1.
Sistem Bekalan dan Agihan Elektrik
2. Sistem Pendawaian Elektrik
3. Pepasangan Elektrik
4. Sistem Perlindungan Kilat
5. Sistem Pembumian
-Sistem Bekalan dan Agihan Elektrik
-Sistem Pendawaian Elektrik
-Pepasangan Elektrik
Rujukan
UNDANG-UNDANG & PERATURAN/ GARIS PANDUAN KERAJAAN
AKTA BEKALAN ELEKTRIK 1990
PERATURAN-PERATURAN ELEKTRIK 1994
UNIFORM BUILDING BY-LAWS 1984
(UBBL)
AKTA KUALITI ALAM SEKITAR 1974
GENERAL REQUIREMENTS FOR INSTALLATION AND MAINTENANCE OF A
CENTRALIZED THREE PHASE UNINTERUPTIBLE POWER SUPPLY (UPS) IN
HEALTHCARE FACILITIES
SPESIFIKASI/GARIS PANDUAN CKE
Rujukan
AMALAN KEJURUTERAAN ELEKTRIK
MS IEC 60364 – ELECTRICAL INSTALLATIONS OF BUILDINGS
BS 7671:2008 – IEE 17TH EDITION (Requirements for Electrical
Installations)
STANDARD-STANDARD LAIN
Tariff Elektrik
No Kategori Tariff Kegunaan
1 Tariff A • Tarif Domestik
• Digunakan di Kuarters
2 Tariff B • Tarif Komersial Voltan Rendah
• Digunakan di fasiliti kesihatan yang kecil seperti hospital daerah dan klinik.
3 Tariff C1 • Tarif Komersial Voltan Sederhana
• Digunakan di fasiliti kesihatan seperti hospital separa pakar, hospital besar
dan hospital negeri.
4 Tariff C2 • Tarif Komersial Voltan Sederhana
• Digunakan di fasiliti kesihatan seperti hospital separa pakar, hospital besar
dan hospital negeri.
• Mempunyai rate bagi tempoh Peak/Off Peak
Jenis Jenis Bekalan Elektrik
• Bekalan TNB
(230V , 400V dengan julat +10% hingga -6%)
• Set Generator
• Uninterruptable Power Supply (bekalan selama minimum 2 jam)
Pengagihan Elektrik di Hospital
Genset Switchgear Panel HT
11kv
Transformer Transformer
AMF Change
over 400v
Board
Main Switch Board LV Main Switch Board LV
400v
UPS Sub Switch Board Sub Switch Board
400v/230v
Distribution Distribution Distribution Distribution
Board Board Board Board
Uninterruptable Power Supply, UPS
CRITERIA FOR UPS ROOM/ BATTERY ROOM
• 2 connected compartment (battery bank and
control system)
• 24 hours air conditioned <=25C
• Fire rated wall/door
• Water proof
UPS
Battery bank
Fire
suppression
system
DB UPS
Battery bank
UPS
CRITERIA FOR UPS SYSTEM
• Battery capacity -1hour full load capacity of
UPS
• Connected to Essential supply
• External maintenance bypass switch
SINGLE LINE UPS SYSTEM
Internal
bypass
External
bypass
SPD
Set Generator
COMPONENTS IN SET GENERATOR
Control panel
Radiator , engine
cooling
system
alternator
CRITERIAS IN GENSET ROOM
• Acoustic Treatment
• Air flow (incoming and discharge of air)
• Barrier wall for fuel tank
AMF board
genset
Service fuel
tank
CRITERIA OF SELECTION
• Brand and type are accordance to JKR Approved List
(JMAL)
• Company name (Distributor)- engine and alternator
are approved accordingly in JMAL
SAFETY SIGNAGES AND DEVICES
• Fire extinguisher
• Approve type rubber mat
• Electric shock treatment chart
• Bahaya Signage
• Dilarang Masuk Signage
• Dilarang Merokok Signage
• Bilik Janakuasa Signage
COMMON TESTING
Factory Acceptance Test
• Load Testing
No load 30 minutes
25% load 30 minutes
50% load 60 minutes
75% load 60 minutes
100% load 180 minutes
110% load 60 minutes
• Transient voltage deviation
COMMON TESTING
Testing And Commisioning
• Temperature test
• Oil pressure test
• Cranking test
• Functional test
LOCAL AUTHORITY APPROVAL
• Suruhanjaya Tenaga- Pendaftaran Pepasangan
Janakuasa Tunggu Sedia (after installed – along
with appointed chargeman)
• Department of Environment (DOE) -During
construction
switch board
• Main Switch Board MSB
• Sub Switch Board SSB
• Distribution Board DB
Pengagihan Elektrik di Hospital
Genset Switchgear Panel HT
11kv
Transformer Transformer
AMF Change
over 400v
Board
Main Switch Board LV Main Switch Board LV
400v
UPS Sub Switch Board Sub Switch Board
400v/230v
Distribution Distribution Distribution Distribution
Board Board Board Board
Permeteran
METER kw/h
• Mengukur tenaga yang digunakan
• Jenis Direct Meter dan C.T Meter
• Jenis Satu Fasa dan Tiga Fasa
• Induction Disc meter dan Digital Meter
• Direct Meter terhad kepada 60A sahaja
• 100A keatas mesti menggunakan C.T Meter, meter kWh tidak
disambung terus kepada kabel/busbar tetapi melalui current
transformer (C.T) kerana arus yang besar tidak boleh disalurkan terus
kepada meter
Typical layout
switch board room
Front and rear access
switch board
FRONT AND REAR ACCESS
SWITCH BOARD
Front access switch board
Wall mounted switch board
Main switch board
Floor Mounted, Metal Clad Cubicle Type (Front
& Rear Access)
Main switch board (MSB)
• Receive supply 415V
• Distribute supply
• Control supply
• Protection
• Breaker size = MD x 1.3 (30% spare)
Components in MSB
• Air Circuit Breaker(ACB) • Measuring Instruments (A, V, kW,
kWh, P.F)
• Moulded Case Circuit Breaker (MCCB)
• Protection relays (O/C, E/F)
• Bus tie / Bus coupler (dua punca bekalan)
• Current transformer (CT)
• Change-over contactor (generator)
• Surge Protective Device (SPD)
• Fius suis (F/S) – 100A keatas
• Battery charger
• Suis fius (S/F) – sehingga 63A
• Indicating lamps
• Pengasing (isolator)
• Busbar
IKRAM
SINGLE LINE MAIN SWITCH BOARD
Sistem Bekalan Elektrik
Single line drawing vs actual
Incoming Incoming
supply supply
ACB
ACB
IDMT IDMT
SPD SPD
A Ammeter c/w
Ammeter c/wA
MD
MD v
v
ACB coupler
MCCB MCCB
IDMT IDMT
ACB
coupler
Ammeter c/w
MD
Outgoing
MCCB
ACB incoming
ACB incoming
SPD
SPD
sub switch board
Sub switch board (SSB)
• Received supply from MSB
• Smaller in size than MSB
• To save cost in cabling works
• Breaker size = MD x 1.3 (30% spare)
IKRAM Sistem Bekalan Elektrik
Papan Agihan (Distribution Board, DB)
• Merupakan papan suis terakhir
sebelum kepada beban.
• Terdapat dua jenis DB iaitu Sistem 3
Fasa, dan Sistem 1 Fasa.
• Komponen utama di dalam DB ialah
Main Switch, Residual Current
Circuit Breaker (RCCB)/ Residual
Current Device (RCD), Miniature
Circuit Breaker (MCB), Terminal
Neutral, dan Terminal Bumi.
Sistem 1 Fasa
(Single Line
Drawing)
M/S RCCB
MCB
Sistem Bekalan Elektrik IKRAM
Sistem 3
fasa
(Single Line
Drawing)
RCCB
MCB
MCB RCCB
MCB RCCB
Sesalur Elektrik (Electrical Riser)
Kegunaan:
Untuk menyalurkan bekalan elektrik
ke bangunan tinggi.
Tap Off Unit
• Kegunaan:
Tap Off Unit ini dipasang bagi
setiap tingkat bagi
mengasingkan bekalan dan
menggelakkan gangguan
elektrik di setiap tingkat.
Litar Akhir (Soket,Lampu,Kipas)
Kegunaan Sensitivity RCCB Saiz Kabel
Lampu 100mA 1.5 sqmm PVC Cable
Kipas 100mA 1.5 sqmm PVC Cable
Soket 30mA Radial Circuit (20A MCB), 2.5 sqmm PVC Cable
Radial Circuit (32A MCB), 4 sqmm PVC Cable
Radial Circuit (32A MCB), 2.5 sqmm PVC Cable
Kawasan Berair 10mA Mengikut beban sebenar.
Litar Akhir (Beban Mekanikal)
• Contoh beban mekanikal ialah Penghawa Dingin, Pump etc.
• Papan litar bagi beban mekanikal perlu diasingkan.
• Saiz MCB ditentukan dengan menggunakan beban sebenar.
• Diversity Factor bagi beban mekanikal ialah 1.
• Sensitivity RCCB system 1 Fasa ialah 100mA, dan menggunakan Earth
Leakage Relay (ELR) bagi sistem 3 Fasa.
• Saiz kabel bagi penghawa dingin di bawah 2 hp iala 4sqmm PVC
Cable.
Jenis –Jenis Motor Starter
• Direct On Line
• Auto Transformer
• Start Delta
• Soft starter
Litar Akhir (Conduits)
• Metalic : jenis Galvanised Steel, Heavy gauge , Screw type.
• Non-Metallic : High Impact PVC Grade Heavy Duty Code 4421.
• Penggunaan Flexible Conduit mesti kurang daripada 400mm.
GI Pipe
High Impact PVC
Aksesori
• Bagi GI conduits , brass bushes perlu digunakan sebagai kemasan
penamatan.
• Bagi High Impact PVC, adaptors dan lock rings perlu digunakan
sebagai kemasan penamatan.
• Saddle mesti diletakkan setiap interval tak lebih 750mm dan 300mm
bagi setiap outlet box, junction box etc.
(LS1, S9-9 of 17)
Jumlah Beban Tersambung
(Total Conection Load, TCL)
Definisi:
Beban elektrik apabila kesemua beban-beban elektrik tersambung
secara serentak.
Kegunaan:
Digunakan di dalam lukisan skimatik dan bagi pengiraan Maximum
Demand,MD.
Kehendak Maksima (Maximum Demand,MD)
Definisi:
Kehendak maksima yang diperlukan dengan andaian bahawa semua
beban tidak digunakan secara serentak.
TCL x DF = MD
Kegunaan:
Nilai kehendak maksima bagi sesuatu bangunan ditentukan dengan
menggunakan nisbah Faktor Kepelbagaian bagi mengelakkan
overdesign/underdesign.
Faktor Kepelbagaian (Diversity Factor, DF)
DefinisI:
Merupakan nisbah di antara Maximum Demand , MD dan Total
Connection Load, TCL yang berbeza mengikut kefungsian operasi
bangunan.
TCL x DF = MD
Kegunaan:
Memastikan rekabentuk adalah ekonomik
Penentuan Saiz MCCB, Busbar
• Saiz MCCB ditentukan daripada rumus di bawah:
MD + 20% = Saiz MCCB
• Saiz Busbar ditentukan oleh saiz/kapasiti Incoming MCCB/ACB dan
mesti daripada jenis kuprum.
Susut Voltan dan Penentuan Saiz Kabel
KENAPA SUSUT VOLTAN?
• Semua kabel mempunyai rintangan.
• Apabila arus mengalir melalui kabel tersebut, akan terhasil susut
voltan. Ini berpandukan pada formula
V=IxR
JUMLAH SUSUT VOLTAN
Requirement of IEE Wiring Regulation
525-01-01
‘The voltage drop between the origin of the
installation (usually the supply terminals) and
terminals of the fixed current – using
equipment does not exceed 4% of the nominal
voltage of the supply’
SUSUT VOLTAN (BANGUNAN)
• Susut voltan tidak boleh melebihi 4% daripada nominal voltage
• 4% of 1Φ – 4% of 240 V
9.6 Volt
• 4% of 3 Φ – 4% of 415 V
16.6 Volt
CONTOH PENGIRAAN
1. MSB DB LOAD
3.5% drop 0.5% drop
2. MSB SSB DB LOAD
2% drop 1.5% drop 0.5% drop
3. MSB SSB FP DB LOAD
0.5% drop
voltage drop 3.5%
4. MSB FP SSB DB LOAD
0.5% drop
Susutan Voltan berkait Rapat
dengan Saiz Kabel
VD = vd x In x L
1000
VD - jumlah susut voltan
vd - susut voltan kabel mV/A/m(rujuk jadual)
In - kadar arus breaker (A)
L - panjang kabel (meter)
Submain Kabel Ke DB
• Maksimum saiz kabel hanya 35 mm 2
• 60 A DP/TPN/4P MCCB
• Review pembahagian 4% susut voltan
SAIZ KABEL
• Boleh menanggung arus rekabentuk, Ib
• Arus keupayaan kabel, Iz mestilah lebih
besar atau sama dengan arus pemutus
litar, In
SAIZ KABEL
In ≥ Ib
Iz ≥ In
Iz ≥ In ≥ Ib
In – Arus Pemutus Litar
Iz – Arus Keupayaan Kabel
Ib – Arus Rekabentuk (Imd)
JENIS KABEL
• PVC, PVC/PVC
• Rujuk jadual - thermoplastic
• XLPE/PVC (≥25 mm2)
• Rujuk jadual - thermosetting
• PVC/SWA/PVC
• XLPE/SWA/PVC (≥ 25 mm2)
• Fire Resistant Cable
• MIMS (Mineral Insulated Mineral Sheathed Copper
Conductor)
• MICC (Mineral Insulated Copper Clad Copper Conductor)
Kaedah Pemasangan Kabel
• GI Conduit – PVC
• Galvanised/H.D.G. Trunking – PVC
• Hot Dipped Galvanised Perforated Cable Tray –
PVC/PVC, XLPE/PVC,
PVC/SWA/PVC,XLPE/SWA/PVC
• Hot Dipped Galvanised Cable Ladder –
PVC/PVC, XLPE/PVC,
PVC/SWA/PVC,XLPE/SWA/PVC
Sistem Perlindungan Kilat
Rujukan
• JKR Electrical Specifiction LS9, LS8, LS1
• Panduan Teknik Rekabentuk Elektrik Edisi 4
• MS IEC 62305:2007 and IEC 62561
Komponen
• Air Termination System
• Down Conductors System
• Joints and Bonds
• Test Joints
• Lightning Flash Caunters
• Earth Termination
• Earth Electrodes
Air Termination System
Kaedah Menentukan Air Terminal
• Protective Angle Method
• Rolling Sphere Method
• Mesh Method
Down Conductors System
• Menggunakan Copper tapes bersaiz 25mm x 3mm yang dipasang di
sekeliling dinding luar bangunan.
• Tidak boleh diletakkan di dalam paip pvc, atau service duct.
• Perlu diletakkan di setiap bucu terdedah struktur bangunan.
• Perlu berada dalam keadaan yang lurus daripada Air Terminal
sehingga ke Earth Terminal dan hanya boleh dibengkokkan tidak
kurang 200mm.
• Copper Tapes dilekatkan di dinding dengan menggunakan Conductive
Fixtures dengan interval tidak melebihi 500mm.
• Boleh juga dicantumkan bersama struktur konkrit bangunan.
Joints and Bonds
• Cantuman mesti dibuat dengan menggunakan Purpose Made Copper
Clamps, Exorthermioc Welding dan Brazing.
Test Joints
• Material test joints perlu sama jenis dengan Down Conductors.
• Perlu dipasang di 2500mm daripada aras tanah.
Lightning Flash Counter
• Berfungsi mengira bilangan kilat yang melalui dengan kekuatan 1.5kA
dalam tempoh 1.5 mikro saat.
• Jenis Outdoor Weather Proof
• Dipasang di atas Test joint.
Earth Termination
• Merupakan kaedah untuk membumikan secara selamat ke dalam
tanah.
• Rintangan ke bumi hendaklah di bawah 10 ohm (≤ 10 Ω)
• Perlu meletakkan signage "Lightning Protection Earth – Do Not
Remove“ di dinding bagi setiap termination.
Earth Electrodes
• Diameter rod ialah 16mm, dimana panjang setiap satunya ialah
1500mm.
• Penyambungan rod dan copper tapes hendaklah menggunakan
exothermic welding atau brazing.
• Elektrod diletakkan di dalam Heavy Duty Inspection Chambers c/w
Removable Covers.
Sistem Pembumian
Pengenalan
• Suatu sistem pembumian yang dibuat di antara logam dalam
pemasangan elektrik dengan jisim bumi
• Kaedah perlindungan adalah untuk mengelak daripada bahaya
panahan kilat dan renjatan arus bocor.
• Tujuan utamanya adalah untuk keselamatan pengguna daripada arus
bocor.
Pengenalan
Pengalir pengikat sama upaya( Equipotential bonding conductors) :
• Adalah sebarang sambungan pengalir terdedah (tidak secara langsung
dengan pemasangan elektrik) ke pengkalan bumi utama.
• Bahagian pengalir yang terdedah ini terdiri dari paip gas, paip air loga,
saluran logam, sistem saluran pendingin dan struktur logam
bangunan.
Rujukan
Sistem pembumian dan peralatan pembumian mesti mematuhi
peraturan berikut :
• Peraturan Elektrik 1994 (Electricity Regulation 1994)
• IEC 60364 (MS IEC 60364-5-54)
• BS 7671 : 1992 (16th edition.)
Jenis Sistem Pembumian
Peraturan IEE membahagi sistem bekalan dan pembumian pada 3
kumpulan :
1. Sistem IT
2. Sistem TT
3. sistem TN
Komponen Pembumian
1. Pengalir perlindungan (CPC)
2. Pengalir bumi
3. Terminal pembumian utama
4. Elektrod bumi
5. Pengalir ikatan
Komponen Pembumian
Keperluan
Komponen Fault Level Saiz Copper Nilai Rintangan ke
tape Bumi
MSB 50kA, 1s 50mm x 6mm 1Ω
10 Ω
SSB 25kA, 1s 25mm x3mm 1Ω
DB 10kA,1s 25mm x 3mm 1Ω
Lightning 1.5kA, 25mm x 3mm 10 Ω
Arrester 1.5microSecond
