V JTA Level 4
V JTA Level 4
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
kf7\oqmdsf] ?k/]vfM— o; kf7\oqmdsf] cfwf/df lgDgfg';f/ r/0fdf k/LIff lnOg] 5 M
k|yd r/0f M— lnlvt k/LIff (Written Examination) k"0ff{ÍM—!))
låtLo r/0f M— cGtjf{tf{ (Interview) k"0ff{Í M—!%
परीक्षा योजना (Examination Scheme)
PPSC_SP/Page 1
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
PPSC_SP/Page 2
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
PPSC_SP/Page 3
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
efO/n OG6|fOl6; tyf s]gfOg l8i6Dk/ /f]u (Parvo viral enteritis and Cannine
Distemper) :jfO{g lkme/ (Swine Fever), ;fpg] Hj/f] (Ephimeral Fever),
s'v'/fsf] ljkm/ (Fowl Pox), uDaf]/f] (Gumboro), /fgLv]t (Ranikhet) tyf
Dof/]S; /f]u (Mareks Disease) sf sf/stTj, nIf0f, lgbfg, pkrf/ tyf
/f]syfdM
@=% Affv|fsf] s'd|L -Lumber-paralysis_ /f]usf] sf/0f, nIf0f,/f]syfd tyf pkrf/
@=^= lgDg k|hgg ;DaGwL ljs[lt M sf/0f, nIf0f, pkrf/ tyf /f]syfd
@=^=! ;fn gemg]{ (Retention of Placenta)
@=^=@ t'lxg] (Abortion)
@=^=# l8:6f]lsof (Dystokia)
@=^=$= afFemf]kg (Infertility)
@=^=%= of]lg tyf kf7]3/ kmls{g] (Prolapse of Vagina and Uterus)
@=&=k|fyldQmf k|fKt h'gf]l6s /f]ux? (Priority Zonotic diseases): b'w / df;'sf]
dfWodaf6 ;g]{ /f]ux? (Milk &Meat borne diseases)
@=*= kz'kG5Ldf le6fldg / vlghsf] sldaf6 x'g] /f]ux?
@=(= ufO{ e}F;Lsf d]6faf]lns (Metabolic) /f]ux?: Milk fever, Ketosis / Downers
cow syndrome
@=!)=9'l; tyf 9'l; hGo kbf{yaf6 x'g] /f]ux?
@=!!= laleGg gd'gfx? ;+sng, e08f/0f tyf ;+k|]if0f ljlw
@=!@=kz'kG5Lsf laleGg vf]kx? Aff/] hfgsf/L
@=!#=cfwf/e"t k|of]uzfnfdf k|of]ux'g] pks/0fx? tyf lgd{nLs/0fsf laleGg t/Lsfx?
@=!$=Ef+};Lx?sf] v/L /f]u tyf 8]ugfnf /f]usf] /f]syfd tyf pkrf/ .
@=!%= h}ljs ;'/Iff (Bio security) af/] hfgsf/L
@=!^= ljZj kz':jf:Yo ;+u7g (OIE) ;DaGwL ;fdfGo hfgsf/L
PPSC_SP/Page 4
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
#= nfO{e:6s kf]N6«L P08 8]/L 8]enkd]G6
#=!= ufO{ e}+;Lsf hftx?, ltgLx?sf] zf/Ll/s tyf pTkfbg ljz]iftfx?
#=!=!= pGgt hft M h;L{, xf]ln:6g lk|mlhog, a|fpg :jL;, xl/ofgf
#=!=@=:yfgLo hft M c5fdL, n'n', v}nf / rf}/L
#=!=#= pGgt hftsf e}+;Lx? M d'/f{, lgnL /feL e}+;L
#=!=$=:yfgLo hftsf e}+;Lx? M lnd], kf/sf]6] / u8\8L
#=@=pGgt tyf :yfgLo afv|fsf hftx?, ltgLx?sf] zf/Ll/s tyf pTkfbg ljz]iftfx?
#=@=!==pGgt hftx? M hd'gfkf/L, jf]o/, af/a/L, ;fgg\,
#=@=@ :yfgLo hftx? M RofFu|f, l;Gxfn, v/L -kxf8L_, t/fO{ afv|f
#=#=pGgt tyf :yfgLo e]8fsf hftx?, ltgLx?sf] zf/Ll/s tyf pTkfbg ljz]iftfx?
#=#=!= pGgt e]8fsf hftx? M /fDfa'n]6, kf]njy{, jf]8{/nfO;]o6/, /f]dgL, d]l/gf]
#=#=@=:yfgLo e]8fsf hftx?M Eofª\un'Ë, a?jfn, sfu], nfdk'R5«]
#=$ pGgt tyf :yfgLo ;'+u'/sf hftx?, ltgLx?sf] zf/Ll/s tyf pTkfbg ljz]iftfx?
#=$=!=pGgt hft M Nof08/];, of]s{zfo/, XofDkzfo/, 8\o'/s
#=$=@=:yfgLo hft M RjfFr], afdk'8s] / x'/f{
#=%=pGgt tyf :yfgLo hftsf s'v'/fx?M Go" x]Dkzfo/, ci6«fnf]k{, JxfO{6 n]uxg{, lu/L/fh
tyf :yfgLo hftsf] s'v'/f ;flsgL, 3f6L v'On], KjfFv pN6] -b'D;]_ sf] zf/Ll/s tyf
pTkfbg ljz]iftfx?
#=^= v/fof] M pmg tyf df;'sf] nflu kflng] v/fof]sf hftx? / ltgLx?sf] ljz]iftf
#=&= Joj;flos kG5Lkfng ljlw – hft, vf]/, bfgfkfgL, vf]k Joj:yfkg
#=*= kz'kG5L k|hgg\sf nflu 5gf}6 tyf k|hgg\ ljlw
#=(= efn] vf]h]sf] kf]yLsf] nIf0f tyf k|hgg\ u/fpg] pko'Qm ;do
PPSC_SP/Page 5
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
#=!)=s[lqd uef{wfgsf] dxTj / ljlw, s[lqd uef{wfg sfo{df pkof]u x'g] pks/0fx?sf]
gfd tyf k|of]u ljlw, Ct' rs| (Estrus Cycle), k|hgg\ ;+u ;DalGwt xfdf{]g af/]
;fwf/0f hfgsf/L
#=!!= kf}li6s tTjx?sf] juL{s/0f M sfaf]{xfO8«]6, k|f]l6g, lrNnf] kbfy{, le6fldg / vlgh
kbfy{
#=!@=kz'kG5Lx?sf] nflu ;+t'lnt bfgf tof/ ug]{ ljlw
#=!#=3fF;kft ;+/If0f M 3fF; ;'sfpg] ljlw (Hay), ;fon]h (Silage) agfpg] ljlw /
dxTj
#=!$=k/fndf o'l/of k|of]u ug]{ ljlw / pkof]lutf
#=!%= :yfgLo tyf pGgt 3fF; v]tL t/Lsf
#=!%=!=sf];] 3fF; (Leguminous): :6fOnf], a/l;d, s'8\h', l;/f6«f], ;]G6«f], af]8L
(Cowpea), JxfO6 Snf]e/, /]8Snf]e/, sf]t], n';g{, 8]:df]l8od, s]/fp, e]r,
Hj}G6 e]r
#=!%=@=csf]if] 3fF; M–g]lko/,kf/f, ;]6fl/of, lslso', /fOu|f;, sS;k'm6, h},;/ud,
d'nf6f],;'8fg nufotsf 3Ff;x?
#=!%=#=8fn] 3fF; M–Olkn Olkn, j8x/, sf]O/fnf], 6fFsL, sfe|f], kfv'/L, lsDa', baba],
k}o", as]gf, lgef/f], , ledn, vGo', a}+;, afF; ,d]G8'nf nufotsf 3fF;x?
#==!^=k|rlnt tyf pGgt Joj:yf c'g;f/ kz'kG5Lsf] uf]7 / vf]/ lgdf{0f tyf ;/;kmfO{
#=!&= ljleGg kz'kG5Lsf] efn], dfp tyf aRrfsf] :ofxf/ ;';f/ tyf cfxf/fsf] Joj:yfkg
#=!*= kz'kG5Lsf] uf]7, vf]/ ;kmf;'U3/ /fVg] / h}ljs ;'/Iff (Bio-security) ljlw
#=!(= b'Uw k|zf]wg (Pasteurization) ug]{ ljlw
#=@)= b'Uw hGo kbfy{x? agfpg] lalw M lqmd, a6/, lrh, s'/f}gL, 3Lp, cfO;lqmd, bxL,
5'lk{, k]8f, /;j/L agfpg] ljlw
PPSC_SP/Page 6
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
$= lkm;l/h
$=!= df5fsf] kl/efiff,df5fsf] aflx/L :j?k, ljleGg c+u / sfo{x?
$=@=g]kfndf kflnPsf :jb]zL -/}yfg] hft_ / ljb]zL df5fx? / ltgsf cfxf/ ljxf/ af/]
;fwf/0f 1fg
$=#= dT:okfng k¢tL M kf]v/L dT:okfng (Pond fish culture), lk+h8fdf dT:o kfng
(Cage fish culture) tyf /];j]df dT:okfng (Raceway culture)
$=$= dT:okfngsf tl/sf -df5fsf] hftsf] cfwf/df_
$=$=!= Ps hflto dT:okfng (Monoculture)
$=$=@= ax'hflto dT:okfng (Polyculture)
$=%=dT:o kfngsf tl/sf -;3gtfsf] cfwf/df_
$=%=!=;fdfGo dT:okfng (Extensive culture)
$=%=@=cw{ ;3g dT:okfng (Semi-intensive culture)
$=%=#=;3g dT:okfng (Intensive culture)
$=^=PsLs[t dT:okfng (Integrated fish culture) tyf Joj:yfkg
$=^=!=wfgv]tdf dT:okfng (Rice - fish culture)
$=^=@=kz'kfng / dT:okfng (Livestock and fish culture)
$=&= ufpF3/df /x]sf k'/fgf] kf]v/Lx?df df5fkfng tyf Joj:yfkg
$=*=df5f kfngsf] nflu kf]v/Lsf] lgdf{0f ug{ pko'Qm :ynsf] 5gf}6sf cfwf/x?
$=(=dT:okfngsf] nflu pko'Qm kfgL tyf df6f]sf] u'0f:t/ af/] ;fdfGo 1fg
$=!)=dT:okfngsf] nflu gofF kf]v/L lgdf{0f ug{] tl/sf / Wofg lbg'kg]{ s'/fx?af/]
;fdfGo 1fg
$=!!=dfp df5fsf] nflu kf]v/L Joj:yfkg
$=!@=efn] / kf]yL dfp klxrfg ug]{ tl/sf tyf dfp df5fsf] Joj:yfkg
PPSC_SP/Page 7
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
$=!#=df5fsf] k|hgg\ ljlwM k|fs[lts, cw{–s[lqd tyf s[lqd k|hggsf] tof/L tyf
Joj:yfkg tl/sfx?
$=!$=dT:o lah pTkfbg (Fish seed production) : e';'gf e'/fsf] pTkfbg
(Hatchling production), ;fgf] e'/f x'sf{pg] tl/sf (Fry rearing) / 7"nf] e'/f
x'sf{pg] tl/sf (Fingerling rearing)
$=!%= df5f e'/f 9'jfgL ug]{ ljlw
$=!%=!=9'jfgL ul/g] df5f e'/fdf x'g'kg]{ u'0fx?
$=!%=@=df5f e'/f 9'jfgLsf] nflu sl08;lgË (Conditioning) / To;sf
kmfO{bfx?
$=!%=#= e'/f 9'jfgL ul/g] kfgLsf] u'0f:t/
$=!%=$=df5f e'/f Kofs]lhË ug]{ tl/sf
$=!%=%=df5fsf e'/f ;DaGwL dfkb08
$=!^= vfg] df5f pTkfbg Joj:yfkg M
$=!^=!=kf]v/Lsf] tof/L M r"g, dnvfbsf] k|of]u af/] hfgsf/L .
$=!^=@=df5f e'/f :6lsË (Stocking), ;+Vof lgwf{/0f / ljleGg hftsf df5f
e'/fsf] :6lsª cg'kft ;DaGwL hfgsf/L
$=!&= df5f pTkfbgsf] nflu cfjZos cfxf/fx?sf] kf}li6s tTj af/] ;fdfGo 1fg /
To;sf] Joj:yfkg
$=!*= df5fsf] j[l4 hfFr (Growth check-up) tyf b}lgs x]/rfx
$=!(=df5fsf] k|ltkIfL hLjx? (Predators), xflgsf/s ls/fx? Pj+ kfgLdf pd|g] ljleGg
emf/kftx? (Aquatic weeds) / ltgLx?sf] lgoGq0f af/] ;fdfGo 1fg
$=@)=df5fdf nfUg] laleGg /f]ux? tyf k/hLjLhGo /f]ux?sf] sf/0f, klxrfg /
cf}ifwf]krf/sf tl/sfx?
$=@!= df5f pTkfbgsf] d"Nof+sg Pj+ ahf/ Joj:yfkgsf tl/sfx?
$=@@=df5f dfg]{ tyf ;dfTg] d'Vo pks/0fx? / tl/sf
PPSC_SP/Page 8
k|b]z nf]s ;]jf cfof]u
;'b'/klZrd k|b]z
k|b]z tyf :yfgLo tx tkm{sf] g]kfn s[lif ;]jf cGtu{tsf lkm;l/h,e]6]l/g/L / nfOe:6s kf]N6«L P08 8]/L
8]enkd]06 ;d"x, ;xfos:t/ rf}yf] tx, gfoj k|fljlws ;xfos,gfoj kz' :jf:Yo k|fljlws / gfoj kz' ;]jf
k|fljlws kbx?sf] v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffsf] kf7\oqmd Pj+ k/LIff of]hgf
$=@#=dT:o ljif tyf To;sf] k|of]u ug]{ tl/sf af/] ;fdfGo 1fg
$=@$=k|fs[lts hnfzodf dT:okfng M
$=@$=!=tfn tyf l/h/Ejfo/x?df dT:okfng k|ljlw
$=@$=@= OGSnf]h/ (Enclosure) df dT:okfng .
$=@%=df5f pTkfbgf]k/fGt ;+/If0f k|ljlwx? (Post-harvest technologies) af/] ;fdfGo
hfgsf/L
$=@^=kfgLdf 3'lnt clS;hgsf] sldaf6 x'g] k|d'v ;d:of / Joj:yfkg
PPSC_SP/Page 9