth stages.
Besides, the author deems that after the above-mentioned institutional and legislative changes,
the process of practical implementation of competition policy in the country will be even more suc-
cessful, which will make the business environment in Georgia even more protected and attractive.
Key words: Policy Order, Economic Competition, Antitrust Regulation, Stages of Competition
Policy, Protection of Consumer’s Rights, Competition Agency Board.

ეკონომიკური წესრიგის პოლიტიკა

საქართველოში
სლა­ვა ფე­ტე­ლა­ვა
ეკო­ნო­მი­კის დოქ­ტო­რი (PhD), იურის­ტი,
გრი­გოლ რო­ბა­ქი­ძის სა­ხე­ლო­ბის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი
ელ­.­ფოს­ტა: [email protected]
ტელ.: (+995 32) 2 440 770 (2461)

ანოტაცია
სტა­ტი­ა­ში ,,ეკონომიკური წეს­რი­გის პო­ლი­ტი­კა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში“, ავ­ტო­რი ხაზს უს­ვამს
წეს­რი­გის პო­ლი­ტი­კის, იგი­ვე ეკო­ნო­მი­კუ­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის როლ­სა და მნიშ­ვ­
ნე­ლო­ბას ქვე­ყა­ნა­ში სა­ბაზ­რო ეკო­ნო­მი­კის ფორ­მი­რე­ბის პრო­ცეს­ში. ამას­თან, წარ­მო­ა­ჩენს
ამ პო­ლი­ტი­კის სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­ში ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის პრო­ცესს დი­ნა­მი­კა­ში.
ავ­ტო­რის მი­ერ, ქვე­ყა­ნა­ში რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი წეს­რი­გის პო­ლი­ტი­კა, მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ცვლი­ლე­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 15

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ბე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით (,,კონკურენციის კა­ნონ­ში“ შე­ტა­ნი­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის იმ ნა­წი­ლის
ამოქ­მე­დე­ბა, რო­მე­ლიც ეხე­ბა კონ­კუ­რენ­ცი­ის საბ­ჭოს შექ­მ­ნას და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის
მი­ერ ინი­ცი­რე­ბუ­ლი - ,,მომხმარებლის უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის შე­სა­ხებ“ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბა),
ავ­ტორს და­ყო­ფი­ლი აქვს თერ­თ­მეტ ეტა­პად.
ამას­თან, გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლია თი­თო­ე­ულ ეტაპ­ზე ქვე­ყა­ნა­ში რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კის
და­დე­ბი­თი და უარ­ყო­ფი­თი მხა­რე­ე­ბი და გა­კე­თე­ბუ­ლია დას­კ­ვნ ­ ა, რომ გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის
ოთხ­მოც­და­ა­თი­ა­ნი წლე­ბის და­საწყი­სი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­ში რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი
წეს­რი­გის­/­კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კა - საწყის და ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში იყო გა­მორ­ჩე­უ­ლი. ანუ,
პირ­ველ, მე­ორ ­ ე, მერ­ვე და მეცხ­რე ეტა­პე­ბი ასე­ვე, ავ­ტო­რი მი­იჩ­ნევს, რომ ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი
მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ინ­სტ ­ ი­ტუ­ცი­ურ­ ი და სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო ცვლი­ლე­ბე­ბის შემ­დ­გომ კი­დევ უფ­რო
წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კუ­ლი რე­ალ ­ ი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სი ქვე­
ყა­ნა­ში, რაც კი­დევ უფ­რო და­ცულს და მიმ­ზიდ­ველს გახ­დის ბიზ­ნეს გა­რე­მოს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: წეს­რი­გის პო­ლი­ტი­კა, ეკო­ნო­მი­კუ­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ა, ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­
უ­რი რე­გუ­ლი­რე­ბა, კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის ეტა­პე­ბი, მომ­ხა­რებ­ლის უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვა,
კონ­კუ­რენ­ცი­ის საბ­ჭო.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

შესავალი არც თუ ისე ახალ­გაზ­რდ ­ აა რად­გა­ნაც, სა­ქარ­თ­ვე­

გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის ოთხ­მოც­და­ა­თი­ან ­ ი წლე­ბის ლო­ში, ეკო­ნო­მი­კუ­რი წეს­რი­გის პო­ლი­ტი­კის და­ნერ­
და­საწყის­ში, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მიმ­დი­ნა­რე ეკო­ნო­ გ­ვის (ჩამოყალიბების) შემ­დ­გომ, მი­სი სრულ­ყო­ფი­სა
მი­კუ­რი რე­ფორ­მე­ბის პრო­ცეს­მა (გეგმიური ეკო­ და პრაქ­ტი­კა­ში რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სი, თით­ქ­მის
ნო­მ ი­კ ი­დ ან სა­ბ აზ­რ ო ეკო­ნ ო­მ ი­კ ა­ზ ე გა­დ ას­ვ ­ლ ა) უკ­ვე ოც­და­ათ წე­ლი­წადს ით­ვ­ლის. მთე­ლი ამ ხნის
ეკო­ნო­მი­კუ­რი წეს­რი­გის მი­საღ­წე­ვად ადეკ­ვა­ტუ­რი გან­მავ­ლო­ბა­ში, სხვა­დას­ხ­ვა სა­ხელ­წო­დე­ბით, ყო­
სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი ბა­ზის შექ­მნ ­ ის აუცი­ლებ­ლო­ბა ველ­თვ ­ ის არ­სე­ბობ­და ამ პო­ლი­ტი­კის აღ­მას­რუ­ლე­
წარ­მო­აჩ­ ი­ნა. შე­სა­ბა­მი­სად, რიგ სხვა სა­კითხებ­თან ბე­ლი ორ­გა­ნო. ამ­რი­გად, კვლე­ვის მი­ზა­ნი­ა, მოკ­ლედ
ერ­თად, დღის წეს­რიგ­ში დად­გა ეკო­ნო­მი­კუ­რი წეს­ წარ­მ ო­ვ ა­ჩ ი­ნ ოთ და შე­ვ ა­ფ ა­ს ოთ სა­ქ არ­თ ვ ­ ე­ლ ო­შ ი
რი­გის (ანტიმონოპოლიური/კონკურენციის) პო­ლი­ წეს­რ ი­გ ის­/ ­კ ონ­კ უ­რ ენ­ც ი­ი ს­/ ან­ტ ი­მ ო­ნ ო­პ ო­ლ ი­უ ­რ ი
ტი­კის ფორ­მი­რე­ბი­სა და შე­სა­ბა­მი­სი აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ პო­ლი­ტი­კის ფორ­მი­რე­ბი­სა და რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის მთე­ლი
ლი ორ­გა­ნოს რო­ლი­სა და სტა­ტუ­სის გან­საზღ­ვ­რის პე­რი­ო­დი, რო­მე­ლიც დღე­ვან­დე­ლი გად­მო­სა­ხე­დი­
სა­კითხი, რა­საც სო­ცი­ა­ლის­ტუ­რი ეკო­ნო­მი­კი­სა და დან, ჩვე­ნი აზ­რით თერ­თ­მეტ ეტა­პად შე­იძ­ლე­ბა და­
თა­ვი­სუ­ფა­ლი სა­მე­წარ­მეო სის­ტე­მის შერ­წყ­მის პრო­ ი­ყოს (მომავლის კონ­ტუ­რე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით).
ცე­სი­სათ­ვის ხე­ლი უნ­და შე­ეწყო. უფ­რო ზუს­ტად კი,
სო­ცი­ა­ლის­ტუ­რი ეკო­ნო­მი­კის სის­ტე­მი­დან კერ­ძო ეკონომიკური წესრიგის პოლიტიკა:
სა­კუთ­რე­ბა­ზე და­ფუძ­ნე­ბულ თა­ვი­სუ­ფალ სა­მე­წარ­ გუშინ, დღეს, ხვალ!
მეო სის­ტე­მა­ზე გა­დას­ვ­ლა ნაკ­ლე­ბი პრობ­ლე­მე­ბით პირ­ვ ე­ლ ი ეტა­პ ი: 1992 წლის გა­ზ აფხუ­ლ ი -
უნ­და მომ­ხ­და­რი­ყო. 1996 წლის პირ­ვე­ლი ნა­ხე­ვა­რი. ეს პე­რი­ო­დი იწყე­
ამას­თან, თუ გა­დავ­ხე­დავთ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 1992 ბა ,,საქართველოს რეს­პ უბ­ლ ი­კ ა­შ ი სა­მ ე­უ რ­ნ ეო
წლი­დან დღემ­დე რე­ა­ლი­ზე­ბულ კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ საქ­მ ი­ა ­ნ ო­ბ ის დე­მ ო­ნ ო­პ ო­ლ ი­ზ ა­ც ი­ი ს ზო­გ ი­ე რ­თ ი
ლი­ტი­კას, და­ვი­ნა­ხავთ, რომ, ის რიგ შემ­თხ­ვე­ვებ­ში ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის შე­სა­ხებ“ – სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რეს­
(გარკვეული წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში) არ შე­ე­სა­ პუბ­ლი­კის მი­ნის­ტ­რ­თა კა­ბი­ნე­ტის 1992 წლის 17
ბა­მე­ბო­და მო­წი­ნა­ვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო პრაქ­ტი­კას მარ­ტის №323 დად­გე­ნი­ლე­ბის მი­ღე­ბით, რომ­ლის
(ამოვარდნილი იყო რე­გუ­ლი­რე­ბის ზო­გა­დი წე­სე­ მთა­ვა­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა იყო სა­ხალ­ხო მე­ურ­ნე­ო­ბის
ბი­დან). თუმ­ცა, ფაქ­ტია ისიც, რომ ქვეყ­ნის არც ცალ­კე­ულ დარ­გებ­ში რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის შე­დე­გად
ერ­თი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მხრი­დან ბაზ­რის ან­ტი­მო­ნო­ წარ­მოქ­მ­ნილ მო­ნო­პო­ლი­ურ ერ­თე­უ­ლებს არ შე­ე­
პო­ლი­უ­რი რე­გუ­ლი­რე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბა (სხვადასხვა შა­ლათ ხე­ლი პირ­ვე­ლა­დი სა­მე­ურ­ნეო ერ­თე­უ­ლე­ბის
დო­ზით), არა­სო­დეს არ დამ­დ­გა­რა ეჭ­ვ­ქ­ვეშ. ეკო­ნო­მი­კუ­რი თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სა და ეკო­ნო­მი­კის
სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ო­შ ი კონ­კ უ­რ ენ­ც ი­ი ს პო­ლ ი­ტ ი­კ ის დე­მო­ნო­პო­ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სი­სათ­ვის. ეს ით­ვა­
აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ლი ორ­გა­ნო არ­სე­ბუ­ლი სა­ხით 2014 ლის­წი­ნებ­და სა­ვალ­დე­ბუ­ლო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი
წლის 14 აპ­რი­ლი­დან ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებს. მი­უ­ხე­და­ვად ექ­ს­პერ­ტი­ზის გავ­ლას.
ამი­სა, და­ბე­ჯი­თე­ბით შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ ის მოგ­ვი­ა­ნე­ბით მი­ღე­ბულ იქ­ნა „მონოპოლიური

16 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
საქ­მი­ა­ნო­ბის შეზღუდ­ვი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის გან­ ქვე­ყა­ნა­ში კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­მარ­თ­ლის კონ­ს­ტი­
ვი­თა­რე­ბის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რეს­პუბ­ლი­კის ტუ­ცი­ურ სა­ფუძ­ვ­ლებ­ზე ფორ­მი­რე­ბის პრო­ცესს.
სა­ხელ­მ­წი­ფო საბ­ჭოს 1992 წლის 16 ოქ­ტომ­ბ­რის ამ პე­რი­ოდს უკავ­შირ­დე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში (მეტ–
დეკ­რე­ტი, რი­თაც გა­ნი­საზღ­ვ­რა კონ­კუ­რენ­ცი­ის ნაკ­ლე­ბად და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი) ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი
გან­ვი­თა­რე­ბის, მო­ნო­პო­ლი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის და ორ­გა­ნოს – სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის სა­მი­ნის­ტ­
არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ის თა­ვი­დან როს­თან არ­სე­ბუ­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო
აცი­ლე­ბის, შეზღუდ­ვი­სა და აღ­კ­ვე­თის ორ­გა­ნი­ზა­ ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა,
ცი­უ­ლი და სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი სა­ფუძ­ვ­ლე­ბი. რომ­ლის უფ­როს­საც (ეკონომიკის მი­ნის­ტ­რის წარ­დ­
გარ­და ამი­სა, მი­ღე­ბულ იქ­ნა ,,არაკეთილ­სინ­ გი­ნე­ბით), თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე ნიშ­ნავ­და და ათა­ვი­სუფ­
დი­სიერი რეკ­ლა­მი­სა­გან მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა დაც­ვის ლებ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტი. თა­ვის მხრივ,
შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტის 1995 წლის სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი
მარ­ტ ის №60 ბრძა­ნ ე­ბ უ­ლ ე­ბ ა, რომ­ლ ის სა­ფ უძ­ სამ­სა­ხუ­რი, კა­ნო­ნის შე­სა­ბა­მი­სად, ან­გა­რიშ­ვალ­
ველ­ზეც, მე­წარ­მე­ო­ბის მხარ­და­ჭე­რი­სა და კონ­კუ­ დე­ბუ­ლი იყო სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტის წი­ნა­შე.
რენ­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის, ასე­ვე მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში იყო მი­ღე­ბუ­ლი შემ­დე­გი კა­ნო­
უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის ფუნ­ქ­ცი­ის აღ­ს­რუ­ლე­ბის პა­რა­ ნე­ბი და ქვემ­დე­ბა­რე ნორ­მა­ტი­ულ ­ ი აქ­ტე­ბი:

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლე­ლუ­რად, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის სა­მი­ნის­ტ­ 1) ,,მონოპოლიური საქ­მი­ა­ნო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­
როს (ანტიმონოპოლიური პო­ლი­ტი­კის მთა­ვა­რი სამ­ ცი­ის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი,
მარ­თ­ვე­ლო) სა­რეკ­ლა­მო საქ­მი­ან ­ ო­ბის კონ­ტრ­ ო­ლის 2) ,,მომხმარებელთა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის შე­სა­
ფუნ­ქ­ცი­აც და­ე­კის­რა. ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი და მის­გან გა­მომ­დი­ნა­რე
კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კუ­ლი რე­ ე.წ. ვაჭ­რო­ბი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის ოც­და­ერ­თი წე­სი,
ა­ლი­ზა­ცი­ის ამ საწყის პე­რი­ოდ­ში იყო მი­ღე­ბუ­ლი 3) ,,რეკლამის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი, შე­
სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს რეს­პუბ­ლი­კის მი­ნის­ტრ ­ ­თა კა­ბი­ნე­ სა­ბა­მის ქვემ­დე­ბა­რე ნორ­მა­ტი­ულ აქ­ტებ­თან ერ­თად,
ტის 1995 წლის 26 აპ­რი­ლის №325 დად­გე­ნი­ლე­ბა, 4) სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტის ბრძა­ნე­ბუ­ლე­
რომ­ლის შე­სა­ბა­მი­სად – სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­რებ­ზე კონ­ ბე­ბი:
კუ­რენ­ტუ­ლი გა­რე­მოს უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­სა და მომ­ხ­ 4.1) ,,საქართველოს სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­
მა­რე­ბელ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის მიზ­ნით, მუდ­მი­ვი ლი­ურ სამ­სა­ხურ­თან არ­სე­ბუ­ლი ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­
სა­ხელ­მ­წი­ფო კონ­ტ­რო­ლის ობი­ექ­ტე­ბის გან­საზღ­ უ­რი საბ­ჭოს დე­ბუ­ლე­ბის დამ­ტ­კი­ცე­ბის შე­სა­ხებ“,
ვ­რა (მათი საქ­მი­ა­ნო­ბის შემ­დ­გო­მი რე­გუ­ლი­რე­ბის 4.2) ,,მომხმარებელთა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის უწყე­
მიზ­ნით) სა­ვალ­დე­ბუ­ლო გახ­და. სწო­რედ ამ მიზ­ნით, ბა­თა­შო­რი­სო საბ­ჭოს დე­ბუ­ლე­ბის დამ­ტ­კი­ცე­ბის
,,მონოპოლისტი სა­წარ­მო­ე­ბი­სა და გა­ერ­თი­ა­ნე­ბე­ შე­სა­ხებ“,
ბის სა­ხელ­მ­წი­ფო რე­ეს­ტ­რის შე­სა­ხებ“ დე­ბუ­ლე­ბის 4.3) ,,ბუნებრივ მო­ნო­პო­ლი­ა­თა სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­
(ეკონომიკის სა­მ ი­ნ ის­ტ ­რ ოს გა­დ აწყ­ვ ე­ტ ი­ლ ე­ბ ა) რი­ვი რე­გუ­ლი­რე­ბის მე­ქა­ნიზ­მე­ბის შე­სა­ხებ“,
შე­სა­ბა­მი­სად, მოხ­და პირ­ვე­ლი მო­ნო­პო­ლის­ტე­ბის 4.4) ,,საქართველოს სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­რებ­ზე მო­
გა­მოცხა­დე­ბა და შე­სა­ბა­მის რე­ეს­ტ­რ­ში შეყ­ვა­ნა. ნო­პო­ლი­უ­რი მდგო­მა­რე­ობ ­ ის მქო­ნე ეკო­ნო­მი­კუ­რი
აქ­ვე უნ­და აღი­ნიშ­ნოს ისიც, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში აგენ­ტე­ბის სა­ხელ­მ­წი­ფო რე­ეს­ტ­რის შე­სა­ხებ“,
კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის პირ­ 4.5) ,,საქართველოს სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­
ვე­ლი ეტა­პი და­ემ­თხ­ვა მა­სობ­რი­ვი პრი­ვა­ტი­ზა­ცი­ის ლი­ურ ­ ი სამ­სა­ხუ­რის მი­ერ შე­მოწ­მე­ბის მოწყო­ბის
პრო­ცესს, რის გა­მოც ამ პო­ლი­ტი­კის აღ­ს­რუ­ლე­ბას შე­სა­ხებ“,
დი­დი სიფ­რ­თხი­ლე და წინ­და­ხე­დუ­ლო­ბა სჭირ­დე­ბო­ 5) ,,შესაბამის (კონკრეტულ) სა­სა­ქონ­ლო ბა­ზარ­
და. შე­სა­ბა­მი­სად, თუ დღე­ვან­დე­ლი გა­და­სა­ხე­დი­დან ზე ეკო­ნო­მი­კუ­რი აგენ­ტის (მეწარმე სუ­ბი­ექ­ტის)
ვიმ­ს­ჯე­ლებთ, ცხა­დი­ა, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კონ­ მო­ნო­პო­ლი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბის გან­საზღ­ვ­რის შე­სა­
კუ­რენ­ცი­ის ორ­გა­ნომ (ეკონომიკის სა­მი­ნის­ტ­როს ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­
ცენ­ტ ­რ ა­ლ უ­რ ი აპა­რ ა­ტ ის ში­დ ა სტრუქ­ტ უ­რ უ­ლ ი რი სამ­სა­ხუ­რის უფ­რო­სის 2000 წლის 12 დე­კემ­ბ­რის
ერ­თე­უ­ლე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით), მის წი­ნა­შე მდგარ ამო­ №8/42 ბრძა­ნე­ბა და
ცა­ნებს (ახალი მო­ნო­პო­ლის­ტუ­რი წარ­მო­ნაქ­მ­ნე­ბის 6) ,,სასაქონლო ბაზ­რებ­ზე კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი გა­
და­უშ­ვებ­ლო­ბას და სა­მე­წარ­მეო გა­რე­მოს გა­ჯან­სა­ რე­მოს შე­ფა­სე­ბის მე­თო­დუ­რი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი“
ღე­ბას), მეტ–ნაკ­ლე­ბი წარ­მა­ტე­ბით გა­არ­თ­ვა თა­ვი. – სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რის
მე­ო­რე ეტა­პი: 1996 წლის მე­ო­რე ნა­ხე­ვა­რი - 2002 უფ­რო­სის მი­ერ 1998 წლის 3 დე­კემ­ბერს დამ­ტ­კი­
წლის პირ­ვე­ლი ნა­ხე­ვა­რი. ეს პე­რი­ო­დი ემ­თხ­ვე­ვა ცე­ბუ­ლი ნორ­მა.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 17

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ამ პე­რი­ოდ­ში, ასე­ვე, არა­ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი აღ­ნიშ­ნუ­ლი და სხვა რი­გი გა­რე­მო­ე­ბე­ბის გა­მო,
აქ­ტი­ვო­ბა იქ­ნა გან­ხორ­ცი­ელ ­ ე­ბუ­ლი სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რის საქ­
სა­ხ ელ­მ ­წ ი­ფ ო ან­ტ ი­მ ო­ნ ო­პ ო­ლ ი­უ ­რ ი სამ­ს ა­ხ უ­რ ის მი­ა­ნო­ბა, კონ­კუ­რენ­ცი­ის დაც­ვის კუთხით, ამ პე­რი­
მი­ერ, კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კუ­ლი ოდ­ში გარ­კ­ვე­უ­ლი შე­ფერ­ხე­ბე­ბით მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და.
რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. ამ აქ­ტი­ვო­ბე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, ძი­რი­თა­დი აქ­ცენ­ტი გა­და­ტა­ნი­ლი იყო
შე­დე­გად, მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად იქ­ნა გა­ჯან­სა­ღე­ბუ­ლი მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვი­სა და სა­რეკ­ლა­
ცალ­კე­ულ სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­რებ­ზე კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი მო საქ­მი­ა­ნო­ბის რე­გუ­ლი­რე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბებ­ზე.
გა­რე­მო. ინ­ტენ­სი­უ­რად მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და შე­სა­ბა­მი­ მე­ოთხე ეტა­პი: 2004 წლის დე­კემ­ბე­რი - 2005
სი სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­რე­ბის კვლე­ვა კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი წლის აგ­ვის­ტო. ,,ესაა პე­რი­ო­დი, რო­დე­საც სა­ქარ­
გა­რე­მოს შე­ფა­სე­ბის და დო­მი­ნი­რე­ბუ­ლი/­მო­ნო­პო­ თ­ვე­ლო­ში მოქ­მედ კონ­კუ­რენ­ცი­ის ჩარ­ჩო სა­მარ­
ლი­უ­რი მდგო­მა­რე­ობ ­ ის მქო­ნე ეკო­ნო­მი­კურ აგენ­ტ­ თალ­ში ცვლი­ლე­ბე­ბის გა­ნუ­ხორ­ცი­ე­ლებ­ლად, მოხ­და
თა გა­მოვ­ლე­ნის მიზ­ნით. ამას­თან, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ქვეყ­ნის მთა­ვა­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ის ორ­გა­ნოს რიცხოვ­
ნა­ბი­ჯე­ბი გა­და­იდ­გა რო­გორც მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა ნო­ბის რა­დი­კა­ლუ­რი შემ­ცი­რე­ბა (01.12.2004 წე­ლი),
უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის, ასე­ვე სა­რეკ­ლა­მო საქ­მი­ა­ნო­ბის რი­თაც ფაქ­ტი­უ­რად უარი ეთ­ქ­ვა (აღსრულების
რე­გუ­ლი­რე­ბის კუთხით. ნა­წილ­ში და არა სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო დო­ნე­ზე), 1992
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­ წლი­დან რე­ა­ლი­ზე­ბულ კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კას

რი სამ­სა­ხუ­რის მი­ერ ამ პე­რი­ოდ­ში გა­წე­უ­ლი საქ­მი­ და და­იწყო ინ­ტენ­სი­უ­რი მუ­შა­ობ ­ ა, ახალ ხედ­ვა­ზე
ა­ნო­ბა, საკ­მა­ოდ მა­ღალ დო­ნე­ზე იქ­ნა შე­ფა­სე­ბუ­ლი (ეკონომიკის თა­ვის ნე­ბა­ზე მიშ­ვე­ბის კონ­ცეფ­ცი­
- ევ­რო­პის რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის ა­ზე) და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­მარ­თ­ლის
ბან­კის 1999 წლის ან­გა­რიშ­ში, რო­მე­ლიც ეხე­ბო­და ჩა­მო­სა­ყა­ლი­ბებ­ლად“. [4; გვ. 143] ამის გა­მო სა­ქარ­
პოს­ტ­კო­მუ­ნის­ტურ ქვეყ­ნებ­ში კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­ურ სამ­სა­
ლი­ტი­კის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის სა­კითხებს. ხურს ამ პე­რი­ოდ­ში ახა­ლი საქ­მე­ე­ბის შეს­წავ­ლა არ
მე­სა­მე ეტა­პი: 2002 წლის მე­ო­რე ნა­ხე­ვა­რი - და­უწყია (მიუხედავად იმი­სა, რომ სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო
2004 წლის ნო­ემ­ბე­რი. ესაა პე­რი­ო­დი, რო­დე­საც დო­ნე­ზე ამის უფ­ლე­ბა ჰქონ­და) და ახალ ხედ­ვა­ზე
ქვე­ყ ა­ნ ა­შ ი იწყე­ბ ა ერ­თ ი­ა ­ნ ი ცენ­ტ ­რ ა­ლ ი­ზ ე­ბ უ­ლ ი და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი კონ­კუ­რენ­ცი­ის ჩარ­ჩო კა­ნო­ნის პრო­
კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის მე­ქა­ ექ­ტზ ­ ე მუ­შა­ო­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, მი­სი აქ­ტი­ურ­ ო­ბა
ნიზ­მე­ბის ვიწ­რო დარ­გობ­რივ ჭრილ­ში და­ნა­წევ­რე­ბა შე­მო­ი­ფარ­გ­ლე­ბო­და მიმ­დი­ნა­რე (ადრე დაწყე­ბუ­ლი
(გადანაწილება), რა­საც სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი სა­ფუძ­ და და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი) სა­სა­მარ­თ­ლო და­ვებ­ში ჩარ­
ვე­ლი შე­უქ­მ­ნა ,,დამოუკიდებელი მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ თუ­ლო­ბით.
ლი ორ­გა­ნო­ე­ბის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს კა­ნო­ნის ეს პე­რი­ო­დი სრულ­დე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­
მი­ღე­ბამ. მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­ურ ­ ი სამ­სა­ხუ­რის ლიკ­ვი­და­
აღ­ნიშ­ნუ­ლი კა­ნო­ნის მი­ღე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, ცი­ით (2005 წლის 19 აგ­ვის­ტო).
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნონ­ში ,,მონოპოლიური საქ­მი­ მე­ხუ­თე ეტა­პი: 2005 წლის სექ­ტემ­ბე­რი - 2010
ა­ნო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის შე­სა­ხებ“ შე­ტა­ნი­ლი წლის პირ­ვე­ლი ნა­ხე­ვა­რი. ეს პე­რი­ო­დი იწყე­ბა 2005
იქ­ნა ცვლი­ლე­ბა, რომ­ლის თა­ნახ­მად, ან­ტი­მო­ნო­ წლის 3 ივ­ნი­სის კა­ნო­ნის – ,,თავისუფალი ვაჭ­რო­ბი­
პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რის ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბის არე­ სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის შე­სა­ხებ“ ძა­ლა­ში შეს­ვ­ლი­დან
ა­ლი­დან გა­ვიდ­ნენ რე­გუ­ლი­რე­ბა­დი ეკო­ნო­მი­კის (გამოქვეყნებიდან ორი თვის შემ­დეგ) და სა­ქარ­თ­
სექ­ტო­რე­ბი (ენერგეტიკა; კო­მუ­ნი­კა­ცი­ე­ბი; გა­ზის ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­
მე­უ რ­ნ ე­ო ­ბ ა; ტრან­ს ­პ ორ­ტ ის სფე­რ ო). ამას­თ ან, რის ლიკ­ვი­და­ცი­ი­დან. კონ­კუ­რენ­ცი­ის ახა­ლი ჩარ­ჩო
სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს კა­ნონ­ში ,,სტატისტიკის შე­სა­ხებ“ კა­ნო­ნით გან­საზღ­ვ­რუ­ლი მთე­ლი რი­გი ნორ­მე­ბი არ
2002 წლის დე­კემ­ბერ­ში შე­ტა­ნი­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის მი­ე­სა­და­გე­ბო­და ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით არ­სე­ბულ მო­წი­
თა­ნახ­მად, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო ან­ტი­მო­ნო­ ნა­ვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო პრაქ­ტი­კას. ის არ მო­ი­ცავ­და
პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რი­სათ­ვის მი­უწ­ვ­დო­მე­ლი გახ­და კონ­კუ­რენ­ცი­ის ზო­გა­დი დე­ბუ­ლე­ბე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­
ეკო­ნო­მი­კუ­რი აგენ­ტის სა­მე­წარ­მეო საქ­მი­ან ­ ო­ბის ვან ნა­წილს და მხო­ლოდ სა­ხელ­მ­წი­ფო დახ­მა­რე­ბე­
პირ­ვე­ლა­დი მო­ნა­ცე­მე­ბი (პროდუქციის წარ­მო­ებ ­ ის ბი­სა და მიზ­ნობ­რი­ვი სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო პროგ­რა­მე­ბით
მო­ცუ­ლო­ბა), რაც მი­სი საქ­მი­ა­ნო­ბის (სასაქონლო გან­საზღ­ვ­რუ­ლი თან­ხმ ­ ო­ბის გა­ცე­მის რე­გუ­ლა­ცი­ებს
ბაზ­რე­ბის შეს­წავ­ლი­სა და ამ ბაზ­რებ­ზე არ­სე­ბუ­ლი (კონკურენციის სა­ა­გენ­ტოს­თან შე­თან­ხ­მე­ბის პრო­
კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი გა­რე­მოს შე­ფა­სე­ბის) შე­მა­ფერ­ხე­ ცე­დუ­რებს) ად­გენ­და.
ბელ გა­რე­მო­ე­ბად იქ­ცა. [4; გვ. 142] აქ­ვე უნ­და აღი­ნიშ­ნოს ისიც, რომ მთე­ლი ამ პე­

18 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვერ მო­ხერ­ხ­და სა­ხელ­მ­წი­ფო კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტო­სა და სსიპ სა­ხელ­მ­წი­ფო შეს­
დახ­მა­რე­ბე­ბი­სა და სა­ხელ­მ­წი­ფო მიზ­ნობ­რი­ვი პროგ­ ყიდ­ვე­ბის სა­ა­გენ­ტო­ე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა (შერწყმა).
რა­მე­ბის გა­ცე­მის პრო­ცე­დუ­რის კონ­კუ­რენ­ცი­ის ორ­ მოგ­ვი­ა­ნე­ბით (2012 წლის 8 მა­ისს), მი­ი­ღეს ახა­ლი
გა­ნოს­თან შე­თან­ხ­მე­ბის თა­ო­ბა­ზე, შე­სა­ბა­მი­სი ქვე­ კა­ნო­ნი - ,,თავისუფალი ვაჭ­რო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­
ნორ­მა­ტი­უ­ლი აქ­ტე­ბის მი­ღე­ბა, რის გა­მოც კა­ნო­ნის ცი­ის შე­სა­ხებ“, რი­თაც ამა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის 2005
ეს დე­ბუ­ლე­ბე­ბი პრაქ­ტი­კუ­ლად არ ამოქ­მე­დე­ბუ­ლა. წლის 3 ივ­ნი­სის კა­ნო­ნი გა­უქ­მ­და. ეს ახა­ლი ჩარ­ჩო
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­ სა­კონ­კუ­რენ­ციო სა­მარ­თა­ლი უკ­ვე შე­ი­ცავ­და კონ­
მი­ნის­ტ­როს სა­ხელ­მ­წი­ფო საქ­ვე­უწყე­ბო და­წე­სე­ბუ­ კუ­რენ­ცი­ის ამო­სა­ვალ პრინ­ცი­პებს და მი­სი ცალ­კე­
ლე­ბას - თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის უ­ლი დე­ბუ­ლე­ბე­ბი მეტ­-­ნაკ­ლე­ბად ჰარ­მო­ნი­ზე­ბუ­ლი
სა­ა­გენ­ტოს, შე­სა­ბა­მი­სი სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო ბა­ზის იყო ევ­რო­კავ­ში­რის შე­სა­ბა­მის ნორ­მებ­თან. თუმ­ცა,
არარ­სე­ბო­ბის გა­მო კონ­კ­რე­ტუ­ლი სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­ მთლი­ა­ნო­ბა­ში კა­ნო­ნი იყო ხარ­ვე­ზი­ა­ნი, რის გა­მოც
რის კვლე­ვა და კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი გა­რე­მოს შე­ფა­სე­ბა, ის ვერ უზ­რუნ­ველ­ყოფ­და ჯან­სა­ღი კონ­კუ­რენ­ცი­ის
ამ პე­რი­ოდ­ში, არც ერთ სა­სა­ქონ­ლო ბა­ზარ­ზე არ პრინ­ცი­პე­ბის სრულ­ყო­ფი­ლად დაც­ვას.
ჩა­უ­ტა­რე­ბი­ა. ამ ახა­ლი კა­ნო­ნის მი­ღე­ბი­დან, სსიპ კონ­კუ­რენ­
მე­ექ­ვ­სე ეტა­პი: 2010 წლის მე­ო­რე ნა­ხე­ვა­რი ცი­ის და სა­ხელ­მ­წი­ფო შეს­ყიდ­ვე­ბის სა­ა­გენ­ტოს გა­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

- 2011 წლის დე­კ ემ­ბ ე­რ ი. ამ პე­რ ი­ო დ­შ ი ლიკ­ვ ი­ ყო­ფამ­დე გარ­კვ ­ ე­უ­ლი ობი­ექ­ტუ­რი მი­ზე­ზე­ბის გა­მო,
დი­რ ე­ბ უ­ლ ი იქ­ნ ა სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ოს ეკო­ნ ო­მ ი­კ უ­რ ი ვერ მო­ხერ­ხ­და კა­ნო­ნი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე მი­სა­ღე­ბი
გან­ვი­თა­რე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო საქ­ვე­ ქვემ­დე­ბა­რე ნორ­მა­ტი­უ­ლი აქ­ტე­ბის დამ­ტ­კი­ცე­ბა.
უწყე­ბო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა - თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა სა­სა­ქონ­ლო ბაზ­რებ­ზე კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი გა­რე­მოს
და კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტო და მის ნაც­ვ­ლად, სა­ შე­ფა­სე­ბი­სა და ან­ტი­კონ­კუ­რენ­ტუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბის
ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­რო­ბის ქუდ­ქ­ვეშ შე­იქ­მ­ნა, იმა­ვე გა­მოვ­ლე­ნი­სა და აღ­კ­ვე­თის კუთხით, სსიპ კონ­კუ­
სა­ხელ­წო­დე­ბის სა­ჯა­რო სა­მარ­თლ ­ ის იური­დი­უ­ლი რენ­ცი­ის და სა­ხელ­მ­წი­ფო შეს­ყიდ­ვე­ბის სა­ა­გენ­ტოს
პი­რი. მთავ­რო­ბის მი­ერ დამ­ტ­კი­ცე­ბუ­ლი დე­ბუ­ლე­ სა­თა­ნა­დო კა­ნონ­ქ­ვემ­დე­ბა­რე ბა­ზის უქონ­ლო­ბის
ბის შე­სა­ბა­მი­სად, სსიპ თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა გა­მო, მთე­ლი მეშ­ვი­დე ეტა­პის გან­მავ­ლო­ბა­ში პრაქ­
და კონ­კ უ­რ ენ­ც ი­ი ს სა­ა ­გ ენ­ტ ოს ამო­ც ა­ნ ად გა­ნ ი­ ტი­კუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა არ გა­ნუ­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­ა. [5; გვ.
საზღ­ვ­რა კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის ყოვ­ლის­მომ­ 29-30]
ც­ვე­ლი სტრა­ტე­გი­ის შე­მუ­შა­ვე­ბა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მერ­ვე ეტა­პი: 2014 წლის აპ­რი­ლი - 2020 წლის
მთავ­რო­ბა­ში წარ­დ­გე­ნა. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­აგ ­ ენ­ტოს ოქ­ტომ­ბე­რი. ეს პე­რი­ო­დი ჩარ­ჩო სა­კონ­კუ­რენ­ციო
საქ­მი­ა­ნო­ბა მხო­ლოდ ამ სტრა­ტე­გი­ის პრო­ექ­ტ­ზე სა­მარ­თალ­ში არ­სე­ბუ­ლი ხარ­ვე­ზე­ბის გა­მოს­წო­რე­
მუ­შა­ო­ბით შე­მო­ი­ფარ­გ­ლე­ბო­და, რის გა­მოც, მას ბით (შესაბამისი სა­კა­ნონ­მდ ­ ებ­ლო ცვლი­ლე­ბე­ბის
მთე­ლი ამ პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში ფაქ­ტი­უ­რად შე­ტა­ნით) და და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ჯა­რო სა­მარ­თ­ლის
სხვა აქ­ტი­ვო­ბე­ბი არ გა­ნუ­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­ა. უფ­რო იური­დი­უ­ლი პი­რის - სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს
მე­ტიც, ის შე­სა­ბა­მის ბაზ­რებ­ზე ან­ტი­კონ­კუ­რენ­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბით იწყე­ბა (2014 წლის 14 აპ­რი­ლი).
ტუ­ლ ი ქმე­დ ე­ბ ე­ბ ის გა­მ ოვ­ლ ე­ნ ი­ს ა და აღ­კ ­ვ ე­თ ის ამას­თან, კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­მარ­თალ­ში შე­ტა­ნი­
საქ­მი­ა­ნო­ბას ვერც გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლებ­და, რად­გა­ნაც ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, კონ­კუ­რენ­ცი­ის
მოქ­მე­დი ჩარ­ჩო კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­მარ­თა­ლი ამას სა­ა­გენ­ტოს მი­ერ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი და მი­ღე­ბუ­ლი იყო
არ ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და. შემ­დე­გი კა­ნონ­ქ­ვემ­დე­ბა­რე ნორ­მა­ტი­ულ ­ ი აქ­ტე­ბი:
თა­ვის მხრივ, სსიპ თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა და 1) ,,განცხადებისა და სა­ჩივ­რის ფორ­მე­ბის, მა­თი
კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს მი­ერ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი წარ­დ­გე­ნის წე­სი და გან­ცხა­დე­ბი­სა და სა­ჩივ­რის და­
სტრა­ტე­გია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­რო­ბის 2010 წლის საშ­ვე­ბა­დო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი პრო­ცე­დუ­რე­ბი
3 დე­კემ­ბ­რის №1551 გან­კარ­გუ­ლე­ბით მი­ი­ღეს, რის და ვა­დე­ბი“,
შემ­დეგ, ფაქ­ტი­უ­რად, სა­ა­გენ­ტომ თა­ვი­სი უფ­ლე­ბა­ 2) ,,თანამშრომლობის პროგ­რა­მის გავ­რ­ცე­ლე­
მო­სი­ლე­ბა ამო­წუ­რა. [7; გვ. 315-316] ბი­სა და პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბი­სა­გან გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის
მეშ­ვი­დე ეტა­პი: 2012 წლის იან­ვა­რი - 2014 წლის გა­მო­ყე­ნე­ბის წე­სის დამ­ტ­კი­ცე­ბის თა­ო­ბა­ზე“,
მარ­ტი. ამ პე­რი­ოდ­ში კონ­კუ­რენ­ცი­ის ჩარ­ჩო კა­ნონ­ 3) ,,ბაზრის ანა­ლი­ზის მე­თო­დუ­რი მი­თი­თე­ბე­ბის
ში (,,თავისუფალი ვაჭ­რო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის დამ­ტ­კი­ცე­ბის თა­ობ ­ ა­ზე“,
შე­სა­ხებ“) ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­ტა­ნის (კონკურენციის 4) ,,კონცენტრაციის შე­სა­ხებ შეტყო­ბი­ნე­ბის
ზო­გა­დი პრინ­ცი­პე­ბის მას­ში ასახ­ვის) გა­რე­შე 2012 წარ­დ­გე­ნი­სა და გან­ხილ­ვის წე­სის დამ­ტ­კი­ცე­ბის
წლის იან­ვ­რი­დან ჩა­ტარ­და მე­ქა­ნი­კუ­რად სსიპ კონ­ შე­სა­ხებ“,

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 19

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
5) ,,საქმის მოკ­ვ­ლე­ვის წე­სი­სა და პრო­ცე­დუ­რის რე­გუ­ლი­რე­ბა­დი სფე­როს მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი ორ­
დამ­ტ­კი­ცე­ბის თა­ო­ბა­ზე“, გა­ნო­ე­ბის თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის ფარ­გ­ლე­ბის არა­ე­ფექ­
6) მთავ­რო­ბის დად­გე­ნი­ლე­ბე­ბი: ტუ­რო­ბა და გა­უმ ­ არ­თა­ვო­ბა,
6.1) ,,ინდივიდუალური სა­ხელ­მ­წი­ფო დახ­მა­ გ) კონ­ცენ­ტ­რა­ცი­ის მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი ნორ­მე­
რე­ბის უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო ოდე­ნო­ბი­სა და სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო ბის არა­ე­ფექ­ტუ­რო­ბა,
დახ­მა­რე­ბის გა­ცე­მის ზო­გა­დი წე­სის დამ­ტ­კი­ცე­ბის დ) სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის, ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი
შე­სა­ხებ“ და რეს­პუბ­ლი­კის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის და ად­გი­ლობ­რი­ვი
6.2) ,,კონკურენციის შემ­ზღუდ­ვე­ლი ხელ­შეკ­რუ­ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ორ­გა­ნოს მი­ერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­
ლე­ბის აკ­რ­ძალ­ვი­დან გა­მო­ნაკ­ლი­სე­ბის შე­სა­ხებ“. ლი ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­უ­ლი წარ­მო­ე­ბის პრო­ცე­დუ­რუ­ლი
მოგ­ვი­ან ­ ე­ბით, მი­ღე­ბუ­ლი იქ­ნა რი­გი გზამ­კვ ­ ­ლე­ სა­კითხე­ბის და ვა­დე­ბის არას­რულ­ყო­ფი­ლე­ბა,
ვე­ბი და სა­ინ­ფორ­მა­ციო ხა­სი­ა­თის დო­კუ­მენ­ტე­ბი. ე) არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ის ფაქ­
კა­ნონ­ქ­ვემ­დე­ბა­რე ნორ­მა­ტი­უ­ლი აქ­ტე­ბის მი­ღე­ ტის და­დას­ტუ­რე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში (კანონის მე-113
ბის შემ­დეგ სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­აგ ­ ენ­ტომ და­იწყო მუხ­ლი) სან­ქ­ცი­ის გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნებ­ლო­ბა,
ინ­ტენ­სი­უ­რი მუ­შა­ო­ბა კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­მარ­თ­ლის ვ) სა­ა­გენ­ტოს ერ­თ­პი­როვ­ნუ­ლი მმარ­თ­ვე­ლო­ბის
აღ­ს­რუ­ლე­ბის ყვე­ლა მი­მარ­თუ­ლე­ბით. შე­სა­ბა­მი­სად, კო­ლე­გი­ლა­უ­რი მმარ­თ­ვე­ლო­ბით ჩა­ნაც­ვლ ­ ე­ბა და
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

გან­ცხა­დე­ბის, სა­ჩივ­რის თუ სა­კუ­თა­რი ინ­ცი­ა­ტი­ვის კა­ნო­ნის აღ­ს­რუ­ლე­ბის სხვა­დას­ხ­ვა მე­ქა­ნიზ­მე­ბის,

სა­ფუძ­ველ­ზე სა­ა­გენ­ტოს მი­ერ ამ პე­რი­ოდ­ში (ჯამში, ტერ­მი­ნო­ლო­გი­ის და აშ. გა­მარ­თ­ვა და დახ­ვე­წა. [22]
სამ ათე­ულ­ზე მე­ტი საქ­მე) იყო შეს­წავ­ლი­ლი - დო­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ხარ­ვე­ზე­ბის გა­მოს­წო­რე­ბის მიზ­
მი­ნი­რე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის ბო­რო­ტად გა­მო­ყე­ ნით, კა­ნონ­ში შე­ტა­ნი­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­დე­გად,
ნე­ბის გა­მოვ­ლე­ნი­სა და აღ­კ­ვე­თის, კონ­კუ­რენ­ცი­ის შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ ქვე­ყა­ნა­ში მოქ­მე­დი კონ­კუ­
შემ­ზღუდ­ვე­ლი შე­თან­ხ­მე­ბუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბის გა­მოვ­ რენ­ცი­ის ჩარ­ჩო კა­ნო­ნი, შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში მო­ვი­და
ლე­ნი­სა და აღ­კვ ­ ე­თის, არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რი კონ­ (ჰარმონიზირებულ იქ­ნა) მო­წი­ნა­ვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო
კუ­რენ­ცი­ის ფაქ­ტე­ბის გა­მოვ­ლე­ნი­სა და აღ­კ­ვე­თის, პრაქ­ტი­კას­თან, რაც თა­ვის მხრივ, გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სებს
ასე­ვე სა­ხელ­მ­წი­ფო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის, ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი (აამაღლებს) ქვეყ­ნის კონ­კუ­რენ­ცი­ის ეროვ­ნუ­ლი
რეს­პუბ­ლი­კის ხელ­სუფ­ლე­ბი­სა და მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ სა­ა­გენ­ტოს მუ­შა­ობ ­ ის ხა­რისხს.
ტე­ტის ორ­გა­ნოს მი­ერ კონ­კუ­რენ­ცი­ის შეზღუდ­ვის ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში გა­და­იდ­გა­/იდ­გ­მე­ბა პირ­ვე­ლი
ფაქ­ტე­ბის გა­მოვ­ლე­ნი­სა და აღ­კ­ვე­თის კუთხით. [21] ნა­ბი­ჯე­ბი, ქვე­ყა­ნა­ში, ან­ტი­დემ­პინ­გუ­რი პო­ლი­ტი­კის
ასე­ვ ე, მიმ­დ ი­ნ ა­რ ე­ო ბ­დ ა მო­ს ა­ლ ოდ­ნ ე­ლ ი კონ­ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბი­სა და მი­სი პრაქ­ტი­კა­ში და­ნერ­გ­ვის
ცენ­ტ ­რ ა­ც ი­ი ს შე­ს ა­ხ ებ სა­ა ­გ ენ­ტ ო­შ ი შე­მ ო­ს უ­ლ ი კუთხით. კერ­ძოდ, დემ­პინ­გუ­რი იმ­პორ­ტი­სა­გან ად­
შეტყო­ბი­ნე­ბე­ბის (თხუთმეტამდე შეტყო­ბი­ნე­ბა) გი­ლობ­რი­ვი ინ­დუს­ტ­რი­ის­თ­ვის მი­ყე­ნე­ბუ­ლი ან­/­და
და სა­აგ ­ ენ­ტოს­თან შე­სა­თან­ხ­მე­ბე­ლი სა­ხელ­მ­წი­ფო შე­საძ­ლო ზი­ა­ნის მი­ყე­ნე­ბი­სა­გან დაც­ვის მიზ­ნით,
დახ­მა­რე­ბე­ბის (ორი გან­ცხა­დე­ბა) კონ­კუ­რენ­ტულ 2020 წლის ივ­ლის­ში მი­ღე­ბუ­ლი კა­ნო­ნი ,,ვაჭრობაში
გარ­მოს­თან თავ­სე­ბა­დო­ბის სა­კითხე­ბის გან­ხილ­ვა ან­ტი­დემ­პინ­გუ­რი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის შე­მო­ღე­ბის შე­სა­
და შე­სა­ბა­მი­სი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბის მომ­ზა­დე­ბა. ხებ“, ამოქ­მედ­და 2021 წლის 1 იან­ვრ ­ ი­დან და მი­სი
მეცხ­რე ეტა­პი: 2020 წლის ნო­ემ­ბე­რი - 2021 წლის აღ­ს­რუ­ლე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
1 ივ­ნი­სი. ეს პე­რი­ოდ ­ ი იწყე­ბა - ,,კონკურენციის შე­სა­ კონ­კუ­რენ­ცი­ის ეროვ­ნულ სა­ა­გენ­ტო­ში შე­იქ­მ­ნა ან­
ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნონ­ში შე­ტა­ნი­ლი ცვლი­ლე­ბე­ ტი­დემ­პინ­გუ­რი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტი.
ბით (ძირითადი ნა­წი­ლი ძა­ლა­ში შე­ვი­და 2020 წლის [21; ჩვენს შე­სა­ხებ; სტრუქ­ტუ­რა]
4 ნო­ემ­ბ­რი­დან). კონ­კუ­რენ­ცი­ის ჩარ­ჩო კა­ნონ­ში ასე­ვ ე, კონ­კ უ­რ ენ­ც ი­ი ს ეროვ­ნ უ­ლ ი სა­ა ­გ ენ­
შე­სა­ტა­ნი ცვლი­ლე­ბე­ბის პა­კე­ტი მომ­ზა­დე­ბუ­ლი იყო ტოს ცენ­ტ­რა­ლუ­რი აპა­რა­ტის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში
ევ­რო­კავ­ში­რის მი­ერ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი პრო­ექ­ტის 2021 წლის 1 იან­ვრ ­ ი­დან ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებს და­ვე­
(,,საქართველოს კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს მხარ­ ბის გან­ხილ­ვის საბ­ჭოს აპა­რა­ტი. ის ემ­სა­ხუ­რე­ბა
და­ჭე­რა“) ფარ­გ­ლებ­ში და მას უნ­და აღ­მო­ეფხ­ვ­რა კა­ ,,სახელმწიფო შეს­ყ იდ­ვ ე­ბ ის შე­ს ა­ხ ებ“ სა­ქ არ­თ ­
ნონ­ში არ­სე­ბუ­ლი, პრობ­ლე­მუ­რად მიჩ­ნე­უ­ლი ისე­თი ვე­ლოს კა­ნონ­ში 2020 წლის ივ­ლის­ში შე­ტა­ნი­ლი
სა­კითხე­ბი, რო­გო­რი­ცა­ა: ცვლი­ლე­ბე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე შექ­მ­ნილ, და­მო­უ­კი­
ა) კა­ნონ­დარ­ღ­ვე­ვის შეს­წავ­ლის პრო­ცეს­ში კა­ დე­ბელ ორ­გა­ნოს - სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო შეს­ყიდ­ვებ­თან
ნონ­მ­დებ­ლო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი აღ­ს­რუ­ლე­ბის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ვე­ბის გან­ხილ­ვის საბ­ჭოს. თა­ვის
მე­ქა­ნიზ­მე­ბის არას­რულ­ყო­ფი­ლე­ბა, მხრივ, ,,1) საბ­ჭო არის ამ კა­ნო­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე
ბ) კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტო­სა და ეკო­ნო­მი­კის შექ­მ­ნი­ლი, მი­უ­კერ­ძო­ებ ­ ე­ლი და და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი

20 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ორ­გა­ნო, რომ­ლის მი­ზა­ნია და­ვე­ბის ამა­ვე კა­ნო­ნის დაც­ვის შე­სა­ხებ“ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბის შემ­დეგ
შე­სა­ბა­მი­სად, სწრა­ფად, ეფექ­ტი­ა­ნად და სა­მარ­თ­ (ინიცირებულია სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტ­ში 2020
ლი­ან ­ ად გა­დაწყ­ვე­ტა, 2) საბ­ჭო გან­ცალ­კე­ვე­ბუ­ლია წლის და­საწყი­სი­დან), ვფიქ­რობთ, რომ წეს­რი­გის­
ყვე­ლა ორ­გა­ნოს­გან­/­პი­რის­გან, თა­ვის საქ­მი­ა­ნო­ /­კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კა­ში რე­ა­ლი­
ბა­ში და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლია და ემორ­ჩი­ლე­ბა მხო­ლოდ ზა­ცი­ის პრო­ცეს­ში და­იწყე­ბა ახა­ლი მე­თერ­თ­მე­ტე
კა­ნონს, 3) საბ­ჭოს რეგ­ლა­მენტს დად­გე­ნი­ლე­ბით ეტა­პი, სა­დაც სხვა მნიშ­ვნ ­ ე­ლო­ვან ფუნ­ქ­ცი­ებ­თან
ამ­ტ­კი­ცებს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­რო­ბა, 4) საბ­ჭოს ერ­თად კონ­კუ­რენ­ცი­ის ეროვ­ნუ­ლი სა­ა­გენ­ტოს კომ­
თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე არა­უგ­ვი­ა­ნეს ყო­ვე­ლი წლის 1 მარ­ პე­ტენ­ცია და უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა­ნი გავ­რც ­ ელ­დე­ბა
ტი­სა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პარ­ლა­მენტს, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა დაც­ვის ნა­წილ­ზეც. შე­სა­ბა­მი­სად,
პრე­მი­ერ­-მ ­ ი­ნის­ტ­რ­სა და სა­ა­გენ­ტოს წა­რუდ­გენს ამ უფ­ლე­ბე­ბის უკეთ დაც­ვის მიზ­ნით, კონ­კუ­რენ­
საბ­ჭოს გა­სუ­ლი წლის საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­ ცი­ის ეროვ­ნულ სა­ა­გენ­ტოს მო­უ­წევს წარ­მო­მად­
მა­ცი­ას ...“ [9, მუხ­ლი 232]. რო­გორც ვხე­დავთ, ერ­თის გენ­ლე­ბის ინ­ს­ტი­ტუ­ტის გა­ფარ­თო­ე­ბა და აჭა­რის
მხრივ, სა­ხელ­მ­წი­ფო შეს­ყიდ­ვე­ბის სფე­რო­ში და­ვე­ ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის წარ­მო­მად­გენ­ლის
ბის გან­მ­ხილ­ვე­ლი საბ­ჭო არის გან­ცალ­კე­ვე­ბუ­ლი, მსგავ­სად, სხვა რე­გი­ო­ნებ­შიც გახ­დე­ბა სა­ჭი­რო მი­
და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი ორ­გა­ნო, ხო­ლო მე­ო­რეს მხრივ, სი შე­მო­ღე­ბა.

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ის აპა­რა­ტი, რო­მე­ლიც ამ საბ­ჭოს ემ­სა­ხუ­რე­ბა არის
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კონ­კუ­რენ­ცი­ის ეროვ­ნუ­ლი სა­ა­გენ­ დასკვნა
ტოს სტრუქ­ტუ­რის შე­მად­გე­ნე­ლი ნა­წი­ლი. [21; ჩვენს ყო­ვე­ლი­ვე ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე,
შე­სა­ხებ; სტრუქ­ტუ­რა] იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ კონ­კუ­რენ­ცი­ის კა­ნონ­
მე­ა­თე ეტა­პი: 2021 წლის 1 ივ­ნი­სის შემ­დ­გო­მი მ­დებ­ლო­ბის და მი­სი აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ლი ინ­ს­ტი­ტუ­ტის
პე­რი­ო­დი - ,,მომხმარებლის უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის შე­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტებ­თან შე­სა­ბა­მი­სო­ბის
სა­ხებ“ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბამ­დე. ჩვე­ნი აზ­რით, დო­ნე არის ქვე­ყა­ნა­ში სა­ბაზ­რო ურ­თი­ერ­თო­ბის
მას შემ­დეგ რაც სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კონ­კუ­რენ­ცი­ის ხა­რ ის­ხ ის გან­მ ­ს აზღ­ვ ­რ ე­ლ ი, შე­ი ძ­ლ ე­ბ ა ით­ქ ­ვ ას,
ეროვ­ნუ­ლი სა­ა­გენ­ტო მარ­თ­ვის ორ­გა­ნო გახ­დე­ბა რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში კონ­კუ­რენ­ცი­ის კა­ნონ­მდ ­ ებ­
კო­ლე­გი­ა­ლუ­რი, მოხ­დე­ბა კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­ ლო­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის კუთხით გა­წე­უ­ლი საქ­მი­ა­
კის აღ­ს­რუ­ლე­ბის ახალ მე­ათ ­ ე ეტაპ­ზე გა­დას­ვ­ლა. ნო­ბა (დაწყებული 1992 წლი­დან), მთლი­ან ­ ო­ბა­ში,
,,კონკურენციის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნის გა­მომ­დი­ნა­რე ფაქ­ტობ­რი­ვი გა­რე­მო­ე­ბე­ბი­დან, რიგ
მე-171 მუხ­ლის ახა­ლი რე­დაქ­ცი­ა, რო­მე­ლიც სწო­ შემ­თხ­ვე­ვებ­ში იყო წარ­მა­ტე­ბუ­ლი, ხო­ლო რიგ შემ­
რედ სა­აგ ­ ენ­ტოს მარ­თ­ვის კო­ლე­გი­ა­ლურ მო­დელ­ზე თხ­ვე­ვებ­ში - წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი.
გა­დას­ვ­ლას ით­ვა­ლის­წი­ნებს, ძა­ლა­ში შე­დის 2021 ამ­დე­ნად, თუ წლე­ბის მი­ხედ­ვით სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში
წლის 1 ივ­ნი­სი­დან. ამ ცვლი­ლე­ბის ძა­ლა­ში შეს­ვ­ლის რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი წეს­რი­გის­/ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი/­
მო­მენ­ტი­დან, სა­ა­გენ­ტოს მმარ­თ­ვე­ლი/­ხელ­მ­ძღ­ვა­ კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბას შე­ვა­ფა­
ნე­ლი იქ­ნე­ბა არა თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე (როგორც ეს დღეს სებთ, და­ვი­ნა­ხავთ, რომ ყვე­ლა­ზე მე­ტად ის საწყის
არის), არა­მედ, პარ­ლა­მენ­ტის მი­ერ (საჯარო კონ­ და ბო­ლო პე­რი­ოდ­შია გა­მორ­ჩე­ულ ­ ი. ანუ, პირ­ვე­ლი,
კურ­სის გზით) ხუ­თი წლის ვა­დით არ­ჩე­უ­ლი, ხუთ მე­ორ­ ე, მერ­ვე და მეცხ­რე ეტა­პი - ქარ­თუ­ლი სა­კონ­
წევ­რი­ა­ნი საბ­ჭო. ასე­ვე, ამ პე­რი­ო­დი­დან შე­მო­დის კუ­რენ­ციო სა­მარ­თ­ლის პრაქ­ტი­კუ­ლი რე­ა­ლი­ზა­ცი­
აღ­მას­რუ­ლე­ბე­ლი დი­რექ­ტო­რის თა­ნამ­დე­ბო­ბაც, ის პრო­ცეს­ში, ნამ­დ­ვი­ლად შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ით­ვა­ლოს
რო­მელ­საც ღია კონ­კურ­ს ის წე­ს ით, ხუ­თი წლის წარ­მ ა­ტ ე­ბ უ­ლ ად (ნაწილობრივ წარ­მ ა­ტ ე­ბ უ­ლ ად
ვა­დით თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე ნიშ­ნავს და თა­ნამ­დე­ბო­ მა­ინც). ასე­ვე, თა­მა­მად შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ მო­
ბი­დან ათა­ვი­სუფ­ლებს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს პრე­მი­ერ­- სა­ლოდ­ნე­ლი ინ­სტ ­ ი­ტუ­ცი­უ­რი ცვლი­ლე­ბის შემ­დ­გომ
-­მი­ნის­ტ­რი. კი­დევ უფ­რო წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა კონ­კუ­რენ­ცი­ის
მე­თერ­თ­მე­ტე ეტა­პი: ,,მომხმარებლის უფ­ლე­ პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კუ­ლი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სი
ბე­ბის დაც­ვის შე­სა­ხებ“ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბის ქვე­ყა­ნა­ში, რაც კი­დევ უფ­რო და­ცულს და მიმ­ზიდ­
შემ­დ­გო­მი პე­რი­ოდ ­ ი. ,,მომხმარებლის უფ­ლე­ბე­ბის ველს გახ­დის ბიზ­ნეს გა­რე­მოს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 21

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
გამოყენებული ლიტერატურა:

1. გო­გი­აშ­ვი­ლი შ., კონ­კუ­რენ­ცის ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ლი­ტი­კა და სა­კა­ნონ­მდ ­ ებ­ლო პრაქ­

ტი­კა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, თბ., ,,ინოვაცია“ 2009;
2. ლა­ფა­ჩი ქ., კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კა და დარ­გობ­რი­ვი რე­გუ­ლი­რე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­
ლო­ში, თბ., ,,ნეკერი“, 2012;
3. მგე­ლა­ძე ლ., კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის გა­მოწ­ვე­ვე­ბი და მი­სი სრულ­ყო­ფის გზე­ბი,
თბ., ,,იურისტების სამ­ყა­რო“, 2020;
4. ფე­ტე­ლა­ვა ს., კონ­კუ­რენ­ცი­ის თე­ორ ­ ია და ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი რე­გუ­ლი­რე­ბა სა­
ქარ­თ­ვე­ლო­ში, თბ., ,,ლოი“, 2007;
5. ფე­ტე­ლა­ვა ს., კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის პრაქ­ტი­კუ­ლი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის 25 წე­ლი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ჟურ­ნა­ლი ,,ახალი ეკო­ნო­მის­ტი“, №4, 2016 წე­ლი, გვ. 26-32;
6. წე­რე­თე­ლი გ., ფე­ტე­ლა­ვა ს., შა­ბუ­რიშ­ვი­ლი დ., სა­ქარ­თ­ვე­ლოს თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­
ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს მი­ერ გა­წე­უ­ლი მუ­შა­ო­ბის ან­გა­რი­ში, თ., ,,ლოი“, 2009;
7. ხა­დუ­რი ნ., ფე­ტე­ლა­ვა ს., ეკო­ნო­მი­კუ­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ის პო­ლი­ტი­კის იმ­პ­ლე­მენ­ტა­ცია
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, პირ­ვე­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მეც­ნი­ე­რო-­პ­რაქ­ტი­კუ­ლი კონ­ფე­რენ­ცია -

,,კონკურენციის პო­ლი­ტი­კა: თა­ნა­მედ­რო­ვე ტენ­დენ­ცი­ე­ბი და გა­მოწ­ვე­ვე­ბი“, თბ., 17-18
ნო­ემ­ბე­რი, 2017, გვ. 311-319;
8. ,,კონკურენციის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი (კოდიფიცირებული ვერ­სი­ა);
9. ,,სახელმწიფო შეს­ყიდ­ვე­ბის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი (კოდიფიცირებული
ვერ­სი­ა);
10. ,,ვაჭრობაში ან­ტი­დემ­პინ­გუ­რი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის შე­სა­ხებ“ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი
(კოდიფიცირებული ვერ­სი­ა;
11. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რის მი­ერ 2002-2003
წლის პირ­ველ ნა­ხე­ვარ­ში გა­წე­ულ ­ ი საქ­მი­ა­ნო­ბის ან­გა­რი­ში, თბ., ,,არადანი“, 2003;
12. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს­თან არ­სე­ბუ­ლი სა­
ხელ­მწ ­ ი­ფო საქ­ვე­უწყე­ბო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის - თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის
სა­აგ
­ ენ­ტოს 2006 წლის ან­გა­რი­ში, თბ., ,,ლოი“, 2007;
13. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს­თან არ­სე­ბუ­ლი სა­
ხელ­მწ ­ ი­ფო საქ­ვე­უწყე­ბო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის - თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბი­სა და კონ­კუ­რენ­ცი­ის
სა­აგ
­ ენ­ტოს 2007 წლის ან­გა­რი­ში, თბ., ,,ლოი“, 2008;
14. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ი­სა და სა­ხელ­მ­წი­ფო შეს­ყიდ­ვე­ბის სა­ა­გენ­ტოს 2011 წლის საქ­
მი­ან
­ ო­ბის ან­გა­რი­ში, თბ., ,,Exclusive Print +“, 2012;
15. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2014 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
16. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2015 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
17. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2016 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
18. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2017 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
19. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2018 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
20. სსიპ კონ­კუ­რენ­ცი­ის სა­ა­გენ­ტოს 2019 წლის ან­გა­რი­ში, www.competition.ge
21. www.competition.ge
22. Info.parliament.ge/file/1/BellReviewContenty/224612

22 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
CIRCULAR ECONOMY AS SUSTAINABLE
DEVELOPMENT PARADIGM

Lasha Tabatadze,
Doctor of Business Administration,
E-Mail: [email protected],
Cell: (+995) 599237799

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ABSTRACT
The article reviews the importance and evolution of circular economics. It
describes an economic system in which the most efficient consume of natural
resources and the value of products/materials is preserved through their cyclic
consumption, while the harmful effects of economic activities on the environment
and human health are reduced. The article deeply describes indicative phases of
Circular Economy projects, presents the research result evaluation, critical findings
and important recommendations.
Keywords: Circular economy, Circular eco-system.

ცირკულარული ეკონომიკა, როგორც

მდგრადი განვითარების პარადიგმა
ლაშა ტაბატაძე,
ბიზნესის ადმინისტრირების დოქტორი,
ელ.ფოსტა: [email protected],
მობ: (+995) 599237799

აბსტრაქტი

სტა­ტი­ა­ში გან­ხი­ლუ­ლი­ა, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა და ევო­ლუ­

ცი­ა. და­ხა­სი­ა­თე­ბუ­ლია ეკო­ნო­მი­კუ­რი სის­ტე­მა, რო­მელ­შიც ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სე­ბის
ყვე­ლა­ზე ეფექ­ტი­ა­ნად მოხ­მა­რე­ბა, მა­სა­ლე­ბი­სა და პრო­დუქ­ცი­ის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა
შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლია მა­თი წრებ­რუნ­ვით მოხ­მა­რე­ბის გზით, ხო­ლო ეკო­ნო­მი­კუ­რი
საქ­მი­ა­ნო­ბის მავ­ნე ზე­მოქ­მე­დე­ბა გა­რე­მო­სა და ადა­მი­ა­ნის ჯან­მ­რთ­ ე­ლო­ბა­ზე შემ­ცი­
რე­ბუ­ლი­ა. სიღ­რ­მი­სე­უ­ლად აღ­წე­რი­ლია ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის პრო­ექ­ტე­ბის
ინ­დი­კა­ტო­რუ­ლი ფა­ზე­ბი. შე­ფა­სე­ბუ­ლია კვლე­ვის შე­დე­გე­ბი და წარ­მოდ­გე­ნი­ლია
კრი­ტი­კუ­ლი დას­კვ ­ ­ნე­ბი და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი რე­კო­მენ­და­ცი­ებ
­ ი.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო-­სის­ტე­მა.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 23

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
შესავალი არის: ჩი­ნე­თი, იაპო­ნი­ა, დი­დი ბრი­ტა­ნე­თი, კა­ნა­და,
აღ­სა­ნი­შან­ვი­ა, რომ ევ­რო­კავ­ში­რის ეკო­ნო­მი­კუ­ შვე­დე­თი და ფი­ნე­თი. ევ­რო­კო­მი­სი­ამ ცო­ტა ხნის წინ
რი პო­ლი­ტი­კით, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა აღი­ა­ და­ად­გი­ნა, რომ ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის ტი­პის
რე­ბუ­ლია რო­გორც გზა, რო­მე­ლიც ეკო­ნო­მი­კი­სა და ეკო­ნო­მი­კურ­მა გარ­დაქ­მ­ნებ­მა შე­იძ­ლე­ბა შექ­მ­ნას
გა­რე­მოს ერ­თ­გვ ­ ა­რი სიმ­ბი­ო­ზით, გა­ე­როს მდგრა­დი 600 მი­ლი­არ­დი ევ­როს ოდე­ნო­ბის წლი­უ­რი ეკო­ნო­მი­
გან­ვი­თა­რე­ბის მიზ­ნე­ბის (SDG) ნა­წი­ლის მიღ­წე­ვის კუ­რი მო­გე­ბა, მხო­ლოდ ევ­რო­კავ­ში­რის წარ­მო­ე­ბის
სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის სექ­ტო­რის­თ­ვის. [10, 7-12]
მიდ­გო­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია სამ­რეწ­ თა­ვის­მ­ხ­რივ, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის კონ­
ვე­ლო ნარ­ჩე­ნე­ბის შეკ­ვე­ცა, სა­ში­ში ნივ­თი­რე­ბე­ბე­ბის ცეფ­ცია სა­თა­ვეს იღებს 1970 წლე­ბის ბო­ლო­დან.
წარ­მო­ე­ბი­სა და მა­თი ზე­მოქ­მე­დე­ბის შემ­ცი­რე­ბა და მკვლე­ვა­რე­ბი Andersen და Ghisellini – (1979), ცირ­
კლი­მა­ტუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის შერ­ბი­ლე­ბა­ში წვი­ლის კუ­ლა­რუ­ლი კონ­ცეფ­ცი­ის შე­მო­ღე­ბას უკავ­ში­რე­ბენ
შე­ტა­ნა. ევ­რო­კავ­ში­რი ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კას მეც­ნი­ე­რე­ბის Pearce და Turner-(1970), სა­ხე­ლებს.
გა­ნი­ხი­ლავს, რო­გორც შე­სა­ლებ­ლო­ბას რე­სურ­სე­ ისი­ნი ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კას აღ­წე­რენ, რო­
ბით ღა­რი­ბი ევ­რო­პის­თვ ­ ის ჰქონ­დეს წვდო­მა სა­სი­ გორც ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სე­ბის ეკო­ნო­მი­კა­ზე ერ­თ­
ცოცხ­ლო რე­სურ­სებ­ზე, შე­ინ ­ არ­ჩუ­ნოს გლო­ბა­ლუ­რი გ­ვა­რი ზე­გავ­ლე­ნის პრო­ცესს, იკ­ვ­ლე­ვენ რა წრფი­ვი
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ა­ნო­ბა და უზ­რუნ­ველ­ყოს მა­ღა­ლი ეკო­ნო­მი­კის სის­ტე­მებს. ყუ­რადღე­ბას იქ­ცევს ასე­ვე

ხა­რის­ხის გა­რე­მო ევ­რო­პა­სა და მსოფ­ლი­ო­ში. მეც­ნი­ე­რის Boulding – (1980), ნაშ­რო­მი, სა­დაც მი­წა
ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­დას­ვ­ლა წარ­ აღ­წე­რი­ლი­ა, რო­გორც ჩა­კე­ტი­ლი წრი­ულ ­ ი სის­ტე­მა,
მო­ე­ბი­სა და მოხ­მა­რე­ბის მე­თო­დე­ბის ძირ­ფეს­ვი­ან შეზღუ­დუ­ლი ასი­მი­ლა­ცი­ურ ­ ი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბით
ცვლი­ლე­ბას მო­ითხოვს. ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კა­ და გა­კე­თე­ბუ­ლია დას­კ­ვ­ნა, რომ ეკო­ნო­მი­კა და გა­რე
ში პრო­დუქ­ტი იმ­გ­ვა­რად იქ­მ­ნე­ბა, რომ იყოს გამ­ძლ ­ ე, სამ­ყა­რო გარ­კ­ვე­უ­ლი წო­ნას­წო­რო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­
შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყოს მი­სი გა­ნახ­ლე­ბა, შე­კე­თე­ბა და ნე­ბით უნ­და თა­ნა­არ­სე­ბობ­დეს. [1, 3-4]
ხე­ლახ­ლა გა­მო­ყე­ნე­ბა ამას­თა­ნა­ვე, გათ­ვა­ლის­წი­ მეც­ნ ი­ე ­რ ებ­მ ა Stahel და Reday (1976), ასე­ვ ე
ნე­ბუ­ლია მის და­სამ­ზა­დებ­ლად გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია წარ­მო­ად­გი­ნეს ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის ზო­
მა­სა­ლე­ბის ხე­ლა­ხა­ლი გმა­ოყ ­ ე­ნე­ბა მას შემ­დეგ, რაც გი­ერ­თი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ნი­შან­-­თ­ვი­სე­ბე­ბი და
ისი­ნი მა­თი სა­სი­ცოცხ­ლო ციკ­ლის ბო­ლო ეტაპს მი­ ყუ­რადღე­ბის ფო­კუ­სი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნეს წარ­მო­ე­ბის
აღ­წევს. უნ­და აღი­ნიშ­ნოს, რომ ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ ეკო­ნო­მი­კა­ზე. მათ კი­დევ უფ­რო მე­ტად სრულ­ყ­
ნო­მი­კა ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად და თვი­სებ­რი­ვად უპი­რის­ ვეს ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის კონ­ცეფ­ცია და
პირ­დე­ბა არ­სე­ბულ წრფივ (ხაზოვან) ეკო­ნო­მი­კას. წარ­მ ო­ა დ­გ ი­ნ ეს თვი­ს ებ­რი­ვ ად ახა­ლ ი სა­წ არ­მოო
მო­ი­პო­ვე, აწარ­მო­ე, მო­იხ­მა­რე და გა­და­აგ­დე - სწო­ სტრა­ტე­გი­ა, რო­მე­ლიც ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და სა­წარ­მოო
რედ ეს არის დღეს არ­სე­ბუ­ლი წრფი­ვი (ხაზოვანი) ნარ­ჩე­ნე­ბის შემ­ცი­რე­ბა­სა და წარ­მო­ე­ბა­ში გა­მო­ყე­
ეკო­ნო­მი­კის მო­დე­ლი, რომ­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის ნე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბის ამაღ­ლე­ბას,
შე­დ ე­გ ად რე­ს ურ­ს ე­ბ ის მნიშ­ვ ­ნ ე­ლ ო­ვ ა­ნ ი ნა­წ ი­ლ ი და­მ ა­ტ ე­ბ ი­თ ი სა­მ უ­შ აო ად­გ ი­ლ ე­ბ ის შექ­მ ნ
­ ა­ს ა და
(რაოდენობა) იკარ­გე­ბა. მსოფ­ლიო ეკო­ნო­მი­კის ანა­ სა­ბო­ლოო ჯამ­ში წარ­მო­ე­ბის ეკო­ნო­მი­კის დე­მა­ტე­
ლი­ტი­კო­სე­ბის აზ­რით, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის რი­ა­ლი­ზა­ცი­ას. ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის თა­ნა­
მო­დე­ლით ცხოვ­რე­ბა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ცხოვ­რე­ბის მედ­რო­ვე კონ­ცეფ­ცი­ის სრულ­ყო­ფა­ზე, ზე­გავ­ლე­ნა
დო­ნეს არც ერთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში არ შე­ამ­ცი­რებს. პი­ იქო­ნი­ეს მეც­ნი­ე­რე­ბის: McDonough and Braungart –
რი­ქით, ის უფ­რო ეკო­ნო­მი­უ­რი და ეფექ­ტი­ა­ნი იქ­ნე­ (2002), Commoner – (1993), Lyle – (1994), Graedel and
ბა რო­გორც ხარ­ჯის, ისე რე­სურ­სე­ბის კუთხი­თაც. Allenby – (1995), Benyus – (2002), Pauli – (2010), მი­ერ
ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ბიზ­ნეს მო­დე­ლე­ბი იმ­გ­ვა­რად­ვე შე­მუ­შა­ვე­ბულ­მა თე­ო­რი­ებ­მა და ხედ­ვებ­მა.[3,5-8]
სარ­გებ­ლი­ა­ნე­ბი შე­იძ­ლე­ბა, იყ­ვ­ნენ, რო­გო­რე­ბიც მა­შა­სა­და­მე, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის ერ­თ­-
წრფი­ვი (ხაზოვანი) ბიზ­ნეს მო­დე­ლე­ბი­ა. და­ბო­ლოს, ერ­თი უპი­რა­ტე­სო­ბაა ის, რომ მოხ­მა­რე­ბის პრო­ცეს­
ამ­გ­ვარ ეკო­ნო­მი­კურ მო­დელ­ზე მუ­შა­ო­ბას ძა­ლი­ან ში, პრო­დუქ­ტე­ბი იმ­გ­ვა­რად იმარ­თე­ბა, რომ მა­თი
დი­დი დრო და ბევ­რი პრობ­ლე­მა­ტუ­რი ბა­რი­ე­რის მოხ­მა­რე­ბის ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბა მაქ­სი­მა­ლუ­რად გა­ი­ზარ­
გა­და­ლახ­ვა სჭირ­დე­ბა, რად­გა­ნაც გა­დაწყო­ბა ნამ­ დოს და მა­თი ექ­ს­პ­ლუ­ა­ტა­ცი­ის ვა­და გა­ხან­გრ ­ ­ძ­ლივ­
დ­ვი­ლად არ არის მარ­ტი­ვი. დეს, რი­თაც მა­თი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა შეძ­
ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა (CE) არის კონ­ცეფ­ ლე­ბის­დაგ­ვა­რად დიდ­ხანს ხდე­ბა. სა­ვა­რა­უ­დო­ა, ამას
ცი­ა, რო­მელ­საც ამ­ჟა­მად ახორ­ცი­ე­ლებს ევ­რო­კავ­ ის კომ­პა­ნი­ე­ბის აღ­წე­ვენ, რომ­ლებ­მაც შე­იმ ­ უშ­ვეს
ში­რი პარ­ტნ ­ ი­ორ ყვეყ­ნებ­თან ერ­თად, მათ შო­რის ახა­ლი ბიზ­ნეს­-­მო­დე­ლე­ბი, სა­დაც შე­მოს­ვ­ლის მი­ღე­

24 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ბა ხდე­ბა მომ­სა­ხუ­რე­ბი­დან და არა პრო­დუქ­ცი­ი­დან, წარ­მო­ე­ბი­სა და მოხ­მა­რე­ბის გა­ბა­ტო­ნე­ბუ­ლი სის­
ამას­თან რე­სურ­სე­ბის მოხ­მა­რე­ბა უფ­რო ეფექ­ტი­ა­ნი ტე­მე­ბი­სათ­ვის. რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი, ბაზ­რე­ბი, სა­ინ­ვეს­
ხდე­ბა და სა­სი­ცოცხ­ლო ცი­ლის ბო­ლო ეტაპ­ზე გა­ ტი­ციო ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბი და პრაქ­ტი­კა, მათ შო­რის
და­სუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი და მა­სა­ლე­ბი ახალ ღი­რე­ ფი­ნან­სუ­რი რის­კის შე­ფა­სე­ბა წრფივ მო­დე­ლებ­ზეა
ბუ­ლე­ბას იძენს. მომ­ხ­მა­რებ­ლე­ბი კი პრო­დუქ­ტებს მორ­გე­ბუ­ლი, ხო­ლო წრფივ ბიზ­ნეს მო­დე­ლებ­თან
იყე­ნე­ბენ ეფექ­ტი­ა­ნად და იმ­გ­ვა­რად იცი­ლე­ბენ, რომ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­რე­შე ფაქ­ტო­რე­ბი გათ­ვ­ლის­წი­
შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნას მა­თი ხე­ლა­ხა­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბა, ნე­ბუ­ლი არ არის. აღ­ნიშ­ნუ­ლი პრობ­ლე­მას უქ­მ­ნის
ხო­ლო თუ ასე­თი რამ ტექ­ნი­კუ­რად შე­უძ­ლე­ბე­ლია ცირ­კუ­ლა­რულ მო­დე­ლებს, რომ­ლებ­მაც ფი­ნან­სებ­
ან ეკო­ნო­მი­კუ­რად არა­ხელ­საყ­რე­ლი­ა, გა­და­მა­მუ­შა­ ზე წვდო­მის გა­მოწ­ვე­ვა უნ­და გა­და­ლა­ხონ, რად­გა­
ვე­ბე­ლი ობი­ექ­ტე­ბი მათ გარ­დაქ­მ­ნი­ან მე­ო­რად მა­სა­ ნაც ფი­ნან­სუ­რი სფე­რო ცირ­კუ­ლა­რულ პრო­ექ­ტებს
ლად, რო­მე­ლიც ახალ სა­წარ­მოო ციკ­ლ­ში შე­იძ­ლე­ბა მა­ღა­ლი რის­კის მქო­ნედ და ხში­რად ეკო­ნო­მი­კუ­რად
ჩა­ეშ­ვას.[1, 6-7] შევ­ნიშ­ნოთ ისიც, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი და­უ­სა­ბუ­თებ­ლა­დაც მი­იჩ­ნევს. გარ­და­მა­ვა­ლი ეკო­
სა­ჭი­რო­ებს მთე­ლი სის­ტე­მის მხარ­და­ჭე­რას, დაწყე­ ნო­მი­კის­თ­ვის არ­სე­ბი­თია გან­ვი­თა­რე­ბის წი­ნა პლან­
ბუ­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი­თა და ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რით ზე იდ­გეს და გან­ვი­თა­რე­ბის მომ­დევ­ნო სა­ფე­ხურ­ზე
და დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ისე­თი სა­ბაზ­რო სტრუქ­ტუ­რით, გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს ნახ­ტო­მი, რაც მდგრა­დო­ბის სე­რი­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რო­მე­ლიც ხელს უწყობს თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბას ღი­ ო­ზულ სა­ფუძ­ველს შექ­მ­ნის. [10, 9-12]
რე­ბუ­ლე­ბა­თა ჯაჭ­ვის რგო­ლებ­სა და სხვა­დას­ხ­ვა შვე­დ ე­თ ის გან­ვ ი­თ ა­რ ე­ბ ის სა­გ ენ­ტ ოს (SIDA)
ჯაჭ­ვებს შო­რის, ასე­ვე მმარ­თ­ვე­ლო­ბის ფორ­მი­თა პატ­რ ო­ნ ა­ჟ ით სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ო­შ ი 2019 წელს, გან­
და რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბით, რომ­ლე­ბიც კომ­პა­ნი­ებს წა­ა­ ხორ­ცი­ელ­და ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის ცნო­
ხა­ლი­სებს, ცი­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის მიდ­გო­მე­ბი ბი­ე­რე­ბის ასა­მაღ­ლე­ბე­ლი არა ერ­თი ღო­ნის­ძი­ებ ­ ა,
მი­ი­ღონ ისეთ სა­ზო­გა­დ ო­ე ბ­რ ივ ნორ­მად, სა­დ აც და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მხა­რე­ე­ბი­სათ­ვის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი
ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი წარ­მო­ე­ბის მო­დე­ლი სო­ცი­ა­ლუ­რად რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის მი­სა­ცე­მად, თუ რო­გორ და­აჩ­
უფ­რო მი­სა­ღე­ბი­ა. ეს პა­რად­გი­მა უპი­რის­პირ­დე­ბა ქა­რონ ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის პრინ­ცი­პე­ბის
წრფივ (ხაზოვან) ეკო­ნო­მი­კას, რო­მე­ლიც ეფუძ­ნე­ბა და­ნერ­გ­ვა ეკო­ნო­მი­კუ­რი საქ­მი­ნა­ო­ბის სხვა­დას­ხ­ვა
,,მოიპოვე, აწარ­მო­ე, მო­იხ­მა­რე და გა­და­აგ­დე“, მო­ დო­ნე­ზე. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რადღე­ბა და­ეთ­მო
დელს. ეს მო­დე­ლი ით­ვა­ლის­წი­ნებს წარ­მო­ე­ბუ­ლი ისეთ რე­კო­მენ­და­ცი­ებს, რო­გო­რიც არის ცირ­კუ­
და გა­ყი­დუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის რა­ო­დე­ნო­ბის მაქ­სი­მუ­ ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის პრო­ექ­ტე­ბის და­ფი­ნან­სე­ბის
მა­დე გაზ­რ­დას, ხო­ლო მა­სა­ლე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ზე პი­რო­ბე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა, წი­ნა­ღო­ბე­ბის მოხ­ს­ნა და
აქ­ცენ­ტი არ კეთ­დე­ბა. ასე­თი მიდ­გო­მის დროს ღი­ იმ ძი­რი­თა­დი სფე­რო­ებ ­ ის გა­მოვ­ლე­ნა, რომ­ლე­ბიც
რე­ბუ­ლე­ბა­თა ჯაჭ­ვის რგო­ლებს შო­რის ეფექ­ტი­ა­ნი სტი­მუ­ლი­რე­ბას სა­ჭი­რო­ებს.[1, 12-14]
თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბა ვერ ხერ­ხდ
­ ე­ბა და მომ­ხმ­ ა­რებ­ლის ღო­ნის­ძი­ე­ბა­თა ფარ­გ­ლებ­ში წარ­მოდ­გე­ნილ იქ­ნა
მი­ერ გა­დაყ­რის კულ­ტუ­რის სტი­მუ­ლი­რე­ბა ხორ­ცი­ ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის პრო­ექ­ტე­ბის ინ­დი­კა­
ლე­დე­ბა, რა­საც გა­რე­მო­ზე მავ­ნე ზე­მოქ­მე­დე­ბამ­დე ტო­რუ­ლი ფა­ზე­ბი:
მივ­ყა­ვართ. [1, 9-10] I. შე­მუ­შა­ვე­ბის/ წარ­მო­ებ
­ ის ფა­ზა - წრებ­რუნ­ვი­თი
სის­ტე­მუ­რი ცვლი­ლე­ბის მსგავ­სად, ცირ­კუ­ლა­ დი­ზა­ი­ნის­/­ნედ­ლე­ულ ­ ის
რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­და­სას­ვ­ლე­ლად სის­ტე­მის წრებ­რუნ­ვი­თი ბიზ­ნეს მო­დე­ლი, რო­მე­ლიც მო­
რამ­დე­ნი­მე კომ­პო­ნენ­ტი ერ­თ­დ­რო­უ­ლად უნ­და შე­იც­ ი­აზ­რებს ახა­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი­სა და მა­სა­ლე­ბის,
ვა­ლოს. არ­სე­ბუ­ლი წრფი­ვი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სის­ტე­მის (რომელთაც ხან­გ ­რ ­ძ ­ლ ი­ვ ი ექ­ს ­პ ლ ­ უ­ა ტ­ ა­ც ი­ი ს პე­
ინერ­ცია და წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბა ასეთ გა­დას­ვ­ლას ხელს რი­ო­დი გა­აჩ­ნი­ა, მო­დუ­ლა­რუ­ლი­ა, შე­საძ­ლე­ბე­ლია
უშ­ლის. აღ­ნიშ­ნუ­ლის მი­საღ­წე­ვად და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ გა­ნახ­ლდ ­ ეს, გა­ნი­ცა­დოს მო­დერ­ნი­ზა­ცია ან გა­და­
მხა­რე­თა ერ­თობ­ლი­ვი ქმე­დე­ბაა სა­ჭი­რო. ყვე­ლა მუ­შა­ვე­ბა და უფ­რო მე­ტად ბი­ოდ ­ ეგ­რა­დი­რე­ბა­დი­ა),
დო­ნის სამ­თავ­რო­ბო უწყე­ბებ­მა, ბიზ­ნეს სექ­ტორ­მა, შე­მუ­შა­ვე­ბას, მათ შო­რის კვლე­ვას, გან­ვი­თა­რე­ბა­სა
გა­მომ­გო­ნებ­ლებ­მა, აკა­დე­მი­ურ­მა სფე­რომ, ინ­ვეს­ და გა­მო­გო­ნე­ბას;
ტო­რებ­მა და მომ­ხამ­რებ­ლებ­მა ამ პრო­ცეს­ში მკა­ფიო II. მოხ­მა­რე­ბის ფა­ზა - ოპ­ტი­მა­ლუ­რი გა­მო­ყე­ნე­
რო­ლი უნ­და ითა­მა­შონ და მას ხე­ლი უნ­და შე­უწყონ. ბი­სა და ექ­ს­პ­ლუ­ა­ტა­ცი­ის ვა­დის
ევ­რო­კავ­შირ­ში ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­დას­ გაზ­რ­დის ბიზ­ნეს მო­დე­ლი, რო­მე­ლიც მო­ი­აზ­
ვ­ლა საწყის ეტაპ­ზე­ა. ეკო­ნო­მი­კუ­რი სუ­ბი­ექ­ტე­ბის რებს პრო­დუქ­ტე­ბი­სა და მა­თი ნა­წი­ლე­ბის სრულ
საქ­მი­ა­ნო­ბა­ზე გავ­ლე­ნას ახ­დენს სის­ტე­მე­ბი, რომ­ მო­დ ერ­ნ ი­ზ ა­ც ი­ა ს დად­გ ე­ნ ი­ლ ი/­ს ა­ვ ალ­დ ე­ბ უ­ლ ო
ლე­ბიც შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი და ოპ­ტი­მი­ზი­რე­ბულ იქ­ნა სტან­დარ­ტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, ჭარ­ბი აქ­ტი­ვე­ბი­სა

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 25

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
და მი­ტო­ვე­ბუ­ლი შე­ნო­ბე­ბის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის შეც­ ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კას შო­რის?
ვ­ლა­სა და გა­ნახ­ლე­ბას, მი­ტო­ვე­ბუ­ლი გა­ნა­შე­ნი­ა­ნე­  რო­გორ უკავ­შირ­დე­ბა კონ­ცეპ­ტუ­ალ ­ უ­რად
ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის და­ბინ­ძუ­რე­ბის აღ­მოფხ­ვ­რას, ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა მდგრა­დო­ბას?
რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ას და ხე­ლა­ხა­ლი გა­ნა­შე­ნი­ა­ნე­ბის
უზ­რუნ­ველ­ყო­ფას, ლი­ზინ­გის ბიზ­ნეს მო­დე­ლე­ბის კვლევის შედეგები და განხილვა
შე­თა­ვა­ზე­ბას, რომ­ლე­ბიც ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­ ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კა­ში ახა­ლი პრო­დუქ­
მი­კის პრინ­ცი­პებ­ზეა აგე­ბუ­ლი. ტე­ბი და ქო­ნე­ბა იმ­გ­ვა­რად არის შე­მუშ­ვე­ბუ­ლი და
III. მოხ­მა­რე­ბის შემ­დ­გო­მი ფა­ზა - ღი­რე­ბუ­ლე­ბის დამ­ზა­დე­ბუ­ლი, რომ ახა­ლი ნედ­ლე­უ­ლის მოხ­მა­რე­
აღ­დ­გე­ნის ბიზ­ნეს მო­დე­ლი, ბა და წარ­მოქ­მ­ნა მცირ­დე­ბა. გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ახა­ლი
რო­მე­ლიც მო­ი­აზ­რებს სა­სი­ცოცხ­ლო ციკ­ლის ბიზ­ნეს მო­დე­ლე­ბი და სტრა­ტე­გი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც
ბო­ლო ეტაპ­ზე გა­და­სუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბის, კომ­პო­ სიმ­ძ­ლავ­რის მოხ­მა­რე­ბის ოპ­ტი­მი­ზა­ცი­ას ახ­დენს და
ნენ­ტე­ბის და შე­სა­ფუ­თი მა­სა­ლის უკან დაბ­რუ­ნე­ბის პრო­დუქ­ტე­ბის ექ­ს­პ­ლუ­ა­ტა­ცი­ის პე­რი­ოდს ახან­გ­რ­ძ­
მომ­სა­ხუ­რე­ბას, რო­მე­ლიც ით­ვა­ლის­წი­ნებს შემ­დ­გომ ლი­ვებს. სა­სი­ცოცხ­ლო ციკ­ლის ბო­ლო ეტაპ­ზე გა­და­
გა­მო­ყე­ნე­ბას, გა­ნახ­ლე­ბა­სა და გა­და­მუ­შა­ვე­ბას, გა­ სუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბის და მა­სა­ლე­ბის გა­და­მუ­შა­ვე­ბით
და­მუ­შა­ვე­ბა­დი ნარ­ჩე­ნე­ბი­სა და ბი­ო-­ნარ­ჩე­ნე­ბის მა­თი ციკ­ლე­ბი იკ­ვ­რე­ბა. ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

სე­პა­რი­რე­ბულ შეგ­რო­ვე­ბას, წყა­როს­თან სე­პა­რი­რე­ გვთა­ვა­ზობს სა­შუ­ა­ლე­ბებს, რომ­ლე­ბიც მო­მა­ვალ­ში

ბუ­ლი ბი­ო-­ნარ­ჩე­ნე­ბი­დან კომ­პოს­ტის წარ­მო­ე­ბას, ფარ­თო მოხ­მა­რე­ბის საგ­ნე­ბის არაპ­როგ­ნო­ზი­რე­ბა­
ბიო საწ­ვა­ვის წარ­მო­ე­ბა და სხვა. დი მი­წო­დე­ბის და ფა­სე­ბის ცვა­ლე­ბა­დო­ბის მი­მართ
IV. წრებ­რუნ­ვის ხელ­შეწყო­ბის ფა­ზა - ყვე­ლა ბიზ­ მოქ­ნი­ლო­ბას გაზ­რდ ­ ის და ასე­თი რის­კე­ბის დი­ვერ­
ნეს მო­დე­ლი­სათ­ვის, რო­მე­ლიც სი­ფი­ცი­რე­ბას უზ­რუნ­ველ­ყოფს.
მო­ი­აზ­რებს მომ­სა­ხუ­რე­ბის სა­ინ­ფორ­მა­ციო და ცირ­კუ­ლა­რულ ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­დას­ვ­ლა ქვეყ­
სა­კო­მუნ­კა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბის ნებს და­ე ხ­მ ა­რ ე­ბ ა შე­ა ს­რ უ­ლ ონ სა­ე რ­თ ა­შ ო­რ ი­ს ო
გან­ვი­თა­რე­ბას, და­ნერ­გვ ­ ა­სა და მატ მხარ­და­ჭე­რას, ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი:
ასე­ვე მა­სა­ლე­ბის პას­პორ­ტე­ბის და სხვა ციფ­რუ­ლი  მდგრა­დო­ბის დღის წეს­რი­გი 2030, რო­მე­ლიც
ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა­სა და რე­ა­ლი­ზა­ცი­ას. გა­ე­რომ 2015 წლის სექ­ტემ­ბერ­ში წარ­მო­ად­გი­ნა;
[3, 7-9]  COP 21, გლო­ბ ა­ლ უ­რ ი დათ­ბ ო­ბ ი­ს ათ­ვ ის
20C-იანი ხღვა­რის დად­გე­ნის თა­ო­ბა­ზე ის­ტო­რი­უ­
კვლევის დიზაინი ლი სე­თან­ხ­მე­ბა, რო­მე­ლიც 2015 წლის დე­კემ­ბერ­ში
კვლე­ვის მე­თო­დო­ლო­გი­უ­რი აპა­რა­ტის შე­მუ­შა­ და­ი­დო;
ვე­ბა მოხ­და კვლე­ვის მიზ­ნე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე,  G7 ,,კავშირი რე­სურ­სე­ფექ­ტუ­რო­ბი­სათ­ვის“
რის­თ­ვი­საც კვლე­ვის პრო­ცეს­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და - უფ­რო მდგრა­დი მი­წო­დე­ბი ჯაჭ­ვე­ბი­სა და გლო­ბა­
ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის კვლე­ვის დო­კუ­მენ­ტის ლუ­რი ბაზ­რე­ბის შექ­მ­ნა მე­ორ ­ ა­დი ნედ­ლე­უ­ლი­სათ­
შე­სა­მუ­შა­ვებ­ლად სა­ჭი­რო ინ­ფორ­მა­ცი­ის შეკ­რე­ბა ვის და სხვა.
და ანა­ლი­ზი. კვლე­ვის მე­თო­დო­ლო­გი­უ­რი აპა­რა­
ტის ფორ­მ უ­ლ ი­რ ე­ბ ი­ს ათ­ვ ის გან­ხ ორ­ც ი­ე ­ლ ე­ბ ულ დასკვნები
იქ­ნა მე­ო­რა­დი ინ­ფორ­მა­ცი­ის კვლე­ვა. შეს­წავ­ლილ ნაშ­რო­მის ფარ­გ­ლებ­ში მე­ორ ­ ა­დი ინ­ფორ­მა­ცი­ის
და კრი­ტი­კუ­ლად გან­ხი­ლულ იქ­ნა ცირ­კუ­ლა­რუ­ წყა­რო­ე­ბის (სამაგიდე კვლე­ვა) და და­მო­უ­კი­დებ­
ლი ეკო­ნო­მი­კის პრობ­ლე­მე­ბი­სად­მი მიძღ­ვ­ნი­ლი ლად გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი კვლე­ვის შე­დე­გე­ბის შე­
უცხო­ე­ლი ავ­ტო­რე­ბის შრო­მე­ბი, სხვა­დას­ხ­ვა სა­ და­რე­ბი­თი და კრი­ტი­კუ­ლი ანა­ლი­ზით, მიღ­წე­უ­ლია
მეც­ნი­ე­რო-­პ­რაქ­ტი­კუ­ლი კონ­ფე­რენ­ცი­ე­ბის, სა­ერ­ ნაშ­რომ­ში და­სა­ხუ­ლი მი­ზა­ნი და შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია
თა­შო­რი­სო ფო­რუ­მე­ბის მა­სა­ლე­ბი, სა­ერ­თა­შო­რი­სო თე­ო­რი­უ­ლი და პრაქ­ტი­კუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის დას­კ­
ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის კვლე­ვე­ბის ან­გა­რი­შე­ბი, კვლე­ვის ვ­ნე­ბი და რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი, კერ­ძოდ:
სფე­როს­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლობ­რი­ვი თუ  ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა მო­ითხოვს, რომ
სა­ერ­თა­შო­რი­სო მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო-­ პრო­დუქ­ტის დი­ზა­ი­ნის რე­სურ­სე­ბის უფ­რო გო­ნივ­
ნორ­მა­ტი­უ­ლი აქ­ტე­ბი, მათ შო­რის დეკ­ლა­რა­ცი­ე­ბი რუ­ლად მარ­თ­ვი­სათ­ვი­სა და მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თა ჩვე­
და შე­თან­ხ­მე­ბე­ბი. კვლე­ვი­სათ­ვის გან­საზღ­ვ­რულ ვე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­თა მთლი­ა­ნი
იქ­ნა 2 (ორი) კვლე­ვი­თი შე­კითხ­ვა: ჯაჭ­ვის გას­წ­ვ­რივ ძი­რე­უ­ლად შე­იც­ვა­ლოს წარ­მო­ე­
 რო­გო­რია მთა­ვა­რი კონ­ცეპ­ტუ­ა­ლუ­რი მსგავ­ ბი­სა და მოხ­მა­რე­ბის მე­თო­დე­ბი;
სე­ბე­ბი და გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი მდგრა­დო­ბა­სა და ცირ­კუ­  ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა ცვლის კორ­პო­

26 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
რა­ტი­ულ რის­კებს, ფუ­ლად ნა­კა­დებს და ბიზ­ნეს  მწარ­მო­ებ­ლის გა­ფარ­ტო­ებ ­ უ­ლი ვალ­დე­ბუ­
ურ­თი­ერ­თო­ბას მომ­ხ­მა­რე­ბელ­თან; ლე­ბ ის პრინ­ც ი­პ ი ცირ­კ უ­ლ ა­რ უ­ლ ი ეკო­ნ ო­მ ი­კ ის
 რა­ო­დე­ნობ­რი­ვი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი არ არის საკ­ ხლე­შე­საწყო­ბად სრულ­ფა­სოვ­ნად არა არის გა­მო­
მა­რი­სი, რომ გა­ი­ზო­მოს ქვეყ­ნი­სა და რე­გი­ო­ნის, ან ყე­ნე­ბუ­ლი;
ცალ­კე­უ­ლი დარ­გე­ბი­სა და მი­წო­დე­ბის ჯაჭ­ვის ცირ­  გა­და­მუ­შა­ვე­ბა­დი მა­სა­ლე­ბის მნიშ­ვე­ნე­ლო­ვა­ნი
კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კი­სა­კენ სვლა; ნა­წი­ლი ნა­გავ­საყ­რელ­ზე ხვდე­ბა ან იწ­ვე­ბა;
 ჯერ კი­დევ არ­სე­ბობს წრფი­ვი მო­დე­ლე­ბის  მა­ს ა­ლ ე­ბ ის და პრო­დ უქ­ტ ე­ბ ის მოხ­მ ა­რე­ბ ის
ხელ­შემ­წყო­ბი სუბ­სი­დი­ე­ბი, ხო­ლო პირ­ვე­ლა­დი ნედ­ ეფექ­ტ ი­ა ­ნ ო­ბ ის კრი­ტ ე­რ ი­უ ­მ ე­ბ ი და სა­ო ­რ ი­ე ნ­ტ ა­
ლე­უ­ლის ფა­სი გა­რე­მო­ზე უარ­ყო­ფით ექ­სტ ­ ერ­ნა­ლი­ ციო სა­მ იზ­ნ ე მაჩ­ვ ე­ნ ებ­ლ ე­ბ ი არ არის და­ზ უს­ტე­
ებს არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს; ბუ­ლ ი.

ბიბლიოგრაფია:
1. პა­სე­კი. დ. ,,დავიცვათ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სი­სუფ­თა­ვე“ ცირ­კუ­ლა­რუ­ლი ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­
დას­ვ­ლის დაჩ­ქა­რე­ბა, სა­კონ­ფე­რენ­ციო მა­სა­ლე­ბი, 2019;
2. და­მე­ნი. მ.ა. ,,USAID/WMTR II პროგ­რა­მის ფარ­გ­ლებ­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი სა­ჯა­რო

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლექ­ცი­ის - ,,ცირკულარული ეკო­ნო­მი­კა“ მა­სა­ლე­ბი, თბი­ლი­სი 2020;
3. Ellen MacArthur Foundation (EMF), 2013b. Towards the Circular Economy vol.1. Isle of
Wight;
4. Ellen MacArthur Foundation (EMF), 2014. Towards the Circular Economy vol.3. 5. Isle of
Wight;
6. European Commission, 2014. Towards a Circular Economy: A Zero Waste Program
for Europe, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council,
the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. European
Commission, Brussels;
7. European Commission, 2015. Closing the loop - An EU action plan for the Circular Economy,
Com(2015) 614 communication from the commission to the european parliament, the council,
the european economic and social committee and the committee of the regions. European
Commission, Brussels;
8. Gubeladze, D. and Pavliashvili, S., 2020. LINEAR ECONOMY AND CIRCULAR ECONOMY-
CURRENT STATE ASSESSMENT AND FUTURE VISION. International Journal of Innovative
Technologies in Economy, (5 (32));
9. Karchava, L. and Kutaladze, E., 2020. Tourism as one of the priority directions in Georgia/
ტურიზმი როგორც ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულება საქართველოში. The New
Economist, 15(2, 2020), pp.1-1.
10. Karchava, L., 2014. Again about the investment environment in Georgia Or what kind of
investor do we need?/ისევ საინვესტიციო გარემოს შესახებ საქართველოში ანუ როგორი
ინვესტორი გვჭირდება?. The New Economist, 9(3, 2014), pp.1-1.
11. Karchava, L., 2018. Theoretical basics of business communication and Its connection
with other sciences/ბიზნესკომუნიკაციების თეორიული საფუძვლები და მისი კავშირი სხვა
მეცნიერებებთან. The New Economist, 13(3, 2018), pp.1-1
12. Lacey, P. and J. Rutqvist. 2015. Waste to Wealth. The Circular Economy Advantage.
Palgrave MacMillan: New York;
13. Murray, A., Skene, K., Haynes, K., 2015. The Circular Economy: An Interdisciplinary
Exploration of the Concept and Application in a Global Context. J. Bus. Ethics 1–12;
14. OECD, 2009. Sustainable Manufacturing and Eco-Innovation: Framework, Practices and
Measurement. Organization for Economic Cooperation and Development, Paris;
15. Pavliashvili, S., 2011. THE WORLD ECONOMIC CRISIS AND GEORGIA. The Caucasus &
Globalization, 5(3-4), pp.54-62.
16. Sachs, J., 2015. The Age of Sustainable Development., Columbia University Press.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 27

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

TEACHER E-LEARNING SPACE AND

SOME ASPECTS OF ITS PERFECTION

Revaz Khaindrava
Sh. Meskhia State Teaching University of Zugdidi
Associate Professor, Doctor of Economics
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ABSTRACT
The coronavirus pandemic processes within the education sector led to the distance learning solution
and the forced transition to distance learning has shown that the country’s educational space has
significant gaps and shortcomings. In particular, it should be pointed out that there are the problems
with the introduction of computer and communication technologies in the education system and the
readiness of the information educational space in terms of the methodological base of distance learning,
information technology support and readiness of teachers to move to distance learning.
Subject to the foregoing, it is clear that the current level of informatics in distance learning and
information education space does not meet the requirements, which necessitates the acceleration of
scientific, methodological and practical research in this area and their rapid translation into practice.
This paper illustrates that the author has been conducted a study on the creation of a teacher’s personal
training web-site and its integration into distance learning to improve building of a teacher’s personal
educational space. This paper also provides for the basic requirements to the teacher’s personal training
web-sites, as well as the recommendations for the selection of methods and techniques for their creation.
The article outlines the key functions of the teacher’s personal training website. The methodology on
the basis of which the created educational web-site ensures the formation, perfection of the teacher’s
educational space and, as a result, the improvement of the quality of teaching using modern information
and communication technologies (ICT) and innovative methods of teaching.
Keywords: e-learning, e-learning space (platform), teacher’s personal site, network technologies,
online services.

პედაგოგის ელექტრონული საგანმანათლებლო

სივრცე და მისი სრულყოფის ზოგიერთი ასპექტი

რე­ვაზ ხა­ინ­დ­რა­ვა
შ. მეს­ხი­ას ზუგ­დი­დის სა­ხელ­მ­წი­ფო სას­წავ­ლო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი, ეკო­ნო­მი­კის დოქ­ტო­რი

ანოტაცია
გა­ნათ­ლე­ბის სფე­რო­ში, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის პან­დე­მი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი პრო­ცე­სე­ბის შე­დე­გად,
დის­ტან­ცი­ურ სწავ­ლე­ბა­ზე ფორ­სი­რე­ბუ­ლად გა­დას­ვ­ლის პრო­ცეს­მა აჩ­ვე­ნა, რომ ქვეყ­ნის სა­გან­მა­
ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცეს გა­აჩ­ნია მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ხარ­ვე­ზე­ბი. გან­სა­კუთ­რე­ბით აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია პრობ­ლე­

28 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
მე­ბი კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი და სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში და­ნერ­გ­ვი­სა
და სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რც ­ ის მზად­ყოფ­ნის მი­მარ­თუ­ლე­ბით - დის­ტან­ცი­ურ ­ ი
სწავ­ლე­ბის მე­თო­დო­­ლო­გი­ურ ­ ი ბა­ზის, სა­ინ­ფორ­მა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­სა და
პე­და­გოგ­თა დის­ტან­ცი­ურ სწავ­ლე­ბა­ზე გა­დას­ვ­ლის მზად­ყოფ­ნის მხრივ.
ზე­მო­თაღ­ნიშ­ნუ­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ცხა­დი­ა, რომ დის­ტან­ცი­უ­რი სწავ­ლე­ბი­სა და სა­ინ­ფორ­მა­
ციო სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცის ინ­ფორ­მა­ტი­ზა­ცი­ის დღე­ვან­დე­ლი დო­ნე ვერ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს მას­
ზე წა­ყე­ნე­ბულ მოთხოვ­ნებს, რაც გა­ნა­პი­რო­ბებს ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­მეც­ნი­ერ ­ ო, მე­თო­დი­კუ­რი და
პრაქ­ტი­კუ­ლი კვლე­ვე­ბის დაჩ­ქა­რე­ბი­სა და მა­თი პრაქ­ტი­კა­ში სწრა­ფი და­ნერ­გ­ვის აუცი­ლებ­ლო­ბას.
ავ­ტო­რის მი­ერ პე­და­გო­გის პი­რა­დი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცის სრულ­ყო­ფის მიზ­ნით ჩა­ტა­
რე­ბუ­ლია კვლე­ვა პე­და­გო­გის პერ­სო­ნა­ლუ­რი სას­წავ­ლო web-საიტის შექ­მ­ნი­სა და დის­ტან­ცი­ურ
სწავ­ლე­ბა­ში ინ­ტეგ­რა­ცი­ის მი­მარ­თუ­ლე­ბით.
ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლია web-საიტებისადმი წა­ყე­ნე­ბუ­ლი ძი­რი­თა­დი მოთხოვ­ნე­ბი; მო­ცე­მუ­ლია რე­
კო­მენ­და­ცი­ე­ბი მა­თი შექ­მ­ნის მე­თო­დე­ბი­სა და ხერ­ხე­ბის შე­სარ­ჩე­ვად; გა­მოკ­ვე­თი­ლია პე­და­გო­გის
პერ­სო­ნა­ლუ­რი სას­წავ­ლო web-საიტის მთა­ვა­რი ფუნ­ქ­ცი­ე­ბი; შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლია მე­თო­დო­ლო­გი­ა,
რომ­ლის სა­ფუძ­ველ­ზე შექ­მ­ნი­ლი სას­წავ­ლო web-საიტი უზ­რუნ­ველ­ყოფს თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ინ­ფორ­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მა­ციო და სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი­სა და სწავ­ლე­ბის ინო­ვა­ცი­ურ­ ი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით
პე­და­გო­გის ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცის ფორ­მი­რე­ბას, სრულ­ყო­ფას და შე­დე­გად,
სწავ­ლე­ბის ხა­რის­ხის ამაღ­ლე­ბას.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი სწავ­ლე­ბა, ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცე,
პე­და­გო­გის პერ­სო­ნა­ლუ­რი სა­ი­ტი, ქსე­ლუ­რი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი, ონ­ლა­ინ­-­სერ­ვი­სე­ბი.

შესავალი ცი­­უ­­რი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო პლატ­­­ფორ­­­მე­­ბი (ZOOM,

ამ­­­ჟა­­მად არ­­­სე­­ბულ სი­­ტუ­­ა­­ცი­­ა­­ში, რო­­დე­­საც სა­­ MS TEAMS, GOOGLE MEET და სხვ.), პა­­რა­­ლე­­ლუ­­რად,
ქარ­­­თ­­­ვე­­ლო, მსოფ­­­ლი­­ოს სხვა ქვეყ­­­ნებ­­­თან ერ­­­თად გა­­ი­­ზარ­­­და ამ მიზ­­­ნით სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბის გა­­
იძუ­­ლე­­ბუ­­ლი გახ­­­და კო­­რო­­ნა­­ვი­­რუ­­სის პან­­­დე­­მი­­ას­­­ მო­­ყე­­ნე­­ბის ინ­­­ტენ­­­სი­­ვო­­ბა. სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო ტექ­­­ნო­­
თან და­­კავ­­­ში­­რე­­ბით ფორ­­­სი­­რე­­ბუ­­ლად გა­­და­­სუ­­ლი­­ ლო­­გი­­ე­­ბის სფე­­რო­­ში პე­­და­­გოგ­­­თა არა­­საკ­­­მა­­რი­­სი
ყო პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბი­­სა და სწავ­­­ლე­­ბის კომ­­­პე­­ტენ­­­ტუ­­რო­­ბის გა­­მო სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო და­­
დის­­­ტან­­­ცი­­ურ ფორ­­­მა­­ზე. აღ­­­მოჩ­­­ნ­­­და, რომ სწრა­­ფი წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბებ­­­მა გა­­აძ­­­ლი­­ე­­რეს ინ­­­ფორ­­­მა­­ტი­­კის სპე­­
ცვლი­­ლე­­ბე­­ბის­­­თ­­­ვის სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სის­­­ტე­­მის ცი­­ა­­ლუ­­რი სამ­­­სა­­ხუ­­რე­­ბის მუ­­შა­­ო­­ბა, სტუ­­დენ­­­ტებ­­­თან
მზად­­­ყოფ­­­ნის დო­­ნე არ არის შე­­სა­­ბა­­მი­­სი. კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის პრო­­ცეს­­­ში ჩარ­­­თეს სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო
სულ რამ­­­დე­­ნი­­მე წლის წინ გა­­ნათ­­­ლე­­ბის სფე­­ ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სპე­­ცი­­ა­­ლის­­­ტე­­ბი, მო­­ამ­­­ზა­­დეს და
როს სპე­­ცი­­ა­­ლის­­­ტე­­ბი, თვლიდ­­­ნენ რა დის­­­ტან­­­ცი­­ურ გა­­ავ­­­რ­­­ცე­­ლეს საც­­­ნო­­ბა­­რო და სას­­­წავ­­­ლო მა­­სა­­ლე­­ბი
სწავ­­­ლე­­ბას მხო­­ლოდ დამ­­­ხ­­­მა­­რე ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ად, პე­­და­­გო­­გე­­ბის­­­თ­­­ვის და ა.შ.
საკ­­­მა­­ოდ გა­­უ­­ბე­­და­­ვად აცხა­­დებ­­­დ­­­ნენ სწავ­­­ლე­­ბის ცხა­­დი­­ა, რომ დის­­­ტან­­­ცი­­უ­­რი სწავ­­­ლე­­ბი­­სა და
დის­­­ტან­­­ცი­­ურ ფორ­­­მა­­ზე თან­­­და­­თა­­ნო­­ბით გა­­დას­­­ვ­­­ სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ინ­­­
ლის და ტრა­­დი­­ცი­­ულ სის­­­ტე­­მებ­­­თან ერ­­­თობ­­­ლი­­ვი ფორ­­­მა­­ტი­­ზა­­ცი­­ის დღე­­ვან­­­დე­­ლი დო­­ნე ვერ აკ­­­მა­­
გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბი­­სა და უფ­­­რო შო­­რე­­ულ პერ­­­ს­­­პექ­­­ტი­­ვა­­ში ყო­­ფი­­ლებს მას­­­ზე წა­­ყე­­ნე­­ბულ მოთხოვ­­­ნებს, რაც
სრულ დის­­­ტან­­­ცი­­ურ სწავ­­­ლე­­ბა­­ზე გა­­დას­­­ვ­­­ლის შე­­ გა­­ნა­­პი­­რო­­ბებს ამ მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბით სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო,
საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბებ­­­ზე. მე­­თო­­დი­­კუ­­რი და პრაქ­­­ტი­­კუ­­ლი კვლე­­ვე­­ბის დაჩ­­­ქა­­
ამ­­­ჟა­­მად დის­­­ტან­­­ცი­­ურ სწავ­­­ლე­­ბა­­ზე სას­­­წ­­­რა­­ფოდ, რე­­ბი­­სა და პრაქ­­­ტი­­კა­­ში სწრა­­ფი და­­ნერ­­­გ­­­ვის აუცი­­
უმოკ­­­ლეს ვა­­დებ­­­ში გა­­დას­­­ვ­­­ლის პრო­­ცეს­­­მა გა­­მო­­ავ­­­ ლებ­­­ლო­­ბას. სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო
ლი­­ნა ხარ­­­ვე­­ზე­­ბი ქვეყ­­­ნის სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სფე­­ სივ­­­რ­­­ცის სრულ­­­ყო­­ფი­­სა და პე­­და­­გოგ­­­თა ამ პრო­­ცეს­­­
რო­­ში. ამი­­ტომ მიმ­­­დი­­ნა­­რე პე­­რი­­ო­­დის უმ­­­თავ­­­რე­­სი ში აქ­­­ტი­­უ­­რი ჩარ­­­თუ­­ლო­­ბის უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყო­­ფი­­სა და
ამო­­ცა­­ნა გახ­­­და სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ადაპ­­­ სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სფე­­რო­­ში მა­­თი
ტა­­ცია არ­­­სე­­ბულ პი­­რო­­ბებ­­­თან ისე, რომ სას­­­წავ­­­ლო კომ­­­პე­­ტენ­­­ცი­­ე­­ბის გაღ­­­რ­­­მა­­ვე­­ბის ერ­­­თ­­­-ერთ მნიშ­­­ვ­­­
პრო­­ცე­­სი და­­ზა­­რალ­­­დეს მი­­ნი­­მა­­ლუ­­რად. შე­­სა­­ბა­­მი­­ ნე­­ლო­­ვან მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბად მიგ­­­ვაჩ­­­ნია პე­­და­­გო­­გის
სად, სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სის­­­ტე­­მამ მო­­ა­­ხერ­­­ხა და ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ფორ­­­
უმოკ­­­ლეს დრო­­ში გა­­ა­­აქ­­­ტი­­უ­­რა სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა დის­­­ტან­­­ მი­­რე­­ბა და სრულ­­­ყო­­ფა.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 29

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ძირითადი ტექსტი გა­­ნა­­პი­­რო­­ბებს გა­­ნათ­­­ლე­­ბის სის­­­ტე­­მის გა­­დაყ­­­ვა­­ნას
ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი სა­­ყო­­ველ­­­თაო უწყ­­­ვე­­ტი გა­­ნათ­­­ლე­­ბის სის­­­ტე­­მა­­ზე [2].
უმ­­­თავ­­­რე­­სი მა­­ხა­­სი­­ა­­თე­­ბე­­ლია პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი საქ­­­ ევ­­­რო­­კავ­­­ში­­რის „უწყვეტი გა­­ნათ­­­ლე­­ბის მე­­მო­­რან­­­დუ­­
მი­­ა­­ნო­­ბის ინ­­­ტერ­­­ნე­­ტი­­ზა­­ცია დის­­­ტან­­­ცი­­უ­­რი ტექ­­­ მი“ ფორ­­­მა­­ლურ (საგანმანათლებლო და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­
ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ფორ­­­მე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით ბის მი­­ერ გა­­ი­­ცე­­მა გა­­ნათ­­­ლე­­ბის და­­მა­­დას­­­ტუ­­რე­­ბე­­
- სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბის, პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სა­­ი­­ტე­­ბი­­სა ლი დო­­კუ­­მენ­­­ტი) და არა­­ფორ­­­მა­­ლურ (არ გა­­ი­­ცე­­მა
და ბლო­­გე­­ბის, აუდი­­ო­­ვი­­ზუ­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლუ­­რი ტექ­­­ნო­­ გა­­ნათ­­­ლე­­ბის და­­მა­­დას­­­ტუ­­რე­­ბე­­ლი დო­­კუ­­მენ­­­ტი)
ლო­­გი­­ე­­ბი­­სა და სხვა სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბით. სწრა­­ფი ტემ­­­პე­­ გა­­ნათ­­­ლე­­ბას­­­თან ერ­­­თად ით­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნებს აგ­­­რეთ­­­ვე
ბით მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ ე. წ. ინ­­­ფორ­­­მა­­ლურ გა­­ნათ­­­ლე­­ბას. იგი გუ­­ლის­­­ხ­­­მობს
ბის გა­­და­­ტა­­ნა ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­ში. სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის სა­­ინ­­­ სის­­­ტე­­მა­­ტურ ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლურ­­­-­­­შე­­მეც­­­ნე­­ბით მუ­­შა­­
ფორ­­­მა­­ციო გა­­რე­­მო­­ში მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს უს­­­წ­­­რა­­ფე­­სი ო­­ბას, რო­­მე­­ლიც თან ახ­­­ლავს ყო­­ველ­­­დღი­­ურ საქ­­­მი­­
ცვლი­­ლე­­ბე­­ბი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ო-­­­სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო ა­­ნო­­ბას და არა აქვს მი­­ზან­­­მი­­მარ­­­თუ­­ლი ხა­­სი­­ა­­თი, არ
ტექ­­­ნი­­კის, ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის, მე­­თო­­დე­­ბის სრულ­­­ყო­­ მო­­ითხოვს ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლო­­ბას, ზე­­დამ­­­ხედ­­­ვე­­ლო­­ბას
ფი­­სა და გამ­­­რა­­ვალ­­­ფე­­როვ­­­ნე­­ბის მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბით: მას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის მხრი­­დან [13]. ასე­­ვე, ინ­­­ფორ­­­მა­­ლუ­­რი
 სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ო-­­­სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი გა­­ნათ­­­ლე­­ბა ხელს უწყობს თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ადა­­მი­­ა­­ნე­­
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ქსე­­ლე­­ბი­­სა და თა­­ნა­­მე­­გობ­­­რო­­ბე­­ბის (საზოგა­დოე­ ბის პრო­­ფე­­სი­­ულ სრულ­­­ყო­­ფას, ში­­ნა­­გა­­ნი სუ­­ლი­­ე­­რი

ბების, ჯგუ­­ფე­­ბის) ჩა­­მო­­ყა­­ლი­­ბე­­ბა, თვი­­თორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ და კულ­­­ტუ­­რუ­­ლი შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბის თვით­­­რე­­ა­­ლი­­
ცია და სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა და­­ნიშ­­­ნუ­­ლე­­ბით მა­­თი ინ­­­ტენ­­­სი­­ ზა­­ცი­­ას. არა­­ფორ­­­მა­­ლუ­­რი და ინ­­­ფორ­­­მა­­ლუ­­რი სწავ­­­
უ­­რი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბა; ლე­­ბა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია მხო­­ლოდ თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სა­­ინ­­­
 იქ­­­მ­­­ნე­­ბა და მა­­სობ­­­რი­­ვად ვრცელ­­­დე­­ბა ინ­­­ტერ­­­ ფორ­­­მა­­ცი­­ო-­­­ქ­­­სე­­ლუ­­რი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის პი­­რო­­ბებ­­­ში.
ნეტ­­­ში სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სა­­ხის სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო მა­­სა­­ლე­­ბის გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით აქ­­­ტუ­­ა­­ლუ­­რი ხდე­­ბა გა­­ნათ­­­ლე­­
შე­­ნახ­­­ვის სა­­ი­­მე­­დო და მო­­ხერ­­­ხე­­ბუ­­ლი, ღრუბ­­­ლო­­ვან ბის სფე­­რო­­ში მიმ­­­დი­­ნა­­რე არ­­­სე­­ბი­­თი ცვლი­­ლე­­ბე­­ბის
ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ებ­­­ზე დამ­­­ყა­­რე­­ბუ­­ლი სერ­­­ვი­­სე­­ბი; კვლე­­ვა. ახა­­ლი, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­
 ვი­­თარ­­­დე­­ბა სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო რე­­სურ­­­სებ­­­ზე, ლო სივ­­­რ­­­ცის ფორ­­­მი­­რე­­ბის მთა­­ვარ ტენ­­­დენ­­­ცი­­ას
სა­­ძი­­ე­­ბო სერ­­­ვი­­სებ­­­ზე, ენ­­­ციკ­­­ლო­­პე­­დი­­ურ და საც­­­ნო­­ წარ­­­მო­­ად­­­გენს სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბის
ბა­­რო მა­­სა­­ლებ­­­ზე ღია წვდო­­მის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი; ფი­­ზი­­კუ­­რი სივ­­­რ­­­ცი­­დან მი­­სი გა­­მოს­­­ვ­­­ლა და ვირ­­­
 არ­­­სე­­ბობს სო­­ცი­­ა­­ლურ ქსე­­ლებ­­­ში პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­ ტუ­­ა­­ლუ­­რი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის შექ­­­მ­­­ნა.
რი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სივ­­­რ­­­ცის შექ­­­მ­­­ნის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე ის­­­ტო­­რი­­უ­­ლად ჩა­­მო­­
ბა ნე­­ბის­­­მი­­ე­­რი მომ­­­ხ­­­მ­­­ხ­­­რებ­­­ლის­­­თ­­­ვის; ყა­­ლი­­ბე­­ბუ­­ლი ფაქ­­­ტო­­რე­­ბის, გა­­რე­­მო­­ე­­ბე­­ბის, სი­­ტუ­­
 გა­­დაწყ­­­ვე­­ტი­­ლია ინ­­­დი­­ვი­­დის პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი ა­­ცი­­ე­­ბის ერ­­­თობ­­­ლი­­ო­­ბა­­ა, რო­­მელ­­­თა და­­ნიშ­­­ნუ­­ლე­­ბაა
საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბი­­სა და საცხოვ­­­რე­­ბელ ად­­­გილს შო­­რის სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო მიზ­­­ნე­­ბის ხელ­­­შეწყო­­ბა, ცოდ­­­ნის
ტე­­რი­­ტო­­რი­­უ­­ლი წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გო­­ბე­­ბის დაძ­­­ლე­­ვის მი­­ღე­­ბის­­­თ­­­ვის ეფექ­­­ტი­­ა­­ნი და კომ­­­ფორ­­­ტუ­­ლი პი­­
პრობ­­­ლე­­მა. რო­­ბე­­ბის შექ­­­მ­­­ნა [11]. ტრა­­დი­­ცი­­უ­­ლად, სა­­კუ­­თა­­რი
ინო­­ვა­­ცი­­უ­­რი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე გა­­აჩ­­­ნია ამა თუ იმ
გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბამ უდი­­დე­­სი გავ­­­ლე­­ნა მო­­ახ­­­დი­­ნა სა­­გან­­­ სას­­­წავ­­­ლო და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბას და ატა­­რებს ინ­­­დი­­ვი­­
მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბა­­ზე. მრა­­ვალ სას­­­წავ­­­ლო დუ­­ა­­ლურ, სპე­­ცი­­ფი­­კურ ხა­­სი­­ათს. ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ულ­­­-­­­
და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბა­­ში უკ­­­ვე წარ­­­მა­­ტე­­ბით ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ო­­ნი­­ სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბი­­სა
რებს e-Learning-ის სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ფორ­­­მე­­ბი. სწრა­­ფად და სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცეს­­­ში და­­ნერ­­­გ­­­ვის პა­­რა­­ლე­­ლუ­­რად
იც­­­ვ­­­ლე­­ბა და ვი­­თარ­­­დე­­ბა თვით e-Learning-ის ში­­ნა­­ მცირ­­­დე­­ბა სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ფორ­­­მი­­რე­­
არ­­­სი და შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი. ბო­­ლო წლებ­­­ში შე­­ი­­ნიშ­­­ ბა­­ში სივ­­­რ­­­ცულ­­­-­­­სე­­მან­­­ტი­­კუ­­რი (შენობა-ნაგებობები,
ნე­­ბა მო­­ბი­­ლუ­­რი სწავ­­­ლე­­ბის (m-Learning) ეტაპ­­­ზე აუდი­­ტო­­რი­­ე­­ბი, კა­­ბი­­ნეტ­­­-­­­ლა­­ბო­­რა­­ტო­­რი­­ე­­ბი და სხვ.)
გა­­დას­­­ვ­­­ლის პრო­­ცე­­სი. მსოფ­­­ლი­­ოს მო­­წი­­ნა­­ვე ქვეყ­­­ და ში­­ნა­­არ­­­სობ­­­რივ­­­-­­­მე­­თო­­დი­­კუ­­რი კომ­­­პო­­ნენ­­­ტე­­ბის
ნებ­­­ში მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს სა­­ყო­­ველ­­­თაო ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი (სასწავლო გეგ­­­მე­­ბი და პროგ­­­რა­­მე­­ბი, სა­­ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­
სწავ­­­ლე­­ბის u-Learning კონ­­­ცეფ­­­ცი­­ა­­ზე გა­­დას­­­ვ­­­ლა და ნე­­ლო­­ე­­ბი, მე­­ცა­­დი­­ნე­­ო­­ბა­­თა ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის ფორ­­­მე­­ბი
პერ­­­ს­­­პექ­­­ტი­­ვა­­ში გან­­­ზ­­­რა­­ხუ­­ლია ინ­­­ტე­­ლექ­­­ტუ­­ა­­ლუ­­რი და სხვ.) მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ბა [6]. თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სა­­გან­­­მა­­
სწავ­­­ლე­­ბის (smart-learning) ჩა­­მო­­ყა­­ლი­­ბე­­ბა [10]. ნათ­­­ლებ­­­ლო პრო­­ცეს­­­ში სულ უფ­­­რო აქ­­­ტი­­ურ­­­დე­­ბა
თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო-­­­ტექ­­­ სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო და სა­­ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ციო ფაქ­­­ტო­­რე­­ბი,
ნი­­კუ­­რი პო­­ტენ­­­ცი­­ა­­ლის სწრა­­ფი გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბა მო­­ რომ­­­ლე­­ბიც თა­­ვის მხრივ, უდი­­დეს გავ­­­ლე­­ნას ახ­­­
ითხოვს ცოდ­­­ნის გა­­ნახ­­­ლე­­ბის მა­­ღალ ტემ­­­პებს, რაც დე­­ნენ პე­­და­­გო­­გი­­კურ­­­-­­­მე­­თო­­დი­­კუ­­რი სა­­ფუძ­­­ვ­­­ლე­­ბის

30 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ცვლი­­ლე­­ბებ­­­ზე. სას­­­წავ­­­ლო-­­­სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სა­­ი­­ტე­­ბის დი­­ზა­­ი­­ნი და სა­­ერ­­­თო სტი­­ლი შე­­მუ­­შა­­ვე­­ბუ­­
სივ­­­რ­­­ცე თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე პი­­რო­­ბებ­­­ში მო­­ითხოვს სე­­ ლია სპე­­ცი­­ა­­ლის­­­ტ­­­-­­­დი­­ზა­­ი­­ნე­­რე­­ბის მი­­ერ. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი
რი­­ო­­ზუ­­ლი სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო-­­­მე­­თო­­დო­­ლო­­გი­­უ­­რი პრობ­­­ ხერ­­­ხის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის და­­დე­­ბი­­თი მხა­­რეა პე­­და­­გოგ­­­
ლე­­მე­­ბის გა­­დაწყ­­­ვე­­ტას, რო­­მელ­­­თა უმ­­­რავ­­­ლე­­სო­­ბა თა ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის
და­­კავ­­­ში­­რე­­ბუ­­ლია სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო რე­­სურ­­­სე­­ბის შექ­­­მ­­­ნის სი­­მარ­­­ტი­­ვე - არ მო­­ითხოვს მა­­თი მხრი­­დან
შექ­­­მ­­­ნი­­სა და სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სფე­­როს მე­­თო­­დი­­ შე­­სა­­ბა­­მი­­სი ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტე­­ბი­­სა და ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­
კუ­­რი უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყო­­ფის სა­­კითხებ­­­თან [4]. ბის ღრმა ცოდ­­­ნას. ასე­­ვე ათა­­ვი­­სუფ­­­ლებს მათ ჰოს­­­
მას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის (პედაგოგის) ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ სა­­ ტინ­­­გის პრობ­­­ლე­­მე­­ბის­­­გან. აქ­­­ვე უნ­­­და აღი­­ნიშ­­­ნოს
გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე­­ში ინ­­­ტეგ­­­რი­­რე­­ბუ­­ლი უნ­­­და გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი ხარ­­­ვე­­ზე­­ბის არ­­­სე­­ბო­­ბაც. მა­­გა­­ლი­­თად,
იყოს, რო­­გორც ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვი ინ­­­ფორ­­­მა­­ცია მი­­სი სტუ­­დენ­­­ტებ­­­თან ინ­­­ტე­­რაქ­­­ტი­­უ­­რი ურ­­­თი­­ერ­­­თო­­ბე­­ბის
სას­­­წავ­­­ლო-­­­მე­­თო­­დი­­კუ­­რი და სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო საქ­­­მი­­ა­­ ფორ­­­მე­­ბი შეზღუ­­დუ­­ლია პორ­­­ტა­­ლის მი­­ერ წარ­­­მოდ­­­
ნო­­ბის შე­­სა­­ხებ, ისე ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­უ­­ლი, მე­­თო­­დი­­კუ­­რი გე­­ნი­­ლი შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბით და სხვ.
და დი­­დაქ­­­ტი­­კუ­­რი მა­­სა­­ლე­­ბი აღ­­­ნიშ­­­ნულ სივ­­­რ­­­ცე­­ში საკ­­­მა­­ოდ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბუ­­ლი­­ა, აგ­­­რეთ­­­ვე ზე­­მო­­
პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის გან­­­ხორ­­­ცი­­ე­­ლე­­ბის­­­თ­­­ვის. თაღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბის მო­­დი­­ფი­­ცი­­რე­­ბუ­­ლი
ში­­ნა­­არ­­­სობ­­­რი­­ვი შე­­მად­­­გენ­­­ლო­­ბა (კონტენტი) წარ­­­ ვა­­რი­­ან­­­ტი, რო­­დე­­საც სას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის მძლავ­­­რი პორ­­­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მო­­ად­­­გენს პე­­და­­გო­­გის რე­­ა­­ლუ­­რი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო ტა­­ლი თა­­ნამ­­­შ­­­რო­­მელს სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბას აძ­­­ლევს შექ­­­მ­­­ნას
სივ­­­რ­­­ცის ვირ­­­ტუ­­ა­­ლურ ეკ­­­ვი­­ვა­­ლენტს. მი­­სი სტრუქ­­­ პი­­რა­­დი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე
ტუ­­რა და ში­­ნა­­არ­­­სი და­­მო­­კი­­დე­­ბუ­­ლია სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა და აწ­­­ვ­­­დის მას სა­­ჭი­­რო web-სერვისებს. ამ სერ­­­ვი­­სე­­
ობი­­ექ­­­ტურ და სუ­­ბი­­ექ­­­ტურ ფაქ­­­ტო­­რებ­­­ზე. მი­­უ­­ხე­­და­­ ბის მი­­ზა­­ნია პე­­და­­გოგ­­­სა და სტუ­­დენტს შო­­რის პირ­­­
ვად იმი­­სა, რომ პე­­და­­გო­­გის პი­­რა­­დი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი და­­პი­­რი და უკუ­­კავ­­­ში­­რე­­ბის გამ­­­რა­­ვალ­­­ფე­­როვ­­­ნე­­ბა
სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე არ ექ­­­ვემ­­­დე­­ბა­­რე­­ბა და გა­­მარ­­­ტი­­ვე­­ბა. მას­­­წავ­­­ლე­­ბელ­­­თა ასე­­თი პი­­რა­­დი
ცენ­­­ზუ­­რას (ან რა­­ი­­მე ზე­­მოქ­­­მე­­დე­­ბას სას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე, მარ­­­
ად­­­მი­­ნის­­­ტ­­­რა­­ცი­­ის მხრი­­დან), სა­­სურ­­­ვე­­ლია ორ­­­გა­­ნი­­ თა­­ლი­­ა, ინ­­­ტეგ­­­რი­­რე­­ბუ­­ლია სას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის web-
ზა­­ცი­­ის, წყო­­ბი­­სა და სტრუქ­­­ტუ­­რის თვალ­­­საზ­­­რი­­სით, პორტალთან და ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ო­­ნი­­რებს სა­­ერ­­­თო მარ­­­თ­­­ვის
შე­­იქ­­­მ­­­ნას მი­­სი პი­­რო­­ბი­­თი, სა­­ო­­რი­­ენ­­­ტა­­ციო ფორ­­­მე­­ პრინ­­­ცი­­პებ­­­ზე, მაგ­­­რამ გა­­აჩ­­­ნია გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი ავ­­­ტო­­
ბი სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა ტი­­პი­­სა და კა­­ტე­­გო­­რი­­ის სას­­­წავ­­­ლო ნო­­მი­­უ­­რი თვი­­სე­­ბე­­ბი (შექმნის, გა­­ფორ­­­მე­­ბი­­სა და
პრო­­ცე­­სე­­ბის­­­თ­­­ვის (მაგალითად, უნი­­ვერ­­­სი­­ტე­­ტის კონ­­­ტენ­­­ტის შევ­­­სე­­ბის თვალ­­­საზ­­­რი­­სით). პე­­და­­გოგს
პრო­­ფე­­სო­­რის, პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი კო­­ლე­­ჯის, სა­­ჯა­­რო შე­­უძ­­­ლია ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­
სკო­­ლე­­ბის, სას­­­წავ­­­ლო ტრე­­ნინ­­­გ­­­-­­­კურ­­­სე­­ბის და სხვ.) ცის შექ­­­მ­­­ნა მის­­­თ­­­ვის სა­­სურ­­­ვე­­ლი ნე­­ბის­­­მი­­ე­­რი უფა­­სო
პე­­და­­გო­­გე­­ბი მუდ­­­მი­­ვად შე­­ეც­­­დე­­ბი­­ან სა­­კუ­­თა­­რი პლატ­­­ფორ­­­მის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით, არ არის შეზღუ­­დუ­­ლი
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის დი­­ზა­­ი­­ნი­­სა და სტრუქ­­­ტუ­­რის ფორ­­­მი­­რე­­ბა­­ში.
სრულ­­­ყო­­ფას, ახა­­ლი ფორ­­­მე­­ბი­­სა და მე­­თო­­დე­­ბის ძი­­ ხში­­რად პე­­და­­გოგ­­­თა პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­
ე­­ბას მა­­თი შექ­­­მ­­­ნის, გა­­ფორ­­­მე­­ბის, ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის აქ­­­ ნულ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე იქ­­­მ­­­ნე­­ბა უმაღ­­­ლეს
ტუ­­ა­­ლო­­ბის, წვდო­­მის გა­­მარ­­­ტი­­ვე­­ბი­­სა და ში­­ნა­­არ­­­სის სას­­­წავ­­­ლებ­­­ლებ­­­ში მოქ­­­მე­­დი e-Learning სის­­­ტე­­მის
დახ­­­ვე­­წის მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბით. ამ­­­ჟა­­მად გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბუ­­ ფარ­­­გ­­­ლებ­­­ში. მა­­თი შე­­მუ­­შა­­ვე­­ბა უმ­­­თავ­­­რე­­სად ხდე­­ბა
ლი ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტუ­­ლი სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბი შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ დის­­­ტან­­­ცი­­უ­­რი სწავ­­­ლე­­ბის კურ­­­სე­­ბის შექ­­­მ­­­ნის­­­თ­­­ვის
ბას იძ­­­ლე­­ვა გაძ­­­ლი­­ერ­­­დეს დის­­­ტან­­­ცი­­უ­­რი სწავ­­­ლე­­ბის გან­­­კუთ­­­ვ­­­ნი­­ლი ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტუ­­ლი სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბის
კომ­­­პო­­ნენ­­­ტე­­ბი ონ­­­-­­­ლა­­ინ კონ­­­სულ­­­ტა­­ცი­­ე­­ბის, ფო­­რუ­­ გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით. მა­­გა­­ლი­­თად, პროგ­­­რა­­მუ­­ლი სის­­­ტე­­მა
მე­­ბის, კონ­­­ფე­­რენ­­­ცი­­ე­­ბი­­სა და ვე­­ბი­­ნა­­რე­­ბის რე­­ა­­ლი­­ Moodle-ის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია მას­­­წავ­­­ლე­­
ზა­­ცი­­ის მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბით. ბელ­­­თა პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის
პე­­და­­გო­­გის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ შექ­­­მ­­­ნა ცალ­­­კე­­უ­­ლი დის­­­ციპ­­­ლი­­ნე­­ბის სწავ­­­ლე­­ბის გა­­
ლო სივ­­­რ­­­ცის შექ­­­მ­­­ნის ერ­­­თ­­­-ერ­­­თი გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბუ­­ლი უმ­­­ჯო­­ბე­­სე­­ბის მიზ­­­ნით. ასე­­თი სის­­­ტე­­მე­­ბი ფუნ­­­ქ­­­ცი­­
მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბაა უმაღ­­­ლე­­სი სას­­­წავ­­­ლებ­­­ლე­­ბის ან ო­­ნი­­რებს თბი­­ლი­­სის სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო უნი­­ვერ­­­სი­­ტეტ­­­სა
მა­­თი გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი ჯგუ­­ფე­­ბის web-პორტალების და სა­­ქარ­­­თ­­­ვე­­ლოს ტექ­­­ნი­­კურ უნი­­ვერ­­­სი­­ტეტ­­­ში. დის­­­
გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბა [5]. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი პორ­­­ტა­­ლე­­ბის ფარ­­­გ­­­ ტან­­­ცი­­ურ საგ­­­ნობ­­­რივ სწავ­­­ლე­­ბა­­ზე ორი­­ენ­­­ტა­­ცი­­ის
ლებ­­­ში პე­­და­­გო­­გე­­ბი ქმნი­­ან სა­­კუ­­თარ ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ გა­­მო მას­­­წავ­­­ლე­­ბელ­­­თა პერ­­­სო­­ნა­­ლურ ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ
სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცეს წი­­ნას­­­წარ გან­­­საზღ­­­ვ­­­ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცეს გა­­აჩ­­­ნია გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი
რუ­­ლი სტრუქ­­­ტუ­­რე­­ბი­­სა და ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტუ­­ლი სა­­შუ­­ შეზღუდ­­­ვე­­ბი რო­­გორც ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბის სის­­­რუ­­ლის,
ა­­ლე­­ბე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით. პორ­­­ტა­­ლი­­სა და ცალ­­­კე­­უ­­ლი ისე კონ­­­ტენ­­­ტის უნი­­ვერ­­­სა­­ლო­­ბი­­სა და წვდო­­მის

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 31

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბის თვალ­­­საზ­­­რი­­სით. ამას­­­თა­­ნა­­ვე მი­­სი ვ­­­რის თვალ­­­საზ­­­რი­­სით. ამ მხრივ მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი
შექ­­­მ­­­ნა პე­­და­­გო­­გის­­­გან მო­­ითხოვს გარ­­­კ­­­ვე­­ულ ცოდ­­­ პრობ­­­ლე­­მე­­ბია web-საიტის ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბის, ხა­­რის­­­ხის
ნას კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რუ­­ლი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სფე­­რო­­ში. ძი­­რი­­თა­­დი მა­­ხა­­სი­­ა­­თებ­­­ლე­­ბის, სა­­ი­­ტის ფორ­­­მი­­რე­­ბის
სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სის­­­ტე­­მის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბის ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­უ­­რი სა­­ფუძ­­­ვ­­­ლე­­ბის შეს­­­წავ­­­ლის მი­­მარ­­­
ინო­­ვა­­ცი­­უ­­რი მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბე­­ბის ერ­­­თ­­­-ერთ უმ­­­თავ­­­ თუ­­ლე­­ბით [8].
რეს კომ­­­პო­­ნენტს წარ­­­მო­­ად­­­გენს უმაღ­­­ლე­­სი სას­­­წავ­­­ სას­­­წავ­­­ლო web-საიტები, მა­­თი შექ­­­მ­­­ნის, კონ­­­
ლებ­­­ლის შე­­მეც­­­ნე­­ბი­­თი გა­­რე­­მოს ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­უ­­რი ფი­­გუ­­რი­­რე­­ბის, ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­ში გან­­­თავ­­­სე­­ბი­­სა და
სრულ­­­ყო­­ფა. იკ­­­ვე­­თე­­ბა პე­­და­­გო­­გის მი­­ერ ინ­­­ტერ­­­ნე­­ რე­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის პროგ­­­რა­­მულ­­­-­­­ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­უ­­რი მა­­
ტის ქსე­­ლის პრო­­ფე­­სი­­ულ­­­-­­­პე­­და­­გო­­გი­­უ­­რი სივ­­­რ­­­ცის ხა­­სი­­ა­­თებ­­­ლე­­ბით არ­­­სე­­ბი­­თად არ გან­­­ს­­­ხ­­­ვავ­­­დე­­ბი­­ან
ათ­­­ვი­­სე­­ბი­­სა და მის სა­­ფუძ­­­ველ­­­ზე სა­­კუ­­თა­­რი სა­­გან­­­ ტრა­­დი­­ცი­­უ­­ლი, მაგ. სა­­რეკ­­­ლა­­მო, კო­­მერ­­­ცი­­უ­­ლი,
მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ფორ­­­მი­­რე­­ბის აუცი­­ლებ­­­ საც­­­ნო­­ბა­­რო და ა. შ. web-საიტებისგან, მაგ­­­რამ წა­­ე­­
ლო­­ბის ამო­­ცა­­ნა. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ამო­­ცა­­ნის გა­­დაჭ­­­რის ყე­­ნე­­ბათ და­­მა­­ტე­­ბი­­თი, სპე­­ცი­­ფი­­კუ­­რი მოთხოვ­­­ნე­­ბი:
შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბა შე­­იძ­­­ლე­­ბა ჩა­­ით­­­ვა­­ლოს პე­­და­­გო­­გის  ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი შემ­­­ც­­­ვე­­ლო­­ბის (კონტენტის)
მთა­­ვარ კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რულ­­­-­­­სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო კომ­­­პე­­ტენ­­­ ხა­­რის­­­ხი და აქ­­­ტუ­­ა­­ლო­­ბა;
ცი­­ად. სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ო-­­­სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­  წვდო­­მი­­სა და გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის სი­­მარ­­­ტი­­ვე;
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

გი­­ე­­ბის, გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით web-ტექნოლოგიებისა  ნე­­ბის­­­მი­­ერ ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­თავ­­­სე­­ბად მოწყო­­ბი­­ლო­­

და სერ­­­ვი­­სე­­ბის სრულ­­­ყო­­ფამ და ფარ­­­თოდ გავ­­­რ­­­ ბებ­­­თან, გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით მო­­ბი­­ლურ აპა­­რა­­ტებ­­­თან
ცე­­ლე­­ბამ შექ­­­მ­­­ნა პრინ­­­ცი­­პუ­­ლად ახა­­ლი სი­­ტუ­­ა­­ცია კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის მო­­ხერ­­­ხე­­ბუ­­ლი სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბი;
პე­­და­­გოგ­­­თა და სტუ­­დენ­­­ტ­­­თა რო­­გორც კოგ­­­ნი­­ტუ­­რი,  მდი­­და­­რი გრა­­ფი­­კუ­­ლი და მულ­­­ტი­­მე­­დი­­უ­­რი
ისე სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის გა­­სა­­აქ­­­ტი­­უ­­რებ­­­ შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი.
ლად. ჩნდე­­ბა სწავ­­­ლის და­­მა­­ტე­­ბი­­თი მო­­ტი­­ვა­­ცი­­ე­­ბი, პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო web-საი­
ღრმავ­­­დე­­ბა სწავ­­­ლე­­ბის ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის დო­­ ტის ცნე­­ბა უნ­­­და გან­­­ვი­­ხი­­ლოთ კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რუ­­ლი და
ნე და ერ­­­თ­­­დ­­­რო­­უ­­ლად, აქ­­­ტი­­ურ­­­დე­­ბა კო­­ლექ­­­ტი­­უ­­რი ინ­­­ტერ­­­ნეტ ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის, მა­­თი სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო-­­­მე­­
სწავ­­­ლე­­ბის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი [4]. თო­­დი­­კუ­­რი უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყო­­ფი­­სა და ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი
მას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ სწავ­­­ლე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბის პრო­­ცე­­სებ­­­თან დი­­ნა­­მი­­
ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის, კა­­ში. ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის, მი­­სი სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა
სრულ­­­ყო­­ფი­­სა და რე­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ფორ­­­მე­­ბის შექ­­­მ­­­ნა­­სა და გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბას­­­თან ერ­­­თად
პერ­­­ს­­­პექ­­­ტი­­ულ ფორ­­­მას წარ­­­მო­­ად­­­გენს მას­­­წავ­­­ლებ­­­ იც­­­ვ­­­ლე­­ბო­­და მას­­­თან და­­კავ­­­ში­­რე­­ბუ­­ლი ძი­­რი­­თა­­დი
ლის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო web-საიტი. იგი ცნე­­ბე­­ბი, ტერ­­­მი­­ნო­­ლო­­გია და მა­­თი ში­­ნა­­არ­­­სი. პე­­
უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყოფს პე­­და­­გო­­გის ძი­­რი­­თა­­დი პრო­­ფე­­სი­­ და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­
უ­­ლი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის გან­­­ხორ­­­ცი­­ე­­ლე­­ბას თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე რ­­­ცე ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის საწყის ეტა­­პებ­­­ზე
ინო­­ვა­­ცი­­უ­­რი კო­­პი­­უ­­ტე­­რუ­­ლი და სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო შე­­მო­­ი­­ფარ­­­გ­­­ლე­­ბო­­და ძი­­რი­­თა­­დად ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი
ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით და სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბას იძ­­­ წიგ­­­ნით, რო­­მე­­ლიც ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად წარ­­­მო­­ად­­­გენ­­­და
ლე­­ვა თვალ­­­სა­­ჩი­­ნოდ და ღი­­ად წარ­­­მო­­ად­­­გი­­ნოს მი­­სი ჩვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი ნა­­ბეჭ­­­დი წიგ­­­ნი­­სა და სხვა სას­­­წავ­­­ლო
სას­­­წავ­­­ლო, სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო, აღ­­­მ­­­ზ­­­რ­­­დე­­ლო­­ბი­­თი და სხვა მა­­სა­­ლის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ ვა­­რი­­ანტს და ფა­­ი­­ლე­­ბის
სა­­ხის საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის შე­­დე­­გე­­ბი. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ტერ­­­მი­­ნის სა­­ხით ინა­­ხე­­ბო­­და კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რულ მა­­ტა­­რებ­­­ლებ­­­ზე
ქვეშ იგუ­­ლის­­­ხ­­­მე­­ბა პე­­და­­გო­­გის სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ო-­­­სა­­ ან ჩვე­­უ­­ლებ­­­რი­­ვი სტა­­ტი­­კუ­­რი ინერ­­­ნეტ­­­-­­­სა­­ი­­ტე­­ბის
გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ქსე­­ლუ­­რი სა­­ხით. დღე­­საც, სას­­­წავ­­­ლო ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­-­­­რე­­სურ­­­სე­­
სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით ბის უდი­­დე­­სი ნა­­წი­­ლი შე­­მორ­­­ჩე­­ნი­­ლი და წარ­­­მოდ­­­
ფორ­­­მი­­რე­­ბუ­­ლი სის­­­ტე­­მა, რო­­მე­­ლიც უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ გე­­ნი­­ლია ანა­­ლო­­გი­­უ­­რი სა­­ხით. შემ­­­დ­­­გომ ეტაპ­­­ზე
ყოფს რო­­გორც სტუ­­დენ­­­ტის (მოსწავლის), ასე­­ვე e-Learning და LMS (Learning Management System)
პე­­და­­გო­­გის სას­­­წავ­­­ლო და პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ სის­­­ტე­­მე­­ბის შე­­მუ­­შა­­ვე­­ბი­­სა და გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბის პა­­რა­­
ბის­­­თ­­­ვის სა­­ჭი­­რო ყვე­­ლა მოთხოვ­­­ნის დაკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლე­­ ლე­­ლუ­­რად ჩნდე­­ბა ტერ­­­მი­­ნე­­ბი „ელექტრონული
ბის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბას [8]. სა­­ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლო“ და „ელექტრონული სწავ­­­
ამ ეტაპ­­­ზე აუცი­­ლე­­ბე­­ლია სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო კვლე­­ ლე­­ბა“. დღე­­ის­­­თ­­­ვის, სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცეს­­­ში web-
ვე­­ბის გა­­აქ­­­ტი­­უ­­რე­­ბა პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი ტექნოლოგიებისა და სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბის
web-საიტის შექ­­­მ­­­ნის თე­­ო­­რი­­უ­­ლი და მე­­თო­­დი­­კუ­­რი მა­­სობ­­­რი­­ვად და­­ნერ­­­გ­­­ვის შემ­­­დეგ, მკვიდ­­­რ­­­დე­­ბა
სა­­ფუძ­­­ვ­­­ლე­­ბის შეს­­­წავ­­­ლის, სას­­­წავ­­­ლო­­-აღ­­­მ­­­ზ­­­დე­­ლო­­ ტერ­­­მი­­ნე­­ბი „პედაგოგის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­
ბით პრო­­ცეს­­­ში მი­­სი რო­­ლი­­სა და ად­­­გი­­ლის გან­­­საზღ­­­ ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე“, „პედაგოგის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი

32 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
სა­­ი­­ტი“, „მასწავლებლის ვებ­­­-­­­პორ­­­ტ­­­ფო­­ლი­­ო“. მი­­უ­­ პე­­და­­გო­­გი არის აქ­­­ტი­­უ­­რი, კომ­­­პე­­ტენ­­­ტუ­­რი და წარ­­­მ­­­
ხე­­და­­ვად იმი­­სა, რომ ეს ტერ­­­მი­­ნე­­ბი ატა­­რე­­ბენ გარ­­­ მარ­­­თ­­­ვე­­ლი ინ­­­ტე­­რაქ­­­ტი­­უ­­რი რე­­სურ­­­სე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­
კ­­­ვე­­ულ სპე­­ცი­­ფი­­კურ ნი­­შან­­­-­­­თ­­­ვი­­სე­­ბებს, ხში­­რად მათ ბის პრო­­ცეს­­­ში, იზ­­­რ­­­დე­­ბა სტუ­­დენ­­­ტე­­ბის ინ­­­ტე­­რე­­სი
ერ­­­თი და იმა­­ვე მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ბი­­თაც გა­­ნი­­ხი­­ლა­­ვენ [6]. და ნდო­­ბა მის მი­­მართ, მი­­სი რო­­გორც პე­­და­­გო­­გი­­სა
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის სფე­­რო­­ში სპე­­ცი­­ა­­ლურ და პი­­როვ­­­ნე­­ბის ავ­­­ტო­­რი­­ტე­­ტი, რაც სა­­ბო­­ლოო ჯამ­­­ში
სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო ლი­­ტე­­რა­­ტუ­­რა­­ში ჯერ კი­­დევ არ არის ძლი­­ერ გავ­­­ლე­­ნას ახ­­­დენს სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცე­­სის ხა­­
ჩა­­მო­­ყა­­ლი­­ბე­­ბუ­­ლი ცალ­­­სა­­ხა გან­­­მარ­­­ტე­­ბე­­ბი ისე­­თი რის­­­ხ­­­ზე [6]. არა­­ნაკ­­­ლებ ეფექ­­­ტი­­ა­­ნი იქ­­­ნე­­ბა ქსე­­ლუ­­რი
საკ­­­ვან­­­ძო ცნე­­ბე­­ბი­­სა, რო­­გო­­რი­­ცაა ქსე­­ლუ­­რი სწავ­­­ სწავ­­­ლე­­ბის ისე­­თი ფორ­­­მა, რო­­გო­­რი­­ცაა პე­­და­­გო­­გის
ლე­­ბა, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სივ­­­რ­­­ცე, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცე პერ­­­
დის­­­ტან­­­ცი­­უ­­რი სწავ­­­ლე­­ბა, პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო web-საიტის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით.
ლო web-საიტი. ყო­­ვე­­ლი მათ­­­გა­­ნი წარ­­­მო­­ად­­­გენს უნ­­­და აღ­­­ვ­­­ნიშ­­­ნოთ, რომ პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის თა­­ვი­­სე­­ბურ ფორ­­­მას, ლო სა­­ი­­ტე­­ბის ფარ­­­თოდ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბა სე­­რი­­ო­­ზულ
მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბას. ხში­­რად მათ შო­­რის შე­­უძ­­­ლე­­ბე­­ლია მოთხოვ­­­ნებს უყე­­ნებს პე­­და­­გო­­გებს კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რუ­­ლი
საზღ­­­ვ­­­რის გავ­­­ლე­­ბა, რად­­­გა­­ნაც გა­­აჩ­­­ნი­­ათ მრა­­ვა­­ლი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის­­­თ­­­ვის მა­­თი მზა­­ო­­ბის
სა­­ერ­­­თო ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბი, მიზ­­­ნე­­ბი და ამო­­ცა­­ნე­­ბი [15]. თვალ­­­საზ­­­რი­­სით. ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის შემ­­­დ­­­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მი­­ზან­­­შე­­წო­­ნი­­ლია გა­­მო­­ვი­­ყე­­ნოთ გან­­­მარ­­­ტე­­ბა­­თა გო­­მი გაღ­­­რ­­­მა­­ვე­­ბა-­­­გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბი­­სა და ეფექ­­­ტი­­ა­­ნო­­
ერ­­­თობ­­­ლი­­ო­­ბა, სა­­დაც ყო­­ველ მათ­­­გან­­­ში აისა­­ხე­­ბა ბის ამაღ­­­ლე­­ბის პერ­­­ს­­­პექ­­­ტი­­ვე­­ბი მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლოვ­­­ნა­­დაა
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის ცალ­­­კე­­უ­­ლი მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ და­­მო­­კი­­დე­­ბუ­­ლი პე­­და­­გო­­გე­­ბის მი­­ერ ახალ სა­­გან­­­
ლო­­ვა­­ნი ას­­­პექ­­­ტი. ამ თვალ­­­საზ­­­რი­­სით გა­­მო­­ირ­­­ჩე­­ვა მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო ტენ­­­დენ­­­ცი­­ებ­­­ში კომ­­­პე­­ტენ­­­ცი­­ე­­ბის
და დღე­­ვან­­­დელ მდგო­­მა­­რე­­ო­­ბას შე­­და­­რე­­ბით ადეკ­­­ სრულ­­­ყო­­ფა­­ზე. თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე კომ­­­პი­­უ­­ტე­­რუ­­ლი
ვა­­ტუ­­რად ასა­­ხავს კა­­ტა­­ლო­­ნი­­ის უნი­­ვერ­­­სი­­ტე­­ტის ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბა ხელს უწყობს პე­­
მეც­­­ნი­­ერ­­­თა მი­­ერ ჩა­­მო­­ყა­­ლი­­ბე­­ბუ­­ლი სის­­­ტე­­მა [13], და­­გოგ­­­თა პრო­­ფე­­სი­­უ­­ლი დო­­ნის ამაღ­­­ლე­­ბას, მათ
რო­­მელ­­­შიც გან­­­საზღ­­­ვ­­­რუ­­ლია ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი შე­­მოქ­­­მე­­დე­­ბით გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბას, აძ­­­ლევს სტი­­მულს
სწავ­­­ლე­­ბის გან­­­მარ­­­ტე­­ბა­­თა ოთხი ჯგუ­­ფი: პირ­­­ველ და შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბებს სტუ­­დენ­­­ტებ­­­თან მუ­­შა­­ო­­ბის
ჯგუ­­ფი ორი­­ენ­­­ტი­­რე­­ბუ­­ლია ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ ახა­­ლი სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბის, ფორ­­­მე­­ბის, მე­­თო­­დე­­ბი­­სა და
ლე­­ბის ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ურ ას­­­პექ­­­ტებ­­­ზე; მე­­ო­­რე - სა­­გან­­­ ინი­­ცი­­ა­­ტი­­ვე­­ბის­­­თ­­­ვის.
მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო კონ­­­ტენ­­­ტის მი­­წო­­დე­­ბის სის­­­ტე­­მა­­ზე; პე­­და­­გო­­გის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო
მე­­სა­­მე - კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ებ­­­ზე (ინტერნეტზე); მე­­ოთხე სივ­­­რ­­­ცის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის პრო­­ცე­­სე­­ბის კვლე­­ვი­­სას ერ­­­
- სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო პრო­­ცე­­სე­­ბის სრულ­­­ყო­­ფა­­ზე. თ­­­-ერთ მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვან პრობ­­­ლე­­მას წარ­­­მო­­ად­­­გენს
ჩვე­­ნი აზ­­­რით, ქსე­­ლებ­­­ზე ორი­­ენ­­­ტა­­ცია არის თა­­ სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცეს­­­ში პე­­და­­გო­­გის რო­­ლის გან­­­საზღ­­­
ნა­­მედ­­­რო­­ვე ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის მთა­­ვა­­რი ვ­­­რა. არ­­­სე­­ბობს შე­­ხე­­დუ­­ლე­­ბა, თით­­­ქოს ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­
ღერ­­­ძი, ვექ­­­ტო­­რი, რო­­მე­­ლიც გან­­­საზღ­­­ვ­­­რავს გან­­­ ლი სწავ­­­ლე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბი­­სა და ფარ­­­თოდ გავ­­­რ­­­
ვი­­თა­­რე­­ბის ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ურ და მე­­თო­­დო­­ლო­­გი­­ურ ცე­­ლე­­ბის პა­­რა­­ლე­­ლუ­­რად მიმ­­­დი­­ნა­­რე­­ობს სას­­­წავ­­­ლო
ას­­­პექ­­­ტებს. პრო­­ცე­­სის ცენ­­­ტ­­­რ­­­ში სტუ­­დენ­­­ტის გა­­და­­ნაც­­­ვ­­­ლე­­ბა
თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სტუ­­დენ­­­ტი დრო­­ის უდი­­დეს ნა­­ და მას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის რო­­ლის დაქ­­­ვე­­ი­­თე­­ბა. ავ­­­ტორ­­­თა
წილს ატა­­რებს on-line რე­­ჟიმ­­­ში, იყე­­ნებს რა ინ­­­ტერ­­­ მტკი­­ცე­­ბით, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის გა­­რე­­მო­­ში
ნეტს რო­­გორც სწავ­­­ლის, ისე ურ­­­თი­­ერ­­­თო­­ბე­­ბის, მო­­ თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სტუ­­დენ­­­ტე­­ბი შეს­­­ძ­­­ლე­­ბენ შე­­ი­­მუ­­შა­­
ნა­­ცემ­­­თა მო­­ძი­­ე­­ბის, გარ­­­თო­­ბის მიზ­­­ნით. გან­­­სა­­კუთ­­­ ვონ ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო პროგ­­­რა­­მე­­ბი სა­­
რე­­ბით პო­­პუ­­ლა­­რუ­­ლია ახალ­­­გაზ­­­რ­­­დებ­­­ში სო­­ცი­­ა­­ლუ­­ კუ­­თა­­რი ინ­­­ტე­­რე­­სე­­ბის გათ­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნე­­ბით, გა­­ა­­კონ­­­ტ­­­
რი ქსე­­ლე­­ბი. სას­­­წავ­­­ლო web-საიტების სო­­ცი­­ა­­ლურ რო­­ლონ და მარ­­­თონ სა­­კუ­­თა­­რი სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცე­­სი.
ქსე­­ლებ­­­ში ინ­­­ტეგ­­­რა­­ცი­­ის შე­­დე­­გად შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია რაც შე­­ე­­ხე­­ბა მას­­­წავ­­­ლე­­ბელს, სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცე­­სის
აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ქსე­­ლე­­ბის გა­­დაქ­­­ცე­­ვა სას­­­წავ­­­ლო და ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლის, წარ­­­მ­­­მარ­­­თ­­­ვე­­ლის რო­­ლი­­დან იგი
აღ­­­მ­­­ზ­­­რ­­­დე­­ლო­­ბი­­თი პრო­­ცე­­სის სრულ­­­ყო­­ფის ინ­­­ს­­­ტ­­­ გა­­და­­ი­­ნაც­­­ვ­­­ლებს კონ­­­სულ­­­ტან­­­ტის, „მეთვალყურის“
რუ­­მენ­­­ტად, ინ­­­ტე­­რაქ­­­ტი­­უ­­რი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო როლ­­­ში. ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბის
ქსე­­ლე­­ბის შექ­­­მ­­­ნის, სტუ­­დენ­­­ტებ­­­სა და პე­­და­­გო­­გებს თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე ეტაპ­­­მა და­­ა­­დას­­­ტუ­­რა აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი
შო­­რის კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბად [4]. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი მო­­საზ­­­რე­­ბის არა­­მარ­­­თე­­ბუ­­ლო­­ბა [1]. მოს­­­წავ­­­ლე­­ებ­­­ში,
ურ­­­თი­­ერ­­­თო­­ბე­­ბი სტუ­­დენ­­­ტებ­­­სა და პე­­და­­გო­­გებს სტუ­­დენ­­­ტებ­­­ში სწავ­­­ლის, შე­­მეც­­­ნე­­ბი­­სა და კრი­­ტი­­
ხდი­­ან კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის თა­­ნა­­ბარ მო­­ნა­­წი­­ლე­­ე­­ბად. კუ­­ლი აზ­­­როვ­­­ნე­­ბის ჩვე­­ვე­­ბის გა­­მო­­მუ­­შა­­ვე­­ბის პრო­­
ამას­­­თა­­ნა­­ვე გა­­სათ­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნე­­ბე­­ლი­­ა, რომ რო­­დე­­საც ცე­­სე­­ბი, ცხა­­დი­­ა, და­­კავ­­­ში­­რე­­ბუ­­ლია უმ­­­თავ­­­რე­­სად

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 33

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
პე­­და­­გოგ­­­თან, მის პრო­­ფე­­სი­­ულ კომ­­­პე­­ტენ­­­ცი­­ებ­­­თან. ტი­­ზა­­ცი­­ის უმ­­­ნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნე­­სი მი­­მარ­­­თუ­­ლე­­ბე­­ბის -
ხაზ­­­გას­­­მით უნ­­­და აღი­­ნიშ­­­ნოს, რომ ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბი­­სა და სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო
ლი სწავ­­­ლე­­ბა არა თუ აკ­­­ნი­­ნებს პე­­და­­გო­­გის როლს რე­­სურ­­­სე­­ბის მარ­­­თ­­­ვის სის­­­ტე­­მე­­ბის და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბას,
სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცეს­­­ში, არა­­მედ აძ­­­ლი­­ე­­რებს მას ურ­­­თი­­ერ­­­თ­­­შერ­­­წყ­­­მას, მათ ერთ სის­­­ტე­­მა­­ში გა­­ერ­­­თი­­
და აჰ­­­ყავს უფ­­­რო მა­­ღალ, შე­­მოქ­­­მე­­დე­­ბით დო­­ნე­­ზე. ა­­ნე­­ბას. გარ­­­და ამი­­სა, web-3.0 ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტებ­­­ზე
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცეს­­­ში მო­­ითხო­­ დამ­­­ყა­­რე­­ბუ­­ლი სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცე­­სი იძ­­­ლე­­ვა მი­­სი
ვე­­ბა პე­­და­­გო­­გის მხრი­­დან სწავ­­­ლე­­ბა­­ზე ზე­­დამ­­­ხედ­­­ ოპ­­­ტი­­მი­­ზა­­ცი­­ი­­სა და ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის უდი­­დეს
ვე­­ლო­­ბა, ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლო­­ბა და კონ­­­სულ­­­ტა­­ცი­­ე­­ბის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბებს.
გა­­წე­­ვა მთე­­ლი პრო­­ცე­­სის გან­­­მავ­­­ლო­­ბა­­ში. მე­­ტად web-საიტების შექ­­­მ­­­ნი­­სა და ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ო­­ნი­­რე­­ბის
აქ­­­ტუ­­ა­­ლუ­­რია თვით მას­­­წავ­­­ლე­­ბელ­­­თა სა­­მეც­­­ნი­­ე­­ თე­­ო­­რია და პრაქ­­­ტი­­კა მჭიდ­­­როდ არის და­­კავ­­­ში­­რე­­
რო, პე­­და­­გო­­გი­­კუ­­რი და მე­­თო­­დი­­კუ­­რი საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის ბუ­­ლი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო რე­­სურ­­­სე­­ბის ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის
სრულ­­­ყო­­ფის მოთხოვ­­­ნე­­ბი, რო­­მელ­­­საც უყე­­ნებს მათ სა­­კითხებ­­­თან. პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო
ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბა. პე­­და­­გო­­გის წი­­ნა­­შა ისე­­თი web-საიტი ფაქ­­­ტობ­­­რი­­ვად წარ­­­მო­­ად­­­გენს სტუ­­დენ­­­
შე­­მოქ­­­მე­­დე­­ბი­­თი პრობ­­­ლე­­მე­­ბი, რო­­გო­­რი­­ცაა ელექ­­­ტ­­­ ტ­­­თა გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი კა­­ტე­­გო­­რი­­ის­­­თ­­­ვის გან­­­კუთ­­­ვ­­­ნილ
რო­­ნუ­­ლი სა­­ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლო­­ე­­ბის შექ­­­მ­­­ნა, მა­­თი კონ­­­ ელექ­­­ტ­­­რო­­ნულ სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სივ­­­რ­­­ცეს, სა­­დაც
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ტენ­­­ტის სის­­­ტე­­მა­­ტუ­­რი გა­­ნახ­­­ლე­­ბა, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი თავ­­­მოყ­­­რი­­ლია სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცეს­­­ში სა­­ჭი­­რო აუცი­­

მე­­ცა­­დი­­ნე­­ო­­ბე­­ბის კონ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­ი­­რე­­ბა და ა.შ. ამ­­­გ­­­ვა­­რად, ლე­­ბე­­ლი და საკ­­­მა­­რი­­სი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო რე­­სურ­­­სე­­ბი:
უეჭ­­­ვე­­ლია რომ პე­­და­­გო­­გი წარ­­­მო­­ად­­­გენს ნე­­ბის­­­მი­­ ტექ­­­ს­­­ტოგ­­­რა­­ფი­­უ­­ლი, აუდი­­ო­­ვი­­ზუ­­ა­­ლუ­­რი და მულ­­­
ე­­რი ინო­­ვა­­ცი­­უ­­რი პრო­­ექ­­­ტის გან­­­ხორ­­­ცი­­ე­­ლე­­ბი­­სა ტი­­მე­­დი­­უ­­რი.
და მი­­სი ეფექ­­­ტი­­ა­­ნი გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის მთა­­ვარ რგოლს. მულ­­­ტი­­მე­­დი­­უ­­რი რე­­სურ­­­სე­­ბი ყვე­­ლა­­ზე თა­­ნა­­მედ­­­
აქე­­დან გა­­მომ­­­დი­­ნა­­რე, აუცი­­ლე­­ბე­­ლია გა­­აქ­­­ტი­­ურ­­­დეს რო­­ვე, მძლავ­­­რი და სა­­ინ­­­ტე­­რე­­სო სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­
კვლე­­ვე­­ბი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის სფე­­რო­­ში პე­­ ლო რე­­სურ­­­სე­­ბი­­ა. სას­­­წავ­­­ლო სა­­ი­­ტებ­­­ში web-2.0 და
და­­გო­­გის ახა­­ლი რო­­ლის შე­­სა­­ხებ. web-3.0 ინ­­­ტე­­რაქ­­­ტი­­უ­­რი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის ფარ­­­თოდ
პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბის შემ­­­დეგ სულ უფ­­­რო მეტ მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­
გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ცნე­­ბის მეც­­­ნი­­ე­­რუ­­ლი ბას იძენს მულ­­­ტი­­მე­­დი­­უ­­რი რე­­სურ­­­სე­­ბი. შე­­სა­­ბა­­მი­­
გა­­აზ­­­რე­­ბის­­­თ­­­ვის აუცი­­ლე­­ბე­­ლია მი­­სი შეს­­­წავ­­­ლა სად, მა­­ტუ­­ლობს მა­­თი ხვედ­­­რი­­თი წი­­ლი სა­­ი­­ტე­­ბის
ქსე­­ლუ­­რი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბის პრო­­ცე­­ კონ­­­ტენ­­­ტ­­­ში, და­­ნარ­­­ჩე­­ნი რე­­სურ­­­სე­­ბიც გა­­ნიც­­­დი­­ან
სებ­­­თან ერ­­­თობ­­­ლი­­ვად. ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­-­­­ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ებ­­­სა ცვლი­­ლე­­ბებს მულ­­­ტი­­მე­­დი­­უ­­რი ნი­­შან­­­-­­­თ­­­ვი­­სე­­ბე­­
და სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბის თე­­ო­­რი­­ულ­­­-­­­მე­­თო­­დო­­ლო­­ ბის გა­­აქ­­­ტი­­უ­­რე­­ბის თვალ­­­საზ­­­რი­­სით. უკა­­ნას­­­კ­­­ნელ
გი­­ურ სა­­ფუძ­­­ვ­­­ლებ­­­ში მიმ­­­დი­­ნა­­რე სწრაფ­­­მა ხა­­რის­­­ წლებ­­­ში შე­­იქ­­­მ­­­ნა მომ­­­დევ­­­ნო თა­­ო­­ბის სო­­ცი­­ა­­ლურ
ხობ­­­რივ­­­-­­­თ­­­ვი­­სებ­­­რივ­­­მა ცვლი­­ლე­­ბებ­­­მა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლი ქსე­­ლებ­­­ზე ორი­­ენ­­­ტი­­რე­­ბუ­­ლი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­
გა­­ხა­­და გა­­დას­­­ვ­­­ლა web-2.0 პლატ­­­ფორ­­­მი­­დან ახალ, გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო რე­­სურ­­­სე­­ბი, რომ­­­ლებ­­­შიც გა­­ერ­­­
უფ­­­რო მა­­ღალ სა­­ფე­­ხურ­­­ზე - web-3.0 პლატ­­­ფორ­­­მა­­ზე, თი­­ა­­ნე­­ბუ­­ლია ზე­­მო­­თაღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ტი­­პის რე­­სურ­­­სე­­ბის
რო­­მე­­ლიც ქსე­­ლუ­­რი ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის და­­მუ­­შა­­ვე­­ბის და­­დე­­ბი­­თი მხა­­რე­­ე­­ბი [4]. სას­­­წავ­­­ლო web-საიტებში
ახა­­ლი მიდ­­­გო­­მა, მო­­დე­­ლი­­ა. ახა­­ლი თა­­ო­­ბის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო
web-3.0 ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის საც­­­დე­­ლი სის­­­ტე­­მე­­ბის რე­­სურ­­­სე­­ბის ძი­­რი­­თა­­დი უპი­­რა­­ტე­­სო­­ბე­­ბი­­ა:
და­­ნერ­­­გ­­­ვის შე­­დე­­გე­­ბის ანა­­ლი­­ზი­­სას, სპე­­ცი­­ა­­ლის­­­  ში­­ნა­­არ­­­სობ­­­რი­­ვი და ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­უ­­რი შეზღუდ­­­
ტე­­ბი აღ­­­ნიშ­­­ნა­­ვენ [10]. რომ, ამ კონ­­­ცეფ­­­ცი­­ის რე­­ა­­ ვე­­ბის არარ­­­სე­­ბო­­ბა;
ლი­­ზა­­ცია გა­­ნა­­პი­­რო­­ბებს: სის­­­ტე­­მის სა­­ი­­მე­­დო­­ო­­ბის  ქსე­­ლუ­­რი გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბა;
უფ­­­რო მა­­ღალ ხა­­რისხს; მომ­­­ხ­­­მა­­რებ­­­ლე­­ბის მი­­მართ  სას­­­წავ­­­ლო მო­­დუ­­ლე­­ბის (კონტენტის) გახ­­­ს­­­ნი­­
„მეგობრული“ ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბი­­სა და სტან­­­დარ­­­ტე­­ბის ლო­­ბა ცვლი­­ლე­­ბე­­ბი­­სა და აქ­­­ტუ­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის­­­თ­­­ვის;
გა­­უმ­­­ჯო­­ბე­­სე­­ბას; ღი­­ა­­ო­­ბის (გახსნილობის), ინ­­­ტე­­  კონ­­­ტენ­­­ტის და­­მო­­უ­­კი­­დებ­­­ლო­­ბა პროგ­­­რა­­მულ­­­-
რაქ­­­ტი­­უ­­რო­­ბი­­სა და კო­­ლექ­­­ტი­­ვიზ­­­მის გა­­ცი­­ლე­­ბით ა­­პა­­რა­­ტუ­­ლი პლატ­­­ფორ­­­მის­­­გან;
მა­­ღალ დო­­ნეს. აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი გვაძ­­­ლევს იმის სა­­ფუძ­­­  პი­­როვ­­­ნე­­ბა­­ზე ორი­­ენ­­­ტი­­რე­­ბუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის
ველს, რომ web-3.0 პლატ­­­ფორ­­­მა­­ზე დამ­­­ყა­­რე­­ბუ­­ლი შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბა.
სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბი უახ­­­ლო­­ეს მო­­მა­­ვალ­­­ში მნიშ­­­ სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო რე­­სურ­­­სე­­ბის ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­
ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო რე­­სურ­­­სი გახ­­­დე­­ბა. ის, ქსე­­ლუ­­რი წვდო­­მის მე­­თო­­დე­­ბის გა­­ფარ­­­თო­­ე­­ბი­­სა
ჩვე­­ნი აზ­­­რით, web-3.0 ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის და­­ნერ­­­გ­­­ და web-საიტების კონ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­ი­­რე­­ბის ტექ­­­ნო­­ლო­­
ვა ხელს შე­­უწყობს გა­­ნათ­­­ლე­­ბის სფე­­რო­­ში ინ­­­ფორ­­­მა­­ გი­­ე­­ბის სრულ­­­ყო­­ფის ურ­­­თი­­ერ­­­თ­­­შე­­თან­­­ხ­­­მე­­ბუ­­ლი

34 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
პრო­­ცე­­სე­­ბის გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბამ უნ­­­და უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყოს კონ­­­ს­­­ტ­­­რუქ­­­ტო­­რე­­ბის მე­­ო­­რე ჯგუფ­­­ში შე­­იძ­­­ლე­­ბა
სწავ­­­ლე­­ბის პრო­­ცე­­სის ისე­­თი მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი პი­­ მო­­ვი­­აზ­­­როთ web-საიტის მარ­­­თ­­­ვის სის­­­ტე­­მე­­ბი CMS
რო­­ბე­­ბის რე­­ა­­ლი­­ზა­­ცი­­ა, რო­­გო­­რი­­ცა­­ა: (Content Management System), რო­­მელ­­­თაც გა­­აჩ­­­ნი­­
 სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო პრო­­ცე­­სის მო­­ნა­­წი­­ლე­­ებს ათ web-საიტების კონ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­ი­­რე­­ბის, გა­­ფორ­­­მე­­ბი­­სა
შო­­რის ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის გაც­­­ვ­­­ლა რო­­გორც on-line, ისე და კონ­­­ტენ­­­ტის მარ­­­თ­­­ვის უფ­­­რო გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბუ­­ლი
of-line რე­­ჟი­­მებ­­­ში; შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი (WordPress, Joomla, Drupal,
 მი­­ღე­­ბუ­­ლი და გა­­და­­ცე­­მუ­­ლი ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის MODX და სხვა). მათ­­­გან აღ­­­სა­­ნიშ­­­ნა­­ვია სის­­­ტე­­მა
და­­მუ­­შა­­ვე­­ბა; WordPress, რო­­მე­­ლიც გა­­მო­­ირ­­­ჩე­­ვა უნი­­ვერ­­­სა­­ლო­­
 და­­შო­­რე­­ბულ გა­­მოთ­­­ვ­­­ლით რე­­სურ­­­სებ­­­ზე, სას­­­ ბით, ათ­­­ვი­­სე­­ბი­­სა და ექ­­­ს­­­პ­­­ლუ­­ა­­ტა­­ცი­­ის სი­­მარ­­­ტი­­ვით.
წავ­­­ლო კურ­­­სებ­­­ზე, მა­­კონ­­­ტ­­­რო­­ლე­­ბელ სის­­­ტე­­მებ­­­ზე პე­­და­­გოგს (განსაკუთრებული მომ­­­ზა­­დე­­ბის გა­­რე­­შე)
წვდო­­მა; შე­­უძ­­­ლია ეტა­­პობ­­­რი­­ვად გა­­ნა­­ხორ­­­ცი­­ე­­ლოს სა­­კუ­­თა­­
 პე­­და­­გო­­გის სტუ­­დენ­­­ტებ­­­თან და სტუ­­დენ­­­ტე­­ბის რი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო სივ­­­რ­­­ცის შექ­­­მ­­­
ერ­­­თ­­­მა­­ნეთ­­­თან ურ­­­თი­­ერ­­­თო­­ბის კო­­ლექ­­­ტი­­უ­­რი ფორ­­­ ნა - დაწყე­­ბუ­­ლი მარ­­­ტი­­ვი სა­­ი­­ტით, სერ­­­ვი­­სე­­ბი­­სა და
მე­­ბის ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცია ტე­­ლე და ვი­­დე­­ო­­კონ­­­ფე­­რენ­­­ცი­­ ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბის თან­­­მიმ­­­დევ­­­რუ­­ლი და­­მა­­ტე­­ბით, დამ­­­თავ­­­
ე­­ბის სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბით; რე­­ბუ­­ლი სრულ­­­ყო­­ფი­­ლი, უნი­­ვერ­­­სა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

 ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის გაც­­­ვ­­­ლი­­სას კონ­­­ფი­­დენ­­­ცი­­ა­­ლო­­ web-საიტებით. ჩვენ ვთვლით, რომ ასეთ­­­მა web-
ბი­­სა და რეგ­­­ლა­­მენ­­­ტი­­რე­­ბის პრინ­­­ცი­­პე­­ბის დაც­­­ვა. საიტებმა უნ­­­და და­­აკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლონ მათ­­­ზე წა­­ყე­­ნე­­ბუ­­
web-საიტების შექ­­­მ­­­ნი­­სა და ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­ში მა­­თი ლი ისე­­თი ძი­­რი­­თა­­დი მოთხოვ­­­ნე­­ბი (კრიტერიუმები).
გან­­­თავ­­­სე­­ბის ალ­­­ტერ­­­ნა­­ტი­­უ­­ლი ვა­­რი­­ან­­­ტე­­ბი­­დან რო­­გო­­რი­­ცა­­ა: კონ­­­ტენ­­­ტის ხა­­რის­­­ხი, კო­­მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ე­­ბის
ყვე­­ლა­­ზე გა­­მარ­­­თ­­­ლე­­ბუ­­ლია მი­­სი შექ­­­მ­­­ნა პი­­რა­­დად გან­­­ხორ­­­ცი­­ე­­ლე­­ბის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი, web-საიტის
მფლო­­ბე­­ლის - პე­­და­­გო­­გის მი­­ერ. ამ შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში მას გრა­­ფი­­კუ­­ლი გა­­დაწყ­­­ვე­­ტა და გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის მო­­ხერ­­­
მო­­ეთხო­­ვე­­ბა გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი კომ­­­პე­­ტენ­­­ცი­­ე­­ბის ფლო­­ბა ხე­­ბუ­­ლო­­ბა (ნავიგაციის სი­­მარ­­­ტი­­ვე).
ინ­­­ტერ­­­ნეტ ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სფე­­რო­­ში. გა­­და­­საწყ­­­ვე­­ საკ­­­მა­­ოდ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბუ­­ლია WordPress-ის პლატ­­­
ტია ჰოს­­­ტინ­­­გის პრობ­­­ლე­­მე­­ბი. უფა­­სო ჰოს­­­ტინ­­­გის ფორ­­­მის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით რო­­გორც პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი
შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში web-საიტი კარ­­­გავს გარ­­­კ­­­ვე­­ულ აუცი­­ სას­­­წავ­­­ლო web-საიტების, ასე­­ვე სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­
ლე­­ბელ და სა­­ჭი­­რო შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბებს, გან­­­სა­­კუთ­­­ ლო და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბე­­ბის პორ­­­ტა­­ლე­­ბის შექ­­­მ­­­ნის
რე­­ბით სა­­ძი­­ე­­ბო სის­­­ტე­­მებ­­­ში მა­­თი ინ­­­ტეგ­­­რა­­ცი­­ი­­სა ეფექ­­­ტუ­­რი მე­­თო­­დე­­ბი ე.წ. „მცირე სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი
და სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა აქ­­­ტი­­უ­­რი კომ­­­პო­­ნენ­­­ტე­­ბის ჩარ­­­თ­­­ვის სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო ქსე­­ლის“ სა­­ხით. ჩვე­­ნი აზ­­­რით,
თვალ­­­საზ­­­რი­­სით. WordPress-ის სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბით პორ­­­ტა­­ლი­­სა და პე­­და­­
აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გო­­ბე­­ბის ნა­­წი­­ლობ­­­რი­­ გოგ­­­თა პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სა­­ი­­ტე­­ბის შექ­­­მ­­­ნა უმაღ­­­ლეს
ვად დაძ­­­ლე­­ვა და და­­მო­­უ­­კი­­დე­­ბე­­ლი, სრულ­­­ფა­­სო­­ვა­­ნი საგ­­­ნ­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო და­­წე­­სე­­ბუ­­ლე­­ბებ­­­ში მნიშ­­­ვ­­­ნე­­
„საავტორო“ სას­­­წავ­­­ლო web-საიტების შექ­­­მ­­­ნა შე­­ ლოვ­­­ნად ხელს შე­­უწყობს ერ­­­თი­­ა­­ნი ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი
საძ­­­ლე­­ბე­­ლია ფარ­­­თოდ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბუ­­ლი მარ­­­ტი­­ვი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის ფორ­­­მი­­რე­­ბას.
რე­­დაქ­­­ტო­­რე­­ბის (Blogger, Wix, uKit, Nethouse,
Setup, uKoz, SimpleSite და სხვა) დახ­­­მა­­რე­­ბით. ჩატარებული კვლევის საფუძველზე
ჩვენს მი­­ერ შექ­­­მ­­­ნი­­ლი სას­­­წავ­­­ლო-­­­საგ­­­ნობ­­­რივ შესაძლებელია გავაკეთოთ
web-საიტებზე დაკ­­­ვირ­­­ვე­­ბამ აჩ­­­ვე­­ნა, რომ SimpleSite შემდეგი დასკვნები:
კონ­­­ს­­­ტ­­­რუქ­­­ტო­­რით შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია მას­­­წავ­­­ლებ­­­ლის  პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო web-
პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი სას­­­წავ­­­ლო web-საიტის მარ­­­ტი­­ საიტის ფორ­­­მი­­რე­­ბი­­სას მი­­ზან­­­შე­­წო­­ნი­­ლია სა­­ინ­­­ფორ­­­
ვი ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბის რე­­ა­­ლი­­ზა­­ცია (მრავაფეროვანი მა­­ცი­­ო-­­­საც­­­ნო­­ბა­­რო ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ის წინ წა­­მო­­წე­­ვა, რო­­მე­­
შაბ­­­ლო­­ნე­­ბი, რე­­ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის სი­­მარ­­­ტი­­ვე, მარ­­­ ლიც გუ­­ლის­­­ხ­­­მობს სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცე­­სის სუ­­ბი­­ექ­­­ტ­­­თა
ტი­­ვი მულ­­­ტი­­მე­­დი­­ის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი, სა­­ძი­­ე­­ბო ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი მოთხოვ­­­ნე­­ბის მაქ­­­სი­­მა­­ლუ­­რად
სის­­­ტე­­მებ­­­ში და­­მა­­ტე­­ბა, ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი ფოს­­­ტის დაკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლე­­ბას;
ინ­­­ს­­­ტ­­­რუ­­მენ­­­ტე­­ბი, სო­­ცი­­ა­­ლურ ქსე­­ლებ­­­თან ინ­­­ტეგ­­­  პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი web-საიტი ხელს უწყობს
რა­­ცია და სხვ.) აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ტი­­პის web-საიტების სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცეს­­­ში პე­­და­­გო­­გის წარ­­­მ­­­მარ­­­თ­­­ვე­­ლი
შექ­­­მ­­­ნა მი­­ზან­­­შე­­წო­­ნი­­ლია სას­­­წავ­­­ლო რე­­სურ­­­სე­­ბის რო­­ლის გა­­მოკ­­­ვე­­თას, მი­­სი კომ­­­პე­­ტენ­­­ტუ­­რო­­ბი­­სა და
ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­ში გან­­­თავ­­­სე­­ბის, რე­­გუ­­ლა­­რუ­­ლი კო­­რექ­­­ პრო­­ფე­­სი­­ო­­ნა­­ლიზ­­­მის დო­­ნის წარ­­­მო­­ჩე­­ნას, ასე­­ვე შე­­
ტი­­რე­­ბის, სტუ­­დენ­­­ტე­­ბის მი­­ერ მა­­თი ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ მოქ­­­მე­­დე­­ბი­­თი მიღ­­­წე­­ვე­­ბის შე­­სა­­ხებ ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის
ლუ­­რი და კო­­ლექ­­­ტი­­უ­­რი სარ­­­გებ­­­ლო­­ბის მიზ­­­ნით. სწრაფ გავ­­­რ­­­ცე­­ლე­­ბას;

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 35

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
 აერ­­­თი­­ა­­ნებს რა სას­­­წავ­­­ლო პრო­­ცე­­სის სხვა­­  პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი web-საიტი იძ­­­ლე­­ვა სა­­შუ­­ა­­
დას­­­ხ­­­ვა კომ­­­პო­­ნენ­­­ტებს, სას­­­წავ­­­ლო web-საიტი ლე­­ბას გან­­­ხორ­­­ცი­­ელ­­­დეს პე­­და­­გო­­გის საქ­­­მი­­ა­­ნო­­ბის
ფუნ­­­­ქ­­­ცი­­ო­­ნი­­რებს „ერთი ფან­­­ჯ­­­რის პრინ­­­ცი­­პით“ - სრულ­­­ყო­­ფი­­ლი მო­­ნი­­ტო­­რინ­­­გი სას­­­წავ­­­ლო და­­წე­­სე­­
უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყოფს წვდო­­მას სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სა­­ი­­ტებ­­­ზე, ბუ­­ლე­­ბა­­თა ხელ­­­მ­­­ძღ­­­ვა­­ნე­­ლე­­ბი­­სა და გა­­ნათ­­­ლე­­ბის
პორ­­­ტა­­ლებ­­­ზე, ასე­­ვე ფა­­ი­­ლებ­­­ში გან­­­თავ­­­სე­­ბულ სას­­­ მარ­­­თ­­­ვის სხვა­­დას­­­ხ­­­ვა სამ­­­სა­­ხუ­­რე­­ბის მხრი­­დან;
წავ­­­ლო რე­­სურ­­­სებ­­­ზე და წარ­­­მო­­ა­­ჩენს მათ ერ­­­თი­­ან  პერ­­­სო­­ნა­­ლურ­­­მა სას­­­წავ­­­ლო web-საიტმა უნ­­­
სას­­­წავ­­­ლო რე­­სურ­­­სად; და შე­­ას­­­რუ­­ლოს პე­­და­­გო­­გის ერ­­­თ­­­გ­­­ვა­­რი „სავიზიტო
 სას­­­წავ­­­ლო web-საიტების შე­­მუ­­შა­­ვე­­ბი­­სას აუცი­­ ბა­­რა­­თის“ ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ა. ამი­­ტომ მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნია მი­­სი
ლე­­ბე­­ლია მი­­სი ისე­­თი პა­­რა­­მეტ­­­რე­­ბის გათ­­­ვა­­ლის­­­წი­­ დი­­ზა­­ი­­ნი, გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის მო­­ხერ­­­ხე­­ბუ­­ლო­­ბა და სხვა
ნე­­ბა, რომ­­­ლე­­ბიც უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყო­­ფენ სპე­­ცი­­ფი­­კუ­­რი კონ­­­კუ­­რენ­­­ტუ­­ლი თვი­­სე­­ბე­­ბი;
მოთხოვ­­­ნე­­ბის დაკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლე­­ბას, რო­­გო­­რი­­ცა­­ა: ინ­­­  პე­­და­­გო­­გის პერ­­­სო­­ნა­­ლუ­­რი web-საიტის დი­­ნა­­
ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი შემ­­­ც­­­ვე­­ლო­­ბის (კონტენტის) ხა­­რის­­­ხი მი­­უ­­რი­­ო­­ბა სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბას მოგ­­­ვ­­­ცემს სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო
და აქ­­­ტუ­­ა­­ლო­­ბა; წვდო­­მი­­სა და გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბის სი­­მარ­­­ტი­­ და სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბის სრულ­­­ყო­­ფი­­
ვე; ნე­­ბის­­­მი­­ერ ინ­­­ტერ­­­ნეტ­­­თავ­­­სე­­ბად მოწყო­­ბი­­ლო­­ბებ­­­ სა და გან­­­ვი­­თა­­რე­­ბის პა­­რა­­ლე­­ლუ­­რად მოხ­­­დეს მი­­სი
თან, გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბით მო­­ბი­­ლურ აპა­­რა­­ტებ­­­თან კო­­ ში­­ნა­­არ­­­სი­­სა და დი­­ზა­­ი­­ნის გა­­ნახ­­­ლე­­ბა (არსებითი
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მუ­­ნი­­კა­­ცი­­ის მო­­ხერ­­­ხე­­ბუ­­ლი სა­­შუ­­ა­­ლე­­ბე­­ბი; მდი­­და­­რი ცვლი­­ლე­­ბე­­ბის გა­­რე­­შე);

გრა­­ფი­­კუ­­ლი და მულ­­­ტი­­მე­­დი­­უ­­რი შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბე­­ბი;  შე­­მო­­თა­­ვა­­ზე­­ბუ­­ლი მე­­თო­­დო­­ლო­­გი­­ის სა­­
 პე­­და­­გო­­გის სას­­­წავ­­­ლო web-საიტი ითავ­­­სებს ფუძ­­­ველ­­­ზე შექ­­­მ­­­ნი­­ლი სას­­­წავ­­­ლო web-საიტი უზ­­­
სო­­ცი­­ა­­ლუ­­რი ქსე­­ლე­­ბის გარ­­­კ­­­ვე­­ულ ფუნ­­­ქ­­­ცი­­ებს და რუნ­­­ველ­­­ყოფს თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე სა­­ინ­­­ფორ­­­მა­­ციო და
უზ­­­რუნ­­­ველ­­­ყოფს მოს­­­წავ­­­ლე­­ებ­­­სა და პე­­და­­გოგს, სა­­კო­­მუ­­ნი­­კა­­ციო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბი­­სა და სწავ­­­ლე­­ბის
ასე­­ვე თვით მოს­­­წავ­­­ლე­­ებს შო­­რის, ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­ის ინო­­ვა­­ცი­­უ­­რი მე­­თო­­დე­­ბის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით პე­­და­­გო­­
on-line რე­­ჟიმ­­­ში გაც­­­ვ­­­ლის, პრობ­­­ლე­­მე­­ბის გან­­­ხილ­­­ გის ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო სივ­­­რ­­­ცის
ვის, დის­­­კუ­­სი­­ე­­ბის, სე­­მი­­ნა­­რე­­ბის ჩა­­ტა­­რე­­ბი­­სა და ა.შ. ფორ­­­მი­­რე­­ბას და შე­­დე­­გად, სწავ­­­ლე­­ბის ხა­­რის­­­ხის
შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბას; ამაღ­­­ლე­­ბას.

გამოყენებული ლიტერატურა:
1. ლაგ­­­ვი­­ლა­­ვა ე. ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სწავ­­­ლე­­ბის სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო-­­­მე­­თო­­დო­­ლო­­გო­­
უ­­რი ბა­­ზის ფორ­­­მი­­რე­­ბის ზო­­გი­­ერ­­­თი ას­­­პექ­­­ტი. I სა­­ერ­­­თა­­შო­­რი­­სო სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო
კონ­­­ფე­­რენ­­­ცია „თანამედროვე ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბი ეკო­­ნო­­მი­­
კუ­­რი გლო­­ბა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის პი­­რო­­ბებ­­­ში“ . შრ. კრე­­ბუ­­ლი, თბ. 2015, გვ. 161-167.
2. ლაგ­­­ვი­­ლა­­ვა ე. კად­­­რე­­ბის მომ­­­ზა­­დე­­ბის სის­­­ტე­­მის ტრან­­­ს­­­ფორ­­­მა­­ცია
ციფ­­­რუ­­ლი ეკო­­ნო­­მი­­კის პი­­რო­­ბებ­­­ში. ჟურ. „ახალი ეკო­­ნო­­მის­­­ტი“, 2020, №
1-2, გვ. 7-19.
3. ხა­­ინ­­­დ­­­რა­­ვა რ. ელექ­­­ტ­­­რო­­ნუ­­ლი სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო რე­­სურ­­­სე­­ბის ორ­­­
გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის აქ­­­ტუ­­ა­­ლუ­­რი პრობ­­­ლე­­მე­­ბი. შ. მეს­­­ხი­­ას ზუგ­­­დი­­დის სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო
სას­­­წავ­­­ლო უნი­­ვერ­­­სი­­ტე­­ტი. შრ. კრე­­ბუ­­ლი, 2013, №6, გვ. 163-167.
4. ხა­­ინ­­­დ­­­რა­­ვა რ. სო­­ცი­­ა­­ლურ ქსე­­ლებ­­­ზე ორი­­ენ­­­ტი­­რე­­ბუ­­ლი თა­­ნა­­მედ­­­რო­­ვე
სა­­გან­­­მა­­ნათ­­­ლებ­­­ლო ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბი. I სა­­ერ­­­თა­­შო­­რი­­სო სა­­მეც­­­ნი­­ე­­რო კონ­­­
ფე­­რენ­­­ცია „თანამედროვე ინ­­­ფორ­­­მა­­ცი­­უ­­ლი ტექ­­­ნო­­ლო­­გი­­ე­­ბი ეკო­­ნო­­მი­­კუ­­რი
გლო­­ბა­­ლი­­ზა­­ცი­­ის პი­­რო­­ბებ­­­ში“, შრ. კრე­­ბუ­­ლი, თბ. 2015, გვ. 398-404.
5. Азевич А. И. Роль персонального сайта преподавателя в формировании
информационной обучающей среды // Современные научные исследования
и инновации. 2012, № 11. http://web.snauka.ru/issues/2012/11/18586
(ბოლო ნახ­­­ვა 20.02.2021).
6. Власов Д. В. Роль личности преподавателя в формировании обучаю-
щей среды// Современные научные исследования и инновацииб 2014, №2.
URL:http//web.snauka.ru/issues/2012/11/18586 (ბოლო ნახ­­­ვა 22.02.2021).
7. Корнеев А.Н. Котельникова В.Е. Тенденции в области дистанционного
обучения: методы и технологии // Интернет-журнал «Науковедение» Тю 9,

36 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
2017б №6 https://naukovedenie.ru/PDF/30EVN617.pdf (ბოლო ნახ­­­ვა 22.02.2021).
8. Кручинина Г.А и др. Сайт и блог преподавателя вуза как элемен-
ты сетевых коммуникаций: содержание и принципы функциониро-
вания // Современные наукоемкие технологии, 2016, № 1, С. 124-128;
https://www.top-technologies.ru/ru/article/view?id=35506 (ბოლო ნახ­­­ვა 24.02.
2021).
9. Куликова И. В. Образовательные возможности персонального сайта пре-
подавателя, Вестник ИГУ, Вып. 6, 2014.
https://www.isuct.ru/e-publ/vgf/node/319 (ბოლო ნახ­­­ვა 24.02.21).
10. Мусиенко С.О. Роль преподавателя в дистанционной форме обучения при
получении высшего образования // Цифровая гуманитаристика и технологии в
образовании (DHTE 2020): сб. материалов Всероссийской научно-практической
конференции с международным участием. 19—21 ноября 2020 г. М., Издатель-
ство ФГБОУ ВО МГППУ, 2020.. С. 451–455. https://psyjournals.ru/dhte2020/issue/
Musienko.shtml (ბოლო ნახ­­­ვა 05.03.2021).

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

11. Роберт И. В. Теория и методика информатизации образования (психо-
лого-педагогический и технологический аспекты). Эл. изд., М., БИНОМ, Лабо-
ратория знаний, 2014. — 398 с. https://dl-hum.spbstu.ru/pluginfile.php/138452/
mod_resource/content/1/ТЕОРИЯ%20И%20МЕТОДИКА%20ИНФОРМАТИЗА-
ЦИИ%20ОБРАЗОВАНИЯ.pdf (ბოლო ნახ­­­ვა 23.03.2021).
12. Танцура Т. А. Аспекты дистанционного обучения в современных ус-
ловиях // МНКО, 2020, №2 (81). https://cyberleninka.ru/article/n/aspekty-
distantsionnogo-obucheniya-v-sovremennyh-usloviyah (ბოლო ნახ­­­ვა 23.03.2021).
13. Толстоухова И.В. Дистанционное обучение, как современная педаго-
гическая технология // ЧиО, 2016, №2 (47). https://cyberleninka.ru/article/n/
distantsionnoe-obuchenie-kak-sovremennaya-pedagogicheskaya-tehnologiya
(ბოლო ნახ­­­ვა 20.03.2021).
14. Hargadon Steve. Educational Networking: The important role Web 2.0 will
play in education. http://mastersecundariaolavide.pbworks.com/f/Educational-
Networking-The-Important-Role-Web-2-0-Will-Play-in-Education.pdf (ბოლო ნახ­­­
ვა 23.03.2021).
15. Rostislav Fojtík. Problems of Distance education. Department Informatics and
Computers, Faculty of Science, University of Ostrava, Czech, ICTE Journal, 2018, 7(1).
https://www.researchgate.net/publication/326545984_Problems_of_Distance_Edu-
cation/link/5b547f44aca27217ffb05b14/download (ბოლო ნახ­­­ვა 06.03.2021).

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 37

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

THE DIFFICULTIES AND PROSPECTS OF ATTRACTING

VENTURE CAPITAL TO GEORGIA

David Vekua
Associate Professor of Guram Tavartkiladze
Tbilisi Teaching University,
Doctor of Economics,
e-mail: David.vekua @ yahoo.com
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ABSTRACT
The aim of the paper is to describe the difficulties of attracting venture capital and
outline the prospects of implementation that will largely enhance the investment environ-
ment in Georgia and support sustainable economic development of the country.
The paper analyzes the essence of venture capital, its intellectual and financial capacity,
investment environment and its hampering conditions in Georgia.
The paper outlines the circumstances hampering innovative activities in the coun-
try, as well as the reasons preventing their appropriate organization and complicating
management, especially on the stage of attraction of investments, because the stages and
mechanisms of implementation of the strategy are not well formulated.
According to the author, the change of the market structure and technologies, appear-
ance of new risks and competitors at market have led to the necessity of essential and
thorough functional and evaluative analysis of innovative projects. This will enable man-
agers of corporations and investors implement better and more efficient management of
material, financial and labour resources.
It is mentioned that, in Georgia, attraction of venture capital is largely hampered by
social challenges like poverty and the use of non-qualified labour force. Besides, the invest-
ment environment is aggravated by such social problems as the migration of the labour
force, especially the youth.
The author assumes that stigmatization of countries with poor economy is a hamper-
ing factor for the inflow of venture investments in Georgia, because innovative thinking
does not fall within geographical frames, and, currently, global business views the world
as a unified financial, labour and goods market.
The given research has proved that in future, the increase of the Georgian economy
will largely depend on venture investments and the efficient use of natural resources, be-
cause only the implementation of innovations makes it possible to realize the intellectual
resources available in the country.
Key words: venture capital, venture investment, innovative business, small business,
management, economic policy.

38 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ვენჩურული კაპიტალის მოზიდვის
სირთულეები და პერსპექტივები
საქართველოში
და­ვით ვე­კუ­ა,
გუ­რამ თა­ვარ­თქ ­ ი­ლა­ძის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის
სას­წავ­ლო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი,
ეკო­ნო­მი­კის დოქ­ტო­რი
ელ­.­ფოს­ტა: David.vekua @ yahoo.com

ანოტაცია
ნაშ­რო­მის მი­ზა­ნია წარ­მო­ვა­ჩი­ნოთ ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის მო­ზიდ­ვის სირ­თუ­ლე­ე­ბი
და ის პერ­ს­პექ­ტი­ვე­ბი, რო­მელ­თა რე­ა­ლი­ზა­ცია მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სებს სა­ინ­ვეს­
ტი­ციო გა­რე­მოს სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­ში და ხელს შე­უწყობს ქვეყ­ნის სტა­ბი­ლურ ეკო­ნო­მი­კურ

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

გან­ვი­თა­რე­ბას­.­ნაშ­რომ­ში გა­ან
­ ა­ლი­ზე­ბუ­ლია ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის ში­ნა­გა­ნი ბუ­ნე­ბა,
მი­სი ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი და ფი­ნან­სუ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი, სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მო და
სა­ქარ­თვ­ ე­ლო­ში მი­სი გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის ხე­ლის­შემ­შ­ლე­ლი პი­რო­ბე­ბი. მი­თი­თე­ბუ­ლია მი­
ზე­ზე­ბი, რაც ქვე­ყა­ნა­ში აფერ­ხებს ინო­ვა­ცი­ურ საქ­მი­ა­ნო­ბას და ხელს უშ­ლის მის სწორ
ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას, არ­თუ­ლებს მე­ნეჯ­მენტს, გან­სა­კუთ­რე­ბით ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­ზიდ­ვის
ეტაპ­ზე. აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ა, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის მო­ზიდ­ვის პერ­ს­
პექ­ტი­ვას მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად ხელს უშ­ლის ისე­თი სო­ცი­ა­ლუ­რი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის არ­სე­ბო­ბა,
რო­გო­რი­ცაა სი­ღა­რი­ბე და არაკ­ვა­ლი­ფი­ცი­ურ ­ ი სა­მუ­შაო ძა­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ასე­ვე, ახალ­
გაზ­რ­დე­ბის მიგ­რა­ცი­ის პრო­ცე­სი. გა­მოთ­ქ­მუ­ლია მო­საზ­რე­ბა, რომ სუს­ტი ეკო­ნო­მი­კის
ქვეყ­ნე­ბის სტიგ­მა­ტი­ზა­ცია გარ­კ­ვე­უ­ლი შე­მა­ფერ­ხე­ბე­ლი ფაქ­ტო­რია სა­ქარ­თ­ველ­ში ვენ­
ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­მო­დი­ნე­ბი­სათ­ვის, რად­გან, ინო­ვა­ცი­ურ აზ­როვ­ნე­ბას არ აქვს
გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი ჩარ­ჩო და დღეს გლო­ბა­ლუ­რი ბიზ­ნე­სი მსოფ­ლი­ოს გა­ნი­ხი­ლავს, რო­გორც
ერ­თი­ან ფი­ნან­სურ, შრო­მით და სა­სა­ქონ­ლო ბა­ზარს. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­
ტა­ლის მო­ზიდ­ვის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით შე­თა­ვა­ზე­ბუ­ლია კონ­კ­რე­ტუ­ლი
დას­კ­ვ­ნე­ბი და რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი. კვლე­ვის შე­დე­გად ჩა­მო­ყა­ლიბ­და მო­საზ­რე­ბა, რომ
მო­მა­ვალ­ში, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის ზრდის პერ­ს­პექ­ტი­ვა ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­
ბი­სა და ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად იქ­ნე­ბა
და­მო­კი­დე­ბუ­ლი.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლი, ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ა, ინო­ვა­ცი­უ­რი
ბიზ­ნე­სი, მცი­რე ბიზ­ნე­სი, მე­ნეჯ­მენ­ტი, ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ლი­ტი­კა.

შესავალი ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კა დარ­ჩეს მხო­ლოდ ად­გი­ლობ­რი­ვი

სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის და მათ შო­რის ბაზ­რის ამა­რა, შე­ფერ­ხ­დეს ჩვე­ნი ეკო­ნო­მი­კის ინო­
ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის მო­ზიდ­ვა არის ქვეყ­ნის ვა­ცი­უ­რი გან­ვი­თა­რე­ბა და მი­სი ევ­რო­ატ­ლან­ტი­კურ
ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბის ერ­თ­-ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ სივ­რც­ ეს­თან ინ­ტეგ­რა­ცი­ა.
ლო­ვ ა­ნ ი წი­ნ ა­პ ი­რ ო­ბ ა. ქვე­ყ ა­ნ ა­შ ი სპე­ც ი­ფ ი­კ უ­რ ი ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლი არის ეკო­ნო­მი­კუ­რი წინ­ს­
ეკო­ნო­მი­კუ­რი და პო­ლი­ტი­კუ­რი რის­კე­ბის არ­სე­ბო­ბა ვ­ლის ერ­თგ ­ ­ვა­რი ,,გენერატორი’’, რო­მელ­საც ინ­ვეს­
ამ­ცი­რებს ინ­ვეს­ტორ­თა და­ინ­ტე­რე­სე­ბას ვენ­ჩუ­რუ­ ტი­რე­ბის გზით ქვე­ყა­ნა­ში შე­მო­აქვს და­მა­ტე­ბი­თი
ლი საქ­მი­ა­ნო­ბის მი­მართ, რის გა­მოც ინ­ვეს­ტო­რე­ბი ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სი, და ამ გზით ბიზ­ნესს აძ­ლევს
თავს იკა­ვე­ბინ არა მარ­ტო ახა­ლი ბიზ­ნე­სე­ბის და­ფი­ გან­ვი­თა­რე­ბის ახალ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას. ვენ­ჩუ­რუ­ლი
ნან­სე­ბის­გან, არა­მედ ბიზ­ნე­სის გა­ფარ­თო­ე­ბის ან კა­პი­ტა­ლი ფი­ნან­სუ­რი შუ­ა­მა­ვა­ლის ფუნ­ქ­ცი­ას ას­
რე­ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის პრო­ცეს­ში მყოფ კომ­პა­ნი­ებ­თან რუ­ლებს ტრა­დი­ცი­ულ სა­ბაზ­რო ეკო­ნო­მი­კა­სა და
თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის­გა­ნაც. კონ­კუ­რენ­ტუ­ნა­რი­ა­ნო­ბის ბიზ­ნეს­ში ინო­ვა­ცი­ურ აზ­როვ­ნე­ბას შო­რის.
დაქ­ვე­ი­თე­ბის გა­მო ჩნდე­ბა სა­შიშ­რო­ე­ბა იმი­სა, რომ ვი­ნ ა­ი ­დ ან ვენ­ჩ უ­რ უ­ლ ი კა­პ ი­ტ ა­ლ ის ში­ნ ა­გ ა­ნ ი

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 39

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ბუ­ნ ე­ბ ა ინ­ტ ე­ლ ექ­ტ უ­ა ­ლ ურ შე­ს აძ­ლ ებ­ლ ო­ბ ებ­ზ ეა სე­ბა მსოფ­ლი­ოს მას­შ­ტა­ბით იზ­რ­დე­ბა საკ­მა­ოდ
და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი, ხო­ლო საქ­მი­ა­ნო­ბის სფე­რო და­ფუძ­ მა­ღა­ლი ტემ­პე­ბით. აშშ-ს ეროვ­ნუ­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო
ნე­ბუ­ლია სა­მეც­ნი­ე­რო და ინო­ვა­ცი­ურ ტექ­ნო­ლო­გი­ ფონ­დის (NSF) მო­ნა­ცე­მე­ბით, მსოფ­ლი­ო­ში სა­მეც­
ებ­ზე, ის უნ­და გან­ვი­ხი­ლოთ, რო­გორც გან­ვი­თა­რე­ ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის და­ფი­ნან­სე­ბის მო­
ბის უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი სა­ინ­ვეს­ტი­ციო რე­სურ­სი და ცუ­ლო­ბა 2015 წელს 2000 წელ­თან შე­და­რე­ბით გა­
ინო­ვა­ცი­უ­რი ეკო­ნო­მი­კის ,,კატალიზატორი.’’ ორ­მაგ­და. ქვეყ­ნე­ბის მი­ხედ­ვით ლი­დე­რია აშშ - 496
ჩვენ ვცხოვ­რობთ გან­ვი­თა­რე­ბის სა­ოც­რად დი­ნა­ მლრდ აშშ დო­ლა­რი, შემ­დ­გო­მია ჩი­ნე­თი - 408 მლრდ
მი­ურ და სი­ახ­ლე­ე­ბით სავ­სე დრო­ში, სა­დაც ტექ­ნო­ აშშ დო­ლა­რი და იაპო­ნია - 170 მლრდ აშშ დო­ლა­რი.
ლო­გი­ე­ბი­სა და ინო­ვა­ცი­ე­ბის არ­ნა­ხულ­მა წინ­ს­ვ­ლამ ბო­ლო წლე­ბია სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის
შეც­ვა­ლა ეკო­მო­მი­კუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის თით­ქ­მის გა­აქ­ტი­უ­რე­ბის ტენ­დენ­ცი­ით ხა­სი­ათ­დე­ბა აღ­მო­
ყვე­ლა სფე­რო. შე­იც­ვა­ლა გან­ვი­თა­რე­ბის ვექ­ტო­რე­ სავ­ლეთ აზი­ი­სა და სამ­ხ­რეთ­-აღ­მო­სავ­ლეთ აზი­ის
ბი, ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბი, გლო­ბა­ლუ­რი ქვეყ­ნე­ბი ( ჩი­ნე­თი, იაპო­ნი­ა, მა­ლა­ი­ზი­ა, სინ­გა­პუ­რი,
ბაზ­რე­ბის სტრუქ­ტუ­რა, კონ­კუ­რენ­ცი­ის ფორ­მე­ბი სამ­ხ­რეთ კო­რე­ა, ტა­ი­ვა­ნი და ინ­დო­ე­თი) მა­თი წი­ლი
და მე­თო­დე­ბი, მსხვილ­მა ბიზ­ნეს­მა შე­ი­ძი­ნა ტრან­ს­ მსოფ­ლიო სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვით ხარ­­ჯებ­ში 2000
ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ხა­სი­ა­თი, ეკო­ნო­მი­კა­ში გაჩ­ნ­და ახა­ლი წლი­დან - 2015 წლის­თ­ვის 25%-დან, 40%-მდე გა­
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

სო­ცი­ა­ლუ­რი იმ­პე­რა­ტი­ვე­ბი და სხვ. ი­ზარ­და.[11]

ეკო­ნო­მი­კურ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში არ­სე­ბობს ვენ­ჩუ­ კვლე­ვის შე­დე­გე­ბი: კვლე­ვა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია
რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის ბევ­რი გან­მარ­ტე­ბა, მაგ­რამ ალ­ 2016 წლის 30 ოქ­ტომ­ბ­რის გა­ე­როს გა­ნათ­ლე­ბის,
ბათ, ყვე­ლა­ზე სრუ­ლად მის არ­სი ასე გა­ნი­მარ­ტე­ბა: მეც­ნ ი­ე ­რ ე­ბ ი­ს ა და კულ­ტ უ­რ ის ორ­გ ა­ნ ი­ზ ა­ც ი­ი ს
ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლი არის კა­პი­ტა­ლი, რო­მე­ლიც (UNESCO) მი­ერ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი ან­გა­რი­ში, სა­დაც
სა­ინ­ვეს­ტი­ციო ხა­სი­ა­თის მი­ხედ­ვით ინო­ვა­ცი­უ­რი­ა, მო­ცე­მუ­ლია ქვეყ­ნე­ბის რე­ი­ტინ­გი მეც­ნი­ე­რე­ბა­ზე და
და­ფი­ნან­სე­ბის სტრუქ­ტუ­რის შე­სა­ბა­მი­სად დი­ვერ­ კვლე­ვებ­ზე და­ხარ­ჯუ­ლი თან­ხე­ბის მშპ-თან წი­ლის
სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი, იმა­ნენ­ტუ­რი ბუ­ნე­ბი­დან გა­მომ­დი­ მი­ხედ­ვით: [12]
ნა­რე - მო­მე­ტე­ბუ­ლი რის­კის მა­ტა­რე­ბე­ლი, და მო­გე­
ბის მა­ღა­ლი ნორ­მის მი­ღე­ბა­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი. ქვეყ­ნე­ბის და­ნა­ხარ­ჯე­ბი სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­
და­ვ ო­ს ის მსოფ­ლ იო ეკო­ნ ომ­კ უ­რ ი ფო­რ უ­მ ის ვით სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე, მშპ-თან წი­ლის მი­ხედ­ვით.
დამ­ფუძ­ნებ­ლის და ხელ­მძ ­ ღ­ვა­ნე­ლის, კლა­უს შვა­
ბის გან­ცხა­დე­ბით: იმ უამ­რავ გა­მოწ­ვე­ვა­თა შო­რის, დანახარჯები
რო­მელ­თა წი­ნა­შეც დღე­ვან­დე­ლი მსოფ­ლიო დგას, რეიტინგი ქვეყანა
(%)
ალ­ბათ ყვე­ლა­ზე დი­დია ის, თუ რო­გორ გან­ვი­თარ­დე­
1 ისრაელი 4,4
ბა ,,მეოთხე სამ­რეწ­ვე­ლო რე­ვო­ლუ­ცი­ა’’, რო­მე­ლიც
2 ფინეთი 3,8
წი­ნა სა­უ­კუ­ნის მი­წუ­რულს და­იწყო. ახა­ლი ტექ­ნო­
ლო­გი­ე­ბი­სა და მიდ­გო­მე­ბის ფარ­გ­ლებ­ში ფი­ზი­კუ­რი, 3 სამხრეთ კორეა 3,74
ციფ­რუ­ლი და ბი­ო­ლო­გი­უ­რი სამ­ყა­რო­ე­ბი ერ­თ­მა­ 4 შვედეთი 3,4
ნეთს ისე ერ­წყ­მი­ან, რომ ეს უთუ­ოდ ძირ­ფეს­ვი­ა­ნად 5 იაპონია 3,36
შეც­ვ­ლის კა­ცობ­რი­ო­ბას[7].
6 დანია 3,06
დღეს მსოფ­ლიო ეკო­ნო­მი­კა შე­დის სწრა­ფი გან­
ვი­თა­რე­ბის ახალ ფა­ზა­ში, რო­მელ­საც სა­მეც­ნი­ე­რო 7 შვეიცარია 2,99
ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში IV ინ­დუს­ტ­რი­ულ რე­ვო­ლუ­ცი­ას 8 აშშ 2,9
უწო­დე­ბენ. ეს პრო­ცე­სი უკავ­შირ­დე­ბა ხე­ლოვ­ნუ­რი 9 გერმანია 2,82
ინ­ტე­ლექ­ტის შექ­მ­ნას, რო­მე­ლიც ინ­დი­ვი­დებს ჩა­ა­ 10 ავსტრია 2,75
ნაც­ვ­ლებს მრა­ვალ სა­მუ­შაო ად­გილ­ზე[4].
62 საქართველო 0,1
აკა­დე­მი­კო­სი ა. ფრან­გიშ­ვი­ლი ვენ­ჩუ­რულ კა­პი­
ტალს გა­ნი­ხი­ლავს, რო­გორც კა­პი­ტა­ლის და­ბან­დე­
ამ რე­ი­ტინ­გის მი­ხედ­ვით აშ­კა­რა­ა, რომ სა­ქარ­თ­
ბის გან­სა­კუთ­რე­ბულ ფორ­მას მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის
ვე­ლო მეც­ნი­ე­რე­ბა­სა და კვლე­ვებ­ზე და­ხარ­ჯუ­ლი
რის­კის მქო­ნე ინ­ვეს­ტი­რე­ბის ობი­ექ­ტებ­ში, შე­მო­
თან­ხე­ბის მი­ხედ­ვით მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად ჩა­მორ­ჩე­ბა
სავ­ლის მა­ღა­ლი ნორ­მის სწრა­ფად მი­ღე­ბის გათ­ვ­
მო­სახ­ლე­ო­ბი­თა და ტე­რი­ტო­რი­ის სი­დი­დით და­ახ­
ლით[9].
ლო­ე­ბით ჩვე­ნი ზო­მის ქვეყ­ნებს: ის­რა­ელს, ფი­ნეთ­სა
სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის და­ფი­ნან­

40 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
და და­ნი­ას. სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­ში ასე­თი ჩა­მორ­ჩე­ნის მი­ზე­ სუ­ლის­კ­ვე­თე­ბა ან მონ­დო­მე­ბა. რა თქმა უნ­და, ქვე­ყა­
ზე­ბი სიღ­რ­მი­სე­უ­ლად გა­სა­ა­ნა­ლი­ზე­ბე­ლია და სა­ჭი­ ნა ფლობს გარ­კ­ვე­ულ ინ­ტე­ლექ­ტუ­ალ ­ ურ პო­ტენ­ცი­
რო­ებს ქმე­დი­თი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას, ალს, მაგ­რამ ხში­რად სა­ინ­ტე­რე­სო იდეა შემ­დ­გომ­ში
რა­თა მთავ­რო­ბამ, ერ­თის მხრივ თვი­თონ გა­მო­ნა­ხოს ვე­ღარ ვი­თარ­დე­ბა, რად­გან ვერ ხერ­ხ­დე­ბა მი­სი
ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სე­ბი სა­ხელ­მ­წი­ფო ბი­უ­ჯეტ­ში სწო­რად იმ­პ­ლე­მენ­ტა­ცი­ა, ბაზ­რის­თ­ვის მი­სი რა­ცი­
ახა­ლი ბიზ­ნე­სი­დე­ე­ბი­სა და ინო­ვა­ცი­ებ ­ ის და­სა­ფი­ ო­ნა­ლუ­რი შე­თა­ვა­ზე­ბა. მე­ნეჯ­მენ­ტის სირ­თუ­ლე­ე­ბი
ნან­სებ­ლად, და მე­ო­რეს მხრივ, სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო გან­სა­კუთ­რე­ბით ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მო­ზიდ­ვის ეტაპ­ზე
რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი­სა და ნორ­მე­ბის ლი­ბე­რა­ლი­ზა­ცი­ის იგ­რ­ძნ­ ო­ბა, რად­გან ბიზ­ნეს­სუ­ბი­ექ­ტე­ბი კვა­ლი­ფი­
გზით, წა­ახ ­ ა­ლი­სოს უცხო­ურ ­ ი ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ ცი­უ­რად ვერ აყა­ლი­ბე­ბენ ინო­ვა­ცი­ურ მიზ­ნებს,
ლის შე­მო­დი­ნე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში. რა­საც მოყ­ვე­ბა გან­ვი­თა­რე­ბის სტრა­ტე­გი­ას, სწო­რად არ ფორ­მირ­
ეკო­ნო­მი­კის მდგრა­დი გან­ვი­თა­რე­ბა, უცხო­უ­რი ინ­ დე­ბა სტრა­ტე­გი­ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის ეტა­პე­ბი და
ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ზრდა, სა­ერ­თა­შო­რი­სო რე­ი­ტინ­გებ­ში მე­ქა­ნიზ­მე­ბი. წარ­მა­ტე­ბის­თ­ვის უაღ­რე­სად მნიშ­ვ­
და­წი­ნა­ურ ­ ე­ბა. ნე­ლო­ვა­ნია ის რომ, სტრა­ტე­გია იყოს ნა­თე­ლი და
დღეს, ამ სფე­რ ო­შ ი ჩა­მ ორ­ჩ ე­ნ ის ერ­თ ­- ერ­თ ი მკა­ფი­ო, ვენ­ჩუ­რულ­მა ინ­ვეს­ტორ­მა უნ­და იცო­დეს
მთა­ვა­რი მი­ზე­ზი, გარ­და 90-იან წლებ­ში დაწყე­ე­ბუ­ რა­ში დებს ინ­ვეს­ტი­ცი­ას, რად­გან ეს არის ბიზ­ნე­სი,

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლი, ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კის ტრან­ს­ფორ­მა­ცი­ის­თ­ვის რო­მე­ლიც მა­ღალ რის­კებს შე­ი­ცავს და არის მა­ღალ
და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ობი­ექ­ტუ­რი თუ სუ­ბი­ექ­ტუ­რი შე­მო­სავ­ლებ­ზე გათ­ვლ ­ ი­ლი, ხო­ლო თუ ინ­ვეს­ტი­ცია
მი­ზ ე­ზ ე­ბ ი­ს ა (რამაც შე­ა ­ფ ერ­ხ ა სა­ქ არ­თ ვ ­ ე­ლ ო­შ ი სა­იმ
­ ე­დო და და­ბალ­რის­კი­ან ­ ი­ა, ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­
ინო­ვა­ცი­უ­რი აქ­ტი­ურ ­ ო­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად, ქვეყ­ნა­ ტა­ლის ლიკ­ვი­დო­ბა ასეთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ძი­რი­თა­დად
ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის შე­მო­დი­ნე­ბა), არის ინ­ვეს­ტი­ცი­ის საწყის ეტაპ­ზე, საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი­ა,
კორ­პო­რა­ცი­უ­ლი და სა­ჯა­რო ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­ და ინ­ვეს­ტორს არ აქვს რის­კე­ბის მარ­თ­ვის დი­დი
სე­ბის სიმ­ცი­რე, რო­მე­ლიც ვლინ­დე­ბა ინო­ვა­ცი­უ­რი არ­ჩე­ვა­ნი. ის იძუ­ლე­ბუ­ლია რის­კე­ბის მი­ნი­მი­ზა­ცია
წი­ნა­და­დე­ბე­ბის და­ფი­ნან­სე­ბის­თ­ვის სა­ჭი­რო სახ­ მო­ახ­დი­ნოს მხო­ლოდ ინ­ვეს­ტი­რე­ბუ­ლი კომ­პა­ნი­ის
ს­რე­ბის უკ­მა­რი­სო­ბა­სა და შეზღუ­დუ­ლო­ბა­ში და საქ­მი­ა­ნო­ბის კონ­ტ­რო­ლით.
ასე­ვე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში იმ ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რუ­ლი ბიზ­ნეს­ში სწრა­ფად იც­ვ­ლე­ბა ბაზ­რე­ბის სტრუქ­
სფე­რო­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, რომ­ლე­ბიც ინო­ვა­ცი­ ტუ­რა, ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი, ჩნდე­ბა ახა­ლი რის­კე­ბი,
უ­რი ბიზ­ნე­სის­თ­ვის სა­ინ­ტე­რე­სო არ არის. სა­უბ ­ ა­რია ბა­ზარ­ზე შე­მო­დი­ან ახა­ლი კონ­კუ­რენ­­ტე­ბი, ამ ფაქ­
ტუ­რიზ­მის­სა და სა­რეს­ტორ­ნო ბიზ­ნე­სის და აგ­რა­ ტო­რე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით აუცი­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა
რუ­ლი დარ­გე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე,­რომ­ლე­ბიც რა ინო­ვა­ცი­უ­რი პრო­ექ­ტის არ­სე­ბი­თი და სა­ფუძ­ვ­ლი­
თქმა უნ­და, ჩვე­ნი ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბის­თ­ვის და ა­ნი ფუნ­ქ­ცი­ო­ნა­ლურ­-­ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი ანა­ლი­ზის
ფი­ნან­სუ­რი სტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ის­თ­ვის უაღ­რე­სად მნიშ­ ჩა­ტა­რე­ბა, რაც კორ­პო­რა­ცი­ებ ­ ის მე­ნეჯ­მენტს და
ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა, მაგ­რამ კრე­ა­ტი­უ­ლო­ბი­სა და ინო­ვა­ცი­ ინ­ვეს­ტო­რებს მის­ცემს სა­შუ­ა­ლე­ბას, ბევ­რად უფ­რო
უ­რი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის და­ნერ­გვ ­ ი­სა და გა­მო­ყე­ნე­ბის ეფექ­ტუ­რად გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლონ მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი, ფი­
თვალ­საზ­რი­სით საკ­მა­ოდ შეზღუ­დუ­ლი და აქე­დან ნა­სუ­რი და შრო­მი­თი რე­სურ­სე­ბის მარ­თ­ვა.
გა­მომ­დი­ნა­რე, უცხო­უ­რი ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლი­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის მო­ზიდ­
სათ­ვის უინ­ტე­რე­სო. ვის პერ­სპ ­ ექ­ტი­ვას მნიშ­ვნ
­ ე­ლოვ­ნად ხელს უშ­ლის
ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბა და მა­ღა­ლი ეკო­ნო­ ისე­თი სო­ცი­ა­ლუ­რი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის არ­სე­ბო­ბა, რო­
მი­კუ­რი რის­კე­ბი, ინო­ვა­ცი­ურ მე­წარ­მე­ობ ­ ას სა­რის­კო გო­რი­ცაა სი­ღა­რი­ბე და არაკ­ვა­ლი­ფი­ცი­ურ ­ ი სა­მუ­შაო
ბიზ­ნე­სად აქ­ცევს, ხო­ლო ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სე­ბის ძა­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ასე­ვე სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მოს
სიმ­ცი­რის გა­მო, ად­გი­ლობ­რი­ვი ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ ამ­ძი­მებს ისე­თი სო­ცი­ა­ლუ­რი პრობ­ლე­მა, რო­გო­რიც
ლის ბა­ზა­რი შეზღუ­დუ­ლი­ა. ვერ ფი­ნან­სდ ­ ე­ბა ბევ­რი არის სა­მუ­შაო ძა­ლის, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ახალ­
ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო სა­მეც­ნი­ე­რო და ექ­სპ ­ ე­რი­მენ­ გაზ­რ­დე­ბის მიგ­რა­ცი­ის პრო­ცე­სი. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
ტუ­ლი პრო­ექ­ტი. მო­სახ­ლე­ო­ბის და­ბა­ლი მსყიდ­ვე­ლო­ბი­თი უნა­რი­ა­ნო­
გარ­დ ა ფი­ნ ან­ს უ­რ ი რე­ს ურ­ს ე­ბ ის სიმ­ც ი­რ ი­ს ა, ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სამ­წუ­ხა­როდ, მო­სახ­ლე­ო­ბის
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ინო­ვა­ცი­ურ ­ ი მე­წარ­მე­ობ ­ ა თა­ნა­ უმე­ტე­სი ნა­წი­ლი არ ფლობს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან თა­ვი­
მედ­რო­ვე მე­ნეჯ­მენ­ტი­სა და მარ­კე­ტინ­გის სფე­რო­ სუ­ფალ ფუ­ლად აქ­ტი­ვებს, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა გა­
ში აწყ­დე­ბა ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლურ და ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ულ მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს, რო­გორც ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­
სირ­თუ­ლე­ებ­საც. ეს ისე არ უნ­და გა­ვი­გოთ, თით­ქოს ცი­ის თა­ნა­და­ფი­ნან­სე­ბა. ასე­თი თა­ნა­და­ფი­ნან­სე­ბის
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში არ არის ინო­ვა­ცი­უ­რი სა­მე­წარ­მეო შე­საძ­ლებ­ლო­ბა შე­იძ­ლე­ბა გამ­ხ­და­რი­ყო უცხო­ელ ­ ი

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 41

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბის­თ­ვის სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში სა­დაც არ­სე­ბობს მოთხოვ­ნი­ლე­ბა ეკო­ლო­გი­ურ ­ ად
ინო­ვა­ცი­უ­რი აქ­ტი­ურ­ ო­ბის ფი­ნან­სუ­რი მხარ­და­ჭე­ სუფ­თა და ინო­ვა­ცი­ურ პრო­დუქ­ტ­ზე;
რის სე­რი­ო­ზუ­ლი არ­გუ­მენ­ტი. მე­ო­რე - სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი სა­ინ­ვეს­
ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბი­სათ­ვის, არა მარ­ტო ტი­ციო გა­რე­მოს გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა. აუცი­ლე­ბე­ლია
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, არა­მედ მთელ მსოფ­ლი­ო­ში, კო­რო­ სა­ხელ­მ­წი­ფომ ბევ­რად უფ­რო ეფექ­ტუ­რად იმუ­შა­ოს
ნა­ვი­რუ­სის პან­დე­მია ჩა­მო­ყა­ლიბ­და, რო­გორც ერ­თ­- გა­მო­ყე­ნე­ბა­დი კვლე­ვი­თი პრო­დუქ­ცი­ის კო­მერ­ცი­ა­
-ერ­თი უმ­წ­ვა­ვე­სი გლო­ბა­ლუ­რი პრობ­ლე­მა, რად­გან ლი­ზა­ცი­ის თვალ­საზ­რი­სით და ინო­ვა­ცი­ურ ­ ი ინ­ცი­ა­
ძალ­ზე ძნე­ლია იმის პროგ­ნო­ზი­რე­ბა, რო­გორ გან­ვი­ ტი­ვე­ბის ხელ­შეწყო­ბის მიზ­ნით;
თარ­დე­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რი პრო­ცე­სე­ბი და რა ინ­დი­კა­ მე­სა­მე - სტარ­ტა­ფე­ბის და­ფი­ნან­სე­ბა სპე­ცი­ა­
ტო­რე­ბი გახ­დე­ბა სა­ინ­ვეს­ტი­ციო აქ­ტი­უ­რო­ბის­თვ ­ ის ლუ­რი სამ­თავ­რო­ბო პროგ­რა­მე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით. ეს
გან­მ­საზღ­ვ­რე­ლი პი­რო­ბა. ბევრ შე­კითხ­ვა­ზე პა­სუ­ხი რთუ­ლ ი გა­დ აწყ­ვ ე­ტ ი­ლ ე­ბ ე­ბ ი­ა , რად­გ ან იდე­ე ­ბ ის
ჯერ კი­დევ გა­სა­ცე­მი­ა, მაგ­რამ ერ­თი რამ ცხა­დი­ა, მხო­ლოდ მცი­რე ნა­წილს გა­აჩ­ნია რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის
პან­დე­მია აღ­მოჩ­ნ­და ის ზღვა­რი, სა­ი­და­ნაც იწყე­ბა პერ­ს­პექ­ტი­ვა, ვი­ნა­ი­დან ისი­ნი, რო­გორც წე­სი, მცი­რე
ახა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი, მათ შო­რის ბიზ­ნესს უკავ­შირ­დე­ბა და ინო­ვა­ცი­ურ ­ ი პრო­ექ­ტე­
ვენ­ჩუ­რუ­ლი სა­ინ­ვეს­ტი­ციო პო­ლი­ტი­კაც. ბის წარ­მო­ე­ბის პრო­ცეს­ში მუდ­მი­ვად გა­ნიც­დი­ან
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

თით­ქოს დამ­კ­ვიდ­რ­და აზ­რი, რომ სუს­ტი ეკო­ნო­ საბ­რუ­ნა­ვი კა­პი­ტა­ლის დე­ფი­ციტს. სტარ­ტა­პე­ბის
მი­კის ქვეყ­ნებს არ უნ­და ჰქონ­დეთ ამ­ბი­ცი­ა, აწარ­ და­ფ ი­ნ ან­ს ე­ბ ის მიზ­ნ ით, გრან­ტ ე­ბ ის გა­მ ო­ყ ო­ფ ა
მო­ონ ინო­ვა­ცი­უ­რი პრო­დუქ­ტი. სუს­ტი ეკო­ნო­მი­კის სა­ხელ­მ­წი­ფო ბი­უ­ჯე­ტი­დან უდა­ოდ ინო­ვა­ცი­უ­რი
ქვეყ­ნე­ბის სტიგ­მა­ტი­ზა­ცია გარ­კ­ვე­უ­ლი შე­მა­ფერ­ აქ­ტი­უ­რო­ბის თვალ­საზ­რი­სით სე­რი­ო­ზუ­ლი სტი­მუ­
ხე­ბე­ლი ფაქ­ტო­რია სა­ქარ­თვ ­ ელ­ში ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ ლია მცი­რე ბიზ­ნე­სის ეკო­ნო­მი­კუ­რი აქ­ტი­ურ ­ ო­ბის
ვეს­ტი­ცი­ის შე­მო­დი­ნე­ბი­სათ­ვის. თუმ­ცა, ეს ასე არ წა­სა­ხა­ლი­სებ­ლად. თუმ­ცა, საც­დე­ლი ნი­მუ­შე­ბის
უნ­და იყოს, რად­გან, ინო­ვა­ცი­ურ აზ­როვ­ნე­ბას არ დამ­ზა­დე­ბა ან თუნ­დაც მცი­რე პარ­ტი­ე­ბის რე­ა­ლი­
აქვს გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი ჩარ­ჩო და დღეს გლო­ბა­ლუ­რი ზე­ბა, ინო­ვა­ცი­უ­რი მე­წარ­მე­ობ ­ ის გან­ვი­თა­რე­ბის
ბიზ­ნე­სი მსოფ­ლი­ოს გა­ნი­ხი­ლავს, რო­გორც ერ­თი­ან მი­მარ­თუ­ლე­ბით საკ­მა­რი­სი არ არის. სა­ჭი­როა არა
ფი­ნან­სურ, შრო­მით და სა­სა­ქონ­ლო ბა­ზარს. ინო­ვა­ მარ­ტო სტარ­ტა­პე­ბის, არა­მედ ინო­ვა­ცი­უ­რი ბიზ­ნე­
ცი­უ­რი მე­წარ­მე­ე­ბი არ გა­ურ­ბი­ან სირ­თუ­ლე­ებს და სის სე­რი­ოზ ­ უ­ლი ინ­ვეს­ტი­რე­ბა და აქ ვენ­ჩუ­რულ­მა
რაც მთა­ვა­რი­ა, ბიზ­ნეს­ში შექ­მ­ნი­ლი სირ­თუ­ლე­ე­ბის კა­პი­ტალ­მა, რო­გორც ტრა­დი­ცი­ულ მე­წარ­მე­ობ ­ ა­სა
გა­მო არ კარ­გა­ვენ პრო­ფე­სი­ულ ღირ­სე­ბას. ვფიქ­ და ინო­ვა­ცი­ურ ბიზ­ნესს შო­რის შუ­ა­მა­ვალ­მა, შე­იძ­
რობთ, სტიგ­მა­ტი­ზა­ცია სრულ წი­ნა­აღ­მდ ­ ე­გო­ბა­შია ლე­ბა შე­ას­რუ­ლოს გა­დამ­წყ­ვე­ტი რო­ლი;
მსოფ­ლიო გლო­ბა­ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კის კონ­ცეფ­ცი­ას­ მე­ოთხე - იმის გა­მო, რომ ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­
თან, რო­მე­ლიც ლი­ბე­რა­ლუ­რი დე­მოკ­რა­ტი­ის დამ­კ­ ლი ახალ­გაზ­რ­და და მზარ­დი ბიზ­ნე­სის სწრა­ფი და
ვიდ­რე­ბის გზით ცდი­ლობს ქვეყ­ნე­ბის ეკო­ნო­მი­კე­ბი ინო­ვა­ცი­უ­რი გან­ვი­თა­რე­ბი­თაა და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი,
გა­ხა­დოს ბევ­რად უფ­რო ინ­კ­ლუ­ზი­უ­რი, ცხოვ­რე­ბის სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თ­ვის უაღ­რე­სად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა,
სო­ცი­ა­ლუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა კი - სა­მარ­თ­ლი­ა­ნი. ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის სა­შუ­ა­ლო და მცი­რე ბიზ­
ნეს­ში ინ­ვეს­ტი­რე­ბა. ეს უცხო­ელ ­ ი ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­
დასკვნა ვეს­ტო­რე­ბის­თ­ვის სა­ინ­ტე­რე­სო უნ­და იყოს, რად­გან
ეკო­ნო­მი­კის გლო­ბა­ლი­ზა­ცი­ის პი­რო­ბებ­ში ვენ­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო სა­შუ­ა­ლო და მცი­რე ბიზ­ნე­სის წა­ხა­
ჩუ­რ უ­ლ ი ინ­ვ ეს­ტ ო­რ ე­ბ ის­თ ვ­ ის ის­მ ის შე­კ ითხ­ვ ა: ლი­სე­ბის მიზ­ნით, უკა­ნას­კ­ნე­ლი წლე­ბი­ა, ატა­რებს
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კუ­რი პო­ტენ­ცი­ა­ პრო­ტექ­ცი­ონ ­ ის­ტულ პო­ლი­ტი­კას;
ლის ზრდი­სა და მას­თან ინო­ვა­ცი­ურ ­ ი მე­წარ­მე­ო­ბის მე­ხუ­თე - ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის რე­სურ­სებ­
ორ­გა­ნუ­ლად და­კავ­ში­რე­ბის რა შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი ზე წვდო­მო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის მიზ­ნით, სა­ჯა­რო
არ­სე­ბობს? სექ­ტო­რის და მცი­რე ბიზ­ნე­სის თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის
პირ­ველ რიგ­ში, ეს არის ინო­ვა­ცი­ურ მე­წარ­მე­ო­ ახა­ლი კრე­ა­ტი­უ­ლი ფორ­მე­ბის და­ნერ­გ­ვა;
ბა­ში ქვეყ­ნის ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის მე­ექ­ვ­სე - მცი­რე სა­წარ­მო­ებ­ში, სა­დაც აინ­ტე­რე­
ეფექ­ტ ი­ა ­ნ ო­ბ ა. სა­ჭ ი­რ ოა ახალ ტექ­ნ ო­ლ ო­გ ი­ე ბ­შ ი სებთ ვენ­ჩუ­რუ­ლი კა­პი­ტა­ლის მო­ზიდ­ვა, ინ­ფორ­მა­
ქვეყ­ნის ბუ­ნებ­რი­ვი რე­სურ­სე­ბის უკეთ გა­მო­ყე­ნე­ბა ცი­ის ვა­ლი­დუ­რო­ბის და ურ­თი­ერ­თ­თა­ნამ­შ­რომ­ლო­
და მა­თი რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მარ­თ­ვა. ამ რე­სურ­სე­ბის ბის გა­რე­მოს ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა და ან­გა­რიშ­ს­წო­რე­ბის
გა­მო­ყე­ნე­ბით წარ­მო­ე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ტე­ბის წარ­მა­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბის და­ნერ­გ­ვა;
ტე­ბუ­ლი მარ­კე­რინ­გი და ბრენ­დინ­გი იმ ბაზ­რებ­ზე, მეშ­ვი­დე - ინო­ვა­ცი­ურ ­ ი პრო­ექ­ტე­ბის გან­ხორ­

42 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ცი­ე­ლე­ბის­თ­ვის სა­ჭი­რო შრო­მის ბა­ზარ­ზე სა­მუ­შაო პექ­ტი­ვა ვენ­ჩუ­რუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის და ბუ­ნებ­რი­ვი
ძა­ლა­ზე მოთხოვ­ნი­ლე­ბ ის იდენ­ტ ი­ფ ი­ცი­რ ე­ბ ა და რე­სურ­სე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბა­ზე იქ­ნე­ბა
პროფ­გა­ნათ­ლე­ბა; მნიშ­ვნ
­ ე­ლოვ­ნად და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, რად­გან მხო­ლოდ
მერ­ვე – ვენჩურული კა­პი­ტა­ლით წარ­მო­ე­ბუ­ლი ინო­ვა­ცი­ებ
­ ის იმ­პ­ლე­მენ­და­ცია იძ­ლე­ვა ქვეყ­ნა­ში არ­
პრო­დუქ­ცი­ის ექ­ს­პორ­ტის ხელ­შეწყო­ბა და სა­წარ­ სე­ბუ­ლი ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი რე­სურ­სის რე­ა­ლი­ზა­
მო­თა ინ­ტერ­ნა­ცი­ო­ნა­ლი­ზა­ცი­ა. ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბას. ყვე­ლა სხვა შემ­თხ­ვე­ვა­ში სა­ზო­გა­
დას­კ­ვ­ნის სა­ხით შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ მო­მა­ დო­ე­ბას ექ­ნე­ბა, ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის მცდარ
ვალ­ში, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის ზრდის პერ­ს­ წარ­მო­სახ­ვა­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი, ყალ­ბი მო­ლო­დი­ნე­ბი.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი “დამწყები სა­წარ­მო­ე­ბის (სტარტაპების) ხელ­შეწყო­

ბის პროგ­რა­მის დამ­ტ­კი­ცე­ბის შე­სა­ხებ”, თბ., 2016;
2. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი „დამწყები სა­წარ­მო­ე­ბის (სტარტაპების) ხელ­შეწყო­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ბის პროგ­რა­მის ფარ­გლ ­ ებ­ში სსიპ - სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ინო­ვა­ცი­ე­ბის და ტექ­ნო­
ლო­გი­ებ ­ ის სა­აგ
­ ენ­ტოს მი­ერ პრო­ექ­ტე­ბის და­ფი­ნან­სე­ბის წე­სის დამ­ტ­კი­ცე­ბის
შე­სა­ხებ”, თბ., 2016;
3. სა­ქარ­თვ­ ე­ლოს მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო მე­წარ­მე­ობ ­ ის გან­ვი­თა­რე­ბის სტრა­ტე­
გია 2016-2020 წლე­ბის­თ­ვის, http://gov.ge/files/439_54422_706524_100-1.pdf ;
4 გაგ­ნი­ძე ი. (2019). სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ტექ­ნო­ლო­გი­ის ტრან­ს­ფე­რის ოფი­სე­ბის
რო­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კის ინო­ვა­ცი­ურ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, „გლობალიზაცია
და ბიზ­ნე­სი“, #8, გვ. 136-142. https://doi.org/10.35945/gb.2019.08.018 გვ. 136-
142;
5 დი­დე­ბუ­ლი­ძე თ.(2019) ინო­ვა­ცი­ე­ბის გავ­ლე­ნა მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის
მწარ­მე­ობ­ლუ­რო­ბა­ზე. https://openscience.ge/bitstream/1/609/1/didbulidze%20
tornike.pdf;
6. ერ­ჰარ­დი ლ. (2011) კე­თილ­დღე­ო­ბა ყვე­ლა­სათ­ვის;
7. თარ­ხან მო­ურ ­ ა­ვი გ. ტექ­ნო­პარ­კი, ტექ­ნო­პო­ლი­სი და ინო­ვა­ცი­ა: ოც­ნე­ბე­ბი,
იმე­დე­ბი და ილუ­ზი­ე­ბი. gfsis.org /files/my-world/18/3.pdf გვ.26 ;
8. პავ­ლი­აშ­ვი­ლი ს. (2009) პრი­ვა­ტი­ზა­ცი­ის ფე­ნო­მე­ნი და პრობ­ლე­მე­ბი სა­
ქარ­თ­ვე­ლო­ში;
9. ფრან­გიშ­ვი­ლი ა.(2012) - სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის გან­
ვი­თა­რე­ბის სტრა­ტე­გი­უ­ლი გეგ­მა 2012-2016 წლე­ბის­თ­ვის
http://gtu.ge/pdf/stus_ganvitarebis_strategiuli_gegma_2012_2016_wlebisatvis.
pdf გვ 69 ;
10. ყორ­ღა­ნაშ­ვი­ლი ლ. (2018) ვენ­ჩუ­რუ­ლი ბიზ­ნე­სი, რო­გორც ინო­ვა­ცი­ე­ბის
და­ფი­ნან­სე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა. ჟურ. “ბიზნესი და კა­ნონ­მ­დებ­ლო­ბა”, № 18;
11. ჩუთ­ლაშ­ვი­ლი ა. (2019) ,,ვენჩურული კა­პი­ტა­ლი და ინო­ვა­ცი­ე­ბის და­ფი­
ნან­სე­ბა (სალექციო კურ­სი) გვ.116;
12. ხვე­დე­ლი­ა­ნი ა. (2017) სა­რის­კო კა­პი­ტა­ლის აქ­ტი­ვი­ზა­ცია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
სა­ბან­კო სის­ტე­მა­ში, კავ­კა­სი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო უნი­ვერ­სი­ტე­ტი, გვ.42.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 43

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

ON THE ORIGIN AND DEVELOPMENT OF ECONOMY,

MATHEMATICS AND THE ART OF WRITING
Gia Kvashilava
PhD Student in Economics at GTU,
Mathematician at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University,
Academician of the Abkhazian National Academy of Sciences (Georgia),
Honourable Member of the Georgian Academy of Business Sciences,
Member of the European Mathematical Society,
Member of the Linguistic Society of Europe,
Member of the International Linguistics Association (USA),
Member of the Mediterranean Studies Association (USA)
[email protected]
https://TSU-ge.Academia.edu/GiaKvashilava
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ABSTRACT
The analysis of archaeological material made it possible to answer the following questions: when, where,
why and how was the system of economic accounting, mathematics, the art of writing and script originated and
developed producing the social-economic revolution.
The work describes an accounting system used in Near East since the Neolith Age. The accounting was kept
with the help of clay tokens, denoting numbers and various goods. Sometimes the clay tokens were attached to
clay bullae hung on wool ropes or were put into spherical bulla-envelopes and then sealed. They were stamped
on the outer surface of the clay bullae and denoted the number of tokens in the bullae.
The process of stamping with the tokens on the outer surface of the clay bullae resulted in the appearance of
pictographic, linear and cuneiform scripts in 3500–2800 BC. These scripts are found on numerous clay tablets,
the deciphering of which proves that writing is an immediate result of counting goods and was used for economic
and administrative registration.
Keywords: system of economic accounting, clay tokens, clay bullae, origin and development of the art of writing.

ეკონომიკის, მათემატიკისა და წერის ხელოვნების

ჩასახვა-განვითარების შესახებ
გია კვა­ში­ლა­ვა
სტუ-ს ეკო­ნო­მი­კის დოქ­ტო­რან­ტი, მა­თე­მა­ტი­კო­სი, ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მ­წი­ფო
უნი­ვერ­სი­ტე­ტი, აფხა­ზე­თის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა ეროვ­ნუ­ლი აკა­დე­მი­ის (საქართველო) აკა­დე­მი­კო­სი, სა­ქარ­თ­ვე­
ლოს ბიზ­ნე­სის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა აკა­დე­მი­ის სა­პა­ტიო წევ­რი, ევ­რო­პის მა­თე­მა­ტი­კუ­რი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წევ­რი,
ევ­რო­პის ლინ­გ­ვის­ტუ­რი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წევ­რი, სა­ერ­თა­შო­რი­სო ლინ­გ­ვის­ტი­კუ­რი ასო­ცი­ა­ცი­ის (აშშ) წევ­რი,
მე­დი­ტე­რა­ნუ­ლი კვლე­ვე­ბის ასო­ცი­ა­ცი­ის (აშშ) წევ­რი
[email protected]; https://TSU-ge.Academia.edu/GiaKvashilava

აბსტრაქტი
ძვ.წ. IX–I ათას­წ­ლე­ულ
­ ე­ბით და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლის შეს­წავ­ლის შე­დე­გად, შრო­მა­ში
პა­სუ­ხი გა­ცე­მუ­ლია შემ­დეგ კითხ­ვებ­ზე: სად, რო­დის, რა­ტომ და რო­გორ ჩა­ის ­ ა­ხა და გან­ვი­თარ­და ეკო­ნო­
მი­კუ­რი აღ­რიცხ­ვის სის­ტე­მა, მა­თე­მა­ტი­კა, წე­რის ხე­ლოვ­ნე­ბა და დამ­წერ­ლო­ბა, რა­მაც გა­მო­იწ­ვია სო­ცი­ა­
ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კუ­რი რე­ვო­ლუ­ცი­ა.
შრო­მა­ში გან­ხი­ლუ­ლია ეკო­ნო­მი­კუ­რი აღ­რიცხ­ვის სის­ტე­მა, რო­მე­ლიც ნე­ოლ ­ ი­თის ხა­ნი­დან გავ­რც
­ ე­ლე­
ბუ­ლი იყო ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლეთ­ში. აღ­რიცხ­ვა ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის, სა­ან­გა­რი­შო
კო­ჭე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით, რომ­ლე­ბიც რიცხ­ვებ­სა და სხვა­დას­ხ­ვა ტი­პის სა­ქო­ნელს აღ­ნიშ­ნავ­და. გარ­კ­ვე­ულ პე­

44 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
რი­ოდ­ში ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ებ ­ ი თი­ხის გუნ­და­ზე მატყ­ლის ბა­წარ­ზე ას­ხ­მუ­ლი მაგ­რ­დე­ბო­და
ან ბურ­თი­სე­ბუ­რი ყუ­ლა­ბე­ბის შიგ­ნით იყ­რე­ბო­და და ილუ­ქე­ბო­და. ზოგ შემ­თხ­ვე­ვა­ში ისი­ნი
თი­ხის ყუ­ლა­ბე­ბის გა­რე­თა ზე­და­პირ­ზე იბეჭ­დე­ბო­და, რაც ყუ­ლა­ბებ­ში მო­თავ­სე­ბუ­ლი კო­
ჭე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბას აღ­რიცხავ­და.
თი­ხის ყუ­ლა­ბე­ბის გა­რე­თა ზე­და­პირ­ზე ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის ბეჭ­დ­ვის პრო­ცეს­მა
ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბა ნა­ხატ­-­ნიშ­ნი­ა­ნი, ხა­ზო­ვა­ნი და ლურ­ს­მუ­ლი დამ­წერ­ლო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც ძვ.წ.
3500–2800 წლებ­ში ჩნდე­ბა. ამ დამ­წერ­ლო­ბე­ბი­თაა შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი უამ­რა­ვი თი­ხის ფირ­
ფი­ტა, რო­მელ­თა გა­შიფ­რვ ­ ით დას­ტურ­დე­ბა, რომ წე­რა სა­ქონ­ლის, ანუ შრო­მის პრო­დუქ­
ტის დათ­ვ­ლის პირ­და­პი­რი შე­დე­გია და გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და სა­მე­ურ­ნე­ო-­ ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ულ ­ ი
აღ­რიცხ­ვა­-ან­გა­რიშ­გე­ბის შე­საქ­მნ ­ ე­ლად.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ეკო­ნო­მი­კუ­რი აღ­რიცხ­ვის სის­ტე­მა, თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი,
თი­ხის ბურ­თი­სე­ბუ­რი ყუ­ლა­ბე­ბი, წე­რის ხე­ლოვ­ნე­ბის ჩა­სახ­ვა და გან­ვი­თა­რე­ბა.

შესავალი
ეკო­ნო­მი­კის, მა­თე­მა­ტი­კის, წე­რის ხე­ლოვ­ნე­ბი­სა და დამ­წერ­ლო­ბის ერ­თ­დ­რო­უ­ლად ჩა­სახ­ვა-­გან­ვი­თა­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რე­ბა დას­ტურ­დე­ბა ძვ.წ. 3500–2340 წლე­ბით და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი 3709 ცა­ლი თი­ხის ფირ­ფი­ტით, რომ­ლე­ბიც
1928–1976 წლებ­ში აღ­მოჩ­ნ­და შუ­მე­რულ ქა­ლაქ ურუქ­ში, ეანას კომ­პ­ლექ­სის, ღვთა­ე­ბა ანი­სა და ქალ­ღვ ­თ
­ ა­
ე­ბა ინა­ნას ტაძ­რე­ბის არ­ქე­ო­ლო­გი­ურ ად­გი­ლას. ურუ­ქის არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი ად­გი­ლი, რო­მე­ლიც და­ახ­ლო­ე­ბით
არის 250 ჰა, მდე­ბა­რე­ობს შუ­ამ­დი­ნა­რეთ­ში, ერა­ყის რეს­პუბ­ლი­კის სამ­ხ­რეთ პრო­ვინ­ცი­ა­ში, ქა­ლაქ სა­მა­ვას­თან
ახ­ლოს, მდი­ნა­რე ევ­ფ­რა­ტი­დან აღ­მო­სავ­ლე­თით, 35 კმ-ის და­შო­რე­ბით (იხ. სურ. 1). ურუ­ქი, რო­მელ­საც უწო­
დე­ბენ „პირველ ქა­ლაქს მსოფ­ლიო ის­ტო­რი­ა­ში“, და­არ­სდ ­ ა და­ახ­ლო­ე­ბით ძვ.წ. IV ათას­წ­ლე­ულ­ში. ის წე­რი­ლო­
ბით ძეგ­ლებ­ში ცნო­ბი­ლია რო­გორც შუ­მე­რუ­ლი „უნუგ“-ი, აქა­დუ­რი „ურუქ“-ი, ებ­რა­უ­ლი „ერექ“-ი / „ერეხ“-ი,
ბერ­ძ­ნუ­ლი „ორექ“-ი და არა­ბუ­ლი „ალ-ვარქა“. ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ სიტყ­ვა „ერაყ“-ი მი­ღე­ბუ­ლია „ერეყ“-ი
(„ერექ“-ი, „ერეხ“-ი) ფორ­მი­დან (Mark 2011). შუ­მე­რე­ბი თა­ვი­ანთ ქვე­ყა­ნას „ქიენგი“-ს / „ქიენგირა“-ს უწო­
დებ­დ­ნენ და თა­ვი­ანთ ენას – „ემეგირ“-ს / „ემეგი“-ს. აქა­დე­ლი სე­მი­ტე­ბი წერ­დ­ნენ „შუმერი“-ს / „შუმერუ“-ს,
ძვე­ლი აღ­თ­ქ­მის წიგ­ნე­ბის ჩამ­წე­რე­ბი – „შინყარ“-ს, „სენნაარ“-ს.

1929–1930 წლებ­ში ურუ­ქის ტაძ­რის გათხ­რე­ბი­სას, გერ­მა­ნელ­მა არ­ქე­ო­ლოგ­მა, იული­უს იორ­დენ­მა აღ­
მო­ა­ჩი­ნა 1,25÷3,25 სმ სიგ­რ­ძის თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი. ამ პა­ტა­რა სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ფი­გუ­რა-­სიმ­
ბო­ლო­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით აბ­ს­ტ­რაქ­ტუ­ლად გა­მო­ი­სა­ხე­ბო­და გარ­კ­ვე­უ­ლი ობი­ექ­ტე­ბი, მაგ., „შინაური ფრინ­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 45

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ვე­ლი“, „თევზი“, „ლომი“, „ძაღლი“, „ძროხა“, „ხარი“, „ვირი“, „ღორი“, „თხა“, „ცხვარი“, „ცხვრის რძე“, „კრავი“,
„მატყლი“, „ქსოვილი“, „პური“, „მარცვლეული“ („ქერი“, „ხორბალი“), „ზეთი“, „თაფლი“, „ლუდი“, „ჭურჭელი“
ან სხვა რა­მე. ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი არის სხვა­დას­ხ­ვა ფორ­მის გე­ო­მეტ­რი­უ­ლი სხე­ულ
­ ე­ბი, – „სამკუთხედი“,
„ოთხკუთხედი“, „დისკო“, „ბირთვი“, „ნახევარბირთვი“, „ცილინდრი“, „ტეტრაედრი“, „ოვოიდი“, „კონუსი“,
„ბიკონუსი“, „პარაბოლოიდი“, „ჰიპერბოლოიდი“, „პირამიდა“ და სხვა, რო­მელ­თა შო­რის ზოგს ხა­ზე­ბი და
წერ­ტი­ლე­ბი აღე­ნიშ­ნე­ბა (იხ. სურ. 2).
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

1958 წელს ამე­რი­კელ­მა არ­ქე­ო­ლოგ­მა, ვი­ვი­ან ბრო­მან­-­მო­რა­ლეს­მა თა­ვის სა­მა­გის­ტ­რო შრო­მა­ში წარ­
მო­ად­გი­ნა მა­სა­ლა თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის, მაგ., „კონუსის“, „ტეტრაედრისა“ და „მინიატურული
ჭურ­ჭ­ლის“ შე­სა­ხებ, რომ­ლე­ბიც აღ­მო­ჩე­ნი­ლი იქ­ნა ერაყ­ში, ქა­ლაქ ქირ­ქუ­ქის აღ­მო­სავ­ლე­თით მდე­ბა­რე
ჯარ­მო­ში, ნე­ო­ლი­თუ­რი ხა­ნის ნა­სოფ­ლა­რის არ­ქე­ოლ ­ ო­გი­ურ ად­გი­ლას (Broman Morales 1983:387, 388, 390,
396). აქ ნა­ნა­ხი იქ­ნა სულ 2022 ცა­ლი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ფორ­მის თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო (Schmandt-Besserat
1996:179). ამა­ვე ხა­ნის 114 ცა­ლი თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო აგ­რეთ­ვე გა­მოვ­ლინ­და თე­ფე სა­რაბ­ში, ირან­ში
(Schmandt-Besserat 1996:140). ისი­ნი უმე­ტე­სად ნა­პოვ­ნია თი­ხის ბურ­თი­სე­ბურ, ღრუ­ია­ ნ ყუ­ლა­ბებ­ში, რო­
მელ­თა დი­ამ ­ ეტ­რი 2,5÷6,9 სმ-ი­ა.
შემ­დ­გომ­ში თხუთ­მე­ტი ქვეყ­ნის ოც­და­ათ მუ­ზე­უმ­სა და აგ­რეთ­ვე კერ­ძო კო­ლექ­ცი­ებ­ში შეგ­როვ­და ძვირ­
ფა­სი არ­ქე­ოლ ­ ო­გი­უ­რი ძეგ­ლე­ბი: 8162 ცა­ლი თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო და 235 ცა­ლი თი­ხის ყუ­ლაბ­ა. ამ­გ­ვა­რი
სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ან­ ი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი და ყუ­ლა­ბე­ბი ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნე­ბის, – ირა­ნის, ერა­ყის,
სი­რი­ის, თურ­ქე­თის, იორ­და­ნი­ის, ის­რა­ე­ლი­სა და პა­ლეს­ტი­ნის 116 არ­ქე­ოლ ­ ო­გი­ურ ად­გი­ლას აღ­მოჩ­ნ­და, რომ­
ლე­ბიც ძვ.წ. IX–III ათას­წლ ­ ე­უ­ლე­ბით და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი­ა. მსგავ­სი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი გათხ­რე­ბის შე­დე­გად
აგ­რეთ­ვე გა­მოვ­ლინ­და ჩი­ნე­თის, ევ­რო­პის, აფ­რი­კი­სა და მე­სო­ა­მე­რი­კის რე­გი­ო­ნებ­ში (Schmandt-Besserat
2012; Schmandt-Besserat 1978; CA 2008; Budja 1998; Morter 1994; Manzanilla 2009:30). „მეცნიერებისათვის
მა­თი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა დი­დი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში გა­ურ­კვ ­ ე­ვე­ლი რჩე­ბო­და და ისი­ნი თავ­და­პირ­ვე­ლად რა­ღაც
უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო სა­კულ­ტო საგ­ნე­ბად მი­იჩ­ნე­ო­და“ (გამყრელიძე და სხვ. 2008:503).
1970–2020 წლებ­ში ამ არ­ქე­ო­ლო­გი­ურ ­ ი მა­სა­ლე­ბის სის­ტე­მუ­რი შეს­წავ­ლის შე­დე­გად, ფრან­გ­-ა­მე­რი­კელ­
მა, ხე­ლოვ­ნე­ბის ის­ტო­რი­კოს­მა, დე­ნიზ შმან­დ­ტ­-­ბე­სე­რამ უახ­ლე­სი მეც­ნი­ე­რუ­ლი კონ­ცეფ­ცია შე­ი­მუ­შა­ვა და
გა­მო­აქ­ვეყ­ნა თა­ვი­სი ფუნ­და­მენ­ტუ­რი შრო­მე­ბი, რომ­ლებ­შიც სავ­სე­ბით და­მა­ჯე­რებ­ლად და და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლა­
დაა გად­მო­ცე­მუ­ლი საკ­ვ­ლე­ვი სა­კითხე­ბი, მაგ., ეკო­ნო­მი­კუ­რი ტრან­საქ­ცი­ე­ბის, ეკო­ნო­მი­კუ­რი აღ­რიცხ­ვი­სა

46 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
და ან­გა­რიშ­ს­წო­რე­ბის სპე­ცი­ა­ლუ­რი სის­ტე­მე­ბის, მა­თე­მა­ტი­კის, წე­რი­სა და დამ­წერ­ლო­ბის წარ­მო­შო­ბი­სა და
გან­ვი­თა­რე­ბის შე­სა­ხებ (Schmandt-Besserat 1996:xi, xii, 37, 39, 81, 98, 101, 102, 111, 119–125). მი­სი კვლე­
ვის მი­ხედ­ვით, მცი­რე ზო­მის თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი და ბურ­თი­სე­ბუ­რი ყუ­ლა­ბე­ბი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და
აუცი­ლე­ბე­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი, ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­უ­ლი, სო­ცი­ა­ლუ­რი, რე­ლი­გი­ურ ­ ი, სა­ტაძ­რო და სა­სახ­ლის საქ­
მი­ა­ნო­ბე­ბის, სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ტე­ბის, სა­ფე­იქ­რო და სა­ხე­ლოს­ნო ნა­წარ­მის აღ­რიცხ­ვი­სათ­ვის
(Schmandt-Besserat 1996:1, 7, 30, 31, 44, 45, 53, 57, 83, 102, 105, 106, 108, 110, 115, 116, 123, 124). სა­ქონ­
ლის, ანუ გა­საც­ვ­ლე­ლი პრო­დუქ­ტის თი­თო­ე­ულ ­ ი კა­ტე­გო­რი­ის და­სათ­ვ­ლე­ლად სა­ჭი­რო იყო სხვა­დას­ხვ ­ა
ფორ­მის თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ეს სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი იყო
სა­ან­გა­რი­შო კო­ჭე­ბი, რო­მელ­თა დათ­ვ­ლით სა­ქონ­ლის რა­ო­დე­ნო­ბა დგინ­დე­ბო­და. მი­წათ­მოქ­მედ­თა ად­რე­უ­
ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბე­ბი, „ფერმერები“ მარ­ც­ვ­ლე­ულს ან­გა­რი­შობ­დ­ნენ კო­ნუ­სი­სა და ბირ­თ­ვის ფორ­მის თი­ხის
ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით. „ერთი კო­ნუ­სი“, რო­მე­ლიც „მცირე რა­ო­დე­ნო­ბის მარ­ც­ვლ ­ ე­ულს ქერს“
გა­მო­ხა­ტავ­და, რიცხვს „ერთს“ აღ­ნიშ­ნავ­და. „ერთი ბირ­თ­ვი“, რო­მე­ლიც „დიდი რა­ო­დე­ნო­ბის მარ­ც­ვ­ლე­ულს
ქერს“ გა­მო­სა­ხავ­და და უდ­რი­და „ათ ცალ კო­ნუსს“, რიცხვს „ათს“ აღ­ნიშ­ნავ­და და ა.შ. (იხ. სურ. 3). ში­ნა­უ­რი

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ცხო­ვე­ლე­ბი აღი­რიცხე­ბო­და ცი­ლინ­დ­რი­სა და დის­კოს ფორ­მის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით. „ერთი
ცი­ლინ­დ­რი“ გა­მო­ხა­ტავ­და „ერთ ცხო­ველს“. „ათი ცა­ლი ცი­ლინ­დ­რი“, რო­მე­ლიც უდ­რი­და „ერთ დის­კოს“,
გა­მო­სა­ხავ­და „ათ ცხო­ველს“ და ა.შ. (იხ. სურ. 6). ერ­თი ოვო­ი­დის ფორ­მის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო აღ­ნიშ­ნავ­და
„ერთ ქი­ლა ზეთს“, „ორი ცა­ლი ოვო­ი­დი“ – „ორ ქი­ლა ზეთს“, „სამი ცა­ლი ოვო­ი­დი“ – „სამ ქი­ლა ზეთს“ და ა.შ.
ზე­მო­აღ­წე­რი­ლი თვლის სის­ტე­მის მი­ხედ­ვით ჩანს, რომ თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ში შერ­წყ­მუ­ლი იყო აღ­
ნიშ­ნუ­ლი, აბ­სტ ­ ­რაქ­ტუ­ლი სა­ქო­ნე­ლი და მი­სი რა­ო­დე­ნო­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლი რიცხ­ვი.
ასე რომ, ამ ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის, ანუ სა­ან­გა­რი­შო კო­ჭე­ბის რა­ოდ ­ ე­ნო­ბა, და­მა­ტე­ბა ან გა­მოკ­ლე­ბა
შე­სა­ბა­მი­სი სა­ქონ­ლის რიცხვს აჩ­ვე­ნებ­და. ამ აღ­რიცხ­ვის ვი­ზუ­ა­ლურ­მა კო­დურ­მა სის­ტე­მამ კო­მუ­ნი­კა­ცი­
ე­ბის, კო­რეს­პონ­დენ­ცი­ე­ბის, მო­ნა­ცე­მე­ბის და­მუ­შა­ვე­ბის, ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­და­ცე­მი­სა და შე­ნახ­ვის ფორ­მე­ბი
გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სა, რაც აუცი­ლე­ბე­ლი იყო ოპ­ტი­მა­ლუ­რი, სა­უ­კე­თე­სო გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად. რო­გორც
დ. შმან­დ­ტ­-­ბე­სე­რა ამ­ბობს, თი­ხის სა­ან­გა­რი­შო კო­ჭე­ბი „იყო ნე­ო­ლი­თის ფე­ნო­მე­ნის შე­მად­გე­ნე­ლი ნა­წი­ლი,
რა­მაც ე.წ. აგ­რი­კულ­ტუ­რუ­ლი რე­ვო­ლუ­ცი­ა“ გა­მო­იწ­ვია (Schmandt-Besserat 1992, I:42, x).
ძვ.წ. IV ათას­წ­ლე­ულ ­ ი­დან შუ­ამ­დი­ნა­რეთ­ში მი­წათ­მოქ­მედ­თა და მე­სა­ქონ­ლე­თა ად­რე­ულ­მა სა­ზო­გა­დო­ე­
ბებ­მა თან­და­თა­ნო­ბით გა­ა­მარ­ტი­ვეს სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო კულ­ტუ­რე­ბის მო­სავ­ლი­ა­ნო­ბის, პრო­დუქ­ტე­ბის
(მაგ., მარ­ც­ვ­ლე­უ­ლის, სა­ქონ­ლის ხორ­ცის, რძის, რძის ნა­წარ­მის, ზე­თი­სა და სხვა), მი­წის ფარ­თო­ბე­ბი­სა და
შრო­მადღე­ე­ბის სა­აღ­რიცხ­ვო სის­ტე­მე­ბი (მაგ., თვლის სა­მო­ცო­ბი­თი სის­ტე­მე­ბი, თვლის ორ­სა­მო­ცო­ბი­თი
სის­ტე­მე­ბი და სხვა). ამ პე­რი­ო­დის არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლის და­მუ­შა­ვე­ბი­სას გა­მო­ი­ყო­ფა შემ­დე­გი ორი
სა­ფე­ხუ­რი:
I. შრო­მის პრო­დუქ­ტე­ბის აღ­რიცხ­ვა თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით;
II. შრო­მის პრო­დუქ­ტე­ბის აღ­რიცხ­ვა თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე ნა­ხატ­-­ნიშ­ნე­ბის გა­მო­სახ­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბით.
პირ­ველ სა­ფე­ხურ­ზე სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ტე­ბი­სა და სხვა სა­ხის სა­გან­თა და­სათ­ვ­ლე­ლად სა­
თა­ნა­დო ფორ­მის თი­ხის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და. ზოგ შემ­თხ­ვე­ვა­ში ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბი
იხ­ვ­რი­ტე­ბო­და, რა­თა მატყ­ლის ბა­წარ­ზედ ას­ხ­მუ­ლი თი­ხის გუნ­და­ზე მი­ე­მაგ­რე­ბი­ნათ (იხ. სურ. 4). ისი­ნი ხში­
რად იყ­რე­ბო­და თი­ხის ბურ­თი­სე­ბურ, ღრუ­ი­ან ყუ­ლა­ბა­ში, კო­ჭე­ბის სა­თავ­ს­ში, რო­მე­ლიც იხუ­რე­ბო­და და ილუ­
ქე­ბო­და (იხ. სურ. 5). დამ­ღა­დას­მუ­ლი და და­ხუ­რუ­ლი ყუ­ლა­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც ურუ­ქელ­მა „მოანგარიშეებმა“
გა­მო­იგ ­ ო­ნეს, შემ­დ­გომ უნ­და გახ­ს­ნი­ლი­ყო, რა­თა მას­ში მო­ცე­მუ­ლი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა შე­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 47

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ე­მოწ­მე­ბი­ნათ. თუ ყუ­ლა­ბა ნო­ტი­ო, გა­მო­
უმ­შ­რა­ლი თი­ხის­გან იყო დამ­ზა­დე­ბუ­ლი,
მა­შინ მის გა­რე­თა ზე­და­პირ­ზე სამ­გან­
ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის
მაგ­რად მი­ჭე­რით აღი­ბეჭ­დე­ბო­და შე­
სა­ბა­მი­სი გე­ო­მეტ­რი­უ­ლი გა­მო­სა­ხუ­ლე­
ბე­ბი – სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი
ფი­გუ­რე­ბი, რაც გად­მოს­ცემ­და იმას, თუ
რა რა­ო­დე­ნო­ბის ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო იყო
მო­თავ­სე­ბუ­ლი ყუ­ლა­ბა­ში (იხ. სურ. 6). ეს
სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­
რე­ბი შე­სა­ბა­მის სა­ქო­ნელს, ანუ შრო­მის
პრო­დუქ­ტ­სა და მის რა­ო­დე­ნო­ბას აღ­
რიცხავ­და, რაც იყო წინ­გა­დად­გ­მუ­ლი
ნა­ბ ი­ჯ ი წე­რ ის ხე­ლ ოვ­ნ ე­ბ ის გა­ჩ ე­ნ ის
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მი­მარ­თუ­ლე­ბით.
მე­ო­რე სა­ფე­ხურ­ზე სამ­გან­ზო­მი­ლე­
ბი­ა ­ნ ი ფი­გ უ­რ ა-­ს იმ­ბ ო­ლ ო­ე ­ბ ის თი­ხ ის
ყუ­ლა­ბებ­ში ჩაყ­რა და შე­ნახ­ვა უმე­ტეს­
წი­ლად შეწყ­და. სა­მა­გი­ე­როდ და­იწყო
ნედ­ლი თი­ხის გუნ­დე­ბი­სა და ყუ­ლა­ბე­ბის
გაბ­რ­ტყე­ლე­ბა და სა­თა­ნა­დო ფორ­მის
ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ე­ბის ნო­ტიო თი­ხის
ფირ­ფი­ტის უკ­ვე სწორ ზე­და­პირ­ზე და­
ბეჭ­დ­ვა, რი­თაც გა­მო­ი­სა­ხე­ბო­და შე­სა­
ბა­მი­სი სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი
ფი­გ უ­რ ე­ბ ი, რომ­ლ ე­ბ იც აღ­რ იცხავ­დ ა
მი­ღე­ბუ­ლი ან გა­ცე­მუ­ლი სხვა­დას­ხვ ­ა
ტი­პ ის სა­ქ ონ­ლ ის რა­ო ­დ ე­ნ ო­ბ ას. მაგ.,
კო­ნუ­სი­სა და ბირ­თ­ვის ფორ­მის თი­ხის
ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლო­ებს, რო­მელ­თა გა­
მო­ყე­ნე­ბით მარ­ცვ ­ ­ლე­უ­ლი ით­ვ­ლე­ბო­და,
ნელ­-­ნე­ლა ჩა­ენ ­ აც­ვლ ­ ა თი­ხის ფირ­ფი­
ტებ­ზე და­ბეჭ­დი­ლი შე­სა­ბა­მი­სი სამ­გან­
ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­რე­ბი:
„სოლი“ და „წრე“, რომ­ლებ­საც იგი­ვე
მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა მი­ე­ნი­ჭა, რა­საც „კონუსი“
და „ბირთვი“ აღ­ნიშ­ნავ­და (იხ. სურ. 7).
ასე რომ, თან­და­თა­ნო­ბით წინ წა­მო­
ი­წია თი­ხის ფირ­ფი­ტე­ბის დამ­ზა­დე­ბი­სა
და ბეჭ­დ­ვის ხე­ლო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც გა­
უმ­ჯო­ბეს­და და გავ­რ­ცელ­და ძვე­ლი შუ­
ამ­დი­ნა­რე­თის გარ­კვ ­ ე­ულ ად­გი­ლებ­ში.
ძვ.წ. 3500–3100 წლებ­შ ი ურუქ­შ ი
გა­ფარ­თოვ­და სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნე­ო,
სა­მე­ლი­ო­რა­ციო და სამ­შე­ნებ­ლო საქ­მი­
ა­ნო­ბე­ბი, და­წი­ნა­ურ­და ჭურ­ჭ­ლის დამ­
ზა­დე­ბის ტექ­ნო­ლო­გია და სა­ფე­იქ­რო
ნა­წარ­მის წარ­მო­ე­ბა, შე­იქ­მნ ­ ა ხე­ლოვ­ნე­

48 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ბის ნი­მუ­შე­ბი. წარ­მო­ე­ბის რა­ცი­ო­ნა­ლი­ზა­ცი­ამ, შრო­მის ინ­ტენ­სი­ფი­კა­ცი­ამ და კულ­ტუ­რულ­მა გან­ვი­თა­რე­ბამ
გა­აჩ­ ი­ნა პო­ლი­ტი­კურ­-ე­კო­ნო­მი­კუ­რი, რე­ლი­გი­უ­რი, სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და სო­ცი­ა­ლუ­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ ­ ი.
ურ­ბა­ნუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის­თ­ვის და­იწყო ინ­ს­ტი­ტუ­ცი­უ­რი სის­ტე­მე­ბი­სა და ცენ­ტ­
რა­ლუ­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა, სა­მუ­შა­ო­თა შეს­რუ­ლე­ბის, და­გეგ­მ­ვის, ვაჭ­რო­ბი­სა და და­ბეგ­ვ­რის
კონ­ტრ ­ ო­ლის გაძ­ლი­ე­რე­ბა, სა­ქონ­ლის შეგ­რო­ვე­ბი­სა და გა­ნა­წი­ლე­ბის, მი­ღე­ბი­სა და გა­ტა­ნის, შე­მო­სავ­ლე­ბი­სა

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

და ხარ­ჯე­ბის, გა­და­სა­ხა­დე­ბი­სა და შე­სა­წი­რა­ვე­ბის აღ­რიცხ­ვა, არ­ქი­ტექ­ტუ­რუ­ლი ცენ­ტ­რე­ბის, ტაძ­რე­ბის,
სა­სახ­ლე­ე­ბის, სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი შე­ნო­ბე­ბი­სა და მი­წის რე­გის­ტ­რა­ცი­ის, ფარ­თო­ბი­სა და აგე­ბის ღი­რე­ბუ­
ლე­ბის გა­მოთ­ვ­ლა და სხვა. ამ პე­რი­ოდ­ში „მოანგარიშეებმა“ გა­ა­მარ­ტი­ვეს თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე და­ბეჭ­დვ ­ა
ეკო­ნო­მი­კუ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის რე­გის­ტ­რა­ცი­ის­თ­ვის. ზო­გი­ერ­თი ფი­გუ­რა-­სიმ­ბო­ლოს გა­მო­ყე­ნე­ბა შეწყ­ვი­ტეს,
მაგ­რამ მარ­ც­ვ­ლე­უ­ლის რა­ო­დე­ნო­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლი სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­რე­ბი – „სოლი“
და „წრე“ თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე ამ და მომ­დევ­ნო პე­რი­ოდ ­ ებ­შიც დას­ტურ­დე­ბა. მაგ., „თხუთმეტი ჭურ­ჭე­ლი
მარ­ც­ვ­ლე­უ­ლი“ გა­მო­ი­სა­ხე­ობ­და რო­გორც „ერთი ბირ­თ­ვი­სა“ და „ხუთი ცა­ლი კო­ნუ­სის“ შე­სა­ბა­მი­სი სამ­გან­
ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­რე­ბის – „ერთი წრი­სა“ და „ხუთი ცა­ლი სო­ლის“ სა­ხით (იხ. სურ. 8).
და­ახ­ლო­ე­ბით ძვ.წ. 3500 წლი­დან „მოანგარიშეებმა“ თი­ხის რბილ ფირ­ფი­ტებ­ზე რამ­დე­ნი­მე ფი­გუ­რა-­
სიმ­ბო­ლოს დაბ­ჯე­ნა-­და­ბეჭ­დ­ვის ნაც­ვ­ლად ნელ­-ნ ­ ე­ლა და­იწყეს ლერ­წ­მის სტი­ლო­სის, წაწ­ვე­ტე­ბუ­ლი წკი­რის
გა­მო­ყე­ნე­ბა. გე­ო­მეტ­რი­უ­ლი პრინ­ცი­პის გა­მო­ყე­ნე­ბით, წკი­რის მეშ­ვე­ო­ბით თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე მათ გა­მო­
სა­ხეს სამ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­რე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი ორ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი, ბრტყე­ლი ფი­გუ­რე­ბი,

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 49

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ანუ პიქ­ტოგ­რა­მე­ბი, ნა­ხატ­-­ნიშ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც აღ­ნიშ­ნავ­და „მარცვლეულს“, „შინაურ ცხო­ვე­ლებ­სა“ და
„ფრინველებს“, „ზეთს“, „ქსოვილსა“ და სხვა სა­ხის სა­განს. ეს იყო პირ­ვე­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნა­ბი­ჯი წე­რი­სა
და დამ­წერ­ლო­ბის ნიშ­ნე­ბის ჩა­სახ­ვის მი­მარ­თუ­ლე­ბით (Schmandt-Besserat 1996:54).
ძვ.წ. 3500–3200 წლე­ბი­დან იწყე­ბა სა­ქონ­ლი­სა და მი­სი რა­ო­დე­ნო­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლი რიცხ­ვის შერ­წყ­მუ­
ლი ნა­ხატ­-­ნიშ­ნე­ბის გან­ცალ­კე­ვე­ბა და თი­თო­ე­ულ­ ი რიცხ­ვის აღ­მ­ნიშ­ვ­ნე­ლი ნა­ხატ­-­ნიშ­ნე­ბის გა­ჩე­ნა. თვლის
სა­მო­ცო­ბით სის­ტე­მა­ში აბ­სტ ­ ­რაქ­ტუ­ლი რიცხ­ვე­ბი გა­მო­იხ ­ ა­ტა რო­გორც ორ­გან­ზო­მი­ლე­ბი­ა­ნი, ბრტყე­ლი
ფი­გუ­რე­ბის, – „სოლისა“ და „წრის“ და მა­თი გარ­კ­ვე­უ­ლი კომ­ბი­ნა­ცი­ე­ბის სა­ხით, რა­მაც რა­ო­დე­ნო­ბის
მხრივ მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად შე­ამ­ცი­რა სა­ქონ­ლის გა­მომ­სახ­ვე­ლი ნა­ხატ­-­ნიშ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც თი­ხის ზე­და­პირ­ზე
აღი­ბეჭ­დე­ბო­და. ამ ბრტყელ­მა ფი­გუ­რებ­მა, რომ­ლე­ბიც ად­რე აღ­ნიშ­ნავ­და „ერთ ჭურ­ჭელ მარ­ც­ვ­ლე­ულ­სა“
და „ათ ჭურ­ჭელ მარ­ცვ ­ ­ლე­ულს“, შე­სა­ბა­მი­სად შე­ი­ძი­ნა მე­ორ­ ე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბაც, კერ­ძოდ, „ერთი“ და „ათი“
რიცხ­ვე­ბი­სა (იხ. სურ. 9). „ეს არის უკ­ვე რიცხ­ვის რო­გორც და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი, საგ­ნი­სა­გან [გამოყოფილი]
კა­ტე­გო­რი­ის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა და მი­სი სა­თა­ნა­დოდ გა­მო­ხატ­ვა“ (გამყრელიძე და სხვ. 2008:503).
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მრა­ვა­ლი თი­ხის ფირ­ფი­ტის მი­ხედ­ვით დას­ტურ­დე­ბა, რომ ურუ­ქის ტაძ­რის სა­მე­ურ­ნეო ან­გა­რი­შე­ბის
აღ­მრ­ იცხ­ვე­ლე­ბი დათ­ვ­ლი­ლი სა­ქონ­ლი­სა და მი­სი რა­ო­დე­ნო­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლი რიცხ­ვის აღ­მ­ნიშ­ვნ ­ ელ ნა­
ხატ­-­ნიშ­ნებს გვერ­დიგ­ვერდ გა­მო­სახ­ვ­დ­ნენ. მაგ., „ერთი ქსო­ვი­ლი“ გად­მო­ი­ცე­მო­და რო­გორც „ერთი სო­ლი­
სა“ (ჩაზნექილი ფი­გუ­რა) და „ორქორდიანი წრის“ (ნახატ-ნიშანი) სა­ხით (იხ. სურ. 10). „36 ცა­ლი ჭურ­ჭ­ლის“
ჩა­ნიშ­ვ­ნა ხდე­ბო­და მხო­ლოდ ათი ფი­გუ­რის სა­შუ­ა­ლე­ბით, კერ­ძოდ, „სამი წრის“, „ექვსი სო­ლი­სა“ და „ერთი
ჭურ­ჭ­ლის“ გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა­თა მიმ­დევ­რო­ბის სა­ხით (იხ. სურ. 11). სხვა სიტყ­ვე­ბით რომ ვთქვათ, რიცხ­ვი
36-ის აღ­მ­ნიშ­ვ­ნე­ლი ჩაზ­ნე­ქი­ლი ფი­გუ­რე­ბის, „წრისა“ და „სოლის“ გა­მო­ყე­ნე­ბამ ფაქ­ტობ­რი­ვად და­ას­რუ­
ლა „ჭურჭლის“ ნა­ხატ­-­ნიშ­ნის 36-ჯერ გა­მე­ორ ­ ე­ბით გა­მო­სახ­ვა თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე. ეს ტექ­ნი­კუ­რი სი­ახ­ლე
თი­ხის ფირ­ფი­ტის ზე­და­პი­რის მოხ­მა­რე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან ეკო­ნო­მი­ას იძ­ლე­ო­და.

50 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ძვ.წ. 3400–3000 წლებ­ში შუ­ამ­დი­ნა­რე­თის ნა­ხატ­-­ნიშ­ნი­ა­ნი წე­რი­თი სის­ტე­მა მე­ზო­ბელ რე­გი­ონ
­ ებ­შიც გავ­
რ­ცელ­და. მაგ., ამ პე­რი­ოდ­ში ჩნდე­ბა ეგ­ვიპ­ტუ­რი იეროგ­ლი­ფე­ბი და პრო­ტო­-ე­ლა­მუ­რი ნიშ­ნე­ბი (იხ. სურ. 12).
და­ახ­ლო­ე­ბით ძვ.წ. 3000 წლი­დან თი­ხის რბილ ფირ­ფი­ტა­ზე სტი­ლო­სით გა­მოყ­ვა­ნი­ლი ნა­ხა­ტი და ხა­ზო­
ვა­ნი ნიშ­ნე­ბი ნელ­-­ნე­ლა გარ­და­იქ­მ­ნა „ლურსმნის“ / „სოლის“ მსგავს ნიშ­ნე­ბად, რომ­ლებ­საც ფო­ნე­ტი­კუ­რი
მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბე­ბი მი­ე­ნი­ჭა (იხ. სურ. 13). ამ წე­რით სის­ტე­მას ეწო­და „ლურსმული / სო­ლი­სე­ბუ­რი დამ­წერ­
ლო­ბა“, რომ­ლის ნიშ­ნე­ბით შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი თი­ხის ფირ­ფი­ტე­ბის წარ­წე­რე­ბი „ემეგირულ“ – შუ­მე­რულ ენა­ზე
დე­შიფ­რა­ტო­რებ­მა ამო­ი­კითხეს.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 51

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti
ISSN 2667-9752(Online)

არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი მა­სა­ლის მი­ხედ­ვით, ლურ­ს­მუ­ლი დამ­წერ­ლო­ბა მოქ­მე­დებ­და და­ახ­ლო­ებ ­ ით ძვ.წ. 2900

წლი­დან ძვ.წ. 63 წლამ­დე. მას იყე­ნებ­დნ ­ ენ: შუ­მე­რე­ბი, ელა­მე­ლე­ბი, ხუ­რი­ტე­ბი, აქა­დე­ლე­ბი (ასურელ-
ბაბილონელები), ხე­თე­ბი, ურარ­ტუ­ე­ლე­ბი, ქა­ნა­ნე­ლე­ბი, ძვე­ლი სპარ­სე­ლე­ბი და სხვა ხალ­ხი. ლი­ტე­რა­ტუ­რის
მი­ხედ­ვით (CDLI 2020), ევ­რო­პის, ამე­რი­კის, კა­ნა­დის, ერა­ყის, ირა­ნის, სი­რი­ის, თურ­ქე­თის, რუ­სე­თი­სა და სხვა
ქვეყ­ნის მუ­ზე­უ­მებ­ში, უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში, ბიბ­ლი­ო­თე­კებ­სა და აგ­რეთ­ვე კერ­ძო კო­ლექ­ცი­ებ­ში დღე­ვან­დ­
ლამ­დე კა­ტა­ლო­გი­ზი­რე­ბუ­ლია ლურ­ს­მუ­ლი დამ­წერ­ლო­ბით შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი 263 659 ცა­ლი თი­ხის ფირ­ფი­ტა.
შუ­ამ­დი­ნა­რეთ­ში „გადამწერთა სკო­ლებ­ში“ ლურ­ს­მუ­ლი დამ­წერ­ლო­ბის ნიშ­ნე­ბით თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე
ჩა­ი­წე­რა და შე­მო­ი­ნა­ხა, მაგ., ნა­ტუ­რა­ლუ­რი რიცხ­ვე­ბის გამ­რავ­ლე­ბის ტა­ბუ­ლე­ბი თვლის სა­მო­ცო­ბით სის­ტე­
მა­ში (იხ. სურ. 14), „პითაგორას თე­ო­რე­მა“ (იხ. სურ. 15), ტრი­გო­ნო­მეტ­რი­ულ ფუნ­ქ­ცი­ა­თა ცხრი­ლი (იხ. სურ.
16–19), მი­წი­სა და სა­ქონ­ლის აღ­რიცხ­ვის, მი­ღე­ბის, გა­ნა­წი­ლე­ბი­სა და გაც­ვ­ლის, სა­ირ ­ ი­გა­ციო გა­და­სა­ხა­დის,
ბა­ლან­სის, გა­მო­სას­ყი­დი ფუ­ლის, პრო­ცენ­ტი­ა­ნი სეს­ხი­სა და ვა­ლის, სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ტე­ბის
სი­ებ­ ი­სა და საკ­ვე­ბი რა­ცი­ო­ნის შე­სა­ხებ ცნო­ბე­ბი და სხვა.

52 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 53

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti
ISSN 2667-9752(Online)

54 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

დასკვნა
ეკო­ნო­მი­კუ­რი აღ­რიცხ­ვი­სა და წე­რი­თი სის­ტე­მე­ბის გა­მარ­თ­ვა ადა­მი­ა­ნის გე­ნი­ა­ლუ­რი მიღ­წე­ვა­ა, რომ­
ლის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას შუ­ამ­დი­ნა­რეთ­ში ნე­ო­ლი­თის ხა­ნის დაწყე­ბი­დან და­ახ­ლე­ო­ბით 5000 წე­ლი დას­ჭირ­და.
დ. შმან­დ­ტ­-ბ
­ ე­სე­რას კვლე­ვის მი­ხედ­ვით ნა­თე­ლი­ა, რომ წე­რა, რო­გორც სო­ცი­ა­ლურ­-­კულ­ტუ­რუ­ლი ფე­
ნო­მე­ნი, კო­მუ­ნი­კა­ცი­ი­სა და ინ­ფორ­მა­ცი­ის გაც­ვ­ლის იმ სა­ხე­ო­ბი­დან მომ­დი­ნა­რე­ობს, რო­მე­ლიც თავ­და­
პირ­ვე­ლად გაჩ­ნ­და მი­წათ­მოქ­მედ­თა ად­რე­ულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ეკო­ნო­მი­კუ­რი საქ­მი­ან ­ ო­ბის, მაგ., ჭარ­ბი
რა­ო­დე­ნო­ბის სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო სა­ქონ­ლის დათ­ვ­ლი­სა და აღ­რიცხ­ვის სა­ჭი­რო­ე­ბის გა­მო.
ძვ.წ. 3500–2800 წლებ­ში ურუ­ქე­ლი „მოანგარიშეების“ წრე­ებ­ში წე­რის ხე­ლოვ­ნე­ბი­სა და დამ­წერ­ლო­ბის
გა­ჩე­ნამ და­ას­რუ­ლა სიტყ­ვი­ე­რი შეტყო­ბი­ნე­ბე­ბი­სა და ზე­პი­რი არით­მე­ტი­კუ­ლი მოქ­მე­დე­ბე­ბის ხში­რი სარ­
გებ­ლო­ბა. ამ დრო­ი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი და­იწყო მა­თე­მა­ტი­კუ­რი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა და და­მუ­შა­ვე­ბა, ინ­
ფორ­მა­ცი­ის მო­ძი­ე­ბა, ჩა­წე­რა და ანა­ლი­ზი პრობ­ლე­მის შე­სა­ხებ, პრობ­ლე­მის­თ­ვის შე­საძ­ლო გეგ­მის შედ­გე­ნა
და ოპ­ტი­მა­ლუ­რი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბის პრო­ცე­სი, რა­მაც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის სო­ცი­ა­ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კუ­რი
რე­ვო­ლუ­ცია გა­მო­იწ­ვია და ცხოვ­რე­ბის დო­ნე საგ­რ­ძ­ნობ­ლად აამაღ­ლა.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 55

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
გამოყენებული ლიტერატურა

1. გამ­ყ­რე­ლი­ძე და სხვ. 2008: გამ­ყ­რე­ლი­ძე თ., კიკ­ნა­ძე ზ., შა­დუ­რი ი., შენ­გე­ლაია ნ., თე­ო­რი­უ­ლი ენათ­
მეც­ნი­ე­რე­ბის კურ­სი, თბი­ლი­სის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, თბი­ლი­სი.
2. Aaboe 1998: Aaboe, A., Episodes from the Early History of Mathematics, The Mathematical Association of
America.
3. Broman Morales 1983: Broman Morales, V., Jarmo Figurines and Other Clay Objects, Prehistoric Archaeo­
logy Along the Zagros Flanks, L. S. Braidwood et al., Eds., The Oriental Institute Publications, Vol. 105, Chicago:
University of Chicago Press, pp. 369–423.
4. Budja 1998: Budja, M., Clay Tokens – Accounting before Writing in Eurasia, Documenta Praehistorica, Vol.
XXV, pp. 219–235.
5. CA 2008: The Neolithic Site at Shuangdun, Bengbu, Chinese Archaeology, Vol. 8, Issue 1, Anhui Provincial
Institute of Cultural Relics and Archaeology, Anhui Bengbu Municipal Museum, De Gruyter, pp. 55–68.
6. CDLI 2020: Cuneiform Digital Library Initiative, https://cdli.ucla.edu
7. Jordan 1931: Jordan, J., Zweiter vorläufiger Bericht über die der Notgemeinschaft der deutschen Wissenschaft
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

in Uruk unternommenen Ausgrabungen, aus den Abhandlungen der Preussischen Akademie der Wissenschaften,
Jahrgang 1930, Philosophisch-historische Klasse, NR.4, Berlin: Verlag der Akademie der Wissenschaften, pp. 3−55.
8. Manzanilla 2009: Manzanilla, L. R., Corporate Life in Apartment and Barrio Compounds at Teotihuacan,
Central Mesxico, Craft Specialization, Hierarchy, and Ethnicity, Domestic Life in Prehispanic Capitals, A Study of
Specialization, Hierarchy, and Ethnicity, Vol. VII, Ed. by L. R. Manzanilla and C. Chapdelaine, Memoirs of the Museum
of Anthropology, Ann Arbor: University of Michigan, pp. 21–42.
9. Mark 2011: Mark, J. J., Uruk, https://www.ancient.eu/uruk
10. Neugebauer and Sachs 1945: Neugebauer O. and Sachs A. (Ed.), Mathematical Cuneiform Texts, with a
Chapter by A. Goetze, New Haven, Conn.: American Oriental Society and the American Schools of Oriental Research.
11. Robson 2000: Robson, E., Mathematical Cuneiform Tablets in Philadelphia, Part 1: Problems and
Calculations, SCIAMVS, Vol.1, pp. 11–48.
12. Robson 2008: Robson, E., Mathematics in Ancient Iraq: A Social History, Princeton University Press.
13. SC 2020: The Schoyen Collection, https://www.schoyencollection.com
14. Schmandt-Besserat 1978: Schmandt-Besserat, D., An Early Recording System in Egypt and the Ancient
Near East, Immortal Egypt, Ed.by Denise Schmandt-Besserat, Malibu: Undena Publications, pp. 5–12.
15. Schmandt-Besserat 1992, I: Schmandt-Besserat, D., Before Writing, Vol. I: From Counting to Cuneiform,
Austin: University of Texas Press.
16. Schmandt-Besserat 1996: Schmandt-Besserat D., How Writing Came About, Austin: University of Texas
Press.
17. Schmandt-Besserat 2012: Schmandt-Besserat, D., Tokens in China, Europe and Africa – The significance,
https://sites.utexas.edu/dsb/files/2014/04/scripta12proofs.pdf

56 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
TOURISM AND PANDEMIC – CORONAVIRUS (COVID-19)

AVTANDIL OKROTSVARIDZE
Asoc.professor of Caucasus International University,
E-mail: [email protected]

ABSTRACT
The article briefly discusses the coronavirus (COVID-19), the area where the pan-

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

demic spread, and the number of infected and dead people. It analyzes how much the
tourist flows and incomes have decreased in 2020 compared to 2019, gives recom-
mendations and measures on what should be done before the introduction of the
vaccine in Georgia and how to meet the new flows of prepared incoming tourists.
Finally, we can conclude that it is a pandemic (COVID-19) neither the first nor the last, because
if you look at history, Pandemics raged around the world, such as: “Flower and Tuberculosis
Pandemic”, “Cholera pandemic”, “Asian flu” “Avian flu pandemic, “Swine flu pandemic” etc.”
Therefore, we must prepare the population of Georgia psychologically and as our ancestors
defeated the above pandemics, let us also meet ready and learn to live and work with the new
pandemic with the people of the world.
Keywords: Tourism and pandemic, Coronavirus (COVID-19)

ტურიზმი და პანდემია - კორონავირუსი (COVID-19)

ავ­თან­დილ ოქ­როც­ვა­რი­ძე,
კავ­კა­სი­ის სა­ერ­თა­შო­რის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი,
ელ­.­ფოს­ტა: [email protected]

ანოტაცია
კო­რო­ნა­ვი­რუ­სი (COVID-19) 2019 წლის დე­კემ­ბერ­ში გაჩ­ნ­და ჩი­ნე­თის ქა­ლაქ უხან­ში, შემ­დეგ
კი გავ­რ­ცელ­და ჩი­ნე­თის სხვა­დას­ხ­ვა პრო­ვინ­ცი­ა­ში. 2021 წლის 11 თე­ბერ­ვლ ­ ის მდგო­მა­რე­
ო­ბით კო­რო­ნა­ვი­რუ­სი მსოფ­ლი­ოს 190 ქვე­ყა­ნა­ში ფიქ­სირ­დე­ბა. ვი­რუ­სის შე­დე­გად და­ინ­ფი­
ცი­რე­ბულ­თა რიცხ­ვი 107 მი­ლი­ონს აღე­მა­ტე­ბა, ხო­ლო ვი­რუ­სის შე­დე­გად გარ­დაც­ვლ ­ ილ­თა
რა­ო­დე­ნო­ბა კი - 2.5 მი­ლი­ონს. კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის (COVID-19) პირ­ვე­ლი შემ­თხ­ვე­ვა სა­ქარ­თ­ვე­
ლო­ში 2020 წლის 26 თე­ბერ­ვალს და­დას­ტურ­და, 4 მა­ი­სის მდგო­მა­რე­ო­ბით კი ქვე­ყა­ნა­ში იყო
600-მდე და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი შემ­თხ­ვე­ვა. 2021 წლის 11 თე­ბერ­ვ­ლის მდგო­მა­რე­ო­ბით სულ
კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის 264 158 და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი შემ­თხ­ვე­ვა­ა, მ. შ. გარ­დაც­ვლ­ ი­ლია 3321 ადა­მი­
ა­ნი. რო­გორც ზე­მოთ მოყ­ვა­ნი­ლი ციფ­რე­ბი გვიჩ­ვე­ნებს 2020-21 წ.წ. პრობ­ლე­მას, მსოფ­ლიო
ქვეყ­ნე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბი­სათ­ვის წარ­მო­ად­გენს კო­რო­ნა­ვი­რუ­სი (COVID-19), აქე­დან გა­მომ­დი­
ნა­რე იძუ­ლე­ბუ­ლი ვართ, შე­ვე­გუ­ოთ და ვის­წავ­ლოთ მას­თან ცხოვ­რე­ბა.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ტუ­რიზ­მი და პან­დე­მი­ა, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სი (COVID-19)

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 57

 საქართველოში 9 მლნ საერთაშორისოISSN
ვიზიტი განხორციელდა. ყველ
1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSNრუსეთიდან,
საქართველოს აზერბაიჯანიდან, 2667-9752(Online)
სომხეთიდან და თურქე
შესავალი სა­ერ­თ
მაღალია ა­შო­რი­სო ვი­
ვიზიტების ზი­ტი გან­ხისრაელიდან,
რაოდენობა ორ­ცი­ელ­და. ყვე­ ლა­ზე
უკრაინიდან, ირანიდა
კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის გავ­რ­ცე­ლე­ბამ სრუ­ლი­ად შეც­ მე­ტი სტუ­მა­რი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს აზერ­ბა­იჯ ­ ა­ნი­დან,
2019 წლის მონაცემებით ტურიზმის სექტორიდან შემოსავალმა 3 მლ
ვა­ლა მსოფ­ლი­ო­ში არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა და მათ რუ­სე­თი­დან, სომ­ხე­თი­დან და თურ­ქე­თი­დან ეწ­ვი­ა.
შო­რის გა­მო­ნაკ­ლი­სი არც ტუ­რიზ­მის სექ­ტო­რი­ა. გა­ გადააჭარბა,ასე­ვე, მა­რაც
ღა­ლია მთლიანი
ვი­ზი­ტე­ბშიდა
ის რა­პროდუქტის
ო­დე­ნო­ბა ის­რ 11,5
ა­ე­ %-ს შეადგენ
მომ­დი­ნა­რე იქი­დან, რომ ბევ­რი ქვეყ­ნის (მათ შო­რის შედარებით, ლი­დან, უკ­ რ ა­
ი ნ
­ ი­
დ ან, ირა­ ნ ი­დ ან და ყა­
იანვრიდან მარტის ჩათვლით, საქართველოში ზ ა­ხ ე­
თ ი­
დ ან. უცხო
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს) საზღ­ვ­რე­ბი ჩა­კე­ტი­ლი­ა, მოგ­ზა­უ­რო­ 2019 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბით ტუ­რიზ­მის სექ­ტო­რი­დან
ბის მსურ­ვე­ლებს უბ­რა­ლოდ, ფი­ზი­კუ­რად არ აქვთ შემოსვლის შე­მო­სა­ვდინამიკა
ალ­მა 3 მლრდ ასეთი იყო:
აშშ დო­ლარს გა­და­ა­ჭარ­ბა,
სხვა ქვე­ყა­ნა­ში გა­და­ად­გი­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა. ამას რაც მთლი­ა­ნი ში­და პრო­დუქ­ტის 11,5 %-ს შე­ად­გენ­
ემა­ტე­ბა ის ფაქ­ტიც, რომ მოგ­ზა­ურ ­ ო­ბა ამ პე­რი­ოდ­ და. 2019 წელ­თან შე­და­რე­ბით, იან­ვ­რი­დ დიან
აგრამა-1
მარ­ტის
ში უბ­რა­ლოდ, არა­გო­ნივ­რუ­ლი საქ­ცი­ე­ლი­ა, რად­გან ჩათ­ვ­ლით, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში უცხო­ელ ­ ი ტუ­რის­ტე­ბის
ამით კო­რო­ნა­ვი­რუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ის გავ­რ­ცე­ლე­ბის შე­მოს­ვ­ლის დი­ნა­მი­კა ასე­თი იყო:
რის­კე­ბი საგ­რ­ძ­ნობ­ლად მა­ტუ­ლობს. ამ ორი მი­ზე­ზის
გა­მო, ტუ­რიზ­მის სექ­ტო­რი ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში საკ­მა­
ოდ რთულ სი­ტუ­აც ­ ი­აშ
­ ია და ამა­ზე ისიც მეტყ­ვე­ლებს,
რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 2020 წელს სა­ერ­თა­შო­რი­სო
მოგ­ზა­უ­რო­ბის­გან მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი 81%-ით
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

შემ­ცირ­და და და­ახ­ლო­ებ ­ ით 2 მი­ლი­არდ 800 მი­ლი­ო­

ნი ლა­რით იზა­რა­ლა, რაც სა­ვა­ლა­ლო მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლად
უნ­და ჩა­ით­ვა­ლოს. მსოფ­ლიო ეკო­ნო­მი­კა­ზე COVID-19
გარ­კ­ვე­ულ ნე­გა­ტი­ურ გავ­ლე­ნას ახ­დენს. თუმ­ცა,
კითხ­ვე­ბი COVID-19-ის ზე­გავ­ლე­ნის მას­შ­ტაბ­სა და
ხა­რის­ხ­ზე ჯერ კი­დევ პა­სუხ­გა­უც ­ ე­მე­ლი­ა. თუ რა ზე­ დი­აგ­რა­მა-1
გავ­ლე­ნას იქო­ნი­ებს COVID-19 მსოფ­ლიო ეკო­ნო­მი­კა­
ზე მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ვი­რუ­სის ტუ­რიზ­მის ეროვ­
ტურიზმის ნუ­ლი ად­
ეროვნული მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის მო­მონაცემებით,
ადმინისტრაციის ნა­ წლ
გავ­რ­ცე­ლე­ბის ტენ­დენ­ცი­ებ­ზე (რამდენად შორს და ცე­მე­ბით, წლე­ვან­დე­ლი წლის იან­ვარ­ში გა­სულ წელ­
იანვარში გასულ წელთან შედარებით 19,8%-იანი ზრდა შეინიშნებო
რა სის­წ­რა­ფით გავ­რ­ცელ­დე­ბა ვი­რუ­სი), ვაქ­ცი­ნის თან შე­და­რე­ბით 19,8%-იანი ზრდა შე­ინ ­ იშ­ნე­ბო­და
შექ­მ­ნის ვა­დებ­ზე, ცალ­კე­უ­ლი ქვეყ­ნე­ბის უნარ­სა და მოგზაურების
სა­ერ­თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­უ­რე­ბის ვი­ზი­ტე­ბთებერვალში
ვიზიტების თვალსაზრისით. ის თვალ­ ორივე წლ
სურ­ვილ­ზე იმოქ­მე­დონ ეფექ­ტუ­რად. საზ­რი­სით.დაფიქსირდა,
მაჩვენებელი თე­ბერ­ვალ­ში ორი­ 2020ვეწლის
წლის­თ ­ვის იდენ­
მარტის ტუ­
თვიდან 62,3%-ით
სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის მი­ერ მომ­ რი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი და­ფიქ­სირ­და, 2020 წლის მარ­ტის
ზა­დე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბი და ან­გა­რი­შე­ბი პან­დე­მი­ის რაოდენობამ, ხოლო აპრილში
თვი­დან 62,3%-ით იკ­ლო ვი­ მთელი
ზი­ტე­ბ95,5%-ით
ის რა­ო­დე­შემცირდა
ნო­ბამ, საერთაშორ
გავ­ლე­ნას გლო­ბა­ლურ ეკო­ნო­მი­კა­ზე არა­ერ­თ­გ­ვა­ ვიზიტები ხო­ლო აპ­დარილ­ ში მთე­ლ
დღემდის ი 95,5%-ითმართალია,
გრძელდება. შემ­ცირ­და სა­ ერ­ დიდი ცვლი
ასეთი
როვ­ნად აფა­სე­ბენ. გა­ე­როს მი­ერ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­უ­რე­ბის ვი­ზი­ტე­ბი და დღემ­დის
უკა­ნას­კ­ნე­ლი ანა­ლი­ზით, COVID-19-ის შემ­დ­გომ პანდემიით გრძელ­დარისე­ბა. გამოწვეული,
მარ­თა­ლი­ა, ასე­ რაც არა მხოლოდ საქართველოში, არამ
თი დი­დი ცვლი­ლე­ბა
გლო­ბა­ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კის ზრდა მი­ნი­მუმ 2,5%-მდე მსოფლიო COVID-19-ის პან­ დ ე­მი­
ი თ
მაშტაბით აისახა ტურიზმის არის გა­
მოწ­სექტორზე.
ვე­უ­ლი, რაცეს არამონაცემები იმაზ
შემ­ცირ­დე­ბა, 2020 წელს პან­დე­მი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი მხო­ლოდ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, არა­მედ გლო­ბა­ლუ­რად,
რამდენად დიდი მნიშვნელობა აქვს ტურიზმს, საქართველ
ზა­რა­ლი კი და­ახ­ლო­ებ ­ ით ტრი­ლი­ონ დო­ლარს მი­აღ­ მსოფ­ლიო მაშ­ტა­ბით აისა­ხა ტუ­რიზ­მის სექ­ტორ­ზე.
წევს. უფ­რო ცუდ შემ­თხ­ვე­ვა­ში ეს რიცხ­ვი შე­იძ­ლე­ბა განვითარებისათვის,
ეს მო­ნა­ცე­მე­ბი იმა­ ე.ზეი.მეტყ­
რამდენად
ვე­ლებს,დიდი
თუ რამ­ მნიშვნელობა
დე­ნად აქვს ქვ
გა­ორ­მაგ­დეს. ყვე­ლა­ზე დი­დი ზი­ან ­ ი კი ნავ­თო­ბის და განვითარებისათვის
დი­დი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ ბ ა აქვს ტუ­ რ იზმს, სა­ქ არ­ თ ვ
­ ე­ლ
ტურიზმის სფეროს ამოქმედებას და რა დიდი, რთ ოს
სხვა სა­ქონ­ლის ექ­ს­პორ­ტი­ორ ქვეყ­ნებს მი­ად­გე­ბა. ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბი­სათ­ვის, ე. ი. რამ­დე­ნად
მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ასე­თი ქვეყ­ნე­ბის ეკო­ნო­მი­კუ­რი წინაშე დააყენა
დი­დი მნიშ­ ვ­ნე­ლო­ ტურიზმის
ბა აქვს ქვეყ­ნსექტორი
ის ეკო­ნო­მი­კკორონავირუსის
ის გან­ პა
ზრდის ტემ­პის მი­ნი­მუმ 1%-იანი შემ­ცი­რე­ბა. ეუთოს ტურიზმის ვი­თა­რე­ამოქმედებისას
ბი­სათ­ვის ტუ­რიზ­ მის სფე­როს ამოქ­
აუცილებლივ მე­დე­ბას
გათვალისწინებული უნდ
ან­გა­რი­შის მი­ხედ­ვით, მსოფ­ლიო ეკო­ნო­მი­კის ზრდა და რა დი­დი, რთუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე და­ა­ყე­ნა
2,4%-მდე შემ­ც ირ­დ ე­ბ ა წი­ნ ას­წ არ ნა­ვ ა­რ ა­უ ­დ ე­ვ ი საქართველოს
ტუ­რიზ­მის სახელმწიფო
სექ­ტო­რი კო­რ სტრატეგია.
ო­ნა­ვი­რუ­სისასევე,
პან­დსხვა
ე­მი­ასახელმწიფოები
მ.
2,9%-დან, რაც ძი­რი­თა­დად, მსოფ­ლიო ვაჭ­რო­ბის თუმ­ცა, ტუ­რიზ­მის ამოქ­მე­დე­ბი­სას აუცი­ლებ­ლივ
შემ­ცი­რე­ბით იქ­ნე­ბა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი. ,,რაბო ბან­ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი უნ­და იყოს, რო­გორც სა­ქარ­თ­
კის ცოდ­ნის ცენ­ტ­რის“ ანა­გა­რი­ში მო­სა­ლოდ­ნელ ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო სტრა­ტე­გი­ა. ასე­ვე, სხვა სა­ხელ­
შე­დე­გებს კი­დევ უფ­რო ნე­გა­ტი­უ­რად აფა­სებს და მ­წი­ფო­ე­ბის მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბიც,
გლო­ბა­ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კის ზრდის შემ­ცი­რე­ბას 1,6%- რად­გან ამ ამო­ცა­ნის შეს­რუ­ლე­ბა გან­სა­კუთ­რე­ბით
მდე ელო­დე­ბა (უარეს შემ­თხ­ვე­ვა­ში კი 0,2%-მდე) რთულ­დე­ბა იმ ქვეყ­ნე­ბის კო­რო­ნა­ვი­რუ­სით გა­მოწ­
[7]. მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან ფი­ნან­სურ ზი­ანს უნ­და ელო­ ვე­უ­ლი ეპი­დე­მი­ო­ლო­გი­უ­რი სი­ტუ­აც ­ ი­ის გათ­ვა­ლის­
დონ გან­ვი­თა­რე­ბა­დი ქვეყ­ნე­ბის ეკო­ნო­მი­კე­ბიც. წი­ნე­ბით, სა­ი­და­ნაც ტუ­რის­ტე­ბის ყვე­ლა­ზე დი­დი ნა­
ტუ­რიზ­მის ეროვ­ნუ­ლი ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის მო­ნა­ცე­ კა­დი შე­მო­დი­ო­და გა­სულ წლებ­ში (იხ. ცხრილი1): [3]
მე­ბის მი­ხედ­ვით, 2019 წელს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 9 მლნ 2020 წლის იან­ვარ­ში სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში 633,201

58 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
სა­ერ­თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­ურ­თა ვი­ზი­ტი შედ­გა. ზრდა სა­ჰა­ე­რო ტრან­ს­პორ­ტის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ასო­
წი­ნა წლის იან­ვარ­თან შე­და­რე­ბით +19,8%-ია. სა­ ცი­ა­ცი­ის მო­ნა­ცე­მე­ბით, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის სწრა­ფი
ერ­თა­შო­რი­სო ვი­ზი­ტორ­თა ვი­ზი­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ გავ­რ­ცე­ლე­ბის გა­მო სა­ერ­თა­შო­რი­სო ავი­ა­ცი­ის და­
ბამ 523,689 შე­ად­გი­ნა, რაც 86,471-ით მე­ტია 2019 ნაკ­ლის­მა ორ თვე­ში უკ­ვე შე­ად­გი­ნა 4,9 %. წლი­ურ­მა
წლის მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე (ზრდა +19,8%-ია). ტუ­რის­ტუ­ და­ნაკ­ლის­მა კი შე­საძ­ლოა 13 %-ს მი­აღ­წი­ოს, რაც
ლი ვი­ზი­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბამ კი 363,614 შე­ად­გი­ნა, ჯამ­ში სა­ა­ვი­ა­ციო სექ­ტო­რის­თვ ­ ის 28 მი­ლი­არ­დამ­დე
რაც 57,675-ით მე­ტია 2019 წლის იან­ვარ­თან შე­და­ დო­ლა­რის შე­მო­სავ­ლის შემ­ცი­რე­ბას გუ­ლის­ხ­მობს.
რე­ბით. (ზრდა +18,9%). სა­ერ­თა­შო­რი­სო ობი­ექ­ტუ­რი ტენ­დენ­ცი­ე­ბი­დან
2020 წლის იან­ვა­რის დე­ტა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კუ­ გა­მომ­დი­ნა­რე მო­სა­ლოდ­ნე­ლი­ა, რომ თუ ასე გაგ­რ­
რი მო­ნა­ცე­მე­ბი ასე­თი­ა: ყვე­ლა­ზე მე­ტი სა­ერ­თა­შო­ ძელ­და პან­დე­მი­ის გავ­რ­ცე­ლე­ბა, მსოფ­ლიო მო­სახ­
რი­სო ვი­ზი­ტი აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი­დან (+34,9%), სომ­ხე­თი­ ლე­ო­ბა აღ­მოჩ­ნ­დე­ბა მა­ღა­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე,
დან (+17,5%), რუ­სე­თი­დან (+1,1%) და თურ­ქე­თი­დან რო­გორც სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, ასე­ვე მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს
(+16,6%) შედ­გა. პო­ზი­ტი­უ­რი ტენ­დენ­ცია ნარ­ჩუნ­ ტუ­რიზ­მი­სა და ავი­ა­ცი­ის ინ­დუს­ტ­რი­აც. მარ­თა­ლია
დე­ბა ევ­რო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნე­ბი­დან. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­რო­ბამ თა­ვი­დან მთე­ლი რი­გი
ში სა­ე რ­თ ა­შ ო­რ ი­ს ო ვი­ზ ი­ტ ე­ბ ის ზრდის კუთხით ეფექ­ტუ­რი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა ახა­ლი
გა­მო­ირ­ჩე­ოდ­ნენ: იტა­ლია (+133,1%), პო­ლო­ნე­თი კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის გავ­რ­ცე­ლე­ბის პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ღო­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

(+82,9%), საფ­რან­გე­თი (+46,8%), ლი­ე­ტუ­ვა (+43,7%) ნის­ძი­ე­ბე­ბის ფარ­გ­ლებ­ში, რო­გო­რი­ცა­ა: სხვა­დას­ხ­ვა
და სხვ. 2020 წლის იან­ვარ­ში გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სა­საზღ­ვ­რო გამ­შ­ვებ­-­პუნ­ქ­ტებ­ში, აერო­პორ­ტებ­ში,
ზრდა და­ფიქ­სირ­და შემ­დე­გი ქვეყ­ნე­ბი­დან: ის­რა­ე­ სა­ბა­ჟო-­ტერ­მი­ნა­ლებ­სა და ა.შ. მკაც­რად მოწ­მ­დე­
ლი (+57,3%), სა­უ­დის არა­ბე­თი (+49,8%), ყა­ზა­ხე­თი ბო­და ქვე­ყა­ნა­ში შე­მო­სუ­ლი რო­გორც სა­ქარ­თ­ვე­
(+44,8%), ქუ­ვე­ი­თი (+44,6%) და სხვ. წი­ნას­წა­რი მო­ ლოს, ასე­ვე უცხო ქვეყ­ნის თი­თო­ე­უ­ლი მო­ქა­ლა­ქე.
ნა­ცე­მე­ბით, 2020 წლის იან­ვ­რის თვის მდგო­მა­რე­ო­ მიმ­დ ი­ნ ა­რ ე­ო ბ­დ ა მა­ს ობ­რ ი­ვ ი სა­დ ე­ზ ინ­ფ ექ­ც იო
ბით, შე­მო­სა­ვა­ლი სა­ერ­თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­უ­რო­ბი­დან სა­მუ­შა­ო­ე­ბი, რო­გორც სა­ხელ­მ­წი­ფო და­წე­სე­ბუ­
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში შე­ად­გენს 193 მლნ დო­ლარს (ზრდა ლე­ბებ­ში, ასე­ვე სას­წავ­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­სა და
+17,6%), რაც 29 მლნ-ით მე­ტია წი­ნა წლის ანა­ლო­ თავ­შეყ­რის ად­გი­ლებ­ში. მაგ­რამ, მე­ო­რე ეტაპ­ზე,
გი­ურ მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე. ჩვე­ნი მთავ­რო­ბა მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლი შეხ­ვ­და და მათ­მა
რაც შე­ე­ხე­ბა ახა­ლი კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის შე­დე­გად არას­წორ­მა გათ­ვლ ­ ებ­მა გა­მო­იწ­ვია ის მდგო­მა­რე­
გა­მოწ­ვე­ულ ზე­გავ­ლე­ნას, ვი­რუს­მა გავ­ლე­ნა უკ­ ო­ბა რაც ამ­ჟა­მად ხდე­ბა ქვე­ყა­ნა­ში, კერ­ძოდ ვერ
ვე მო­ახ­დი­ნა ეკო­ნო­მი­კა­სა და ტუ­რიზ­მის დარ­გზ ­ ე უზ­რუნ­ველ­ყ­ვეს სა­ა­ვად­მ­ყო­ფებ­მა და­ა­ვა­დე­ბულ­თა
მთელ მსოფ­ლი­ო­ში. ახა­ლი კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის შე­დე­ მი­ღე­ბა; არ აღ­მო­აჩ­ნ­დათ ჟან­გ­ბა­დის აპა­რა­ტე­ბი საკ­
გად გან­სა­კუთ­რე­ბით გარ­თულ­და მდგო­მა­რე­ო­ბა მა­რი­სი რა­ო­დე­ნო­ბით, რა­მაც გა­ზარ­და ადა­მი­ან­თა
თე­ბერ­ვ­ლის ბო­ლო­დან, რაც ნე­გა­ტი­უ­რად აისა­ხე­ბა სიკ­ვდ
­ ი­ლი­ა­ნო­ბა და რაც მთა­ვა­რია სწო­რად არ იქ­ნა
სა­ერ­თა­შო­რი­სო ტუ­რის­ტულ და სა­ა­ვი­აც ­ იო ბაზ­რებ­ მი­მარ­თუ­ლი ის დახ­მა­რე­ბე­ბი, რო­მე­ლიც დო­ნორ­მა
ზე მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს მას­შ­ტა­ბით. სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­მა ჩვენს ქვე­ყა­ნას გა­უ­წი­ეს. ამი­ტომ

ქვეყანა 2019: იანვარი 2020: იანვარი ცვლილება ცვლილება %

1 აზერბაიჯანი 92,341 124,534 32,193 34.9%

2 სომხეთი 77,968 91,580 13,612 17.5%
3 რუსეთი 85,922 86,884 962 1.1%
4 თურქეთი 64,349 75,012 10,663 16.6%

საქართველო
5 44,541 50,522 5,981 13.4%
(არარეზიდენტი)

6 უკრაინა 10,453 12,799 2,346 22.4%

7 ისრაელი 7,217 11,351 4,134 57.3%
8 ირანი 8,424 9,467 1,043 12.4%
9 ყაზახეთი 3,157 4,570 1,413 44.8%
10 ინდოეთი 2,830 3,647 817 28.9%

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 59

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
ჩვენ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ყვე­ლა­ფე­რი უნ­და გა­ა­კე­თოს პროგ­რა­მის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი, მარკ მა­კორ­დი.
იმი­სათ­ვის, რომ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი შევ­ხ­ვ­დეთ შე­მო­სულ ასე­ვე სა­უბ­რობს აგ­რო და ეკო ტუ­რიზ­მის პერ­ს­
ტუ­რის­ტ­თა ახალ ნა­კა­დებს, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა: პექ­ტი­ვა­ზე USAID/Zrda პრო­ექ­ტის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლის
- უნ­და მოხ­დეს სა­ხელ­წი­ფოს მი­ერ ტუ­რიზ­მის მო­ად­გი­ლე, ქე­თე­ვან ჭუმ­ბუ­რი­ძე, თუმ­ცა, იმა­საც
სფე­რო­ში და­საქ­მე­ბულ­თა სუბ­სი­დი­რე­ბა; დას­ძენს, რომ კი­დევ ბევ­რია გა­სა­კე­თე­ბე­ლი იმი­
- სეს­ხე­ბის გა­და­ვა­დე­ბა; სათ­ვ ის, რომ აგ­რ ო ტუ­რ ის­ტ ულ­მ ა ობი­ე ქ­ტ ებ­მ ა
- ქო­ნე­ბის გა­და­სა­ხა­დი­სა­გან გან­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა; ელე­მენ­ტა­რუ­ლი სტან­დარ­ტე­ბი და­აკ­მა­ყო­ფი­ლონ
- სას­ტუმ­რო­ე­ბის, ტუ­რის­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი­სა და და ტუ­რის­ტებს მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი სერ­ვი­სე­ბი შეს­
გი­დე­ბის მხარ­და­ჭე­რა. თა­ვა­ზონ. მარ­თა­ლი­ა, ტარ­დე­ბა და იქ­მ­ნე­ბა ტუ­რიზ­
გარ­და ამი­სა, წი­ნა პლან­ზე უნ­და წა­მო­ი­წი­ოს მის სექ­ტორ­ში არ­სე­ბუ­ლი კრი­ზი­სის და­საძ­ლე­ვად
ტუ­რის­ტე­ბი­სათ­ვის შე­და­რე­ბით უსაფ­რ­თხოო მი­ ისე­თი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი, რო­გო­რი­ცა­ა: სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
მარ­თუ­ლე­ბე­ბის წინ წა­მო­წე­ვა, რო­გო­რი­ცაა მთის ტუ­რიზ­მის ინ­დუს­ტ­რი­ის ალი­ან­სი, სა­დაც გა­ერ­თი­
კუ­რორ­ტე­ბი, გა­მა­ჯან­სა­ღე­ბე­ლი და სამ­კურ­ნა­ლო ან­და 14 ასო­ცი­ა­ცია ტუ­რიზ­მის სხვა­დას­ხ­ვა სექ­ტო­
ტუ­რიზ­მი, და­ცუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ებ ­ ი, ეკო და აგ­რო ტუ­ რი­დან, რომ­ლებ­მაც შე­ი­მუ­შა­ვეს ხედ­ვა ეკო­ნო­მი­
რიზ­მი და ღვი­ნის ტუ­რიზ­მი. ე.ი. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ჩა­ კუ­რი შე­დე­გე­ბის და­საძ­ლე­ვად. ეს ხედ­ვა ალი­ან­ს­ში
მო­სუ­ლი ტუ­რის­ტის­თ­ვის ყვე­ლა ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი შე­მა­ვა­ლი თი­თე­უ­ლი სექ­ტო­რის მი­ერ შე­მუ­შა­ვე­ბულ
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

შე­საძ­ლებ­ლო­ბა ძა­ლი­ან მიმ­ზიდ­ვე­ლად უნ­და ჩან­დეს. რე­კო­მენ­და­ცი­ებს აერ­თი­ა­ნებს და მა­თი ყვე­ლა­ზე

ამას­თან ერ­თად, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის გავ­რ­ცე­ლე­ პე­სი­მის­ტუ­რი გათ­ვ­ლე­ბით, ტუ­რიზ­მის სექ­ტო­რი
ბას­თან ერ­თად, ბევ­რ­მა ოჯახ­მა ქა­ლა­ქი­დან სო­ფელს სრულ­ფა­სოვ­ნად ამუ­შავ­დე­ბა 2021 წლის მე­ო­რე
მი­ა­შუ­რა. ამან სა­სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ან ­ ო­ბა­ში კვარ­ტა­ლი­დან.
უფ­რო მე­ტი ადა­მი­ა­ნის ჩარ­თ­ვას შე­უწყო ხე­ლი, რაც ახა­ლი პრო­ექ­ტით ,,იმუშავე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­დან“
და­დე­ბით სიმ­პ­ტო­მად უნ­და მი­ვიჩ­ნი­ოთ, რად­გან ეს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ჩა­მოს­ვ­ლის და დის­ტან­ცი­უ­რად
ხელს შე­უწყობს სოფ­ლად აგ­რო­ტუ­რიზ­მის გან­ვი­ მუ­შა­ო­ბის სურ­ვი­ლი უკ­ვე 40-მდე ქვეყ­ნის 200-ზე
თა­რე­ბას. მეტ­მა მო­ქა­ლა­ქემ გა­მო­ხა­ტა და პრო­ექ­ტ­ში მო­ნა­
ბო­ლო რამ­დე­ნი­მე წე­ლია საგ­რ­ძ­ნობ­ლად იზ­რ­ წი­ლე­ო­ბი­სათ­ვის რე­გის­ტ­რა­ცია გა­ი­ა­რა.­“ი­მუ­შა­ვე
დე­ბა აგ­რო­ტუ­რიზ­მის წი­ლი ქვეყ­ნის ში­და მე­ურ­ნე­ სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­დან“ ტუ­რიზ­მის ეროვ­ნუ­ლი ად­მი­
ბი­დან მი­ღე­ბულ პრო­დუქ­ცი­ის მო­ცუ­ლო­ბა­ში, რაც ნის­ტ­რა­ცი­ის ახა­ლი პრო­ექ­ტი­ა, რო­მე­ლიც სა­ქარ­
ეროვ­ნუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის ზრდა­ში უნ­და გა­მო­ი­ხა­ტოს თ­ვ ე­ლ ო­შ ი დის­ტ ან­ც ი­უ ­რ ად მუ­შ ა­ო ­ბ ის მსურ­ვ ელ
და მი­იზ­ ი­დოს, რო­გორც ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ უცხო ქვეყ­ნის მა­ღა­ლა­ნაზღა­ურ ­ ე­ბად მო­ქა­ლა­ქე­ებს
ბა, ასე­ვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­უ­რე­ბიც. სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში უმას­პინ­ძ­ლებს. 95 ქვეყ­ნის დის­
შე­იძ­ლე­ბა ასე­ვე გა­მო­ი­ყოს გა­მა­ჯან­სა­ღე­ბე­ლი ტან­ცი­უ­რად მო­მუ­შა­ვე სხვა­დას­ხ­ვა გლო­ბა­ლუ­რი
ცენ­ტრ ­ ე­ბი, გას­ტრ­ ო­ნო­მი­უ­ლი ტუ­რიზ­მი და სხვ., კომ­პა­ნი­ის თა­ნამ­შ­რომ­ლებს, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­
სა­დაც შე­იძ­ლე­ბა მო­ი­ზი­დონ, რო­გორც ად­გი­ლობ­ რო­ბა სთა­ვა­ზობს, მი­ნი­მუმ 180 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში
რი­ვი, ასე­ვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო ტუ­რის­ტე­ბი, რო­გორც დის­ტან­ცი­ურ ­ ად შე­ას­რუ­ლონ სა­მუ­შა­ო. ჩა­მოს­ვ­ლის
აღ­ნიშ­ნავს USAID ეკო­ნო­მი­კუ­რი უსაფ­რ­თხო­ე­ბის მსურ­ვე­ლე­ბი წი­ნას­წარ, https://stopcov.ge/-ზე ავ­

60 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
სე­ბენ სპე­ცი­ა­ლურ ფორ­მებს და დო­კუ­მენ­ტუ­რად ო­ნი და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი და ასი ათა­სამ­დე გარ­დაც­ვ­ლი­ლი.
ადას­ტუ­რე­ბენ ქვე­ყა­ნა­ში შე­მოს­ვ­ლის­თ­ვის აუცი­ ღო­რის გრი­პის მე­ორ ­ ე ტალ­ღა 2015 წელს გან­მე­ორ­
ლე­ბელ პი­რო­ბებს[1]. გარ­და ამი­სა, მათ სა­კუ­თა­რი და, რო­დე­საც და­ღუ­პულ­თა რიცხ­ვი გა­უ­თა­ნაბ­რ­და
სახ­ს­რე­ბით სრუ­ლად უნ­და უზ­რუნ­ველ­ყონ 2 კვი­რი­ 2009 წლის მაჩ­ვე­ნე­ბელს.
ა­ნი კა­რან­ტი­ნის გავ­ლა და ტეს­ტი­რე­ბა. (შესავსები 8. ,,ფრინველის გრი­პი“ - ავად­მ­ყო­ფო­ბა პირ­
ფორ­მის ბმუ­ლი: https://registration.gov.ge/pub/ ვე­ლ ად აღ­წ ე­რ ა იტა­ლ ი­ა შ­ ი პე­რ ონ­ჩ ი­ტ ომ 1880წ.
form/20/ydrv71/) [2]. რუ­სეთ­ში ფრინ­ვე­ლის კლა­სი­კუ­რი ჭი­რის ვი­რუ­სი
და­ად­გი­ნეს 1902 წელს. ავად­მ­ყო­ფო­ბა შე­ის­წავ­ლეს
დასკვნა და აღ­წე­რეს მ. ტარ­ტა­კოვ­ს­კიმ, ვ. სი­უ­რინ­მა, ნ. ოსი­
ბო­ლოს, შე­იძ­ლე­ბა და­ვას­კ­ვ­ნათ, რომ პან­დე­მია ძემ, ა. სა­ფო­ნოვ­მა, გ.ი­ვა­ნოვ­მა და სხვ.
კო­ვიდ-19 არც პირ­ვე­ლია და არც უკა­ნას­კ­ნე­ლი, ამი­ტომ, რო­გორც და­საწყის­ში აღ­ვ­ნიშ­ნეთ, სა­
რად­გან თუ გა­დავ­ხე­დავთ ის­ტო­რი­ას მსოფ­ლი­ოშ ­ი ქარ­თ­ვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რად უნ­და
მძვინ­ვა­რებ­და ისე­თი პან­დე­მი­ე­ბი, რო­გო­რიც იყო: მო­ემ­ზა­დოს და რო­გორც ჩვენ­მა წი­ნა თა­ო­ბებ­მა
1. შა­ვი ჭი­რი­სა და ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის პან­დე­მი­ა. ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი პან­დე­მი­ე­ბი გა­და­იტ ­ ა­ნა და და­
ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე გა­მა­ნად­გუ­რე­ბე­ლი პან­დე­მია ა­მარ­ცხა, ასე­ვე შეხ­ვ­დეს მზად და მსოფ­ლი­ოს­თან
იყო შა­ვი ჭი­რი, რო­მელ­მაც XIV სა­უ­კუ­ნე­ში და­ახ­ ერ­თად შე­ე­გუ­ოს და ის­წავ­ლოს ახალ პან­დე­მი­ას­თან

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლო­ე­ბით 75-200 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი იმ­სხ ­ ­ვერ­პ­ლა. ცხოვ­რე­ბა და მოღ­ვა­წე­ო­ბა.
2. ქო­ლე­რის პან­დე­მი­ა. XIX სა­უ­კუ­ნე­ში რე­სე­თის
იმ­პე­რი­ას ქო­ლე­რის ხუთ­მა პან­დე­მი­ამ გა­და­უ­რა, გამოყენებული ლიტერატურა:
ყვე­ლა­ზე მას­შ­ტა­ბურ­მა მე­ხუ­თე პან­დე­მი­ამ, რო­მე­ 1. ,,შინაგან საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტ­როს სა­ინ­ფორ­მა­
ლიც 90-იან წლებ­ში და­იწყო, რუ­სე­თის 70 გუ­ბერ­ნია ციო ანა­ლი­ტი­კუ­რი დე­პარ­ტა­მენ­ტი“, თბ., 2020 წ.
მო­იც­ვა. ჯამ­ში და­ა­ვად­და 505 ათა­სი და გარ­და­იც­ 2. ,,ინფორმაცია ეკო­ნო­მი­კი­სა და მდგრა­დი გან­
ვა­ლა 207 ადა­მი­ა­ნი. ამ დრო­ის ქარ­თუ­ლი გა­ზე­თე­ ვი­თა­რე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს ტუ­რიზ­მის ეროვ­ნუ­ლი
ბი, გან­სა­კუთ­რე­ბით „ივერია“, სავ­სეა ცნო­ბე­ბით ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ა“, თბ., 2020 წ.
„ხოლერის შე­სა­ხებ“ 3. https://registration.gov.ge/pub/form/20/
3. პან­დე­მია ,,ესპანურა“. გრი­პის სა­სიკ­ვდ ­ ი­ლო ydrv71/);
ეპი­დე­მია 1918 წელს და­იწყო. ეს იყო მსოფ­ლი­ოს ის­ 4. https://stopcov.ge/;
ტო­რი­ა­ში ყვე­ლა­ზე დი­დი პან­დე­მი­ა. მას „ესპანურა“ 5.“The Economic Impact of the COVID-19 Outbreak
შე­არ­ქ­ვეს. on Developing Asia”, Asian Development Bank, 6 მარ­
4. ,,აზიური გრი­პი“. „ესპანურას“ შემ­დეგ, გრი­ ტი 2020;
პის ყვე­ლ ა­ზ ე მას­შ ­ტ ა­ბ ი­ა ­ნ ი პან­დ ე­მ ია გახ­ლ ­დ ათ 6. https://bit.ly/2UpeGe9 2 “The Coronavirus
1957 წელს - „აზიური გრი­პი“, რომ­ლის დრო­საც 25 Shock: a Story of Another Global Crisis Foretold and
მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი და­ა­ვად­და და 2 მი­ლი­ო­ნი გარ­ What Policymakers Should Be Doing about It.” UNC-
და­იც­ვა­ლა. TAD, 9 მარ­ტი 2020;
5. ,,ჰონკ-კონკის გრი­პი“ - 1969 წელს - 1 მი­ლი­ონ ­ი 7. https://bit.ly/2WwcW5O 3 “Coronavirus: The
და­ღუ­პუ­ლით. world economy at risk” OECD Economic Outlook, 2
6. ,,რუსული გრი­პი“- 1976-1978 წლე­ბი - მი­ლი­ო­ მარ­ტი 2020;
ნო­ბით და­ავ ­ ა­დე­ბუ­ლი და გარ­დაც­ვ­ლი­ლით. 8. https://doi.org/10.1787/7969896b-en 4 Erken
7. ღო­რის გრი­პის ეპი­დე­მი­ა. 2009 წელს და­იწყო Hugo, Menno Middeldorp, Raphie Hayat, and Kan Ji.
მექ­სი­კის სამ რე­გი­ონ­ში ერ­თ­დ­რო­უ­ლად, სე­ზო­ნუ­რი “Global Economic Outlook: COVID-19 Has Taken a Hold
გრი­პის კლი­ნი­კუ­რი ნიშ­ნე­ბის გა­მოვ­ლე­ნით, რო­ of the Global Economy,” Rabobank, 12 მარ­ტი 2020;
მე­ლიც სწრა­ფად გავ­რ­ცელ­და ადა­მი­ან­თა შო­რის. 9. https://bit.ly/3a7J17U;
და­დას­ტურ­და, რომ ახა­ლი მწვა­ვე ვი­რუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ 10. WHO – Authoritative source of information
ცი­ის გა­მომ­წ­ვე­ვია A ტი­პის გრი­პის H1N1 შტა­მი[1]. about global health issues;
ღო­რის გრი­პის ინ­ფექ­ცი­ის პირ­ვე­ლი ლო­კა­ლუ­რი 11. Past pandemics that ravaged Europe;
აფეთ­ქე­ბა გა­მოვ­ლინ­და მარ­ტის თვე­ში[2]. მა­ლე 12. CDC : Influenza Pandemic Phases;
და­ა­ვა­დე­ბის შემ­თხ­ვე­ვე­ბი და­ფიქ­სირ­და მექ­სი­კის 13. WHO changes swine flu name to ‘H1N1 influ-
მრა­ვალ რე­გი­ონ­ში და აშ­შ­-­ში. ვი­რუ­სუ­ლი ინ­ფექ­ცი­ის enza’, 257 confirmed cases HT Media Limited;
შემ­თხ­ვე­ვე­ბი აღი­წე­რა ეს­პა­ნეთ­ში, დი­დი ბრი­ტა­ნეთ­ 14. Biosurveillance Swine Flu in Mexico- Timeline
ში, ახალ ზელ­ნ­დი­ა­ში და ის­რა­ელ­ში და სა­ვა­რა­უ­დოდ of Events;
ინ­ფი­ცი­რე­ბულ­თა რიცხ­ვმ ­ ა 4000-ს მი­აღ­წი­ა. ჯან­ 15. World Health Organization Swine influenza;
დაც­ვის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ამ მდგო­მა­რე­ო­ბა 16. World Health Organization Current WHO phase
შე­ა­ფა­სა, რო­გორც პან­დე­მის „მე-5 ფა­ზა“: 100 მი­ლი­ of pandemic alert.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 61

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

EU POLICY IN THE SOUTH CAUCASUS REGION AND GEORGIA’S

PARTICIPATION IN THE EUROPEAN “NEIGHBORHOOD POLICY”
AND THE “EASTERN PARTNERSHIP” PROJECTS
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

Ekaterine Lomia Tariel Lomia

Ph.D. Candidate in Political Science Ph.D Candidate In Economics
Caucasus International University Ivane Javakhishvili Tbilisi State University
E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]
ABSTRACT
The EU has been interested in the South Caucasus region since the second half of the 1990s. Bilateral relations
deepened in the early 2000s, when the EU appointed its Special Representative for the South Caucasus to achieve
a long-term strategy in a geopolitically important region, reaffirming its readiness to cooperate with all the coun-
tries of the region. The EU has approved a multimillion-dollar financial, humanitarian and technical assistance
package under various projects (TACIS, ENP, EAP, PCA) to support the European and democratic transformation
of Georgia, Armenia, and Azerbaijan. With regard to the South Caucasus region, special mention should be made
of the EU-initiated Neighborhood Policy (initiated in 2004) and the Eastern Partnership (initiated in 2013). The
main objective of the projects was to maintain peace and stability in the EU’s “neighborhood”.
Keywords: EU, Georgia, South Caucasus, “European Neighborhood Policy”, “Eastern Partnership”.

ევროკავშირის პოლიტიკა სამხრეთ კავკასიის რეგიონში და

საქართველოს მონაწილეობა „ევროპული სამეზობლო
პოლიტიკისა“ და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ფარგლებში
ეკა­ტე­რი­ნე ლო­მია ტა­რი­ელ ლო­მია
პო­ლი­ტი­კის მეც­ნი­ე­რე­ბის დოქ­ტო­რან­ტი ივ. ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მ­
კავ­კა­სი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო უნი­ვერ­სი­ტე­ტი წი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტიs ეკო­ნო­მი­კი­ს დოქ­ტო­რან­ტი
ელ. ფოს­ტა: [email protected] ელ. ფოს­ტა: [email protected]

ანოტაცია
სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის რე­გი­ო­ნით ევ­რო­კავ­ში­რი 1990-იანი წლე­ბის მე­ო­რე ნა­ხევ­რი­დან ინ­ტე­რეს­დე­ბა.
2000-იანი წლე­ბის და­საწყის­ში ორ­მ­ხ­რი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი ღრმავ­დე­ბა, რო­დე­საც გე­ო­პო­ლი­ტი­კუ­რად
მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან რე­გი­ონ­ში გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სტრა­ტე­გი­ის მი­საღ­წე­ვად, ევ­რო­კავ­შირ­მა სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ა­ში
თა­ვი­სი სპე­ცი­ა­ლუ­რი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი და­ნიშ­ნა და ამით კი­დევ ერ­თხელ და­ა­დას­ტუ­რა რე­გი­ო­ნის ქვეყ­
ნებ­თან პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბი­სა და თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის­თ­ვის მზა­ო­ბა. ევ­რო­კავ­შირ­მა, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, სომ­ხე­თი­სა
და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ევ­რო­პუ­ლი და დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ტრან­ს­ფორ­მა­ცი­ის მხარ­და­სა­ჭე­რად სხვა­დას­ხ­ვა პრო­
ექ­ტის ფარ­გლ ­ ებ­ში (TACIS, ENP, EAP, PCA) მრა­ვალ­მი­ლი­ონ ­ ი­ა­ნი ფი­ნან­სუ­რი, ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი და ტექ­ნი­კუ­რი
დამ­ხა­რე­ბის პა­კე­ტი და­ამ­ტ­კი­ცა. სამ­ხრ
­ ეთ კავ­კა­სი­ის რე­გი­ონ­თან მი­მარ­თე­ბით, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი აღ­ნიშ­

62 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ვ­ნის ღირ­სია ევ­რო­კავ­ში­რის მი­ერ ინი­ცი­რე­ბუ­ლი „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კი­სა“ (2004 წ.) და „აღმოსავლეთ
პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ (2013 წ.) პროგ­რა­მე­ბი, რო­მელ­თა უმ­თავ­რეს ამო­ცა­ნას ევ­რო­კავ­ში­რის „სამეზობლოში“
მშვი­დო­ბი­სა და სტა­ბი­ლუ­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ევ­რო­კავ­ში­რი, სა­ქარ­თ­ვე­ლო, სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ა, “ევროპული სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­
ტი­კა”, “აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბა”.

შესავალი ბის“ არარ­სე­ბო­ბა, რო­მელ­მაც კი­დევ ერ­თი გა­მოწ­ვე­

მი­უხ­ ე­და­ვად იმი­სა, რომ სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის რე­ ვა წარ­მოშ­ვა აღ­ნიშ­ნუ­ლი კუთხით. თუ სა­ქარ­თ­ვე­ლო,
გი­ო­ნის სა­მი­ვე ქვე­ყა­ნა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო, სომ­ხე­თი და ის­ტო­რი­უ­ლად, ევ­რო­პუ­ლი კულ­ტუ­რის ნა­წი­ლად
აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი, მა­თი პო­ლი­ტი­კუ­რი ორი­ენ­ტა­ცი­ი­თა გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რა თქმა უნ­და, იმა­ვე არ ით­ქ­მის სომ­
და მის­წ­რა­ფე­ბე­ბით, რა­დი­კა­ლუ­რად გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბა ხეთ­სა და აზერ­ბა­ი­ჯან­ზე, რომ­ლებ­საც გან­ვი­თა­რე­
ერ­თ­მა­ნე­თის­გან, და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მო­პო­ვე­ბი­ ბის აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გან­სხ ­ ­ვა­ვე­ბუ­ლი ის­ტო­რია და
დან, ქვეყ­ნებ­მა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნა­ბი­ჯი გა­დად­გეს პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბი აქვთ.
ევ­რო­კავ­შირ­თან მჭიდ­რო, მყა­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის
ჩა­მო­სა­ყა­ლი­ბე­ბის გზა­ზე. 1990-იანი წლე­ბის მე­ო­რე “ევროპული სამეზობლო პოლიტიკა”

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ნა­ხევ­რი­დან, ამა­ვე ქვეყ­ნე­ბის პირ­ვე­ლი პი­რე­ბი და და საქართველო
მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნე­ბი, სხვა­დას­ხ­ვა მა­ღა­ლი ტრი­ბუ­ნი­დან ევ­რო­პუ­ლი „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კის“ უმ­თავ­რეს
(ეუთოს სა­მი­ტი, ამე­რი­კულ­-­თურ­ქუ­ლი საბ­ჭო, შა­ვი მი­ზანს სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ი­სა და შა­ვი ზღვის რე­გი­ონ­
ზღვი­სა და ბალ­ტი­ის­პი­რე­თის თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბის სა­ ში დე­მოკ­რა­ტი­ის გაძ­ლი­ე­რე­ბა, ში­და კონ­სო­ლი­და­
მი­ტი და ა.შ.) ღი­ად აცხა­დებ­დ­ნენ სამ­ხრ ­ ეთ კავ­კა­სი­ის ცი­ა, კა­ნო­ნის უზე­ნა­ე­სო­ბა, ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის
ქვეყ­ნე­ბის ინ­ტეგ­რა­ცი­ის თა­ო­ბა­ზე. ინი­ცი­ა­ტო­რებს დაც­ვა და ე.წ. „გაყინული კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის“ მშვი­დო­
შო­რის იყ­ვ­ნენ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ყო­ფი­ლი სა­გა­რეო ბი­ან
­ ად მოგ­ვა­რე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და. ეს უკა­ნას­კ­ნე­ლი
საქ­მე­თა მი­ნის­ტ­რი ირაკ­ლი მე­ნა­ღა­რიშ­ვი­ლი, სა­ კი­დევ უფ­რო აქ­ტუ­ა­ლუ­რი გახ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა
ქარ­თ­ვე­ლოს ექ­ს­პ­რე­ზი­დენ­ტი ედუ­არდ შე­ვარ­დ­ნა­ძე, და უკ­რა­ი­ნა­ში რუ­სე­თის სამ­ხედ­რო აგ­რე­სი­ი­სა და
აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის პრე­ზი­დენ­ტი ჰე­ი­დარ ალი­ე­ვი, სომ­ კრემ­ლის იმ­პე­რი­ა­ლის­ტუ­რი ამ­ბი­ცი­ე­ბის ღი­ად დე­
ხე­თის პრე­ზი­დენ­ტი რო­ბერტ ქო­ჩა­რი­ა­ნი და სხვ. [4]. მონ­ტ­რა­ცი­ის შემ­დ­გო­მი პე­რი­ოდ ­ ი­დან, რო­დე­საც
2000-იან წლებ­ში გა­დაწყ­და კი­დეც „კავკასიის და­ს ავ­ლ ეთ­თ ან სტრა­ტ ე­გ ი­უ ­ლ ი უპი­რ ა­ტ ე­ს ო­ბ ის
სტა­ბი­ლუ­რო­ბის პაქ­ტის“ შექ­მნ ­ ა, რომ­ლის უპირ­ვე­ მო­პო­ვე­ბი­სა და პოს­ტ­საბ­ჭო­თა სივ­რ­ცე­ში დო­მი­ნან­
ლეს მი­ზანს „კავკასიაში ეთ­ნი­კუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის ტუ­რი პო­ზი­ცი­ის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის მიზ­ნით, რუ­სე­თის
აღ­მოფხ­ვ­რა, რე­გი­ო­ნუ­ლი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის გან­ვი­ ფე­დე­რა­ცი­ამ მე­ზო­ბე­ლი ქვეყ­ნე­ბის, სა­ერ­თა­შო­რი­სო
თა­რე­ბა, ორ­გა­ნი­ზე­ბულ და­ნა­შა­ულ­თან ერ­თობ­ლი­ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მი­ერ აღი­არ ­ ე­ბუ­ლი, ტე­რი­ტო­რი­ე­
ვი ბრძო­ლა“ და სხვა აქ­ტუ­ა­ლუ­რი პრობ­ლე­მე­ბის ბის უკა­ნო­ნო ოკუ­პა­ცია მო­ახ­დი­ნა. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით
დაძ­ლე­ვა წარ­მო­ად­გენ­და. რა თქმა უნ­და, პაქ­ტის კი, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა და უკ­რა­ი­ნის ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი
წარ­მა­ტე­ბით გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა რე­გი­ონ­ში არა მარ­ ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი და­მო­უ­კი­დე­ბელ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბად
ტო გრძელ­ვა­დი­ან მშვი­დო­ბა­სა და სტა­ბი­ლუ­რო­ბას გა­მო­აცხა­და. ცხა­დი­ა, რუ­სე­თის რე­ვი­ზი­ო­ნის­ტულ­მა
უზ­რ უნ­ვ ელ­ყ ოფ­დ ა, არა­მ ედ სამ­ხ რ ­ ეთ კავ­კ ა­ს ი­ი ს პო­ლი­ტი­კამ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი კო­რექ­ტი­ვე­ბი შე­ი­ტა­
სა­მი­ვე ქვე­ყა­ნა, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი სა­ქარ­თ­ვე­ლო, ნა სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ი­სა და აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის
სა­ინ­ტე­რე­სო და მიმ­ზიდ­ვე­ლი ხდე­ბო­და უცხო­ე­ლი უსაფ­რთ ­ ხო­ე­ბის გა­რე­მო­ში.
ინ­ვ ეს­ტ ო­რ ე­ბ ის­თ ­ვ ის კა­პ ი­ტ ალ­დ ა­ბ ან­დ ე­ბ ი­ს ა თუ ევ­რო­კავ­ში­რის „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კის“ ინი­ცი­
ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბის კუთხით [14,გვ.47-48; რე­ბი­დან სა­მი წლის შემ­დეგ, 2007 წლის აპ­რი­ლი­დან
16, გვ.47-48]. თუმ­ცა, სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის ერ­თი­ან სა­მიზ­ნე ქვეყ­ნებ­თან რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი თა­ნამ­შ­რომ­
რე­გი­ო­ნად ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა ძა­ლი­ან რთუ­ლი სა­კითხი ლო­ბი­სა და ურ­თი­ერ­თო­ბის გაღ­რ­მა­ვე­ბის მიზ­ნით,
აღ­მოჩ­ნ­და. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, სომ­ხეთ­სა და აზერ­ბა­ „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კის“ პროგ­რა­მის ბე­ნე­ფი­ცი­ა­
ი­ჯანს შო­რის რა­დი­კა­ლუ­რად გან­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ენა, რი სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი ჩა­ერ­თვ­ ­ნენ ევ­რო­კავ­ში­რის ახალ
რე­ლი­გი­ა, პო­ლი­ტი­კუ­რი კულ­ტუ­რა, დე­მოკ­რა­ტი­ ინი­ცი­ა­ტი­ვა­ში „შავი ზღვის სი­ნერ­გი­ა“. ევ­რო­კავ­შირ­
უ­ლო­ბის არა­ერ­თ­გ­ვა­რო­ვა­ნი დო­ნე, და უპირ­ვე­ლეს სა და სხვა რე­გი­ო­ნუ­ლი მო­თა­მა­შე­ე­ბის და­ახ­ლო­ე­ბის
ყოვ­ლი­სა, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კუ­რი მიზ­ნით, პროგ­რა­მა­ში რუ­სე­თი და თურ­ქე­თიც გა­წევ­
პრი­ო­რი­ტე­ტე­ბი, ერ­თ­გ­ვარ ხე­ლის­შემ­შ­ლელ ფაქ­ტო­ რი­ან­დ­ნენ [11, გვ. 11]. შა­ვი ზღვის რე­გი­ონს კი, რო­
რად იქ­ცა და ნათ­ლად გა­მო­ხა­ტა ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი მელ­შიც ევ­რო­კავ­ში­რი არა მარ­ტო უშუ­ა­ლოდ შა­ვი
გეგ­მის უტო­პი­უ­რო­ბა [4, გვ. 78-80]. ზღვის ტე­რი­ტო­რი­ას, არა­მედ მის მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­
ამას­თან, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან გა­მოწ­ვე­ვად რჩე­ბა სამ­ საც მო­ი­აზ­რებს, ევ­რო­კავ­ში­რის­თ­ვის ყო­ველ­თ­ვის
ხ­რეთ კავ­კა­სი­უ­რი ქვეყ­ნე­ბის „ეროვნული იდენ­ტო­ ჰქონ­და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, ვი­ნა­ი­დან

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 63

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
„ევროკავშირის ენერ­გო­უ­საფ­რ­თხო­ე­ბა სულ უფ­რო ბი­სა, და ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის გამ­ტ­კი­ცე­ბა; სტა­ბი­
და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ხდე­ბა მილ­სა­დე­ნის პრო­ექ­ტე­ბის ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბა, მხა­რე­ებს შო­რის
წარ­მა­ტე­ბით გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა­ზე, რომ­ლე­ბიც სამ­ ვაჭ­რო­ბის, ინ­ვეს­ტი­რე­ბის ხელ­შეწყო­ბა და სა­ბაზ­რო
ხ­რეთ კავ­კა­სი­ა­ზე, უკ­რა­ი­ნა­ზე, თურ­ქეთ­სა და ევ­ ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­დას­ვ­ლა; ევ­რო­გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის წევრ
რო­კავ­ში­რის წევრ ზღვის­პი­რა სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­ზე სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­სა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს შო­რის ფი­ნან­
გა­დის. რე­გი­ონს ასე­ვე უკავ­შირ­დე­ბა ევ­რო­პა­-ა­ზი­ას სუ­რი, სო­ცი­ა­ლუ­რი, სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვლ ­ ე­ვი­თი, ტექ­ნო­
შო­რის ახა­ლი სატ­რან­ს­პორ­ტო მარ­შ­რუ­ტე­ბის გან­ვი­ ლო­გი­უ­რი და კულ­ტუ­რუ­ლი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა [6].
თა­რე­ბის გეგ­მე­ბიც. თა­ვის მხრივ, ფარ­თო რე­გი­ო­ნი ევ­რო­კავ­შირ­სა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს შო­რის „ახლო
მზარდ ბა­ზარს ქმნის 350 მი­ლი­ონ­ზე მე­ტი მო­სახ­ლე­ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის“ საწყის ეტა­პად შე­იძ­ლე­ბა მი­
ო­ბით და ბუ­ნებ­რი­ვად წარ­მო­ად­გენს კო­მერ­ცი­უ­ლი ვიჩ­ნ ი­ო თ ევ­რ ო­კ ავ­შ ი­რ ის მე­ხ უ­თ ე გა­ფ არ­თ ო­ე ­ბ ა,
ინ­ტე­რე­სე­ბის სა­განს“ [2; 3]. რომ­ლის მი­ზა­ნი საბ­ჭო­თა რე­ჟი­მის­გან გა­თა­ვი­სუფ­
ევ­რო­კავ­შირ­თან ინ­ტეგ­რა­ცი­ის კუთხით, გა­სა­ ლე­ბუ­ლი აღ­მო­სავ­ლეთ და ცენ­ტ­რა­ლუ­რი ევ­რო­პის
კუთ­რე­ბით აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს ძა­ლის­ხ­ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბის პო­ლი­ტი­კუ­რი და ეკო­ნო­მი­კუ­რი
მე­ვა, რო­მე­ლიც სომ­ხე­თი­სა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის­გან გან­ვი­თა­რე­ბა იყო. და­სავ­ლე­თევ­რო­პუ­ლი ცხოვ­რე­
გან­ს ­ხ ­ვ ა­ვ ე­ბ ით, უკა­ნ ას­კ ­ნ ე­ლ ი ათ­წ ­ლ ე­უ ­ლ ის გან­ ბის დო­ნი­სა და სტან­დარ­ტის და­ნერ­გ­ვის მიზ­ნით,
მავ­ლო­ბა­ში, შე­უ­პო­ვა­რად ის­წ­რაფ­ვის ევ­რო­პუ­ლი ბალ­ტ ის­პ ი­რ ე­თ ის, ცენ­ტ ­რ ა­ლ უ­რ ი ევ­რ ო­პ ი­ს ა და
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

და ევ­რო­ატ­ლან­ტი­კუ­რი ინ­ტეგ­რა­ცი­ის­კენ და წარ­ ხმელ­თა­შუა ზღვის მთე­ლი რი­გი სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი

მა­ტე­ბით ახორ­ცი­ე­ლებს იმ პო­ლი­ტი­კურ, ეკო­ნო­ (ლიეტუვა, ლატ­ვია ეს­ტო­ნე­თი, ჩე­ხე­თი, სლო­ვა­კე­
მი­კურ და ინ­ს­ტი­ტუ­ცი­ურ რე­ფო­რებს, რომ­ლე­ბიც თი, სლო­ვე­ნი­ა, უნ­გ­რე­თი, პო­ლო­ნე­თი, მალ­ტა და
ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რი­ა­ნე­ბის­თ­ვის აუცი­ლე­ბელ კვიპ­რო­სი) ევ­რო­კავ­ში­რის რი­გებს შე­უ­ერ­თ­დ­ნენ. გა­
პი­რო­ბას წარ­მო­ად­გენს. სა­ქარ­თ­ვე­ლო, რო­გორც ევ­ ფარ­თო­ე­ბის მე­ხუ­თე ტალ­ღის შემ­დეგ, მო­საზღ­ვ­რე
რო­პის ნა­წი­ლი, ცდი­ლობს მჭიდ­რო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი ტე­რი­ტო­რი­ის ქვეყ­ნებ­ში დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ინ­ს­ტი­ტუ­
და­ამ­ყა­როს ევ­რო­პის ქვეყ­ნებ­თან, რო­მე­ლიც გან­სა­ ტე­ბის მკვეთ­რი დე­ფი­ცი­ტის ან (და) არარ­სე­ბო­ბის
კუთ­რე­ბულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას იძენს გლო­ბა­ლი­ზა­ცი­ის გა­მო ევ­რო­კავ­ში­რი ახა­ლი გა­მოწ­ვე­ვის წი­ნა­შე აღ­
ეპო­ქა­ში [8; 9; 10]. ხო­ლო ევ­რო­პულ ბა­ზარ­ზე წვდო­ მოჩ­ნ­და. ევ­რო­კავ­ში­რის უსაფ­რ­თხო­ე­ბის, სტა­ბი­ლუ­
მა კრი­ტი­კუ­ლად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­ რო­ბი­სა და კე­თილ­დღე­ობ ­ ის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის მიზ­ნით
კის სტი­მუ­ლი­რე­ბის­თ­ვის [15; 27; 28]. მარ­თა­ლი­ა, სა­ პო­ლი­ტი­კურ და სა­მეც­ნი­ე­რო ელი­ტებ­ში დე­ბა­ტე­ბი
ქარ­თ­ვე­ლოს მი­ერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი რე­ფორ­მე­ბი წარ­მ ო­ი შ­ვ ა ახალ მე­ზ ობ­ლ ებ­თ ან გა­ფ არ­თ ო­ე ­ბ ის
ევ­რო­კავ­შირ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის მნიშ­ვნ ­ ე­ლო­ვა­ნი შემ­დ­გო­მი ტალ­ღის აუცი­ლებ­ლო­ბა­ზე [5]. ამას­თან,
წინ­გა­დად­გმ ­ უ­ლი ნა­ბი­ჯი­ა, მაგ­რამ აღ­ნიშ­ნუ­ლი არ თა­ვი­სუ­ფალ სამ­ყა­როს უდი­დეს საფ­რ­თხეს უქ­მ­ნი­და
გახ­ლავთ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რი­ა­ ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე და­მან­გრ ­ ე­ვე­ლი მოვ­ლე­ნა კა­
ნე­ბის რე­ალ ­ უ­რი გა­რან­ტი, ვი­ნა­ი­დან ევ­რო­კავ­შირ­ში ცობ­რი­ო­ბის ის­ტო­რი­ა­ში-­ტე­რო­რიზ­მი, რო­მე­ლიც და­
სა­ბო­ლოო ინ­ტეგ­რა­ცია საკ­მა­ოდ ხან­გ­რ­ძლ ­ ი­ვი, რთუ­ სავ­ლე­თის­თ­ვის ურ­თუ­ლეს გა­მოწ­ვე­ვად იქ­ცა [18].
ლი და დრო­ის­მომ­ცვ ­ ე­ლი პრო­ცე­სი­ა. ცალ­სა­ხად შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ გე­ო­პო­ლი­ტი­
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა და ევ­რო­კავ­შირს შო­რის ურ­ კურ ჭრილ­ში, ევ­რო­კავ­ში­რის „სამეზობლო პო­ლი­
თი­ერ­თო­ბე­ბი ახალ ფა­ზა­ში შე­დის 1994 წლი­დან. ტი­კა“ გახ­ლ­დათ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მცდე­ლო­ბა, ერთ
თუ­კი მა­ნამ­დე, ევ­რო­გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, გან­ზო­მი­ლე­ბა­ში მო­ექ­ცია ხმელ­თა­შუა ზღვი­სა და
რო­გორც მთლი­ა­ნი რე­გი­ო­ნის, სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის შა­ვი ზღვის რე­გი­ო­ნის სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი. მეც­ნი­ერ­თა
ნა­წი­ლად გა­ნი­ხი­ლავ­და და მი­სი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა დი­დი ნა­წი­ლი დღე­საც და­ვობს იმას­თან და­კავ­ში­რე­
ქვეყ­ნის მი­მართ მხო­ლოდ სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ის პრიზ­ ბით, თუ რამ­დე­ნად რე­ლე­ვან­ტუ­რი იყო ევ­რო­კავ­
მა­ში გა­ნი­ხი­ლე­ბო­და, ევ­რო­კავ­ში­რის პო­ლი­ტი­კა სა­ ში­რის აღ­ნიშ­ნუ­ლი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა 2004 წელს
ქარ­თვ ­ ე­ლოს, რო­გორც ცალ­კე­უ­ლი ქვეყ­ნის მი­მართ და მი­იჩ­ნევს, რომ რე­გი­ონ ­ ებს შო­რის რა­დი­კა­ლუ­რი
ღრმავ­დე­ბა „პარტნიორობისა და თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბი­სა და პო­ლი­ტი­კუ­რი, ეკო­ნო­მი­კუ­რი თუ
ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით“, რო­მელ­საც 1996 წლის 22 აპ­ კულ­ტუ­რუ­ლი კავ­ში­რე­ბის თით­ქ­მის არარ­სე­ბო­ბის
რილს ლუქ­სემ­ბურ­გ­ში მო­ე­წე­რა ხე­ლი. შე­თან­ხ­მე­ბა გა­მო, ევ­რო­კავ­შირს უფ­რო დი­ფე­რენ­ცი­რე­ბუ­ლი და
10 წლის ვა­დით და­ი­დო და ძა­ლა­ში შე­ვი­და 1999 პრაგ­მა­ტუ­ლი პო­ლი­ტი­კა უნ­და გა­ე­ტა­რე­ბი­ნა, რო­მე­
წლის 1 ივ­ლისს. და­საწყის­ში­ვე, ევ­რო­კავ­ში­რის უმ­ ლიც თი­თო­ეუ ­ ­ლი რე­გი­ო­ნის­თ­ვის გან­ხ­ვა­ვე­ბულ მიზ­
თავ­რეს მი­ზან­სა და ამო­ცა­ნას სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თან ნებს, ამო­ცა­ნებ­სა და მე­თო­დებს და­ეყ­რ­დ­ნო­ბო­და.
მი­მ არ­თ ე­ბ ით წარ­მ ო­ა დ­გ ენ­დ ა: ქვეყ­ნ ებს შო­რ ის აღ­ნიშ­ნულ პა­თოსს იზი­ა­რებ­და გერ­მა­ნი­ა, რო­მელ­
მჭიდ­რო პო­ლი­ტი­კუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­ მაც ევ­რო­საბ­ჭოს ე.წ. „ესპ პლუს“ ინი­ცი­ა­ტი­ვა შეს­
რე­ბა და პო­ლი­ტი­კუ­რი დი­ა­ლო­გის ხელ­შეწყო­ბა; თა­ვა­ზა. ფორ­მა­ტი მიზ­ნად ისა­ხავ­და აღა­მო­სავ­ლეთ
დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი პრინ­ცი­პე­ბის, კა­ნო­ნის უზე­ნა­ე­სო­ ევ­რო­პი­სა და ყო­ფილ საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში შე­მა­ვა­ლი

64 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ქვეყ­ნე­ბის უფ­რო მეტ ეკო­ნო­მი­კურ და­ახ­ლო­ებ ­ ას, რავს იმ ძი­რი­თად კრი­ტე­რი­უ­მებს, თუ რო­გორ უნ­და
მათ შო­რის მზარდ კო­მერ­ცი­ულ და ბიზ­ნეს კავ­ში­ გაძ­ლი­ერ­დეს ევ­რო­პის „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კა“
რებს. თუმ­ცა, ამ მო­საზ­რე­ბას უარ­ყო­ფი­თი რე­ზო­ გრძელ­ვა­დი­ან პერ­ს­პექ­ტი­ვა­ში. დო­კუ­მენ­ტის თა­
ნან­სი მოჰ­ყ­ვა ევ­რო­კავ­ში­რის ანა­ლი­ტი­კურ წრე­ებ­ში ნახ­მად, აღ­ნიშ­ნუ­ლის უმ­თავ­რეს პი­რო­ბას სა­ქარ­
და იგი, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ვერ გან­ხორ­ცი­ელ­და. თ­ვე­ლო­სა და ევ­რო­კავ­შირს შო­რის მრა­ვალ­მ­ხ­რი­ვი
2003 წლი­დ ან ევ­რ ო­კ ავ­შ ი­რ ი სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ო­შ ი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის (მათ შო­რის, ტრან­ს­პორ­ტის,
აქ­ტი­ურ­ ი რო­ლის თა­მაშს იწყებს, რაც, მეც­ნი­ერ­თა ენერ­გე­ტი­კის, სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ჯან­დაც­ვის, სა­
დი­დი ნა­წი­ლის მო­საზ­რე­ბით, გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლია მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვ­ლე­ვი­თი, გა­რე­მოს დაც­ვის და სხვ.)
„ვარდების რე­ვო­ლუ­ცი­ის“ შემ­დეგ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში გაღ­რმ ­ ა­ვე­ბა, მე­ტი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ინ­ტეგ­რა­ცი­ა, სა­
გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ცვლი­ლე­ ქარ­თ­ვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის­თ­ვის „შენგენის ზო­ნა­
ბე­ბით. იმა­ვე წელს, ევ­რო­კავ­შირ­მა რე­გი­ონ­ში სპე­ ში“ მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი ვი­ზი­ტე­ბი­სა და გრძელ­ვა­დი­ა­ნი
ცი­ა­ლუ­რი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი გაგ­ზავ­ნა, რომ­ლის ვი­ზე­ბის გა­ცე­მის გა­მარ­ტი­ვე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და [22,
უმ­თავ­რეს ამო­ცა­ნას, მო­ახ­ლო­ე­ბუ­ლი „სამეზობლო გვ. 511-512]. 2007 წელს, ევ­რო­კავ­ში­რის მი­ერ ინი­
პო­ლი­ტი­კის“ ფარ­გ­ლებ­ში, რე­გი­ო­ნის დე­მოკ­რა­ტი­უ­ ცი­რე­ბუ­ლი „შავი ზღვის სი­ნერ­გი­ის“ დო­კუ­მენ­ტი
ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ხელ­შეწყო­ბა და კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის კი კი­დევ ერ­თი ნა­თე­ლი მა­გა­ლი­თია იმი­სა, თუ რა
მშვი­დო­ბი­ან და­რე­გუ­ლი­რე­ბა­ში წვლი­ლის შე­ტა­ნა დიდ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბას ანი­ჭებს ევ­რო­გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა სა­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

წარ­მო­ად­გენ­და. 2004 წლის 14 ივ­ნისს, თით­ქ­მის ორ­ ქარ­თ­ვე­ლო­სა და ზო­გა­დად, შა­ვი ზღვის რე­გი­ო­ნის
წ­ლი­ა­ნი მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის შე­დე­გად, სა­ქარ­თ­ვე­ლო უსაფ­რთ ­ ხო­ე­ბის გან­მ­ტ­კი­ცე­ბას.
აქ­ტი­უ­რად ჩა­ერ­თო „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კა­ში“. სკეპ­ტი­კოს­თა დი­დი ნა­წი­ლის თვალ­საზ­რი­სით,
2006 წლის 14 ნო­ემ­ბერს კი, ბრი­უს ­ ე­ლის მო­ლა­პა­ ევ­რ ო­კ ავ­შ ი­რ ის „სამეზობლო პო­ლ ი­ტ ი­კ ა“ სა­ბ ო­
რა­კე­ბე­ბის შემ­დეგ, ერ­თი მხრივ, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ლო­ოდ ვერ ჩა­მო­ყა­ლიბ­და ქმე­დით მე­ქა­ნიზ­მად, იმ
მთავ­რო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­სა, და მე­ო­რე მხრივ, სა­ხით, რა სა­ხი­თაც იგი თავ­და­პირ­ვე­ლად შე­იქ­მ­ნა
ევ­რო­კო­მი­სი­ას შო­რის ხე­ლი მო­ე­წე­რა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­- ევ­რო­კო­მი­სი­ის მი­ერ. პრო­ექ­ტის უმ­თავ­რეს ამო­ცა­
-ევ­რო­კავ­შირს შო­რის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას ორ­მ­ხ­რი­ვი ნას სა­მიზ­ნე ქვეყ­ნებ­ში მშვი­დო­ბი­სა და სტა­ბი­ლუ­
თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბის შე­სა­ხებ. ოფი­ცი­ალ ­ უ­რად იქ­ნა რო­ბის მიღ­წე­ვა წარ­მო­ად­გენ­და, რომ­ლის ერ­თგ ­ ­ვარ
მი­ღე­ბუ­ლი ევ­რო­კავ­ში­რის სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კის წი­ნა­პი­რო­ბად სა­მიზ­ნე ქვეყ­ნე­ბის დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი
სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს სა­მოქ­მე­დო გეგ­მა, რო­მელ­შიც ევ­რო­ გან­ვი­თა­რე­ბა მო­ა­იზ­რე­ბო­და. თუმ­ცა, ევ­რო­კავ­ში­
კო­მი­სია აფა­სებს სა­მიზ­ნე ქვეყ­ნის მი­ერ მიღ­წე­ულ რი, ფაქ­ტობ­რი­ვად, უძ­ლუ­რი აღ­მოჩ­ნ­და სა­გა­რეო
პო­ლი­ტი­კურ და ეკო­ნო­მი­კურ წარ­მა­ტე­ბას [1]. საფ­რ­თხი­სა და კონ­ფლ ­ იქ­ტე­ბის თა­ვი­დან აცი­ლე­
სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მთავ­რო­ბის ოფი­ცი­ა­ლურ ვებ­ ბის კუთხით, ვი­ნა­ი­დან მას­ში მე­სა­მე ძა­ლა, რუ­სე­
გ­ვ ერ­დ ­ზ ე გა­მ ოქ­ვ ეყ­ნ ე­ბ უ­ლ ი ინ­ფ ორ­მ ა­ც ი­ი ს თა­ თის ფე­დე­რა­ცი­ა, იყო ჩარ­თუ­ლი. ცხა­დი­ა, სამ­ხ­რეთ
ნახ­მად, ევ­რო­პუ­ლი სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კა (ENP) კავ­კა­სი­ის კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის მოგ­ვა­რე­ბა­ში რუ­სე­თი
„ევროკავშირის სამ­ხ­რე­თით და აღ­მო­სავ­ლე­თით მთა­ვარ ხე­ლის­შემ­შ­ლელ ფაქ­ტორს წარ­მო­ად­გენ­და,
მდე­ბა­რე მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის რო­მე­ლიც, პირ­და­პირ თუ ირი­ბად, ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­
ძი­რი­თად მე­ქა­ნიზმს წარ­მო­ად­გენს. სა­მე­ზობ­ლო პო­ ბო­და რე­გი­ონ­ში ევ­რო­კავ­ში­რის ინ­ტე­რე­სებს. ეს
ლი­ტი­კის მი­ზა­ნი­ა, ევ­რო­კავ­შირ­სა და მის მე­ზო­ბელ ევ­რო­კავ­ში­რის მხრი­დან „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კა­ში“
ქვეყ­ნებს შო­რის პო­ლი­ტი­კუ­რი, ეკო­ნო­მი­კუ­რი და წარ­მოდ­გე­ნილ ქვეყ­ნებ­ში არა მარ­ტო დე­მოკ­რა­
კულ­ტუ­რუ­ლი ურ­თი­ერ­თ­და­ახ­ლო­ე­ბის პრო­ცე­სის ტი­უ­ლი ინ­ს­ტი­ტუ­ტე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­სა და ში­და,
მხარ­და­ჭე­რა... უსაფ­რ­თხო­ე­ბის ერ­თ­გ­ვა­რი რკა­ლის ად­გი­ლობ­რივ დო­ნე­ზე გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბულ რე­ფორ­
შექ­მ­ნა, რო­მე­ლიც ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბე­ბის, დე­მოკ­ მებს, არა­მედ ევ­რო­კავ­ში­რის წევ­რი სა­ხელ­მ­წი­ფო­
რა­ტი­ის, კა­ნო­ნის უზე­ნა­ე­სო­ბის, ევ­რო­კავ­ში­რის სა­ ე­ბის უდი­დეს ძა­ლის­ხ­მე­ვა­სა და სა­ერ­თო ხედ­ვას
მე­ზობ­ლო­ში სტა­ბი­ლუ­რო­ბი­სა და კე­თილ­დღე­ობ ­ ის მო­ითხოვ­და (საგარეო საფ­რ­თხის და­ბა­ლან­სე­ბის
გავ­რც­ ე­ლე­ბით, ერ­თი­ან ­ ი და თა­ვი­სუ­ფა­ლი ევ­რო­პის კუთხით).
იდე­ას გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას და­ე­ფუძ­ნე­ბა“. „ევროპული
სა­მე­ზობ­ლო“ ხმელ­თა­შუ­აზღ­ვის აუზის 16 ქვე­ყა­ნას ევროკავშირის „აღმოსავლეთ
აერ­თი­ა­ნებს, ეს ქვეყ­ნე­ბი­ა: ალ­ჟი­რი, აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი, პარტნიორობა” და საქართველო
ბე­ლა­რუ­სი, ეგ­ვიპ­ტე, იორ­და­ნი­ა, ის­რა­ე­ლი, ლი­ბა­ნი, „სამეზობლო პო­ლ ი­ტ ი­კ ას­თ ან“ და­კ ავ­შ ი­რ ე­
ლი­ბი­ა, მოლ­დო­ვა, მა­რო­კო, პა­ლეს­ტი­ნა, სა­ქარ­თ­ვე­ ბულ­მ ა გა­მ ოწ­ვ ე­ვ ებ­მ ა ევ­რ ო­კ ავ­შ ი­რ ი აიძუ­ლ ა
ლო, სი­რი­ა, სომ­ხე­თი, ტუ­ნი­სი და უკ­რა­ი­ნა [1]. სამ­ხ ­რ ეთ კავ­კ ა­ს ი­ი ს
­ ა და აღ­მ ო­ს ავ­ლ ეთ ევ­რ ო­
2008 წელს ევ­რო­კო­მი­სი­ის მი­ერ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი პის სა­ხ ელ­მ ­წ ი­ფ ო­ე ­ბ ის­თ ვ
­ ის თა­ნ ამ­შ ­რ ომ­ლ ო­ბ ის
და გა­მო­ცე­მუ­ლი დო­კუ­მენ­ტი - „ძლიერი ევ­რო­პის ახა­ლ ი ფორ­მ ა­ტ ი შე­ე ­მ უ­შ ა­ვ ე­ბ ი­ნ ა, რო­მ ე­ლ იც
სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კა“, დე­ტა­ლუ­რად გან­საზღ­ვ­ „სამეზობლო პო­ლი­ტი­კის­გან“ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით, უფ­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 65

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
რო ქმე­დი­თი, ეფექ­ტი­ა­ნი და მრა­ვალ­ფუნ­ქ­ცი­უ­რი ტ­ნი­ორ­ ო­ბის“ იმ ქვეყ­ნებ­თან, რომ­ლე­ბიც კრემ­ლის
აღ­მოჩ­ნ­დე­ბო­და გრძელ­ვა­დი­ან პერ­ს­პექ­ტი­ვა­ში. სამ­ „მსხვერპლთა სი­აშ ­ ი“ შე­დი­ოდ­ნენ, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა
ხ­რეთ კავ­კა­სი­ი­სა და აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის ქვეყ­ნე­ მი­ი­ღო ურ­თი­ერ­თო­ბის კი­დევ უფ­რო გაღ­რ­მა­ვე­ბას­
ბის­თ­ვის ევ­რო­კავ­შირ­მა შე­ი­მუ­შა­ვა „აღმოსავლეთ თან და­კავ­ში­რე­ბით [26]. 2008 წლის ივ­ნის­-ივ­ლი­სის
პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ ფორ­მა­ტი, რო­მელ­მაც, რა­საკ­ვირ­ თვე­ებ­ში არა­ერ­თი ევ­რო­კო­მი­სა­რი აღ­ნიშ­ნავ­და, რომ
ვე­ლი­ა, სა­ქარ­თვ­ ე­ლოც მო­იც­ვა. ორ­გა­ნი­ზა­ცია ისე­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის
ევ­რო­კო­მი­სი­ის მი­ერ გა­მოცხა­დე­ბუ­ლი ინ­ფორ­ წი­ნა­შე იდ­გა, რო­გო­რე­ბი­ცაა ფი­ნან­სუ­რი კრი­ზი­სი
მა­ცი­ის თა­ნახ­მად, „აღმოსავლეთ პარ­ტნ ­ ი­ო­რო­ბა“ და გლო­ბა­ლუ­რი დათ­ბო­ბა, მაგ­რამ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ნა­
უნი­ვერ­სა­ლურ პო­ლი­ტი­კურ ინი­ცი­ა­ტი­ა­ვას წარ­მო­ რა­ტი­ვი ერ­თმ ­ ­ნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად შე­იც­ვა­ლა იმა­ვე წლის
ად­გენს, რო­მე­ლიც რო­მე­ლიც მიზ­ნად ისა­ხავს ევ­რო­ აგ­ვის­ტო­ში, რუ­სეთ­-­სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს ომის შემ­დ­გო­მი
კავ­ში­რის აღ­მო­სავ­ლე­ლი მე­ზობ­ლე­ბის კე­თილ­დღე­ პე­რი­ო­დი­დან, რო­დე­საც ევ­რო­კავ­ში­რის სა­გა­რეო
ო­ბა­სა და სტა­ბი­ლურ გან­ვი­თა­რე­ბას. ფაქ­ტობ­რი­ვად, ურ­თ ი­ე რ­თ ო­ბ ე­ბ ის გე­ნ ე­რ ა­ლ ურ­მ ა დი­რ ექ­ტ ორ­მ ა
ეს არის, გა­ნ ახ­ლ ე­ბ უ­ლ ი „ევროპის სა­მ ე­ზ ობ­ლ ო ენე­კ ო ლან­დ ა­ბ უ­რ ემ მკა­ფ ი­ო დ გა­ნ აცხა­დ ა, რომ
პო­ლი­ტი­კა“, შე­დეგ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი მიზ­ნე­ბი­თა რუ­სე­თის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­ერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­
და ამო­ცა­ნე­ბით. ამ­რი­გად, ახა­ლი ფორ­მა­ტი სა­ქარ­თ­ ლი აგ­რე­სი­უ­ლი პო­ლი­ტი­კა აიძუ­ლებს ევ­რო­გა­ერ­
ვე­ლო­სა და ევ­რო­კავ­ში­რის წევრს სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებს თი­ა­ნე­ბას ახა­ლი ქმე­დი­თი ნა­ბი­ჯე­ბის გა­დად­გ­მი­სა
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

შო­რის მზარდ თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებს, და მის პარ­ტ­ნი­ორ ქვეყ­ნებ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის

რო­გორც ორ­მ­ხ­რივ, ასე­ვე მრა­ვალ­მ­ხ­რივ ფორ­მატ­ში. გაძ­ლი­ერ ­ ე­ბის­კენ. ეს იყო მნიშ­ვნ ­ ე­ლო­ვა­ნი გზავ­ნი­ლი
2015 წელს ლატ­ვი­ის დე­და­ქა­ლაქ რი­გა­ში გა­მარ­ მოს­კო­ვის­თ­ვის, რომ ევ­რო­კავ­ში­რი მყა­რად იდ­გა
თუ­ლი „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ სა­მი­ტის მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­ში უსაფ­რთ ­ ხო­ებ ­ ი­სა და მშვი­დო­
გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბით, ერ­თი მხრივ ევ­რო­კავ­შირ­სა, და ბის გან­მ­ტ­კი­ცე­ბის გზა­ზე და აქ­ტი­უ­რად თა­ნამ­შ­
მე­ო­რე მხრივ, „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ ექვს რომ­ლობ­და იმ ქვეყ­ნებ­თან, რომ­ლე­ბიც რუ­სე­თის
ქვე­ყა­ნას შო­რის თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბა ოთხ პრი­ო­რი­ ფე­დე­რა­ცი­ის მი­ერ ჯერ კი­დევ თა­ვი­სი გავ­ლე­ნის
ტე­ტულ სფე­როს და­ე­ფუძ­ნა. ესე­ნი­ა: ეკო­ნო­მი­კუ­რი სფე­როდ მი­იჩ­ნე­ოდ ­ ა [30]. მე­ო­რე მხრივ, რუ­სე­თის
გან­ვი­თა­რე­ბა და ბაზ­რის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი; ინ­ს­ ქმე­დე­ბამ კი­დევ ერ­თხელ და­ა­დას­ტუ­რა, რომ დი­დი
ტი­ტუ­ტე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა და კარ­გი მმარ­თ­ვე­ლო­ბა; მო­თა­მა­შე­ე­ბი XXI სა­უ­კუ­ნე­შიც არ ერი­დე­ბი­ან ძა­ლის
გა­რე­მო­სა და კლი­მა­ტის ცვლი­ლე­ბე­ბი; კავ­ში­რე­ბის დე­მონ­ტ­რი­რე­ბას, მა­თი სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კუ­რი ინ­
გაღ­რ­მა­ვე­ბა, ენერ­გო­ე­ფექ­ტუ­რო­ბა, მო­ბი­ლო­ბა და ტე­რე­სე­ბის გან­ხორ­ცი­ელ ­ ე­ბის გზა­ზე [23].
ხალ­ხ­თა შო­რის კონ­ტაქ­ტე­ბი. მხა­რე­ე­ბი, ასე­ვე, შე­ რა­საკ­ვირ­ვე­ლი­ა, „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­
თან­ხ­მ­დ­ნენ თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბას ისეთ სფე­რო­ებ­ში, ბა“, გან­სა­კუთ­რე­ბულ აქ­ცენ­ტი­რე­ბას აკე­თებს შა­ვი
რო­გო­რე­ბი­ცა­ა: გენ­დე­რუ­ლი თა­ნას­წო­რო­ბა, სა­მო­ქა­ ზღვის რე­გი­ონ­ზე, ვი­ნა­ი­დან მას­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი
ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა, დის­კ­რი­მი­ნა­ცი­ ექ­ვ­სი სა­ხელ­მ­წი­ფო­დან ხუ­თი, უშუ­ა­ლოდ შა­ვი ზღვის
ის წი­ნა­აღ­მ­დეგ ბრძო­ლა და სხვ. 2009 წლის პრა­ღის რე­გი­ო­ნის ქვე­ყა­ნას მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბა, შავ ზღვას კი გან­
სა­მიტ­ზე, ევ­რო­კავ­ში­რის წევ­რი სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რადღე­ბა ენი­ჭე­ბა, რად­გან იგი
და სამ­ხ­რეთ კავ­კა­სი­ი­სა და აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პის მსოფ­ლიო ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ერ­თ­-ერთ
ექ­ვ­სი პარ­ტ­ნი­ო­რი ქვე­ყა­ნა (საქართველო, სომ­ხე­თი, უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნეს კა­რიბ­ჭეს და სა­გა­რეო ურ­თი­ერ­
აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი, ბე­ლა­რუ­სი, მოლ­დო­ვა, უკ­რა­ი­ნა) შე­ თო­ბე­ბის ას­პექ­ტ­ში ევ­რო­პა­სა და აზი­ას შო­რის და­
თან­ხ­მ­და 2020 წლის­თ­ვის და­სა­ხუ­ლი მიზ­ნე­ბი­სა და მა­კავ­ში­რე­ბელ უძ­ვე­ლეს ბუ­ნებ­რივ არ­ტე­რი­ას წარ­
ამო­ცა­ნე­ბის წარ­მა­ტე­ბით შეს­რუ­ლე­ბა­ზე. ამ­რი­გად, მო­ად­გენს. ამ­რი­გად, გა­საკ­ვი­რი არ არის შა­ვი ზღვის
სა­ფუძ­ვე­ლი ჩა­ე­ყა­რა „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ რე­გი­ონ­ში ევ­რო­კავ­ში­რის წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბი­სა და
ბის“ შექ­მ­ნას [20, გვ.39]. მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ხაზ­გას­ გავ­ლე­ნის ზრდა. ვი­ნა­ი­დან აღ­ნიშ­ნუ­ლი ფორ­მა­ტი
მით აღი­ნიშ­ნოს, რომ სწო­რედ „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის უფ­რო მრა­ვალ­ფუნ­ქც ­ ი­ურ და
ნი­ო­რო­ბის“ ფარ­გ­ლებ­ში შეს­თა­ვა­ზა ევ­რო­კავ­შირ­მა მრა­ვალ­მ­ხ­რივ პლატ­ფორ­მებს მო­ი­ცავს, ცალ­სა­ხად
პარ­ტ­ნი­ორ ქვეყ­ნებს სა­ვი­ზო რე­ჟი­მის გა­მარ­ტი­ვე­ბა, შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ „აღმოსავლეთ პარ­ტნ ­ ი­ო­რო­
ღრმა და ყოვ­ლის­მომ­ცვ ­ ე­ლი თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ ბა“ ქმნის აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პულ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­
ბის შე­თან­ხ­მე­ბა და ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის თან ორ­მ­ხ­რი­ვი და რე­გი­ო­ნუ­ლი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის
და­დე­ბა [12]. უფ­რო მა­ღა­ლი დო­ნი­სა და ამ­ბი­ცი­ის ჩარ­ჩოს, ვიდ­რე
რუ­სე­თის სამ­ხედ­რო აგ­რე­სი­ამ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ნე­ბის­მი­ე­რი სხვა ინი­ცი­ა­ტი­ვა [2].
2008 წლის აგ­ვ ის­ტ ო­შ ი სა­ქ არ­თ ­ვ ე­ლ ო­ს ა და და­ „ევროპის სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კის­გან“ გან­ს­ხ­ვა­
სავ­ლეთს შო­რის ურ­თი­ერ­თო­ბა ახალ, უმაღ­ლეს ვე­ბით, აღ­მო­სავ­ლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბამ ევ­რო­კავ­შირს
ნიშ­ნ ულ­ზ ე აიყ­ვ ა­ნ ა [25, გვ.123]. ევ­რ ო­კ ავ­შ ირ­მ ა სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა, გარ­კ­ვე­უ­ლი დი­ფე­რენ­ცი­ა­ცია
რუ­სე­თის შე­კა­ვე­ბის მიზ­ნით, „აღმოსავლეთ პარ­ მო­ეხ­დი­ნა სამ­ხ­რეთ ხმელ­თა­შუა ზღვის­პი­რე­თი­სა და

66 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
შა­ვი ზღვის რე­გი­ო­ნის სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებს შო­რის. აღ­ და­უ­ყოვ­ლებ­ლივ შეწყ­ვე­ტას და ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი
ნიშ­ნუ­ლი რე­გი­ო­ნე­ბის სპე­ცი­ფი­კის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ დახ­მა­რე­ბის თა­ვი­სუ­ფა­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის მი­
ბით, მათ­თ­ვის მორ­გე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კის ფარ­გ­ლებ­ში წო­დე­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და. ევ­რო­კავ­ში­რის მე­დი­
ემოქ­მე­და. თუმ­ცა, აღ­მო­სავ­ლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბა ა­ტ ო­რ ო­ბ ით მო­ლ ა­პ ა­რ ა­კ ე­ბ ე­ბ ი მიმ­დ ი­ნ ა­რ ე­ო ბ­დ ა
არ გავ­რ­ცელ­და რუ­სეთ­ზე, ორი უმ­თავ­რე­სი ფაქ­ არა მარ­ტო რუ­სეთ­სა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, არა­მედ
ტო­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით: ჯერ კი­დევ 2003 წელს, აფხა­ზე­თი­სა და ე.წ. სამ­ხ­რეთ ოსე­თის წარ­მო­მად­
ევ­რო­კავ­ში­რის სურ­ვი­ლის მი­უხ ­ ე­და­ვად, რუ­სე­თი გე­ლო­ბას შო­რის. ომის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ კი,
არ ჩა­ერ­თო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის „სამეზობლო პო­ლი­ ევ­რო­კავ­შირ­მა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, ფი­ნან­სუ­რი დახ­მა­
ტი­კის“ ინი­ცი­ა­ტი­ვა­ში. რუ­სე­თის მი­ერ შემ­დ­გომ­ში რე­ბის სა­ხით, 650 მი­ლი­ონ დო­ლა­რამ­დე გა­მო­უ­ყო
გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი სა­ში­ნაო და სა­გა­რეო პო­ლი­ და ისევ აქ­ტი­უ­რად გა­ნაგ­რ­ძო ქვეყ­ნის მხარ­და­ჭე­რა
ტი­კის შე­დე­გად, სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ მრა­ვა­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბით.
თვალ­ნათ­ლივ და­ი­ნა­ხა ქვე­ყა­ნა­ში დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი 2008 წლის შემ­დ­გომ, რუ­სეთ­მა აფხა­ზე­თი და
ინ­ს­ტი­ტი­ტე­ბი­სა და გან­ვი­თა­რე­ბის მკვეთ­რი რეგ­რე­ სამ­ხ­რეთ ოსე­თი და­მო­უ­კი­დე­ბელ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­
სი, ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა დარ­ღ­ვე­ვა და სა­ერ­თა­შო­ ბად გა­მო­აცხა­და და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სუ­ვე­რე­ნუ­ლი
რი­სო სა­მარ­თ­ლის პრინ­ცი­პე­ბი­სა და ნორ­მე­ბის სრუ­ ტე­რი­ტო­რი­ის 20%-ის ოკუ­პა­ცია მო­ახ­დი­ნა [22;
ლი უგუ­ლე­ბელ­ყო­ფა. ყო­ვე­ლი­ვე ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი 29]. ევ­რო­პის თავ­დაც­ვი­სა და უსაფ­რ­თხო­ე­ბის პო­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მკაც­რად ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­ბო­და ევ­რო­კავ­ში­რის მიზ­ ლი­ტი­კის ფარ­გ­ლებ­ში სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მუ­შა­ო­ბა
ნებ­სა და ამო­ცა­ნებს გრძელ­ვა­დი­ან პერ­ს­პექ­ტი­ვა­ში, და­იწყო „ევროკავშირის სა­დამ­კ­ვირ­ვებ­ლო მი­სი­ამ“
აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, გა­მო­რიცხავ­და ბრი­უ­სელ­სა (EUMM European Union Monitoring Mission), რომ­ლის
და მოს­კოვს შო­რის თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბის ყო­ველ­გ­ვარ ოფი­ცი­ა­ლურ ვებ­გ­ვერ­დ­ზე ვკითხუ­ლობთ მი­სი­ის ძი­
ფორ­მატს. რი­თად მიზ­ნებ­სა და ამო­ცა­ნებს, ესე­ნი­ა: რუ­სე­თის
ცალ­კ ე აღ­ნ იშ­ვ ­ნ ის ღირ­ს ია ევ­რ ო­კ ავ­შ ი­რ ის ფე­დე­რა­ცი­ა­სა და სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს შო­რის სა­ო­მა­რი
რო­­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის მოგ­ვა­რე­ მოქ­მ ე­დ ე­ბ ე­ბ ის გა­ნ ახ­ლ ე­ბ ის თა­ვ ი­დ ან აცი­ლ ე­ბ ა;
ბის სა­კითხ­ში, რო­მე­ლიც ბრი­უ­სელ­მა ჯერ კი­დევ კონ­ფლ ­ იქ­ტის მხა­რე­ებს შო­რის ნდო­ბის აღ­დ­გე­ნა;
„სამეზობლო პო­ლი­ტი­კის“ ფარ­გლ ­ ებ­ში შე­ი­მუ­შა­ვა. რუ­სე­თის მი­ერ ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი აფხა­ზე­თი­სა და ე.წ.
ინი­ცი­ა­ტი­ვის უმ­თავ­რე­სი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა აფხა­ზე­ „სამხრეთ ოსე­თის“ ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­უ­ლი საზღ­ვ­რე­
თი­სა და ე.წ. „სამხრეთ ოსე­თის“ კონ­ფლ ­ იქ­ტე­ბის ბის ორი­ვე მხა­რე­ზე მცხოვ­რე­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბის ნორ­
მშვი­დო­ბი­ან ­ ი მოგ­ვა­რე­ბა­ა, რო­მელ­შიც უმ­თავ­რეს მა­ლუ­რი საცხოვ­რე­ბე­ლი პი­რო­ბე­ბით უზ­რუნ­ველ­
ხე­ლ ის­შ ემ­შ ­ლ ელ ფაქ­ტ ორს რუ­ს ე­თ ის ფე­დ ე­რ ა­ ყო­ფა; ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი რე­გი­ო­ნე­ბის გამ­ყოფ ხაზ­ზე
ცია წარ­მო­ად­გენს. ევ­რო­კავ­ში­რი მკაც­რად გმობს დახ­მა­რე­ბი­სა და მო­ნი­ტო­რინ­გის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა.
რუ­სე­თის აგ­რე­სი­ულ პო­ლი­ტი­კას სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს შექ­მ­ნის დღი­დან, ევ­რო­კავ­ში­რის სა­დამ­კ­ვირ­ვე­ლო
კონ­ფლ ­ იქ­ტურ რე­გი­ო­ნებ­თან მი­მარ­თე­ბით და გა­ მი­ს ია 24 სა­ა თ ­ ის გან­მ ავ­ლ ო­ბ ა­შ ი ახორ­ც ი­ე ­ლ ებს
მუდ­მ ე­ბ ით მო­უ წ ­ ო­დ ებს მოს­კ ოვს, პა­ტ ი­ვ ი სცეს პატ­რუ­ლი­რე­ბას და ცხა­დი­ა, გან­სა­კუთ­რე­ბულ ყუ­
სუ­ვ ე­რ ე­ნ უ­ლ ი ქვეყ­ნ ის და­მ ო­უ ­კ ი­დ ებ­ლ ო­ბ ა­ს ა და რადღე­ბას კონ­ფ­ლიქ­ტუ­რი რე­გი­ონ ­ ე­ბის ად­მი­ნის­ტ­
ტე­რი­ტო­რი­ულ მთლი­ა­ნო­ბას. სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს­თან რა­ცი­უ­ლი საზღ­ვ­რე­ბის მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ებს
თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის გაღ­რ­მა­ვე­ბის პირ­ვე­ლი დღე­ე­ბი­ უთ­მობს [13]. ევ­რო­კავ­ში­რის სა­დამ­კ­ვირ­ვებ­ლო მი­
დან, ევ­რო­კავ­ში­რი აქ­ტი­ურ ­ ად უჭერს მხარს სა­ქარ­ სია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ოთხ რე­გი­ონ­შია წარ­მოდ­გე­ნი­ლი:
თ­ვე­ლო­ში გრძელ­ვა­დი­ა­ნი მშვი­დო­ბის მშე­ნებ­ლო­ბას თბი­ლის­ში, მცხე­თა­ში, გორ­სა და ზუგ­დიდ­ში, სა­დაც
და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი რე­გი­ო­ნე­ბის არა­ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის წევ­რი სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ ­ ის 200-მდე
ღი­ა­რე­ბის პო­ლი­ტი­კას. სა­დამ­კ­ვირ­ვებ­ლო ახორ­ცი­ე­ლებს მო­ნი­ტო­რინგს. სა­
ევ­რო­კავ­შირს (აშშ-ის, გა­ე­რო­სა და ეუთოს­თან დამ­კ­ვირ­ვებ­ლო მი­სი­ის ერ­თ-­ ერთ მი­ზა­ნია და­უ­ყოვ­
ერ­თად) გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი წვლი­ლი მი­უძღ­ვის რუ­ ნებ­ლივ მო­ახ­დი­ნოს რე­ა­გი­რე­ბა და შე­ატყო­ბი­ნოს
სეთ­-­სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს აგ­ვის­ტოს ომის დას­რუ­ლე­ბა­სა შე­სა­ბა­მის უწყე­ბებს რე­გი­ონ­ში მიმ­დი­ნა­რე ნე­ბის­
და ცეცხ­ლის შეწყ­ვე­ტის ექ­ვ­ს­პუნ­ქ­ტი­ა­ნი ხელ­შეკ­რუ­ მი­ე­რი კრი­ზი­სუ­ლი სი­ტუ­ა­ცი­ის თა­ობ ­ ა­ზე და აღ­კ­ვე­
ლე­ბის გა­ფორ­მე­ბა­ში, რო­მე­ლიც ევ­რო­პუ­ლი გა­ერ­ თოს რუ­სი მე­საზღ­ვ­რე­ე­ბის მი­ერ ქარ­თ­ვე­ლი მო­ქა­
თი­ა­ნე­ბის იმ­დ­რო­ინ­დე­ლი თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე ქვეყ­ნის, ლა­ქე­ე­ბის გა­ტა­ცე­ბის ფაქ­ტე­ბი [13]. აღ­ნიშ­ნუ­ლის
საფ­რან­გე­თი­სა და ქვეყ­ნის პრე­ზი­დენ­ტის ნი­კო­ლა თვალ­სა­ჩი­ნო მა­გა­ლი­თია ევ­რო­კავ­ში­რის აქ­ტი­უ­რი
სარ­კო­ზის უშუ­ა­ლო ძა­ლის­ხ­მე­ვით გან­ხორ­ცი­ელ­და. და ეფექ­ტი­ა­ნი ჩარ­თუ­ლო­ბა არ­ჩილ ტა­ტუ­ნაშ­ვი­ლის,
სარ­კო­ზის მი­ხედ­ვით, სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ ირაკ­ლი კვა­რაცხე­ლი­ას, ვა­ჟა გაფ­რინ­დაშ­ვი­ლის საქ­
ე­ბას სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი მთლი­ა­ნო­ბის, მე­ებ­ში, რო­მელ­მაც ფარ­თო სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში დი­დი
სუ­ვე­რე­ნი­ტე­ტი­სა და და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის გა­რან­ტი­ რე­ზო­ნან­სი გა­მო­იწ­ვი­ა.
რე­ბა სურ­და. შე­თან­ხ­მე­ბა სამ­ხედ­რო მოქ­მე­დე­ბე­ბის გარ­და ამი­სა, ევ­რო­კავ­შირ­თან არის და­კავ­ში­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 67

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
რე­ბუ­ლი 2008 წელს „საქართველოში კრი­ზი­სის 28 მარტს შე­ვი­და და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ებს
სა­კითხებ­ზე სპე­ცი­ა­ლუ­რი წარ­მო­მად­გენ­ლის“ პოს­ ევ­რო­კავ­ში­რის წევრ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ებ­ში თა­ვი­სუფ­
ტის შე­მო­ღე­ბა, რო­მელ­საც გა­მო­ჩე­ნი­ლი ფრან­გი ლად გა­დ ა­ა დ­გ ი­ლ ე­ბ ის უფ­ლ ე­ბ ა მი­ე ­ც ათ. თა­ვ ის,
დიპ­ლო­მა­ტი პი­ერ მო­რე­ლი ჩა­უდ­გა სა­თა­ვე­ში. დღეს მხრივ, სა­ქარ­თ­ვე­ლოც პო­ზი­ტი­ურ ეკო­ნო­მი­კურ
აღ­ნიშ­ნულ უწყე­ბას ტო­ვიო კლა­არ ­ ი ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ ზრდა­სა და სტრუქ­ტუ­რულ ცვლი­ლე­ბებს უჩ­ვე­ნებს
ლობს, რო­მელ­მაც 2020 წლის 21 თე­ბერ­ვალს ერ­ ეკო­ნო­მი­კის არა­ერთ სექ­ტორ­ში [19].
თ­-ერთ მის ინ­ტერ­ვი­უშ ­ ი კი­დევ ერ­თხელ გა­აჟ­ღე­რა, ცალ­კ ე აღ­ნ იშ­ვ ­ნ ის ღირ­ს ი­ა , კო­რ ო­ნ ა­ვ ი­რ უ­ს ის
რომ „საქართველო რჩე­ბა ევ­რო­კავ­ში­რის მთა­ვარ (COVID-19) პან­დე­მი­ის გლო­ბა­ლუ­რი გავ­რც ­ ე­ლე­ბის
პარ­ტ­ნი­ო­რად აღ­მო­სავ­ლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის ფარ­ შემ­დ­გო­მი გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, რო­მელ­მაც მსოფ­ლიო მნიშ­
გ­ლებ­ში“ [31]. ვ­ნე­ლოვ­ნად შეც­ვა­ლა [21, გვ. 73]. ევ­რო­კავ­შირ­მა
2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომის შემ­დეგ აშ­შ­-ის, ევ­ მყი­სი­ერ
­ ი რე­ა­გი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნა კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის
რო­კავ­ში­რის, ეუთო­სა და გა­ე­როს ინი­ცი­ა­ტი­ვით პან­დე­მი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი გლო­ბა­ლუ­რი კრი­ზი­სის
შე­იქ­მ­ნა ჟე­ნე­ვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის სა­პა­სუ­ხოდ, „აღმოსავლეთ პარ­ტნ ­ ი­ორ
­ ო­ბის ქვეყ­
ფორ­მა­ტი (GID), რო­მე­ლიც სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, რუ­სე­ ნებ­ში“ და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს, უკ­რა­ი­ნის, ბე­ლა­რუ­სის,
თის, აფხა­ზე­თი­სა და ოსე­თის წარ­მო­მად­გენ­ლებს მოლ­დო­ვის, სომ­ხე­თი­სა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის­თ­ვის, პან­
აერ­თ ი­ა ­ნ ებს და წე­ლ ი­წ ად­შ ი მო­ლ ა­პ ა­რ ა­კ ე­ბ ე­ბ ის დე­მი­ის წი­ნა­აღ­მდ ­ ეგ საბ­რ­ძოლ­ვე­ლად, ფი­ნან­სუ­რი
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ოთხ რა­უნდს მო­იც ­ ავს. ჟე­ნე­ვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო დამ­ხა­რე­ბის სა­ხით, 980 მი­ლი­ონ ევ­რომ­დე გა­მო­ყო.
მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი ორ ფუნ­და­მენ­ტურ სა­კითხ­ზე მათ შო­რის, კონ­კ­რე­ტუ­ლად სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თ­ვის,
არის ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი, ესე­ნია უსაფ­რ­თხო­ე­ბა და 183 მი­ლი­ონ ევ­რო­ზე მე­ტი დახ­მა­რე­ბა გა­მო­ი­ყო,
ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი დახ­მა­რე­ბა, კერ­ძოდ კი, აფხა­ზე­თი­ რო­მე­ლიც ჯან­დაც­ვის სექ­ტო­რი­სა და გა­და­უდ ­ ე­ბე­
სა და „სამხრეთ ოსე­თის“ (ცხინვალი) რე­გი­ო­ნებ­ში ლი სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის, სა­მო­ქა­ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბი­სა
მცხოვ­რე­ბი მო­სახ­ლე­ო­ბის­თ­ვის უსაფ­რ­თხო­ე­ბის და და­უ ც­ვ ე­ლ ი ჯგუ­ფ ე­ბ ის, მცი­რ ე და სა­შ უ­ა ­ლ ო
მე­ქა­ნიზ­მე­ბის და­ნერ­გ­ვის ხელ­შეწყო­ბა და სა­ქარ­ ბიზ­ნე­სის, მცი­რე სა­წარ­მო­ე­ბის მხარ­და­ჭე­რა­სა და
თ­ვე­ლოს ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი­დან იძუ­ ქვეყ­ნის სწრაფ სო­ცი­ა­ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კურ აღ­დგ ­ ე­ნას
ლე­ბით გა­და­ად­გი­ლე­ბულ პირ­თა დაბ­რუ­ნე­ბი­სა და ით­ვა­ლის­წი­ნებ­და [12; 17].
მათ უფ­ლე­ბებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კითხე­ბი. შეხ­ დასკვნა
ვედ­რებ­ზე ინ­ტენ­სი­უ­რად გა­ნი­ხი­ლე­ბა ისე­თი აქ­ტუ­ა­ ამ­რი­გად, „ევროპული სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კი­
ლუ­რი თე­მე­ბი, რო­გო­რე­ბი­ცა­ა: რუ­სე­თის მი­ერ 2008 სა“ და „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ უმ­თავ­რეს
წლის 12 აგ­ვის­ტოს და­დე­ბუ­ლი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მი­ზან­სა და ამო­ცა­ნას პოს­ტ­საბ­ჭო­თა სივ­რ­ცე­ში
სის­ტე­მა­ტუ­რი რღვე­ვა; მცო­ცა­ვი ანექ­სი­ა; ოკუ­პი­ მშვი­დო­ბი­სა და სტა­ბი­ლუ­რო­ბის დამ­ყა­რე­ბა, დე­
რე­ბულ რე­გი­ო­ნებ­ში უკა­ნო­ნო მი­ლი­ტა­რი­ზა­ცია და მოკ­რა­ტი­ის გაძ­ლი­ე­რე­ბა, ქვეყ­ნე­ბის ეკო­ნო­მი­კუ­რი
სამ­ხედ­რო წვრთნე­ბი; დეს­ტ­რუქ­ცი­ა, პრო­ვო­კა­ცია გან­ვ ი­თ ა­რ ე­ბ ა და კონ­ფ ლ­ იქ­ტ ე­ბ ის მშვი­დ ო­ბ ი­ა ­ნ ი
და დე­ზინ­ფორ­მა­ცი­ა, რო­მელ­საც რუ­სუ­ლი მხა­რე გზით მოგ­ვა­რე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და. ევ­რო­კავ­შირ­
გა­მუდ­მე­ბით იყე­ნებს ოკუ­პი­რე­ბულ რე­გი­ო­ნებ­ში და მა გან­სა­კუთ­რე­ბით გა­აძ­ლი­ე­რა დიპ­ლო­მა­ტი­უ­რი
სხვ. [7]. „აღმოსავლეთ პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბის“ ფარ­გლ ­ ებ­ში წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბა სამ­ხრ ­ ეთ კავ­კა­სი­ა­ში 2000-იანი
ევ­რო­კავ­შირ­სა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს შო­რის ურ­თი­ერ­ წლე­ბ ის და­ს აწყი­ს ი­დ ან, რუ­ს ე­თ ის ფე­დ ე­რ ა­ც ი­ი ს
თო­ბე­ბი ახალ ფა­ზა­ში შე­ვი­და ევ­რო­კავ­შირ­სა და სა­ მი­ერ იმ­პე­რი­ა­ლის­ტუ­რი ამ­ბი­ცი­ე­ბის რე­ა­ლი­ზე­ბის
ქარ­თ­ვე­ლოს შო­რის ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მცდე­ლო­ბის სა­პა­სუ­ხოდ. აღ­ნიშ­ნუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის
და­დე­ბი­დან, რომ­ლის ერ­თ-­ ერ­თი ნა­წი­ლია ღრმა და ერ­თ­გ­ვა­რი აპო­გეა გახ­ლ­დათ 2008 წლის აგ­ვის­ტო­ში
ყოვ­ლის­მომ­ც­ვე­ლი თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვაჭ­რო­ბის ხელ­ რუ­სე­თის სამ­ხედ­რო ინ­ტერ­ვენ­ცია სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში
შეკ­რუ­ლე­ბა (DCFTA). აღ­ნიშ­ნუ­ლით ევ­რო­კავ­შირ­მა და რუ­სე­თის მი­ერ აფხა­ზე­თი­სა და სამ­ხ­რეთ ოსე­თის
კი­დევ ერ­თხელ და­ა­დას­ტუ­რა, რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლო და­მო­უ­კი­დე­ბელ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბად აღი­ა­რე­ბა, რო­
ევ­რო­პის სან­დო და სა­იმ ­ ე­დო პარ­ტ­ნი­ო­რია სამ­ხ­რეთ მელ­საც ევ­რო­პუ­ლი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა დღემ­დე მკაც­რად
კავ­კა­სი­ა­ში და იმ­სა­ხუ­რებს ევ­რო­კავ­შირ­თან ეკო­ გმობს.
ნო­მი­კუ­რი ინ­ტეგ­რა­ცი­ით მი­ღე­ბულ სარ­გე­ბელს. ცალ­კე აღ­ნიშ­ვ­ნის ღირ­სი­ა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ევ­
ასო­ცი­რე­ბის შე­სა­ხებ შე­თან­ხმ ­ ე­ბის უმ­თავ­რეს პრი­ო­ რო­კავ­ში­რის ელ­ჩის, კარლ ჰარ­ცე­ლის ძა­ლის­ხ­მე­ვა
რი­ტეტს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბა ქვე­ყა­ნა­ში დე­მოკ­რა­ტი­ულ ­ ი პრო­ცე­სე­ბის მხარ­და­
(სამუშაო ად­გი­ლე­ბის შექ­მ­ნა, მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ჭე­რის კუთხით. ჰარ­ცელ­მა, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში აშ­შ­-ის
სა­წარ­მო­ე­ბი, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მო­დერ­ნი­ზე­ბა ელჩ კე­ლი დეგ­ნან­თან ერ­თად, ფა­სი­ლი­ტა­ტო­რის
და ა.შ.) და დე­მოკ­რა­ტი­ულ ­ ი ინ­ს­ტი­ტუ­ტე­ბის გაძ­ რო­ლი შე­ას­რუ­ლა და­პი­რის­პი­რე­ბულ პო­ლი­ტი­კურ
ლი­ე­რე­ბა წარ­მო­ად­გენს. ცალ­კე აღ­ნიშ­ვ­ნის ღირ­სია სუ­ბი­ექ­ტებს 2020 წლის 31 ოქ­ტომ­ბ­რის სა­პარ­ლა­
ვი­ზა­ლი­ბე­რა­ლი­ცი­ა, რო­მე­ლიც ძა­ლა­ში 2017 წლის მენ­ტო არ­ჩევ­ნე­ბის შემ­დეგ გან­ვი­თა­რე­ბულ მოვ­

68 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ლე­ნებ­ში, რო­დე­საც სა­პარ­ლა­მენ­ტო ოპო­ზი­ცი­ის და­უ­ჭი­რა პლუ­რა­ლის­ტურ, მრა­ვალ­პარ­ტი­ულ და
გარ­კ­ვე­ულ­მა ნა­წილ­მა პო­ლი­ტი­კუ­რი პრო­ცე­სე­ბი კონ­კუ­რენ­ტულ სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო ორ­გა­ნოს სა­ქარ­
პარ­ლა­მენ­ტი­დან ქუ­ჩა­ში გა­და­ი­ტა­ნა და სა­ზო­გა­დო­ე­ თ­ვე­ლო­ში, დაგ­მო ქუ­ჩის პრო­ტეს­ტი და მხა­რე­ებს
ბის პო­ლა­რი­ზა­ცია გა­მო­იწ­ვი­ა. ევ­რო­კავ­შირ­მა მხა­რი კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­უ­ლი დი­ა­ლო­გის­კენ მო­უ­წო­და.
გამოყენებული ლიტერატურა:
1. აკო­ბია ე., „საქართველო ევ­რო­კავ­ში­რის სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კის რა­დარ­ზე: ინ­ს­ტრ ­ უ­მენ­ტე­ბი და ინ­ტე­რე­
სე­ბი“. ევ­რო­კავ­ში­რი და სა­ქარ­თ­ვე­ლო: მიმ­დი­ნა­რე სა­კითხე­ბი და მო­მავ­ლის პერ­სპ ­ ექ­ტი­ვე­ბი. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს
სტრა­ტე­გი­ი­სა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა კვლე­ვის ცენ­ტ­რი. თბ. - 2009, გვ.22. იხ. ბმულ­ზე https://
www.gfsis.org/media/download/geplac/European-Union-and-Georgia.pdf
2. გო­გო­ლაშ­ვი­ლი კ. „ევროკავშირის შა­ვი ზღვის პო­ლი­ტი­კა და გა­ფარ­თო­ე­ბა“. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტრა­ტე­
გი­ი­სა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის კვლე­ვის ცენ­ტ­რი. თბ. - 2018, იხ. ბმულ­ზე https://www.gfsis.
org/files/library/pdf/Georgian-2651.pdf
3. კა­კა­ბა­ძე დ., „შავი ზღვის სი­ნერ­გია - ევ­რო­კავ­ში­რის ახა­ლი ინი­ცი­ა­ტი­ვა“. რა­დიო თა­ვი­სუფ­ლე­ბა. თბ.
- 2007, იხ. ბმულ­ზე https://www.radiotavisupleba.ge/a/1552023.html
4. კა­პა­ნა­ძე ს. „ევროკავშირის პო­ლი­ტი­კა“. სო­ცი­ა­ლურ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა სე­რი­ა. თბ-2006, გვ. 78-79. იხ.

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ბმულ­ზე http://old.ucss.ge/publication/001%20Evrokavshiris%20Politika.pdf
5. სა­ქარ­თ­ვე­ლო და ევ­რო­კავ­ში­რი. სა­ინ­ფორ­მა­ციო ცენ­ტ­რი. თბ.-2020. იხ. ბმულ­ზე http://old.infocenter.
gov.ge/euinfo-expansion-eu/
6. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო მაც­ნე. „შეთანხმება პარ­ტ­ნი­ო­რო­ბი­სა და თა­ნამ­შრ ­ ომ­ლო­ბის შე­სა­ხებ“.
თბ. - 1996, იხ. ბმულ­ზე https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1212956?publication
7. შე­რი­გე­ბი­სა და სა­მო­ქა­ლა­ქო თა­ნას­წო­რო­ბის სა­კითხებ­ში სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სა­ხელ­მ­წი­ფო მი­ნის­ტრ ­ ის
აპა­რა­ტი. ჟე­ნე­ვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი. 2019, იხ. ბმულ­ზე https://smr.gov.ge/ge/page/26/
jenevis-saertashoriso-molaparakebebi
8. Bedianashvili, Givi. “Benchmarking as a research method for obtaining system knowledge of the state
institutional development.” Information Models and Analyses, 2017: 84-89.
9. Bedianashvili , Givi . “Knowledge economy, entrepreneurial activity and culture factor in modern conditions
of globalization: challenges for Georgia.” Globalization & Business, 2018 (5): 32-37.
10. Bedianashvili, Givi. “Culture as a Factor of Knowledge Economics with Paradigmatic Changes in Systemic
Institutional Context.” Globalization & Business, 2018 (6): 58-66.
11. Celikpala M. „Security in the Black Sea Region: Policy Report II“. The Commission on the Black Sea, 2010, გვ. 11
12. Eastern Partnership. „Facts and figures about EU-Georgia relations“. 2020, იხი­ლეთ ბმულ­ზე https://
ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/eap_factsheet_georgia.pdf
13. EUMM “European Union Monitoring Mission”, 2020, იხი­ლეთ ბმულ­ზე https://eumm.eu/en/about_eumm/
mandate
14. Karchava, L. and Kutaladze, E., 2020. Tourism as one of the priority directions in Georgia/ტურიზმი რო­
გორც ერ­თ­-ერ­თი პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში. The New Economist, 15(2, 2020), pp.1-1.
15. Gubeladze, D. and Pavliashvili, S., 2020. LINEAR ECONOMY AND CIRCULAR ECONOMY-CURRENT STATE
ASSESSMENT AND FUTURE VISION. International Journal of Innovative Technologies in Economy, (5 (32)
16. Karchava, L., 2014. Again about the investment environment in Georgia Or what kind of investor do we
need?/ისევ სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­რე­მოს შე­სა­ხებ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ანუ რო­გო­რი ინ­ვეს­ტო­რი გვჭირ­დე­ბა?. The
New Economist, 9(3, 2014), pp.1-1.
17. Karchava, L., 2018. Theoretical basics of business communication and Its connection with other sciences/
ბიზნესკომუნიკაციების თე­ო­რი­უ­ლი სა­ფუძ­ვ­ლე­ბი და მი­სი კავ­ში­რი სხვა მეც­ნი­ე­რე­ბებ­თან. The New Econo-
mist, 13(3, 2018), pp.1-1.
18. Kiknadze, Tamara. “Terrorism as a social reality.” NATO SECURITY THROUGH SCIENCE SERIES E HUMAN
AND SOCIETAL DYNAMICS, 2007.
19. Kolosok, Svitlana , and Iuliia Myroshnychenko. “Structural change and business cycle dynamics in transi-
tion economies.” Journal of Applied Economic Sciences 10.1 Vol. X., no. ISSUE 1(31) (2015): 128-142.
20. Lomia, T. and Lomia, E., 2020. ECONOMIC AND POLITICAL SUPPORT OF THE EUROPEAN UNION TO
GEORGIA: RETROSPECTIVE ANALYSIS OF THE EU-GEORGIA RELATIONS. International Journal Vallis Aurea,
6(1), pp.35-43.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 69

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
21. Lomia, T., 2021. „Impact of the COVID-19 on the environment: Challenges and Difficulties“, COVID-19-ის
გავ­ლე­ნა გა­რე­მო­ზე: გა­მოწ­ვე­ვე­ბი და სირ­თუ­ლე­ე­ბი. The New Economist, 15(3), pp.1-1.
22. Lomia, T., 2015. The role of international environmental protection policy in Georgia. In Materials of re-
ports made at the international scientific-practical conference held at Paata Gugushvili Institute of Economics
of Ivane Javakhishvili Tbilisi State University in 2015 (p. 513).
23. Maisaia, Vakhtang , and Salome Kareli. “Three Seas’area Pan-Regional Security Provisions And Its Geopo-
litical Consequences–Security Dilemma Vs. Security Deadlock.” Ante Portas, 2019: 63.
24. Maisaia, Vakhtang , and Eteri Khanjaliashvili. “Georgia’s Security Environment And Combating Terrorism-
New Challenges And Threat In 21st Century.” Security Science Journal, 2020: 113-121.
25. Nikoleishvili, L, and T Kiknadze. “Peculiarities Of The Phenomenon Of Political Leadership In Post-Soviet
Georgia.” International Journal of Innovative Technologies in Social Science, 2020.
26. Parliament UK. “After Georgia. The EU and Russia”. Follow-Up Report - European Union Committee
Contents. Parliamentary business. 2009. იხი­ლეთ ბმულ­ზე https://publications.parliament.uk/pa/ld200809/
ldselect/ldeucom/26/2604.htm
27. Pavliashvili, S., 2011. THE WORLD ECONOMIC CRISIS AND GEORGIA. The Caucasus & Globalization, 5(3-
4), pp.54-62.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

28. Gubeladze, D. and Pavliashvili, S., 2020. LINEAR ECONOMY AND CIRCULAR ECONOMY-CURRENT STATE
ASSESSMENT AND FUTURE VISION. International Journal of Innovative Technologies in Economy, (5 (32)
29. Tskhovrebadze, Tamta. “Transnational Security of South Caucasus.” Journal of Social Sciences, 2015: 40-49.
30. Tskhovrebadze, Tamta. “Glimpse of Security Architecture of Post-Soviet Space: The Soviet Legacy.” Journal
of Social Sciences, 2016: 60-69.
31. Клаар., Т. “Интервью: Тойво Клаар, специальный представитель ЕС по вопросам кризиса в Грузии”.
Civil. Ge. Суббота , 12 Декабрь 2020, იხი­ლეთ ბმულ­ზე https://civil.ge/ru/archives/339369

70 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
THE MODERN VISION OF AGRITOURISM

LALI OKROTSVARIDZE,
Asoc.Professor of Caucasus International University,
E-Mail: [email protected]

ABSTRACT

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

The current situation in the world has shown us how important the development of ag-
riculture is for Georgia. We must also keep in mind that it is a pretentious and unpredictable
field, as it depends on environmental conditions from beginning to end.
The ongoing processes in recent times have even broken the heart of the peasant man, as
their labor has not only not been properly appreciated, but has even remained a loser. Here,
at this time, tourism was our savior. He, in fact, turned the peasant’s heart to the ground, a
ray of light illuminating the path to prosperity for the villagers.
A spark of hope ignited in their hearts again, giving them an incentive to take care of the
land and lead agriculture. Yes, we mean agro-tourism, as far as its development implies rural
development. Thus, in this article we have.
Keywords: Agritourism, directions of agritourism.

აგროტურიზმის თანამედროვე ხედვა

ლა­ლი ოქ­როც­ვა­რი­ძე,
კავ­კა­სი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის
ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი,
ელ­.­ფოს­ტა: [email protected]

ანოტაცია
არ­სე­ბულ­მა მდგო­მა­რე­ო­ბამ დაგ­ვა­ნა­ხა, რამ­დე­ნად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია სოფ­ლის მე­
ურ­ნე­ო­ბის გა­ნ­ვი­თა­რე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­თ­ვის. მაგ­რამ ისიც ძა­ლი­ან კარ­გად ვი­ცით, ეს
რამ­დე­ნად პრე­ტენ­ზი­უ­ლი და არაპ­როგ­ნო­ზი­რე­ბა­დი დარ­გი­ა, თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე გა­რე­მო
პი­რო­ბებ­ზე გათ­ვ­ლი­ლი და და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­მა
გლეხ­კაცს გუ­ლიც კი გა­უ­ტე­ხა, რად­გან მი­სი შრო­მა არა მარ­ტო არ და­ფას­და სა­თა­ნა­
დოდ, არა­მედ ხელ­მო­ცა­რუ­ლიც კი დარ­ჩა. და აი მხსნე­ლად მოგ­ვევ­ლი­ნა ტუ­რიზ­მი. მან
ფაქ­ტი­უ­რად მშრო­მელს გუ­ლი მო­უბ­რუ­ნა მი­წა­ზე, კარ­მი­და­მო­ზე. სი­ნათ­ლის სხივ­მა
გა­უ­ნა­თა კე­თილ­დღე­ო­ბი­სა­კენ მი­მა­ვა­ლი გზა სოფ­ლად მაცხოვ­რებ­ლებს, იმე­დის ნა­
პერ­წ­კა­ლი კვლავ გა­აღ­ვი­ვა მათ გუ­ლებ­ში, სტი­მუ­ლი მის­ცა მი­წის მოვ­ლი­სა და სოფ­ლის
მე­ურ­ნე­ო­ბის გაძღო­ლი­სა.
დი­ახ, სწო­რედ აგ­რო­ტუ­რიზ­მი გვაქვს მხედ­ვე­ლო­ბა­ში, რამ­დე­ნა­დაც, რო­დე­საც ვსა­
უბ­რობთ მის გან­ვით­რე­ბა­ზე ქვეც­ნო­ბი­ე­რად ვგუ­ლის­ხ­მობთ სოფ­ლის გან­ვი­თა­რე­ბა­-ა­
ღორ­ძი­ნე­ბას.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: აგ­რო­ტუ­რიზ­მი, აგ­რო­ტუ­რიზ­მის ტენ­დენ­ცი­ე­ბი.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 71

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
შესავალი ქვეყ­ნებ­ზე შემ­დე­გი ლო­გი­კით გან­ვი­თარ­დე­ბა: მთა­
სამ­ყა­რო იმ­დე­ნად სა­ინ­ტე­რე­სოდ არის მოწყო­ ვარ ეკო­ნო­მი­კურ დარ­ტყ­მებს მი­ი­ღე­ბენ ის ქვეყ­ნე­ბი,
ბი­ლი, გა­ფიქ­რე­ბი­ნებს, რომ ტყუ­ი­ლად არა­ფე­რი რომ­ლებ­შიც COVID-19-ის გავ­რც ­ ე­ლე­ბის ყვე­ლა­ზე
არ ხდე­ბა, ყვე­ლა­ფერს თა­ვი­სი მი­ზე­ზი და ახ­ს­ნა მა­ღა­ლი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი იქ­ნე­ბა, შემ­დეგ ის ქვეყ­ნე­
აქვს. მით უმე­ტეს, პან­დე­მი­ის პი­რო­ბებ­ში, რო­დე­ ბი, რო­მელ­თა ეკო­ნო­მი­კე­ბიც ყვე­ლა­ზე მე­ტად არის
საც ადა­მი­ანს ფიქ­რის­თვ ­ ის საკ­მა­ოდ ბევ­რი დრო და­მო­კი­დე­ბუ­ლი ტუ­რიზ­მ­ზე, ნავ­თო­ბი­სა და სხვა სა­
აქვს. აზ­რე­ბი ცო­ტა შორს მი­დის. ამ მდგო­მა­რე­ო­ბამ ქონ­ლის ექ­ს­პორ­ტ­ზე, ამის შემ­დ­გომ კი ნე­გა­ტი­უ­რი
დაგ­ვა­ნა­ხა, რომ ქვეყ­ნებ­მა, სა­დაც ტუ­რიზ­მის ეკო­ ზე­გავ­ლე­ნა მა­თი პარ­ტ­ნი­ორ ­ ი ქვეყ­ნე­ბის ეკო­ნო­მი­
ნო­მი­კუ­რი გავ­ლე­ნა საკ­მა­ოდ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი იყო, კებ­შიც გა­და­იღ­ვ­რე­ბა.“[10] უნ­და აღ­ვ­ნიშ­ნოთ, რომ
სე­რი­ო­ზუ­ლად იგ­რძ ­ ­ნეს პან­დე­მი­ის მი­ერ გა­მოწ­ვე­უ­ არც სა­ქარ­თ­ვე­ლო დარ­ჩა ამ მოვ­ლე­ნე­ბის მიღ­მა.
ლი ზა­რა­ლი. ამ­დე­ნად, აქ­ტუ­ა­ლუ­რი გახ­და სა­კითხი რად­გ ან უკ­ვ ე ვიმ­კ ით COVID-19-ით გა­მ ოწ­ვე­უ ლ
- რა უნ­და მო­ი­მოქ­მე­დოს იმ ქვე­ყა­ნამ, რომ­ლის არ­ ნე­გა­ტი­ურ შე­დე­გებს, ჩა­ი­კე­ტა რა საზღ­ვ­რე­ბი მოგ­
სე­ბო­ბა ფაქ­ტობ­რი­ვად ტუ­რიზ­მ­ზეა გათ­ვ­ლი­ლი? ზა­უ­რო­ბის ში­შის გა­მო.
ჩვენ ვი­ცით სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი, სა­დაც ტუ­რიზმს ანუ დად­გა დრო მო­ბი­ლი­ზე­ბის და მა­ნევ­რი­რე­
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

და­მა­ტე­ბი­თი შე­მო­სავ­ლე­ბი მო­აქვს. მათ მრეწ­ვე­ ბის. თუ დავ­ძა­ბავთ გო­ნე­ბას, გა­ვიხ­სე­ნებთ, რომ
ლო­ბა და სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ობ ­ ა ისეთ მა­ღალ დო­ნე­ზე ბო­ლ ო პე­რ ი­ო დ­შ ი დი­დ ი გა­მ ოწ­ვ ე­ვ ა მი­ი ­ღ ო ტუ­
აქვთ გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი, რომ დამ­ხ­მა­რე ტუ­რიზ­მი რიზ­მის ისეთ­მა მი­მარ­თუ­ლე­ბებ­მა, რო­გო­რი­ცაა
სფე­როს სა­ხით ფორ­მირ­დე­ბა. მაგ­რამ არი­ან და­ბალ­ აგ­რო­ტუ­რი­ზი, ეკო­ტუ­რიზ­მი, სოფ­ლის ტუ­რიზ­მი,
გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო­ე­ბი, სა­დაც ტუ­რიზ­ სა­ო­ჯა­ხო ტუ­რიზ­მი და ა. შ. თი­თო­ეუ ­ ლ­მა მათ­გან­
მი სა­სი­ცოცხ­ლოდ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა. დი­ახ, დღეს მა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რადღე­ბა მი­იქ­ცია მა­თი
მათ­თ­ვის პან­დე­მია დამ­ღუპ­ვე­ლი­ა. ხვალ რა იქ­ნე­ბა, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე. რად­გან ეს მი­მარ­
კი­დევ რა დარ­ტყ­მას უნ­და ელო­დეს... ამა­ზე ფიქ­რიც თუ­ლე­ბე­ბი აკ­მა­ყო­ფი­ლებ­და არა მარ­ტო ტუ­რის­ტის
კი შემ­ზა­რა­ვი­ა... მოთხოვ­ნი­ლე­ბებს შე­სა­ბა­მი­სი თვალ­საზ­რი­სით, არა­
მივ­დი­ვართ იმ დას­კ­ვ­ნამ­დე, რომ სა­ჭი­როა ამუ­ მედ ისი­ნი გან­სა­კუთ­რე­ულ დახ­მა­რე­ბას უწევ­დ­ნენ
შავ­დეს ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ ­ ი გზა, ასე­თი მძი­მე შემ­თხ­ვე­ ქვე­ყა­ნას, რე­გი­ონს, რა­ი­ონს და ა.შ. გა­მომ­დი­ნა­რე
ვე­ბი­სათ­ვის. ანუ სა­ხელ­მ­წი­ფომ უნ­და და­იწყოს ფიქ­ იქი­დან, რომ ნაკ­ლე­ბად ზი­ან­დე­ბო­და გა­რე­მო და
რი ახა­ლი შე­მო­სავ­ლე­ბის მი­ღე­ბის გზე­ბის ძი­ე­ბა­ზე. ამას­თა­ნა­ვე და­ინ­ტე­რე­სე­ბა იზ­რ­დე­ბო­და სოფ­ლის
დი­ახ, მო­უ­წევთ მათ თა­ვი­დან გა­და­ხე­დონ სა­კუ­თარ მო­სახ­ლე­ობ ­ ა­ში მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი თვალ­საზ­რი­სი­თაც,
შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს. რაც უბიძ­გებ­და მათ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის აღორ­
გზა კი ყო­ველ­თ­ვის არის. მთა­ვა­რია ვინ და ძი­ნე­ბი­სა­კენ. ძა­ლი­ან სამ­წუ­ხა­რო იყო, რო­დე­საც
რო­გორ და­ინ ­ ა­ხავს მას. ჩვე­ნი აზ­რით, ეს საკ­მა­ოდ ვხე­დავ­დით და­ცა­რი­ე­ლე­ბულ სოფ­ლებს და და­უ­მუ­
სა­პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი მო­მენ­ტია შა­ვე­ბელ ნო­ყი­ერ მი­წებს, მა­შინ რო­ცა ფაქ­ტობ­რი­
თი­თო­ე­უ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რად ჩა­მორ­ჩე­ნი­ლი ქვეყ­ ვად ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კა გა­ნად­გუ­რე­ბის გზა­ზე იდ­გა.
ნი­სათ­ვის. თუმ­ცა სა­ხელ­მ­წი­ფო­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც აღ­სა­ნიშ­ნა­ვი­ა, რომ აგ­რო­ტუ­რიზმს, რო­მე­ლიც XX
მიჩ­ვე­ულ­ნი არი­ან ტუ­რიზ­მი­დან მა­ღა­ლი ეკო­ნო­მი­ სა­უ­კუ­ნის მე­ო­რე ნა­ხე­ვარ­ში ევ­რო­პის კონ­ტი­ნენ­ტ­ზე
კუ­რი შე­მო­სავ­ლე­ბის მი­ღე­ბას, არც ისი­ნი დარ­ჩე­ბი­ან ჩა­მო­ყა­ლიბ­და, თან ახ­ლ­და მთე­ლი რი­გი თა­ვი­სე­ბუ­
პა­სი­უ­რად. რე­ბა­ნი, რო­მე­ლიც და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი იყო მხო­ლოდ
ამ ყვე­ლა­ფერ­ზე ნა­თელ წარ­მოდ­გე­ნას გვაძ­ ერ­თი კონ­კრ ­ ე­ტუ­ლი ქვეყ­ნი­სათ­ვის. ამ პე­რი­ო­დის­
ლევს სა­ე რ­თ ა­შ ო­რ ი­ს ო ორ­გ ა­ნ ი­ზ ა­ც ი­ე ბ
­ ის მი­ე რ თ­ვის საფ­რან­გეთ­ში უკ­ვე არ­სე­ბობ­და და­ახ­ლო­ე­ბით
ჩა­ტ ა­რ ე­ბ უ­ლ ი კვლე­ვ ე­ბ ი: რომ­ლ ის მი­ხ ედ­ვ ი­თ აც 35 ათა­სი ფერ­მა, მი­ნი-­სას­ტუმ­რო­ე­ბით და სას­ტუმ­
მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბი და ან­გა­რი­შე­ბი პან­დე­მი­ის რო­ე­ბით. შემ­დეგ ინ­გ­ლი­სი ლი­დე­რობ­და: ბრი­ტა­ნელ
გავ­ლე­ნა­ზე, გლო­ბა­ლურ ეკო­ნო­მი­კა­ზე, არა­ერ­თ­გ­ ფერ­მე­რებს შე­ეძ­ლოთ მო­სახ­ლე­ო­ბის­თ­ვის თით­ქ­მის
ვა­როვ­ნი­ა. აზი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ბან­კის მი­ხედ­ვით: 120 ათა­სი ად­გი­ლის შე­თა­ვა­ზე­ბა. თუმ­ცა, მა­ლე­ვე,
„პანდემია 77$ (0.08% მშპ) მი­ლი­არ­დი­დან 347$ მი­ გარ­კვ­ ე­ულ
­ ი პრობ­ლე­მე­ბის გა­მო, აგ­რო­ტუ­რიზ­მ­მა
ლი­არ­დამ­დე (0.4% მშპ) ზი­ანს მი­ა­ყე­ნებს მსოფ­ლიო შემ­ცი­რე­ბა და­იწყო. გერ­მა­ნი­ა­შიც, სულ რა­ღაც ათი­
ეკო­ნო­მი­კას. ძი­რი­თა­დად, ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზე­გავ­ლე­ნა ო­დე წლის წინ, უკ­ვე არ­სე­ბობ­და 20 ათა­სი ფერ­მა

72 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
სას­ტუმ­რო­ე­ბით. სოფ­ლის ტუ­რიზ­მის მო­დამ ასე­ვე ბის­თ­ვის, ასე­ვე ქა­ლა­ქის მო­სახ­ლე­ო­ბის­თ­ვი­საც.
და­იპყ­რო ჰო­ლან­დი­ა, ირ­ლან­დი­ა, პორ­ტუ­გა­ლი­ა. ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა არ­სე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კე­ბის
ჩვენ­თ­ვის ეს არის ტუ­რიზ­მის სრუ­ლი­ად ახა­ლი, და გა­მოც­დი­ლე­ბე­ბის გა­ზი­ა­რე­ბა, გათ­ვა­ლის­წი­
ჯერ კი­დევ გა­მო­უკ­ვ­ლე­ვე­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბა. მი­სი ნე­ბ ა. მა­გ ა­ლ ი­თ ად საფ­რ ან­გ ეთ­შ ი, დი­ო ­პ ი­დ ან 40
სპე­ცი­ფი­კის გა­სა­გე­ბად სა­ჭი­როა შე­ვის­წავ­ლოთ ამ კი­ლო­მეტ­რის და­შო­რე­ბით, ზო­ოთ ­ ე­რა­პი­ის დარ­გის
სფე­რო­ში წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ქვეყ­ნე­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბა. ექიმ­მა და მკვლე­ვარ­მა, ვე­რო­ნი­კა ბა­რო­იზ­მა და­
XXI სა­უკ ­ უ­ნის მიჯ­ნა­ზე ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით გა­ ა­არ­სა “ბავშვთა ევ­რო­პუ­ლი მე­ურ­ნე­ო­ბა”. სა­დაც
მო­იკ­ვე­თა ლი­დე­რი ქვეყ­ნე­ბი, რო­მელ­თა შო­რი­საა კონ­ტ ი­ნ ენ­ტ ის ქვეყ­ნ ე­ბ ი­დ ან ექ­ვ ­ს ი­დ ან თორ­მ ეტ
იტა­ლი­ა, შვე­ი­ცა­რი­ა, ხორ­ვა­ტი­ა, კვიპ­რო­სი, სა­ბერ­ წლამ­დე ასა­კის სკო­ლის მოს­წავ­ლე­ე­ბი ჩა­მო­დი­ან
ძ­ნე­თი და სხვ. ასე­ვე წარ­მა­ტე­ბით ვი­თარ­დე­ბა აგ­ და­სას­ვე­ნებ­ლად. მოს­წავ­ლე­ე­ბის დღე იწყე­ბა და
რო­ტუ­რიზ­მი გერ­მა­ნი­ა­ში, ავ­ს­ტ­რი­ა­ში, ეს­პა­ნეთ­ში, ივ­სე­ბა ცხო­ვე­ლებ­ზე ზრუნ­ვით. სოფ­ლის ჰა­ე­რი და
კა­ნა­და­ში, დო­მი­ნი­კის რეს­პუბ­ლი­კა­ში, კუ­ბა­ში და ა. შ. ზო­ოთ ­ ე­რა­პია ბავ­შ­ვებ­ზე სა­სი­კე­თოდ მოქ­მე­დებს:
აპე­ნი­ნის ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძულ­ზე დღეს 10 ათას­ ისი­ნი უფ­რო კე­თილ­გან­წყო­ბი­ლე­ბი ხდე­ბი­ან და პა­
ზე მე­ტ ი ფერ­მ აა მცი­რ ე სას­ტ უმ­რ ო­ე ­ბ ით. ისი­ნ ი სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბით ეკი­დე­ბი­ან არ­სე­ბულ გა­რე­მოს.

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მი­ლი­ო­ნო­ბით დამ­ს­ვე­ნებ­ლებს მას­პინ­ძ­ლობ­დ­ნენ გან­სა­კუთ­რე­ბით რთუ­ლი მო­ზარ­დე­ბი­სათ­ვის მთე­
და ძი­რი­თა­დი კლი­ენ­ტე­ბი იყ­ვ­ნენ არა წყვი­ლე­ბი, ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ტარ­დე­ბა გაკ­ვე­თი­ლე­ბი
არა­მედ შვი­ლი­ა­ნი ოჯა­ხე­ბი. ერ­თ­-ერ­თი იტა­ლი­უ­რი - ინ­გ­ლი­სურ, ფრან­გულ და გერ­მა­ნულ ენებ­ში.
ჟურ­ნა­ლის მო­ნა­ცე­მე­ბით, იტა­ლი­ა­ში აგ­რო­ტუ­რიზ­ პო­ლო­ნე­თის სა­ხელ­მ­წი­ფო ასე­ვე და­ინ­ტე­რე­სე­
მის წლი­უ­რი ბრუნ­ვა 700 მი­ლი­არდ ლი­რას დი­დი ბუ­ლია სოფ­ლის ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბით. ხე­ლი­
ხა­ნია გას­ცდ ­ ა. შვე­ი­ცა­რი­ა­ში კი არ­სე­ბუ­ლი ასო­ბით სუფ­ლე­ბამ კარ­გად იცის, რომ პო­ლო­ნე­თის მო­მა­ვალ
ფერ­მა დამ­ს­ვე­ნებ­ლებს სა­თა­ვა­ზობს ზღაპ­რულ და გეგ­მებს საფ­რ­თხეს უქ­მ­ნის მკაც­რი კონ­კუ­რენ­ცი­ა,
და­უვ ­ იწყარ მომ­სა­ხუ­რე­ბას და სოფ­ლად აქ­ტი­ურ რო­მელ­საც მხო­ლოდ რამ­დე­ნი­მე „ადგილობრივი
დას­ვე­ნე­ბას. არ უნ­და დავ­ტო­ვოთ უყუ­რადღე­ბოდ გლე­ხი“ თუ გა­უძ­ლებს. მა­თი აზ­რით, აგ­რო­ტუ­რიზმს
ბავ­შვ ­ ე­ბის გან­წყო­ბა ამ ტი­პის დას­ვე­ნე­ბი­სად­მი. მათ შე­უძ­ლია და­ეხ­მა­როს მათ შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ში. ფერ­მერს
უყ­ვართ ში­ნა­უ­რი ცხო­ვე­ლე­ბის ცქე­რა, მათ­თან თა­ შე­უძ­ლია მი­ი­ღოს სეს­ხი 30 ათას დო­ლა­რამ­დე, რო­
მა­ში (შესაძლებლობის ფარ­გ­ლებ­ში), ბოს­ტ­ნე­უ­ლის, გორც ჩვე­ულ ­ ებ­რი­ვი, ისე შე­ღა­ვა­თი­ა­ნი გარ­კ­ვე­უ­ლი
ხი­ლის, კენ­კ­რის კრე­ფა. ეს­პა­ნე­თის ასო­ცი­ა­ცი­ამ პი­რო­ბე­ბით. პო­ლო­ნე­ლე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ პო­პუ­
ცო­ტა ხნის წინ, ბავ­შ­ვ­თა არ­და­დე­გებ­ზე სოფ­ლად ლა­რი­ზა­ცი­ის­თ­ვის, ეს მცი­რე თან­ხაც საკ­მა­რი­სი­ა.
სა­პი­ლო­ტე პრო­ექ­ტიც კი წარ­მო­ად­გი­ნა, რო­მე­ლიც ყვე­ლა ქვე­ყა­ნას თა­ვი­სი მიდ­გო­მა აქვს აგ­რო­
მო­ი­ცავ­და 90 ფერ­მე­რულ სახლს 8-დან 13 წლამ­დე ტუ­რიზ­მ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში. ისი­ნი გან­ს­ხ­ვავ­დე­ბი­ან
ასა­კის ბავ­შ­ვე­ბის­თვ ­ ის. სო­ფელ­ში დას­ვე­ნე­ბა მშობ­ ფერ­მე­რე­ბის მი­ერ წარ­მო­ებ ­ უ­ლი პრო­დუქ­ცი­ით.
ლებს ძა­ლი­ან იაფი უჯ­დე­ბო­დათ: დღე­ში 10 – დან მა­გა­ლი­თად სა­ბერ­ძ­ნე­თი, საფ­რან­გე­თი, იტა­ლია
20 დო­ლა­რამ­დე. და ეს­პა­ნე­თი, ცნო­ბი­ლია რო­გორც მეღ­ვი­ნე­ო­ბის
აგ­რო­ტუ­რიზ­მი მრა­ვა­ლი სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ობ ­ ის ხე­ლოვ­ნე­ბით, ასე­ვე ამა­ყო­ბენ ნამ­დ­ვი­ლად მდიდ­რუ­
სა­წარ­მოს შე­მო­სავ­ლის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან წყა­როდ იქ­ ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო­თი. ფი­ნე­თი სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს
ცა. ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია სწო­რად და­ვი­ნა­ხოთ თევ­ზა­ო­ბის მოყ­ვა­რუ­ლებს ისარ­გებ­ლონ თევ­ზა­ო­
სოფ­ლის ტუ­რიზ­მის უპი­რა­ტე­სო­ბა სა­კუ­რორ­ტო ბის პრო­ცე­სით და ეს ქვე­ყა­ნა ასე­ვე ხელს უწყობს
ტუ­რიზ­მ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში, ის არა მხო­ლოდ იაფი­ა, გა­რ ე საქ­მ ი­ა ­ნ ო­ბ ას. პო­ლ ო­ნ ე­თ ი და სლო­ვ ა­კ ე­თ ი
არა­მედ იგი ად­გი­ლობ­რივ მო­სახ­ლე­ობ ­ ას ეხ­მა­რე­ბა დამ­ს­ვე­ნებ­ლებს სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლე­ვენ გა­ეც­ნონ ამ
ახა­ლი სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის შექ­მ­ნა­ში, რაც დღეს, ხალ­ხე­ბის კულ­ტუ­რა­სა და ტრა­დი­ცი­ებს. ფერ­მე­
ხვალ და სა­ერ­თოდ ძალ­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი მიდ­გო­ რე­ბი ასე­ვე უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ ხორ­ცი­სა და რძის
მაა სო­ფელ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში. სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ტებ­თან მუ­შა­ობ ­ ას. აქ შე­იძ­ლე­ბა დატ­კბ
­ ეთ
ტუ­რიზ­მი აგ­ვა­რებს ფერ­მე­რე­ბის პრობ­ლე­მებს პრო­ ალ­პუ­რი მთე­ბის წარ­მო­უდ­გენ­ლად ლა­მა­ზი პე­ი­ზა­
დუქ­ცი­ის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის მხრივ, იზი­დავს და­მა­ტე­ბით ჟე­ბით, მა­გა­ლი­თად, ავ­ს­ტ­რი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბით.
ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს სო­ფელ­ში. ამი­ტომ, ეს ყვე­ლას­თ­ვის ტა­ი­ვან­ში იმარ­თე­ბა ლექ­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­
სა­ს არ­გ ებ­ლ ოა - რო­გ ორც სოფ­ლ ის მო­ს ახ­ლ ე­ო ­ შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს ადა­მი­ანს ეზი­ა­როს ად­გი­ლობ­რივ

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 73

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
კულ­ტუ­რას და მის სა­ი­დუმ­ლო­ებ ­ ებს. აქ მრა­ვა­ლი ქვეყ­ნე­ბი­ა. ტყუ­ი­ლად არ მო­ვიყ­ვა­ნეთ ზე­მოთ ხსე­
და­სას­ვე­ნე­ბე­ლი ფერ­მა­ა, სა­დაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ნე­ბუ­ლი მა­გა­ლი­თე­ბი. ჩვენ რას ვა­კე­თებთ ჩვე­ნი
გა­ე ც­ნ ოთ სოფ­ლ ის მე­უ რ­ნ ე­ო ­ბ ის პრო­დ უქ­ც ი­ი ს მო­სახ­ლე­ობ ­ ის­თვ
­ ის, გლე­ხის­თ­ვის, ფერ­მე­რის­თ­ვის,
გა­და­მუ­შა­ვე­ბის პრო­ცესს, და­ა­გე­მოვ­ნოთ ად­გი­ ბიზ­ნეს­მე­ნის­თ­ვის, რომ­ლე­ბიც სოფ­ლის აყ­ვა­ვე­ბას
ლობ­რივ ფერ­მა­ში მოყ­ვა­ნი­ლი პრო­დუქ­ტე­ბი­სა­გან ემ­სა­ხუ­რე­ბი­ან.
მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კერ­ძე­ბი. დი­დი შე­საძ­ლებ­ლო­ბაა ტუ­რიზ­მის ეს სა­ხე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში გან­ვი­თა­რე­
მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ უკი­დე­გა­ნოდ გა­და­ჭი­მუ­ლი ბრინ­ჯის ბის საწყის ეტაპ­ზე­ა. ამას ხელს უწყობს ქვეყ­ნის
და ჩა­ის პლან­ტა­ცი­ე­ბი. მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი ტრა­დი­ცი­ე­ბი, მდი­და­რი კულ­
ზაფხუ­ლი­სა და მზის სა­მე­ფო - ასე უწო­დე­ბენ ტუ­რუ­ლი და აგ­რა­რუ­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბა, სოფ­ლის
ჰა­ვა­ის. ჰა­ვა­ის, რო­მელ­საც ამ სი­კე­თეს­თან ერ­თად ყო­ფ ა-­ც ხოვ­რ ე­ბ ა, ად­გ ი­ლ ობ­რ ი­ვ ი პრო­დ უქ­ტ ე­ბ ი,
მრა­ვა­ლი ღირ­სე­ბე­ბი გა­აჩ­ნი­ა. თუ არა ჰა­ვა­ი, სად სამ­ზა­რე­უ­ლო. ყო­ვე­ლი რე­გი­ონ ­ ი გა­მორ­ჩე­უ­ლია სა­
და­ა­გე­მოვ­ნებთ და სად შეხ­ვ­დე­ბით ასეთ ფარ­თო კუ­თა­რი უნი­კა­ლუ­რი ბუ­ნებ­რი­ვი სა­ფა­რით, რე­ლი­
ასორ­ტი­მენ­ტის ეგ­ზო­ტი­კურ ხილს, რო­გო­რი­ცაა ლი­ ე­ფით, თვით მო­სახ­ლე­ო­ბით, მა­თი ადათ­-­წე­სე­ბით,
ჩი, დუ­რი­ა­ნი, რამ­ბუ­ტა­ნი, ლეღ­ვი, ან­და სად ნა­ხავთ სოფ­ლ ის მე­უ რ­ნ ე­ო ­ბ ის პრო­დ უქ­ტ ის წარ­მ ო­ე ბ ­ ის
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ამ­დენ ტრო­პი­კულ მცე­ნა­რეს ერ­თად, რო­მელ­თა თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბით. ამ მხრივ კი გან­სა­კუთ­რე­ბით

ნა­ყო­ფის არო­მა­ტით არის გაჟ­ღენ­თი­ლი არე­მა­რე. მა­ღალ­მ­თი­ა­ნი რე­გი­ო­ნე­ბია დი­დი პო­ტენ­ცი­ა­ლის
მრავ­ლა­დაა ორ­ქი­დე­ა, მა­კა­და­მი­ის კა­კა­ლი, კა­კა­ო, მა­ტა­რე­ბე­ლი.
ყა­ვა, პა­პა­ი­ა, მან­გო, ჯეკ­ფ­რუ­ტი, ვა­ნი­ლი, ჯან­ჯა­ფი­ იმ­დე­ნად, რამ­დე­ნა­დაც აგ­რო­ტუ­რის­ტუ­ლი ობი­
ლის ფეს­ვი და ა. შ. ექ­ტის სტა­ტუ­სი არ არის ოფი­ცი­ა­ლუ­რად გან­საზღ­
ტრო­პი­კუ­ლი ქვე­ყა­ნაა ფი­ლი­პი­ნე­ბიც, აქ მხო­ ვ­რუ­ლი, ინ­ფორ­მა­ცი­აც ობი­ექ­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბის
ლოდ რამ­დე­ნი­მე ათე­ულ ­ ი აგ­რო­ტუ­რის­ტუ­ლი ად­ შე­სა­ხებ მწი­რია და ნაკ­ლე­ბად ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მი.
გი­ლი­ა. ასე­ვეა და­ცუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც თუმ­ცა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს გა­რე­მოს დაც­ვი­სა და სოფ­
შედ­გე­ბა მარ­წყ­ვის და ორ­გა­ნუ­ლი ბოს­ტ­ნე­უ­ლის ლის მე­ურ­ნე­ობ ­ ის სა­მი­ნის­ტ­როს ინ­ფორ­მა­ცი­ით, 16
ფერ­მე­ბი­სა­გან, ანა­ნა­სის და ყა­ვის პლან­ტა­ცი­ე­ბი­ ფერ­მე­რუ­ლი მე­ურ­ნე­ობ ­ ა სთა­ვა­ზობს ტუ­რის­ტებს
სა­გან. მაგ­რამ მი­უ­ხე­და­ვად სიმ­ცი­რი­სა, ყო­ველ­ აგ­რო­ტუ­რის­ტულ მომ­სა­ხუ­რე­ბას. მა­გა­ლი­თის­თ­ვის
წ­ლ ი­უ რ
­ ად ტარ­დ ე­ბ ა ღო­ნ ის­ძ ი­ე ­ბ ე­ბ ი, იმარ­თ ე­ბ ა კა­ხე­თის მხა­რე ტუ­რის­ტებს სთა­ვა­ზობს რთველ­
ბაზ­რო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც ათო­ბით ათას ტუ­რისტს ში მო­ნა­წი­ლე­ობ ­ ის მი­ღე­ბას, საწ­ნე­ხელ­ში ყურ­ძნ­ ის
იზი­დავს. აქ­ვე უნ­და აღი­ნიშ­ნოს, რომ ფი­ლი­პი­ნე­ბის ჩა­წურ­ვას, ჩურ­ჩხე­ლე­ბის სა­კუ­თა­რი ხე­ლით ამოვ­
აგ­რო­ტუ­რიზ­მის უმე­ტე­სი ნა­წი­ლი გა­მოცხა­დე­ბუ­ ლე­ბას, ყვე­ლის ამოყ­ვა­ნა­სა და სხვ. არის იმე­დე­ბი,
ლია მსოფ­ლიო მემ­კვ ­ იდ­რე­ო­ბის ძეგ­ლად. რომ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მას­შ­ტა­ბით კი­დევ 130 სა­წარ­მო
გა­ინ­ტე­რე­სებთ რან­ჩო­ებ­ში ცხოვ­რე­ბა? ეწ­ვი­ეთ არის და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მსგავ­სი აგ­რო­ტუ­რიზ­მის­
და მო­ი­ნა­ხუ­ლეთ კა­ლი­ფორ­ნი­ის მცი­რე სა­ო­ჯა­ხო მე­ თ­ვის და­მა­ხა­სი­თე­ბე­ლი სერ­ვი­სე­ბის შე­თა­ვა­ზე­ბით.
ურ­ნე­ო­ბე­ბი, სა­დაც საკ­მა­ოდ კარ­გად არის გან­ვი­თა­ მაგ­რამ რო­დე­საც ამ სა­კითხებს ვე­ხე­ბით, უნ­და
რე­ბუ­ლი მეცხო­ვე­ლე­ო­ბა, ეს ად­გი­ლი გა­მო­ირ­ჩე­ვა აქ გა­ვიხ­სე­ნოთ, რამ­დე­ნად რთუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბაა
მოყ­ვა­ნი­ლი კულ­ტუ­რე­ბის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბით. ად­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ინ­ფრ ­ ას­ტ­რუქ­ტუ­რის, უსაფ­რ­თხო­
გი­ლობ­რი­ვი ფერ­მე­რე­ბი სე­რი­ო­ზუ­ლად ეკი­დე­ბი­ან ე­ბის, შე­სა­ფე­რი­სი კად­რე­ბით და­საქ­მე­ბის თვალ­
თა­ვი­ანთ საქ­მი­ა­ნო­ბას და შე­ი­მუ­შა­ვე­ბენ სტრა­ტე­გი­ საზ­რი­სით.
ებს, რაც მათ შემ­დ­გომ წინ­ს­ვ­ლას უზ­რუნ­ველ­ყოფს.
მათ ამი­სათ­ვის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო პროგ­რა­მე­ბიც დასკვნა
კი შე­უ­მუ­შა­ვეს კა­ლი­ფორ­ნი­ის უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში. რო­გორც ვხე­დავთ მსოფ­ლიო საკ­მა­ოდ დი­დი
სა­დაც მათ შე­უძ­ლი­ათ სა­სარ­გებ­ლო რჩე­ვე­ბის და გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე დგას. ანუ ცხოვ­რე­ბა არ
სა­ჭი­რო ცოდ­ნის მი­ღე­ბა. ჩერ­დე­ბა ერთ ად­გილ­ზე, მი­დის წინ, მი­უ­ხე­და­ვად
ვუ­ყ უ­რ ებთ რა მსოფ­ლ ი­ო ს, ვხვდე­ბ ით, რომ არ­სე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი­სა, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის, კა­ცობ­
საკ­მა­ოდ დიდ კონ­კუ­რენ­ცი­ას­თან გვაქვს საქ­მე. რი­ო­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას, პროგ­რესს ხელს ვერ უშ­ლის
ძა­ლი­ან ძნე­ლია მო­ხიბ­ლო ტუ­რის­ტი ისე­თი ტი­ტა­ ვერც მცი­რე და ვერც დი­დი, მა­სი­უ­რი პრობ­ლე­მე­ბი.
ნე­ბის გვერ­დით, რო­გორც ზე­მოთ ჩა­მოთ­ვ­ლი­ლი სა­კითხი დგე­ბა სხვა კუთხით. ადა­მი­ა­ნე­ბი ხე­და­ვენ

74 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ნელ­-­ნე­ლა სა­კუ­თარ და­ნა­შა­ულს და შეც­დო­მებს. და გლე­ხი იმ აზრს, რომ თუ მან სწრა­ფად გა­აც­ნო­ბი­ე­რა
დღის წეს­რიგ­ში დგე­ბა მომ­დევ­ნო სა­კითხი: რო­გორ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის ტუ­რიზ­მის მომ­გე­ბი­ა­ნო­ბა და
გა­ვაგ­რძ­ ე­ლოთ ცხოვ­რე­ბა და­ნა­კარ­გის, და­ნა­ხარ­ჯის შეს­ძ­ლო ფუ­ლის ჩა­დე­ბა მას­ში. ისიც კარ­გად უნ­
და ზი­ან­ ის მი­ყე­ნე­ბის გა­რე­შე. რო­გორ ვიცხოვ­როთ, და აღიქ­ვას, რომ ახ­ლა მი­სი ამო­ცა­ნაა არა­მარ­ტო
რომ ზი­ა­ნი არ მი­ვა­ყე­ნოთ პირ­ველ რიგ­ში გა­რე არ­ ტუ­რის­ტის მო­ზიდ­ვა, არა­მედ ყვე­ლა მე­ურ­ნე­ო­ბის
სე­ბულ სამ­ყა­როს და მე­რე თა­ვი­სა­თა­ვად სა­კუ­თარ მფლო­ბე­ლის მთა­ვა­რი მოთხოვ­ნაა სა­ერ­თა­შო­რი­სო
თავ­საც. ანუ რო­გორ გავ­ხა­დოთ სამ­ყა­რო მდგრა­დი, სა­ნი­ტა­რუ­ლი და ჰი­გი­ე­ნუ­რი სტან­დარ­ტე­ბის მკაც­რი
რო­გორ გავ­ხა­დოთ ტუ­რიზ­მი მდგრა­დი, რო­გო­რი დაც­ვა, სტუმ­რე­ბის უსაფ­რ­თხო­ე­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­
უნ­და იყოს ჩვე­ნი შემ­დ­გო­მი ნა­ბი­ჯე­ბი. თუნ­დაც აგ­ ფა და თა­ვის­თა­ვად გა­ნუ­მე­ორ ­ ებ­ლო­ბა, გა­მორ­ჩე­უ­
რო­ტუ­რიზ­მის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. რო­გორ მი­ვაჩ­ვი­ოთ ლო­ბა და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლო­ბა.

გამოყენებული ლიტერატურა:

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

1. ოქ­როც­ვა­რი­ძე ა, ოქ­როც­ვა­რი­ძე ლ., ვა­დაჩ­კო­რია მ., ,,ტურიზმისა და
მას­პინ­ძ­ლო­ბის მე­ნეჯ­მენ­ტი“, თბ. 2011წ.
2. მა­ი­სუ­რა­ძე დ., ვერ­ბეც­კი ი., ხუ­ციშ­ვი­ლი თ. ეკო­ლო­გი­ურ ­ ი ტუ­რიზ­მის
სა­ფუძ­ვ­ლე­ბი. თბ., 2009.
3. სა­მა­დაშ­ვი­ლი ც., დო­ბორ­ჯ­გი­ნი­ძე ხ. აგ­რო­ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბის
შე­საძ­ლებ­ლო­ბა კა­ხეთ­ში. სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მეც­ნი­ე­რო კონ­ფე­რენ­ცი­ა,
ბა­თუ­მი, 2010.
4. ჩავ­ლე­იშ­ვი­ლი მ. აგ­რო­ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში. „ეკონომიკა და ბიზ­ნე­სი”, თბ., 2010.
5. მეტ­რე­ვე­ლი მ., ტუ­რიზ­მი­სა და სტუ­მარ­-მ ­ ას­პინ­ძ­ლო­ბის სა­ფუძ­ვლ
­ ე­ბი,
თბ. 2009 წ.
6. არა­ბუ­ლი კ., ტუ­რიზ­მის სა­ხე­ე­ბი და ქარ­თუ­ლი ტუ­რიზ­მის გან­ვი­თა­
რე­ბის შე­საძ­ლო პერ­ს­პექ­ტი­ვე­ბი, „საქართველოს ეკო­ნო­მი­კა“, 2008.
7. მარ­გ ვ­ ე­ლ აშ­ვ ი­ლ ი მ., ,,ტურიზმი და სი­ღ ა­რ ი­ბ ის დაძ­ლ ე­ვ ა’’, ჟურ.
„სოციალური ეკო­ნო­მი­კა“, 6, 2007.
8. შუბ­ლა­ძე ვ., „საქართველო და ტუ­რიზ­მი’’, თბ., 1999.
9. https://www.startuperi.ge/ka/agro-loan
10. გალ­და­ვა მ., მო­ლაშ­ვი­ლი ნ. და ჯე­მალ ცინ­ცა­ბა­ძე ჯ., აგ­რო­ტუ­რიზ­მი
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, თბ. 2020.
11.Http://rest.kuda.ua/ და ტუ­რის­ტუ­ლი გა­ზე­თის (RTG) No10 (97) მა­
სა­ლე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 75

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

SMALL BUSINESS CHALLENGES IN GEORGIA IN THE CONDITIONS

OF THE COVID-19 PANDEMIC

Natia Terterashvili
TSU Doctoral student
in the Faculty of Economics and Business
Tel.: 551-11-11-32
E-mail: [email protected]
ABSTRACT
Paper analyzes the effects of the COVID-19 pandemic on the Georgian economy, in particular, small business.
Based on the analysis of state regulation instruments, parallels with the pandemic have been drawn.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

The paper is mainly based on the database of the National Statistics Office of Georgia and the Revenue Service.
The article examines the impact of the pandemic on small businesses: based on changes in employment and
turnover rates. The paper also discusses the role and importance of government decision-making in small busi-
ness during the COVI Crisis.
The effectiveness of the policy pursued by the state is examined with the help of a survey of small entrepre-
neurial individuals; The study assesses the extent of the impact faced by individuals with small business status
during a pandemic. It also identifies the challenges they will face after a pandemic.
The paper summarizes the main findings, identifies all the challenges the market are facing and also provides
relevant recommendations for market participants.
Key words: COVID-19, Pandemic, Small business, Crisis, State regulations, entrepreneurial individuals.

მცირე ბიზნესის გამოწვევები საქართველოში

COVID-19 პანდემიის პირობებში
ნა­თია ტერ­ტე­რაშ­ვი­ლი
თსუ ეკო­ნო­მი­კი­სა და ბიზ­ნე­სის ფა­კულ­ტე­ტის დოქ­ტო­რან­ტი
ტელ.: 551-11-11-32; ელ­.ფ­ ოს­ტა:[email protected]

ანოტაცია
ნაშ­რომ­ში გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლია COVID-19 პან­დე­მი­ის ეფექ­ტე­ბი სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კა­ზე, კერ­ძოდ,
მცი­რე ბიზ­ნეს­ზე. სა­ხელ­მ­წი­ფო რე­გუ­ლი­რე­ბის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტე­ბის ანა­ლი­ზის სა­ფუძ­ველ­ზე, გავ­ლე­ბუ­ლია
პა­რა­ლე­ლე­ბი პან­დე­მი­ას­თან.
ნაშ­რო­მი ძი­რი­თა­დად ეყ­რ­დ­ნო­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რი­სა და შე­მო­სავ­
ლე­ბის სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცემ­თა ბა­ზას.
სტა­ტი­ა­ში გა­მოკ­ვ­ლე­უ­ლია პან­დე­მი­ის გავ­ლე­ნა მცი­რე ბიზ­ნეს­ზე: და­საქ­მე­ბი­სა და ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის
მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით. ასე­ვე, გან­ხი­ლუ­ლია სამ­თავ­რო­ბო გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის რო­ლი
და მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა მცი­რე ბიზ­ნეს­ში კო­ვიდ­-­კ­რი­ზი­სის პი­რო­ბებ­ში.
სა­ხელ­მწ­ ი­ფოს მი­ერ გა­ტა­რე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კის ქმე­დი­თუ­ნა­რი­ა­ნობ­ა გა­მოკ­ვ­ლე­უ­ლია მცი­რე მე­წარ­მე
ფი­ზი­კუ­რი პი­რე­ბის ან­კე­ტი­რე­ბის დახ­მა­რე­ბით; კვლე­ვის შე­დე­გად შე­ფა­სე­ბუ­ლია ზე­გავ­ლე­ნის მას­შ­ტა­ბე­
ბი, რომ­ლებ­საც მცი­რე ბიზ­ნე­სის სტა­ტუ­სის მქო­ნე ფი­ზი­კუ­რი პი­რე­ბი აწყ­დე­ბი­ან პან­დე­მი­ის დროს. ასე­ვე,
გან­საზღ­ვ­რუ­ლია ის გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, რომ­ლის წი­ნა­შეც ისი­ნი დად­გე­ბი­ან პან­დე­მი­ის შემ­დეგ.
სტა­ტი­ა­ში დას­კ­ვნ
­ ის სა­ხით ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლია ძი­რი­თა­დი მიგ­ნე­ბე­ბი, გა­მოვ­ლე­ნი­ლია გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, რომ­ლის
წი­ნა­შეც დგას ბა­ზა­რი, და ასე­ვე, გა­ცე­მუ­ლია შე­სა­ბა­მი­სი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი მას­ში მო­ნა­წი­ლე მხა­რე­ე­ბის­თ­ვის.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: COVID-19, პან­დე­მი­ა, მცი­რე ბიზ­ნე­სი, კრი­ზი­სი, სა­ხელ­მ­წი­ფო რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი, მე­
წარ­მე ფი­ზი­კუ­რი პი­რე­ბი.

76 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
შესავალი 850 000 – დან 1,6 მი­ლი­ო­ნამ­დეა შე­ფა­სე­ბუ­ლი ეს
სა­მე­წარ­მეო სექ­ტო­რი ყო­ველ­თ­ვის დიდ როლს და­ნა­კარ­გე­ბი [3].
თა­მა­შობ­და ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კურ გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, 2020 წლის 1 მარტის მდგო­მა­რე­ო­ბით სა­ქარ­თ­ვე­
თუმ­ცა თა­ნა­მედ­რო­ვე სამ­ყა­რო­ში მი­სი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ ლო­ში აღ­წე­რი­ლია სულ 290 129 შემ­თხ­ვე­ვა, სა­ი­და­
ბა კი­დევ უფ­რო გაზ­რ­დი­ლი­ა. კვლე­ვე­ბის თა­ნახ­მად, ნაც სამ­წუ­ხა­როდ, 3 900 გარ­დაც­ვლ ­ ი­ლი­ა, ხო­ლო 278
ამ სექ­ტორ­ში მშპ-ს ყვე­ლა­ზე დი­დი ნა­წი­ლი იწარ­მო­ 385 -გამოჯანმრთელებული [5]. ქვე­ყა­ნა­ში დღემ­დე
ე­ბა და სა­მე­წარ­მეო სექ­ტო­რის გან­ვი­თა­რე­ბა პირ­ მოქ­მე­დებს გარ­კ­ვე­ულ ­ ი შეზღუდ­ვე­ბი. და­ხუ­რუ­ლი
და­პირ პრო­პორ­ცი­უ­ლია ინო­ვა­ცი­ე­ბის და­ნერ­გ­ვის, სა­წარ­მო­ე­ბი, და­კარ­გუ­ლი სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბი, შემ­
და­საქ­მე­ბის, ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის, გა­მოშ­ვე­ბის ცი­რე­ბუ­ლი სა­წარ­მო­თა ბრუნ­ვა, გა­უ­ფა­სუ­რე­ბუ­ლი
რა­ოდ­ ე­ნო­ბი­სა და სხვა მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტა და სხვა მაკ­რო­ე­კო­ნო­მი­კუ­რი
მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის ზრდას­თან. კრი­ზი­სე­ბი მძი­მე ეკო­ნო­მი­კურ სუ­რათს ხა­ტავს და
აღ­ნიშ­ნუ­ლი­დან გა­მო­დი­ნა­რე, აუცი­ლე­ბე­ლია იმ აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­კითხი მო­ითხოვს ღრმა კვლე­ვას.
პრობ­ლე­მე­ბი­სა და საფ­რ­თხე­ე­ბის დღის წეს­რიგ­ში
და­ყე­ნე­ბა და გან­ხ ილ­ვ ა, რო­მ ელ­ს აც ვაწყ­დ ე­ბ ით მცირე მეწარმეობის სტრუქტურა
დღეს, პან­დე­მი­ის გავ­რ­ცე­ლე­ბის შე­დე­გად. 2020 და დინამიკა COVID-19

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

წლის 11 მარტს მსოფ­ლიო ჯან­დაც­ვის ორ­გა­ნი­ პანდემიის პირობებში
ზა­ცი­ამ ახა­ლი ვი­რუ­სი, სა­ხელ­წო­დე­ბით COVID-19 სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სე­ბის გა­სა­
პან­დე­მი­ად გა­მო­აცხა­და. ვი­რუს­მა სწრა­ფად მო­ ა­ნა­ლი­ზებ­ლად გან­ვი­ხი­ლოთ იმ რა­ო­დე­ნობ­რი­ვი
იც­ვა 200-ზე მე­ტი ქვე­ყა­ნა და გლო­ბა­ლურ გა­მოწ­ მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის დი­ნა­მი­კა, რომ­ლის სა­შუ­ალ ­ ე­ბი­თაც
ვე­ვად იქ­ცა. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რი
ევ­რო­პა­ში პან­დე­მი­ის გავ­ლე­ნის შე­სა­ხებ ბო­ლოდ­ გან­საზღ­ვ­რავს ბიზ­ნე­სის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას [6].
რო­ინ­დელ­მა გა­მოკ­ვ­ლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ მცი­რე და სა­ და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბის ცვლი­ლე­ბა სა­წარ­
შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის საქ­მი­ა­ნო­ბა­თა სა­ხე­ე­ბი­დან, სა­მი­ მო­თა ზო­მე­ბის მი­ხედ­ვით სა­ქარ­თვ ­ ე­ლო­ში, დი­აგ­რა­
დან მი­ნი­მუმ ორი, პან­დე­მი­ის გა­მო იმ­ყო­ფე­ბა რის­კის მა 1-ის დახ­მა­რე­ბით გა­ვა­ა­ნა­ლი­ზოთ.
ქვეშ (67%) ხო­ლო მიკ­რო­სა­წარ­მო­თა შემ­თხ­ვე­ვა­ში პან­დე­მი­ამ­დე, 2019 წელს, და­საქ­მე­ბულ­თა 64%
ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი უდ­რის 30%-ს, ავ­ს­ტ­რა­ლი­ა­ში კი ეს მო­დი­ო­და მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნეს­ზე და 36%
რიცხ­ვი, მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნეს­ში სა­წარ­მო­ე­ბის - მსხვილ ბიზ­ნეს­ზე. რო­გორც გრა­ფი­კი­დან ჩანს,
- 68%-ს შე­ად­გენს. [1, McCann F., Myers S. გვ. 12]. ბო­ლო 10 წლის მან­ძილ­ზე და­სა­ქა­მე­ბის მაჩ­ვე­ნებ­
ეკო­ნო­მი­კუ­რი თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბი­სა და გან­ვი­ ლე­ბი იზ­რ­დე­ბო­და 2020 წლამ­დე ყვე­ლა პუნ­ქ­ტ­ში
თა­რე­ბის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ბო­ლო კვლე­ვის მი­ხედ­ (როგორც მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო, ისე მსხვილ ბიზ­
ვით შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­ში, 2020 წლის აპ­რილ­ში ნე­სებ­ში), ხო­ლო 2020 წელს ფიქ­სირ­დე­ბა პირ­ვე­ლი
და­კარ­გუ­ლი 20 მი­ლი­ო­ნი სა­მუ­შაო ად­გი­ლი­დან, 11 მკვეთ­რი კლე­ბა და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა­ში.
მი­ლი­ო­ნი მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის წარ­მო­მად­ თა­მა­მად შეგ­ვიძ­ლია ეს დი­დი კლე­ბა მსოფ­ლი­ო­ში
გენ­ლებ­ზე მო­დის. ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში მცი­რე ბიზ­ნეს­ მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­სა და პან­დე­მი­ის გავ­ლე­ნას
ში სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის 4% -იანი შემ­ცი­რე­ბა მოხ­და და­ვუ­კავ­ში­როთ. 2020 წლის მე­ორ ­ ე კვარ­ტ­ლი­დან
2020 წლის მარ­ტ­ში და აპ­რილ­ში [2]. ქვე­ყა­ნა­ში ამოქ­მედ­და სრუ­ლი “ლოქდაუნი”, და­
გერ­მა­ნი­ის კვლე­ვით­მა ინ­სტ­ ი­ტუტ­მა IFM შე­ი­მუ­ ი­კე­ტა უამ­რა­ვი სა­წარ­მო და მათ­გან გა­მო­თა­ვი­
შა­ვა ორი სცე­ნა­რი მცი­რე და სა­შუ­ალ ­ ო სა­წარ­მო­ სუფ­ლე­ბუ­ლი კად­რე­ბის რიცხ­ვი დღი­თიდღე უფ­რო
ებ­ზე კრი­ზი­სის გავ­ლე­ნის შე­სა­ფა­სებ­ლად. იმ სცე­ იზ­რ­დე­ბო­და, დი­აგ­რა­მა 1-ზე მე­ო­რე კვარ­ტალ­ში
ნარ­ში, სა­დაც „ლოქდაუნი“ 2-2,5 თვეს გრძელ­დე­ბა, ყვე­ლა­ზე დი­დი ვარ­დ­ნით არის გა­მო­ხა­ტუ­ლი მრუ­
ეს მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის უმე­ტე­სო­ბის­თ­ვის დი. და­საქ­მე­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის ანა­ლი­ზი­დან ჩანს,
კრი­ზისს არ გა­მო­იწ­ვევს და არ მო­ახ­დენს სა­წარ­მო­ რომ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ზი­ან ­ ი მი­ად­გა მცი­რე და
თა ლიკ­ვი­და­ცი­ას, თუმ­ცა სა­ცა­ლო, კულ­ტუ­რულ და სა­შ უ­ა ­ლ ო სა­წ არ­მ ო­ე ბს, მსხვილ სა­წ არ­მ ო­ე ბ­თ ან
დას­ვე­ნე­ბის ინ­დუს­ტ­რი­ებ­ზე გავ­ლე­ნა შე­იძ­ლე­ბა შე­და­რე­ბით.
დი­დი იყოს. იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, თუ „ლოქდაუნი“ გაგ­ ცალ­კე გან­ვი­ხი­ლოთ მცი­რე სა­წარ­მო­ებ­ში და­
რ­ძელ­დე­ბა ექვს თვე­ზე მე­ტი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში, სახ­მე­ბულ­თა რიცხოვ­ნო­ბის ცვლი­ლე­ბა წლე­ბის
მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის, გან­სა­კუთ­რე­ბით და 2020 წლის კვარ­ტ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით გრა­ფიკ­ზე
მიკ­რო სა­წარ­მო­ებ­ში, სა­მუ­შა­ო­ე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გა­მო­სა­ხუ­ლი მრუ­დის დახ­მა­რე­ბით.
და­ნა­კარ­გე­ბია მო­სა­ლოდ­ნე­ლი, მა­თი პროგ­ნო­ზით ბო­ლო ოთხი კვარ­ტლ ­ ის მო­ნა­ცე­მე­ბის ანა­ლი­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 77

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
დასაქმებულთა რაოდენობა საწარმოთა ზომით დი­აგ­რა­მა 1. და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა სა­წარ­მო­თა ზო­მის მი­ხედ­ვით
(კაცი)
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
0
... ... ... ... ... ... … … … … … … … … … I II III IV
20052006200720082009201020112012201320142015201620172018 2019 2020
სულ
388 360 361 349 387 397 503 534 550 592 626 666 708 734 756 684 631 645 641
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

მათ შორის: მსხვილი

135 114 116 123 129 131 153 169 178 186 198 217 233 243 265 273 261 261 264

მათ შორის: საშუალო

94 3 99 5 109 104 106 104 118 118 125 126 137 142 145 160 152 141 142 146 146
ცალკე განვიხილოთ მცირე საწარმოებში დასახმებულთა რიცხოვნობის
მათ შორის: მცირე
147 146 135 121 151 161 231 246 246 279 290 306 329 330 339 269 228 237 230
ცვლილება წლების და 2020 წლის კვარტლების მიხედვით გრაფიკზე გამოსახული
სულ მათ შორის: მსხვილი მათ შორის: საშუალო მათ შორის: მცირე
მრუდის დახმარებით.
შე­ნიშ­ვ­ნა: აგე­ბუ­ლია ავ­ტო­რის მი­ერ, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის ვებ გვერ­დ­ზე გა­მოქ­
გრაფიკი
ვეყ­ 1.ნა­დასაქმებულთა
ნე­ბუ­ლი მო­ ცე­მე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზერაოდენობის
[6]. ცვლილება მცირე საწარმოებში (2010-2020წწ)
შენიშვნა: აგებულია ავტორის მიერ, საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ვებ გვერდზე გამოქვეყნებული
გრა­ფი­კი 1. და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბის ცვლი­ლე­ბა მცი­რე სა­წარ­მო­ებ­ში (2010-2020წწ)
მონაცემების საფუძველზე [6].

და ს ა ქმებულთა რ ა ოდენობის( კ ა ც ი )
ც ვ ლ2019
პანდემიამდე, ი ლწელს,
ე ბ ა მდასაქმებულთა
ც ი რ ე ს ა წ ა რ64%
მ ომოდიოდა
ე ბ შ ი ( 2 0მცირე
1 0 - 2და
0 2 0საშუალო
წწ)
400000
ბიზნესზე და 36% - მსხვილ ბიზნესზე. როგორც გრაფიკიდან
339 152 ჩანს, ბოლო 10 წლის
350000
300000
მანძილზე დასაქამების მაჩვენებლები იზრდებოდა 2020 წლამდე ყველა
269 354 237 პუნქტში
418
250000
200000 მცირე და საშუალო, ისე მსხვილ ბიზნესებში), ხოლო 2020 წელს 230 826
(როგორც ფიქსირდება
228 252
150000
100000
პირველი მკვეთრი კლება დასაქმებულთა რაოდენობაში. თამამად შეგვიძლია ეს
50000
დიდი 0 კლება მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებსა და პანდემიის გავლენას
... … … … … … … … … … I II III IV
დავუკავშიროთ. 20202012წლის
2010 2011 2013 მეორე კვარტლიდან
2014 2015 ქვეყანაში
2016 2017 2018 2019 ამოქმედდა
2020 სრული
შენიშვნა:
შე­ნიშ­ვ­ნაგებულიაუ­ლსაქართველოს
ა: აგე­ბდაიკეტა თ­ვე­ლსტატისტიკის
ია სა­ქარ­უამრავი
ოს სტა­ტის­ტი­ეროვნული
კის და
ეროვ­ სამსახურის
ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­ვებ
რის გვერდზე გამოქვეყნებული
ვებ გვერ­დ ნე­ბმონაცემების
­ზე გა­მოქ­ვეყ­ უ­ლი მო­ნა­
“ლოქდაუნი”, საწარმო მათგან გამოთავისუფლებული კადრების
ცე­მე­ბის სა­ფუძ­
საფუძველზე [6ვ].ელ­ზე [6].
რიცხვი დღითიდღე
ზი­სას ვნა­ უფრო
თავ­რო­ბიზრდებოდა,
ხავთ, რომ სამ­ ო შეზღუდ­ვებ­მადიაგრამა 1-ზე
გვაქვს არ­ მეორე
ცერთ პუქ­ტ­შკვარტალში ყველაზე
ი და­საქ­მე­ბის კუთხით (არც
დი­დი და­ღი და­ას­ვა მცი­რე ბიზ­ნეს. ყვე­ლა­ზე უფ­რო სა­შუ­ა­ლო და არც მსხვი­ლი ბიზ­ნეს­ში), შე­სა­ბა­მი­სად
დიდი ვარდნით არის გამოხატული მრუდი. დასაქმების მაჩვენებლების ანალიზიდან
კრი­ზი­სულ ბოლო
პე­რი­ოოთხი კვარტლის
დ­ში - მე­
ორ მონაცემების
­ ე კვარ­ტალ­ ში, წი­ნა ანალიზისას
შეგ­ვიძ­ლია არ გა­ვვნახავთ, რომ
ით­ვა­ლის­წი­ სამთავრობო
ნოთ დას­
ქა­მე­ბულ­თა
ჩანს,
წლისრომმაჩ­ვე­განსაკუთრებული
ნებლთნ შე­და­რე­ბით მცი­ზიანი მიადგა
რე ბიზ­ ნეს­ში მცირე
მო­ბი­ლდა
ო­ბისსაშუალო
შე­საძ­ლებ­ლ საწარმოებს, მსხვილ
ო­ბა და ვთქვათ, რომ 2020
შეზღუდვებმა დიდი დაღი დაასვა
და­საქ­მე­ბულ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა შემ­ცი­რე­ბუ­ლია თით­ მცირე ბიზნეს. ყველაზე უფრო კრიზისულ
წელს პან­დე­მი­ის შე­დე­გად მცი­რე ბიზ­ნე­სი­დან გა­
საწარმოებთან
ქ­მის 33%-ით. იქი­შედარებით.
დან გა­მომ­დი­ნა­რე, რომ მა­ტე­ბა არ მო­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლი კად­რე­ბის რიცხ­ვი შე­ად­გენ­და
პერიოდში - მეორე კვარტალში, წინა წლის მაჩვენებლთნ შედარებით მცირე ბიზნესში
78
დასაქმებულთა რაოდენობა შემცირებულია თითქმის 33%-ით. 2021, Vol.
იქიდან
#1(60), 16, Issue3 1.
გამომდინარე,
რომ მატება არ გვაქვს არცერთ პუქტში დასაქმების კუთხით (არც საშუალო და არც
მსხვილი ბიზნესში), შესაბამისად შეგვიძლია არ გავითვალისწინოთ დასქამებულთა
 ათას კომპანიას და 425 ათას დასაქმებულს. ბიუჯეტიკი 260 მლნ ლარი იყო.
 მთავრობამ გამოყო 1200 ლარიანი დახმარება სამსახურდაკარგული
SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
პირებისთვის. ბენეფიციართა სავარაუდო რაოდენობა - 125 000 პირი. ბიუჯეტი
100 000 კაც­ზე მეტს. ჩვე­ნი დე­მოგ­რა­ფი­ის პი­რო­ბებ­ში ვფიქ­რობთ, ეს მძი­მე შე­დე­გე­ბამ­დე მიგ­ვიყ­ვანს. ჩვე­ნი
-აზ­
150
რითმლნაუცი­ლლარი [4].სა­ხელ­მ­წი­ფოს მხრი­დან გა­და­იდ­გას რი­გი მხარ­დამ­ჭე­რი ნა­ბი­ჯე­ბი, რა­თა მოხ­
ე­ბე­ლი­ა, რომ
დეს ამ სექ­ტო­რის დი­დი დო­ზით დახ­მა­რე­ბა.
2021 წლის ან­ტიკ­რი­ზი­სუ­ლი გეგ­მის მი­ხედ­ვით, მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნეს­ში და­საქ­მე­ბულ­თა რიცხოვ­
ნო­ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად მთავ­რო­ბამ დამ­საქ­მებ­ლებს მის­ცა შემ­დე­გი სტი­მუ­ლი:
საწარმოთა წლიური
• 1500 ლა­რამ­დებრუნვის მოცულობის
ხელ­ფა­სის მქო­ ნე პი­რე­ბი 750 ლა­ დინამიკა
რამ­დე თან­ხისგანვიხილოთ,
სა­შე­მო­სავ­ლო გა­და­სცხრილი
ა­ხა­დის­გან გა­1-ის
თა­ვი­სუფ­ლდ ­ ­ნენ­ბე­ნე­ფი­ცი­არ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა შე­ად­გენ­და: 33 ათას კომ­პა­ნი­ას და 425 ათას და­საქ­მე­ბულს.
ბი­უ­ჯე­ტი­კი 260 მლნ ლა­რი იყო.
საშუალებით.
• მთავ­რო­ბამ გა­მო­ყო 1200 ლა­რი­ა­ნი დახ­მა­რე­ბა სამ­სა­ხურ­და­კარ­გუ­ლი პი­რე­ბის­თ­ვის. ბე­ნე­ფი­ცი­არ­თა
სა­ვა­რა­უდ
­ ო რა­ო­დე­ნო­ბა - 125 000 პი­რი. ბი­უ­ჯე­ტი - 150 მლნ ლა­რი [4].
სა­წარ­მო­თა წლი­უ­რი ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის დი­ნა­მი­კა გან­ვი­ხი­ლოთ, ცხრი­ლი 1-ის სა­შუ­ა­ლე­ბით.

ცხრილი 1. ცხრი­
ბრულნივ1.იბრუნ­
ს მოვცისულ
მო­ ოლბო­აბასსა­
ცუ­ აწწაარ­
რმმო­ო
თათა მზ
ზო­ ისომხიედ­
მი­ სვმითი(1999-2020წწ)
ხედვით (1999-2020წწ)

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

სულ მათ შორის:

მსხვილი საშუალო მცირე

მლნ. ლარი
1 2 3 4
2015 … 56,984.8 24,671.6 13,294.6 19,018.7
2016 … 64,081.8 28,256.3 14,039.1 21,786.4
2017 … 71,740.1 32,201.1 16,568.3 22,970.7
2018 … 86,625.1 42,902.7 18,543.2 25,179.1
2019 … 109,024.3 60,504.6 21,065.5 27,454.2

2020 I 26,015.2 15,597.9 4,336.3 6,081.0

II 22,314.7 13,117.2 3,975.7 5,221.9
III 29,226.3 16,687.4 5,181.4 7,357.6
IV 32,046.6 19,520.3 5,475.8 7,050.5
109,602,800.0 64,922.8 18,969.2 25,711.0
შენიშვნა: აგებულია საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ვებ გვერდზე გამოქვეყნებული
შე­ნიშ­ვ­ნა: აგე­ბუ­ლია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის ვებ გვერ­დ­ზე გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი მო­ნა­
მონაცემების ე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზ[ე6[6].
ცე­მსაფუძველზე ].
2020 წელს ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბამ ბიზ­ნეს სექ­ტორ­ში შე­ად­გი­ნა 109603,8 მლნ ლარს, სა­ი­და­ნაც მცი­რე
ბიზ­ნე­სის ბრუნ­ვა შე­ად­გენ­და 25711,0, სა­შუ­ა­ლო 18969,2 და მსხვი­ლი ბიზ­ნე­სი კი 649228.
2020ცხრი­ წელს
ლი 1-ისბრუნვის
მი­ხედ­ვით 2019 მოცულობამ
წელს მცი­რე და ბიზნეს სექტორში
წარ­მო­ე­ბის წილ­შეადგინა
სა­შუ­ა­ლო სა­ 109603,8
მა ბიზ­ნე­სის სექ­
ტო­რის მლნ
ბრუნ­ვა­ში შე­ად­გი­ნა და­ახ­ლო­ე­ბით 44,5%, ხო­ლო მსხვი­ლი ბიზ­ნე­სის წილ­მა კი 55,5%. 2020 წელს მსხვი­
ლარს, საიდანაც მცირე
ლი ბიზ­ნე­სის ბრუნ­ ბიზნესის
ვის მო­ ცუ­ლო­ბის წი­ლბრუნვა შეადგენდა
ი იყო 55%, მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო 25711,0,
45%. ცხრი­ლსაშუალო 18969,2 და
ი­დან ვხე­დავთ, რომ
ბო­ლო 10 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, მთლი­ა­ნი ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბა ზრდა­დი იყო ყო­ველ წელს წი­ნა წელ­თან
მსხვილი ბიზნესი
შე­დ კიშო­649228.
ა­რე­ბით, მართ რის 2020 წელ­საც, მაგ­რამ 2020 წელს მთლი­ა­ნი ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის ზრდა გვქონ­და
მხო­ლოდ მსხი­ლი სა­წარ­მო­ე­ბის ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის ზრდის ხარ­ჯ­ზე. შე­სა­ბა­მი­სად თუ ავა­გებთ ზრდის
ცხტემ­
რიპლ ი მრუ­
ე­ბის 1-იდსებსმდა­
იხვი­­ენა­
დხავთ
ვითრამ­2019 წელს
დე­ნად დი­დია მრუ­მცირე
დის ვარ­დდა­ნა და საშუალო
­ უ­რად რამ­საწარმოების
რე­ალ ხე­ლა შემ­ცი­რე­ბაა წილმა
ამ კუთხი­თაც.
ბიზნესის სექტორის ბრუნვაში შეადგინა დაახლოებით 44,5%, ხოლო მსხვილი
#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 79
ბიზნესის წილმა კი 55,5%. 2020 წელს მსხვილი ბიზნესის ბრუნვის მოცულობის წილი

5
 ზრდის
გრაფიკიხარჯზე.
2. საწარმშესაბამისად
ოთა ბრუნვითუ
ს მოავაგებთ
ცულობიზრდის
ს ზრდისტემპების
ტემპი(%მრუდებს
) 2000-2020დავიანახავთ
წწ-ში
რამდენად დიდია მრუდის ვარდნა და რეალურად რამხელა შემცირებაა ამ კუთხითაც.
60,00
SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/ mecniereba 50,51 ISSN 1512-4649
ae 50,00 ISSN 2667-9752(Online)
39,01
გრ40,00
აფიკი 2.გრა­
საწფაი­რ
კიმ2.
ოთ სა­აწარ­
ბრმო­
უთნავის მ34,03
ო
ბრუნ­ ცუმო­
ვის ლცოუ­ბ
ლიო­
სბის
ზრზრდის
დის ტ ემპპი(%)
ტემ­ ი(%2000-2020
) 2000-202წწ-ში
0 წწ-ში
31,24 29,91
30,00 25,86
60,00 21,54 20,18 20,19 20,75
15,61
50,51
20,00 14,49 12,9413,8212,4511,95
50,00 12,01
5,13 39,01 5,42
10,00 3,32
40,00 34,03 0,53
31,24 29,91
0,00 25,86
30,00
21,54
2000 2001 200220,18
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
20,19 2018 2019 2020
20,75
20,00 15,61 14,49
12,01 12,9413,8212,4511,95
შენიშვნა: აგებულია ავტორის მიერ საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემების
10,00 5,13 3,32 5,42
0,53
საფუძველძე [6].
0,00
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

შე­ნიშ­ვ­ნა: აგე­ბუ­ლია ავ­ტო­რის მი­ერ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცე­მე­ბის სა­ფუძ­
მრუდისაგებულია
შენიშვნა: ვარდნაავტორის
საკმაოდ დიდია
მიერ 2020 წელს,
საქართველოს რაც კვლავ
სტატისტიკის შეზღუდვების
ეროვნული დამონაცემების
სამსახურის პანდემიის
ველ­ძე [6].
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

საფუძველძე
გავრცელების [6]. გავრცელების პირდაპირი შედეგია.
მრუ­დის ვარ­დ­ნა საკ­მა­ოდ დი­დია 2020 წელს, რაც კვლავ შეზღუდ­ვე­ბის და პან­დე­მი­ის გავ­რ­ცე­ლე­ბის
გავ­რ­ცე­ლე­ბის პირ­და­პი­რი შე­დე­გი­ა.

გმრუდისკიი­კ3ივარდნა
რაგრა­
ფიფ .3.მცირრეე­საკმაოდ
მცი­ სსა­
აწწარ­
არმმო­ო
თთ
დიდია
ა ბრვუისნ2020
ა ბრუნ­ ვმო­
იც მწელს,
ს უ­
ლოო­ რაც
ობიკვლავ
ცბუისლზრდის ზრპდ
სტემ­ შეზღუდვების
2000-და
ის ტემპიწწ.
ი 2000-2020 202პანდემიის
0 წწ.
გავრცელების
100,00 გავრცელების პირდაპირი შედეგია.
90,26

80,00
გრაფიკი 3. მცირესაწარმოთა ბრუნვის მოცულობის ზრდის ტემპი 2000-2020 წწ.
60,00
100,00 45,09 90,26

40,00 33,41
80,00 23,95 23,98
17,48 14,61 14,55
20,00 14,18 12,84 13,8512,62
9,88 9,61 9,04
60,00 5,45 5,44
0,00 ‐2,66‐1,35 45,09 ‐2,61
0,00 ‐6,35
40,00 33,41
23,95 23,98
‐20,00 17,48
20,00 14,18 12,84 14,61 13,8512,62 14,55
შე­ნიშ­ვ­ნა: აგე­ბუ­ლია ავ­ტო­რის მი­ერ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის 5,45 9,88
ეროვ­ნუ­ლი სამ­ მო­ნ9,61
სა­ხუ­რის5,44 ა­ცე­მ9,04
ე­ბის სა­ფუძ­
6
ველ­ძე [6]0,00
. ‐2,66‐1,35 ‐2,61
0,00 ‐6,35
რაც შე­ე­ხე­ბა მცი­რე სა­წარ­მო­ე­ბის ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის ზრდის ტემპს, ბო­ლო 10 წლის მან­ძილ­ზე მრუ­დი
და­დე­ბი­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბე­ბით ხა­სი­ათ­დე­ბა 2020 წლამ­დე. გრა­ფი­კი 3-ზე წარ­მოდ­გე­ნი­ლია მცი­რე სა­წარ­მო­თა
‐20,00
ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის ზრდის ტემ­პი, რო­მე­ლიც გვიჩ­ვე­ნებს 6%-იან შემ­ცი­რე­ბას 2020 წელს.
ჩვენ შეგ­ვიძ­ლია გა­ვა­ა­ნა­ლი­ზოთ 2020 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბი კვარ­ტლ ­ ე­ბის მი­ხედ­ვით, რო­მე­ლიც გვიჩ­ვე­ნებს 6
სამ­თავ­რო­ბო შეზღუდ­ვე­ბის ზე­გავ­ლე­ნის ზო­მას, მცი­რე ბიზ­ნე­სის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე (იხ. გრაფიკი 4).
მე-4 გრაფიკზე ზრდის ტემპი, მეორე კვარტალში პირველ კვარტალთან შედარებით დაეცა 14,13
%-ით, რაც დაკავშირებულია მარტის თვვეში მთავრობის მიერ გამოცემულ საგანგებო მდგომარეობას­
თან. ხოლო შემდგომ კვარტალში, როდესაც მოიხსნა შეზღუდვები, საწარმოებმა განაახლეს მუშაობა და­
იწყო ეკონომიკის სწრაფი გამოჯანსაღება მივიღეთ ზრდის ტემპის 40,90%-იანი მაჩვენებელი. აქედან
გამომდინარე, შეგვიაძლია დავასკვნათ, თუ რაოდენ დიდია გავლენა ეკონომიკაზე, რომელიც მოყვება
შეზრუდვების შემოღებას.

80 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

რომელიც გვიჩვენებს სამთავრობო შეზღუდვების ზეგავლენის ზომას, მცირე
ბიზნესის განვითარებაზე.
SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
გISSN
რაფი1512-4649
კი 4. მცირე საწარმოთა ბრუნვის მოცულობის ზრდის ტემპი 2020 წლის
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
კვარტგრა­
ლეფბი­
შკიი 4. მცი­რე სა­წარ­მო­თა ბრუნ­ვის მო­ცუ­ლო­ბის ზრდის ტემ­პი 2020 წლის კვარ­ტ­ლებ­ში

100%

50%

0%
II
‐50% III
IV

‐100%

II III IV

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

Series1 ‐14,13 40,90 ‐4,17

შე­ნიშ­ვ­ნა: აგე­ბუ­ლია ავ­ტო­რის მი­ერ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცე­მე­ბის სა­ფუძ­
ველ­ძე[6].
შენიშვნა: აგებულია ავტორის მიერ საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემების
COVID-19 პანდემიის გავლენა მა­ლუ­რი შერ­ჩე­ვის ზო­მა, რო­მე­ლიც ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­
საფუძველძე[6].
მიკრო და მცირე ბიზნესის სტატუსის ლი საკ­ვ­ლე­ვი პო­პუ­ლა­ცი­ი­დან მი­ნი­მუ­მი შერ­ჩე­ვის
მქო ნე ფი ზი კურ პი რებ
მე-4 გრაფიკზე ზრდის ტემპი, მეორე ზე ზო­მაკვარტალში
არის 384 შემ­თხ­ ვე­ვა, 95% ნდო­
პირველ ბის დო­ნის და
კვარტალთან
რა ზე­გავ­ლე­ნას ახ­დენს ახა­ლი კო­რო­ნა ვი­რუ­ +/- 5% ნდო­ბის ინ­ტერ­ვა­ლის მი­ხედ­ვით, რაც აღი­ა­
შედარებით
სის გავ­რ­ცე­ლე­დაეცა
ბა სა­ქარ­14,13
თვ %-ით,
­ ე­ლო­
ში მიკ­რო რაც დაკავშირებულია
და მცი­რე რე­ბუ­ლია ბიზ­ნეს მარტის
სფე­რო­შთვვეში
ი მოღ­ვა­წემთავრობის
მკვლე­ვა­რე­ბის
ბიზ­ნე­სის სა­ტა­ტუ­სის მქო­ნე ფი­ზი­კუ­რი პი­რე­ბის მი­ერ. შერ­ჩე­ვის მე­თო­დი­ად გა­მო­ყენ­ბუ­ლია მარ­ტი­ვი
მიერ გამოცემულ საგანგებო მდგომარეობასთან. ხოლო შემდგომ კვარტალში,
საქ­მი­ა­ნო­ბა­ზე და რა გა­მოწ­ვე­ვის წი­ნა­შე დგა­ნან შემ­თხ­ვე­ვი­თი შერ­ჩე­ვა, რაც სა­შუ­ა­ლე­ბას გვაძ­ლევს
ისი­ნი, სა­ჭი­რ
როდესაც ო­ებს კვლე­
მოიხსნა ვას.
შეზღუდვები, საწარმოებმაკვლე­ ვ ის შე­დმუშაობა
განაახლეს ე­გ ე­ბ ის გე­დაიწყო
ნ ე­რ ი­რ ე­ბეკონომიკის
ა მო­ვ ახ­დ ი­ნ ოთ
კითხ­ვა­რი, რო­მე­ლიც შე­ვი­მუ­შა­ვეთ, ემ­სა­ხუ­რე­ მთლი­ა­ნად მცი­რე და მიკ­რო ბიზ­ნე­სის სტა­ტუ­სის
სწრაფი
ბა მცი­რე გამოჯანსაღება
და მიკ­რო ბიზ­ნეს სტა­ მივიღეთ
ტუ­სის მქო­ზრდის
ნე ფი­ ტემპის
მქო­ნე ფი­40,90%-იანი
ზი­კურ პი­რებ­ზ მაჩვენებელი.
ე. აქედან
ზი­კუ­რი პი­რე­ბის გა­მო­კითხ­ვას. კვლე­ვის მი­ზა­ნია კითხ­ვა 1-ის პა­სუ­ხე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, კვლე­
გამომდინარე, შეგვიაძლია ­დავასკვნათ,
შე­ვა­ფა­სოთ ზე­გავ­ლე­ნის ის მას­შტ ა­ბე­ბი, რომ­ლებ­
რაოდენ
თუ ვა­ დიდია გავლენა ეკონომიკაზე,
შ ი მო­ნ ა­წ ი­ლ ე­ო ­ბ ა მი­ი ­ღ ეს რო­გ ორც მცი­რ ე (1
საც აწყ­დე­ბი­
რომელიც ან მცი­რეშეზრუდვების
მოყვება ბიზ­ნე­სის სტა­ტუ­სშემოღებას.
ის მქო­ნე წელ­ზე ნაკ­ლე­ბი), ისე დი­დი გა­მოც­დი­ლე­ბის მქო­ნე
ფი­ზი­კუ­რი პი­რე­ბი პან­დე­მი­ის დროს. ასე­ვე, გან­ვ­ მე­წარ­მე ფი­ზუ­კურ­მა პი­რებ­მა.
საზღ­ვ­როთ ის გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, რომ­ლის წი­ნა­შეც ისი­ნი ხო­ლო, მე-2 კითხ­ვი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე გა­მო­იკ­ვე­
დად­გე­ბი­ან პან­დე­მი­ის შემ­დეგ. თა, რომ საქ­მი­ა­ნო­ბის სა­ხე­ე­ბი­დან გა­მო­კითხულ­7 თა
კვლე­ვის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტად გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია ინ­ უმე­ტე­სო­ბა (31,4%) წარ­მო­ად­გენ­და სა­ბი­თუ­მო და
ტერ­ნ ეტ გა­მ ო­კ ითხ­ვ ა, რო­მ ე­ლ იც გან­ხ ორ­ც ი­ე ლ­ სა­ცა­ლო ვაჭ­რო­ბის სფე­რო­ში და­საქ­მე­ბულ მე­წარ­
და Drive.google.com პროგ­რა­მის და სო­ცი­ა­ლუ­რი მე პი­რებს. ხო­ლო შემ­დეგ მო­დის სას­ტუმ­რო­ე­ბი და
ქსე­ლე­ბის დახ­მა­რე­ბით, შექ­მ­ნი­ლი ვი­თა­რე­ბი­დან რეს­ტორ­ნე­ბი (23,5%), სოფ­ლის, სატყეო და თევ­ზის
გა­მომ­დი­ნა­რე. შე­სა­ბა­მი­სად, თი­თო­ე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნი მე­ურ­ნე­ო­ბა (13,7%) და სხვა სა­ხის მო­სა­ხუ­რე­ბა
კითხ­ვებ­ზე პა­სუხს სცემს გუ­ლახ­დი­ლად და მას­ზე (17,6%) .
ზე­გავ­ლე­ნის მოხ­დე­ნა გა­მო­რიცხუ­ლი­ა. კითხ­ვა 3 და კითხ­ვა 4-ის შე­დე­გე­ბის მი­ხედ­ვით,
საკ­ვ­ლე­ვი პო­პუ­ლა­ცია და შერ­ჩე­ვის მო­ცუ­ლო­ბა გა­ნი­საზღ­ვ­რა, რომ კვე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ ­ ა თით­ქ­მის
გა­ნი­საზღ­ვ­რა შე­მო­სავ­ლე­ბის სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცემ­ ერ­თნ ­ ა­ი­რი რა­ო­დე­ნო­ბით მი­ი­ღეს მიკ­რო და მცი­რე
თა ბა­ზა­ზე დაყ­რდ ­ ­ნო­ბით. დღე­ვან­დე­ლი მო­ნა­ცემ­თა ბიზ­ნე­სის წარ­მოდ­გენ­ლებ­მა.
ბა­ზის მი­ხედ­ვით რე­გის­ტრ ­ ი­რე­ბუ­ლია 120 000 მცი­რე რაც შე­ე­ხე­ბა შემ­დეგ კითხ­ვებს და გა­მო­კითხულ­
და მიკ­რო ბიზ­ნე­სის სტა­ტუ­სის მქო­ნე ფი­ზი­კუ­რი თა პა­სუ­ხებს, გან­ვი­ხი­ლოთ თან­მიმ­დევ­რო­ბით:
პი­რი [7]. კითხ­ვა­ზე (კითხვა 5) - „როგორ აისა­ხა პან­დე­
გა­ნი­საზღ­ვრ­ ა საკ­ვ­ლე­ვი პო­პუ­ლა­ცი­ი­დან მი­ნი­ მი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი შეზღუდ­ვე­ბი თქვენს საქ­მი­ა­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 81

 შენიშვნა: გრაფიკის მნიშვნელობები გამოთვლილია საშუალო შეწონილის მეთოდით.
ISSN
1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ლარის გაუფასურება თითქმის
ნო­ბა­ზე?’’ - გა­მო­კითხულ მე­წარ­მ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბა
ერთნაირად მტკივნეული აღმოჩდა ყველა მცირე მეწარმესთვის.
- 51% აცხა­დებს, რომ შე­უმ­ცირ­დათ საქ­მი­ა­ნო­ბის
მაშ­ტა­ბე­ბი, 17,6% ამ­ბობს, რომ შეძ­ლო საქ­მი­ნო­ბის
მას­შ­ტა­ბე­ბის მეტ­ნა­კე­ბად შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა დის­ტან­ცი­
ურ რე­ჟიმ­ზე გა­დას­ვ­ლით, გა­მო­კითხულ­თა 15,7%-ს
კითხვა 7. პანდემიის პირობებში მიმართეთ თუ არა ფინანსურ ინსტიტუტებს
კი მო­უწ ­ ია საქ­მი­ა­ნო­ბის დრო­ე­ბით შე­ჩე­რე­ბა. მხო­
ლოდ 7,8% პრობლემის
აცხა­დებს,მოსაგვარებლად?
რომ თა­ვი­სი საქ­მი­ა­ნობ­დან
გა­მომ­დი­ნა­რე გა­ზარ­და საქ­მი­ა­ნო­ბის მას­შ­ტა­ბე­ბი.
რო­გორც ვხე­დავთ, სა­ერ­თო სუ­რა­თი საკ­ მე-7 კითხვიდან გამომდინარე, შეგვიძლია ვთქვ
მა­ოდ მძი­
მეა და გა­მო­კითხულ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბა სა­უბ­რობს
საქ­მი­ან
­ ო­ბის მსშტა­ბე­ბის შემ­ მეწარმეთა
ცი­რებ­ზე. 27,5%-მა მიმართა ფინანსურ ინსტიტუტებს პრო
რაც შე­ე­ხე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა ფაქ­ტო­რე­ბის გავ­ლე­ნის
შე­ფა­სე­ბას მათ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ზემათგან 11,8%-ს
შემ­დე­გი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ უარი ეთქვა ფინანსური რესურსის გამოყ
ბით და­ლაგ­და:
1. ლა­რის მკვეთ­რი გა­უ­ფა­ფინანსური
სუ­რე­ბა; დახმარება ხოლო დანარჩენ 7,9% ჯერ კდევ ელო
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

2. და­წე­სე­ბუ­ლი შეზღუდ­ვე­ბით და­ნა­ხარ­ჯე­ბის

ზრდა;
ინსტიტუტისგან.
3. და­წე­სე­ბუ­ლი შეზღუდ­ვე­ბით მოთხოვ­ნის შემ­
ცი­რე­ბა; მო­საგ­ვა­რებ­ლად, მათ­გან 11,8%-ს უარი ეთ­ქვ ­ ა ფი­
გამოკითხულთა
4. და­წე­სე­ბუ­ლი შეზღუდ­ვე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი შე­ ნან­სუ­ რი 70,6%-ს
რე­ სურ­ ს ის გა­მ არ
ო­ყო­ფ უსარგებლია
ა­
ზ ე, 7,8%-მა მო­ ­ ო­ვამთავრობ
იპ
ფერ­ხე­ბე­ბი მი­წო­დე­ბის ჯაჭ­ვ­ში; ფი­ნან­სუ­რი დახ­მა­რე­ბა ხო­ლო და­ნარ­ჩენ 7,9% ჯერ
მხარდამჭერი
5. ვა­და­გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბით გა­
პროგრამით,
კდევ ელო­დე­ბა პა­სუხს ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტ ­ ი­ტუ­ტის­გან.
მოწ­ვე­უ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი. გა­მო­კითხულ­თა 70,6%-ს არ უსარ­გებ­ლია10 მთავ­რო­
კითხ­ვა 6. შე­აფ ­ ა­სეთ ჩა­მოთ­ვ­ლი­ლი ფაქ­ტო­რე­ბის ბის მი­ე რ შე­
თ ა­
ვ ა­
ზ ე­
ბ უ­
ლ ი მხარ­დ ამ­ჭ ე­
რ ი პროგ­ რა­მით.
მე-7 ზე­
კითხვიდან
გავ­ლე­ნა თქვე­ნგამომდინარე,
ი საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­შეგვიძლია
გებ­ზე ვთქვათ,
კითხ­ვა 8. რომ
ისარ­გებ­ გამოკითხულ
ლეთ თუ არა მთავ­რო­ბის მი­ერ
კითხვა 8. ისარგებლეთ
შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი მხარ­ თუ
და­ჭე­არა მთავრობის
რის პროგ­ რა­მით? მიერ შემუ
მეწარმეთა 27,5%-მა მიმართა ფინანსურ ინსტიტუტებს პრობლემის მოსაგვარებლად,
რად­გან აქე­დან 27,5%-სთვის მი­ზე­ზი იყო ბი­უ­
პროგრამით? როკ­რა­ტი­უ­ლი ბა­რი­ე­რე­ბი, ხო­ლო 43,1% აცხა­დებს,
მათგან 11,8%-ს უარი ეთქვა ფინანსური რესურსის გამოყოფაზე, 7,8%-მა მოიპოვა
რომ პროგ­რა­მა არ შე­ხე­ბია მის ბიზ­ნესს, მთავ­რო­ბის
3,12

დანარჩენ 7,9% ჯერ კდევმი­ ერ შე­მუ­შა­ვე­ ბუ­ლი პროგ­ რა­მით ისარ­გებ­ლა ჩვე­ნი
3,07
ფინანსური დახმარება 3,02
ხოლო3,01 ელოდება პასუხს ფინანსური
2,93 გა­მო­კი­თულ­თა მხო­ლოდ 29,4%-მა.
ინსტიტუტისგან.
გამოკითხულთა 70,6%-ს არ უსარგებლია მთავრობის მიერ შეთავაზებული
მხარდამჭერი პროგრამით,

შენიშვნა: გრაფიკის მნიშვნელობები გამოთვლილია საშუალო შეწონილის მეთოდით.

შე­ნიშ­ვ­ნა: გრა­ფი­კის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბე­ბი გა­მოთ­ვ­ლი­ლია
კითხვა 8. ისარგებლეთ თუ არა მთავრობის მიერ შემუშავებული მხარდაჭერის
აქედან სა­
შუ­ა­ლო შე­
გამომდინარე წო­ნი­ლისვთქვათ,
შეგვიძლია მე­თო­დრომ
ით.ლარის გაუფასურება თითქმის
ერთნაირად მტკივნეული აღმოჩდა ყველა მცირე მეწარმესთვის.

პროგრამით? აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ

ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა თით­ქმ ­ ის ერ­თნ­ ა­ირ
­ ად მტკივ­
კითხვა 7. პანდემიის პირობებში მიმართეთ თუ არა ფინანსურ ინსტიტუტებს
ნე­ უ ლ
­ ი აღ­მ ოჩ­
დ
პრობლემის მოსაგვარებლად? ა ყვე­
ლ ა მცი­ რ ე მე­
წ არ­მ ეს­თ­ვის.
კითხ­ვა 7. პან­დე­მი­ის პი­რო­ბებ­ში მი­მარ­თეთ თუ
არა ფი­ნან­სურ ინ­ს­ტი­ტუ­ტებს პრობ­ლე­მის მო­საგ­
ვა­რებ­ლად?
მე-7 კითხ­ვ ი­დ ან გა­მ ომ­დ ი­ნ ა­რ ე, შეგ­რადგან
ვ იძ­ლ ია აქედან 27,5%-სთვის მიზეზი იყო ბიურო
ვთქვათ, რომ გა­მო­კითხულ მე­წარ­მე­თა 27,5%-მა
მი­მარ­თ ა ფი­ნ ან­ს ურ ინ­ს ­ტ ი­ტხოლო 43,1%
უ­ტ ებს პრობ­ ლ ე­მ ისაცხადებს, რომ პროგრამა არ შეხებია მის ბი

82
შემუშავებული პროგრამით ისარგებლა ჩვენი გამოკითულთ
#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.
ხოლო 9-ე
10 კითხვაზე პასუხების ანალიზი გვიჩვენებს
მონაწილეობა მიიღო სახელმწიფო მხარდაჭერის პროგრ
 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
ხო­ლო 9-ე კითხ­ვა­ზე პა­სუ­ხე­ბის ანა­ლი­ზი გვიჩ­ მუ­ლ ი მის­ც ა დამ­ს აქ­მ ებ­ლ ებს შე­ე ­ნ არ­ჩ უ­ნ ე­ბ ი­ნ ა
ვე­ნებს, რომ იმ 29,4%-დან, ვინც მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა კად­რე­ბ ი.
მი­ი­ღო სა­ხელ­მ­წი­ფო მხარ­და­ჭე­რის პროგ­რა­მა­ში, თით­ქ­მის ყვე­ლა მეც­ნი­ე­რი უმუ­შევ­რო­ბის პრობ­
39% სრუ­ლი­ად უკ­მა­ყო­ფი­ლო­ა, 17% ნა­წი­ლობ­რივ ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბის ერ­თა­დერთ გზად მიჩ­ნევს მცი­
უკ­მა­ყო­ფი­ლო და მხო­ლოდ სა­ხელ­მ­წი­ფო პროგ­რა­ რე და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სის გან­ვი­თა­რე­ბას. ჩვე­ნი
კითხვა 10. თქვენი აზრით მიმდინარე
მა­ში ჩარ­თულ­თა 8 პრო­ცენ­ტი აფა­სებს მთავ­რო­ბის COVID-19
აზ­რით აუცი­ლე­პანდემიის
ბე­ლი­ა, რომ სა­ხელ­ დასრულების
მ­წი­ფოს მხრი­დან
ქმე­დე­ბას სრუ­ლი­ად და­მაკ­მა­ყო­ფი­ლებ­ლად. გა­და­იდ­გას რი­გი მხარ­დამ­ჭე­რი ნა­ბი­ჯე­ბი, რა­თა
შემდეგ, შეძლებს თუ არა თქვენი ბიზნესის
კითხ­ვა 10. თქვე­ნი აზ­რით მიმ­დი­ნა­რე COVID-19
რაოდენობრივი მაჩვენებლები
მოხ­დეს ამ სექ­ტო­რის დი­დი დო­ზით დახ­მა­რე­ბა. მარ­
პან­დე­ძველ
დაუბრუნდეს მი­ის დას­
რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, შეძ­ლებს თუ არა
ნიშნულს? თა­ლი­ა, 2021 წლის ან­ტიკ­რი­ზი­სუ­ლი გეგ­მით, მცი­რე
თქვე­ნი ბიზ­ნე­სის რა­ო­დე­ნობ­რი­ვი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი და სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნეს­ში და­საქ­მე­ბულ­თა რიცხოვ­ნო­
და­უბ­რუნ­დეს ძველ ნიშ­ნულს? ბის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად მთავ­რო­ბამ მის­ცა სტი­მუ­ლი
ბო­ლ ო მე-10 კითხ­ვ ის პა­ს უ­ხ ე­ბ ის მი­ხ ედ­ვ ით, დამ­საქ­მებ­ლებს, რომ შე­ე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­ნათ კად­რე­ბი,
მაგ­რამ კვლე­ვის შე­დე­გე­ბი გვიჩ­ვე­ნებს, რომ ეს არ
იყო საკ­მა­რი­სი.
ჩვე­ნი რე­კო­მენ­და­ცი­ით, სა­ხელ­მ­წი­ფომ უშუ­ა­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლოდ მცი­რე ბიზ­ნეს­ზე მი­მარ­თულ პროგ­რა­მებ­თან
მიმდინარე COVID-19 პანდემიის დასრულების
ერ­თად უნ­და იზ­რუ­ნოს ზო­გა­დი მაკ­რო­ე­კო­ნო­მი­
ვენი ბიზნესის რაოდენობრივი მაჩვენებლები კუ­რი სტა­ბი­ლუ­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ზე. კერ­ძოდ,
ლა­რ ის გა­უ ­ფ ა­ს უ­რ ე­ბ ის შე­ჩ ე­რ ე­ბ ა, და­წ ე­ს ე­ბ უ­ლ ი
შეძღუდ­ვე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი მოთხოვ­ნის შემ­ცი­რე­ბა.
და­წე­სე­ბუ­ლი შეზღუდ­ვე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ჩა­ვარ­დ­
ნე­ბი მი­წო­დე­ბის ჯაჭ­ვ­ში დი­დი დარ­ტყ­მას აყე­ნებს
მცი­რე და მიკ­რო ბიზ­ნე­სის სტა­ტუ­სის მქო­ნე ფი­ზი­
კუ­რი პი­რე­ბის სა­მე­წარ­მეო საქ­მი­ა­ნო­ბას.

გამოყენებული ლიტერატურა
ბოლო მე-10 კითხვის პასუხების მიხედვით, შეგვიძლია შევაჯამოთ მცირე და მიკრო
შეგ­ვმოლოდინები,
მეწარმეების იძ­ლია შე­ვა­ჯა­მოთ მცი­
რე და მიკ­რომონაწილეთა
კვლევაში მე­წარ­მე­ 1.43,1%
McCann F.,ფიქრობს,
Myers S. , “COVID-19
რომ and the transmis-
პანდემიის
ე­ბის მო­ლო­დი­ნე­ბი, კვლე­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე­თა 43,1% sion of shocks through domestic supply chains”, Central
დასრულების შემდეგ
ფიქ­რობს, რომ პან­დე­მრაოდენობრივი მაჩვენებლების
ი­ის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ Bank of Ireland, Aprilსაწყის
2020, N3, pg.ნიშნულამდე
11-12.
რა­ო­დე­ნობ­რი­ვი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის საწყის ნიშ­ნუ­ლამ­ 2. https://www.oecd.org/coronavirus/policy-
დაბრუნებას დიდი დრო დასჭრდება, 35,3% კი ოპტიმისტურ პროგნოზს გვთავაზობს
დე დაბ­რუ­ნე­ბას დი­დი დრო დას­ჭ­რ­დე­ბა, 35,3% კი responses/coronavirus-covid-19-sme-policy-re-
ოპ­ტ ი­მის­ტურ პროგ­ ნ ოზს გვთა­ ვა­
და ფიქრობს, რომ ბაზარი სწრაფად შეძლებს გამოჯანსაღებასზ ობს და ფიქ­ რ ობს, sponses-04440101/და ბო­ლ ო გა­და­მაჩვენებლებს
ძველ მოწ­მე­ბის თა­რი­ღი
რომ ბა­ზა­რი სწრა­ფად შეძ­ლებს გა­მო­ჯან­სა­ღე­ბას - 01/03/2021
დაუბრუდება. და ძველ მაჩ­ვე­ნებ­ლებს და­უბ­რუ­დე­ბა. 3. (OECD) - https://www.oecd.org/coronavirus/
ხედვით, შეგვიძლია შევაჯამოთ მცირე და მიკრო policy-responses/coronavirus-covid-19-sme-policy-
დასკვნა responses-04440101/?fbclid=IwAR3lEnClqQM5SRF
ში მონაწილეთა 43,1% ფიქრობს, რომ პანდემიის
პან­დე­მი­ამ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი უარ­ყო­ფი­თი გავ­ dm-YlUNv-g0nflVkwfxvLM9NFIRqA8Ql0_LKZwBeN-
ლე­ ნ ა იქო­ნ ია მცი­ რ
ობრივი მაჩვენებლების საწყის ნიშნულამდეე ბიზ­ნ ე­
ს ის ფუნ­ ქ ც
­ ი­
ო ნ
­ ი­
რ ე­
ბ ის vAE - ბო­ლო გა­და­მოწ­მე­ბის თა­რი­ღი - 01/03/2021
დასკვნა
მაჩ­ვებ­ლებ­ზე, რო­გორც მსოფ­ლი­ო­ში, ისე სა­ქარ­თ­ 4. http://gov.ge/print.php?gg=1&sec_id=288&info_
ბა, 35,3% კივე­ოპტიმისტურ
ლპანდემიამ ე­ოპროგნოზს
­ ა ყველ­გან გა­უგვთავაზობს
ო­ში. მდგო­მა­რმნიშვნელოვანი
ბ ა­ ­რეს­ დ ა. id=77894&lang_id=GEO -ბოლომცირე
გა­და­მოწ­მე­ბის თა­რი­
უარყოფითი გავლენა იქონია ბიზნესის
სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში:
შეძლებს გამოჯანსაღებას და ძველ მაჩვენებლებს ღი - 01/03/2021
ფუნქციონირების • მცი­რე სა­წმაჩვებლებზე,
არ­მო­ებ­ში და­საქ­მე­ბულ­როგორც
მა 100 000-ზე მსოფლიოში, ისე საქართველოში.
5. https://stopcov.ge/-ბოლო გა­და­მოწ­მე­ბის თა­
მეტ­მა ადა­მი­ან­მა და­კარ­გა სა­მუ­შაო ად­გი­ლი 2020 რი­ღი - 01/03/2021
მდგომარეობა ყველგან გაუარესდა.
წლის მარ­ტ­სა და აპ­რილ­ში; 6. https://www.geostat.ge/ka/modules/catego-
• მცი­რ ე სა­წ არ­მ ო­თ ა ბრუნ­ვ ის მო­ც უ­ლ ო­ბ ის ries/326/sacarmota-statistikuri-gamokvleva - ბო­ლო
საქართველოში:
ზრდის ტემ­პ­ში შემ­ცი­რე­ბა იყო 6%; გა­და­მოწ­მე­ბის თა­რი­ღი -01/03/2021
დასკვნა • არ­სე­ბი­თი იყო სა­ხელ­მ­წი­ფოს მი­ერ შე­მუ­შა­ 7. http://rs.ge/ - ბო­ლო გა­და­მოწ­მე­ბის თა­რი­ღი
 მცირე საწარმოებში დასაქმებულმა 100 000-ზე მეტმა ადამიანმა დაკარგა
ვე­ბ უ­ლ ი სა­ხ ელ­მ წ
­ ი­
ფ ო პროგ­ რ ა­
მ ე­
ბ ი, რა­ მ აც სტი­ - 09.02.2021
ვანი უარყოფითი გავლენა იქონია მცირე ბიზნესის
სამუშაო ადგილი 2020 წლის მარტსა და აპრილში; 83
როგორც #1(60), 2021, Vol. 16,ისე
მსოფლიოში, Issue 1.
საქართველოში.
 მცირე საწარმოთა ბრუნვის მოცულობის ზრდის ტემპში შემცირება იყო 6%;
 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

THE ROLE OF WOMEN’S ORGANIZATIONS IN THE REGULATION

OF THE GEORGIAN – ABKHAZIAN CONFLICT

Ketevan Jojishvili
Student of Political Science (PhD)
Caucasus International University
E-mail: [email protected]
T. +995 598 189 111
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ABSTRACT
The dissolution of the Soviet Union led to a confrontation between society and the difficult reality. On the one
hand, they tried to reconcile post-Soviet deep-seated transformations and on the other hand, aimed to consider
the ethnic conflicts and geopolitical games. Most of the conflicts in the post-Soviet space are related to the revision
of territorial boundaries and self-determination. Georgian – Abkhazian confrontation is one of the unresolved
conflicts in the post – Soviet space, which is by its very nature the most difficult problem and also a reflection of
the current events and geopolitical controversies in the world.
Approaches and ways of the resolving the conflict by the state and other institution have been transformed
according to the situation, but have not been consistent. Thus, we are discussing efforts by women’s organiza-
tion to resolve the conflict, which makes it possible to limit the escalation of the conflict, since there are different
visions and skills.
Keywords: woman, conflict, Abkhazia, organization

ქალთა ორგანიზაციების როლი ქართულ-აფხაზური

კონფლიქტის დარეგულირებაში
ქე­თე­ვან ჯო­ჯიშ­ვი­ლი
პო­ლი­ტი­კის მეც­ნი­ე­რე­ბის დოქ­ტო­რან­ტი (PhD) კავ­კა­სი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო უნი­ვერ­სი­ტე­ტი;
ელ­.­ფოს­ტა:[email protected]; ტელ.: +995 598 189 111
ანოტაცია
საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლის შემ­დეგ შექ­მნ ­ ილ­მა სი­ტუ­ა­ცი­ამ, სა­ზო­გა­დო­ე­ბა რთულ რე­ა­ლო­ბას და­ა­პი­რის­პი­რა.
ადა­მი­ა­ნე­ბი, ლი­დე­რე­ბი ცდი­ლობ­დ­ნენ რო­გორც პოს­ტ­საბ­ჭო­თა სიღ­რმ ­ ი­სე­ულ ტრან­სფ­ ორ­მა­ცი­ას­თან შეთ­ვი­სე­ბას,
ასე­ვე თვა­ლის გას­წო­რე­ბას ეთ­ნი­კუ­რი კონ­ფლ ­ იქ­ტე­ბი­სა და გე­ო­პო­ლი­ტი­კუ­რი თა­მა­შე­ბი­სათ­ვის. პოს­ტ­საბ­ჭო­
თა სივ­რ­ცე­ში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა ტე­რი­ტო­რი­ულ ­ ი საზღ­ვ­რე­ბის გა­და­ხედ­ვა­სა და
თვით­გა­მორ­კ­ვე­ვას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. პოს­ტ­საბ­ჭო­თა პე­რი­ო­დის გა­და­უჭ­რელ კონ­ფ­ლიქ­ტებს მი­ეკ ­ უთ­
ვ­ნე­ბა ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი და­პი­რის­პი­რე­ბა, რო­მე­ლიც თა­ვი­სი არ­სით ურ­თუ­ლეს პრობ­ლე­მას წარ­მო­ად­გენს და
ერ­თ­დ­რო­უ­ლად, მსოფ­ლი­ო­ში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი­სა და გე­ო­პო­ლი­ტი­კუ­რი და­პი­რის­პი­რე­ბის ანა­რეკ­ლი­ა.
სა­ხელ­მწ ­ ი­ფო­სა და სხვა ინ­ს­ტი­ტუ­ტე­ბის მი­ერ კონ­ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­რე­ბის მიდ­გო­მე­ბი და გზე­ბი სი­
ტუ­ა­ცი­ის შე­სა­ბა­მი­სად ტრან­ს­ფორ­მირ­დე­ბო­და, მაგ­რამ თან­მიმ­დევ­რულ ხა­სი­ათს არ ატა­რებ­და. ამ­რი­გად,
კონ­ფ­ლიქ­ტის მოგ­ვა­რე­ბის მცდე­ლო­ბას გან­ვი­ხი­ლავთ ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის პრიზ­მი­დან, რაც კონ­ფ­
ლიქ­ტის ეს­კა­ლა­ცი­ის შეზღუდ­ვის მეტ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას იძ­ლე­ვა, რად­გან მათ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი და ერ­თობ
სა­ხა­სი­ა­თო უნა­რე­ბი გა­მო­არ­ჩევთ.
საკ­ვან­ძო სიტყ­ვე­ბი: ქა­ლი, კონ­ფ­ლიქ­ტი, აფხა­ზე­თი, ორ­გა­ნი­ზა­ცია

84 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
შესავალი არ­სე­ბუ­ლი კონ­ფ­ლიქ­ტის დაწყე­ბი­დან 2008 წლის
საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლის შემ­დეგ და­მო­უკ ­ ი­ რუ­სეთ­-­სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ომამ­დე და რუ­სე­თის ფე­
დე­ბე­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლო ვერ ას­ც­და კონ­ფ­ლიქ­ტურ დე­რა­ცი­ის მი­ერ აფხა­ზე­თი­სა და სამ­ხ­რეთ ოსე­თის
მოვ­ლე­ნებს, რო­მელ­თა ინ­ს­პი­რა­ტო­რი ყო­ველ­თ­ვის და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის აღი­ა­რე­ბამ­დე სა­მო­ქა­ლა­ქო
რუ­სე­თი იყო [12, გვ.67]. ამას­თან, სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს და სო­ცი­ა­ლურ სა­კითხებ­ზე უფ­რო მე­ტად იყო შე­
ხე­ლი­სუფ­ლე­ბე­ბი არ იყ­ვ­ნენ თან­მიმ­დევ­რუ­ლი კონ­ფ­ საძ­ლე­ბე­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­რე­ბა[7, გვ.6].
ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­რე­ბის სა­კითხებ­ში. და­მო­უ­კი­დე­ აქე­დ ან გა­მ ომ­დ ი­ნ ა­რ ე, ქალ­თ ა ორ­გ ა­ნ ი­ზ ა­ც ი­ე ­ბ ი
ბე­ლი სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა და მი­სი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბი­სათ­ვის ცდი­ლობ­დ­ნენ ხე­ლი შე­ეწყოთ მშვი­დო­ბის დამ­ყა­
ერ­თ­-ერთ ურ­თუ­ლეს გა­მოწ­ვე­ვად და გა­და­უჭ­რელ რე­ბის­თ­ვის და სა­ხალ­ხო დიპ­ლო­მა­ტი­ის გზით მო­ე­
პრობ­ლე­მად რჩე­ბა ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფლ ­ იქ­ ხერ­ხე­ბი­ნათ ნდო­ბი­სა და ძვე­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის
ტი. მის და­რე­გუ­ლი­რე­ბას პო­ლი­ტი­კუ­რი ნე­ბა და არ­ აღ­დ­გე­ნა-­გან­მ­ტ­კი­ცე­ბა.
სე­ბულ პრობ­ლე­მა­თა მოგ­ვა­რე­ბის გან­ს­ხვ ­ ა­ვე­ბუ­ლი ქალ­თ ა ორ­გ ა­ნ ი­ზ ა­ც ი­ე ბ­მ ა გარ­კ ­ვ ე­უ ­ლ ი რო­ლ ი
მიდ­გო­მე­ბი, ახა­ლი ვექ­ტო­რე­ბის და­სახ­ვა სჭირ­დე­ბა, შე­ას­რუ­ლეს პოს­ტ­კონ­ფ­ლიქ­ტუ­რი სი­ტუ­ა­ცი­ის ნე­
რო­მე­ლიც ერ­თდ ­ ­რო­უ­ლად აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა გა­ტი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის დაძ­ლე­ვა­სა და ად­გილ­ზე
ქარ­თულ და აფხა­ზურ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ზე [12, გვ.5]. დარ­ჩე­ნი­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბის მხარ­და­ჭე­რა­ში [6, გვ.2].
რე­ა­ლო­ბა­ა, რომ აქ­ტი­ურ ­ ი პო­ლი­ტი­კუ­რი პრო­ გარ­და ამი­სა, ისი­ნი მეტ­-­ნაკ­ლე­ბად ორი­ენ­ტი­რე­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ცე­სე­ბი და კონ­ფ­ლიქ­ტის გა­დაჭ­რის გზა ახ­ლო პერ­ ბულ­ნი არი­ან შემ­დეგ კონ­ცეფ­ცი­ებ­ზე:
ს­პექ­ტი­ვა არა­ა. თუმ­ცა, ყო­ველ­თვ ­ ის არ­სე­ბობ­და და • ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტის იდენ­ტი­
არ­სე­ბობს სა­ხალ­ხო დიპ­ლო­მა­ტი­ის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, ფი­ცი­რე­ბი­სა და ლე­გი­ტი­მა­ცი­ის ხელ­შეწყო­ბა, რაც
რო­მე­ლიც კონ­ფ­ლიქ­ტამ­დე არ­სე­ბუ­ლი ნა­თე­სა­უ­რი გა­ნა­პი­რო­ბებს სა­ხე­ლი­სუფ­ლე­ბო სტრუქ­ტუ­რე­ბი­სა
და პი­როვ­ნუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის, და და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი მხა­რე­ე­ბის მი­ერ პრობ­ლე­მის
ერ­თი­ა­ნი სო­ცი­ა­ლუ­რი ხედ­ვე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბი­სა და აღი­ა­რე­ბა­სა და მი­სი მოგ­ვა­რე­ბის აუცი­ლებ­ლო­ბის
ამ გზით ორი­ვე სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თ­ვის უწყ­ვე­ტი ურ­ შეც­ნო­ბას [5, გვ.138].
თი­ერ­თო­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. • კონ­ფ­ლიქ­ტის ინ­ს­ტი­ტუ­ცი­ონ ­ ა­ლი­ზა­ცი­ის პრო­
ქარ­თულ­-აფხა­ზურ­მა კონ­ფ­ლიქ­ტ­მა ქარ­თულ­-აფხა­ ცე­სის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა ანუ გარ­კ­ვე­უ­ლი ნორ­მე­ბი­სა
ზურ ომამ­დე მიგ­ვიყ­ვა­ნა და დღემ­დე ურ­თი­ერ­თო­ბის და რეგ­ლა­მენ­ტის შე­მუ­შა­ვე­ბა, რაც უზ­რუნ­ველ­
ერ­თ­-ერ­თი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა არის ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ ყოფს მხა­რე­თა ცი­ვი­ლი­ზე­ბულ ქცე­ვას [4, გვ.17].
ცი­ე­ბის საქ­მი­ან
­ ო­ბა და აქ­ტი­ვო­ბა [11, გვ.28]. • სა­ხალ­ხო დიპ­ლო­მა­ტი­ით კონ­ფ­ლიქ­ტამ­დე არ­
სე­ბუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა.
კვლევის • სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა და აფხა­ზე­თის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე
მეთოდოლოგია სო­ცი­ა­ლუ­რი პრობ­ლე­მე­ბის მოგ­ვა­რე­ბა.
წარ­მოდ­გე­ნი­ლი კვლე­ვის მი­ზა­ნი­ა, ქარ­თულ­- • არ­ს ე­ბ უ­ლ ი ურ­თ ი­ე რ­თ ო­ბ ე­ბ ის ფარ­გ ლ ­ ებ­შ ი
-აფხა­ზურ კონ­ფ­ლიქ­ტ­ში ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის აფხა­ზეთ­ში მცხოვ­რებ­თა ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მებ­ში
მი­ერ შე­ტა­ნი­ლი წვლი­ლის დად­გე­ნა, ხო­ლო კვლე­ვის ჩარ­თუ­ლო­ბა და ხელ­შეწყო­ბა.
ამო­ცა­ნაა გა­ვა­ა­ნა­ლი­ზოთ კონ­ფ­ლიქ­ტ­სა და ქალ­თა • მე­დია სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბით ობი­ექ­ტუ­რი ინ­ფორ­მი­რე­
ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს შო­რის არ­სე­ბუ­ლი კავ­ში­რი და ის ბუ­ლო­ბა ყო­ფით და სო­ცი­ა­ლურ სა­კითხებ­ზე.
მიდ­გო­მე­ბი, რო­მელ­თა სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ხდე­ბა კონ­ • დღე­ვან­დელ ვი­თა­რე­ბა­ში ონ­-­ლა­ინ კავ­ში­რე­ბის
ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­რე­ბა და სო­ცი­ა­ლურ­-ე­კო­ნო­ დამ­ყა­რე­ბა, რო­მე­ლიც უწყ­ვეტ ურ­თი­ერ­თო­ბებს გა­
მი­უ­რი თა­ნად­გო­მა. ამას­თან, შე­ვის­წავ­ლით ქალ­თა ნა­ვი­თა­რებს. იმ ვი­თა­რე­ბა­ში, რო­მელ­შიც მსოფ­ლიო
ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ ის ხედ­ვებს, მთა­ვარ სტრა­ტე­გი­ა­სა Covid19-ის გა­მო აღ­მოჩ­ნ­და, აფხა­ზეთ­ში მცხოვ­რე­
და არ­სე­ბულ მიდ­გო­მებს კონ­ფ­ლიქ­ტებ­თან მი­მარ­ ბი ჩვე­ნი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის­თ­ვის ჯან­დაც­ვის კუთხით
თე­ბა­ში. კვლე­ვის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის­თ­ვის გა­მო­ვი­ყე­ პრობ­ლე­მე­ბის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა და გა­უ­ა­რე­სე­ბუ­ლი
ნებთ თვი­სებ­რივ მე­თოდს. კერ­ძოდ, დო­კუ­მენ­ტე­ბის სო­ცი­ა­ლუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბის პი­რო­ბებ­ში სა­ხელ­მ­წი­
ანა­ლიზს. დო­კუ­მენ­ტე­ბის ანა­ლი­ზის ფარ­გ­ლებ­ში ფო პროგ­რა­მებ­ში ჩარ­თუ­ლო­ბა.
შე­ვის­წავ­ლით ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტის • სა­მო­მავ­ლოდ ჟე­ნე­ვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ლა­პა­
შე­სა­ხებ არ­სე­ბულ სა­არ­ქი­ვო მა­სა­ლებს, ნაშ­რო­მებ­სა რა­კე­ბის ფორ­მატ­ში ქალ­თა რა­ოდ ­ ე­ნო­ბის გაზ­რ­და,
და დო­კუ­მენ­ტებს. რაც ხელს შე­უწყობს კონ­ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­
რე­ბა­სა და გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბას ნაკ­ლე­ბად
ქალთა ორგანიზაციების თვალით ემო­ცი­ურ ფონ­ზე.
დანახული ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის • სა­მო­მავ­ლო ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ში ქა­ლი ლი­დე­რე­
გადაჭრის გზები ბის (რეგიონის კულ­ტუ­რუ­ლი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი­დან
ქარ­თ ულ­- აფხა­ზ ურ­მ ა კონ­ფ ­ლ იქ­ტ ­მ ა თა­ვ ი­ს ი და სო­ცი­ა­ლუ­რი რო­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე) მომ­ზა­
არ­­სე­­ბო­ბის მან­ძილ­ზე სხვა­დას­ხ­ვა ეტა­პი გა­ი­არ
­ ა. დე­ბ ა დი­ა ­ლ ო­გ ის პრო­ც ე­ს ის წარ­მ არ­თ ­ვ ი­ს ათ­ვის,

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 85

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
რაც მშვი­დო­ბი­ა­ნი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­რე­ბის ასე­ვე, გა­ე­როს ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცია თა­ნამ­შ­რომ­
ხელ­შეწყო­ბის და­სა­ბა­მი გახ­დე­ბა. ლობ­და ამე­რი­კის სა­ხელ­მ­წი­ფო დე­პარ­ტა­მენ­ტ­თან
• სა­ზო­გა­დო­ე­ბის არ­სე­ბუ­ლი დე­მოკ­რა­ტი­ულ
­ ი ღი­ და გა­ე­როს ლტოლ­ვილ­თა უმაღ­ლე­სი კო­მის­რის
რე­ბუ­ლე­ბე­ბის ქმე­დე­ბა­ში მოყ­ვა­ნა, რაც პო­ლი­ტი­კუ­ ოფის­თან, რა­თა ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის საქ­მი­ა­
რი კულ­ტუ­რის ამაღ­ლე­ბით არის შე­საძ­ლე­ბე­ლი და ნო­ბა მე­ტად ორ­გა­ნუ­ლი და ნა­ყო­ფი­ე­რი გამ­ხ­და­რი­
გა­ნა­პი­რო­ბებს სტა­ბი­ლუ­რი და უსაფ­რ­თხო გა­რე­მოს ყო. მა­თი ინი­ცი­ა­ტი­ვი­თა და მხარ­და­ჭე­რით ჟე­ნე­ვის
შექ­მნ­ ას [8, გვ.142]. დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ სა­ერ­თა­შო­რი­სო მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ებ­სა
ბის მქო­ნე სა­ხელ­მ­წი­ფოს კი შე­უძ­ლია პრი­ო­რი­ტე­ და სა­მო­ქა­ლა­ქო სექ­ტორს შო­რის ინ­ტენ­სი­უ­რი შეხ­
ტე­ბის გა­და­ად­გი­ლე­ბა და გარ­კ­ვე­ულ დათ­მო­ბა­ზე ვედ­რე­ბი იმარ­თე­ბო­და. ისი­ნი მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად
წას­ვ­ლა მშვი­დო­ბი­სა და ერ­თ­სუ­ლოვ­ნე­ბი­სათ­ვის. ცდი­ლობ­დ­ნენ ჟე­ნე­ვის ფორ­მატ­ში მო­ნა­წი­ლე ქარ­
დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ხა­რის­ხის სა­ზო­მად მოგ­ვევ­ლი­ნე­ბა თუ­ლი შე­მად­გენ­ლო­ბის გაზ­რ­დას ქა­ლე­ბით.
აფხა­ზე­თი­სა და სამ­ხ­რეთ­-ო­სე­თის კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის ასე­ვე „გაეროს ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის“, „ფონდი
მოგ­ვა­რე­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი. ტა­ს ოს“ და „ქალთა სა­ი ნ­ფ ორ­მ ა­ც იო ცენ­ტ ­რ ის“
ინი­ცი­ატ­ ი­ვით შე­იქ­მნ
­ ა პრო­ექ­ტი „ქალები თა­ნას­
ქალთა ორგანიზაციების ციკლი ქართულ- წო­რ ო­ბ ის, მშვი­დ ო­ბ ი­ს ა და გან­ვ ი­თ ა­რ ე­ბ ის­თ ­ვ ის
აფხაზურ კონფლიქტთან მიმართებაში სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში“. პრო­ექ­ტი აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლი იყო
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ბო­ლო წლებ­ში გა­ე­როს მი­სი­ის ვა­დის გას­ვ­ლამ, კონ­ფ­ლიქ­ტით და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლი ქა­ლე­ბის დახ­მა­
სა­ერ­თა­შო­რი­სო ოგა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის მი­ერ აფხა­ზე­თის რე­ბა­სა და მათ სა­ზო­გა­დო­ებ ­ ა­ში ინ­ტეგ­რი­რე­ბა­ზე.
ტე­რი­ტო­რი­ის და­ტო­ვე­ბამ, სე­პა­რა­ტის­ტუ­ლი ხე­ლი­ „აფხაზ ქალ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ა“ - მა­თი ინი­ცი­ა­ტი­
სუფ­ლე­ბი­სა და სა­ზო­გა­დო­ებ ­ ის გარ­კ­ვე­უ­ლი ნა­წი­ ვა იყო ჟე­ნე­ვის ფორ­მატ­ში ქალ­თა გა­აქ­ტი­უ­რე­ბა,
ლის ნე­გა­ტი­ურ­მა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბამ გა­ნა­პი­რო­ბა რად­გან ისი­ნი სა­მო­მავ­ლოდ უზ­რუნ­ველ­ყოფ­დნ ­ ენ
არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის გავ­ლე­ნის სფე­ უსაფ­რთ ­ ხო და სტა­ბი­ლურ გა­რე­მოს [15, გვ.3].
რო­ე­ბის გარ­ღ­ვე­ვა [3, გვ.10]. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ კულ­ტუ­რულ­-­ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი ფონ­დი „სოხუმი“
აფხა­ზე­თის ოკუ­პი­რე­ბულ ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე 300-მდე – ალა გა­მა­ხა­რი­ას ფონ­დ­მა „სოხუმმა“ კონ­ფ­ლიქ­ტამ­
არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია ფიქ­სირ­დე­ბო­და, დე არ­სე­ბუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის მიზ­
დღე­ის ­ ათ­ვის დო­ნო­რის­გან და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი ორ­გა­ ნით შე­ი­მუ­შა­ვა პრო­ექ­ტი, რო­მე­ლიც კონ­ფ­ლიქ­ტის
ნი­ზა­ცი­ე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა საგ­რ­ძ­ნობ­ლად შემ­ცირ­და მოგ­ვა­რე­ბა­ზე იყო მორ­გე­ბუ­ლი. პრო­ექ­ტი მიზ­ნად
[9, გვ.1]. თუმ­ცა, მათ შო­რის არ­სე­ბულ­მა ქალ­თა ისა­ხავ­და: ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტის მო­
ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა გარ­კ­ვე­უ­ლი რო­ლი ითა­მა­შეს ქარ­ საგ­ვა­რებ­ლად არ­სე­ბუ­ლი მიდ­გო­მე­ბის გა­აზ­რე­ბას
თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­რე­ბა­ში: და ახა­ლ ი სტრა­ტ ე­გ ი­ე ­ბ ის და­ს ახ­ვ ას. პრო­ე ქ­ტ ის
ლი­დე­რობს ქარ­თულ­-აფხა­ზურ და ქარ­თულ­-ო­ მთა­ვარ რე­კო­მენ­და­ცი­ას დრო­ე­ბი­თი შე­თან­ხ­მე­ბა­
სურ კონ­ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­ლი­რე­ბი­სათ­ვის გა­წე­უ­ლი ზე და­ზა­ვე­ბა წარ­მო­ად­გენ­და. ალა გა­მა­ხა­რი­ას ინი­
დახ­მა­რე­ბის მი­ხედ­ვით სხვა ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს ცი­ა­ტი­ვა იყო პარ­ლა­მენ­ტ­ში ქალ­თა რა­ო­დე­ნო­ბის
შო­რის გა­ე­როს ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცია (UN Women). გაზ­რ­დაც, რაც გა­მო­იწ­ვევ­და კონ­ფ­ლიქ­ტის დეს­ტა­
გა­ე­როს ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მი­ერ შე­მო­ღე­ბუ­ ბი­ლი­ზა­ცი­ას [14, გვ.2].
ლი რე­ზო­ლუ­ცი­ებ ­ ი ქა­ლე­ბის, მშვი­დო­ბი­სა და უსაფ­ კავ­კა­სი­ის ქალ­თა კვლე­ვი­თი და სა­კონ­სულ­ტა­
რ­თხო­ებ ­ ის შე­სა­ხებ არ ატა­რებს სა­ვალ­დე­ბუ­ლო ციო ქსე­ლი - ეს ქსე­ლი ემ­სა­ხუ­რე­ბა კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის
ხა­სი­ათს და არც იური­დი­ულ ძა­ლას ფლობს, მაგ­რამ მოგ­ვა­რე­ბას. მი­სი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლია ნი­ნო ცი­ხის­
ის აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლია კონ­ფ­ლიქ­ტ­ში და მის შემ­დ­გომ თა­ვი-­ხუ­ციშ­ვი­ლი, რო­მელ­მაც შე­ად­გი­ნა დო­კუ­მენ­ტი
პე­რი­ოდ­ში ქალ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის­კენ და მო­ლა­ „5 ნა­ბი­ჯი კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის მოგ­ვა­რე­ბის­კენ“. ამ დო­
პა­რა­კე­ბებ­ში მა­თი აქ­ტი­უ­რი ჩარ­თ­ვის­კენ [2, გვ.4]. კუ­მენ­ტ­ში გან­ხი­ლუ­ლია სა­ხელ­მ­წი­ფო სამ­შ­ვი­დო­ბო
გა­ე­როს ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცია დი­დი ბრი­ტა­ნე­ ფონ­დის შექ­მ­ნის აუცი­ლებ­ლო­ბა და სა­ხელ­მ­წი­ფო
თის მთავ­რო­ბის კონ­ფ­ლიქ­ტის, სტა­ბი­ლუ­რო­ბი­სა ბი­უ­ჯეტ­ში სპე­ცი­ა­ლუ­რი სახ­ს­რე­ბის ყო­ველ­წლ ­ ი­უ­
და უსაფ­რ­თხო­ე­ბის ფონ­დ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბის რად გა­მო­ყო­ფის სა­ჭი­რო­ე­ბა სამ­შ­ვი­დო­ბო პროგ­რა­
სა­ფუძ­ველ­ზე ცდი­ლობ­და ქალ­თა ეფექ­ტუ­რო­ბის მე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად.
გაზ­რ­დას მშვი­დო­ბი­სა და უსაფ­რ­თხო­ე­ბის დღის დევ­ნილ ქალ­თა ასო­ცი­ა­ცია „თანხმობა“ - იგი
წეს­რი­გის გან­ხორ­ცი­ელ ­ ე­ბა­ში [10, გვ.2]. რად­გან იცავს იძუ­ლე­ბით გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლი და კონ­ფლ ­ იქ­
კავ­კა­სი­უ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის მოგ­ვა­რე­ბა ძი­რი­თა­ ტის შე­დე­გად და­ზა­რა­ლე­ბულ პი­რე­ბის უფ­ლე­ბებს
დად მა­მა­კა­ცე­ბის­გა­ნაა მო­ნო­პო­ლი­ზე­ბუ­ლი, გა­ე­როს ში­და და სა­ერ­თა­შო­რი­სო არე­ნა­ზე. დევ­ნილ ქალ­თა
ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მიზ­ნე­ბის დღის წეს­რიგ­ში ასო­ცი­ა­ცია „თანხმობამ“ და გერ­მა­ნულ­მა არა­სამ­
იდ­გა ისე­თი ლი­დე­რი ქა­ლე­ბის გა­დამ­ზა­დე­ბა, რომ­ თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია „არბაითერ სა­მა­რი­ტერ
ლე­ბ იც მო­მ ა­ვ ალ­შ ი მო­ლ ა­პ ა­რ ა­კ ე­ბ ის პრო­ც ეს­შ ი ბუნ­დ­მა“ ერ­თობ­ლი­ვად შექ­მ­ნეს პრო­ექ­ტი „დევნილი
მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან როლს ითა­მა­შებ­დ­ნენ. და მას­პინ­ძე­ლი თე­მე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა“.

86 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
გა­ლ ის ქალ­თ ა კავ­შ ი­რ ი - წლე­ბ ის მან­ძ ილ­ზ ე რუ­სეთ­-­სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ომ­მა გა­მო­იწ­ვია სა­ქარ­თ­ვე­
მრა­ვა­ლი ად­გი­ლობ­რი­ვი მცხოვ­რე­ბი და­ა­საქ­მა და ლოს ტე­რი­ტო­რი­ულ ­ ი მთლი­ან ­ ო­ბის დარ­ღ­ვე­ვა, ამან
შე­სა­ბა­მი­სად, ბევრ ოჯახს გა­უჩ­ ი­ნა შე­მო­სავ­ლის გან­საზღ­ვ­რა ქვეყ­ნის და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის ხა­რის­ხი,
წყა­რო. თუმ­ცა, ბო­ლო წლებ­ში არა­სამ­თავ­რო­ბო გა­ხან­გ­რ­ძლ
­ ი­ვა ადა­მი­ა­ნე­ბის დევ­ნი­ლო­ბა­ში ყოფ­ნა,­
ორ­გ ა­ნ ი­ზ ა­ც ი­ე ბ­მ ა გავ­ლ ე­ნ ა და­კ არ­გ ეს, რაც მათ შექ­მ­ნა უსაფ­რ­თხო­ე­ბი­სა და ეკო­ნო­მი­კუ­რი პრობ­
მი­ერ მხო­ლოდ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ფუნ­ქ­ცი­ის რე­ ლე­მე­ბი. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, წლე­ბის მან­ძილ­ზე
ა­ლი­ზა­ცი­ა­ში გა­მო­ი­ხა­ტა (უცხო ენის, ხელ­საქ­მის, არა­ე რ­თ ი სა­ე რ­თ ა­შ ო­რ ი­ს ო და არა­ს ამ­თ ავ­რ ო­ბ ო
კომ­პი­უ­ტე­რის კურ­სე­ბი). ორ­გა­ნი­ზა­ცია ცდი­ლობ­და კონ­ფ­ლიქ­ტის და­რე­გუ­
სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ორ­გა­ნი­ზა­ცია „ქალები პო­ ლი­რე­ბის ხელ­შეწყო­ბას და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის სო­ცი­ა­
ლი­ტი­კა­ში“ შე­იქ­მ­ნა აფხა­ზეთ­ში. მა­თი საქ­მი­ა­ნო­ბა ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ობ ­ ის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­
მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად ცდი­ლობ­და ქა­ლე­ბის პო­ლი­ ბას. თუმ­ცა, მა­თი ქმე­დე­ბა არ იყო სრულ­ყო­ფი­ლად
ტი­კა­ში ჩარ­თ­ვის გა­აქ­ტი­ურ ­ ე­ბას, რაც მა­თი აზ­რით დამ­ყა­რე­ბუ­ლი დე­მოკ­რა­ტი­ულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებ­სა
გარ­კ ვ­ ე­უ ლ­წ ი­ლ ად ხელს შე­უ წყობ­დ ა აფხა­ზ უ­რ ი და ტო­ლე­რან­ტულ ცნო­ბი­ე­რე­ბა­ზე. მი­უ­ხე­და­ვად
პო­ლი­ტი­კის და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბას. იმი­სა, რომ ქალ­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს კონ­ფ­ლიქ­ტის
მოგ­ვა­რე­ბის გან­სხ ­ ­ვა­ვე­ბუ­ლი ხედ­ვა გა­აჩ­ნი­ათ, მა­თი
დასკვნა მცდე­ლო­ბა ძი­რი­თა­დად, იდე­ე­ბის და პრო­ექ­ტე­ბის

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

საბ­ჭ ო­თ ა კავ­შ ი­რ ის დაშ­ლ ის შემ­დ ეგ, კავ­კ ა­ დო­ნე­ზე რჩე­ბა და მხო­ლოდ მი­ნი­მა­ლურ სო­ცი­ა­
სი­ა­ში გა­აქ­ტი­ურ­და ეთ­ნი­კუ­რი და პო­ლი­ტი­კუ­რი ლურ დახ­მა­რე­ბებ­სა და ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მებ­ში
და­პი­რის­პი­რე­ბის კე­რე­ბი. მათ რიცხვს გა­ნე­კუთ­ვ­ ჩარ­თ­ვა­ზე ფო­კუ­სირ­დე­ბა. თუმ­ცა, ქალ­თა ორ­გა­
ნე­ბა ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტი, რო­მე­ლიც ნი­ზა­ცი­ე­ბი აქ­ცენ­ტი­რე­ბულ­ნი არი­ან ქალ­თა გა­და­
დღემ­დე მო­უგ­ვა­რე­ბელ და „გაყინულ“ და­პი­რის­პი­ სამ­ზა­დე­ბელ ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ზე, რაც სა­მო­მავ­ლოდ
რე­ბად მო­ი­აზ­რე­ბა. სა­ქარ­თვ­ ე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ემო­ცი­უ­რი ფო­ნის გარ­და­სახ­ვას და მშვი­დო­ბი­ა­ნი
გან­ვი­თა­რე­ბულ­მა კონ­ფ­ლიქ­ტებ­მა და 2008 წლის ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის გა­ნახ­ლე­ბას გვპირ­დე­ბა.

ლიტერატურა:
1. არ­ტი რ., ჯერ­ვი­სი რ., სა­ერ­თა­შო­რი­სო პო­ლი­ტი­კა, ილი­ას სა­ხელ­მ­წი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის გა­მომ­ცემ­
ლო­ბა, თბ., 2011, გვ.448
2. ბას­ტი­კი მ., ტო­რე­სი დ., სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო ქა­ლე­ბის, მშვი­დო­ბი­სა და უსაფ­რ­თხო­ებ ­ ის შე­სა­ხებ რე­
ზო­ლუ­ცი­ე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა უსაფ­რ­თხო­ე­ბის სექ­ტო­რის რე­ფორ­მის პრო­ცეს­ში, Geneva centre for the
democratic control of armed forces, თბ., 2010, გვ.4
3. იზო­რია ლ., აფხა­ზუ­რი სე­პა­რა­ტის­ტუ­ლი მოძ­რა­ო­ბა (1945-1993წწ.), თბ., 2015, გვ.10
4. კიკ­ნ ა­ძ ე თ., ეთ­ნ ო­პ ო­ლ ი­ტ ი­კ უ­რ ი კონ­ფ ­ლ იქ­ტ ე­ბ ი და მა­თ ი გა­დ აჭ­რ ის პერ­ს ­პ ექ­ტ ი­ვ ე­ბ ი, ჟურ.
“პოლიტოლოგოსი”, თბ., 2019, გვ. 17.
5. მა­ლაშ­ხია შ., კონ­ფ­ლიქ­ტე­ბის ანა­ტო­მი­ა, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა სტამ­ბა “ფორმა”, თბ., 2011, გვ.138
6. სა­ხალ­ხო სამ­შ­ვი­დო­ბო პრო­ცე­სის პერ­ს­პექ­ტი­ვე­ბი: ქარ­თულ­-აფხა­ზუ­რი კონ­ფ­ლიქ­ტი, safeworld, თბ., 2012, გვ.2
7. სურ­გუ­ლა­ძე ბ., სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი მთლი­ა­ნო­ბის აღ­დ­გე­ნის სა­კითხი 2008, 2012-2016
წლე­ბის პარ­ტი­ა­თა პროგ­რა­მებ­ში, უნი­ვერ­სი­ტე­ტის აკ­ლია ტექ­ს­ტი, წე­ლი, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა, გვერ­დი
8. ხუნ­და­ძე ც., ქარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი კულ­ტუ­რის ძი­რი­თა­დი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი, უნი­ვერ­სი­ტე­ტის გა­
მომ­ცემ­ლო­ბა, თბ., 2016, გვ.142
9. http://abkhazia.gov.ge/uploads/analytic/15543620961220308777.pdf - უკა­ნას­კ­ნე­ლად გა­და­მოწ­მ­და
- 06.30.2020
10. https://georgia.unwomen.org/ka/digital-library/publications/2020/12/women-peace-and-security -
უკა­ნას­კნ ­ ე­ლად გა­და­მოწ­მ­და - 05.10.2020
11. Lapidus, Gail. Women in Soviet Society Equality, Development, and Social Change. University of California
Press, Berkeley, 1978, p.28
12. Lee, Stephen. Stalin and the Soviet Union. Routledge, London, 1999, p.67.
13. Findings of Sociological Surveys, Prospects of Conflict Resolution in the South Caucasus, Friedrich Ebert
Foundation, Tbilisi, 2002, p.5
14. Гамахария А., “Грузия: Выборы без женского выбора,” Тб. , 2012. стр.2. http://www.equalpowerlast-
ingpeace.org/ru/gruziya-vyiboryi-bez-zhenskogo-vyibora/ - უკა­ნას­კნ ­ ე­ლად გა­და­მოწმ - 25.09.2020
15. Кварчелия Л., «Женевский процесс и роль женщин в политике,» Тбю, 2016. стр.3. http://abkhazin-
form.com/tochka-zreniya/item/2698-zhenevskij-protsess-i-rol-zhenshchin-v-politike - უკა­ნას­კ­ნე­ლად გა­და­
მოწ­მ­და - 29.03.2019.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 87

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

FINANCIAL RATIOS AND KEY PERFORMANCE

INDICATORS FOR HOTEL OPERATIONS

Salome Akhvlediani
Master of Business Administration
E-mail: [email protected]
Tel: 571 10 06 00
ABSTRACT
The tourism industry is one of the fastest growing industries in the world. The increase in tourist flow, in turn,
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

has increased the demand for accommodation facilities, in particular hotels. In the face of increasing competition,
it has become necessary to develop certain standards and management methods, both internationally and locally.
The article discusses the role of tourism, in particular, the hotel industry in the Georgian economy, the im-
portance of calculating and analyzing key performance indicators (KPIs) of key indicators of business process
efficiency and effectiveness.
It should be noted that the management and financial accounting of the hotel is essentially different from
other areas, so it is unacceptable to mechanically transfer the management model, financial indicators and ratios
from other areas to the hotel sector.
It is necessary to monitor progress, in accordance with the existing strategy, and to introduce key performance
indicators (KPIs) to measure the results of operations, which measure the financial and operational results
achieved by the hotel.
Keywords: Key Performance Indicators for Hotel, Financial Ratios, Key Hotel Ratios.

სასტუმროს საქმიანობის შესაფასებელი ფინანსური კოეფიციენტები

და შესრულების ძირითადი მაჩვენებლები (KPI1)
სალომე ახვლედიანი
ბიზნესის ადმინისტრირების მაგისტრი
ელ-ფოსტა: [email protected]
ტელ: 571100600
აბსტრაქტი
ტურიზმის ინდუსტრია მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მზარდი ინდუსტრიაა. ტურისტული ნაკადის
ზრდამ, თავის მხრივ, მოთხოვნა გაზარდა განთავსების ობიექტებზე, კერძოდ, სასტუმროებზე. მზარდი
კონკურენციის პირობებში, აუცილებელი გახდა გარკვეული სტანდარტებისა და მართვის მეთოდების
შემუშავება, როგორც საერთაშორისო, ასევე ადგილობრივ დონეზე.
სტატიაში განხილულია ტურიზმის, კერძოდ, სასტუმრო ინდუსტრიის როლი საქართველოს ეკონომიკაში,
ბიზნეს-პროცესების ეფექტურობისა და ეფექტიანობის ძირითადი ინდიკატორების შესრულების ძირითადი
მაჩვენებლების (KPI) გაანგარიშებისა და ანალიზის მნიშვნელობა.
აღსანიშნავია, რომ სასტუმროს მმართველობითი და ფინანსური აღრიცხვა არსებითად განსხვავებულია
სხვა სფეროებისგან, ამიტომ მიუღებელია სასტუმრო სფეროში სხვა სფეროებიდან მენეჯმენტის მოდელის,
ფინანსური მაჩვენებლებისა და კოეფიციენტების მექანიკური გადმოტანა.
აუცილებელია პროგრესზე დაკვირვება, არსებული სტრატეგიის შესაბამისად და საქმიანობის
შედეგების შესაფასებელი შესრულების ძირითადი მაჩვენებლების (KPI) შემოღება, რომლითაც იზომება
სასტუმროს საქმიანობით მიღწეული ფინანსური და საოპერაციო შედეგები.
საკვანძო სიტყვები: შესრულების ძირითადი მაჩვენებლები, სასტუმროს ძირითადი მაჩვენებლები,
ფინანსური კოეფიციენტები.

1 Key Performance Indicators - შესრულების ძირითადი მაჩვენებლები

88 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
შესავალი ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ის 2019 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბით, და­ახ­
ტუ­რიზმს წამ­ყ­ვა­ნი რო­ლი ეკის­რე­ბა სა­ხელ­მ­ ლო­ებ­ ით, 71% სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სერ­ვი­სის ექ­ს­პორ­ტის
წი­ფო ბი­უ­ჯე­ტის შევ­სე­ბა­ში, მთლი­ა­ნი ში­და პრო­ შე­მო­სავ­ლე­ბი­დან ტუ­რიზ­მ­ზე მო­დის (აქტივების
დუქ­ტი­სა და და­მა­ტე­ბი­თი სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის მხა­რეს სა­გა­დამ­ხ­დე­ლო ბა­ლან­სი აღ­წერს სა­ქარ­თ­ვე­
შექ­მ­ნა­ში. Covid-19-ით გა­მოწ­ვე­ულ პან­დე­მი­ამ­დე ლოს შე­მო­სა­ვალს უცხო­უ­რი ვი­ზი­ტო­რე­ბის მოგ­ზა­
პე­რი­ოდ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სა და ტუ­რიზ­მის ინ­დუს­ უ­რო­ბი­დან სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ხო­ლო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის
ტ­რია ერ­თ­-ერ­თი მსხვი­ლი და სწრა­ფად მზარ­დი მხა­რეს აჩ­ვე­ნებს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რე­ზი­დენ­ტე­ბის
ინ­დუს­ტ­რია იყო მთე­ლი მსოფ­ლი­ოს მას­შ­ტა­ბით, და­ნა­ხარ­ჯებს საზღ­ვარ­გა­რეთ ყოფ­ნის დროს). სა­ერ­
თუმ­ცა პან­დე­მი­ამ მსოფ­ლიო ტუ­რიზ­მი დი­დი კრი­ თა­შო­რი­სო მოგ­ზა­უ­რო­ბი­დან შე­მო­სავ­ლე­ბი მზარ­დი
ზი­სის წი­ნა­შე და­ა­ყე­ნა. ტენ­დე­ცი­ით გა­მო­ირ­ჩე­ო­და, შე­დე­გად, 2019 წელს
მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სა და ტუ­რიზ­მის მსოფ­ლიო საბ­ მის­მა მო­ცუ­ლო­ბამ 3.3 მლრდ აშშ დო­ლარს გა­და­ა­
ჭოს (WTTC) მო­ნა­ცე­მე­ბით, 2019 წელს ამ დარ­გის ჭარ­ბა, მშპ-ში წილ­მა კი 8.1%-ს მი­აღ­წი­ა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი
მთლი­ა ნ­მ ა კონ­ტ ­რ ი­ბ უ­ც ი­ა მ მსოფ­ლ ი­ო ს მშპ-ში მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის მიღ­წე­ვა ტუ­რიზ­მის სფე­რო­ში და­მა­
8.9 ტრი­ლი­ონ ­ ი აშშ დო­ლა­რი შე­ად­გი­ნა და ხე­ლი ტე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის 511 მი­ლი­ო­ნი ლა­რით ზრდის
შე­უ წყო 330 მი­ლ ი­ო ­ნ ი სა­მ უ­შ აო ად­გ ი­ლ ის შექ­მ ­ შე­დე­გად გახ­და შე­საძ­ლე­ბე­ლი. [8]

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ნას. აღ­ნ იშ­ნ უ­ლ ი სექ­ტ ო­რ ის მთლი­ა ­ნ ი წვლი­ლ ი
(პირდაპირი და გვერ­დი­თი ეფექ­ტე­ბი) მსოფ­ლიო
ძირითადი ტექსტი
ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში შემ­დე­გი­ა: მსოფ­ლი­
მზარ­დი სა­ერ­თა­შო­რი­სო ტუ­რის­ტუ­ლი ნა­კა­დი
ოს მშპ-ს 10.3%, ერ­თი ად­გი­ლი ყო­ვე­ლი 10 სა­მუ­
შაო ად­გი­ლი­დან, 4.3% მთლი­ან გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბულ ზრდის მოთხოვ­ნას სას­ტუმ­როს მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე
ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­სა და 6.8% მსოფ­ლი­ოს მთლი­ან ექ­ და შე­სა­ბა­მი­სად, სტი­მუ­ლირ­დე­ბა ინ­ვეს­ტი­რე­ბა ამ
ს­პორ­ტ­ში. [17] სფე­რო­ში. 2019 წელს ტუ­რიზ­მის სექ­ტორ­ში და­მა­
მსოფ­ლიო ტუ­რის­ტულ ბა­ზარ­ზე სა­ქარ­თ­ვე­ლო ტე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ძი­რი­თა­დად შე­იქ­მ­ნა გან­თავ­
სა­კუ­თა­რი ნი­შის და­ჭე­რას ცდი­ლობს. სა­ერ­თა­შო­რი­ სე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ში (იხ. ცხრი­ლი 1).
სო და ში­და ტუ­რიზ­მი დიდ როლს ას­რუ­ლებს ქვეყ­ნის სას­ტუმ­რო ინ­დუს­ტ­რი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის სა­კითხებს
ეკო­ნო­მი­კა­ში. უცხო­ე­ლი ვი­ზი­ტო­რე­ბის და­ნა­ხარ­ იკ­ვლ
­ ევს სხვა­დას­ხ­ვა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი,
ჯებს ქვე­ყა­ნა­ში დი­დი გავ­ლე­ნა აქვს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რო­გო­რე­ბი­ცა­ა: გა­ე­როს მსოფ­ლიო ტუ­რიზ­მის ორ­გა­
სა­გა­დამ­ხ­დე­ლო ბა­ლან­ს­ზე. ტუ­რიზ­მის ეროვ­ნუ­ლი ნი­ზა­ცია (UNWTO), მსოფ­ლიო ტუ­რიზ­მი­სა და მოგ­ზა­

ცხრილი 1. ტურიზმის ეკონომიკური მაჩვენებლები 2015-2019 წწ

ტურიზმის წილი მშპ-ში (მლნ ლარი) 2015 2016 2017 2018 2019
სულ 1,956 1,968 2,597 3,016 3,630
მათ შორის: ↓ ↓ ↓ ↓ ↓
სახმელეთო ტრანსპორტი და
ტრანსპორტირება მილსადენებით; წყლის 823 798 977 987 1,099
ტრანსპორტი
საჰაერო ტრანსპორტი 36 33 74 109 154
განთავსება 606 594 861 1,185 1,560
საკვებით და სასმელებით მომსახურება 417 460 576 615 664
ტურისტული სააგენტოები, ტურ-
ოპერატორები და სხვა დაჯავშნის
74 82 110 120 154
მომსახურება და მათთან დაკავშირებული
საქმიანობები
საქართველოს მშპ საბაზისო ფასებში 30,197 31,556 35,348 38,779 43,138
ტურიზმის წილი მშპ-ში 6.5% 6.2% 7.3% 7.8% 8.4%
წყარო: საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული ეკონომიკური
მაჩვენებლები (ტურიზმის წილი მშპ-ში) [8]

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 89

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
უ­რო­ბა­თა საბ­ჭო (WTTC). ისი­ნი აქ­ვეყ­ნე­ბენ სხვა­დას­ხვ ­ა ბის სა­შუ­ა­ლო ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბას;
სა­ხის ანა­ლი­ტი­კურ ნაშ­რო­მებს სას­ტუმ­რო ინ­დუს­ტ­რი­ GOPPAR წარ­მო­ად­გენს სა­შუ­ა­ლო სა­ოპ ­ ე­რა­ციო
ის თა­ნა­მედ­რო­ვე მდგო­მა­რე­ო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. მო­გე­ბას თი­თო­ე­ულ ნო­მერ­ზე;
სას­ტუმ­რო­თა წარ­მა­ტე­ბუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა გა­ნი­საზღ­ვ­ Occupancy Rate დატ­ვირ­თუ­ლო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­
რე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბით. ერ­თ-­ ერ­თი მნიშ­ვ­ ლი­ა, რო­მე­ლიც ასა­ხავს და­კა­ვე­ბუ­ლი ნომ­რე­ბის
ნე­ლო­ვა­ნი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია სას­ტუმ­რო­თა დატ­ვირ­თ­ვის წილს ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მი ნომ­რე­ბის ერ­თობ­ლი­ო­ბა­ში;
კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტი, რო­მელ­მაც 2019 წელს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ADR საშუალო დღიური ფასია, რომელიც შე­საძ­
სას­ტუმ­რო­ე­ბის­თ­ვის 56.7% შე­ად­გი­ნა. [8] ლე­ბე­ლია გა­ნი­საზღ­ვ­როს რო­გორც ად­გი­ლობ­რივ,
დღეს სას­ტუმ­რო ინ­დუს­ტ­რი­ის­თ­ვის აქ­ტუ­ა­ლუ­ ისე უცხო­ურ ვა­ლუ­ტა­ში.
რია მარ­თ­ვის ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბის ამაღ­ლე­ბის სა­კითხე­ბი, ბიზ­ნე­სის მე­სა­კუთ­რე­ე­ბი ხში­რად მეტ ყუ­რადღე­
ამის­თ­ვის აუცი­ლე­ბე­ლია გარ­კ­ვე­უ­ლი პა­რა­მეტ­რე­ ბას უთ­მო­ბენ ბიზ­ნე­სის ოპე­რა­ცი­ებს, ამი­ტომ თვალ­
ბი­სა და სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო პრინ­ცი­პე­ბის არ­სე­ბო­ბა. თა­ხედ­ვი­დან ეპა­რე­ბათ უკ­ვე არ­სე­ბუ­ლი ბიზ­ნეს­-
კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი არის ის ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი, რო­მე­ლიც -­პ­რო­ცე­სე­ბის ეფექ­ტუ­რო­ბი­სა და ეფექ­ტი­ან ­ ო­ბის
საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გე­ბის ანა­ლიზ­ში ეხ­მა­რე­ბა მე­ნეჯ­ ძი­რი­თა­დი ინ­დი­კა­ტო­რე­ბის KPI გა­ან­გა­რი­შე­ბი­სა და
მენტს. სას­ტუმ­რო ბიზ­ნე­სის წარ­მა­ტე­ბა­ზე მეტყ­ვე­ ანა­ლი­ზის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა.
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ლებს სას­ტუმ­როს ინ­დი­კა­ტო­რე­ბის (Occupancy Rate KPI შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნას მთე­ლი კომ­
- დატ­ვირ­თუ­ლო­ბის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტი, Average Daily პა­ნი­ის, მი­სი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი გან­ყო­ფი­ლე­ბე­ბი­სა
Rate (ADR) - სა­შუ­ა­ლო დღი­უ­რი ფა­სი, Revenue Per და კონ­კ­რე­ტუ­ლი თა­ნამ­შ­რომ­ლე­ბის მუ­შა­ო­ბის შე­
Available Room (RevPar) - შე­მო­სა­ვა­ლი ერთ ოთახ­ზე, სა­ფა­სებ­ლად. [4] KPI სის­ტე­მის გა­მო­ყე­ნე­ბით შე­საძ­
Length of Stay (LOS) - ნო­მერ­ში გან­თავ­სე­ბის სა­შუ­ა­ლო ლე­ბე­ლია არა მხო­ლოდ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბის
ხან­გრ­ ­ძ­ლი­ვო­ბა, Gross Operating Profit Per Available ეფექ­ტუ­რო­ბის შე­მოწ­მე­ბა და შე­ფა­სე­ბა, არა­მედ
Room (GOPPAR) - სა­ო­პე­რა­ციო მო­გე­ბა თი­თო­ეუ ­ ლ ეფექ­ტუ­რი მარ­თ­ვის სის­ტე­მე­ბის შექ­მ­ნა.
ხელ­მი­საწ­ვ­დომ ნო­მერ­ზე) მა­ღა­ლი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი. ეკო­ნ ო­მ ის­ტ ე­ბ ის ნა­წ ი­ლ ი სა­ფ ი­ნ ან­ს ო­- ე­კ ო­ნ ო­
აღ­ნიშ­ნუ­ლი ინ­დი­კა­ტო­რე­ბი ით­ვლ ­ ე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა მი­კ ურ მაჩ­ვ ე­ნ ე­ბ ელ­თ ა სის­ტ ე­მ ას ხუთ ჯგუ­ფ ად
რა­ო­დე­ნობ­რივ მაჩ­ვე­ნებ­ლებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბით. [16] ჰყოფს (საბრემენიემი, სთი­ვენ ბრე­ჯი და სხვ). [2]
RevPar არის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი თი­თო­ე­ულ ­ ი ეყ­რდ ­ ­ნო­ბა მო­გე­ბა-­ზა­რალს, ბა­ლან­ს­სა
მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი. ის წარ­მო­ად­გენს ინ­დი­კა­ტორს, რო­მე­ და ფუ­ლა­დი ნა­კა­დე­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბას. სხვა­დასხ­ვა
ლიც გან­საზღ­ვ­რავს, რამ­დე­ნად შე­უძ­ლია სას­ტუმ­ სას­ტუმ­რო­ში სხვა­დას­ხ­ვა ტი­პის კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბა
როს მე­ნეჯ­მენტს გა­ზარ­დოს ფა­სის სა­შუ­ა­ლო გა­ნაკ­ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა, სტა­ტი­ა­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლი კლა­სი­
ვე­თი და მი­აღ­წი­ოს დატ­ვირ­თ­ვის მა­ღალ მო­ცუ­ლო­ბას ფი­კა­ცია ეყ­რ­დ­ნო­ბა რო­გორც ზო­გად სა­ფი­ნან­სო­-
შე­მო­სავ­ლის მაქ­სი­მი­ზა­ცი­ის მიზ­ნით; [4, გვ.18] -ე­კო­ნო­მი­კურ მაჩ­ვე­ნებ­ლებს, ასე­ვე სას­ტუმ­როს
LOS აჩ­ვე­ნებს სტუმ­რის სას­ტუმ­რო­ში და­ყოვ­ნე­ ინ­დუს­ტ­რი­ა­ში არ­სე­ბულ მაჩ­ვე­ნებ­ლებს (ჰეილსისა
1. ლიკ­ვი­დუ­რო­ბის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი ყვე­ლა­ზე ფუნ­და­მენ­ტუ­რი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის კო­ეფ ­ ი­ცი­ენ­ტე­ბის ჯგუ­
ფი­ა, ვი­ნა­ი­დან ისი­ნი ზო­მა­ვენ კომ­პა­ნი­ის უნარს დარ­ჩეს ბიზ­ნეს­ში;
ლიკვიდურობის კოეფიციენტები
გამოთვლა
(Liquidity Ratios)
ფულადი საშუალებები/მიმდინარე
აბსოლუტური ლიკვიდურობის კოეფიციენტი
ვალდებულებები
სწრაფი ლიკვიდურობის კოეფიციენტი (ფულადი საშუალებები+მოკლევადიანი
(Quick Ratio) მოთხოვნები)/მიმდინარე ვალდებულებები
მიმდინარე ლიკვიდურობის კოეფიციენტი მიმდინარე აქტივები/მიმდინარე
(Current Ratio) ვალდებულებები
(ფული+ფასიანი ქაღალდები+დებიტორული
ფულადი უსაფრთხოების ინტერვალი
დავალიანება)/საშუალო დღიური ხარჯი
(საოპერაცო საქმიანობიდან მიღებული ფული-
პროცენტის დაფარვის კოეფიციენტი
მოგების გადასახადი)/საპროცენტო ხარჯი
საკუთარი საბრუნავი სახსრების მანევრირების ფულადი საშუალებები/საკუთარი საბრუნავი
კოეფიციენტი სახსრები
წყა­რო: [2, გვ.49]

90 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
და სტურ­მა­ნის ნაშ­რო­მე­ბი). [3, 7]
2. საქ­მი­ა­ნი აქ­ტი­უ­რო­ბის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი (Activity ratios) წარ­მო­ად­გე­ნენ მე­ნეჯ­მენ­ტის მარ­თ­ვის ხა­
რის­ხის ძლი­ერ ინ­დი­კა­ტო­რებს. ისი­ნი აჩ­ვე­ნე­ბენ, რამ­დე­ნად კარ­გად იყე­ნებს მე­ნეჯ­მენ­ტი კომ­პა­ნი­ის
რე­სურ­სებს;

საქმიანი აქტიურობის კოეფიციენტები

გამოთვლა
(Activity Ratios)

დატვირთულობა % დაკავებული ოთახები/ოთახების ჯამი

დატვირთულობა ხელმისაწვდომ ოთახებზე % დაკავებული ოთახები/ხელმისაწვდომი ოთახები
სტუმრის საშუალო რაოდენობა ერთ ოთახზე სტუმრების რაოდენობა/დაკავებული ოთახები

შეწყვეტილი კონტრაქტის რაოდენობა/

დასაქმებულთა ბრუნვა სრულ განაკვეთზე დასაქმებულთა საშუალო
რაოდენობა
რესტორნის სტუმრების დღიური რაოდენობა/

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

რესტორნის ადგილების დღიური ბრუნვა
ადგილების რაოდენობა
საკვების თვითღირებულება/საკვები მარაგის
საკვები მარაგის ბრუნვის რიცხვი
საშუალო ნაშთი
ამონაგები რეალიზაციიდან/საშუალო
დებიტორული დავალიანების ბრუნვის რიცხვი
დებიტორული დავალიანება
შესყიდვები/მოწოდებიდან ვალდებულებების
კრედიტორული დავალიანების ბრუნვის რიცხვი
საშუალო ნაშთი
წყა­რო: [4, გვ.162], [7, გვ.279]

3. მომ­გე­ბი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი (Profitability ratios) ახა­სი­ა­თე­ბენ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი რე­

სურ­სე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის დო­ნეს;

მომგებიანობის შეფასების კოეფიციენტები

გამოთვლა
(Profitability Ratios)
მოგება რეალიზაციიდან/ამონაგები
საოპერაციო მოგების ნორმა (მარჟა) %
რეალიზაციიდან
მოგება დაბეგვრამდე/ამონაგები
რენტაბელობა (მომგებიანობა) %
რეალიზაციიდან
მოგება რეალიზაციიდან/რეალიზაციის სრული
ფასნამატი %
თვითღირებულება
მოგება საპროცენტო, საგადასახადო, ცვეთისა
EBITDA
და ამორტიზაციის ხარჯამდე
მოგება პროცენტისა და გადასახადის
EBIT
გადახდამდე
მოგება ერთ დასაქმებულზე მოგება დაბეგვრამდე/დასაქმებულთა რიცხვი
საკუთარი კაპიტალის გამოსყიდვის პერიოდი საკუთარი კაპიტალი/მოგება დაბეგვრის შემდეგ

მოგება პროცენტისა და გადასახადის

კაპიტალის უკუგება (ROCE) % გადახდამდე (EBIT)/(საკუთარი
კაპიტალი+გრძელვადიანი ვალდებულებები)

საკუთარი კაპიტალის მომგებიანობა (ROE) % მოგება დაბეგვრის შემდეგ/საკუთარი კაპიტალი

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 91

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)

აქტივების მომგებიანობა (ROA) მოგება დაბეგვრამდე/აქტივების ჯამი

წლიური მოგება/გამოყენებული კაპიტალი
უკუგება ინვესტიციაზე (ROI) (გამოყენებული კაპიტალი=ძირითადი
საშუალებები+მარაგები)
(წმინდა მოგება-პრივილიგირებული აქციების
შემოსავალი ერთ აქციაზე
დივიდენდი)/ჩვეულებრივი აქციების რიცხვი
შემოსავალი ერთ აქციაზე/
აქციის მომგებიანობის კოეფიციენტი %
ერთი აქციის საბაზრო ფასი
წყა­რო: [2, გვ.51-53], [4, გვ. 163]
4. გა­დახ­დი­სუ­ნა­რი­ა­ნო­ბის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი (Solvency Ratios) – ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის და პრო­ცენ­ტე­ბის
და­ფარ­ვის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი;

გადახდისუნარიანობის კოეფიციენტები (Sol-

გამოთვლა
vency Ratios)
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

საკუთარი კაპიტალით ვალდებულების მთლიანი ვალდებულებები/

დაფარვის კოეფიციენტი (Debt to Equity Ratio) მთლიანი საკუთარი კაპიტალი

პროცენტის დაფარვის კოეფიციენტი საოპერაციო მოგება/საპროცენტო ხარჯი

დივიდენდის დაფარვის კოეფიციენტი % წმინდა მოგება/დივიდენდი
გადახდისუნარიანობის კოეფიციენტი მთლიანი აქტივები/მთლიანი ვალდებულებები
წყა­რო: [2, გვ.50-51]
5. სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გე­ბის შე­სა­ფა­სე­ბე­ლი კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბი.

საოპერაციო საქმიანობის შედეგების შესაფასებელი

გამოთვლა
კოეფიციენტები (Operating Ratios)
ოთახში განთავსების საშუალო დღიური განაკვეთი ოთახების ჯამური შემოსავალი/
(ADR) გაყიდული ოთახების ჯამი
შემოსავალი ერთ ოთახზე ოთახების ჯამური შემოსავალი/
(RevPar – Revenue per Available Room) ხელმისაწვდომი ოთახების რაოდენობა
ოთახების ჯამური შემოსავალი/
ოთახის შემოსავალი ერთ სტუმარზე (REVPAC)
სტუმრების რაოდენობა
საკვების რეალიზაციიდან მიღებული
საკვების საშუალო ჩეკი
ჯამური შემოსავალი/მომხმარებლის ჯამი
საკვების რეალიზაციიდან მიღებული
საკვების რეალიზაციიდან მიღებული მოგების
მოგება/საკვების რეალიზაციიდან
მაჩვენებელი (Food Profit %)
მიღებული შემოსავალი
სასმელის რეალიზაციიდან მიღებული
სასმელის რეალიზაციიდან მიღებული მოგების
მოგება/სასმელის რეალიზაციიდან
მაჩვენებელი (Beverage Profit %)
მიღებული შემოსავალი
რეალიზებული საკვების თვითღირებულება/
საკვების თვითღირებულების მაჩვენებელი
საკვების რეალიზაციიდან მიღებული
(Food Cost %)
შემოსავალი
რეალიზებული სასმელის
სასმელის თვითღირებულების მაჩვენებელი
თვითღირებულება/სასმელის
(Beverage Cost %)
რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავალი
დეპარტამენტის სახელფასო ხარჯი/
დეპარტამენტის სახელფასო ხარჯის მაჩვენებელი %
დეპარტამენტის შემოსავალი
წყა­რო: [3, გვ.123], [4, გვ. 163], [16]

92 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae
კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბის ანა­ლი­ზი ეხ­მა­რე­ბა მე­ნეჯ­ მთლი­ა­ნად და ყვე­ლა მი­სი შე­მად­გენ­ლე­ბის სრულ­
მენტს, მი­ი­ღოს სწო­რი, დრო­უ­ლი და მომ­გე­ბი­ა­ნი ყო­ფა; სას­ტუმ­რო სა­წარ­მოს მი­ერ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­
გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბი, მო­ამ­ზა­დოს რე­ა­ლურ მაჩ­ვე­ ლი სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის დი­ვერ­სი­ფი­კა­ცი­
ნებ­ლებ­ზე დაყ­რ­დ­ნო­ბი­ლი ბი­უ­ჯე­ტი, გან­საზღ­ვ­როს ის დო­ნის ამაღ­ლე­ბა, ინო­ვა­ცი­ე­ბი­სა და სა­კუ­თარ
რენ­ტა­ბე­ლო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი. გა­მოც­დი­ლე­ბა­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი სტან­დარ­ტე­ბის
KPI სის­ტე­მის გა­მო­ყე­ნე­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია არა მუდ­მი­ვი და­ნერ­გ­ვა.
მხო­ლოდ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბის ეფექ­ტუ­რო­
ბის შე­მოწ­მე­ბა და შე­ფა­სე­ბა, არა­მედ ეფექ­ტუ­რი დასკვნა
მარ­თ­ვის სის­ტე­მე­ბის შექ­მ­ნა. ამას­თა­ნა­ვე, და­გეგ­ ყო­ვე­ლი­ვე ზე­მოთხ­სე­ნე­ბუ­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე,
მ­ვის პრო­ცე­სის გა­დამ­წყ­ვეტ ელე­მენტს წარ­მო­ად­ შე­იძ­ლე­ბა და­ვას­კ­ვ­ნათ რომ ტუ­რიზ­მი, რო­გორც
გენს ეფექ­ტუ­რო­ბის ძი­რი­თა­დი ინ­დი­კა­ტო­რე­ბის მე­ნ ეჯ­მ ენ­ტ ის ობი­ე ქ­ტ ი, ფრი­ა დ სპე­ც ი­ფ ი­კ უ­რ ია
შექ­მნ
­ ა, რა­თა მოხ­დეს სა­წარ­მოს შიგ­ნით გან­ხორ­ცი­ და ტუ­რის­ტუ­ლი ბიზ­ნე­სის, კერ­ძოდ, სას­ტუმ­რო
ე­ლე­ბუ­ლი ქმე­დე­ბე­ბის შე­ჯა­მე­ბა და ამ ქმე­დე­ბე­ბის ბიზ­ნე­სის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა და რენ­ტა­ბე­ლო­ბა ბევ­რად
შე­დე­გე­ბის გა­ზომ­ვა/­შე­ფა­სე­ბა. KPI გა­მო­იყ­ ე­ნე­ბა არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი სას­ტუმ­როს მე­ნეჯ­მენ­ტზ ­ ე.
სტრა­ტე­გი­უ­ლი მიზ­ნე­ბის­თ­ვის, ასე­ვე სხვა წლი­უ­რი ერ­თი შე­ხედ­ვით ჩანს, რომ სას­ტუმ­როს მე­ნეჯ­მენ­

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

გეგ­მე­ბის­თ­ვის. [16] ზო­გი­ერ­თი KPI შე­იძ­ლე­ბა იყოს ტი, ისე­ვე, რო­გორც ნე­ბის­მი­ე­რი სფე­როს სა­წარ­
ფაქ­ტი­უ­რი ბი­უ­ჯეტ­თან შე­და­რე­ბით, სხვე­ბი შე­იძ­ მოს მე­ნეჯ­მენ­ტი, ემ­ყა­რე­ბა ერ­თ­სა და იმა­ვე ბა­ზას,
ლე­ბა იყოს სა­წარ­მოს სა­კუ­თა­რი სტან­დარ­ტე­ბი. KPI თუმ­ც ა მი­უ ­ღ ე­ბ ე­ლ ია სას­ტ უმ­რ ო სფე­რ ო­შ ი სხვა
შე­იძ­ლე­ბა გა­მომ­დი­ნა­რე­ობ­დეს გა­რე წყა­რო­ე­ბი­და­ სფე­რო­ე­ბი­დან მე­ნეჯ­მენ­ტის მო­დე­ლის, ფი­ნან­სუ­რი
ნაც, რო­გო­რი­ცა­ა, სპე­ცი­ა­ლი­ზი­რე­ბუ­ლი კვლე­ვი­თი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­სა და კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტე­ბის მე­ქა­ნი­კუ­რი
ჯგუ­ფე­ბის მი­ერ ან სა­წარ­მო­თა მხარ­დამ­ჭე­რი ქსე­ გად­მო­ტა­ნა, ვი­ნა­ი­დან სას­ტუმ­როს მმარ­თ­ვე­ლო­ბი­
ლე­ბი­დან შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი შე­და­რე­ბი­თი ფი­ნან­სუ­ თი და ფი­ნან­სუ­რი აღ­რიცხ­ვა არ­სე­ბი­თად გან­ს­ხვ ­ ა­
რი ანა­ლი­ზი. [13] ვე­ბუ­ლია სხვა სფე­რო­ე­ბის­გან.
სას­ტ უმ­რ ოს პო­ტ ენ­ც ი­ა ლ­ ის ამაღ­ლ ე­ბ ის ძი­ აუცი­ლე­ბე­ლია პროგ­რეს­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბა არ­სე­ბუ­
რი­თად მი­მარ­თუ­ლე­ბებ­ში შე­იძ­ლე­ბა აღი­ნიშ­ნოს ლი სტრა­ტე­გი­ის შე­სა­ბა­მი­სად და საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­
შემ­დე­გი: არ­სე­ბუ­ლი სა­ნომ­რე ფონ­დის გა­მო­ყე­ დე­გე­ბის შე­სა­ფა­სე­ბე­ლი ძი­რი­თა­დი მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბის
ნე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა (სასტუმროს დატ­ვირ­თ­ვის (KPI) შე­მო­ღე­ბა, რომ­ლი­თაც იზო­მე­ბა საქ­მი­ან ­ ო­ბით
სე­ზო­ნუ­რი რყე­ვე­ბის დაგ­ლუ­ვე­ბის და მი­სი მარ­თ­ მიღ­წე­უ­ლი ფი­ნან­სუ­რი და სა­ოპ ­ ე­რა­ციო შე­დე­გე­ბი.
ვის სტრუქ­ტუ­რის შეც­ვ­ლის სა­ფუძ­ველ­ზე); ყვე­ლა აღ­ნიშ­ნუ­ლი KPI მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში უნ­
შე­მად­გე­ნე­ლი პო­ტენ­ცი­ა­ლის რე­ზერ­ვე­ბის ანა­ლი­ზი და იყოს არ­სე­ბულ სტრა­ტე­გი­ას­თან, უზ­რუნ­ველ­ყოს
და მა­თი ოპ­ტი­მი­ზა­ცი­ა; სა­წარ­მოს მე­ნეჯ­მენ­ტის და­სა­ხუ­ლი მიზ­ნე­ბის მიღ­წე­ვა და მდგრა­დი ზრდა.

გამოყენებული ლიტერატურა:
1. კა­ცი­ტა­ძე, ნ., სას­ტუმ­რო ბაზ­რის გან­ვი­თა­რე­ბის ტენ­დენ­ცი­ე­ბი ტუ­რიზ­მის
ახა­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის ფონ­ზე. სა­მეც­ნი­ე­რო სტა­ტი­ა, თსუ, 2018.
2. ჭი­ლა­ძე, ი., ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზი, მე­სა­მე გა­მო­ცე­მა, თბ., 2018.
3. Hayes, D., Human Resources Management in the Hospitality Industry. Ninemeier,
“John Wiley & Sons, Inc“, Hoboken, New Jersey, 2009.
4. Hales, J., Accounting and Financial Analysis in the Hospitality Industry.
Butterworth-Heinemann Hospitality Management Series, 2011.
5. Karchava, L. and Kutaladze, E., 2020. Tourism as one of the priority directions in
Georgia/ტურიზმი რო­გორც ერ­თ­-ერ­თი პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბა სა­ქარ­თ­
ვე­ლო­ში. The New Economist, 15(2, 2020), pp.1-1.
6. Paper F9 Financial Management, ACCA, 2019.
7. Sturman, M., Corgel, J., The Cornell School of Hotel Administration on Hospitality,
“John Wiley & Sons, Inc”, New Jersey, 2011.
8. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ტუ­რიზ­მის ეროვ­ნუ­ლი ად­მი­ნის­ტ­რა­ცია
https://gnta.ge/ge/%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 93

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
ISSN 2667-9752(Online)
1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90/ -
(ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
9. სა­ქარ­თვ
­ ე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რი
https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/23/mtliani-shida-produkti-mshp
- (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
10. ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის პორ­ტა­ლი
https://reportal.ge/Forms.aspx?payerCode=431176817&SystemID=0&show=1&
np=1&cid=I&prd= - (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
11. Hospitality Financial Leadership – Financial Statement Analysis and Your Hotel
Career
https://hotelfinancialcoach.com/hospitality-financial-leadership-financial-state-
ment-analysis-and-your-hotel-career - (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
12. Hospitality Management Corporation
http://hospitalitymgt.com/site/financial-reporting - (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
13. KPI-ის აღ­სრ­ უ­ლე­ბა, KPI – ების მა­გა­ლი­თე­ბი და მა­თი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

https://gree-conditions.ru/ka/ispolnenie-kpi-primery-kpi-i-sposobov-ih-vnedreni-
ya-opredelenie-klyuchevyh/ - (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
14. Tatjana Stanovčić, Ilija Moric, Analysis of Financial Indicators of Montenegrin
Hotel Industry, Management International Conference, Slovenia, 28-30 May, 2015.
http://www.fm-kp.si/zalozba/ISBN/978-961-266-181-6/156.pdf - (ბოლოს ნა­
ნა­ხია 12.03.2021).
15. TIFCO-Hotel Group
https://www.tifcohotels.ie/financial-management/reporting.417.html - (ბოლოს
ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
16. Top Hospitality Key Performance Indicators
https://www.hotelminder.com/top-hospitality-key-performance-indicators -
(ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).
17. World Travel&Tourism Council (WTTC)
https://wttc.org/Portals/0/Documents/Reports/2019/Security_and_
Travel_Facilitation_Seamless_Travel_Journey_Situation_Report_Jun_2019.
pdf?ver=2021-02-25-182806-487 – (ბოლოს ნა­ნა­ხია 12.03.2021).

94 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 milocva//CONGRATULATION
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
milocva
ae
„კაცი იყავ კაცური და იქ ილოცე, სადაც გინდა“

ყველა დროში დაფასებული პიროვნება, აკადემიკოსი

ნოდარ ჭითანავა 85 წლისაა

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ბა­ტო­ნი ნო­და­რის ცხოვ­რე­ბა და მოღ­ვა­წე­ო­ ვილ­კა­ცო­ბის პე­რი­ოდ­ში, ნი­ჭი­ე­რი ახალ­გაზ­რ­და
ბა ერ­თმ ­ ა­ნე­თი­სა­გან მკვეთ­რად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ სკო­ლის ასა­კი­დან ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ულ სა­მუ­შა­ო­ებ­ში
ორ პო­ლი­ტი­კურ ეპო­ქას მო­ი­ცავს - საბ­ჭო­თა და ჩა­ე­ბა (ვგულისხმობთ კომ­კავ­შირს), შემ­დეგ კი
პოს­ტ­საბ­ჭო­თა პე­რი­ო­დებს. თუმ­ცა, რო­გორც პარ­ტი­უ­ლი ხა­ზით გა­უყ­ვა კა­რი­ე­რულ გზას და
ცნო­ბ ილ ლექ­ს ­შ ი­ა : „კაცი იყავ კა­ც უ­რ ი და იქ სრუ­ლი­ად დამ­სა­ხუ­რე­ბუ­ლად ქვეყ­ნის აღ­მას­რუ­
ილო­ცე, სა­დაც გინ­და“. ასეა ბა­ტო­ნი ნო­და­რის ლე­ბე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის უმაღ­ლეს მწვერ­ვალს
შემ­თხ­ვე­ვა­ში - კა­ცუ­რი კა­ცის სა­ხე­ლი­თა და ღირ­ მი­აღ­წი­ა.
სე­ბით გან­ვ­ლო დღემ­დე ორი­ვე ეპო­ქა. კა­ცო­ბა­ზე, ნ. ჭი­თა­ნა­ვა 1962 წლი­დან პარ­ტი­ულ სა­მუ­
ადა­მი­ა­ნო­ბა­სა და ღირ­სე­ბა­ზე იმი­ტომ ვა­მახ­ვი­ შა­ო­ზე­ა: პარ­ტი­ის ზუგ­დი­დის რა­ი­კო­მის მდი­ვა­
ლებთ ყუ­რადღე­ბას, რომ ბევ­რ­მა მი­ი­ღო მა­ღა­ლი ნი, ცე­კას ინ­ს­ტ­რუქ­ტო­რი, ცხა­კა­ი­ას რა­ი­კო­მის
თა­ნამ­დე­ბო­ბა, უმაღ­ლე­სი სა­მეც­ნი­ე­რო ხა­რის­ხი პირ­ვე­ლი მდი­ვა­ნი, აჭა­რის სა­ოლ­ქო კო­მი­ტე­ტის
და წო­დე­ბა, მაგ­რამ არც ადა­მი­ა­ნად გა­მოდ­გა და მე­ო­რე მდი­ვა­ნი. 1974-1990 წლებ­ში მუ­შა­ობ­და
არც მეც­ნი­ე­რად. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტ­რად,
აბ­რა­ამ ლინ­კოლ­ნი ამ­ბობს: „თითქმის ყვე­ლა სა­ქარ­თვ ­ ე­ლოს მი­ნის­ტ­რ­თა საბ­ჭოს თავ­მ­ჯდ ­ ო­
ადა­მი­ანს ძა­ლუძს, გა­უძ­ლოს გა­ჭირ­ვე­ბას, მაგ­რამ მა­რის პირ­ველ მო­ად­გი­ლედ, სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კპ
თუ ადა­მი­ა­ნის ხა­სი­ა­თის ნამ­დ­ვი­ლი გა­მოც­ნო­ბა ცენ­ტ­რა­ლუ­რი კო­მი­ტე­ტის მდივ­ნად, სა­ქარ­თ­ვე­
გსურს, მი­ე­ცი მას ძა­ლა­უფ­ლე­ბა.“ ბა­ტონ­მა ნო­ ლოს მი­ნის­ტ­რ­თა საბ­ჭოს თავ­მ­ჯ­დო­მა­რედ. 1991
დარ­მა ეს გა­მოც­დაც ჩა­ა­ბა­რა. წლი­დან მუ­შა­ობ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რეს­პუბ­ლი­კის
მკითხ­ველს მი­სი ბი­ოგ­რა­ფი­ით არ გა­დავ­ღ­ სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ობ ­ ის, კვე­ბის მრეწ­ვე­ლო­ბი­სა და
ლით. მოკ­ლედ ვიტყ­ვით მხო­ლოდ: და­ი­ბა­და სო­ სატყეო მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტ­რად.
ფელ ჭკა­დუ­აშ­ში (ზუგდიდის რა­ი­ო­ნი), 1936 წლის სხვა­დ ას­ხ ვ
­ ა დროს იყო ქა­ლ ა­ქ ის, რა­ი ­ო ­ნ ის
10 მარტს. რო­გორც მი­ღე­ბუ­ლი იყო მი­სი ყმაწ­ (ორჯერ), ავ­ტო­ნო­მი­უ­რი რეს­პუბ­ლი­კის, სა­ქარ­თ­

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 95

 milocva//CONGRATULATION ISSN 1512-4649
ae milocva ISSN 2667-9752(Online)
ვე­ლოს (ორჯერ), საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის უმაღ­ლე­სი რი­ო­დის, ეკო­ნო­მი­კუ­რი რე­ფორ­მე­ბის დაწყე­ბის,
საბ­ჭოს (ორჯერ) დე­პუ­ტა­ტი. 8 წლის მან­ძილ­ზე დაშ­ვე­ბუ­ლი სა­ბე­დის­წე­რო შეც­დო­მე­ბის, შემ­დ­გომ
ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლობ­და ამა­ვე საბ­ჭოს მუდ­მივ­მოქ­მედ გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის გან­მა­პი­რო­ბე­ბე­ლი
კო­მი­სი­ას. ბა­ტო­ნი ნო­და­რის, რო­გორც ხელ­მ­ძღ­ვა­ მი­ზე­ზე­ბის ახ­ს­ნა, შე­დე­გე­ბის (ტენდენციების)
ნე­ლის, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბი ყვე­ლა ეტაპ­ზე სა­ზო­გა­ წარ­მოდ­გე­ნა და შე­ფა­სე­ბა. ობი­ექ­ტუ­რად, მო­ზო­
დო­ე­ბი­სა და ეროვ­ნულ ინ­ტე­რე­სებს ემ­ყა­რე­ბო­და. მი­ლი პირ­და­პი­რო­ბით, თვით­მხ ­ ილ­ვე­ლის სიცხა­
ბო­ლო სა­მი ათ­წ­ლე­უ­ლი ბა­ტონ­მა ნო­დარ­მა დით გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლია კერ­ძო სა­კუთ­რე­ბის დამ­კ­
მეც­ნი­ე­რე­ბას და­უთ­მო. ის გახ­ლავთ ეკო­ნო­მი­კურ ვიდ­რე­ბის სა­ხე­ლით ჩა­დე­ნი­ლი და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი
მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, პრო­ფე­სო­რი, სა­ქარ­ ქმე­დე­ბე­ბი, მი­წის, ამ უძ­ვირ­ფა­სე­სი რე­სურ­სი­სა
თ­ვე­ლოს სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა და სიმ­დიდ­რის მი­მართ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, სა­
აკა­დე­მი­ის ნამ­დვ ­ ი­ლი წევ­რი, აკა­დე­მი­კო­სი. 1993- ხელ­მ­წი­ფოს მარ­თვ ­ ი­სა და გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბის
2004 წლებ­ში მუ­შა­ობ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს სო­ცი­ა­ მი­ღე­ბის უუნა­რო­ბა. ზედ­მი­წევ­ნი­თაა ყუ­რადღე­
ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კუ­რი და რე­გი­ო­ნუ­ლი პრობ­ლე­მე­ ბა გა­მახ­ვი­ლე­ბუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი უსაფ­რ­თხო­ე­ბის
ბის სა­მეც­ნი­ე­რო-­კ­ვლ ­ ე­ვი­თი ინ­ს­ტი­ტუ­ტის დი­რექ­ მთა­ვ არ საფ­რ ­თ ხე­ე ბ­ზ ე; გად­მ ო­ც ე­მ უ­ლ ი­ა , რა
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

ტო­რად. ის 150-ზე მე­ტი სა­მეც­ნი­ე­რო ნაშ­რო­მის მო­ი­ტა­ნა ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კუ­რი გარ­დაქ­მ­ნე­ბის

(მათ შო­რის 13 მო­ნოგ­რა­ფი­ის) ავ­ტო­რი­ა. დღემ­დე რთუ­ლი პრო­ცე­სის თვით­დი­ნე­ბა­ზე მიშ­ვე­ბამ,
ნა­ყო­ფი­ე­რად ეწე­ვა სა­მეც­ნი­ე­რო მოღ­ვა­წე­ო­ბას. სა­ხელ­მ­წი­ფოს რო­ლის დაკ­ნი­ნე­ბამ, მეც­ნი­ე­რუ­ლი
სა­მ ი­ო ­დ ე წლის წინ ბა­ტ ონ­მ ა ნო­დ არ­მ ა გა­ პო­ტენ­ცი­ა­ლის უგულ­ვე­ბელ­ყო­ფამ და გა­მო­თიშ­
მოს­ც ა წიგ­ნ ი, მო­ნ ოგ­რ ა­ფ ი­ა , სა­ხ ელ­წ ო­დ ე­ბ ით: ვამ მარ­თ­ვის პრო­ცე­სი­დან.“
„საქართველოს ეკო­ნო­მი­კის გა­მოწ­ვე­ვე­ბი და აქ თით­ქ­მის ყვე­ლა­ფე­რია ნათ­ქვ ­ ა­მი. სამ­წუ­ხა­
სტრა­ტე­გი­ა“(2018). ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეს მო­ნოგ­რა­ რო ის არის, რომ დღემ­დე არ ჩანს მკითხ­ვე­ლი,
ფია საპ­როგ­რა­მო სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოა ქვეყ­ნის სა­ ვინც უნ­და კითხუ­ლობ­დეს და ქვეყ­ნის ინ­ტე­რე­
მარ­თა­ვად. ავ­ტო­რი, მის­თ­ვის ჩვე­უ­ლი დახ­ვე­წი­ლი სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე იყე­ნებ­დეს ამ გა­მოც­დი­
დე­ლი­კა­ტუ­რო­ბით, გად­მოგ­ვ­ცემს დღე­ვან­დე­ლი ლე­ბას.
ცხოვ­რე­ბის უმ­წ­ვა­ვეს სო­ცი­ა­ლურ­-ე­კო­ნო­მი­კურ უყუ­რადღე­ბოდ ვერ დავ­ტო­ვებთ ბა­ტო­ნი ნო­
პრობ­ლე­მებ­სა და მი­სი გა­დაჭ­რის მეც­ნი­ე­რუ­ლად და­რის მი­ერ ლო­ზუნ­გად წამ­ძღ­ვა­რე­ბულ სიტყ­
არ­გუ­მენ­ტი­რე­ბულ გზებს. და ეს არც არის გა­საკ­ ვებს თა­ვის წიგ­ნ­ზე - „ვაშინერს*, ბა­ტო­ნე­ბო,
ვი­რი, რად­გან მას­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლია მრა­ვალ­წ­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს დაშ­ლა!“(2005): „მაღალი ნი­ჭი,
ლი­ა­ნი პრაქ­ტი­კუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა და უმაღ­ლე­სი ცოდ­ნის თა­ნა­მედ­რო­ვე ჩარ­ხ­ზე გა­ლე­სი­ლი ჭკუ­ა,
ერუ­დი­ცი­ა. ნაშ­რო­მი არ გახ­ლავთ მხო­ლოდ ეკო­ ქვეყ­ნის წი­ნა­შე უზე­ნა­ე­სი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა, ჩა­
ნო­მი­კუ­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბის. აქ გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლია კი­რულ­-­ჩა­დუ­ღა­ბე­ბუ­ლი ქარ­თუ­ლი პა­ტი­ოს­ნე­ბის
ეპო­ქა­ლუ­რი გარ­და­ტე­ხის, გარ­დაქ­მ­ნის მი­ზეზ­-­შე­ ბა­ლა­ვარ­ში - ის პი­რო­ბა-­ფაქ­ტო­რი­ა, რო­მე­ლიც
დე­გე­ბი და მო­ცე­მუ­ლია შე­სა­ბა­მი­სი დას­კ­ვნ ­ ე­ბი. XXI სა­უ­კუ­ნე­ში სა­ქარ­თ­ვე­ლოს აღ­მავ­ლო­ბის დიდ
წიგ­ნის რე­დაქ­ტო­რი, პრო­ფე­სო­რი იური პა­ გზა­ზე გა­იყ­ვანს“.
პას­ქ უ­ა , თა­ვ ის კო­მ ენ­ტ ი­რ ებ­შ ი რე­დ აქ­ტ ო­რ ის ვუ­ლო­ცავთ ბა­ტონ ნო­დარ ჭი­თა­ნა­ვას სა­ი­უ­
გვერ­დ­ზე წერს: „მრავალი სა­ყუ­რად­რე­ბო ანა­ლი­ ბი­ლეო თა­რიღს. კვლა­ვაც დიდ­ხანს სი­ცოცხ­ლეს,
ზის შე­დე­გებ­სა და მიგ­ნე­ბებს შო­რის, რო­მელ­თა ჯან­მ ­რ ­თ ე­ლ ო­ბ ა­ს ა და ნა­ყ ო­ფ ი­ე რ სა­მ ეც­ნ ი­ე ­რ ო
მო­ნიშ­ვ­ნი­სას მკითხ­ვე­ლი მთელ წიგნს ააჭ­რე­ მოღ­ვა­წე­ო­ბას ვუ­სურ­ვებთ თა­ვი­სი ოჯა­ხი­სა და
ლებს, გან­სა­კუთ­რე­ბით შთამ­ბეჭ­და­ვია საბ­ჭო­თა სამ­შობ­ლოს სა­კე­თილ­დღე­ოდ.
კავ­ში­რის, ამ გი­გან­ტი ზე­სა­ხელ­მწ ­ ი­ფოს რღვე­ვის
პრო­ც ე­ს ის, არა­ფ ორ­მ ა­ლ უ­რ ი ფორ­მ ი­რ ე­ბ ე­ბ ის სა­რე­დაქ­ციო კო­ლე­გი­ის სა­ხე­ლით,
აღ­ზე­ვე­ბის, ფორ­მა­ცი­უ­ლი ტრან­ს­ფორ­მა­ცი­ის, ლო­იდ ქარ­ჩა­ვა
და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის დეკ­ლა­რი­რე­ბის წი­ნა­რე პე­ მთა­ვა­რი რე­დაქ­ტო­რი

* „ვაშინერს“ მეგრულში იგივეა, რაც ტაბუ.

96 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.

 SCIENCE/mecniereba
SCIENCE/
ISSN 1512-4649
ISSN 2667-9752(Online)
mecniereba
ae

saerTaSoriso referirebadi da recenzirebadi

samecniero-praqtikuli Jurnali

statiebis miiReba Semdegi moTxovnebis gaTvaliswinebiT:

1. teqsti akrefili unda iyos Word-Si, Sylfaen-Si, Sriftis zoma 12, intervali striqonebs
Soris - 1,5, velebis daSoreba marjvena-marcxena mxares 2 da 3 sm. Sesabamisad, zeda da qveda –
2,5 da 2,5sm. teqsti unda aikrifos gadatanebis gareSe. cxrilebi gadayvanili JPEG-Si. statiis
minimaluri moculoba unda iyos 5 gverdi A4 formatis.
2. avtoris saxeli, gvari, samecniero wodeba da Tanamdeboba, sakontaqto kordinatebi,

THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti

(telefonebi, el.fosta), suraTis eleqtronuli versia JPEG-Si;
3. statias unda axldes anotacia qarTul da inglisur enebze, moculobiT 120-150 sityva,
akrefili Sesabamisad Sylfaen-Si da Times New Roman-Si, Sriftis zoma 12. samecniero statias
unda daerTos gamoyenebuli literaturis sia.
4. statia ibeWdeba inglisur, rusul, germanul da frangul enebzec. nebis­mier SemTxvevaSi,
aucilebeli moTxovnaa, reziume mogvawodoT qarTul, inglisur da rusul enebze.
statiis gamoqveynebis Rirebuleba Seadgens _ Jurnalis erTi gverdi 10 lari, romelsac av-
tori gadaixdis dadebiTi recenziis miRebis Semdeg, xolo Jurnalis Rirebuleba – 10 lari.
5. statiis gamoqveynebis, Jurnalis SeZenisa da/an gamoweris Rirebulebis gadaxda
SesaZlebelia Sps “loi”-s angariSze: saidentifikacio kodi 204439296, angariSis nomeri
GE33LB0113168905809000, ss `liberTi banki”, bankis kodia LERTGE22.

eleqtronuli fosta: [email protected]; www.neweconomist.com.ge; www.loi.com.ge

tel: 299-05-76; 555 277 554; 558 944 800.
PS. statiebis mowodeba furclebiT an CD-T aucilebeli ar aris.

International Precise and Review Scientific-Practical Magazine

Continues taking articles according to this requests:

1. Text must be gathered in Word, size of Sylfaen font 12, interval between lines - 1.5, borders in right and left
side- 3 and 2sm. Also, up and down borders- 2.5 and 2.5sm. Text must be picked up without transferring. Tables
should be in JPEC. The minimal size of article is 5pages of A4 format.
2. The first name of author, last name, scientific rank and post, coordinates (telephone number, e-mail), elec-
tronic version of photo in JPEG.
3. The article must have abstract in Georgian and English languages. The size should be 120-150 words, it
must be picked up in Sylfaen and in Times New Roman, size of font-12. Scientific article must have list of used
literature.
4. The article will published in English, Russian, German and France languages. So, it is also our request to
prepare reziume in Georgian, Egnlish and Raussian languages too.
The price of article’s publication is- one page of journal 10 GEL (Lari) or 5 USD. And auhor will pay this price
after getting positive respond. Also, the price of journal is 10 GEL (Lari) or 5 USD.
5. The price of publication article, buying journal and subscription fee could be payed in Ltd. LOI’s account:
identification code – 204439296, the account number- GE33LB0113168905809000,, “liberty bank”, central of-
fice, bank code LERTGE22.

Our coordinates:

e-mail: [email protected]; www.neweconomist.com.ge; www.loi.com.ge

Tel: 299 05 76; 555 277 554; 558 944 800.
PS. Giving articles with papres or CD-s, is not necessary.

#1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1. 97

 ISSN 1512-4649
ae SCIENCE/
SCIENCE/mecniereba
mecniereba
THE NEW ECONOMIST / axali ekonomisti
ISSN 2667-9752(Online)

98 #1(60), 2021, Vol. 16, Issue 1.