MATHEMATICS G9 U1

MATHEMATICS 9 1
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

NOTICE TO THE SCHOOL

This learning module involved individualized instruction that allows learner to use
selflearning modalities SLM suited in their learning capabilities as well as distinctive localities of
the learners. The Saint Andrew Christian Academy Inc. aims to deal with high quality of Education
that promotes individual to reach the greater point of their knowledge thus, the school itself will
provide a learning module designed and aligned with the Most Essential Learning Competencies
MELCS instructed by the Department of Education with accordance of Private Education
Assistance Committee (PEAC) community, furthermore, The SACA Elementary, Junior and
Senior High School Teachers will continue providing caliber Education amidst of Pandemic issue
that currently happening across the world.
In this LM, all the parts or stages Including exploration, inquiries and probation of most
content were signified. Moreover, it is possible that some links and resources from this learning
module may no longer obtainable, hence, the teachers encouraged to allocate more alternative
learning resources or learning materials which deemed fit to the learners in relation to the
competencies and set standards. Teachers are quickened to make their own set of standards on the
learning plans and module that will surely be attainable of the school’s Mission and Vision.
This learning module can reproduce only by the authorized person such as School, Teacher
and student. Reproducing this learning module without the permission of the author may receive
punishable consequences set by the law under R.A no. 8293 or Intellectual Property Law of the
Philippines.

MATHEMATICS 9 2
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

TABLE OF CONTENTS
Unit 1: Quadratic Equations and Inequalities 4
Introduction and Focused Question 5
Lessons and Coverage 6
Pre-Assessment 7
Aralin 1: Kahulugan at Kahalagahan ng Ekonomiks
Tuklasin
Alamin
Palawakin
Pagnilayan
Aralin 2: Alokasyon
Tuklasin
Alamin
Palawakin .............................................................................................................................................. 24
Pagnilayan............................................................................................................................................. 26
Aralin 3: Produksyon ............................................................................................................................. 29
Tuklasin ................................................................................................................................................ 29
Alamin .................................................................................................................................................. 31
Palawakin .............................................................................................................................................. 32
Pagnilayan............................................................................................................................................. 34
Aralin 4: Ang Pagkonsumo .................................................................................................................... 37
Tuklasin ................................................................................................................................................ 37
Alamin .................................................................................................................................................. 39
Palawakin .............................................................................................................................................. 41
Pagnilayan............................................................................................................................................. 42
Aralin 5: Mga Tungkulin at Karapatan ng Mamimili ......................................................................... 45
Tuklasin ................................................................................................................................................ 45
Alamin .................................................................................................................................................. 46
Palawakin .............................................................................................................................................. 49
Pagnilayan............................................................................................................................................. 50
Pangwakas na Pagtataya ....................................................................................................................... 51
Talasanggunian at mga Website na Ginamit sa Modyul .................................................................... 54

MATHEMATICS 9 3
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

UNIT I
QUADRATIC EQUATIONS AND INEQUALITIES

INTRODUCTION

Inequalities and functions are a

topic of mathematics, and it is
related to the size of two values.
Solving inequalities are not
very easy but it is also not
tough, and if you can
understand it concept and basic
then you can become a master
in it and solve any problem with
ease. In it, the two values are
comparing, and they can be
equal, one value is greater than
other or vice versa.

FOCUSED QUESTIONS

Was there any point in your life when you asked yourself about the different
real life quantities such as costs of goods or services, incomes, profits, yields and
losses, amount of particular things, speed, area, and many others? Have you ever
realized that these quantities can be mathematically represented to come up with
practical decisions?

Find out the answers to these questions and determine the vast applications
of quadratic equations and quadratic inequalities through this module.

MATHEMATICS 9 4
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

LESSONS AND COVERAGE

In this module, you will probe and examine the above questions and determine the vast
applications of quadratic equations and quadratic inequalities through this module.

Lesson 1 – ILLUSTRATIONS OF QUADRATIC EQUATIONS

Lesson 2 – SOLVING QUADRATIC EQUATIONS

• EXTRACTING SQUARE ROOTS
• FACTORING
• COMPLETING THE SQUARE
• QUADRATIC FORMULA
Lesson 3 – NATURE OF ROOTS OF QUADRATIC EQUATIONS

Lesson 4 – SUM AND PRODUCT OF ROOTS OF QUADRATIC EQUATIONS

Lesson 5 – EQUATIONS TRANSFORMABLE TO QUADRATIC EQUATIONS

(INCLUDING RATIONAL ALGEBRAIC EQUATIONS)

Lesson 6 – APPLICATIONS OF QUADRATIC EQUATIONS AND RATIONAL

ALGEBRAIC EQUATIONS

Lesson 7 – QUADRATIC INEQUALITIES

In these lessons, you will learn to:

Lesson 1 illustrate quadratic equations;
Lesson 2 solve quadratic equations by: (a) extracting square roots; (b) factoring;
(c) completing the square; (d) using the quadratic formula;

Lesson 3 characterize the roots of a quadratic equation using the

discriminant;
Lesson 4 describe the relationship between the coefficients and the roots of a
quadratic equation;
Lesson
solve 5 transformable to quadratic equations (including
equations
rational algebraic equations);
Lesson 6 solve problems involving quadratic equations and rational algebraic
equations;
Lesson 7 • illustrate quadratic inequalities;
• solve quadratic inequalities; and
• solve problems involving quadratic inequalities.

MATHEMATICS 9 5
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

MODULE MAP:

Quadratic Equations, Quadratic Inequalities, and

Rational Algebraic Equations

Illustrations of
QuadraticdEquations Extracting Square Roots

Factoring
Solving
QuadraticdEquations Completing the Square

Quadratic Formula
Nature of Roots of
QuadraticdEquations

Sum and Product of

Roots of Quadratic
Equations

Equations Transformable
Rational Algebraic Equations
to Quadratic Equations

Applications of Quadratic
Equations and Rational Illustrations of Quadratic
Algebraic Equations Inequalities

Solving Quadratic
Inequalities
Quadratic Inequalities
Applications of Quadratic
Inequalities

MATHEMATICS 9 6
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

PRE-ASSESSMENT

Directions: Find out how much you already know about this module. Choose the letter that you
think best answers the question. Please answer all items. Take note of the items that you were not
able to answer correctly and find the right answer as you go through this module.

1. It is a polynomial equation of degree two that can be written in the form ax2 + bx + c = 0, where
a, b, and c are real numbers and a ≠ 0.
A. Linear Equation C. Quadratic Equation
B. Linear Inequality D. Quadratic Inequality

2. Which of the following is a quadratic function?

A. 𝑦 = 5 + 2𝑥 2 C. 𝑦 = 52 + 2x
B. 2𝑦 2 + 5 = 𝑥 D. 𝑦 = 22 − 5

3. Which of the following is true about quadratic function?

A. The graph always increases.
B. The graph always crosses the x-axis.
C. The graph is always symmetric to y- axis.
D. The equation is always considered a second degree equation.

4. Bryan wants to find the minimum value of the function𝑓(𝑥) = 5𝑥 2 + 3𝑥 . He should:

𝑏
A. State the value for −
2𝑎
B. State the x- coordinate of the vertex.
C. Make𝑓(𝑥) = 0, then factor.
D. State the y-coordinate of the vertex.

5. For the function 𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑐 + 𝑐, the y-intercept is always:

𝑏 𝑐
A. − C.
2𝑎 𝑎
4𝑎𝑐−𝑏2
B. c. D.
4𝑎

6. What is the equation of the axis of symmetry of the parabola represented by the function 𝑦 =
(𝑥 − 2)2 ?
A. 𝑥 = 2 C. 𝑥 = 0
B. 𝑥 = −2 D. 𝑦 = 2

MATHEMATICS 9 7
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

7. The vertex form of quadratic function 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 − 4𝑥 − 4 is

A. 𝑓(𝑥) = (𝑥 + 2)2 + 2 C. 𝑓(𝑥) = (𝑥 + 2)2 + 4
B. 𝑓(𝑥) = (𝑥 + 2) − 2 D. 𝑓(𝑥) = (𝑥 − 2)2 − 2

8. What is the vertex of the graph of the function𝑓(𝑥) = (𝑥 − 3)2 − 5?

A. (0,3) C. (3,5)
B. (5,0) D. (5,3)

9. The function 𝑦 = 3𝑥 2 − 12𝑥 has:

A. A minimum value of -12. C. A minimum value of 2.
B. A maximum value of -12. D. A maximum value of -2.

10. What is the axis of the graph of the function 𝑓(𝑥) = 2𝑥 2 + 12𝑥 + 16.
A. 𝑥 = −2 C. 𝑥 = −3
B. 𝑥 = 3 D. 𝑥 = 4

11. How many times does the graph of 𝑦 = 2𝑥 2 − 2𝑥 + 3 intersects the axis?
A. one C. three
B. two D. none

12. Which of the quadratic functions has the narrowest graph?

A. 𝑦 = 3𝑥 2 C. 𝑦 = 5𝑥 2
1 1
B. 𝑦 = 𝑥2 D. 𝑦 = − 𝑥2
2 5

13. A function 𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑐 + 𝑐 is represented by the graph below, which of the following is

true?

A. c > 0 C. c < 0
B. c = 0 D. c is an imaginary number.

14. Identify the vertex of the graph. Tell whether it is a minimum or a maximum.

A. (0,0) ; maximum C. (0,1) ; minimum

MATHEMATICS 9 8
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

B. (0,1) ; maximum D. (0,0) ; minimum

15. What is the equation of a function with V (0,3) and points (-1,5)?
A. 𝑦 = 2𝑥 2 + 3 C. 𝑦 = −𝑥 2 + 3
B. 𝑦 = 2𝑥 2 − 3 D. 𝑦 = 5𝑥 2 + −3

16. Given the quadratic function 𝑦 = 3𝑥 2 which of the following statements is true?
A. The function is increasing for all x-values.
B. Its graph is symmetric about the y-axis.
C. Its graph has 2 distinct x-intercepts.

D. The function is decreasing for all x-values.

𝑏
17. Given 𝑦 = 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑐 + 𝑐. The value of − represents
2𝑎

A. The minimum or maximum value.

B. The coordinates of the vertex.
C. The “x” value of the vertex.
D. The y-intercept.

18. Find the zeros of the function 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 − 11𝑥 + 30 by the factoring.
A. 𝑥 = −5 or 𝑥 = −6 C. 𝑥 = −3 or 𝑥 = −10
B. 𝑥 = 3 or 𝑥 = 10 D. 𝑥 = 5 or 𝑥 = 6

19. Select the correct graph for the equation, m > 0 and n > 0.

A. C.

MATHEMATICS 9 9
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

B. D.

20. The domain and the range of the function represented by the graph below are:

MATHEMATICS 9 10
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

LESSON NO. 1: ILLUSTRATIONS OF QUADRATIC EQUATIONS

What to KNOW

Start Lesson 1 of this module by assessing your knowledge of the different mathematics concepts
previously studied and your skills in performing mathematical operations. These knowledge and skills
will help you in understanding quadratic equations. As you go through this lesson, think of this
important question: “How are quadratic equations used in solving real-life problems and in making
decisions?” To find the answer, perform each activity. If you find any difficulty in answering the
exercises, seek the assistance of your check your work with your teacher. teacher or peers or refer to the
modules you have gone over earlier. You may check your work with your teacher.

Activity 1: Do You Remember These Products?

Directions: Find each indicated product then answer the questions that follow.

Questions:
a. How did you find each product?

b. In finding each product, what mathematics concepts or principles did

you apply? Explain how you applied these mathematics concepts or
principles.

c. How would you describe the products obtained?

Are the products polynomials? If YES, what common characteristics do

these polynomials have?

MATHEMATICS 9 11
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Were you able to find and describe the products of some polynomials?
Were you able to recall and apply the different mathematics concepts
or prin ciples in finding each product? Why do you think there
is a need to perform such mathematical task s? You will find this
out as you go through this lesson.

Activity 2: Another Kind of Equation!

Directions: Below are different equations. Use these equations to answer the questions that
follow.

1. Which of the given equations are linear?

2. How do you describe linear equations?

3. Which of the given equations are not linear? Why?

4. How are these equations different from those which are linear?

5. What common characteristics do these equations have?

MATHEMATICS 9 12
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

How did you find the preceding activities? Are you ready to learn about quadratic equations? I’m sure
you are!!! From the activities done, you were able to describe equations other than linear equations, and
these are quadratic equations. You were able to find out how a particular quadratic equation is illustrated
in real life. But how are quadratic equations used in solving real-life problems and in making decisions?
You will find these out in the activities in the next section. Before doing these activities, read and
understand first some importan t notes on quadratic equations and the examples presented.

Activity 3: Map of Change (I-R-F)

Direction: Answer the following important in the table. Then write your Initial knowledge on the
given lesson.

What is the importance of illustration of quadratic equation. And how yo will apply it to real-life
situation?

Initial

Revised

Final

MATHEMATICS 9 13
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Quadratic Equation
A quadratic equation in one variable is an equation of the standard form ax2 + bx + c = 0, where
a, b, and c are real numbers and a ≠ 0. A quadratic equation is also called a second-degree
polynomial equation.

The given table shows examples of quadratic equations and not quadratic equations:

MATHEMATICS 9 14
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

 To determine whether an
equation is quadratic or not,
simplify the equation and look
at the highest exponent of the
variable.

 If the highest exponent is

2, then the equation is
quadratic and if the highest
exponent is more than 2, then
the equation is not quadratic.

Illustrative Example:

Determine if the equation is quadratic or not:

1. 3x−2= 1/x Given equation
(x)(3x−2)= (1/x)(x) Multiply both sides by x

MATHEMATICS 9 15
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Apply Distributive
(x)(3x−2)= (1/x)(x) Property
2 2
3x −2x = 1 3x −2x − 1= 0 (Standard Form)
The highest exponent is 2, therefore it is quadratic.

Determine if the equation is quadratic or not:

2
2. x(2x −3x+1)=3 Given equation
2
x(2x −3x+1)=3 Apply Distributive Property
3 2 3 2
2x −3x +x=3 2x −3x +x−3=0
Standard Form
The highest exponent is not 2, therefore it is not a quadratic.

What to PROCESS:

Your goal in this section is to apply the key concepts of quadratic equations. Use the
mathematical ideas and the examples presented in the preceding section to answer the
activities provided.

MATHEMATICS 9 16
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Skills check : Knowledge skills check

Activity 4
Direction: Which of the following equations describe a quadratic equation?

1. 1. 5(x−7)=0
2. 15=𝑥 2
3. (x + 2)2 = 𝑥 2
4. 3x(x + 2)2 = 5
5(2x + 5)2 = 7
6. 3(2x + 1)2 +2=0
7. 3(x + 6)2 = 0
8. 25x=𝑥 2
9. (−x + 21)2 = 3𝑥 2
10. x + y= 12

Were you able to identify which equations are quadratic ? Some of the equations given are not
quadratic equations. Were you able to explain why? I’m sure you did. In the next activity, you
will identify the situations that illustrate quadratic equations and represent these by
mathematical statements.

Skills check : Process skills check

Activity 5
Direction: Write each equation in standard form. If an equation is not quadratic state “not a
quadratic equation”.

1. 0 = -4𝑥 2 +1 6. -3x – 4 = 2𝑥 2 + 3x

2. 3x + 5𝑥 2 = 6 7. 2𝑥 2 – 5x = 2 – 4x + 9

3. -5 = 8 + 7x + 3𝑥 2 8. -6x + 6 = 0

4. 0 = 5x – x (x+1) 9. 4x – 3 = -9𝑥 2 – 3

5. 10𝑥 2 – 6x – 2 = 8x + 3 10. 3𝑥 2 – 9 = 9𝑥 2 – 5x – 3

MATHEMATICS 9 17
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Skills check: Understanding skills check

Activity 6
Direction: Tell whether the following situations illustrate quadratic equations or not. Represent
each situation by a mathematical equation to justify your answer.

1. The length of a rectangular lot is 12 m longer than its width and the area is 160𝑚2 .

2. A tricycle driver travels 10kph faster than a pedicab driver. The tricycle driver covers 50 km
in two hours less than the time it takes the pedicab driver to travel the same distance.

3. Emily paid at least 1000 pesos for a blouse and a skirt. The cost of the blouse is 200 pesos
more than the cost of the skirt.

4. One number is 1 less than the other and their product is at most 6.

5. The square and rectangle have the same area. The length of the rectangle is 18 inches more
than its height.

Activity 7: Set me your standard!

MATHEMATICS 9 18
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

LESSON NO. 2A: SOLVING QUADRATIC EQUATIONS BY EXTRACTING

SQUARE ROOTS

What to KNOW:
Start Lesson 2A of this module by assessing your knowledge of the different mathematics concepts
previously studied and your skills in performing mathematical operations. These knowledge and
skills will help you in solving quadratic equations by extracting square roots. As you go through
this lesson, think of this important question: “How does finding solutions of quadratic equations
facilitate in solving real-life problems and in making decisions?” To find the answer, perform
each activity. If you find any difficulty in answering the exercises, seek the assistance of your
teacher or peers or refer to the module.

Activity 1: find my root!

Questions:
a. How did you find each square root?
b. How many square roots does a number have? Explain your answer.
c. Does a negative number have a square root? Why?
d.
are they the numbers rational or irrational? Explain yout answer.

How did you find the activity? Were you able to recall and apply the different mathematics
concepts or principles in solving linear equations? I’m sure you were. In the next activity, you

MATHEMATICS 9 19
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

will be representing a situation using a mathematical sentence. Such mathematical sentence will
be used to satisfy the conditions of the given situation

Activity 2: What Would Make A Statement True?

Direction: Solve each of the following equation in as many ways as you can answer.

1. x + 7 = 12 6. -5x = 35

2. t – 4 = 10 7. 3h – 2 = 16

3. r + 5 = - 3 8. -7x = -28

4. x – 10 = -2 9. 3 ( x + 7 ) = 24

5. 2s = 16 10. 2 ( 3k – 2 ) = 28

Questions:
a. How did you solve each question?
b. What mathematics concepts or principles did you apply to come up with the solution of each
equation? Explain how you applied these.
c. Compare the solutions you got with those of your classmates. Did you arrive at the same
answers? If not, why?
d. Which equations did you find difficult to solve? Why?

Activity 3: Learn To Solve Quadratic Equations!

1. Describe and compare the given equations. What statements can you make?
2. Solve each equation in as many ways as you can. Determine the values of each variable to
make each equation true.
3. How di you know that the value of the variable really satisfy the equation?
4. Aside from the procedures that you followed in solving each question, do you think there are
other ways of solving it? Describe these ways if there are any.

MATHEMATICS 9 20
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Were you able to determine the values of the variable that make each equation true? Were you able to
find other ways of solving each equation? Let us extend your understanding of quadratic equations and
learn more about their solutions by performing the next activity.

Activity 4: Anything Real or Nothing Real?

1. How did you determine the solutions of each equation?

2. How many solutions does each equation have? Explain your answer.

3. What can you say about each quadratic equation based on the solutions obtained?

How did you find the preceding activities? Are you ready to learn about solving quadratic equations by
extracting square roots? I’m sure you are!!! From the activities done, you were able to find the square
roots of numbers, solve linear equations, represent a real-life situation by a mathematical sentence, and
use different ways of solving a quadratic equation. But how does finding solutions of quadratic equations
facilitate in solving real-life problems and in making You will find these out in the activities in the next
section. Before decisions? doing these activities, read and understand first some important notes on
solving quadratic equations by extracting square roots and the examples presented.

MATHEMATICS 9 21
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Activity 5: Map of Change (I-R-F)

Direction: Answer the following important in the table. Then write your Initial knowledge on the
given lesson.

What is the importance of the quadratic equations by extracting square roots. And how yo will
apply it to real-life situation?

Initial

Revised

Final

SQUARE ROOT PROPERTY

Every quadratic equation in one variable has exactly two solutions or roots. Quadratic equations of
the form ax2 + bx + c = 0 are called complete quadratic equations, otherwise they are incomplete
quadratic equations. An incomplete quadratic equation of the ax2 + bx + c = 0 can be solved using the
square root property.

Square Root Property:

If a and c are complex numbers and if x2=c, then x=√c or x=−√c

MATHEMATICS 9 22
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Illustrative Example:

MATHEMATICS 9 23
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

MATHEMATICS 9 24
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Skills check: Knowledge Skills Check

Activity 6
Direction: Without solving for the roots, determine the nature of roots of the following quadratic
equations.

1. 𝑟 2 = 1 6. 𝑛2 – 1 = 24

2. 𝑥 2 = 96 7. 𝑐 2 + 1 = 2

3. 𝑠 2 – 7 = 0 8. 𝑡 2 – 4 = 77

4. 𝑎2 = 0 9. 𝑥 2 – 1 = 80

5. 𝑏 2 = 34 10. 𝑚2 + 7 = 6

Skills check: Process Skills Check

Activity 7
Direction: Solve the following quadratic equations by the square root method:

1. 𝑚2 + 7 = 88 6. 9𝑛2 + 10 =91

2. 7𝑛2 = -21 7. 4𝑟 2 + 1 = 325

3. 𝑥 2 – 5 = -4 8. 8𝑏 2 – 7 = 193

4. 7𝑣 2 + 1 = 29 9. (𝑥 − 1 )2 = 8

5. 2𝑎2 + 10 = 210 10. (𝑐 + 3 )2 = 64

MATHEMATICS 9 25
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Skills check: Understanding Skills Check

Activity 8
Direction: Solve the following problems by extracting the square roots:

1. If 20 is subtracted from a square of a number, then the result is 5. Find the number.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

2. If 1 is added 4 times the square of a number, then the result is 2. Find the number.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

3. If 3 is added to 2 times the square of a number, then the result is 12. Find the number.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

4. If a square has an area of 8 square centimeters, then find the length of each side.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

5. If a circle has an area of 32 square centimeters, then find the length of the radius.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

6. Bryan takes a number. He squares it and gets 9. What number did Bryan take?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

7. Josef takes a number and squares it. He doubles the new number and subtracts 72 from it and
gets 0. What number did Josef take?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

8. Arnold takes a number and squares it. He subtracts 16 from this new number and gets 0.What
number did Arnold take?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

MATHEMATICS 9 26
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

9. Angelika takes a number. She squares it and gets 16. What number did Angelika take?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

10. Rose takes a number. She squares it and gets 0. What number did Rose take?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.

LESSON NO. 2B: SOLVING QUADRATIC EQUATIONS BY FACTORING

MATHEMATICS 9 27
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

MATHEMATICS 9 28
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

PANIMULA

Natural sa isang tao ang magkaroon ng pangangailangan lalo na ang mga pangangailangan na
sumusuporta sa kanyang buhay. Maliban sa mga pangangailangan, may mga kagustuhan din ang
mga tao na bihira o kailanman ay hindi matutugunan. Ito ay dahil limitado ang kakayahan ng tao
na matugunan ang lahat ng kaniyang kailangan at kagustuhan sapagkat ang pinagkukunan nito ay
limitado. Limitado ang mga produktibong yaman pang-ekonomiya tulad ng likas-yaman at likas-
tao.

Alam niyo ba na ang bawat kilos at desisyon natin ay may kinalaman sa ekonomiks? Ang
pagbadyet ng pera sa iyong sambahayan para sa pang araw-araw na gastusin ay isang aspeto na
may kaugnayan sa ekonomiks. Ang pagbili ng pagkain, pagbayad ng pamasahe, at pagbili at
pagpili ng mga gamit sa paaralan at sa iba pang kagamitan ay may kinalaman din sa ekonomiks.
Dahil kaugnay ng iyong pagbili at pagpili ng mga gamit o serbisyo ang pagpapasya kung alin sa
mga produkto o serbisyo ang karapat-dapat na mauna dahil sa limitadong pinagkukunang-yaman.

Ang ekonomiks ay hindi lamang natututunan at nalalaman sa paaralan kundi pati na rin sa tahanan.
Maaaring wala sa ating kamalayan na ang bawat desisyon at kilos natin sa araw-araw ay may
kaugnayan sa ekonomiks. Katulad sa pagpili ng bibilhin sa tindahan, pagbadyet ng baon sa araw-
araw, at pagbuo ng desisyon kung ba ang karapat-dapat na mauna sa mga bibilhin. Sa araling ito,
malalaman natin ang kaugnayan ng ekonomiks sa ating sariling pagdedesisyon at ang epekto nito
sa ekonomiya.

ARALIN I
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG EKONOMIKS

MATHEMATICS 9 29
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa iyong kaalaman
tungkol sa kahulugan, konsepto at kahalagahan ng ekonomiks para
makatulong sa iyong matalinong pagpapasya sa pang araw-araw.

Gawain 1: Picture Analysis

Panuto: Suriin ang larawan at bigyan ng sariling interpretasyon.

Badyet P50.00 Badyet P200.00

kuwaderno bag
load sa cell phone payong
ballpoint pen pabango

Badyet P100.00 Badyet P500.00

panyo libro
medyas bagong cell phone
wristband makeup

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang pinapakita ng larawan?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
_____________________________________________________________________________
_
2. Naranasan mu naba ang ganyang sitwasyon? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
______________________________________________________________________________

3. Anong desisyon ang iyong gagawin, kapag nakaharap ka sa madaming sitwasyon?

MATHEMATICS 9 30
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
______________________________________________________________________________

Gawain 2: Tanong Ko, Sagot Mo!

Basahing mabuti at sagutan ang mga katanungan. Isulat ang T kung tama ang
pinapahayag ng pangungusap at M kung ito ay mali. Isulat ang sagot bago ang bilang.
_____1. Lahat ng suliranin ay may kaugnayan sa Ekonomiks.
_____2. Kinakailangang magaling ang guro upang maunawaan ng mga mag-aaral ang
asignaturang Ekonomiks.
_____3. Ang agham ay para lamang sa doktor.
_____4. Ang pagpapasiya ay isa sa mga tuon ng Ekonomiks.
_____5. Kailangan maging kritikal sa mga isyu sa lipunan.
Gawain 3: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Initial na kaalaman sa
Ekonomiks.

Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang araw-araw na pamumuhay, kasapi ng

pamilya at lipunan?

Initial:

Revised:

Final:

Matapos mong masagutang ang iyong paunang kaalaman tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng
ekonomiks sa pang araw-araw na pamumuhay, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng
aralin upang iyong higit na malaman ang kahulugan, kahalagahan at konsepto ng ekonomiks.

MATHEMATICS 9 31
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

TALAKAYIN

Kahulugan ng Ekonomiks

Ang salitang ekonomiks ay nagmula sa salitang Griyego na oikonomia o “pamamahala ng

sambahayan.” Binubuo ito ng salitang oikos na ang kahulugan ay “sambahayan” at ng salitang
nomos na ang ibig sabihin naman ay “sistema ng pamamahala.” Hindi lamang ang pamamahala
ng sambahayan, ang sinasakalawan ng oikonomia kundi ang buong sektor ng lipunan at ng buong
bansa.
Ang ekonomiks ay isang agham panlipunan na ang layunin ay mapag-aralan at suriin ang pagpili,
pagdedesisyon, at paglalaan sa paggamit ng mga limitadong pinagkukunang-yaman upang
matugunan ang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Sinusuri nito ang mga pangyayari sa buong lipunan. Sinusuri din nito ang mga gawain, kilos, at
ugnayan ng indibidwal, pangkat, tagalikha, at gobyerno upang maintindihan ang mga kaganapan
at pangyayari. Sa pamamagitan nito, magkakaroon ng matalinong desisyon at makagagamit ng
siyentipikong pamamaraan.
Ang kabuhayan o material na pangangailangan ng lipunan o pamayanan ang paksa o diwa ng
ekonomiks. Ang pamayanan ay kailangang gumawa ng desisyon kung ano-anong produkto at
serbisyo ang gagawi, paano gagawin, para kanino, at gaano karami ang gagawin. Ito ay bunga ng
suliranin sa kakapusan. Ang kakapusan ay kaugnay na ng buhay dahil may limitasyon ang
kakayahan ng tao at may limitasyon ang pinagkukunang-yaman tulad ng yamang-likas at kapital.

Apat na Mahalagang Konsepto ng Ekonomiks

1. OPPORTUNITY COST- tumutukoy sa halaga ng bagay o nang best alternative na handang

ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon.
2. TRADE OFF- pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng ibang bagay.
3. MARGINAL THINKING-sinusuri ng isang indibidwal ang karagdagang halaga, maging
ito may ay gastos o pakinabang na makukuha mula sa gagawing desisyon.
4. INCENTIVES-Maaaring ang desisyon ay hindi pa rin maiiwasang magbago ng isip sa
bandang huli.

Gawain 4: Tanong Ko, Sagot Mo

1. Bilang isang mag-aaral sa paanong paraan nakatutulong sa iyong matalinong

pagdedesisyon ang opportunity cost, trade off, marginal thinking at incentives?

MATHEMATICS 9 32
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
2. Sa iyong palagay, paano mo masasabi na matalino ang iyong pagdedesisyon?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Kahalagahan ng Ekonomiks

Bawat isa sa atin ay bahagi ng ekonomiya na may mga tungkuling ginagampanan. Pangunahin
ditto ang pagiging mamimili kung saan nagpapasya tayo ng uri at dami ng produkto at serbisyo na
ating bibilhin. Bilang konsyumer o mamimili, lagi nating isinasaalang-alang ang ating pakinabang
at ang magiging epekto ng ating pasya sa mas nakararami.
Maging ang mga manggagawa ay nagpapasya rin kung anong trabaho ang kanilang dapat na
pasukan. Nakasalalay rin sa kanila ang pagtaas ng produksyon. Kapag ganado silang gumawa,
malamang tumaas ang kanilang produksyon at ito ay makabubuti sa lagay ng Negosyo at maging
sa ekonomiya. Ang kanilang kaalaman sa Ekonomiks ay makatutulong upang sila ay lalong
maging epektibong manggagawa.
Ang entreprenyur ay may malaking tungkulin sa paglago ng ekonomiy. Mahalagang sangkap sap
ag-unlad ng Negosyo ang kanilang makabagong pamamaraan at lakas ng loob. Kailangang
maunawaan ng kahit sinong entreprenyur ang kalagayan at takbo ng ekonomiya upang higit siyang
maging epektibo sa kanyang larangan.
Bilang isang mamamayan, mahalaga ang kaalaman sa Ekonomiks upang:
a) makatulong sa pamahalaan sa wastong paggamit ng pinagkukunang-yaman;
b) maunawaan ang mga usapin ukol sa ekonomiya;
c) maging mapagmatyag at tumulong sa ikabubuti at ikauunlad ng ekonomiya;
d) maging matalino sa paghalal ng mga pinuno sa pamamagitan ng masusing pag-aaral ng
plataporma de gobyerno ng bawa’t kandidato.
Samaktwid, ang kaalaman sa Ekonomiks ay nakabubuti sa bawa’t isa bilang ‘decision-maker’.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang kahalagahan ng ekonomiks?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Bilang isang mag-aaral, bakit mahalagang matutunan mo ang kahalagahan ng ekonomiks
sa iyong pang araw-araw na pamumuhay?
______________________________________________________________________________
MATHEMATICS 9 33
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

______________________________________________________________________________

Gawain 5: Ilista Natin

Sitwasyon: Si Daphne ay isang mag-aaral sa kolehiyo. Ang pang araw-araw niyang baon ay
P200.00. Ang karaniwan niyang gastusin ay ang mga sumusunod:
1. pamasahe
2. pagkain
3. load sa cellphone
4. gastusin sa mga proyekto sa paaralan
Kung ikaw si Daphne, alin sa mga nabanggit na gastusin ang iyong unang bibigyang-halaga at
ang iyong pinakahuling bibigyang-halaga? Isulat sa unang bilang ang pinakamahalagang
gastusin at sa huling bilang naman ang pinakahuling gastusing iyong isasaalang-alang. Ano ang
iyong magiging desisyon at paano mo hahatiin ang buong halaga sa mga nabanggit na gastusin?
Ilagay sa talaan ang iyong sagot.

Gastusin Halaga (Piso)

1.
2.
3.
4.
Pangkalahatang Gastusin
Pamrosesong Tanong:
1. Anong gastusin ang iyong pinakauna? Bakit iyon ang iyong napili? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Anong gastusin ang iyong pinaka isinaalang-alang? Bakit iyon ang iyong napili? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________
_
_____________________________________________________________________________
_ 3. Anong kaalaman ang iyong nai-apply sa gawaing iyong ginawa?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 6: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

MATHEMATICS 9 34
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Revised na kaalaman
sa Ekonomiks.

Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang araw-araw na pamumuhay, kasapi ng

pamilya at lipunan?

Initial:

Revised:

Final:

Saklaw ng Ekonomiks
Ang ekonomiks ay may dalawang pangunahing sangay; ito ay ang Maykroekonomiks at ang
Makroekonomiks. Ito ay nagbibigay-kaliwanagan sa malalimang pag-unawa ng ekonomiks sa
pag-aaral ng bawat sangay.
Ang maykroekonomiks ay nagmula sa salitang Griyego na mikros o mikro oikonomia na ang
ibig sabihin ay “maliit na pamamahala.” Ito ay isang sangay ng ekonomiks na sumusuri sa mga
gawain at pagpapasya ng bawat sektor sa lipunan. Ang mga sektor na ito ay ang sambahayan na
sektor o indibidwal at bahay-kalakal. Ipinaliliwanag ng maykroekonomiks ang ugnayan at
implikasyon ng bawat sektor sa ekonomiya sa pagpili, pagkonsumo, at produksyon ng kalakal at
serbisyo.
Samantala, ang makroekonomiks ay nagmula sa salitang Griyego na makros o makro oikonomia
na ang ibig sabihin ay “malaking pamamahala.: Ito ay isang sangay ng ekonomiks na sumusuri sa
pangkabuuang ekonomiya. Sinusuri dito ang pangkalahatang produksyon ng kalakal at serbisyo at
kabuuang kita ng buong bansa. Ipinaliliwanag din nito ang epekto ng trabaho, presyo, produksyon,
at suplay ng pera sa buong bansa at sa ibang bahagi ng mundo.

Ang mga Mahalagang Ambag at Kaisipan ng mga Ekonomista

Nabatid na natin ang kahalagahan ng ekonomiks sa lipunan at sa bansa. Sa paksang ito, atin pang
palawakin ang ating kaalaman sa paglingap ng ekonomiks mula sa classical, neoclassical, at

MATHEMATICS 9 35
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

modern economics. Kikilalanin din sa paksang ito ang mga tanyag na pilosopong pangekonomiya
at ang kanilang mga natatanging ambag sa paglawak ng kaalaman sa ekonomiks.

1. Adam Smith (1723-1790)

Ang teorya ng ekonomiks ay nakilala noong 1700s at 1800s. Dito
napansin ang kontribusyon ni Adam Smith. Si Adam Smith ay isang
Scottish classical moral philosopher na nakilala bilang “Ama ng
Klasikong Ekonomiks.”Siniyasat din ni Smith ang relasyon ng
sambahayan at bahay-kalakal sa pamamagitang ng demand at supply.

2. David Ricardo (1772-1823)

Si David Ricardo ay isang classical English political economist na isang
negosyante at matagumpay na stockbroker. Sa kanyang pananaliksik,
naniniwala siyang darating ang panahon na hihina ang pag-unlad ng
ibang kapitalista. Nakilala rin si David sa Law of Comparative
Advantage. Siya rin ang nagbigay-kaalaman sa konsepto ng Law of
Diminishing Returns.

3. John Stuart Mill (1806-1873)

Si John Stuart Mill ay isang English philosopher at classical economist
na naging simbolo ng Utilitarianism o Utilatarianismo. Ang
utilitarianismo ay isang teorya na nagbibigay ng kasiyahan at
kapakinabangan sa karamihan.

4. Alfred Marshall (1842-1924)

Isa siya sa mga maiimpluwensiyang tao sa agham ng ekonomiks. Ang
kaniyang mga akda ay mula sa pinagsamang kaalaman ng klasikal at
utilitarianismo na tinawag niyang “Neoclassical Economics.” Ang
kaniyang kauna-unahang edisyon na sumikat sa England ay ang
“Principles of Economic” na nailimbag noong 1890.

5. Karl Heinrich Marx (1777-1838)

Si Karl Marx ay tinawag na “Ama ng Komunismo” ng Neoclassical school.
Isa siyang German political philosopher na matalinong pinag-aralan ang
iba’t ibang uri ng komunismo. Ang kaniyang alituntunin ay nagmula sa
panahon ng industrial revolution. Nakilala si Marx sa kaniyang mga
akdang “Das Kapital” at “Outlines of the Critique of Political Economy.

MATHEMATICS 9 36
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

6. John Maynard Keynes (1883-1946)

Si john Maynard Keynes ay isang modern English philosopher na mas kilala
sa Keynisian school. Ito ay nagsimula noong nailimbag niya ang kaniyang
“The General Theory of Employment, Interests, and Money” noong 1936.
Siya ang nagbigay ng mga ideyang naging batayan ng mga makabagong
teorya, kaugalian, at pananaw sa makroekonomiks at patakarang
pangekonomiya ng pamahalaan.

Gawain 7: Bigyan ng Ambag Yan!

Punuto: Sagutin ang hinihingi sa bawat kahon. Ibigay ang bawat kaisipan at naiambag ng mga
ekonomista sa ekonomiks na nasa kaliwang kahon.

Ekonomista Kaisipan at Ambag sa Ekonomiks

1. Karl Heinrich Marx

2. Afred Marshall

3. David Ricardo

4. Adam Smith

5. John Maynard Keynes

6. John Stuart Mill

Gawain 8: Ibalita Mo!

Punuto: Pumili ng isang balita simula ngayong 2020 na nakaapekto sa ekonomiya ng Pilipinas.
Pagkatapos pumili sagutan ang mga pamprosesong tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Bakit iyang balita ang napili mo?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
2. Ano ang epekto ng balitang napili mo sa ekonomiya ng Pilipinas?
MATHEMATICS 9 37
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Bilang isang mag-aaral, miyembro ng pamilya at lipunan, ano ang epekto sayo ng balitang
napili mo?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 9: Doodle It

Panuto: Ang doodle ay isang pagguhit kung saan ang taong gumuguhit ay malayo ang iniisip sa
ginuguhit. Ang mga doodle ay mga simpleng guhit na maaaring magkaroon ng isang
kumakatawang kahulugan o kung anong hugis lang. Paano mo maipapakita sa pamamagitan ng
pagdodoodle ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang araw-araw na pamumuhay.

Gawain 10: 3-2-1 Countdown

Panuto: Ibigay at sagutin ang mga katanungan.

MATHEMATICS 9 38
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

3 bagay na natutunan mo sa pag-aaral ng ekonomiks.

______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
_____________________________________________________________________________
_ 2 kaalaman na natutunan mo sa pag-aaral ng ekonomiks.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
1 aspeto na mai-aapply mo sa pang araw-araw na buhay na natutunan mo sa ekonomiks.
______________________________________________________________________________
 Ngayong natapos muna ang mga gawain, ating alamin ang iyong natutunan sa buong aralin
na ating tinalakay.

Gawain 12: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Final na kaalaman sa
Ekonomiks.

Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang araw-araw na pamumuhay, kasapi ng

pamilya at lipunan?

Initial:

Revised:

Final:

Bago matapos ang araling ito, magkakaroon ka ng isang maikling pagsusulit sa pamamagitan ng
googleclassroom. Hintayin na lamang ang ibibigay na link.
MAHUSAY! Natapos mo na ang mga gawain ng isang mag-aaral .

Tandaan !
Ang ekonomiks ay may mahalagang papel sa buhay ng tao. Pinag-aaralan nito ang kilos,
gawi, at kaugalian ng isang tao kaugnay sa kanyang pakikipagsapalaran sa kapaligiran at
lipunang kanyang ginagalawan. Sinasaklaw nito ang pag -aaral kung ano ang

MATHEMATICS 9 39
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

pinakamagandang pamamaraan upang maibahagi ang limitadong likas-yaman upang

matugunan ang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan ng tao.
PANIMULA

Ang kakulangan sa pinagkukunang-yaman ay ang pangunahing problema ng sinuman. Dahil

dito, mahalaga na malaman ng bawat tao kung alin sa mga bagay ang dapat unahing tugunan at
kung ito ay isang pangangailangan o kagustuhan lamang.
Ang suliranin ng lipunan ay nag-uugat sa walang hanggang naisin ng tao sa harap ng
kakapusan ng pinagkukunang-yaman. Kung ang mga bagay na nagdudulot ng kakapusan ay
hindi mabibigyan ng pansin, maraming mga katanungan ang maaring harapin ng pamahalaan at
anumang sektor ng lipunan. Mahalagang alamin at isaalang-alang ang mga pangangailangan at
kagustuhan ng bawat sektor upang ang mga katanungan ay maging gabay sa tamang Sistema at
mahusay na lokasyon ng pinagkukunang-yaman.

ARALIN II
ALOKASYON

ALAMIN

Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa iyong kaalaman tungkol sa kahulugan ng
alokasyon, at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya na makatutulong sa iyong
pagpapasya sa hinaharap na suliranin.

Gawain 1: 4 Pics One Word

Panuto: Suriing mabuti ang mga larawan at bumuo ng isang salita na mag-uugnay sa apat na

MATHEMATICS 9 40
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

larawan.

A O K Y A L

M A O S N L

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang nabuo mong salita sa apat na larawan?
______________________________________________________________________________
2. Alin sa mga larawan ang sa tingin mo nagturo sa iyong tamang sagot?
______________________________________________________________________________

Gawain 2: Ilista Natin

Panuto: Alamin kung magkano ang kita ng iyong sambahayan sa isang buwan, gayundin ang mga
gastusin. Ilagay sa talahanayan kung ano-ano ang mga gastusin sa isang buwan. Ilagay kung
magkano ang inilalaang pera sa mga sinulat na gastusin.

Mga Gastusin Halaga (Piso)

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kabuuang Halaga
MATHEMATICS 9 41
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang pinapakita nang talahanayan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Sa iyong palagay, paano napagkakasya ni nanay ang perang kinita kung nakalaan para sa
pang araw-araw na gastusin?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Bilang isang miyembro ng tahanan, ano ang iyong natutulong upang mabawasan ang mga
gastusin sa inyong sambahayan? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Gawain 3: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Initial na kaalaman sa
alokasyon at iba’t-ibang sistemang pang-ekonomiya.

Kahalagahan ng alokasyon at suriin ang iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

Initial:

Revised:

Final:

Matapos mong masagutan ang iyong paunang kaalaman tungkol sa kahalagan ng pagbabadyet sa
pang araw-araw na pamumuhay, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin upang
iyong higit na malaman ang kahulugan ng alokasyon at iba’t ibang sistemang pang ekonomiya na
makatutulong sayo sa tamang paglalaan ng mga gastusin.

MATHEMATICS 9 42
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

TALAKAYIN

Kahulugan ng Alokasyon

Ang alokasyon ay isang mekanismo ng pamamahagi ng pinagkukunang-yamang

pangekonomiya.
Ang alokasyon ng mga pinagkukunang-yaman ay karapat-dapat na pahalagahan ng mga
namumuno sa isang bansa upang matiyak ang pagkamit sa mga pangangailangan ng bawat
mamamayan.
Ang mabisang alokasyon ng pinagkukunang-yaman ay nagaganap kung ang paggamit ay
magbubunga ng kasiyahan. Napakahalaga na ang nakatakdang pinagkukunang-yaman ay
makapagbibigay kasiyahan at benepisyong maaaring makamit ng nakararami. Ito ay mangyayari
kung ang alokasyon ng pinagkukunang-yaman ay gagawin sa tamang paraan na hindi makasasama
sa bawat mamamayan at pakikinabangan ng bawat isa.
Ang pinagkukunang-yaman ay karapat-dapat na maipamahagi sa lipunan at dapat na matiyak na
nararamdaman ang mga benepisyong ito ng bawat mamamayan. Ang bawat sektor ay dapat mag-
desisyon kung anong kombinasyon o pagtatambal ng pinagkukunang-yaman ang pipiliin upang
makamit ang pinakamataas na kasiyahan.
Upang maabot ang pinakamabisang paraan ng alokasyon, nararapat na bigyang pansin ang iba
pang pakinabang pakinabang sa paggamit ng pinagkukunang-yaman. Isang halimbawa ay ang
paggamit ng kahoy. Ang kahoy ay maaaring gamitin para sa pagpapagawa ng mesa at upuan. Ito
rin ay pwedeng ilaan sa paggamit bilang panggatong, bakod, material sa paggawa ng bahay, at
iba pang bagay na maaring gamitan nito.
Isa pang halimbawa ng paraan ng alokasyon sa alternatibong paraan ay ang paggamit ng pera. Ito
ay maaring magamit sa pagpapagawa ng bahay, o pagbili ng sasakyan, at pautang sa merkado.
Sa paglalaan ng pinagkukunang-yaman, importanteng pag-aralan kung saan gagamitin at sa
paanong paraan makapagbibigay ng mas maraming benepisyo sa nakararaming mamamayan.

Gawain 4: Hanapan ng Ibang Gamit!

Panuto: Ibigay ang iba pang mga paggagamitan ng mga bagay na nasa kanang bahagi ng kahon
at sa kaliwa naman ay ang mga alternatibong paraan nito. Halimbawa: Walis Tingting – Pang
walis ng kalat - Pang agiw

MATHEMATICS 9 43
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Bagay Tunay na Gamit Ibang Gamit

1. Mesa
2. Gulong
3. Bag
4. Basket
5. Plastik Galon

Pamprosesong Tanong:
1. Ibigay ang kahulugan ng Alokasyon sa iyong sariling paliwanag.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
2. Ano ang iyong natutunan sa gawain 4? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
______________________________________________________________________________
3. Sa iyong saliring paliwanag, ibigay ang kahalagahan ng iyong natutunan sa Alokasyon, na
maipapakita mo sa pang araw-araw na pamumuhay.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Mahalagang Katanungang Pang-ekonomiya

Ang kakapusan sa ating pinagkukunang-yaman ang problema ng ekonomiya. Ito ay ang walang-
hanggan na kagustuhan at pangangailangan ng tao. Dapat nating unawain at suriin ang mga
kadahilanan nito upang matulungan tayo nitong magdesisyon kung paano natin mabibigyan ng
solusyon ang bawat kakulangan na ito. Maaaring matugunan ang mga pangangailangan kung ating
bibigyan-pansin at mapagdedesisyunan ang mga sumusunod na katanungan.

Kakapusan

Ano ang gagawin?

Paano gagawin?
Gaano karami ang gagawin?
Para kanino gagawin?

MATHEMATICS 9 44
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Ang apat na katanungang ito ay tumutugon sa dalawang bahagi: ang produksyon at ang
pamamahagi ng produkto at serbisyo. Sa mga katanungan na ito ay mahalagang maging
mapagmasid tayo sa ating kapaligiran. Dapat tayong magkaroon ng kamalayan sa mga nangyayari
sa bawat sektor ng industriya at bansa. Dapat din nating maipamalas sa kaisipan ng kahit sinong
kasapi ng ating lipunan na may epekto sa ekonomiya ang bawat kilos at desisyon ng kahit sinong
indibidwal.
Nasasaklaw din ng apat na katanungang pang-ekonomiya ang pagpapasya kung paano
mapagkakasya ang pinagkukunang-yaman sa bawat sektor ng ekonomiya. Ang bawat nasabing
katanungan ay maaring matugunan nang maayos kung mabisa ang paraan ng alokasyon.

Gawain 5: Tanong Ko, Sagot Mo!

Panuto: Basahing mabuti ang bawat katanungan, ilagay ang iyong sarili sa bawat tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Dapat bang magtanim at gumawa ng maraming bigas ang Pilipinas?
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_
2. Anong mga bagong makinarya o teknolohiya ang dapat gamitin sa pagprodyus ng bigas?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

MATHEMATICS 9 45
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

3. Ang isang bans aba ay dapat gumawa ng mas maraming tubo kasya gulay o mas
maraming gulay kaysa tubo?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Lahat ba ng mga produkto at serbisyo ay dapat ibigay sa lahat ng mamamayang
Pilipino o sa mga may kakayahan lamang?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 6: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Revised na kaalaman
sa alokasyon at iba’t-ibang sistemang pang-ekonomiya.

Kahalagahan ng alokasyon at suriin ang iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

Initial:

Revised:

Final:

Alokasyon sa Iba’t Ibang Sistemang Pang-ekonomiya

Ang paglalaan sa kakulangan sa pinagkukunang-yaman ay nagpapasya ng uri ng sistemang pang-

ekonomiya. Ito ay tumutukoy sa istruktura, institusyon, at mekanismo na maaring batayan ng
lipunan upang sagutin ang apat na katanungang nakasaad sa suliraning pang-ekonomiya.

Sistemang Paraan ng Paglutas sa mga Suliraning Estado (Katayuan) ng Tao sa

Pangekonomiya Pang-alokasyon at Pang-ekonomiya Lipunan
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Tradisyunal Ang kapasyahan sa apat na Ang pangangailangan ay umaasa

napakahalagang katanungan ay sa kung ano ang ibibigay ng
idinidikta ng kaugalian, tradisyon, kalikasan mula sa kanilang
kultura, at paniniwala. Maaaring ang kaugalian. Ang disbentaha nito ay
basehan ng pagpapasya ng tao rito ay mabagal ang pag-usad ng
ang kanilang kinalakihan na gawain, ekonomiya dahil sa lumang
nababatay na
ARALING PANLIPUNAN 9 24

dami, o kayamanan na matatagpuan sa kaugalian. Mabagal ang pag-usad

kanilang lugar o bansa. nito sa makabagong paggamit ng
teknolohiya at pag-aangkop sa
makabagong Sistema.
Karaniwang halimbawa nito ay
ang mga katutubo. Karaniwan ang
mga produkto at serbisyo na
ginagawa ng mga ito ay para sa
kanilang pamilya.
Command Ang pamahalaan o ang pinakamataas na Dahil ang pamahalaan o ang
posisyon sa estado ay may sentralisadong pinakamataas sa posisyon ang
paraan ng pagpaplano sa apat na gumagawa ng plano, karamihan ng
napakahalagang katanungan. Ang plano ay pabor sa mga namumuno
tagaplano sa sistemang ito ang kaysa sa lipunan. Ang mga tao rin
nagpapasya ng alokasyon ng ay walang kalayaang pumili kung
pinagkukunang-yaman para makalikha ng ano ang kanilang kagustuhan.
iba’t ibang produkto at serbisyo. Ang
pamahalaan din ang nagpapasya ng
presyo, kita, at sweldo. Ang benepisyo sa
command economy ay nakalaan para
matugunan ang mga pangangailangan ng
tao.
Free Market Sa sistemang ito, ang pamahalaan ay hindi Ang bawat sambahayan at
o laissezfaire masyadong nanghihimasok sa bahaykalakal ay malayang
pagdedesisyon sa dami o konti ng bilihin. nakagagawa at nakapipili ng
May kalayaan ang bahay-kalakal kung produkto at serbisyo ayon sa dami
ano ang lilikhain na produkto at serbisyo. ng kanilang kayamanan. Ang may
Gayundin ang sambahayan ay may mas malaking kayamanan ang
Kalayaan sa pagpapasya sa kanilang nakabibili ng mas maraming
bibilhin. produkto at serbisyo kumpara sa
may kakaunting yaman.

ARALING PANLIPUNAN 9 47
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Mixed May mga bans ana maaaring nasa gitna Ang mamamayan ay may
ng trdisyunal, command, at free market. malayang pagpili sa kanilang
Ito ay mga kombinasyon ng pamamaraan pangangailangan at kagustuhan.
sa paglalaan ng mga Ang tao ay may karapatang
pinagkukunangyaman. Ang pamahalaan magkaroon ng ari-arian. Sila rin
at ang mga mamamayan ay maaaring ay may kalayaang makilahok sa
magpasya sa kanilang mga naisa gawin. gawaing pangkalakal na
Ngunit may mga bansa na maaaring nasa sumasang-ayon sa batas. May mga
free market at may mga batas ang mamamayan ding maaaring
pamahalaan na may mandato para sundin malimitahan ang pagpapasya at
ng mamamayan katulad sa pagtaas ng paggamit ng
bayad para sa mga benepisyo, pinagkukunangyaman dahil sa
pagkakaroon ng insurance, at pagtaas ng mga batas, kondisyon, at
buwis. May pagkakataon na sitwasyon na
pinapatnubayan ng
pamahalaan ang ibang gawaing kalakal na maaaring ipataw ng ibang sektor
mamumuhunan sa napiling kapamuhayan. ng bahay-kalakal at pamahalaan.
Ang pamahalaan din ay may tungkuling
magpanatili ng katatagan ng presyo ng
mga bilihin.

Ang laissez-faire ay nagmula sa salitang Pranses na ang ibig sabihin ay hayaang gawin ang
kanilang napili. Ito ay doktrina na imoluwensiya ng isang klasikong ekonomista na si Adam Smith.
Ang sistemang ito ay naisagawa noong 1750s na yumabong sa bansang Great Britain. Ipinaliwanag
ni Smith na ang gobyerno ay hindi dapat nakikialam sa mga pribadong sektor. Ilan sa mga
halimbawa nito ay ang pagmandato sa pagsasagawa ng mga regulasyon, pagtatakda ng buwis, at
iba pang patakaran na humahadlang sa pag-unlad ng mga sektor.

Gawain 7: Word Hunt

Panuto: Basahin ang mga pangungusap sa ilalin ng word hunt. Hanapin ang sagot sa word hunt.
Ang salita ay maaaring pababa, pahalang, pataas, o palihis. Guhitan ang tamang sagot sa bawat
hanay ng word hunt. Isulat ang nakitang sagot sa patlang bago ang pangungusap. Tandaan: Hindi
counted ang sagot kung walang guhit ang word hunt.
L O L A N U Y S I D A R T K A
A A M K A S I Y A H A N A A P
B I I U I O X E D X G S A R R
E N A S U P A K A K I O C L E
I A M A S U D E Q Y F N O M S
M U O S I E X A A H L A M A I
U M R S X A Z M X E D I M R D
ARALING PANLIPUNAN 9 48
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

N E E I U W Z F Z J A C A X E
O L M Y A L O K A S Y O N A N
P K Y O Y S A R G I M G D S T
A G D A V I D O M R R E T E E
B H E T T E K R A M E E R F A
N N I W A G A G G N A O N A N
A D A M S M I T H E A P A B I
M A N I A T I R B T A E R G M

____________1. Nagmula sa salitang Pranses na ang ibig sabihin ay hayaang gawin ang kanilang
napili.
____________2. Ito ay sistemang pang-ekonomiya kung saan ang pagpapasya ng tao ay base sa
kanilang kilalakihan na gawain o kayamanan na matatagpuan sa kanilang lugar o bansa.
____________3. Dito, ang pagpapasya ay nagmumula sa may pinakamataas na tungkulin.
____________4. Isang mekanismo ng pamamahagi ng pinagkukunang-yamang pang-ekonomiya.
____________5. Siya ang klasikong ekonomista na naniniwala sa Kalayaan ng sektor ng
sambahayan at bahay-kalakal mula sa mahigpit na panghihimasok ng pamahalaan.
____________6. Ito ay isang sistemang pang-ekonomiya na binibigyan ng kapangyarihan ang
bahay-kalakal at sambahayan na mamili at magpasya sa produkto at serbisyo na gagawin at
gagamitin.
____________7. Sa anong bansa yumabong ang laissez faire?
____________8. Ano ang unang mahalagang katanungang pang-ekonomiya?
____________9. Anong posisyon ang pinakamataas sa Pilipinas?
____________10. Ito ang suliraning hinaharap ng bawat sektor sa ekonomiya.

Gawain 7: Compare and Contrast

Panuto: Ibigay ang pagkakamukha ng bawat sistemang pang-ekonomiya at ang pagkakaiba nito.

ARALING PANLIPUNAN 9 49
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Contrast

Compare

Tradisyunal
Command
Free Market
Mixed

Gawain 8: Tanong Ko, Sagot Mo

Panuto: Ipaliwanag ang kasagutan sa bawat tanong sa loob ng tatlo o hanggang limang
pangungusap.
1. Sa iyong palagay, anong sistemang pang-ekonomiya ang mainam sa ating bansa?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naniniwala ka bang malulutas ng isang Sistema ang suliranin sa ekonomiya? Bakit?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Magbigay ng halimbawa ng mga bansang nakabatay sa apat na sistemang pang-ekonomiya.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 9: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Final na kaalaman sa
alokasyon at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

ARALING PANLIPUNAN 9 50
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Kahalagahan ng alokasyon at suriin ang iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

Initial:

Revised:

Final:

MAHUSAY! Natapos mo na ang mga gawain ng isang mag-aaral .

Tandaan !
Ang sistemang pang-ekonomiya ay isang mekanismo, kaayusan ng mga institusyon sa
isang lipunan na siyang nag -uudyok sa mga mamamayan ukol sa mga gawaing
pamproduksiyon at pamamahagi ng mga bunga ng gawaing pang -ekonomiya. May apat
na sistemang pang -ekonomiya: tradisyunal, command, free market, at mixed. Sa
pamamagitan ng sistemang pang-ekonomiya, inaasahan na ang suliranin sa alokasyon na
kinakatawan ng mga tanong na “Ano ang gagawin? Paano gagawin? Gaano karami ang
gagawin? At Para kanino gagawin?”

PANIMULA

Ang isang ekonomiya ay pina-sisigla ng mga kompanya o bahay-kalakal na handang lumikha ng

mga produkto at serbiyong magbibigay kasiyahan sa tao.
Hangarin ng mga kompanya ang magkaroon ng pinakamataas na kita sa pinakamababang gastos.
Upang maisakatuparan ito, iba’t ibang paraan ang kailangang gawin sa pagbuo ng kalakal sa
pinakamababang gastos.

ARALIN III
Produksyon
ARALING PANLIPUNAN 9 51
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa iyong kaalaman tungkol
sa kahulugan at mga salik ng produksyon na makatutulong sa iyong
pang araw-araw na pamumuhay.

Gawain 1: Input-Output

Panuto: Suriing mabuti ang larawan. Ibigay ang input ng produkto at output nito.

INPUT OUTPUT

Gawain 2: 4 Pics Three Word

Panuto: Suriing mabuti ang mga larawan at bumuo ng isang TATLONG salita na mag-uugnay sa
apat na larawan.
ARALING PANLIPUNAN 9 52
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

S N G K U R Y I A E

D N S A O L K P T O

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang nabuo mong salita sa apat na larawan?
______________________________________________________________________________
2. Alin sa mga larawan ang sa tingin mo nagturo sa iyong tamang sagot? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Sa iyong palagay, ano ang pinapahiwatig ng mga larawan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Gawain 3: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Initial na kaalaman sa
alokasyon at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

Kahulugan ng produksyon at salik ng produksyon na nakakatulong sa iyong pang araw-araw

na pamumuhay

Initial:

Revised:

ARALING PANLIPUNAN 9 53
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Final:

TALAKAYIN

Kahulugan ng Produkyon

Ang produksyon ay ang pagsasama-sama ng mga salik ng produksyon upang makabuo ng

produkto o serbisyo na maiaalok sa merkado. Ito ay ang pagbuo ng mga input para makagawa ng
output upang makabuo ng mga produkto at serbisyo na mapakikinabangan ng mamimili.
Ang input ay ang pagsasama-sama ng mga hilaw na materyales upang makabuo ng produkto. Ang
output naman ay ang mga nagawang produktong maaari nang bilhin ng mga mamimili sa
merkado. Upang magkaroon ng isang input at output, mahalagang malaman ang mga salik ng
produksyon na gagamitin upang makabuo ng mahusay ba produkto at serbisyo.

Gawain 5: Tanong Ko, Sagot Mo!

Panuto: Basahing mabuti ang bawat katanungan, ilagay ang iyong sarili sa bawat tanong.

Pamprosesong Tanong:
1. Ipaliwanag sa pansariling kaalaman kung ano ang kahulugan ng produksyon?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Bakit mahalagang malaman mo kung ano-ano ang mga input at output ng isang produkto?
Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

Gawain 6: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Revised na kaalaman
sa alokasyon at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya

ARALING PANLIPUNAN 9 54
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Kahulugan ng produksyon at salik ng produksyon na nakakatulong sa iyong pang araw-araw

na pamumuhay

Initial:

Revised:

Final:

Salik ng Produksyon

Ang katagang salik ng produksyon ay tumutukoy sa mga pinagkukunang-yaman na ginagamit

upang makapaglikha ng produkto at serbisyo. Ang mga salik ng produksyon ay binubuo ng lupa,
kapital, manggagawa, at entrepreneurship.
1. Lupa
Napag-aralan natin sa kakapusan na ang mga yamang likas ay binubuo ng yamang likas ay
binubuo ng yamang lupa, yamang tubig, yamang enerhiya, at yamang mineral. Ito ay ang mga
yaman na nakukuha natin sa ating kalikasan na mahalaga bilang mga hilaw na materyales upang
makabuo ng isang bagong produkto. Ang salik na lupa ay maaaring gamitin sa mga imprastruktura
katulad ng gusali, mga daan, at tulay. Ang ibang yaman naman ay maaaring makabuo ng kuryente,
taniman, pastulan, at iba’t ibang pang produkto na nagmumula sa kalikasan.
2. Kapital
Ito ang mga kagamitan na likha ng tao upang makatulong sa operasyon ng negosyo katulad ng
makina, kompyuter, at teknolohiya na Malaki ang ambag sa produksyon ng produkto at serbisyo.
Sa tulong ng kapital, mas napabibilis ang paggawa ng mga produkto at serbisyo.
Ang kapital ay may dalawang uri na maaaring magamit ng tao para sa pagdami at pagbilis ng
paggawa ng produkto at serbisyo. Ang una ay tinatawag na physical capital. Ito ay mga tumatagal
na gamit katulad ng makinarya, kompyuter, sasakyan, at iba pang kagamitan. Ang isa pang uri ng
kapital ay tinatawag na human capital. Ito ay ang mga kaalaman at kakayahan ng tao na nakukuha
at lumalago sa pamamagitan ng edukasyon at pagsasanay. Ito ay tumatagal hanggang sa kakayahan
ng tao habang nagtatrabaho. Ang salapi ay kasama sa kapital dahil ginagamit ito sa paggawa ng
mga produkto at serbisyo.
3. Manggagawa
Ito ay ang mga tao na nagsasagawa ng mga proseso para sa produksyon ng produkto at serbisyo.
Ang blue at white collar na manggagawa ay malaki ang tulong sa pagproseso ng mga produksyon.

ARALING PANLIPUNAN 9 55
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Ang lakas ng pangangatawan, mental na kakayahan, at karunungan sa paggawa ay nagbibigay ng

maraming produksyon sa anumang pinagkukunan ng likas na yaman.
4. Entrepreneurship
Ang entrepreneurship ay isa sa mga salik ng produksyon na lumilikha at nagpapasya ng mga
produkto o serbisyo upang ialok ang mga ito sa merkado. Ito ay tinatawag na “Ulo ng
Negosyo” dahil ang mga entrepreneur ang may kaalaman sa operasyon at proseso ng negosyo.
Sila ang humaharap sa anumang panganib o walang-katiyakang resulta na makaaapekto sa
negosyo. Sa pamamagitan ng entrepreneurship, maraming produkto at serbisyo ang nalilikha at
nagagamit dahil sa kakayahan, kaalaman, at katalinuhan ng mga entrepreneur sa paggamit ng mga
pinag-kukunang-yaman para sa pangangailangan at kagustuhan ng tao.

Kahalagahan ng mga Salik ng Produksyon

Ang apat na salik ng produksyon ay mahalaga sa pagproseso ng produkto. Ito ay nagbibigay ng

magandang daloy sa ekonomiya lalo na kung ang mga ito ay magagamit sa matalinong paraan. Sa
pagbuo ng mga produkto at serbisyo, napauunlad ang ekonomiya kung tuloy-tuloy ang magandang
daloy ng produkto at serbisyo sa merkado o pamilihan.
Mayroong dalawang pangunahing pamilihan ang ekonomiya para sa patuloy na pagdaloy
ng produksyon. Ang mga ito ay ang resource market (input) at ang product market (output) na
kung saan nagtatagpo ang mga bumibili at nagbebenta para sa kanilang pangangailangan. Ang
resource market ay ang pamilihan kung saan makakukuha ng mga salik ng produksyon na
nagmumula sa sambahayan para bilhin ng bahay-kalakal. Ang product market naman ay ang
pamilihan kung saan makukuha ang mga produkto at serbisyo mula sa produksyon ng bahaykalakal
para sa pangangailangan ng sambahayan.

ARALING PANLIPUNAN 9 56
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

7: Train Map

Panuto: Ibigay ang mga salik ng produksyon para mabuo ang mga produkto. Ilagay ang mga
kasagutan sa kahon na nasa tren.
Halimbawa: (Lupa, Kapital, Manggagawa, at Entrepreneur)
Bahay

Lupang tatayuang ng Truk para sa bato at pera Engineer, Mason at mga Engineer at Ako
bahay at mga pangbili ng mga Construction Worker
materyales na kahoy materyales

ARALING PANLIPUNAN 9 57
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain
1. Sala Set Entrepreneurship
Lupa Kapital Manggagawa

2. Rason Farm and Resort Entrepreneurship

Lupa Kapital Manggagawa

3. Saint Andrew Christian Academy Peñaranda, Inc. Entrepreneurship

Lupa Kapital Manggagawa

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong natutuhan sa gawain? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Bilang mag-aaral ano ang kahalagahan ng produksyon at mga salik nito sa pang araw-araw
mong pamumuhay?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

ARALING PANLIPUNAN 9 58
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

_____________________________________________________________________________________

Gawain 8: Web Map

Panuto: Iyong talakayin ang apat na salik ng produksyon at ang implikasyon nito sa pang arawaraw
mong pamumuhay. Ilagay sa kahon ang iyong sagot na nasa gilid ng bawat web.

Salik ng Produksyon

9: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Final na kaalaman sa
alokasyon at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya.

Kahulugan ng produksyon at salik ng produksyon na nakakatulong sa iyong pang araw-araw

na pamumuhay

ARALING PANLIPUNAN 9 59
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain

Initial:

Revised:

Final:

Bago matapos ang araling ito, magkakaroon ka ng isang maikling pagsusulit sa pamamagitan ng
googleclassroom. Hintayin na lamang ang ibibigay na link.
MAHUSAY! Natapos mo na ang mga gawain ng isang mag-aaral .

Tandaan !
Ang proseso ng produksyon ay ang pagsasama-sama ng lupa, kapital, manggagawa, at
entrepreneurship upang lumikha ng mga produkto at serbisyo na magagamit sa
pagkonsumo.
Apat ang mahahalagang salik sa produksyon na siyang kinakailangan upang mabuo
ang proseso nito. Ang lupa ang itinuturing na di-nagbabagong salik. Ang likas na yamang-
lupa ay nagagamit kung may mga kamay na lilinang ditto at ito ay lubos na pauunlarin ng
paggawa.
Nakasuporta ang kapital sa pagpaparami ng mga kalakal. Upang mapaikot ang tatlong
salik, ang malikhaing entreprenyur ang kinakailangang magpaikot ng lahat ng salik sa
paglikha ng pinakamahusay na kalakal.

PANIMULA

Madalas bumibili tayo ng mga produkto at serbisyo mula sa tindahan, mall, palengke at iba pang
lugar kung saan natin makukuha ang ating mga pangangailangan at kagustuhan. Ang bawat

ARALING PANLIPUNAN 9 60
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

indibidwal, bahay-kalakal, at iba’t ibang sektor ng ekonomiya ay kumokonsumo ng mga produkto

at serbisyo saan mang pamilihan.

ARALIN IV
Ang Pagkonsumo

ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay susuri sa iyong kaalaman tungkol sa
kahulugan at mga salik ng pagkonsumo na makatutulong sa iyong pang
araw-araw na pamumuhay.

Gawain 1: Picture Analysis

Panuto: Suriin ang larawan at bigyan ng sariling interpretasyon.

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang pinapakita ng larawan?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naranasan mu naba ang ganyang sitwasyon? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2: Ibadyet Natin

Panuto: Basahing mabuti at sagutan ang mga katanungan.

ARALING PANLIPUNAN 9 61
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain
Si Julia ay isang mag-aaral sa Kapatagan National High School. Namamasaheros lang si
Julia tuwing papasok at uuwi. Ang kanyang allowance ay ibinibigay na ng kanyang nanay
sa unang araw ng buwan. Nagkakahalaga ang kanyang allowance na P1,500.00.

Pamprosesong Tanong:
1. Kung ikaw si Julia, paano mo babadyetin ang P1,500.00 sa loob ng dalawampung araw?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Naranasan mu nabang magbadyet ng iyong isang buwang allowance? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

3. Gaano kahalaga na marunong kang magbadyet para sa mga produktong iyong

kinokonsumo?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 3: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Initial na kaalaman sa
pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

Revised:

Final:

Matapos mong masagutan ang iyong paunang kaalaman tungkol sa kahalagan ng pagbabadyet sa
pang araw-araw na pamumuhay, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin upang
iyong higit na malaman ang kahulugan at uri ng pagkonsumo at ang mga salik nito.

ARALING PANLIPUNAN 9 62
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

TALAKAYIN

Kahulugan ng Pagkonsumo

Ang pagkonsumo ay tumutukoy sa paggamit ng mga produkto o serbisyo. Ang sambahayan ang
bumibili ng mga produkto at serbisyo para sa kanilang sariling paggamit o para sa ibang paggamit
bukod sa kaniyang pansariling kagustuhan.
Ang pagkonsumo ng tao ay maaaring nasa alin man sa nakasaad na uri ng produkto. Ito ay
maaaring sa pagkonsumo ng pangmadalian na pangangailangan katulad ng pagkain, kasuotan, bag,
at cell phone. Ang mga ito ay tinatawag na nondurable goods. Maaari din naman na ang
pagkonsumo ay pangmatagalan. Halimbawa ng pangmatagalang pagkonsumo ay ang pagbili ng
durable goods tulad ng kotse, bahay, at insurance. Mahalagang malaman ng mga gumagawakung
para kanino, gaano karami, at paano gagawin ang mga pangangailangan ng mga tao para sa
pagkonsumo.

Mga Uri ng Pagkonsumo

1. Tuwiran o Direkta
Ang uri ng pagkonsumo na nagaganap kapag sa ating pagbili at paggamit ng produkto at serbisyo
ay agarang natatamo natin ang kasiyahan at kapakinabangan. Halimbawa, kapag kumain ka ng
tinapay upang iyong tugunan ang iyong pagkagutom at matapos ito, napawi ang iyong
pagkagutom. Ang pagkapawi ng ating gutom ay isang uri ng pagtugon sa ating pangangailangan
na nakapagdudulot ng kasiyahan sa atin.
2. Produktibo
Ang uri ng pagkonsumo na nagaganap kapag bumili tayo ng produkto upang gamitin sa paglikha
ng iba pang produkto o serbisyo. Halimbawa, ang pagbili mo ng karayom upang gamitin pananahi
ng damit na iyong isusuot.
3. Maaksaya
Ang uri ng pagkonsumo na ang pagbili at paggamit ng produkto ay hindi tumutugon sa
pangangailangan ng mamimili at hindi nagdudulot ng kasiyahan sa kanya. Maaaring ang ginawang
pagbili ay bunga ng mga salik na nakaiimpluwensya sa ating pagkonsumo. Halimbawa ng ganitong
uri ng pagkonsumo ay ang pagbili ng mga bagay na hindi naman kailangan.
4. Mapanganib
Ang uri ng pagkonsumo ng mga bagay na maaring magdulot ng sakit at suliranin sa tao. Ang
pagbili at paggamit ng mga ipinagbabawal na gamut ay isang halimbawa nito dahil kahit
nagdudulot ito ng kasiyahan sa gumagamit nito, ay nagsisilbing banta rin sa kalusugan ng tao.

ARALING PANLIPUNAN 9 63
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain 4: Venn Diagram

Panuto: Ibigay ang pagkakaiba at pagkakamukha ng durable goods at nondurable goods.

Pagkakaiba
Pagkakaiba
(Nondurable
(Durable
Goods)
Goods)

Pagkakamukha ng
Durable at Nondurable

Gawain 5: Ilista Mo

Panuto: Maglista ng tig-limang halimbawa ng produkto na iyong tuwiran o direkta, produktibo,

maaksaya, at mapanganib. Ilagay sa bawat kahot ang iyong sagot.

Tuwiran o Direkta Produktibo Maaksaya Mapanganib

ARALING PANLIPUNAN 9 64
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain 6: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Revised na kaalaman
sa pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

Revised:

Final:

Mga Salik na Nakaiimpluwensya sa Pagkonsumo

1. Kita. Ito ay tumutukoy sa salaping tinatanggap ng tao katumbas ng ginawang produkto at

serbisyo. Ang pagkonsumo ng tao ay naaayon sa kit ana kanyang tinatanggap. Malaki ang epekto
ng kita sa ating pagkonsumo. Ayon sa pagsusuri ng ekonomistang si Ernst Engel, malaking
porsyento ng kita ng tao ang ginugugol sa pagkonsumo ng mga pangunahing pangangailangan
tulad ng pagkain kapag maliit ang kita. Ngunit kapag lumaki ang kita lumiliit ang porsyento ng kit
ana ginugugol para sa pagkain, sapagkat napagtutuunan ng pansin ang pagkonsumo sa ibang
produkto na bahagi ng mga hilig ng tao – ito ang tinatawah na Engel’s Law.
2. Okasyon. Madalas na ang mga tao ay nagbibigay ng regalo o kaya ay naghahanda tuwing
may mga okasyon na magaganap tulad ng kaarawan, araw ng pagtatapos, Pasko, Bagong Taon,
Araw ng mga Puso, at iba pa. Mabili ang mga bulaklak, kard at tsokolate tuwing Araw ng mga
Puso; kandila at bulaklak kapag Araw ng mga Patay; mga damit, sapatos iba pa kapag Pasko, at
iba pa.
3. Pag-aanunsyo (Demonstration Effect). Ang pag-aanunsyo ang pamamaraan upang
hikayatin ang mga konsyumer na tangkilikin ang isang produkto. Madaling maimpluwensyahan
ang tao ng mga anunsiyo sa radio, telebisyon, pahayagan, at maging sa internet at social media.
Ginagaya nila ang kanilang nakikita, naririnig, at napapanuod kaya naman tumataas ang
pagkonsumo. May iba’t ibang paraan upang isagawa ito:
a. Bandwagon – nagpapakita ng dami ng tao na tumatangkilik sa produkto. Halimbawa
nito ang linya mula sa isang sikat na anunsyo sa telebisyon: “9 out of 10 Filipino use
(tatak ng isang sikat na sabon).”

ARALING PANLIPUNAN 9 65
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

b. Testimonial – pag-eendorso ng mga kilalang tao ng mga produkto.

c. Paraang Brand – pagpapakilala ng mga katangian ng produkto.
Ang pangunahing motibo sap ag-aanunsyo ay ang paghihikayat ng mga konsyumer upang bumili
ng produktong inaanunsyo upang tumaas ang kita ng prodyuser ng inaanunsyong produkto.
4. Presyo. Ang presyo ng produkto ang salik na naglilimita at makadaragdag sa pagkonsumo
ng mga produkto at serbisyo. Ang pag-alam sa presyo o halaga na katumbas ng produkto at
serbisyo ay mahalaga upang mabatid kung kaya ng isang tao na bilhin ang isang produkto.
Kadalasan, mas tinatangkilik ng mga mamimili ang produkto o serbisyo kapag mura dahil mas
marami silang mabibili. Samantala, kaunti naman ang kanilang binibili kung mataas ang presyo
nito.
5. Pagpapahala ng Tao. Ang ugali ng tao ay nakaiimpluwensya sa kanyang pagkonsumo.
Ang tao na nagpapahalaga sa pagtitipid ay nagtitimbang-timbang muna ng mga bagay bagi ito
bilhin, mas prayoridad ang pagkonsumo sa mga pangunahing pangangailangan.
6. Panahon. Ang pagkonsumo ay naiimpluwensyahan ng panahon dahil nag-iiba ang
kinokonsumong produkto kapag nagbabago ang panahon. Kung tag-init, mas gusto nating kumain
ng ice cream at halo-halo at magsuot ng mga maniinipis na damit. Kung tag-lamig/tag-ulan naman,
mas gusto nating kumain ng lugaw o mami at magsuot ng mas makapal na damit.
7. Pagkakautang. Ang pagkonsumo ay naaapektuhan din kapag maraming utang na dapat
bayaran ang isang tao. Maaaring maglaan siya ng bahagi ng kanyang salapi upang ipambayad at
magdudulot ito ng pagbaba sa kanyang pagkonsumo dahil nabawasan ang kanyang kakayahan na
makabili ng produkto o serbisyo.
8. Mga Inaasahan. Ang mga inaasahang mangyayari sa hinaharap ay nakaaapekto sa
pagkonsumo sa kasalukuyan. Halimbawa, kapag inaasahan ang pagdating ng isang kalamidad
tumataas ang pagkonsumo ng mga produkto na kakailanganin sa panahon ng kalamidad.

Gawain 7: New Analysis

Panuto: Basahing mabuti ang artikulo na nasa ibaba at sagutan ang pamprosesong tanong.
Mga nagbebenta ng mahal na face mask kakasuhan
ABS-CBN News

ARALING PANLIPUNAN 9 66
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Kakasuhan ng Department of Trade and Industry (DTI) ang 7 tindahan sa Maynila dahil sa umano ay
pagbebenta ng face mask nang sobrang mahal. Bukod sa mga kasong haharapin gaya ng profiteering at
pagmanipula ng presyo, irerekomenda rin ng ahensiya sa Manila City Hall na ipasara ang mga tindahan
dahil sa pananamantala, ayon kay Trade Undersecretary Ruth Castelo.
Ipinaliwanag ng DTI na ayon sa batas, dapat 10 porsiyento lang ang kita ng mga nagtitinda ng mask
kaya kung P65, halimbawa, ang presyo ng supplier, dapat nasa P72 lang ang bentahan. Pero may mga
konsumer na binentahan umano ng face mask sa halagang P150 sa may Bambang sa Maynila.
Iminungkahi na rin ng DTI sa Department of Health na patawan ng suggested retail price ang face mask
para mabantayan ang presyo. Tumaas ang demand para sa face mask, partikular sa N95 mask, bunsod
ng pagbuga ng volcanic ash ng bulkang Taal.
Pero nilinaw na ng mga scientist na hindi kailangan ng mga taga-Metro Manila na mag-N95 mask dahil
ligtas ang hangin, maliban lang kung sensitibo ang indibiduwal. Sa halip, prayoridad umanong mabigyan
ng N95 mask ang mga nananatili sa mga lugar malapit sa nag-aalborotong bulkan.

Pamprosesong Tanong:
1. Anong mensahe ang nasasaad sa artikulo?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Anong paraan ang ginawa ng DTI base sa artikulo?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

3. Kung ikaw ang nagtitinda, mamahalan mu din ba ang mask na isa sa mga produktong
kinukunsumo ng tao sa panahon ng suliranin? Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Gawain 8: Picture Analysis

Panuto: Suriing mabuti ang mga larawan at ibigay kung anong salik ng pagkonsumo ito.

ARALING PANLIPUNAN 9 67
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

1._____________________ 2._____________________ 3._____________________

4._____________________ 5._____________________ 6._____________________

8._____________________
7._____________________

Gawain 9: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Final na kaalaman sa
pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

Revised:

ARALING PANLIPUNAN 9 68
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Final:

Bago matapos ang araling ito, magkakaroon ka ng isang maikling pagsusulit sa pamamagitan ng
googleclassroom. Hintayin na lamang ang ibibigay na link.

MAHUSAY! Natapos mo na ang mga gawain ng isang mag-aaral .

Tandaan !
Ang pagkonsumo ay isang malaking parte ng buhay ng mamimili sapagkat ito ang
kongkretong pagtugon sa pangangailangan at kagustuhan. Ang bawat mamimili ay may
kanya -kanyang dahilan sa pagpili kung aling produkto o serbisyo ang kanyang
tatangkilikin. Ang mga salik na maaaring makaimpluwensya sa mamimili ay ang kita,
okasyon, pag-aanunsyo, presyo, panahon, pagpapahalaga ng tao, pagkakautang, at mga inaasahan
na sitwasyon.

PANIMULA

Madalas bumibili tayo ng mga produkto at serbisyo mula sa tindahan, mall, palengke at iba pang
lugar kung saan natin makukuha ang ating mga pangangailangan at kagustuhan. Ang bawat
indibidwal, bahay-kalakal, at iba’t ibang sektor ng ekonomiya ay kumokonsumo ng mga produkto
at serbisyo saan mang pamilihan.
Mahalaga na malaman ng mga mamimili ang tungkulin at karapatan nila sa mga nabiling produkto
at serbisyo at paano ang pagpili sa ikasasaya at ikabubuti ng bawat mamimili.

ARALIN IV
MGA TUNGKULIN AT KARAPATAN NG MAMIMILI

ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa iyong kaalaman bilang
isang mamimili at maipagtatanggol ang iyong mga karapatan bilang
isang mamimili.

ARALING PANLIPUNAN 9 69
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain 1: Ilista Natin

Panuto: Punan ang talahanayan ng mahahalagang impormasyon tungkol sa isang konsyumer.

Konsyumer
Tungkulin ng Mamimili Karapatan ng Mamimili

Pamprosesong Tanong:
1. Sa iyong palagay, bilang isang mamimili gaano kahalaga ang iyong mga katangian?
Ipaliwanag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Bilang isang mamimili, gaano kahalaga ang iyong mga karapatan? Ipaliwanag.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

Gawain 2: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Initial na kaalaman sa
pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

ARALING PANLIPUNAN 9 70
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Revised:

Final:

Matapos mong masagutan ang iyong paunang kaalaman tungkol sa tungkulin at

karaparatan bilang isang mamimili, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin
upang iyong higit na malaman ang mga tungkulin at karapatan ng isang mamimili.

TALAKAYIN

Mga Tungkulin ng Matalinong Mamimili

Ang pagkonsumo ng tao ay naglalarawan ng kung anong uri siya ng mamimili. Karaniwan, nais
nating lahat na maging matalinong mamimili dahil ibig sabihin nito ay nasusulit natin ang bawat
sentimong ating ginagastos para sa bawat produkto. Ang mga sumusunod ay mga tungkulin ng
matalinong mamimili.
1. Mapanuri
Sinusuri ang produktong bibilhin. Tinitingnan ang sangkap, presyo, timbang, pagkakagawa at iba
pa. kung may pagkakataon pa, inihahambing ang mga produkto sa isa’t isa upang
makapagdesisyon ng mas mabuti at mapili ang produktong sulit sa ibabayad.

2. May Alternatibo o Pamalit

May mga panahon na walang sapat nap era ang mamimili upang bilhin ang produktong dati nang
binibili o kaya naman ay nagbago na ang kalidad ng produktong dati nang binibili. Ang matalinong
pamimili, sa ganitong pagkakataon, ay marunong humanap ng pamalit o panghalili na
makatutugon din sa pangangailangang tinutugon ng produktong dating binibili.
3. Hindi Nagpapadaya
May mga pagkakataon na ang mamimili ay matatapat sa isang tindero o tindera na mandadaya.
Ang matalinong mamimili ay lagging handa, alerto, mapagmasid sa mga maling gawain lalo na sa
pagsusukli at paggamit ng timbangan.

ARALING PANLIPUNAN 9 71
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

4. Makatwiran
Lahat ng konsyumer ay nakararanas ng pagkakaroon ng limitadong badyet. Kaya sa pagpili ng
isang produkto ay isinasaalang-alang ang presyo at kalidad nito. Isinasaisip din ang kasiyahan na
matatamo sa pagbili at paggamit ng produkto pati narin ang digri ng pangangailangan nito.
5. Sumusunod sa Budget
Ito ay kaugnay ng pagiging makatuwiran ng matalinong konsyumer kung saan ay tinitimbang ang
mga bagay-bagay ayon sa kanyang kakayahang bilhin at kasiyahang maibibigay sa kanya. Hindi
siya nagpapadala sa popularidad ng produkto na may mataas na presyo. Ito ang dahilan ng
pagkahilig ng mga konsyumer sa sale, buy one take one o yung may mga give away o libreng
produkto.
6. Hindi nagpapanic buying
Ang artipisyal na kakulangan na bunga ng pagtatago ng mga produkto ng mga nagtitinda upang
hintayin ang pagtaas ng presyo ay hindi ikinababahala ng isang matalinong konsyumer, dahil alam
niyang ang pagpapanic buying ay lalo lamang magpapalala ng sitwasyon.
7. Hindi Nagpapadala sa Anunsyo
Ang pag-eendorso ng produkto ng mga artista ay hindi nakapagpapabago sa pagkonsumo
ng isang matalinong konsyumer. Ang kalidad ng produkto ang tinitingnan at hindi ang paraan ng
pag-aanunsyo na ginamit.

Gawain 3: Ilista Natin

Panuto: Basahin ang katanungan at lagyan ng star ang bawat sagot sa kahon.

1- Napakatalino 3- Hindi Gaanong Matalino

2- Matalino 4- Mahina

1 2 3 4
1. Naniniwala sa anunsyo
2. Sumusunod sa badyet
3. Mapanuri
4. Lagay lang ng lagay sa kart
5. Humahanap ng kapalit o alternatibo
6. Nagpapanic buying

ARALING PANLIPUNAN 9 72
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

7. Mahilig sa mura pero dekalidad na produkto

8. Hindi nagpapadaya
9. Palatawad ng binibiling produkto
10. May listahan ng binibili

Pamprosesong Tanong:
1. Bakit mahalagang malaman mo ang mga tungkulin ng isang mamimili? Ipaliwanag ng tatlo
o hanggang limang pangungusap.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

Gawain 4: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Revised na kaalaman
sa pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

Revised:

Final:

Mga Karapatan ng Mamimili

Nagbibigay ng proteksyon ang pamahalaan sa mga mamimili sa pamamagitan ng pagkilala sa

kanilang mga karapatan tulad ng sumusunod:
1. Karapatan sa kaligtasan o proteksyon laban sa mga produkto na nakasasama sa buhay at
kalusugan.
2. Karapatan sa mga pangunahing pangangailangan tulad ng sapat na pagkain,
pananamit, masusulungan, pangangalagang pangkalusugan, edukasyon at kalinisa upang
mabuhay.

ARALING PANLIPUNAN 9 73
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

3. Karapatan sa patalastas o mapangalagaan laban sa mapanlinlang, madaya, at

mapanligaw na patalastas, mga etiketa at iba pang hindi wasto at hindi matapat na gawain.
4. Karapatan sa kaalaman o consumer education bilang proteksyon sa mga panloloko
gayundin upang makatulong sa paggawa ng matalinong pagpapasya.
5. Karapatang pumili ng iba’t ibang produkto at paglilingkod sa halagang kaya ng
konsyumer.
6. Karapatang mapakinggan o mapangalagaan ang kapakanan ng mga mamimili lalo na sa
paggawa at pagpapatupad ng mga patakaran ng pamahalaan.
7. Karapatan sa pagtanggap ng kabayaran sa mga panloloko sa mga produktong binili o
sa serbisyong ginagampanan.
8. Karapatan sa Kalayaan at pagkakapantay-pantay at sapat na kalagayan sa buhay na
nagbibigay pahintuloy sa isang marangal at maayos na pagkatao.

Gawain 5: T-Chart

Panuto: Maglista ng sariling tungkulin bilang isang mamimili. Tukuyin ang iyong mga mabubuting
katangian at negatibong katangian.

Mabubuting Katangian Negatibong Katangian

Gawain 6: Ipaglaban Mo

Panuto: Ipagpalagay na ikaw ay nakabili ng mga produkto at serbisyong depektibo na nasa ibaba.
Gumawa ng kaukulang letter of complaint na ipaparating sa DTI (Department od Trade and
Industry) o BFAD (Bureau of Food and Drugs).

1. Maling timbang ng karne

2. Lip Balm na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. Bagong bike na natanggal ang preno na sanhi ng iyong pagkakasugat ng malaki

ARALING PANLIPUNAN 9 74
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

Gawain 7: Mapa Ng Pagbabago ( I-R-F)

Panuto: Sagutin ang mahalagang tanong na nasa kahon, at ilagay ang iyong Final na kaalaman sa
pagkonsumo, uri ng pagkonsumo at ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo.

Kahulugan at uri ng pagkonsumo at mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

Initial:

Revised:

Final:

Bago matapos ang araling ito, magkakaroon ka ng isang mahabang pagsusulit na ang paksa
ay lahat ng ating natalakay sa modyul na ito. Ang iyong pagsusulit ay sa pamamagitan ng
googleclassroom. Hintayin na lamang ang ibibigay na link.
MAHUSAY! Natapos mo na ang mga gawain ng isang mag-aaral .

Tandaan !
May mga tungkulin at karapatan ang bawat mamimili para mabigyan ng proteksyon sa
mga prodyuser na mapang -abuso. Inaasahan na sa iyong natutunan ay magiging isang
mapanuri at matalino kang mamimili.

Transisyon sa Susunod na Modyul

Naging mabunga ba ang iyong paglalakbay tungo sa pagtuklas, paglinang, at pag unawa sa
pangunahing konsepto ng ekonomiks bilang batayan sa matalino at maunlad na pang-araw-araw
na pamumuhay? Tinalakay natin dito ang mga konsepto ng ekonomiks bilang agham panlipunan,
alokasyon at iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya, produksiyon
at mga salik nito, at pagkonsumo at iba’t ibang tungkulin at karapatan ng mamimili. Napagtanto
mo na ang ekonomiks ay nakatuon sa kung paano tinutugunan ng tao ang kanyang walang
katapusang pangangailangan. Makabuluhan ang pagkonsumo upang

ARALING PANLIPUNAN 9 75
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

magkaroon ng tamang alokasyon ng pinagkukunang-yaman. Ikaw bilang bahagi ng sambayanang ito ay

may magagawa upang matugunan ang suliranin sa kakapusan.
Kasama sa pagpaplano sa tamang pagdedesisyon ay ang pag-alam sa pangangailangan ng tao (demand)
na nagiging basehan ng produksyon ng mga bagong

produkto. Ang mga produktong ito ay tinatawag na supply. Ano ba ang supply at demand?
Ano ang nagaganap sa pamilihan sa pagbabago at paggalaw ng mga ito? Halina at ating tuklasin
ang susunod na modyul.

PANGWAKAS NA PAGTATAYA

Basahing mabuti ang mga sumusunod na tanong at bilugan ang titik ng wastong sagot.

1. Isang agham panlipunan na ang layunin ay mapag-aralan at suriin ang pagpili,

pagdedesisyon, at paglalaan sa paggamit ng mga limitadong pinagkukunang-yaman upang
matugunan ang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan ng tao. a. Alokasyon
b. Pagkonsumo
c. Ekonomiks
d. Produksyon
2. Isang mekanismo ng pamamahagi ng pinagkukunang-yamang pang-ekonomiya.
a. Pagkonsumo
b. Produksyon
c. Alokasyon
d. Ekonomiks
3. Sino ang Ama ng Klasikong Ekonomiks?
a. Alfred Marshall
b. Adam Smith
c. David Ricardo
d. John Maynard Keynes
4. Anong sistemang pang-ekonomiya, na ang pamahalaan ay may sentralisadong pagpapasya
ng alokasyon ng pinagkukunang-yaman upang makalikha ng iba’t ibang produkto at
serbisyo.
a. Tradisyunal
b. Command
c. Free Market
d. Mixed
5. Anong salik ng pagkonsumo ang tumutukoy sa salaping tinatanggap ng tao katumbas ng
ginawang at serbisyo. a. Okasyon
ARALING PANLIPUNAN 9 76
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

b. Pagkakautang
c. Presyo
d. Kita
6. Anong paraan ng pag-aanunsyo ang nagpapakita ng dami ng tao na tumatangkilik sa
produkto.
a. Testimonial
b. Paraang Brand
c. Bandwagon
d. Commercial
7. Anong karapatan ng mamimili ang tumutukoy sa paglaban sa mga produkto na nakasasama
sa buhay at kalusugan.
a. Karapatan sa kaligtasan
b. Karapatang pumili
c. Karapatang mapakinggan
d. Karapatan sa kaalaman
8. Si anna ay bumibili ng isang litro ng mantika na palm oil, ngunit sa hindi inaasahang
pagkakataon naubos ang palm oil sa tindahan. May iniaalok ang tindahan ng spring oil
ngunit ayaw ni anna nito. Anong karapatan ng mamimili ang ipinapakita ng sitwasyon. a.
Karapatang mapakinggan
b. Karapatan sa kaalaman
c. Karapatang pumili
d. Karapatan sa patalastas
9. Anong salik ng produksyon ang tumutukoy sa kakayahan ng tao para sa pagsasagawa ng
mga proseso para sa produksyon ng produkto at serbisyo. a. Kapital
b. Lakas paggawa
c. Lupa
d. Entrepreneurship
10. Sinong ekonomista ang pinakamaimpluwansya sa makabagong ekonomiya.
a. John Maynard Keynes
b. Karl Heinrich Marx
c. Adam Smith
d. David Ricardo
11. __________ ay ang pagsasama-sama ng mga salik ng produksyon upang makabuo ng
produkto o serbisyo na maiaalok sa mercado. a. Ekonomiks
b. Pagkonsumo
c. Produksyon
d. Alokasyon
12. Si Alfred nakatapos ng business administration na kurso, napili niyang magtayo na lamang
ng negosyo at siya ang tumayong ulo nito. Anong salik ng produksyon ang ipinapakita dito.
a. Lupa
b. Entrepreneurship

ARALING PANLIPUNAN 9 77
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

c. Kapital
d. Manggagawa
13. Ang pagpapasya ng tao ay idinidikta ng kaugalian, tradisyon, kultura, at paniniwala. a.
Tradisyunal
b. Command
c. Free market
d. Mixed
14. Ang ____________ ay ang pagsasama-sama ng mga hilaw na materyales upang makabuo
ng produkto. a. Output
b. Hoarding
c. Shortage
d. Input
15. Ito ay sangay ng ekonomiks na sumusuri sa pangkabuuang ekonomiya.
a. Maykroekonomiks
b. Modern Ekonomiks
c. Classical Ekonomiks
d. Makroekonomiks
16. Ang __________ ay tumutukoy sa paggamit ng mga produkto o serbisyo.
a. Alokasyon
b. Produksyon
c. Ekonomiks
d. Pagkonsumo
17. Ang _______ ng produkto ang salik na naglilimita at makadaragdag sa pagkonsumo ng
mga produkto at serbisyo. a. Kita
b. Presyo
c. Panahon
d. Pagkakautang

18. Ang pamahalaan ay hindi masyado nanghihimasok sa pagdedesisyon sa paggawa ng

produkto at serbisyo. a. Tradisyunal
b. Command
c. Free market
d. Mixed
19. Ang ________ ay ang mga nagawang produktong maari nang bilhin ng mga mamimili sa
mercado.
a. Hoarding
b. Input
c. Output
d. Shortage
20. Ito ay sangay ng ekonomiks na sumusuri sa mga Gawain at pagpapasya ng bawat sektor sa
lipunan.

ARALING PANLIPUNAN 9 78
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

a. Neoclassical
b. Maykroekonomiks
c. Makroekonomiks
d. Classical

TALASANGGUNIAN AT MGA WEBSITE NA GINAMIT SA MODYUL

K-12 Basic Education Program

Peac Module

Araling Panlipunan (Alab) Ekonomiks by:

Beverly Alo-Alejandria

Ekonomiks Ngayon: Pinagaan at Pinaunlad by:

Josefina Baggay Macarubbo

Kamalaysayan: Ekonomiks
by: Lucila Perez-De Guzman

Araling Panlipunan Ekonomiks by: Glenda P. Del Rosario

https://sites.google.com/site/kahuluganngekonomiks/services/mahalagang-konsepto-
ngekonomiks https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Smith.gif
https://en.wikipedia.org/wiki/David_Ricardo
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill
https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Marshall https://tl.wikipedia.org/wiki/Karl_Marx
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Maynard_Keynes
https://tl.wikipedia.org/wiki/Doodle
http://ohspmodularlearningforgrade8.weebly.com/mga-dapat-tandaan.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Strawberry_ice_cream_cone_(5076899310).jpg
https://www.netclipart.com/isee/iJRhmT_drawing-train-transportation-train-clip-art-black-and/
https://www.worksheetfun.com/2016/03/10/spider-web-coloring-one-halloween-worksheet/
http://clipart-library.com/spiders-cliparts.html
https://news.abs-cbn.com/news/01/14/20/mga-nagbebenta-ng-mahal-na-face-mask-kakasuhan
https://www.veritas846.ph/pangangalaga-sa-kita-ng-pamilya/
https://clipartstation.com/christmas-party-clipart-6/ https://moringagals.wordpress.com/about/
https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2018/08/23/1844976/pagsirit-ng-presyong-
bigas-pinasisiyasat
https://rmn.ph/weather-update-6/ulat-panahon-bb/
https://twitter.com/km_jessica_soho/status/820221312337518593

ARALING PANLIPUNAN 9 79
 SACA
SAINT ANDREW CHRISTIAN ACADEMY PEÑARANDA, INC.

https://www.gmanetwork.com/news/video/24oras/396772/walang-malalakas-na-ulan-
nainaasahan-sa-bansa-sa-miyerkules/video/
https://twitter.com/maynilad/status/954171556011302913

ARALING PANLIPUNAN 9 80