daniel penaki

skolis sevda

DANIEL PENNAC
CHAGRIN D’ÉCOLE

mTargmneli merab fifia

redaqtori marina saraliZe, solomon nozaZe
dizainerebi beso danelia, nino guruli

© Éditions Gallimard, 2007

All rights recerved.

© gamomcemloba `diogene~, 2015

yvela ufleba daculia

ISBN 978-9941-11-464-9

www.diogene.ge
 daniel penaki

skolis sevda
 sarCevi

I. sanagve jibutSi 7
II. Ca­mo­ya­li­be­ba 41
III. es, anu aRsrulebiTi kilos awmyo dro 103
IV. Sen amas gangeb akeTeb 173
V. maqsimiliane anu idealuri damnaSave 197
VI. aq imaze, Tu ras niSnavs siyvaruli 235
 I

sanagve jibutSi

statistikurad yvelaferi SeiZleba

aixsnas, maSin, rodesac piraduli
TvalsazrisiT yvelaferi rTuldeba.
 1
mo­di, epi­lo­giT da­viw­yoT. TiT­qmis asi wlis asaks
miR­weu­li de­da­Ce­mi zis da films uyu­rebs kac­ze, ro­mel­
sac mSve­niv­rad ic­nobs. es ka­ci mwe­ra­lia, pa­riz­Si, sa­ku­Tar
sax­lSi, uf­ro swo­rad, bib­lio­Te­ka­Si, uam­ra­vi wig­niT gar­
Se­mor­tymu­li ga­dau­RiaT. bib­lio­Te­ka, ro­gorc vxvde­biT,
ka­bi­ne­tis ma­giv­ro­bas uwevs. oTa­xis fan­ja­ra sko­lis ezos
ga­dah­yu­rebs. Ses­ve­ne­baa, ga­may­rue­be­li Ji­vil­-xi­vi­li da yu­
ris­wam­Re­bi xmau­ri. vi­gebT, rom am kacs sau­ku­nis meoT­xe­di
sko­la­Si mas­wav­leb­lad umu­Sa­via. sac­xov­reb­lad im sax­lis
ar­Ce­viT, rom­lis fan­jre­bi sko­lis ezo­Si ga­dis, is im rki­
nig­zels gva­go­nebs, pen­sia­ze gas­vlis Sem­deg ga­ma­na­wi­le­be­li
sad­gu­ris siax­lo­ves rom da­sax­le­bu­la. mog­via­ne­biT fil­mis
mTa­var per­so­naJs ita­lia­sa da es­pa­neT­Si vxe­davT. ager is
mTar­gmne­leb­Tan saub­robs, Sem­deg Ta­vis ve­ne­ciel me­gob­
reb­Tan xum­ro­biT iq­cevs Tavs. ver­ko­ris mTian pla­to­zec
ga­dau­RiaT _ bu­rus­Si gax­veu­li sru­liad mar­to mia­bi­jebs…
la­pa­ra­kobs sa­ku­Tar pro­fe­sia­ze, ena­sa da stil­ze, ro­ma­nis
struq­tu­ra­ze, per­so­na­Jeb­ze... ki­dev er­Ti ka­bi­ne­ti, rom­lis
fan­jre­bi am­je­rad Tva­lis­mom­Wrel al­pur pei­za­Jebs ga­dah­
yu­rebs. am sce­nebs enac­vle­ba in­ter­viue­bi, sa­dac av­to­ris
say­va­re­li xe­lo­va­ne­bi Ta­vianT saq­me­ze saub­ro­ben: re­Ji­so­ri
da mwe­ra­li dai si­ji, mxat­va­ri­-i­lus­tra­to­ri sem­pe, mom­Re­
ra­li to­mas fer­se­ni, fer­mwe­ri iurg kraien­biu­li.

9
 isev pa­ri­zi. mwe­r a­l i sa­k u­T a­r i kom­p iu­t e­r is win mo­
ka­l a­T e­b u­l a. ir­g vliv leq­s i­k o­n e­b is go­r a dau­y e­n e­b ia.
es Ce­mi ga­ta­ce­baao, _ am­b obs is. da, ai, swo­r ed am dros
vi­g ebT, rom (es fil­m is da­s as­r u­l ia) sta­t ia, ro­m e­l ic
mwe­r als mieZ­R vna, leq­s i­k on `ro­b er­S i~ Se­s u­l a da mi­s i
mo­Zeb­na aso-­bge­r a p-ze Seg­v iZ­l ia, sa­T aur `pe­n a­k is~ qveS.
ise, cno­bis­Tvis, mi­s i nam­d vi­l i gva­r i pe­n a­k io­n ia, sa­x e­l i
ki _ da­nie­li.
mok­led, de­da films Cems Zmas­Tan, ber­nar­Tan er­Tad
uyu­rebs (ro­mel­mac is sa­gan­ge­bod mis­Tvis vi­deo­ka­se­ta­ze
ga­dai­ta­na); uyu­rebs Ta­vi­dan bo­lom­de ise, rom krin­tsac
ar Zravs; dRe ile­va da sa­Ra­mos bin­dbun­dSi ikar­ge­ba, is ki
gaun­Zrev­lad zis da mo­nus­xu­li­viT mis­Ce­re­bia ek­rans.
fil­mis da­sas­ru­li.
tit­re­bi.
si­Cu­me.
de­da zan­tad trial­de­ba ber­na­ris­ken da ekiT­xe­ba:
_ Sen fiq­rob, rom am kacs ro­dis­me ra­me eS­ve­le­ba?

2
saq­me isaa, rom sko­la­Si cu­dad vswav­lob­di da es am­ba­vi
de­da­Cems dRem­de aqvs ga­mo­yo­li­li. ax­la, ro­ca mi­si ga­da­be­
re­bu­li go­ne­ba sul uf­ro da uf­ro xSi­rad to­vebs aw­myos
na­pi­rebs da nel­-ne­la mex­sie­re­bis So­reu­li ar­qi­pe­la­ge­bis­
ken ga­daad­gil­de­ba, gzad Sem­xved­ri pir­ve­li­ve ri­fe­bi im
tki­vil­sa da sa­dar­de­bels ax­se­nebs, sko­la­Si Ce­mi sia­ru­lis
pe­riod­Si ase rom gauS­ro sis­xli.
ax­lac de­da Se­fiq­ria­ne­bul mze­ras mo­map­yrobs xol­me
da ne­la war­moT­qvams:
_ ver met­yvi, bo­los da bo­los, ras saq­mia­nob?

10
 Ce­mi mo­ma­va­li de­da­Cems yo­vel­Tvis im­de­nad bun­do­va­ni
da ui­me­do eC­ve­ne­bo­da, rom dRem­de Cems aw­myo­Sic ver aris
bo­lom­de dar­wmu­ne­bu­li. sul fiq­rob­da, rom di­di mo­ma­va­li
ara­so­des meq­ne­bo­da, rom Cem­gan ka­ci ar dad­ge­bo­da; me­tic,
sje­ro­da, rom cxov­re­bis orom­tria­li sad­Rac mou­sav­leT­Si
ga­da­mis­vri­da, rad­gan ele­men­ta­ru­li Tav­dac­vi­Ti me­qa­niz­me­
bic ki ar ga­maC­nda. mok­led, de­da­Ce­mis­Tvis me er­Ti gzaab­
neu­li ada­mia­ni vi­ya­vi. Tum­ca 1969 wlis seq­tem­ber­Si sak­la­so
oTax­Si mas­wav­leb­lis ran­gSi rom Se­va­bi­je, man sad­Rac gu­lis
siR­rme­Si ir­wmu­na, rom sa­be­dis­we­ro mo­rev­ma bo­lom­de ver
Ca­miT­ria, ro­gor­Rac amov­Zve­ri da Ta­vi da­vix­se­ni. mag­ram mom­
dev­no aT­wleu­le­bi (a­nu Ce­mi, ro­gorc zrdas­ru­li ada­mia­nis,
mTe­li Seg­ne­bu­li cxov­re­ba), de­da­Ce­mis SfoT­vam, dar­dma da
wu­xil­ma mainc med­ga­ri wi­naaR­mde­go­ba gau­wia Ce­mi war­ma­te­
bis da­ma­das­tu­re­bel yve­la mtki­ce­bu­le­bas, rom­leb­sac igi
sa­te­le­fo­no saub­re­bis, we­ri­le­bis, vi­zi­te­bis, ga­mo­ce­mu­li
wig­ne­bis wya­lo­biT igeb­da xol­me. ara­fers vam­bob cis­fer
ek­ran­ze Cem araer­Tgzis ga­mo­Ce­na­sa da ber­nar pi­vos Sou­Si
mo­na­wi­leo­ba­ze. bo­lom­de de­da­Ce­mis daw­yna­re­ba-­da­SoS­mi­ne­ba
ara­fers SeeZ­lo: arc Ce­mi pro­fe­siu­li cxov­re­bis sta­bi­lu­
ro­bas da arc li­te­ra­tu­ru­li moR­va­weo­bis saq­vey­nod aRia­
re­bas. verc sxve­bis mo­na­yo­li hgvri­da Sve­bas da verc is,
ra­sac Ta­vad kiT­xu­lob­da pre­sa­Si. cxa­dia, Ce­mi war­ma­te­be­bi
axa­reb­da, msje­lob­da maT­ze me­gob­reb­Tan da sa­ku­Tar az­reb­
sac ux­vad af­rqvev­da. ima­sac aRia­reb­da, saw­ya­li ma­ma­mi­si am
yve­la­fers rom mos­wre­bo­da, mas­ze bed­nie­ri ka­ci am­qvey­nad
meo­re ar iq­ne­bo­dao. mag­ram... mag­ram mis gul­Si, sa­dac iS­va
da sa­mu­da­mod daim­kvid­ra ad­gi­li im uq­na­ram da doy­la­piam,
mok­led, im oro­san­ma, ro­me­lic me odes­Rac vi­ya­vi, mainc
Rrmad gaed­ga fes­ve­bi SfoT­vas. es, Ta­vi­se­bu­rad, mi­si siy­
va­ru­lis ga­mo­xa­tu­le­ba iyo. ro­ca de­dob­riv zrun­va­sa da

11
siy­va­rul­ze ubo­ro­tod ve­xum­re­bo­di xol­me, vu­di ale­nis
wa­baZ­viT mpa­su­xob­da:
_ ra gin­da, Ta­vi da­ma­ne­be. yve­la eb­rae­li de­da ro­dia,
sa­ma­gie­rod, yve­la de­da eb­rae­lia.
da dRe­sac es SfoT­va isev da isev ikiT­xe­ba Ce­mi xan­daz­
mu­li eb­rae­li de­dis Tva­leb­Si, mze­ra­Si, ro­mel­sac is Ta­vis
uk­ve sa­mo­ci wlis asaks miR­weul na­bo­la­ras miap­yrobs xol­me;
SfoT­va, pir­van­de­li siZ­lie­re rom dau­kar­gavs da Se­sam­Cne­vad
Ser­bi­le­bu­la; me vit­yo­di, `SfoT­vis nan­gre­ve­bi~, ro­me­lic,
arc me­ti, arc nak­le­bi, Cve­vad qceu­la; es is Cve­vaa, ro­me­lic
yo­ve­li ga­mom­Svi­do­be­bi­sas TiT­qos ai­Zu­lebs de­da­Cems, xe­li
xel­ze mom­ki­dos da mkiT­xos:
_ er­Ti es miT­xa­ri, bi­na mainc Tu gaqvs mag pa­riz­Si?

3
mok­led, di­di ve­ra­fe­ri mos­wav­le gax­ldiT. ara­fe­ri ga­
mom­dio­da. da mainc sko­la, SeiZ­le­ba iT­qvas, mu­dam fex­da­fex
dam­dev­da da amo­sun­Tqvis sa­Sua­le­bas ar maZ­lev­da. ma­Si­nac ki,
ro­ca yo­vel sa­Ra­mos Sin vbrun­de­bo­di, aS­ka­rad vgrZnob­di,
rom sko­la araf­ris di­de­biT ar api­reb­da xe­li­dan Cem gaS­
ve­bas. Ce­mi dRiu­ris Si­naar­si mxo­lod mas­wav­leb­le­bis per­ma­
nen­tul uk­ma­yo­fi­le­ba­ze met­yve­leb­da. Tu mos­wre­biT klas­Si
bo­lo ar vi­ya­vi, bo­los wi­na ad­gi­li mainc ga­ran­ti­re­bu­li
mqon­da. Ta­vi­dan ariT­me­ti­kis­Tvis, mog­via­ne­biT ki ma­Te­ma­ti­
kis­Tvis ui­me­dod dag­ma­nuls, uki­de­ga­nod ume­cars, ga­mous­
wo­reb­lad uwig­nurs, Ta­ri­Re­bis da­max­sov­re­bis mi­marT mya­ri
imu­ni­te­tis mqo­nes, ru­ka­ze ad­gil­mde­ba­reo­bis gan­saz­Rvra­Si
dau­je­reb­lad uu­na­ros, uc­xo ene­bis Ses­wav­la­Si sru­liad
uni­Wos, zar­mac­sa da uq­na­ras (daus­wav­le­li gak­ve­Ti­le­bi,
moum­za­de­be­li sa­Si­nao da­va­le­be­bi) Sin Ce­mi siC­lun­gis da­ma­

12
das­tu­re­be­li, gu­lis­gam­xeT­qa­vi Se­de­ge­bi mim­qon­da, ro­mel­sac
verc mu­si­ka­Si, verc spor­tSi da verc klas­ga­re­Se saq­mia­no­ba­Si
miR­weu­li war­ma­te­be­bi ver ga­mois­yid­da.
_ gai­ge? co­ta­Ti mainc Tu ges­mis, ra­sac gix­sni?
me ve­ra­fer­sac ver vi­geb­di. ra­mis ga­ge­bis srul uu­na­
ro­bas ise Rrmad gaed­ga Cems bav­Svo­ba­Si fes­ve­bi, rom ojax­ma
mi­si sa­Ta­vis dad­ge­nis miz­niT le­gen­dac ki SeT­xza, rom­lis
Ta­nax­ma­dac ube­du­re­ba daiw­yo jer ki­dev ma­Sin, ro­ca an­ba­
nis dauf­le­bas Se­ve­Wi­de. xSi­rad max­se­neb­dnen, asob­ge­ra a-s
da­max­sov­re­bas mTe­li we­li moan­do­meo. war­mo­gid­ge­niaT?
mxo­lod ani _ erT we­li­wad­Si. Ce­mi umec­re­bis udab­no ki ga­
dau­la­xa­vi banis Sem­deg iw­ye­bo­da.
_ aba, pa­ni­ka ar da­ma­nax­voT! sul ra­Rac oc­daeqvs we­li­
wad­Si bav­Svi an­bans Zir­fes­via­nad daeuf­le­ba, _ iro­niu­lad
it­yo­da xol­me ma­ma­Ce­mi. cxa­dia, ase sa­ku­Ta­ri Si­Se­bi­sa da
eW­ve­bis ga­fan­tvas cdi­lob­da. ram­de­ni­me wlis Tav­ze, ro­ca
da­mam­Tav­re­bel klas­Si Cav­rCi da uk­ve meo­re­jer uSe­de­god
wa­ve­po­ti­ne sim­wi­fis ates­tats, ma­ma­Cem­ma sru­liad gan­sxva­ve­
bu­li for­mu­li­re­biT `da­mam­Svi­da~:
_ ar idar­do, bo­los da bo­los, ga­mo­saS­ve­bi ga­moc­de­
bis mi­mar­Tac ki SeiZ­le­ba kacs av­to­ma­tiz­mi ga­mou­mu­Sav­des...
xo­lo, 1968 wlis seq­tem­ber­Si, ro­ca fi­lo­lo­giu­ri fa­kul­
te­tis dip­lo­mi avi­Re, Cem­ma Zvir­fas­ma ma­mi­kom ase ga­mam­xne­va:
_ dip­lo­mis asa­Re­bad revolucia1 dag­Wir­da, di­ser­ta­ciis
da­sa­ca­vad, al­baT, msof­lio oms un­da ve­lo­doT.
ma­ma­Ce­mis ga­mo­naT­qva­me­bi sru­liad ubo­ro­to gax­ldaT, ar
iyo gul­RrZo ada­mia­ni. SeiZ­le­ba iT­qvas, rom Cven er­Tgvar ga­ri­
ge­bas mo­va­we­reT xe­li _ ur­Tier­To­bis for­mad iu­mo­ri avir­CieT.

1
igulisxmeba 1968 wlis studenturi gamosvlebi, rasac seriozuli kri­
zisis gamowvevis gamo zogierTi istorikosi revolucias uTanabrebs.

13
 mag­ram, mo­di, Ce­mi moR­va­weo­bis sa­Ta­veebs mi­vub­run­deT. oT­
xi Zmi­dan (me na­bo­la­ra gax­ldiT) me, ro­gorc it­yvian, gan­sa­kuT­
re­bu­li Sem­Txve­va aR­mov­Cndi. mSob­lebs ar mou­wiaT Cems uf­ros
Zmeb­ze ri­gia­nad wa­var­ji­Se­ba (mos­wre­biT ci­dan var­skvla­vebs
nam­dvi­lad arc isi­ni wyvet­dnen, mag­ram sko­la mainc mSvi­dad da
ux­mau­rod daam­Tav­res). ami­tom Ce­mi gau­va­li siS­te­re ma­Ti dar­
dis uS­re­ti wya­ro gax­ldaT. am siS­te­res­Tan brZo­la­Si wle­bic
um­weo aR­moC­nda. Cem­ma ga­mo­Tay­va­ne­bam gaum­jo­be­se­bis­ken ve­ra
da ver ib­ru­na pi­ri. `es rom vin­mes mouy­ve, coc­xa­li Ta­viT ar
da­gi­je­rebs, ga­maog­ne­be­lia pir­da­pir~. `ra gin­da, rom qna? ara,
me­ti aRar Se­miZ­lia.~ _ uf­ro­se­bis Cem­Tvis am kar­gad cno­bil
moT­qmeb­Si, ra­sac Tan ax­lda Se­sa­ba­mi­si ga­mo­xed­ve­bi da Tva­le­bis
tria­li, _ me mxo­lod erT ra­mes vxe­dav­di sru­liad aS­ka­rad _
Ce­mi uu­na­ro­biT So­bi­li un­dob­lo­bis uZi­ro uf­skruls.
ro­gorc Cans, yve­la yve­la­fers Cem­ze bev­rad swra­fad
igeb­da.
_ Sen Ta­vi tvi­niT ki ara, Ca­liT gaqvs ga­mo­te­ni­li!
er­Txe­lac, sko­lis dam­Tav­re­bis wels (sko­lis dam­Tav­
re­bis er­T-erT wels), erT mSve­nier dRes (na­Suad­Revs!),
ro­ca ma­ma­Ce­mi tri­go­no­met­rias mix­sni­da, oTax­Si, ro­me­lic
bib­lio­Te­kis ma­giv­ro­ba­sac gvi­wev­da, Cve­ni ZaR­li Cu­mad ad­ga
da Cvens zurgs ukan sa­wol­ze gaiS­xlar­Ta. co­ta xan­Si mi­si
saq­cie­li Sem­Cneul iq­na da is Tav­xe­di iqi­dan sas­wra­fod
gaa­Ze­ves.
_ aba, dro­ze mous­vi aqe­dan, ges­mis, Sen? sa­ku­Tar sa­var­
Zel­ze ram­de­nic mo­gep­ria­ne­ba, im­de­ni ikot­ria­le!
xu­Ti wu­Tis Sem­deg ZaR­li isev sa­wol­ze aR­mo­va­Ci­neT. ub­
ra­lod, Ta­vi­si sa­var­Zli­dan mog­le­ji­li ga­da­sa­fa­re­be­li qveS
dae­go da zed ar­xei­nad wa­mop­la­ku­li­yo. amas, bu­neb­ri­via, Cve­ni
mxri­dan sa­yo­vel­Tao aR­frTo­va­ne­ba moh­yva (dam­sa­xu­re­bu­lad!).
ZaR­lma SeZ­lo, ak­rZal­va si­suf­Ta­vis ab­straq­tul cne­bas­Tan

14
dae­kav­Si­re­bi­na da sa­Ta­na­do das­kvnac ga­moe­ta­na: pat­ro­nis
kom­pa­niiT sia­mov­ne­ba rom ga­ne­ca­da, qve­Sa­ge­bis gad­mo­ta­na­zec
un­da ez­ru­na. yo­CaR, cu­ga! ai, lo­gi­ku­ri az­rov­ne­bis nam­dvi­
li ni­mu­Si! es Sem­Txve­va mra­va­li wlis gan­mav­lo­ba­Si kve­bav­da
sao­ja­xo saub­rebs. me ki cu­gas mier Ca­ta­re­bul­ma gak­ve­Til­ma
Sem­deg das­kvnam­de mi­miy­va­na _ ZaR­lsac ki ukeT uW­ri­da go­
ne­ba, vid­re me. Tu mex­sie­re­ba ar mRa­la­tobs, Wkuis­ko­lo­fas
yur­Sic ki Cav­Cur­Cu­le:
_ xval Cem ma­giv­rad wab­rZan­de­bi sko­la­Si, Se sa­ziz­Ra­ro
tr...is mlok­ve­lo!

4
sa­Sua­lo asa­kis ori ma­ma­ka­ci Ta­vian­Ti bav­Svo­bis mdi­na­re
lus na­pir­ze seir­nobs _ ori Zma _ me da Ce­mi Zma ber­na­ri.
na­xe­va­ri sau­ku­nis win isi­ni am gam­Wvir­va­le da kam­ka­ma wyal­Si
yvin­Taob­dnen, cu­rav­dnen Tev­zebs So­ris, rom­leb­sac ma­Ti
Rrian­ce­li su­lac ar af­rTxob­da. wylis bi­nad­re­bis msgav­si
siax­lo­ve da ga­Ta­ma­me­ba maT afiq­re­bi­neb­daT, rom es bed­nie­
re­ba ma­rad gag­rZel­de­bo­da. mdi­na­re pi­ta­lo kldeebs So­ris
miik­vlev­da gzas. ro­ca Zme­bi di­ne­bas zRvam­de Cauy­ve­bod­nen
xol­me xan cur­viT, xa­nac qvi­dan qva­ze xto­ma-­xto­miT, xSi­rad
kar­gav­dnen er­Tma­neTs mxed­ve­lo­bis ari­dan. er­Tma­ne­Ti rom
ad­vi­lad epo­vaT, ori Ti­TiT stve­na is­wav­les. ma­Ti sus­ti
tre­le­bi mTis kldeebs exeT­qe­bo­da da sa­bo­lood gu­gun­Si
ga­daiz­rde­bo­da xol­me.
dRes mdi­na­re meC­xe­ri gam­xda­ra. Tev­ze­bic gam­qra­lan.
we­bo­va­ni, uZ­ra­vi qa­fi mxo­lod bu­ne­ba­ze sa­rec­xi sa­Sua­le­be­
bis sru­li ga­mar­jve­bis Se­sa­xeb met­yve­lebs. Cve­ni bav­Svo­bi­
dan mxo­lod Wri­Wi­ne­bis ga­may­rue­be­li Wri­Wi­ni da zaf­xu­lis
we­bo­va­ni xva­ti Se­mor­Ce­ni­la. amas gar­da, Cven uwin­de­bu­rad

15
Seg­viZ­lia ori Ti­TiT stve­na da arc er­Txel ar dag­vi­kar­
gavs er­Tma­ne­Ti.
ber­nars ga­mo­vut­ydi, rom sko­lis Se­sa­xeb wig­nis da­we­ra­
ze voc­ne­bob­di; ara iseT sko­la­ze, sa­zo­ga­doe­bas­Tan er­Tad
ga­nuw­yvet­liv rom ic­vle­ba, ro­gorc es mdi­na­re, ara­med iseT­
ze, rom­lis­Tvi­sac am yo­vel­dRiur orom­trial­sa da Zvrebs
ve­ra­fe­ri dauk­lia. min­da, dav­we­ro im mud­miv­sa da uc­vlel­ze,
ro­mel­ze sau­bar­sac yve­la gaur­bis: oros­nis, mi­si mSob­le­bi­sa
da mas­wav­leb­le­bis er­Tob­liv, sa­zia­ro tan­jva­ze, sko­lis mier
mo­ye­ne­bu­li saer­To tki­vi­le­bis ur­Tier­Tqme­de­ba­ze.
_ ma­ga­ri prog­ra­ma ki mo­gi­fiq­re­bia... da sai­dan api­reb
daw­ye­bas?
_ Tun­dac Sen­gan. ma­ga­li­Tad, ber­nar, ra mo­go­ne­be­bi
Se­mor­Ca Sens mex­sie­re­bas Ce­mi siS­te­ris Se­sa­xeb... mo­di, ma­
Te­ma­ti­kiT da­viw­yoT?
Ce­mi Zma ber­na­ri er­Ta­der­Ti ada­mia­ni gax­ldaT ojax­Si,
ro­mel­sac SeeZ­lo, sas­ko­lo da­va­le­be­bis Ses­ru­le­ba­Si dam­
xma­re­bo­da, Ta­nac ise, rom ar da­ve­kom­pleq­se­bi­ne da ar Cav­
ke­ti­li­ya­vi sa­ku­Tar Tav­Si, ro­gorc xa­man­wka ni­Ja­ra­Si. aq­ve
get­yviT, rom oTa­xic sa­zia­ro gvqon­da, sa­nam me­xu­Te klas­Si
ga­da­vi­do­di da in­ter­nat­Si ga­mam­we­seb­dnen.
_ ma­Te­ma­ti­kiT? si­mar­Tle Tu gin­da ico­de, es jer ki­dev
ariT­me­ti­ki­dan daiw­yo. erT dRes gkiT­xe, ra un­da mou­xer­xo
wi­lads, ro­mel­sac ase CaS­te­re­bi­xar­-meT­qi. Sen arc ki da­fiq­
re­bul­xar, me­qa­ni­ku­rad mi­pa­su­xe: saer­To mniS­vne­lam­de un­da
da­viy­va­no­To. ara­da, mxo­lod er­Ti wi­la­di iyo da, aqe­dan
ga­mom­di­na­re, mxo­lod er­Ti mniS­vne­li, mag­ram Sen vir­ze Se­
je­qi da Sen­sas aw­ve­bo­di, es wi­la­di erT mniS­vne­lam­de un­da
iq­nes day­va­ni­lio. me ki­dev da­Ji­ne­biT mo­viT­xov­di: co­ta tvi­ni
gaan­Zrie ra, da­niel! aq er­Ta­der­Ti wi­la­dia, ese igi, mniS­vne­
lic mxo­lod er­Tia. Sen ga­wiw­mat­di da mo­ma­xa­le: ma­Te­ma­ti­kis

16
mas­wav­le­bel­ma ag­vix­sna, wi­la­de­bi saer­To mniS­vne­lam­de un­da
daiy­va­no­To!
ori­ve Zmas gae­Ri­ma da mSvi­dad ga­nag­rZes seir­no­ba. es yve­
la­fe­ri uk­ve So­reul war­sul­Si iyo Caf­lu­li. er­Ti maT­ga­ni
mas­wav­leb­lad mu­Saob­da mTe­li oc­da­xu­Ti wlis gan­mav­lo­ba­Si;
mis xel­Si daax­loe­biT ori aTas xu­Tas­ma mos­wav­lem gaia­
ra, maT So­ris, ise­Teb­mac, rom­leb­sac, Cveu­leb­riv, `Zne­lad
aR­saz­rde­lebs~ eZa­xian. dRes ori­ve­ni oja­xis ma­me­bi arian.
`ma­Te­ma­ti­kis mas­wav­le­bel­ma Tqva, rom...~ ax­la Tvi­Ton uwevT
am fra­zis mos­me­na. kar­gad es­miT im li­ta­nii­sa, ro­mel­Sic
oro­sa­ni mTel Ta­vis ime­debs er­Tad uy­ris Tavs... mas­wav­leb­
lis sit­yve­bi is kun­Ze­bia, mdi­na­res rom moaqvs, is ube­du­ri
Ta­vis ga­da­sar­Ce­nad eb­Rau­We­ba da su­lac ar fiq­robs ima­ze,
rom ma­le es di­ne­ba wyal­var­dnil­Si ga­da­Ce­xavs; is Tu­Ti­yu­
Si­viT imeo­rebs imas, rac mas­wav­le­bel­ma iqa­da­ga. ara imi­tom,
rom ama­Si rai­me azrs xe­davs, an imi­tom, rom ar­se­bu­li we­si
ga­moi­ye­nos, sru­lia­dac ara. mxo­lod imi­tom, rom mis­Tvis
usia­mov­no si­tua­cia­sa da Se­kiT­xvebs dauZ­vres; imi­tom, rom
Ta­vi daa­ne­bon, Tun­dac droe­biT; an ki­dev imi­tom, rom is
uy­var­deT, ne­bis­mier fa­sad!
_ ...
_ ga­mo­dis, rom sko­la­ze ki­dev er­Ti wig­ni dai­beW­de­ba.
ar fiq­rob, rom me­tis­me­tia?
_ ara! es wig­ni sko­las ar eZ­Rvne­ba. dRes, vi­sac ar eza­
re­ba, sko­li­Taa da­ka­ve­bu­li. amo­vi­da yel­Si es gau­Ta­ve­be­li
da­va-­ka­ma­Ti mas­wav­leb­le­bis axal da Zvel Tao­bebs So­ris. ybe­
do­ba prog­ra­meb­ze, sko­lis ad­gil­ze sa­zo­ga­doe­ba­Si da mas­ze
da­kis­re­bul so­cia­lur rol­ze, mis miz­neb­ze, dRe­van­del da
xva­lin­del sko­la­ze... ara, es wig­ni mog­viT­xrobs oro­san­ze,
im tki­vi­leb­ze, ro­me­lic mas tan­javs; im gau­geb­ro­beb­ze, rom­
leb­sac is aw­yde­ba.

17
 _ nu­Tu, mar­Tla ga­dai­ta­ne msgav­si ube­du­ri dRee­bi?
_ ...
_ ...
_ aba, ki­dev ra­mes Tu gaix­se­neb Ce­mi oros­no­bis epo­pei­
dan?
_ sul imas wu­wu­neb­di, cu­di mex­sie­re­ba maq­vso. gak­ve­Ti­
le­bi, ro­mel­Ta das­wav­las sa­Ra­mos gai­Zu­leb­di, Ra­mis gan­
mav­lo­ba­Si Se­ni mex­sie­re­bi­dan pir­wmin­dad iS­le­bo­da. di­liT
uk­ve aRa­ra­fe­ri gax­sov­da.
rac mar­Ta­lia, mar­Ta­lia, nam­dvi­lad ase iyo. `gon­ze
ar vi­ya­vi~, _ ro­gorc dRe­van­de­li axal­gaz­rde­bi it­yvian.
Cems go­ne­ba­Si ara­fe­ri ibeW­de­bo­da, ase rom, rep­ro­duq­cia­ze
la­pa­ra­kic ki zed­me­tia. umar­ti­ve­si sit­yve­bic ki kar­gav­da
azrs, ro­gorc ki mTxov­dnen, maT­Tvis Se­me­xe­da, ro­gorc
cod­ni­sa da Se­mec­ne­bis sa­Sua­le­be­bis­Tvis. ma­ga­li­Tad, Tu
mqon­da mo­sam­za­de­be­li gak­ve­Ti­li iu­ras mTian ma­siv­ze (es
Za­lian kon­kre­tu­li mo­go­ne­baa), oT­xi asos­gan Sem­dga­ri es
umar­ti­ve­si sit­yva umal Tval­sa da xels Sua na­wev­rde­bo­da
da fran­S-kon­tes re­gion­Tan yo­vel­gvar kav­Sirs kar­gav­da,
ase­ve aRa­ra­fe­ri akav­Si­reb­da enis de­par­ta­men­tTan, sa­xel­
gan­Tqmul saa­Te­bis qar­xa­nas­Tan, ve­na­xeb­Tan, Ci­bu­xeb­Tan,
ma­Ral­mTian sa­Zov­reb­Tan, Zro­xeb­Tan, mkac­ryin­vian zam­Treb­
Tan, mo­saz­Rvre Svei­ca­rias­Tan, mTian al­pur ma­si­veb­Tan da,
ub­ra­lod, mTeb­Tan. es sit­yva Cem­Tvis uk­ve aRa­ra­fers niS­
nav­da. iu­ra, iu­ra, _ uaz­rod vi­meo­reb­di Cem­Tvis: iu­ra... da
vi­meo­reb­di daus­ru­leb­lad... rac mTa­va­ria, dau­Ra­la­vad... im
bavSvs vem­sgav­se­bo­di, luk­ma rom Caud­via pir­Si da gauaz­reb­
lad Re­Wavs, ge­mo uk­ve kar­ga­xa­nia ga­moa­ca­la, mag­ram mainc
Re­Wavs da Re­Wavs... ai, mec vRe­Wav­di am iu­ras, gul­mod­gi­ned,
ge­mo­sa da az­ris ga­moc­lam­de, srul daS­lam­de... iu­ra, iura,
iu­ra, iu-­ra, iur­-a, iiuuuu­ra, iu­raaaa. mok­led, ma­nam, sa­nam

18
sit­yva er­Tgva­ro­van gab­mul, mJRe­rad, yo­vel­gva­ri az­rob­
ri­vi mi­niS­ne­be­bis­gan dac­lil ma­sad ar ga­daiq­ceo­da; es iyo
dau­na­wev­re­bu­li met­yve­le­ba, ga­mous­wo­re­be­li lo­Tis gaur­
kve­ve­li zmui­li. aseT mdgo­ma­reo­ba­Si ra­Ra ga­sak­vi­ria, rom
geog­ra­fiis gak­ve­Til­ze Tva­le­bi mi­me­lu­la da co­ta xan­Si
Cam­Zi­ne­bo­da ki­dec.
_ ho, ga­max­sen­da, Sen ki­dev gai­Za­xo­di, ver vi­tan mTav­
rul asoeb­so.
ooo, amas ki nam­dvi­lad vam­bob­di; oh, es sa­Si­ne­li gu­Sa­
ge­bi _ mTav­ru­li asoe­bi! ise­Ti gan­cda meuf­le­bo­da, rom es
sa­ziz­Rre­bi Cem­sa da sa­ku­Tar sa­xe­lebs So­ris jib­rze wa­moi­
mar­Te­bod­nen xol­me, ra­Ta Cve­ni ur­Tier­To­bis­Tvis See­Sa­laT
xe­li. mTav­ru­li aso­Ti daw­ye­bu­li yo­ve­li sit­yva myi­sie­ri da­
viw­ye­bis­Tvis iyo gan­wi­ru­li: qa­la­qe­bi, mdi­na­ree­bi, brZo­le­bi,
gmi­re­bi, xel­Sek­ru­le­be­bi, poe­te­bi, ga­laq­ti­ke­bi, Teo­re­me­bi
mxo­lod er­Ti niS­nis ga­mo iS­le­bod­nen Ce­mi mex­sie­re­bi­dan _
isi­ni di­di aso­Ti iw­ye­bod­nen. es mTav­ru­li asoe­bi Cem­ze ise
moq­me­deb­dnen, ro­gorc te­ta­nu­si _ krun­Cxveb­Si mag­deb­dnen.
`sdeq! _ gah­yvi­ro­da xa­fi xmiT mTav­ru­li aso, _ aqeT ak­rZa­lu­
lia, es sa­ku­Ta­ri sa­xe­lia, ker­Zo sam­flo­be­loa, mi­si ka­rib­Wis
Se­Re­bis uf­le­ba mxo­lod Rir­seu­lebs eZ­le­vaT, kre­ti­nebs ki
sas­ti­kad ek­rZa­le­baT!~
_ kre­ti­ni xom pa­ta­ra aso­Ti iwe­re­ba, _ daa­zus­ta Cem
gver­diT bi­lik­ze mo­seir­ne ber­nar­ma... da ori­ve Zmam gu­lia­
nad ga­dai­xar­xa­ra.
_ mog­via­ne­biT igi­ve mox­da uc­xo eneb­Tan da­kav­Si­re­biT!
ve­ra da ver mo­vi­So­re is az­ri, rom yve­la­fe­ri, rac am eneb­ze
iT­qmo­da da iwe­re­bo­da, Cem­Tvis aRuq­me­li, auT­vi­se­be­li da
me­tis­me­tad Wkvia­nu­ri iyo.
_ ase ix­sni­di val­de­bu­le­bas, sit­yve­bis ki­lo­met­ria­ni
sie­bi rom ar da­ge­ze­pi­re­bi­na.

19
 _ in­gli­su­ri sit­yve­bi Cem­Tvis ise­Ti­ve mou­xel­Te­be­li
iyo, ro­gorc sa­ku­Ta­ri sa­xe­le­bi.
_ mok­led, ra­Rac am­bebs igo­neb­di Sen­Tvis...
_ ki, aba ra! swo­red es aris oros­ne­bis amo­sac­no­bi mTa­
va­ri ni­San­-Tvi­se­ba. ga­nuw­yvet­liv Txza­ven Ta­vis­Tvis aTas­gvar
si­su­le­les da am­gva­rad sa­ku­Tar siS­te­re­sa da reg­ve­no­ba­Si
ir­wmu­ne­ben Tavs: `sad Se­miZ­lia, mcde­lo­bac ki ar Rirs, mainc
ara­fe­ri ga­mo­mi­va. me var sru­li nu­li. ram­den­jer un­da giT­
xraT, rom sko­la Ce­mis­Ta­ne­bis­Tvis ar aris mo­go­ne­bu­li~.
sko­las isi­ni moiaz­re­ben, ro­gorc da­xu­rul klubs, sa­dac
Ses­vla sa­mu­da­mod ak­rZa­lu­li aqvT. un­da iT­qvas, rom msgav­si
idio­to­bis moC­max­va­Si maT zo­gier­Ti mas­wav­le­be­lic uw­yobs
xels.
_ ...
_ ...
ori sa­Sua­lo asa­kis ma­ma­ka­ci mdi­na­ris gas­wvriv mi­seir­
nobs. bo­los isi­ni lel­qa­SiT da­fa­rul wyal­sa­cavs miad­ge­bian,
ken­Wo­va­ni na­pi­re­biT. ber­na­ri ekiT­xe­ba Zmas:
_ ken­We­bis sro­la­Si isev ise­Ti ma­ga­ri xar?

5
Ta­vis­Ta­vad cxa­dia, is­mis kiT­xva _ ra iyo swav­la­Si Ce­
mi ase­Ti siC­lun­gis mi­ze­zi? me xom sa­xel­mwi­fo mo­xe­lee­bis
Svi­li vi­ya­vi, Sek­rul, mo­siy­va­ru­le da ukon­fliq­to ojax­Si
gaz­rdi­li, pa­su­xis­mgeb­lo­bis grZno­biT sav­se uf­ro­se­biT
gar­Se­mor­tymu­li, rom­le­bic yo­vel­Tvis mzad iy­vnen, sa­Si­nao
da­va­le­be­bis mom­za­de­ba­Si dam­xma­re­bod­nen. ma­ma po­li­teq­ni­ku­
ri in­sti­tu­tis kur­sdam­Tav­re­bu­li iyo, de­da _ dia­sax­li­si.
oja­xis is­to­ria­Si arc gan­qor­wi­ne­be­bi fi­gu­ri­reb­da, arc
al­ko­ho­li­sad­mi mid­re­ki­le­ba da arc Zne­lad aR­saz­rde­li

20
წი​ნაპ​რე​ბი; ვერც მემ​კვიდ​რეობით გად​მო​ყო​ლილ რო​მე​ლი​მე სენს იხ​სე​ნებ​დნენ. ძმებს სიმ​წი​ფის
ატეს​ტა​ტი უკ​ვე ჯი​ბე​ში ედოთ, სა​მი​დან ორს მა​თე​მა​ტი​კის ნი​ჭი ჰქონ​და და მა​ლე ინ​ჟინ​რე​ბი
დად​გე​ბოდ​ნენ. ერ​თიც ოფიც​რო​ბას უმიზ​ნებ​და. ოჯა​ხუ​რი ცხოვ​რე​ბის რიტ​მი მშვი​დი და
გა​წო​ნას​წო​რე​ბუ​ლი იყო, სასმელ-​საჭმელი - ჯან​მრთე​ლი; მდი​და​რი ბიბ​ლიოთე​კა გვქონ​და,
კულ​ტუ​რუ​ლი ატ​მოს​ფე​რო სრუ​ლად შეესატ​ყვი​სე​ბო​და სო​ციალურ სტა​ტუს​სა და ეპო​ქას (დე​და​ჩე​მი და
მა​მა​ჩე​მი 1914 წლამ​დე დაიბად​ნენ): ფერ​წე​რა - იმ​პრე​სიონის​ტე​ბამ​დე, ლი​ტე​რა​ტუ​რა - მა​ლარ​მემ​დე,
მუ​სი​კა - დე​ბიუსიმ​დე, რუ​სუ​ლი რო​მა​ნე​ბი და, ცხა​დია, იმ ეპო​ქის​თვის ნიშ​ნეული გა​ტა​ცე​ბე​ბი - ტეიარ
დე შარ​დე​ნი2 (2.ფრან​გი პა​ლე​ონ​ტო​ლო​გი, ფი​ლო​სო​ფო​სი და თეოლო​გი (1881-​1955). ) (მას გვერდს
ვე​რა​ვინ აუქ​ცევს!), ჯოისი და ჩო​რა​ნი... 3 (3.რუ​მი​ნუ​ლი წარ​მო​შო​ბის ფრან​გი მო​აზ​როვ​ნე, ესე​ის​ტი
(1911-​1995).მაგიდის გარ​შე​მო გა​მარ​თუ​ლი მშვი​დი, კულ​ტუ​რუ​ლი, იუმო​რით სავ​სე მხიარუ​ლი
სა​უბ​რე​ბი.
მაგ​რამ რად გინ​და, ერ​თი ორო​სა​ნი და რეგ​ვე​ნი მა​ინც გა​მოტ​ყვრა ჰო​რი​ზონ​ტზე. ამას
ახსნა-​განმარტებას ოჯა​ხურ ანა​ლებ​ში რამ​დე​ნიც უნ​და იქე​ქოთ, მა​ინც ვერ მოუძებ​ნით. სი​ნამ​დვი​ლე​ში
ჩვე​ნი ოჯა​ხის ის​ტო​რია გახ​ლავთ სა​მი თაობის შეუჩე​რე​ბე​ლი აღ​მას​ვლა სო​ციალურ კი​ბე​ზე, რაც
სა​ყო​ველ​თაო, უფა​სო და სა​ვალ​დე​ბუ​ლო სწავლა-​განათლების წყა​ლო​ბით გახ​და შე​საძ​ლე​ბე​ლი. უფ​რო
მარ​თა​ლი ვიქ​ნე​ბო​დი, თუ ვიტ​ყო​დი, რომ ეს იყო ერ​თგვა​რი რეს​პუბ​ლი​კუ​რი სუ​ლის​კვე​თე​ბი​თა და
მსოფ​ლმხედ​ვე​ლო​ბით გაჟ​ღენ​თი​ლი აღ​მას​ვლა, გა​მარ​ჯვე​ბა ჟი​ულ ფე​რის 4 (4.საფ​რან​გე​თის
პრემიერ-​მინისტრი (1832-​1893) XIX საუკუ​ნის 80-​იან წლებ​ში. მის დროს შე​მოიღეს საფ​რან​გეთ​ში
სა​ყო​ველ​თაო, სა​ვალ​დე​ბუ​ლო, უფა​სო დაწ​ყე​ბი​თი გა​ნათ​ლე​ბა.​)სტილ​ში…
კი​დევ ერ​თი ჟიული მა​მა​ჩე​მის ალა​ლი ბი​ძა გახ​ლდათ (მო​დი, მე მას ბი​ძია ჟიულად მო​ვიხ​სე​ნი​ებ). ჟი​ულ
პე​ნა​კიონი მთე​ლი თა​ვი​სი შეგ​ნე​ბუ​ლი ცხოვ​რე​ბა იმის მე​ცა​დი​ნეობა​ში იყო, რომ ბავ​შვებს კა​ნა​ლე​სა და
მარ​გა​ლეს კორ​სი​კუ​ლი სოფ​ლე​ბი​დან (ამ კუთ​ხი​დან იღებს სა​თა​ვეს ჩე​მი გვა​რიც) გა​ნათ​ლე​ბა მიეღოთ
(ლა​მის, ძა​ლით მი​აპ​რო​წიალებ​და სკო​ლა​ში) და სიმ​წი​ფის ატეს​ტა​ტი აეღოთ; სწო​რედ მას უნ​და
ვუ​მად​ლო​დეთ საფ​რან​გეთ​სა და მას დაქ​ვემ​დე​ბა​რე​ბულ კო​ლო​ნი​ებ​ში მას​წავ​ლებ​ლე​ბის,
ფოს​ტა​ლიონე​ბის, ჟან​დარ​მე​ბი​სა და სხვა სა​ჯა​რო მო​ხე​ლე​თა მთელ ლაშ​ქარს... (შე​იძ​ლე​ბა, ყა​ჩა​ღე​ბის
გარ​კვე​ულ რაოდე​ნო​ბა​საც, მაგ​რამ ბი​ძია ჟი​ულ​მა მათ​ში კით​ხვის ჟი​ნი მა​ინც აღ​ძრა). რო​გორც
ჰყვე​ბი​ან, ბი​ძია ჟიული თურ​მე კარ​ნა​ხი​სა და არით​მე​ტი​კის კონ​კურ​სებს აწ​ყობ​და ყვე​ლას​თვის და
ნე​ბის​მი​ერ ვი​თა​რე​ბა​ში. იმა​საც კი ამ​ბობ​დნენ, რომ იტა​ცებ​და იმ ბავ​შვებს, რომ​ლებ​საც მშობ​ლე​ბი
წაბ​ლის შეგ​რო​ვე​ბის პე​რი​ოდ​ში სკო​ლა​ში არ უშ​ვებ​დნენ. თურ​მე ტყე​ში სა​თა​მა​შოდ გა​სუ​ლებს იჭერ​და
და თა​ვის სახ​ლში მიაცაქ​ცა​ქებ​და. "მო​ნათ​მფლო​ბელ" მშობ​ლებს კი შე​უთ​ვლი​და: აიღებს ატეს​ტატს და
უკან​ვე უვ​ნე​ბელს და საღ​სა​ლა​მათს და​გიბ​რუ​ნე​ბო! თუნ​დაც ეს მო​ნათ​ხრო​ბი ლე​გენ​და იყოს, მე მა​ინც
უზო​მოდ მომ​წონს ის. მას​წავ​ლებ​ლის პრო​ფე​სია სხვა​ნაირად ვერც წარ​მო​მიდ​გე​ნია. მათ, ვინც
სკო​ლა​ზე ათას​გვარ სა​ზიზ​ღრო​ბას რო​შა​ვენ, ოდ​ნა​ვი წარ​მოდ​გე​ნაც კი არ აქვთ ბავ​შვე​ბის იმ
შთამ​ბეჭ​დავ რიც​ხვზე, რო​მე​ლიც სწო​რედ ამ და​წე​სე​ბუ​ლე​ბის წყა​ლო​ბით გა​და​ურ​ჩა ათას​გვარ
სი​მა​ხინ​ჯეს, ნაკ​ლსა და ცრურ​წმე​ნას, ამ​პარ​ტავ​ნო​ბა​სა და კუ​დაბ​ზი​კო​ბას, უმეც​რე​ბას, სი​სუ​ლე​ლე​სა და
გაუმაძ​ღრო​ბას, მათ ოჯა​ხებ​ში გა​მე​ფე​ბულ უმოძ​რაობას, უმოქ​მე​დო​ბას, შეზ​ღუ​დუ​ლო​ბას,
ერ​თფე​რო​ვა​ნი და უც​ვლე​ლი ცხოვ​რე​ბი​სად​მი უსიტ​ყვო მორ​ჩი​ლე​ბას.

აი, ასე​თი იყო ბი​ძია ჟიული!

და უცებ, მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა, სა​მი თაობის შემ​დეგ, ჩემ​გან გა​მო​უს​წო​რე​ბე​ლი ორო​სა​ნი დად​გა!
რა სირ​ცხვი​ლი იქ​ნე​ბო​და ბი​ძა​ჩე​მის​თვის, ამას რომ მოს​წრე​ბო​და... სა​ბედ​ნიეროდ, ის ამ​ქვეყ​ნად ჩემ
მოვ​ლი​ნე​ბამ​დე გარ​და​იც​ვა​ლა. მოკ​ლედ, ოჯა​ხის სა​ხე​ლო​ვა​ნი წარ​სუ​ლი ყო​ველ​გვარ მცო​ნა​რო​ბა​სა და
უქ​ნა​რო​ბას გა​მო​რიც​ხავ​და. მე​ტიც, მე, რო​გორც სულ უფ​რო და უფ​რო დიპ​ლო​მი​რე​ბუ​ლი დი​ნას​ტი​ის
ბო​ლო წარ​მო​მად​გე​ნე​ლი, უკ​ვე ვი​ყა​ვი სო​ციალუ​რად დაპ​როგ​რა​მე​ბუ​ლი, რომ ოჯა​ხის თავ​სამ​კაული
და სიამა​ყე გავ​მხდა​რი​ყა​ვი. თა​ვი​დან პო​ლი​ტექ​ნი​კუ​რი ან პე​და​გო​გიური ინ​სტი​ტუ​ტი უნ​და
მო​მე​ტო​ვე​ბი​ნა უკან, შემ​დეგ უეჭ​ვე​ლად ეროვ​ნულ სკო​ლა​ში და სა​ვა​რაუდოდ, სა​ხელ​მწი​ფო ხა​ზი​ნა​ში ან
რო​მე​ლი​მე სა​მი​ნის​ტრო​ში (სუ​ლერ​თია, რო​მელ​ში) უნ​და მეღ​ვა​წა... ჩემ​გან ამა​ზე ნაკ​ლებს არ
მოელოდ​ნენ. ამ ყვე​ლა​ფერს უნ​და მოჰ​ყო​ლო​და წარ​მა​ტე​ბუ​ლი და ნა​ყო​ფიერი ქორ​წი​ნე​ბა და ამ​ქვეყ​ნად
ბავ​შვე​ბის მოვ​ლი​ნე​ბა, რო​მელ​თა ბე​დიც უკ​ვე აკ​ვან​ში​ვე იქ​ნე​ბო​და გან​საზ​ღვრუ​ლი, რომ ლუი
ბრწყინ​ვა​ლის ლი​ცე​უმ​ში ეს​წავ​ლათ, მოგ​ვიანე​ბით კი ელი​სეს სა​სახ​ლე​ში წა​მო​ჭი​მუ​ლი ტახ​ტის
და​საპ​ყრო​ბად აეღოთ გე​ზი; უარეს შემ​თხვე​ვა​ში, ტრან​სნა​ციონა​ლუ​რი სა​პარ​ფიუმე​რიო
კონ​სორ​ციუმის მეს​ვეურე​ბი გამ​ხდა​რიყ​ვნენ. ეს იქ​ნე​ბო​და სო​ციალუ​რი დარ​ვი​ნიზ​მის​თვის თან​მდე​ვი
ბა​ნა​ლუ​რი რუ​ტი​ნა - ელი​ტის რეპ​რო​დუქ​ცი​რე​ბა.

მაგ​რამ ნუ​რას უკაც​რა​ვად... ვის​თან გვაქვს სი​ნამ​დვი​ლე​ში საქ​მე? ორო​სან​თან! დი​ახ ორო​სან​თან,
რო​მე​ლიც ყო​ველ​გვარ ის​ტო​რი​ულ წი​ნა​პი​რო​ბებს იყო მოკ​ლე​ბუ​ლი, არც სო​ციალუ​რი მი​ზე​ზე​ბი
გა​აჩ​ნდა და არც სიყ​ვა​რუ​ლის ნაკ​ლე​ბო​ბას გა​ნიც​დი​და. ის თა​ვის​თა​ვად, სხვე​ბის ჩაურევ​ლად შედ​გა,
რო​გორც ორო​სა​ნი, ოროს​ნო​ბის ეტა​ლო​ნი, ოროს​ნო​ბის სა​ზო​მი ერ​თეული! რა​ტომ? გაუგე​ბა​რია.

ამ კით​ხვა​ზე პა​სუ​ხი შე​იძ​ლე​ბო​და, ფსი​ქო​ლო​გე​ბის კა​ბი​ნეტ​ში გვე​პო​ვა, მაგ​რამ სამ​წუ​ხა​როდ, ეს ის

დრო იყო, რო​ცა სკო​ლის ფსი​ქო​ლოგს ოჯა​ხი ჯერ კი​დევ არ ჩაენაც​ვლე​ბი​ნა. ამი​ტომ არ​სე​ბუ​ლი
სა​შუალე​ბე​ბით კმა​ყო​ფილ​დე​ბოდ​ნენ.

ბერ​ნარს კი სა​კუ​თა​რი ახსნა-​განმარტება ჰქონ​და:

- ჯი​ბუტ​ში ყოფ​ნი​სას, ექ​ვსი წლის ასაკ​ში შენ მუ​ნი​ცი​პა​ლურ სა​ნაგ​ვე​ში ამოჰ​ყა​ვი თა​ვი.

- ექ​ვსის ვი​ყა​ვი მა​შინ? გა​მო​დის, რომ ეს ის წე​ლია, რო​ცა ჯერ კი​დევ ა-ს ვე​ჭი​და​ვე​ბო​დი.

- კი. ეს იყო ღია სა​ნაგ​ვე, რო​მელ​შიც ღო​ბის თა​ვი​დან მოადი​ნე ბრაგ​ვა​ნი. ახ​ლა ვერ ვიხ​სე​ნებ, რამ​დენ
ხანს ლბე​ბო​დი იმ ლაფ​ში. მოკ​ლედ, უგზო-​უკვლოდ გაქ​რი. ყველ​გან გე​ძებ​დით. შენ კი​დევ თურ​მე იმ
სი​ბინ​ძუ​რე​ში ცუ​რავ​დი მცხუნ​ვა​რე მზის ქვეშ. ტემ​პე​რა​ტუ​რა 60 გრა​დუსს აღ​წევ​და, რამ​დე​ნა​დაც
მახ​სოვს. მირ​ჩევ​ნია, ეს ამ​ბა​ვი სა​ერ​თოდ არ გა​ვიხ​სე​ნო. წარ​მო​მიდ​გე​ნია, რა სა​ში​ნე​ლე​ბა იქ​ნე​ბო​და!

სი​ნამ​დვი​ლე​ში ეს სუ​რა​თი ზედ​მი​წევ​ნით შეესატ​ყვი​სე​ბა სკო​ლის​თვის და​კარ​გუ​ლი მოს​წავ​ლის

გან​ცდებს, სა​კუ​თარ თავს ნა​გავ​თან რომ აიგი​ვებს. ამას გარ​და, სიტ​ყვე​ბი - "სა​ნაგ​ვე", "ნა​გა​ვი"
ხში​რად მსმე​ნია კერ​ძო სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბის მეს​ვეურე​ბის​გან, რომ​ლე​ბიც ხა​ლი​სით იბა​რე​ბენ
სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლე​ბის ასე​თი "ნარ​ჩე​ნებს" (თან რა ფა​სად!). ასეთ "სა​ნაგ​ვე​ში" რამ​დე​ნი​მე წე​ლი
გა​ვა​ტა​რე - მე​ხუ​თე​დან დაწ​ყე​ბუ​ლი, პირ​ვე​ლი კლა​სის ჩათ​ვლით. თუმ​ცა იმ მას​წავ​ლე​ბელ​თა შო​რის,
რო​მელ​თა ატა​ნაც მა​შინ მო​მი​წია, ოთ​ხმა ნამ​დვი​ლად მიხ​სნა.

- რო​ცა იმ სა​ნაგ​ვი​დან ამო​გათ​რი​ეთ, სეფ​სი​სი და​გე​მარ​თა. თვეების გან​მავ​ლო​ბა​ში პე​ნი​ცი​ლინს

გარ​ჭობ​დნენ. კარგ დღე​ში ნამ​დვი​ლად არ იყა​ვი. კურ​დღე​ლი​ვით ცახ​ცა​ხებ​დი, ისე გე​ში​ნო​და. რო​ცა
მედ​და გა​მოგ​ვეც​ხა​დე​ბო​და, სახ​ლში შენ მო​ძებ​ნას ნა​ხე​ვარ დღეს ვუნ​დე​ბო​დით. ერ​თხე​ლაც კა​რა​და​ში
სცა​დე და​მალ​ვა, რო​მე​ლიც, რა​ღაც​ნაირად მოახერ​ხე და, თავ​ზე და​იმ​ხე.

ნემ​სის ში​ში! აი, მეტ​ყვე​ლი მე​ტა​ფო​რა! სკო​ლა​ში სწავ​ლის პე​რიოდი, თუ შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, მი​მალ​ვა​ში
გა​ვა​ტა​რე. გა​ვურ​ბო​დი მას​წავ​ლებ​ლებს, რომ​ლებ​საც გი​გან​ტუ​რი ნემ​სე​ბით აღ​ჭურ​ვილ
დიაფუარუ​სე​ბად (მო​ლიერის პიესის "ვი​თომ​და ავად​მყო​ფის" პერ​სო​ნა​ჟი) აღ​ვიქ​ვამ​დი, რომ​ლე​ბიც
თა​ვი​ან​თი დღე და მოს​წრე​ბა მხო​ლოდ იმა​ზე ფიქ​რობ​დნენ, რაც შე​იძ​ლე​ბა ღრმად შე​ერ​ჭოთ იმ საწ​ყა​ლი
ბი​ჭის​თვის ნემ​სი (კარ​გად მახ​სოვს ორ​მოც​დაათიანი წლე​ბის პე​ნი​ცი​ლი​ნით მო​ყე​ნე​ბუ​ლი მწვა​ვე
ტკი​ვი​ლი. მე​გო​ნა, კან​ქვეშ ადუ​ღე​ბულ ტყვი​ას მის​ხამ​დნენ).

ყვე​ლა ვა​რი​ან​ტში სწო​რედ რომ ში​ში იყო სკო​ლა​ში სწავ​ლის პე​რიოდის მთა​ვა​რი გრძნო​ბა და
მთა​ვა​რი წი​ნა​ღო​ბა. ამი​ტომ, რო​გორც კი მას​წავ​ლე​ბე​ლი გავ​ხდი, მა​შინ​ვე იმას შე​ვე​ცა​დე, რომ ჩე​მი
ბე​დოვ​ლა​თი ოროს​ნე​ბის ში​შის​თვის მე​წამ​ლა, რო​გორ​მე მო​მეხ​სნა ეს წი​ნა​ღო​ბა, რა​თა ცოდ​ნას
მის​ცე​მო​და შე​საძ​ლებ​ლო​ბა, მათ ცა​რი​ელ თა​ვებ​ში შე​ეღ​წია.

სიზ​მა​რი ვნა​ხე - არა ბავ​შვუ​რი მო​გო​ნე​ბი​დან, არა​მედ დღე​ვან​დე​ლი, რო​მე​ლიც პირ​და​პირ კავ​შირ​შია
წიგ​ნთან, ამ​ჟა​მად რომ ვწერ. და ეს მოხ​და ზუს​ტად წი​ნა თა​ვის დას​რუ​ლე​ბის შემ​დეგ: სა​წო​ლის კი​დე​ზე
პი​ჟა​მა​ში ჩაც​მუ​ლი ვი​ჯე​ქი. ჩემ წინ, ხა​ლი​ჩა​ზე, პლას​ტმა​სის გი​გან​ტუ​რი ციფ​რე​ბი იყო მი​მო​ფან​ტუ​ლი,
და​ახ​ლოებით ისე​თი, რო​გო​რი​თაც სულ პა​ტა​რა ბავ​შვე​ბი თა​მა​შო​ბენ ხოლ​მე. მე ისი​ნი
თა​ნა​მიმ​დევ​რო​ბით უნ​და და​მე​ლა​გე​ბი​ნა - ასე​თი იყო ამო​ცა​ნის პი​რო​ბა; და​ვა​ლე​ბა ად​ვი​ლი
მეჩ​ვე​ნე​ბო​და და ამით კმა​ყო​ფი​ლი ვი​ყა​ვი. წელ​ში მო​ვი​ხა​რე და ციფ​რებს წა​ვე​პო​ტი​ნე. უეც​რად ვამ​ჩნევ,
რომ ხე​ლე​ბი გა​მიქ​რა; პი​ჟა​მის სა​ხე​ლოების ბო​ლოები ხე​ლის მტევ​ნე​ბით არ მთავ​რდე​ბო​და.
სა​ხე​ლოები ცა​რიელი იყო. მე სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბა​ში ჩავ​ვარ​დი, არა იმი​ტომ, რომ ხე​ლე​ბი აღარ
მქონ​და, არა​მედ იმი​ტომ, რომ ციფ​რებს ვე​ღარ მივ​წვდე​ბო​დი და ვერც მათ სწო​რად და​ლა​გე​ბას
შევ​ძლებ​დი. არა​და, ხომ თა​ვი​სუფ​ლად შე​მეძ​ლო ამის გა​კე​თე​ბა!

მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა, მთლად აწ​ყვე​ტი​ლი ბავ​შვი კი არ ვი​ყა​ვი, უფ​რო ცოც​ხა​ლი, მოძ​რა​ვი და

მო​თა​მა​შე მეთ​ქმო​და. კო​ჭაობა​ში ჩემ​ზე მო​ხერ​ხე​ბულს კა​ცი ძნე​ლად თუ მი​აგ​ნებ​და. დაუმარ​ცხე​ბე​ლი
ვი​ყა​ვი, მსოფ​ლიო ჩემ​პიონი ბა​ლი​შე​ბით ორ​თაბ​რძო​ლა​შიც, - მოკ​ლედ, მაგ​რად ვთა​მა​შობ​დი, რა!
ლაქ​ლა​ქა და მუ​დამ მხიარუ​ლი, შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, კო​მი​კო​სი და ოხუნ​ჯი, ად​ვი​ლად ვი​მე​გობ​რებ​დი
ყვე​ლა დო​ნის მოს​წავ​ლეს, უქ​ნა​რებს - უპირ​ვე​ლე​სად, მაგ​რამ არც თა​ვიანებ​თან დაძ​მა​კა​ცე​ბა მი​ჭირ​და,
ასე​თი კომ​პლექ​სე​ბი ნამ​დვი​ლად არ მა​წუ​ხებ​და. ზო​გი​ერ​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლი ამ ჩემს გა​და​ჭარ​ბე​ბულ
ჭკუ​ამ​ხიარუ​ლე​ბას და​ნა​შაულად მით​ვლი​და: სიშ​ტე​რე და უქ​ნა​რო​ბა არ იკ​მა​რა, ახ​ლა ამას კი​დევ
უტიფ​რო​ბა დაუმა​ტაო, - ამ​ბობ​დნენ. ოროს​ნის​თვის სა​ვალ​დე​ბუ​ლო ელე​მენ​ტა​რუ​ლი ზრდი​ლო​ბა
ნიშ​ნავს იმას, რომ წყნა​რი და მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი მა​ინც იყოს, ცოც​ხალ​მკვდა​რი კი იდეალუ​რი ვა​რი​ან​ტი
იქ​ნე​ბო​და. მე კი​დევ უზო​მოდ სი​ცოც​ხლის მოყ​ვა​რუ​ლი ვი​ყა​ვი და ეს თვი​სე​ბა ჩემ​თვის, თუ შე​იძ​ლე​ბა
ასე ით​ქვას, სა​სი​ცოც​ხლო აუცი​ლებ​ლო​ბას წარ​მო​ად​გენ​და. თა​მა​ში იყო ჩე​მი მხსნე​ლი იმ
მო​მაკ​ვდი​ნე​ბე​ლი სევ​დის​გან, რო​მე​ლიც მიპ​ყრობ​და, რო​გორც კი სა​კუ​თარ სირ​ცხვილ​თან
მარ​ტოდ​მარ​ტო აღ​მოვ​ჩნდე​ბო​დი ხოლ​მე. ღმერ​თო ჩე​მო, რა სა​ში​ნე​ლი ტან​ჯვაა ეს მარ​ტო​სუ​ლო​ბა და
გა​მუდ​მე​ბუ​ლი სირ​ცხვი​ლის შეგ​რძნე​ბა იმის გა​მო, რომ ვე​რა​ფერს აკე​თებ ისე, რო​გორც სა​ჭი​როა.
პირ​და​პირ გე​უფ​ლე​ბა სურ​ვი​ლი, დაჰ​კრა ფე​ხი და სად​მე გა​დაიკარ​გო... მაგ​რამ სად... უნ​და გა​ექ​ცე
სა​კუ​თარ თავს - მო​დი, ასე ვთქვათ, ანუ ეს გაქ​ცე​ვა სა​კუ​თარ მეს​გან შენ​ში, შენ შიგ​ნით უნ​და
მოხ​დეს... მაგ​რამ ისეთ შენ​ში, სხვე​ბის​თვი​საც მი​სა​ღე​ბი რომ იყოს. რო​გორც ჩანს, გაქ​ცე​ვის ამ
სურ​ვილ​თა​ნაა და​კავ​ში​რე​ბუ​ლი ჩე​მი ბავ​შვო​ბის დრო​ინ​დე​ლი ხელ​წე​რაც. ან​ბა​ნის ასოების ნაც​ვლად
ვხა​ტავ​დი კა​ცუ​ნებს, თავ​ქუდ​მოგ​ლე​ჯი​ლი რომ გარ​ბოდ​ნენ რვეულის ფურ​ცლე​ბის ვე​ლე​ბის​კენ, რა​თა იქ
მხიარუ​ლი ბან​დე​ბი ჩა​მოეყა​ლი​ბე​ბი​ნათ. თა​ვი​დან, რაც მარ​თა​ლია, მარ​თა​ლია, გულ​მოდ​გი​ნე​ბა არ
და​მიკ​ლია და ასოებიც მეტ​ნაკ​ლე​ბად გა​მომ​ყავ​და, მაგ​რამ ეს დი​დი წვა​ლე​ბით გა​მო​ძერ​წი​ლი ასოები
გა​რე​დან ჩაურევ​ლად, თა​ვის​თა​ვად პატარ-​პატარა კა​ცუ​ნე​ბად გარ​და​იქ​მნე​ბოდ​ნენ ხოლ​მე. მათ ვერ
გააჩე​რებ​დი: იცი​ნოდ​ნენ და ლაზ​ღან​და​რობ​დნენ, ხტოდ​ნენ, ყი​რა​ზე გა​და​დი​ოდ​ნენ და გა​ურ​კვე​ვე​ლი
მი​მარ​თუ​ლე​ბით გარ​ბოდ​ნენ, რა​თა თა​ვი​სუფ​ლებს თა​ვი​ანთ გე​მო​ზე ეოხუნ​ჯათ და მხიარუ​ლე​ბა
გა​ნეგ​რძოთ - ჩე​მი სი​ცოც​ხლის წყურ​ვი​ლის იდე​ოგ​რა​მე​ბი. დღე​საც კი ვი​ყე​ნებ ამ კა​ცუ​ნებს, რო​ცა
წიგ​ნზე წარ​წე​რას მთხო​ვენ:
ისი​ნი მარ​თლაც ფას​დაუდე​ბელ სამ​სა​ხურს მი​წე​ვენ ყო​ველ ჯერ​ზე, რო​ცა ავ​ტოგ​რაფს მთხო​ვენ და

ტვი​ნის ჭყლე​ტა მი​წევს, რა​თა სა​ტი​ტუ​ლო გვერ​დზე რამ​დე​ნი​მე უმა​რი​ლო "სიბ​რძნე" დავ​ჩხაპ​ნო. ეს

კა​ცუ​ნე​ბი ჩე​მი ბავ​შვო​ბის მე​გობ​რე​ბი არი​ან და მათ არაფ​რის​დი​დე​ბით არ ვუ​ღა​ლა​ტებ. მე დღემ​დე

მა​თი ერ​თგუ​ლი ვრჩე​ბი.
8

მო​ზარ​დო​ბი​სას ბან​დის ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბა​ზე და​ვიწ​ყე ფიქ​რი, თუმ​ცა არც დრო იყო შე​სა​ფე​რი​სი საძ​მოს
ჩა​მო​სა​ყა​ლი​ბებ​ლად, არც ის წრე, სა​დაც ვიზ​რდე​ბო​დი და არც გა​რე​მოება. მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა,
დღე​საც მთე​ლი პა​სუ​ხის​მგებ​ლო​ბით ვაც​ხა​დებ, რომ საძ​მოს შეკ​რე​ბის შე​საძ​ლებ​ლო​ბა ოდ​ნავ მა​ინც
რომ მომ​ცე​მო​და, უკან დამ​ხე​ვი არ ვი​ყა​ვი; ამ საქ​მე​ში დი​დი სი​ხა​რუ​ლით გა​და​ვეშ​ვე​ბო​დი. ის
ამ​ხა​ნა​გე​ბი, რომ​ლებ​თა​ნაც თა​მა​შით ვიქ​ცევ​დი თავს, ამის​თვის ნამ​დვი​ლად არ გა​მოდ​გე​ბოდ​ნენ.
მათ​თვის მე მხო​ლოდ გაკ​ვე​თი​ლებს შო​რის შეს​ვე​ნე​ბის დროს თუ ვარ​სე​ბობ​დი. გაკ​ვე​თილ​ზე ჩემ​თან
მე​გობ​რო​ბა კი ეთა​კი​ლე​ბო​დათ. მე ამას აშ​კა​რად ვგრძნობ​დი. გავ​რეული​ყა​ვი ბან​და​ში, სა​დაც ჩემს
სას​კო​ლო ცხოვ​რე​ბას არა​ნაირი ყუ​რად​ღე​ბა არ მი​ექ​ცეოდა - აი, რა იყო ჩე​მი სა​ნუკ​ვა​რი ოც​ნე​ბა!
იცით, რა იყო ასე​თი ბან​დის მთე​ლი ხიბ​ლი? ის, რომ მა​რა​ქა​ში გა​რე​ვით თვით​დამ​კვიდ​რე​ბის,
სა​კუ​თა​რი თა​ვის გა​მო​ჩე​ნი​სა და გა​მოვ​ლე​ნის გან​ცდა მე​უფ​ლე​ბო​და. იდენ​ტო​ბის მაც​დუ​რი ილუ​ზია,
თვით​გა​მორ​კვე​ვის მი​რა​ჟი - რაც გნე​ბავთ, ოღონდ რო​გორ​მე თა​ვი​დან მო​მე​ცი​ლე​ბი​ნა გა​უც​ხოების ის
გრძნო​ბა, რო​მე​ლიც სკო​ლის სამ​ყა​როს მი​მართ მე​უფ​ლე​ბო​და. მთა​ვა​რია, თა​ვი უც​ხო სხეულად არ
მეგ​რძნო და უფ​რო​სე​ბის ზიზ​ღით აღ​სავ​სე, ყველ​გან მსუ​ფევ მზე​რას გავ​ქცეოდი. ბან​და მაძ​ლევ​და
შანსს, ერ​თო​ბა, საძ​მო მა​რა​დიული მარ​ტო​სუ​ლო​ბის​თვის და​მე​პი​რის​პი​რე​ბი​ნა. არა, ამ ოროს​ნის
კუნ​ძუ​ლი​დან ნე​ბის​მი​ერ ფა​სად უნ​და გავ​ქცეული​ყა​ვი. ჯან​და​ბას, მე​კობ​რე​თა გემ​საც კი
შე​ვე​კედ​ლე​ბო​დი, სა​დაც მუშ​ტის ძა​ლა მარ​თავს ყვე​ლა​ფერს და რომ​ლის გემ​ბა​ნი​დან გზას პირ​და​პირ
დი​ლეგ​ში მიჰ​ყავ​ხარ, საუკე​თე​სო შემ​თხვე​ვა​ში, რა თქმა უნ​და! მე ხომ თავს სხვებ​თან შე​და​რე​ბით
იმ​დე​ნად უმ​წე​ოდ, უძ​ლუ​რად და და​უც​ვე​ლად ვგრძნობ​დი, რომ უფ​რო​სე​ბი​სა და მას​წავ​ლებ​ლე​ბის
კა​ნო​ნიერი და აღიარე​ბუ​ლი ძა​ლა, ნე​ბის​მი​ერ მძი​მე მუშ​ტზე გა​მა​ნად​გუ​რებ​ლად მე​სა​ხე​ბო​და და
სრუ​ლი​ად გა​სა​გე​ბია, რა​ტომ მიპ​ყრობ​და ასე ხში​რად შუ​რის​ძიების ლა​მის მა​ნიაკუ​რი სურ​ვი​ლი (ოთ​ხი
ათეული წლის გავ​ლის შემ​დე​გაც ზო​გი​ერ​თი მო​ზარ​დის წა​მო​ძა​ხი​ლი: "ვერ ვი​ტან, მე​ზიზ​ღე​ბა"
სრუ​ლიადაც არ მაკ​ვირ​ვებს. ახა​ლი ფაქ​ტო​რე​ბის - სო​ციალუ​რის, კულ​ტუ​რუ​ლის, ეკო​ნო​მი​კუ​რის -
მთე​ლი წყე​ბით გაძ​ლიერე​ბუ​ლი ეს შე​ძა​ხი​ლი უწინ​დე​ბუ​რად გა​მო​ხა​ტავს ჩემ​თვის ახ​ლო​ბელ​სა და
კარ​გად ცნო​ბილ შუ​რის​ძიების და​უკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბელ წყურ​ვილს). სა​ბედ​ნიეროდ, ამ​ხა​ნა​გე​ბი, ვის​თა​ნაც
ვთა​მა​შობ​დი, ნამ​დვი​ლად არ იყ​ვნენ ის ტი​პე​ბი, ერთ საძ​მოდ რომ შე​იკ​ვრე​ბოდ​ნენ. მე კი​დევ ვერც ერთ
სხვა დაჯ​გუ​ფე​ბას ვერ მი​ვეტ​მას​ნე​ბო​დი, მა​გა​ლი​თად, ისე​თებს, მჭიდ​როდ და​სახ​ლე​ბულ ჭრელ
გა​რეუბა​ნებ​ში რომ აღ​მო​ცენ​დე​ბა ხოლ​მე. ასე რომ, ისე​თი ბან​დის ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბა მო​მი​წია, სა​დაც
ერ​თა​დერ​თი მო​ზარ​დი გა​წევ​რი​ან​და. ეს მე გახ​ლდით. ამას არ მღე​რის რე​ნოც თა​ვის ჰიტ​ში? მოკ​ლედ,
ეს იყო ერ​თკა​ციანი, მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი ბან​და, სა​დაც სრუ​ლი​ად მარ​ტო ფა​რულ რეპ​რე​სი​ებს
მივ​მარ​თავ​დი. მახ​სენ​დე​ბა, რო​გორ ამო​ვი​ღე ერ​თხელ ძრო​ხის ენის კონ​სერ​ვის ქი​ლე​ბი​დან ასამ​დე
ენა და ინ​ტენ​დან​ტის კარ​ზე ჩა​მოვ​კი​დე. საქ​მე ისაა, რომ გვაიძუ​ლებ​დნენ, ეს სა​ზიზ​ღა​რი კონ​სერ​ვე​ბი
სა​სა​დი​ლო​ში კვი​რა​ში ორ​ჯერ გვე​ჭა​მა. თუ ცხვირს ავიბ​ზუ​ებ​დით და პირს არ და​ვა​კა​რებ​დით, მეორე
დღეს სა​კუ​თარ თეფ​შებ​ზე ზუს​ტად იმა​ვეს აღ​მო​ვა​ჩენ​დით ხოლ​მე. ერ​თხე​ლაც ჩვე​ნი ინ​გლი​სუ​რი ენის
მას​წავ​ლებ​ლის სრუ​ლი​ად ცინ​ცხა​ლი ავ​ტო​მან​ქა​ნის ძრა​ვის მა​ყუჩ​ში ბოლ​ში გა​მოყ​ვა​ნი​ლი ქა​შა​ყი
ჩავ​ჩურ​თე (ძა​ლი​ან კარ​გად მახ​სოვს, ეს იყო "ა​რიანა", რომ​ლის სა​ბუ​რა​ვე​ბი თეთ​რი არ​შიებით იყო
გაწ​ყო​ბი​ლი, კოპ​წია ადა​მიანის ფეხ​საც​მე​ლე​ბი​ვით), რო​მელ​მაც ცო​ტა ხან​ში, ჩემ​თვის სრუ​ლი​ად
გაუგე​ბა​რი მი​ზე​ზის გა​მო, შემ​წვა​რი თევ​ზის სუ​ნი გა​მო​უშ​ვა. აყ​როლ​და სა​ლო​ნი, აყ​როლ​და
მას​წავ​ლე​ბე​ლიც, თა​ნაც ისე, რომ კი​ლო​მეტ​რზე ვერ მიეკა​რე​ბო​დი. კლას​ში ხომ ლა​მის ყვე​ლა
ერ​თიანად გაგ​ვგუ​და. ჰო, კი​დევ ერ​თი ამ​ბა​ვი გა​მახ​სენ​და: მთა​ვარ​მა ზე​დამ​ხედ​ველ​მა მშობ​ლებ​თან არ
გა​მიშ​ვა და შაბათ-​კვირას პან​სი​ონ​ში დამ​ტო​ვა. მე კი მი​სი კა​ბი​ნე​ტი მე​ზო​ბელ ფერ​მებ​ში მო​პა​რუ​ლი
ქათ​მე​ბით გავ​ძეძ​გე, და​ახ​ლოებით, ოც​დაათი მა​ინც იქ​ნე​ბო​და. ახია მა​გა​ზე, რას გა​მომ​კე​ტა იმ
ჯო​ჯო​ხეთ​ში! მოკ​ლედ, მი​სი საც​ხოვ​რე​ბე​ლი სულ რა​ღაც სამ დღე​ში არაჩ​ვეულებ​რივ სა​ქათ​მედ
გა​და​იქ​ცა; გა​ივ​სო იქაურო​ბა ქათ​მის სკლინ​ტით, ბუმ​ბუ​ლი კი ხან რას მიეწე​ბა და ხან რას;
ატ​მოს​ფე​როს​თვის მე​ტი და​მა​ჯე​რებ​ლო​ბა რომ მი​მე​ნი​ჭე​ბი​ნა, იატაკ​ზე კვერ​ცხე​ბი დავ​ყა​რე. ბო​ლოს
სი​მინ​დის მარ​ცვლე​ბი და თი​ვის ბუ​ლუ​ლე​ბი მი​მო​ვაბ​ნიე ბლო​მად. ნუ იტ​ყვით, რა სუ​ნი დად​გა შიგ​ნით!
"სა​დის​ტი" ზე​დამ​ხედ​ვე​ლი ორ​შა​ბათს რომ დაბ​რუნ​და და, ნე​ტარ​მა და დას​ვე​ნე​ბულ​მა, კმა​ყო​ფი​ლი
იერით შეაღო სა​კუ​თა​რი ოთა​ხის კა​რი, კი​ნა​ღამ ინ​ფარ​ქტმა და​არ​ტყა. ქათ​მე​ბი ხომ გა​მოფ​რინ​დნენ და
გა​და​რეულე​ბი მო​ედ​ვნენ დე​რეფ​ნებს, ატ​ყდა ერ​თი გნიასი და ჟრიამუ​ლი, შე​ჯიბ​რი, ვინ უფ​რო მეტს
დაიჭერ​და. ეს ნამ​დვი​ლი დღე​სას​წაული იყო!

იდიოტო​ბა, სი​სუ​ლე​ლე, ნამ​დვი​ლი სა​ძაგ​ლო​ბა - ეს იყო ბო​რო​ტი, უპა​ტიებე​ლი საქ​ციელი და, რაც
მთა​ვა​რია, სრუ​ლი​ად ფუ​ჭი და უშე​დე​გო, არა​რენ​ტა​ბე​ლუ​რი - რო​გორც დღეს იტ​ყვი​ან. მსგავ​სი ტი​პის
"სა​დამ​სჯე​ლო ოპე​რა​ცი​ა" მას​წავ​ლებ​ლებს ნამ​დვი​ლად არ "ა​კე​თილ​შო​ბი​ლებს". მიუხე​და​ვად
ყვე​ლაფ​რი​სა, მე არას​დროს, კუ​ბოს ფიც​რამ​დეც კი, არ ვი​ნა​ნებ ჩემს საქ​ცი​ელს, არც იმ უტ​ვი​ნო
ქათ​მებს, არც ბოლ​ში გა​მოყ​ვა​ნილ ქა​შაყს და არც იმ ძრო​ხე​ბის წაჭ​რილ ენებს. ისე​ვე, რო​გორც ჩე​მი
პა​ტა​რა კა​ცუ​ნე​ბის არ​სე​ბო​ბას. ისი​ნიც ჩე​მი ბან​დის სრუ​ლუფ​ლე​ბიანი წევ​რე​ბი გახ​დნენ.

მარ​ტი​ვი პე​და​გო​გიური ჭეშ​მა​რი​ტე​ბაა, რომ იშ​ვიათი გა​მო​ნაკ​ლი​სის გარ​და, მარ​ტო​ხე​ლა

შუ​რის​მა​ძიებე​ლი (ან ჩუმ​ჩუ​მე​ლა ამ​რე​ვი, შე​გიძ​ლი​ათ, ხუ​ლი​გა​ნიც უწო​დოთ, თქვენ​ზეა და​მო​კი​დე​ბუ​ლი,
რა კუთ​ხით შე​ხე​დავთ მას) თავს არა​სო​დეს გას​ცემს. ეს შუ​რის​მა​ძიებე​ლი თა​ვა​დაც არას​დროს
ჩა​უშ​ვებს მსგავ​სი რა​მის ჩამ​დენს. რას​თან გვაქვს საქ​მე? ერ​თგვა​რი სო​ლი​და​რო​ბის
გა​მოვ​ლი​ნე​ბას​თან? ამა​ში მთლად დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი არ ვარ. აქ უფ​რო სიამოვ​ნე​ბით ტკბო​ბა​ზე თუ
შე​იძ​ლე​ბა ლა​პა​რა​კი, რო​მელ​საც ად​მი​ნის​ტრა​ცი​ის მხრი​დან მო​რი​გი და​ნა​შაულის გახ​სნის ფუ​ჭი
მცდე​ლო​ბა გვა​ნი​ჭებს. ის ფაქ​ტი, რომ შფო​თის​თა​ვის და​უდ​გენ​ლო​ბის გა​მო უამ​რა​ვი სრუ​ლი​ად
უდა​ნა​შაულო მოს​წავ​ლე შე​იძ​ლე​ბა დაისა​ჯოს, მხედ​ვე​ლო​ბა​ში მაქვს ათას​ნაირი მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი თუ
უმ​ნიშ​ვნე​ლო აკ​რძალ​ვა, შუ​რის​მა​ძიებელს ერ​თი წა​მი​თაც არ ადარ​დებს. პი​რი​ქით, ამით მა​საც, ბო​ლოს
და ბო​ლოს, ეძ​ლე​ვა შე​საძ​ლებ​ლო​ბა, თა​ვი საძ​მოს სრუ​ლუფ​ლე​ბი​ან წევ​რად მოიაზ​როს. ისიც, სხვებ​თან
ერ​თად, ამ​ტკი​ცებს, რომ სა​ში​ნე​ლე​ბაა, "ამ​დენ​მა უცოდ​ველ​მა" იმ ერ​თი "სა​ზიზ​ღა​რი დამ​ნა​შა​ვის" გა​მო
პა​სუ​ხი აგოს. გა​მა​ოგ​ნე​ბე​ლი გულ​წრფე​ლო​ბაა! ის ფაქ​ტი, რომ თვი​თონ გახ​ლავთ ეს სა​ზიზ​ღა​რი
დამ​ნა​შა​ვე, მი​სი ჭკუ​ით, უკ​ვე აღარ მიიღე​ბა სათ​ვა​ლავ​ში. სხვე​ბის დას​ჯით ხე​ლი​სუფ​ლე​ბის
წარ​მო​მად​გენ​ლებ​მა მას სა​შუალე​ბა მის​ცეს, გას​ცდე​ნო​და კონ​კრე​ტუ​ლი და​ნა​შაულის სფე​როს და უკ​ვე
"სა​მარ​თლიანო​ბის" პრინ​ცი​პე​ბის პო​ზი​ციიდან გა​ეკ​რი​ტი​კე​ბი​ნა ად​მი​ნის​ტრა​ცია.

- ისი​ნი ვერ აგ​ნე​ბენ იმას, ვინც ეს ჩაიდი​ნა, და ამი​ტომ ჯო​ხი ყვე​ლა​ზე უნ​და გა​დატ​ყდეს?! რა
სა​ზიზ​ღრო​ბაა!

მას ერთ ნერ​ვსაც არ აუტო​კებს ის ფაქ​ტი, რომ შე​საძ​ლოა, ვინ​მემ ლაჩ​რად მო​იხ​სე​ნი​ოს, ან კი​დევ
ქურ​დად, ნა​ძი​რა​ლად და ავა​ზა​კად; შე​იძ​ლე​ბა, მატ​ყუარაც უწო​დონ, ან ნე​ბის​მიერი სხვა
შეურაც​ხმყო​ფე​ლი იარ​ლი​ყი მიაკე​რონ. დი​დი ამ​ბა​ვი! არც ის ადარ​დებს, თუ ბრალ​მდე​ბე​ლი ად​გე​ბა და
მა​ღა​ლი ხმით სამ​ყა​როს ამ​ცნობს თა​ვი​სი ზიზ​ღის შე​სა​ხებ მსგავ​სი არამ​ზა​დე​ბის მი​მართ, რომ​ლებ​საც
არ ჰყოფ​ნით ვაჟ​კა​ცო​ბა და გამ​ბე​დაობა, თა​ვი​ან​თი ნა​მოქ​მე​და​რი აღიარონ და პა​სუ​ხის​მგებ​ლო​ბაც
იტ​ვირ​თონ. მთა​ვა​რია, რომ ის კი​დევ ერ​თხელ მო​ის​მენს იმას, რაც მას აქამ​დეც ათას​ჯერ მა​ინც
მიახა​ლეს პირ​ში, და რა​შიც ის სრუ​ლი​ად ეთან​ხმე​ბა ბრალ​მდე​ბელს (ამ ფა​რულ თან​ხმო​ბა​ში შე​იძ​ლე​ბა
ერ​თგვა​რი ტკბო​ბაც კი ვიგ​რძნოთ: დი​ახ, შენ ჭეშ​მა​რი​ტე​ბას ღა​ღა​დებ, სწო​რედ მე ვარ ის ბო​რო​ტი და
არამ​ზა​და, რო​მელ​საც შენ მი​მარ​თავ. რომ იცო​დე, მე კი​დევ უარე​სი ვარ, ვიდ​რე შენ
წარ​მო​გიდ​გე​ნი​ა...), თუმ​ცა, ამა​ვე დროს, მხო​ლოდ მას ერთს, და სხვას არა​ვის, ეყო ძა​ლა, იმ უკუნ
ღა​მეს მე​ხამ​რიდ​ზე აეფ​რიალე​ბი​ნა, ზე​დამ​ხედ​ვე​ლის, წეს​რი​გი​სა და დის​ციპ​ლი​ნის ამ უპი​რო​ბო
დამ​ცვე​ლის, სა​მი ანა​ფო​რა. იმ ბრალ​მდე​ბელს რომც მო​ენ​დო​მე​ბი​ნა მსგავ​სი რამ, ჩემს ფე​ხებს
შეძ​ლებ​და. არც რო​მე​ლი​მე სხვა აქ დამ​სწრე მოს​წავ​ლეს ჰქო​ნია ამის ტრ...ი. მხო​ლოდ მას ეყო
გამ​ბე​დაობა, სრუ​ლი​ად მარ​ტოს, იმ წკვა​რამ​ში მსგავ​სი დიადი საქ​მე გა​ნე​ხორ​ციელე​ბი​ნა. რამ​დე​ნი​მე
საათის გან​მავ​ლო​ბა​ში ანა​ფო​რებს ქა​რი მე​კობ​რე​თა გე​მის ან​ძა​ზე ჩა​მო​კი​დე​ბუ​ლი შა​ვი დრო​შე​ბი​ვით
აფ​რიალებ​და. რაც მთა​ვა​რია, არა​ვის ეცო​დი​ნე​ბა, ვინ აბობ​ღდა იმ სი​მაღ​ლე​ზე და ვინ ჩა​მოაკონ​წიალა
იქ ეს სა​სა​ცი​ლო "ბაირა​ღე​ბი". თუ მის მა​გივ​რად სხვას დას​დე​ბენ ბრალს, თავს დავ​დებ, ის აქაც პირ​ში
წყალს დაიგუ​ბებს, რად​გან ზედ​მი​წევ​ნით იც​ნობს თა​ვის სამ​ყა​როს და კლო​დელ​თან ერ​თად
(რო​მელ​საც თა​ვის დღე​ში არ წაიკით​ხავს) წარ​ბშე​უხ​რე​ლად შე​უძ​ლია გა​ნაც​ხა​დოს, რომ ზო​გი​ერ​თე​ბი
უსა​მარ​თლო​ბას იმ​სა​ხუ​რე​ბენ კი​დეც.

ის არ გას​ცემს თავს, იმი​ტომ რომ, რო​გორც იქ​ნა, შეეგუა სა​კუ​თარ სი​მარ​ტო​ვეს და მი​სი უკ​ვე აღარ
ეში​ნია. ამიერი​დან ის თვა​ლებს მორ​ჩი​ლად აღარ დახ​რის. კარ​გად შე​ათ​ვა​ლიერეთ ის - დამ​ნა​შა​ვე
უცოდ​ვე​ლი გა​მო​მეტ​ყვე​ლე​ბით, ფრთიანი ან​გე​ლო​ზი! დუ​მი​ლით ის ერ​თა​დერთ სიამოვ​ნე​ბას მა​ლავს.
კარ​გად იცის, რომ ვე​რას​დროს ვე​რა​ვინ ვე​რა​ფერს გაიგებს. რო​ცა გრძნობ, რომ არა​ვი​სიანი არ ხარ,
სა​კუ​თარ თავ​თან დებ ფიცს.

კი​დევ ერთ რა​მეს გა​ნიც​დის: იმის გა​ფიქ​რე​ბა, რომ ცოდ​ნით ტვინ​გა​მო​ტე​ნი​ლე​ბის​თვის ის თა​ვად ხდე​ბა
იდუ​მა​ლე​ბით მო​ცუ​ლი და შე​უც​ნო​ბე​ლი, მას შავ​ბნელ სიამოვ​ნე​ბას გა​ნაც​დე​ვი​ნებს. შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას,
რომ მან თა​ვის თავ​ში ერ​თი რა​მის ნი​ჭი მა​ინც გა​მო​ქე​ქა - დააში​ნოს ისი​ნი, რომ​ლე​ბიც მას უწინ ში​შის
ზარს სცემ​დნენ. მას გა​დაწ​ყვე​ტი​ლი აქვს, ამ ნიჭს ბო​ლომ​დე გაუწი​ოს ექ​სპლუატა​ცია. ეს ნი​ჭი მი​სი
სიამოვ​ნე​ბი​სა და ტკბო​ბის უშ​რე​ტი წყა​როა. არა​ვინ იცის, რი​სი გა​კე​თე​ბის უნა​რი აქვს მას; და
ძა​ლიანაც კარ​გი!

ასე და ამ​გვა​რად იბა​დე​ბა ბო​როტ​მოქ​მე​დი - რო​ცა ყვე​ლა​ნაირი გო​ნებ​რი​ვი შე​საძ​ლებ​ლო​ბა ფა​რუ​ლად

ეშ​მა​კო​ბა​ში კონ​ცენ​ტრირ​დე​ბა.

10

და მა​ინც ვერ გაიგებ​დით, რო​გო​რი მოს​წავ​ლე ვი​ყა​ვი მე სი​ნამ​დვი​ლე​ში, თუ ჩემს იმიჯს ჩემ მი​ერ
გა​ტა​რე​ბულ იატაკ​ქვე​შა რეპ​რე​სიებამ​დე და შუ​რის​ძიებამ​დე და​იყ​ვან​დით (სხვა​თა შო​რის, იმ სამ
ანა​ფო​რას მე ნუ და​მი​კავ​ში​რებთ, ნამ​დვი​ლად არა​ფერ შუაში ვარ). ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც თა​ვი​სი
მხიარუ​ლი ზნით ყუ​რებს არას​დროს ჩა​მოყ​რის და შუ​რის​ძიების ჟი​ნით შეპ​ყრო​ბი​ლი, ღამ​ღა​მო​ბით,
ღმერ​თმა იცის, რა მაკ​ვა​რან​ცხო​ბა​ზე არ იფიქ​რებს; უხი​ლა​ვი და მოუხელ​თე​ბე​ლი ზო​რო,
ბავ​შვე​ბის​თვის მი​ყე​ნე​ბულ წყე​ნას რომ არა​ვის შე​არ​ჩენს და ერ​თი ასად აზ​ღვე​ვი​ნებს... მე თვი​თო​ნაც
სიამოვ​ნე​ბით ვი​ხი​ლავ​დი სა​კუ​თარ თავს სა​მარ​თლიანო​ბის აღ​მდგე​ნი, თავ​ზე გვირ​გვინ​დად​გმუ​ლი
გმი​რის როლ​ში, სი​ნამ​დვი​ლე​ში სულ სხვა პერ​სო​ნა​ჟი რომ არ ვყო​ფი​ლი​ყა​ვი - ბი​ჭუ​ნა, რო​მე​ლიც
მზა​დაა, სა​კუ​თარ სინ​დის​თან ნე​ბის​მი​ერ გა​რი​გე​ბა​ზე წა​ვი​დეს, ოღონ​დაც უფ​როს​თა​გან ერ​თმა მა​ინც
გა​ხა​დოს კე​თილ​გან​წყო​ბი​ლი ღი​მი​ლის ღირ​სი. ბი​ჭუ​ნა, სა​ხე​ზე მლიქ​ვნე​ლის ამაზ​რზე​ნი ღი​მი​ლი რომ
აქვს გა​დაკ​რუ​ლი და მხო​ლოდ იმას ცდი​ლობს ფა​რუ​ლად, მას​წავ​ლე​ბე​ლი რა​მე​ზე დაითან​ხმოს, გუ​ლი
მო​ულ​ბოს, მი​სი კე​თილ​გან​წყო​ბა მოიპო​ვოს: - დი​ახ, ბა​ტო​ნო, რა თქმა უნ​და, მეორე აზ​რი არ
არ​სე​ბობს, თქვენ მარ​თა​ლი ბრძან​დე​ბით. - არა, რას ამ​ბობთ, ბა​ტო​ნო, მე სუ​ლაც არ ვარ ისე​თი
ბო​რო​ტი, რო​გო​რიც თქვენ გგო​ნი​ვართ, არა, ნამ​დვი​ლად არა, არც სუ​ლე​ლი ვარ, ბა​ტო​ნო. ჩე​მი
იმე​დიც შე​იძ​ლე​ბა ჰქონ​დეს ადა​მი​ანს. მე გა​მოვ​სწორ​დე​ბი, მე... ო, რა შეურაც​ხმყო​ფე​ლი იყო ჩემ​თვის,
რო​ცა ვი​ღა​ცის მშრა​ლი და უგუ​ლოდ წარ​მოთ​ქმუ​ლი ფრა​ზა სა​კუ​თა​რი არა​რაობი​სა და უღირ​სო​ბის​კენ
მაბ​რუ​ნებ​და; ან ბედ​ნიერე​ბის რა და​მამ​ცი​რე​ბე​ლი გან​ცდა მიპ​ყრობ​და, რო​ცა მეორე ჩემ​თვის ერთ-​ორ,
ვი​თომ​და კე​თილ სიტ​ყვას გაიმე​ტებ​და, რო​მელ​საც მე გუ​ლის სიღ​რმე​ში მიჩ​ქმა​ლულ სა​მა​ლავ​ში
ვი​ნა​ხავ​დი, რო​გორც ფას​დაუდე​ბელ სა​გან​ძურს... და რო​გორ მივ​ქრო​დი სახ​ლში, რომ ეს ამ​ბა​ვი იმ
სა​ღა​მოს​ვე ჩე​მი მშობ​ლე​ბის​თვის მე​ხა​რე​ბი​ნა. - დღეს მე ისე​თი სა​სიამოვ​ნო ლა​პა​რა​კი მქონ​და ბა​ტონ
ენ-​თან…
("თით​ქოს ამ ლა​პა​რაკს რაიმე მნიშ​ვნე​ლო​ბა ჰქონ​დეს", - სრუ​ლი​ად მარ​თე​ბუ​ლად ფიქ​რობ​და, ალ​ბათ,
მა​მა​ჩე​მი...)

მო​გო​ნე​ბე​ბი ამ სირ​ცხვილ​ზე ძა​ლი​ან დიდ​ხანს არ მაძ​ლევ​და მოს​ვე​ნე​ბას, ფეხ​და​ფეხ დამ​დევ​და...

სი​ძულ​ვილ​მა და სიყ​ვა​რუ​ლის ჟინ​მა მთე​ლი ჩე​მი არ​სე​ბა პირ​ვე​ლი​ვე წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბი​დან შთან​თქა.

გე​გო​ნე​ბა, ვცდი​ლობ​დი, პი​რი მო​მე​ქო​ნა ურ​ჩხუ​ლის​თვის, კა​ცი​ჭა​მია დე​ვის​თვის, რო​მელ​საც სკო​ლა​ში
დაედო ბი​ნა. ყვე​ლა​ფე​რი უნ​და მე​ღო​ნა იმის​თვის, რომ ამ ურ​ჩხულს ჩემ​თვის გუ​ლი არ ამოეცა​ლა და
არ გა​დაესან​სლა, ამი​ტომ თა​ნამ​შრომ​ლო​ბა​ზე დავ​ყა​ბულ​დი - ჩვე​ნი მას​წავ​ლებ​ლის და​ბა​დე​ბის დღის
მომ​ზა​დე​ბა​სა და სა​ჩუქ​რის შე​ძე​ნა​ში მი​ვი​ღე მო​ნა​წი​ლეობა. მა​შინ მე​ექ​ვსე კლას​ში ვი​ყა​ვი. მაგ​რამ სულ
ტყუილად გა​ვი​სარ​ჯე. იმ დამ​პალ​მა კარ​ნახ​ში მა​ინც არ მა​ღირ​სა ნორ​მა​ლუ​რი ნი​შა​ნი - "38 შეც​დო​მა
გაქვს, პე​ნა​კიონი, ცუ​დად არის შე​ნი საქ​მე". არა​და, იმ​დე​ნი ვიჭ​ყლი​ტე ტვი​ნი სა​ჩუქ​რის მო​ფიქ​რე​ბა​ში;
იმ ნა​ძი​რა​ლას აუცი​ლებ​ლად უნ​და მოს​წო​ნე​ბო​და. ხელ​გაშ​ვე​რილ​მა ჩა​მო​ვიარე ყვე​ლა კლა​სე​ლი და
ვე​მათ​ხოვ​რე, ჩე​მი და​ნა​ზო​გიც წა​ვა​მა​ტე. ის "ბან​ძო​ბა", რო​მე​ლიც მის​თვის შე​ვარ​ჩიე, ბევ​რად უფ​რო
ძვი​რი ღირ​და, ვიდ​რე თან​ხა, მე რომ სიმ​წრით მო​ვა​ქუ​ჩე.

იმ​ხა​ნად ბურ​ჟუაზი​ულ ოჯა​ხებ​ში ერ​თი ცეც​ხლგამ​ძლე სეიფი მა​ინც ჰქონ​დათ. იმი​სათ​ვის, რომ ჩე​მი
მწვა​ლებ​ლის სა​ჩუქ​რის შე​ძე​ნა​ში წვლი​ლი შე​მე​ტა​ნა, მო​ვა​ხერ​ხე, სა​კუ​თარ სახ​ლში სეიფი გა​მეხ​სნა:
პა​ტა​რა, მუც​ლიანი, გა​ბიხ​ვი​ნე​ბუ​ლი კო​ლო​ფი, სა​დაც ოჯა​ხის საიდუმ​ლოებებს მშვი​დად ეძი​ნა. ერ​თი
ციფ​რე​ბიანი და ერ​თიც ასოებიანი ბორ​ბა​ლი უნ​და გა​მეხ​სნა. ვი​ცო​დი, სად ინა​ხავ​დნენ მშობ​ლე​ბი
გა​სა​ღებს, მაგ​რამ სა​ჭი​რო კომ​ბი​ნა​ცი​ის მიგ​ნე​ბას რამ​დე​ნი​მე ღა​მე მო​ვან​დო​მე; ბორბალი-​გასაღები -
არ გაიღო; ბორბალი-​გასაღები - ისევ არა გაიღო... არ იღე​ბა, რა! რამ​დე​ნიც უნ​და ვე​ჩა​ლი​ჩო,
არა​ფე​რი გა​მო​მი​ვა... მაგ​რამ ერ​თხე​ლაც გა​ის​მა ჩხა​კუ​ნი და სეიფიც გაიღო. გავ​შეშ​დი. სხვა​ნაირად
წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლი იყო - მე მშობ​ლე​ბის საიდუმ​ლო სამ​ყა​როს ზღურ​ბლზე აღ​მოვ​ჩნდი. რო​გორც
გა​ირ​კვა, ეს საიდუმ​ლო ფრი​ად მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი ყო​ფი​ლა: რამ​დე​ნი​მე ობ​ლი​გა​ცია, ჩე​მი ვა​რაუდით,
რუ​სუ​ლი სეს​ხე​ბი​სა - ალ​ბათ, სა​მუ​და​მოდ რომ ეძი​ნათ აქ აღ​დგო​მის მო​ლო​დინ​ში; პის​ტო​ლე​ტი - ბი​ძი​ას
ნა​ქო​ნი სა​ტა​ბე​ლო იარა​ღი სავ​სე მჭი​დით და რა​ტომ​ღაც მოქ​ლი​ბუ​ლი სას​ხლე​ტით; იყო ფუ​ლიც, ძა​ლი​ან
ცო​ტა, სულ რამ​დე​ნი​მე ბან​კნო​ტი; იქე​დან მოვ​ტე​ხე ჩემ​თვის ასე აუცი​ლე​ბე​ლი თან​ხა.

მოიპა​რო იმის​თვის, რომ მოზ​რდი​ლე​ბის კე​თილ​გან​წყო​ბა და სიყ​ვა​რუ​ლი "ი​ყი​დო"... ამას მთლად

ქურ​დო​ბა​საც ვერ და​არ​ქმევ​და კა​ცი. მაგ​რამ, საუბე​დუ​როდ, ვე​რა​ნაირი კე​თილ​გან​წყო​ბა ვერ ვი​ყი​დე.
ჩემს საიდუმ​ლო​საც იმა​ვე წელს აეხა​და ფარ​და, რო​დე​საც დე​და​ჩემს და​ბა​დე​ბის დღე​ზე სა​ჩუქ​რად
იაპო​ნუ​რი ყვა​ვი​ლე​ბი მი​ვარ​თვი, მო​და​ში რომ იყო იმ​ხა​ნად და სა​შინ​ლად ძვი​რი რომ ღირ​და.

ამ ამ​ბავს რამ​დე​ნი​მე შე​დე​გი მოჰ​ყვა: დე​და​ჩემ​მა ცხა​რე ცრემ​ლე​ბით იტი​რა (ეს ძა​ლი​ან იშ​ვიათად
ხდე​ბო​და), დარ​წმუ​ნე​ბულ​მა იმა​ში, რომ ამ​ქვეყ​ნად სეიფე​ბის პირ​წა​ვარ​დნი​ლი გამ​ტე​ხი მო​ავ​ლი​ნა
(საქ​მე, რო​მელ​შიც მის​მა ნა​ბო​ლა​რამ ენით აუწე​რე​ლი შნო და ფხიანო​ბა გა​მო​ავ​ლი​ნა); მე სას​წრა​ფოდ
ინ​ტერ​ნატ​ში მიკ​რეს თა​ვი და ამის შემ​დეგ ვე​ღა​რაფ​რის მო​პარ​ვა ვე​ღარ შევ​ძე​ლი, მა​ში​ნაც კი, რო​ცა
ქურ​დბა​ცა​ცო​ბა ერ​თობ მო​დუ​რი გახ​და ჩე​მი თაობის ახალ​გაზ​რდებ​ში.
11
ვინც დღეს ასე თავ​და​ჯე​რე​ბუ​ლად ამ​ტკი​ცებს, ბან​დე​ბის გა​ჩე​ნა მე​გა​პო​ლი​სე​ბის გა​რე​უბ​ნებ​თა​ნაა
პირ​და​პირ კავ​შირ​შიო, მინ​და, ხმა​მაღ​ლა ვუთ​ხრა: თქვენ მარ​თა​ლი ბრძან​დე​ბით. დი​ახ, უმუ​შევ​რო​ბა;
დი​ახ, სა​ზო​გა​დოების​გან გა​რი​ყუ​ლე​ბის, ანუ ასო​ციალუ​რი ელე​მენ​ტე​ბის კონ​ცენ​ტრი​რე​ბა; კი ბა​ტო​ნო,
ეთ​ნი​კუ​რი დაჯ​გუ​ფე​ბე​ბის წარ​მოქ​მნა; რა თქმა უნ​და, ცნო​ბი​ლი ბრენ​დე​ბის ტი​რა​ნი​ა; დი​ახ,
ერ​თმშობ​ლი​ან​თა ოჯა​ხე​ბის (გან​ვმარ​ტავ: მარ​ტო​ხე​ლა დე​დე​ბი​სა და მარ​ტო​ხე​ლა მა​მე​ბის) სიმ​რავ​ლე;
ჩრდი​ლო​ვა​ნი ეკო​ნო​მი​კა; დი​ახ, რა თქმა უნ​და, ათა​სი ჯუ​რის უკა​ნო​ნო ბიზ​ნე​სი, აბა, ამის გა​რე​შე
რო​გორ? მაგ​რამ არ შე​იძ​ლე​ბა, წა​ვუყ​რუ​ოთ იმ უმ​ნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნეს ფაქ​ტორს, რო​მელ​ზეც თა​ვად
შეგ​ვიძ​ლია ზე​გავ​ლე​ნის მოხ​დე​ნა, და რომ​ლის ფეს​ვე​ბიც პე​და​გო​გიური საქ​მიანო​ბის
მრა​ვალ​საუკუ​ნო​ვან ბნე​ლეთ​ში უნ​და ვე​ძი​ოთ: ეს არის სირ​ცხვი​ლის გან​ცდა იმ მოს​წავ​ლი​სა,
რო​მელ​მაც ვე​რა​ფე​რი გაიგო და და​იბ​ნა, და მი​სი მარ​ტოობა იმ სამ​ყა​რო​ში, სა​დაც ყვე​ლას ყვე​ლა​ფე​რი
ეს​მის.
მხო​ლოდ ჩვენ, პე​და​გო​გებს შეგ​ვიძ​ლია ამ საპ​ყრო​ბი​ლი​დან მი​სი გა​მოხ​სნა, და არა აქვს
მნიშ​ვნე​ლო​ბა, ვართ თუ არა ამ მი​სი​ის​თვის სა​თა​ნა​დოდ მომ​ზა​დე​ბუ​ლე​ბი.
მას​წავ​ლებ​ლებს, რომ​ლებ​მაც მიხ​სნეს და ჩემ​გან მას​წავ​ლე​ბე​ლი გა​მო​იყ​ვა​ნეს, სპე​ციალუ​რი კურ​სე​ბი
ან სა​გან​გე​ბო გა​დამ​ზა​დე​ბა არ გა​უვ​ლი​ათ. ისი​ნი სუ​ლაც არ და​ინ​ტე​რე​სე​ბუ​ლან ჩე​მი სას​კო​ლო
სნეულე​ბე​ბის პრე​ის​ტო​რი​ით; მათ წა​მიც არ დაუკარ​გავთ მი​ზე​ზე​ბის ძიება​ზე; სა​ერ​თოდ არ
შეუწუ​ხე​ბი​ათ თა​ვი ჩემ​თვის ნო​ტა​ციების კით​ხვა​ზე, ჭკუ​ის სწავ​ლე​ბა​სა და და​რი​გე​ბებ​ზე. ამ გა​მოც​დილ
ადა​მიანებს უკ​ვე ჰქონ​დათ შე​ხე​ბა და​ღუპ​ვის გზა​ზე დამ​დგარ ჩემ​ნა​ირ წყალ​წა​ღე​ბულ მო​ზარ​დებ​თან.
და მათ თა​ვი​ანთ თავს უთ​ხრეს: სა​ჭი​როა სას​წრა​ფო რეაგი​რე​ბა, მოქ​მე​დე​ბა. ის​კუ​პეს და ჩემ
ამო​საყ​ვა​ნად ფსკერ​ზე ჩაყ​ვინ​თეს... ვერ ამო​მათ​რი​ეს... მა​ინც არ და​მა​ნე​ბეს თა​ვი, კი​დევ სცა​დეს - ისევ
უშე​დე​გოდ... იხ​ტი​ბა​რი მა​ინც არ გაიტე​ხეს... კი​დევ და კი​დევ... და ბო​ლოს, იმ​დე​ნი ქნეს, რომ ნა​პირ​ზე
გა​მო​მიყ​ვა​ნეს... ჩემ​თან ერ​თად - ბევ​რი სხვაც. შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, ან​კეს​ზე წა​მო​მა​გეს. მოკ​ლედ,
სი​ცოც​ხლეს, აი, იმ მე​თევ​ზე​ებს უნ​და ვუ​მად​ლო​დე.

12

ძვე​ლი ქა​ღალ​დე​ბის გრო​ვა​ში ქექ​ვი​სას - სკო​ლის დღიურე​ბი​სა და დიპ​ლო​მე​ბის​თვის მინ​დო​და

მი​მეგ​ნო - სრუ​ლი​ად შემ​თხვე​ვით ერ​თი წე​რი​ლი მომ​ხვდა თვალ​ში. ავი​ღე და რას ვხე​დავ... დე​და​ჩემს
ჩე​მი უს​ტა​რი რუ​დუ​ნე​ბით შეენა​ხა. ის 1959 წლის თე​ბერ​ვლით იყო და​თა​რი​ღე​ბუ​ლი. ამ დროს უკ​ვე 14
წლის ვი​ყა​ვი და მე​ოთ​ხე კლას​ში დავ​დიოდი. წე​რი​ლი ჩე​მი პირ​ვე​ლი ინ​ტერ​ნა​ტი​დან გა​მიგ​ზავ​ნია.

"ძვირ​ფა​სო დე​და

მეც ვნა​ხე ჩე​მი ნიშ​ნე​ბი და კი​ნა​ღამ გუ​ლიამე​რია. მე მე​ტი არ​შე​მი​ლია. ორი საათი დავ​ჯე​ქი ამ
ალ​გებ​რის და​ვა​ლე​ბა​ზე და მე​გო​ნა​რომ ძა​ან კარ​ქათ დავ​წე​რე და კარქ ნი​შან​საც ვე​ლო​დე​ბო​დი მაგ​რამ
შევ​ცთი ძა​ან ცუ​დათ და​გი​წე​რიაო მას​წავ​ლე​ბელ​მა. ყვე​ლა ფერს თა​ვი გა​ვა​ნე​ბე გა​მოც​დე​ბი​სათ​ვის​რომ
მაგ​რათ მოვ​მზა​დე​ბულ​ყა​ვი. იმი​ტო​მაც მი​ვი​ღე ოთ​ხიანი ქცე​ვა​ში, უფ​როს​წო​რედ მა​თე​მა​ტი​კის
გაკ​ვე​თილ​ზე გეოლო​გი​ას რო ვსწავ​ლობ​დი იმი​ტო. (და ასე შემ​დეგ).
მე აღარ გა​ვაგ​რძე​ლეფ სწავ​ლას, ამის​თვის აუცი​ლე​ბე​ლი ჭკუა და ნე​ბის​ყო​ფა არ მაქ. სწავ​ლის
ინ​ტე​რე​სი და​მე​კარ​ქა. ამ ქა​ხალ​დე​ბის ქე​ქა​ში ლა​მის თა​ვი გა​მის​კდა. ინ​გლი​სუ​რის არა ფე​რი გა​მე​გე​ბა,
არც ალ​გებ​რის, ონ​თოგ​რა​ფიაში სრუ​ლი ნუ​ლი გა​მო​ვი​და და რა​ღა დარ​ჩა? რა ვა​კე​თო ახ​ლა?"

მარი-​ტე, პა​რიკ​მა​ხე​რი ჩვე​ნი სოფლიდან ლა-​კოლ-სიუ-ლუდან, ჩე​მი ად​რეული ბავ​შვო​ბის დრო​ინ​დე​ლი

მე​გო​ბა​რი, ამას​წი​ნათ გა​მო​მიტ​ყდა, რომ თმის საშ​რობ​ში თავ​შე​ყო​ფილ​მა დე​და​ჩემ​მა ჩე​მი ბუნ​დო​ვა​ნი
მო​მავ​ლით გა​მოწ​ვეული შფოთ​ვა თურ​მე მას გა​ან​დო. ერ​თა​დერ​თი იმე​დი ჩე​მი უფ​რო​სი ვა​ჟიშ​ვი​ლე​ბი
არიანო, უთ​ქვამს. პი​რო​ბა ჩა​მო​ვარ​თვი, რომ ჩე​მი და ჩე​მი ქმრის სიკ​ვდი​ლის შემ​დეგ ნა​ბო​ლა​რა​ზე
ზრუნ​ვას ისი​ნი იტ​ვირ​თა​ვე​ნო.

იმა​ვე წე​რილ​ში შემ​დეგს ვწერ​დი: "თქვენ ხო გყავთ სა​მი კარ​ქი და მუ​შაობის მოყ​ვა​რე ვა​ჟიშ​ვი​ლი, და
ერ​თი ორო​სა​ნი, უსაქ​მუ​რი." ამას მო​ვა​ყო​ლე პი​რა​დად ჩე​მი და ჩე​მი ძმე​ბის მიღ​წე​ვე​ბის შე​და​რე​ბი​თი
ანა​ლი​ზი და გუ​ლის​გამ​გმი​რა​ვი მუ​და​რა, შე​ეწ​ყვი​ტათ ჩე​მი წა​მე​ბა. ვიხ​ვე​წე​ბო​დი, სკო​ლი​დან
გა​მიყ​ვა​ნეთ და საფ​რან​გე​თის კო​ლო​ნიაში, სამ​ხედ​როების ოჯახ​ში, გამაგზავნეთ-​მეთქი, "სად​ღაც
მი​სავ​ლეთ​ში" რო​მე​ლიც ერ​თა​დერ​თი ად​გი​ლი იქ​ნე​ბა, სა​დაც "ბედ​ნიერათ" (ამ სიტ​ყვას ორ​ჯერ
გა​ვუს​ვი ხა​ზი) ვიგ​რძნობ თავს. სი​ნამ​დვი​ლე​ში ეს იქ​ნე​ბო​და ნე​ბა​ყოფ​ლო​ბი​თი კა​ტორ​ღა სამ​ყა​როს
და​სა​ლი​ერ​ში.
ათი წლის შემ​დეგ, 1969 წლის 30 სექ​ტემ​ბერს, კო​ლეჯ​ში, სა​დაც მუ​შაობა თით​ქმის ერ​თი თვის
დაწ​ყე​ბუ​ლი მქონ​და, ჩემს სა​ხელ​ზე მა​მა​ჩე​მის მი​ერ და​წე​რი​ლი წე​რი​ლი მო​ვი​და. ეს იყო ჩე​მი პირ​ვე​ლი
პოს​ტი, პირ​ვე​ლი სა​მუ​შაო ად​გი​ლი და უკვე ფეხ​ზე დამ​დგა​რი ვა​ჟიშ​ვი​ლი​სად​მი მი​წე​რი​ლი პირ​ვე​ლი
წე​რი​ლი. მა​მა​ჩე​მი საავად​მყო​ფო​დან ის-​ის იყო გა​მოეწე​რათ და დაწ​ვრი​ლე​ბით მიყ​ვე​ბო​და
გა​მო​ჯან​მრთე​ლე​ბის პე​რიოდის​თვის თან​მხლებ სიამოვ​ნე​ბებ​ზე, ძაღ​ლთან ერ​თად მშვიდ და
აუჩ​ქა​რე​ბელ გა​სე​ირ​ნე​ბებ​ზე. სახ​ლის ამ​ბე​ბიც არ და​ვიწ​ყე​ბო​და. იქი​დან შე​ვიტ​ყვე ჩე​მი დეიდაშ​ვი​ლის
შე​საძ​ლო ქორ​წი​ლის შე​სა​ხე​ბაც სტოკ​ჰოლ​მში. მი​მა​ნიშ​ნებ​და მო​მა​ვალ რო​მან​ზეც, რო​მელ​ზეც ჩვენ
ოდეს​ღაც ერ​თად ხან​გრძლი​ვად გვი​ბაასია (და რომ​ლის და​წე​რას, ჩემ​და სა​მარ​ცხვი​ნოდ, მე დღემ​დე
ვე​რა და ვერ მო​ვა​ბი თა​ვი); მე​კით​ხე​ბო​და, სუფ​რას რო​ცა უს​ხედ​ხართ და ქეიფობთ შენ და შე​ნი
კო​ლე​გე​ბი, რა თე​მებს მი​მოიხი​ლავ​თო. მამ​ცნო, რომ ან​ჯე​ლო რი​ნალ​დის "სა​გუ​ბერ​ნა​ტო​რო ლო​ჟა"
გა​მო​ვი​წე​რე და წე​სით, ფოს​ტით დღე-​დღეზე უნ​და მო​მი​ვი​დე​სო (ის უკა​ნას​კნე​ლი სიტ​ყვე​ბით
ლან​ძღავ​და ფოს​ტის თა​ნამ​შრომ​ლებს, უდ​როო დროს გა​ფიც​ვა რომ გა​მო​ეც​ხა​დე​ბი​ნათ). მიყ​ვე​ბო​და
სე​ლინ​ჯე​რის წიგ​ნზე "კლდის პირ​ზე, ჭვა​ვის ყა​ნა​ში" და ხო​სე კა​ბა​ნი​სის აფო​რიზ​მებს ქება-​დიდებას
ას​ხამ​და. ერ​თგან მო​მი​ბო​დი​შა, დე​და​ჩემ​ზე სიტ​ყვა​საც რომ არ მწერ​და (ჩემ მოვ​ლა​ში ჩემ​ზე მე​ტად
დაიღა​ლაო - და​უდ​გა ად​ვო​კა​ტად). ჰო, ისიც გა​იხ​სე​ნა, რომ ჩვე​ნი მცი​რე​ლიტ​რა​ჟიანი მან​ქა​ნის
სა​თა​და​რი​გო სა​ბუ​რა​ვი ფან​შო​ნის​თვის (და​ქა​ლია ჩე​მი) უთ​ხო​ვე​ბია. ბერ​ნა​რი ბედ​ნიერი იყო, მის​თვის
სა​ბუ​რა​ვის გა​მოც​ვლის შან​სი რომ მიეცაო, - წერ​და, და ბო​ლოს, მხურ​ვა​ლედ მკოც​ნი​და და
მარ​წმუ​ნებ​და, ჩე​მი დარ​დი ნუ გექ​ნე​ბა, მშვე​ნი​ერ ფორ​მა​ში ვა​რო.

და რო​გორც სკო​ლის წლებ​ში, რო​ცა არას​დროს მი​ხა​ტავ​და ჩემს უბად​რუკ მო​მა​ვალს, ახ​ლაც
მა​მა​ჩემ​მა ტრა​დი​ცი​ას არ უღა​ლა​ტა და სიტ​ყვა არ დას​ცდე​ნია ოროს​ნის სა​მარ​ცხვი​ნო წარ​სულ​ზე.
თე​მე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბის გარ​ჩე​ვი​სას მი​სი ტო​ნი ჩვეულე​ბი​სა​მებრ ზო​მიერი, მო​რი​დე​ბუ​ლი ირო​ნი​ით
იყო აღ​სავ​სე. ეტ​ყო​ბო​და, რომ ჩე​მი ამ​ჟა​მინ​დე​ლი სო​ციალუ​რი მდგო​მა​რეობა, მას​წავ​ლებ​ლის პოს​ტი
და ასე შემ​დეგ, მას​ში სუ​ლაც არ იწ​ვევ​და დიდ გაკ​ვირ​ვე​ბას. არც მოულო​ცავს და არც თა​ვი უქია, ეს რა
ვა​ჟიშ​ვი​ლი მო​მეს​წრო​ო; არც ში​ში გა​მოუხა​ტავს ჩე​მი მოს​წავ​ლეების ბედ-​იღბალზე.
მოკ​ლედ, მა​მა​ჩე​მი დარ​ჩა მა​მა​ჩე​მად. ისე​თი იყო, რო​გო​რიც ყო​ველ​თვის მახ​სოვ​და - ბრძე​ნი და
ირო​ნიული; დარ​ჩა მა​მად, რო​მე​ლიც მუ​დამ მზა​დაა, შვილ​თან ილაყ​ბოს მიმ​დი​ნა​რე ცხოვ​რე​ბა​ზე,
თუნ​დაც დის​ტან​ციიდან.

კონ​ვერ​ტი, რო​მელ​შიც ის წე​რი​ლი იყო ჩა​დე​ბუ​ლი, ახ​ლაც ცხვირ​წინ მი​დევს … და მხო​ლოდ დღეს
შემ​ძრა ერ​თმა დე​ტალ​მა.

კონ​ვერ​ტზე მი​სა​მარ​თის წე​რი​სას ის არ დაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბუ​ლა მხო​ლოდ ქა​ლა​ქის, ქუ​ჩის, კო​ლე​ჯის, ჩე​მი

გვა​რის მი​თი​თე​ბით... მას თა​ვი​სი ინი​ციატი​ვით ჩაუმა​ტე​ბია ერ​თი სიტ​ყვა: "მას​წავ​ლე​ბე​ლი".

და​ნი​ელ პე​ნა​კიონის -

კო​ლე​ჯის მას​წავ​ლე​ბელს.

დი​ახ, "მას​წავ​ლე​ბელს", თან რო​გო​რი სიმ​კვეთ​რით გა​მო​უყ​ვა​ნია ასოები!

მთე​ლი ცხოვ​რე​ბა დამ​ჭირ​და იმის​თვის, რომ მა​მა​ჩე​მის სი​ხა​რუ​ლი​სა და ბედ​ნიერე​ბის ამო​ძა​ხი​ლი და

შვე​ბის გა​მომ​ხატ​ვე​ლი ამოხ​ვნე​შა გა​მე​გო.

II ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბა

თორ​მე​ტი წლის გავ​ხდი და

ცხოვ​რე​ბა​ში ჯერ​ჯე​რო​ბით

ღი​რე​ბუ​ლი არა​ფე​რი შე​მიქ​მნია.

ახ​ლა, რო​ცა ამ სტრი​ქო​ნებს ვწერ, ჩვენ შევ​დი​ვართ გან​გა​ში​სა და დახ​მა​რე​ბის თხოვ​ნის სე​ზონ​ში.
სა​ერ​თოდ, მარ​ტის თვი​დან მო​ყო​ლე​ბუ​ლი, სახ​ლში სა​ტე​ლე​ფო​ნო ზა​რე​ბის რაოდე​ნო​ბა საგ​რძნობ​ლად
მა​ტუ​ლობს. შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, რომ ტე​ლე​ფო​ნი მე​ტის​მე​ტად შე​მა​წუ​ხე​ბე​ლი ხდე​ბა. რე​კა​ვენ შეშ​ლი​ლი
და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი მე​გობ​რე​ბი, გამ​წა​რე​ბით რომ ეძე​ბენ ახალ სკო​ლას თა​ვი​ან​თი გზა​აბ​ნეული
ბავ​შვე​ბის​თვის, რე​კა​ვენ ჭკუიდან გა​დამ​დგა​რი ნა​თე​სა​ვე​ბიც, იმედ​გაც​რუებუ​ლე​ბი, ვინ იცის,
მე​რამ​დე​ნე სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბას რომ მი​ად​გნენ სა​ნუკ​ვა​რი შვი​ლე​ბის მე​რამ​დე​ნედ გა​რიც​ხვის
შემ​დეგ; გვა​წუ​ხე​ბენ მე​ზობ​ლე​ბიც და კლას​ში და​ტო​ვე​ბის არაეფექ​ტუ​რო​ბა​ზე თა​ვი​ანთ კომ​პე​ტენ​ტურ
აზ​რებს გვი​ზიარე​ბენ. ერ​თი ზა​რის გა​მოშ​ვე​ბას არ იზა​რე​ბენ ოჯა​ხის​თვის სრუ​ლი​ად უც​ნო​ბი
ადა​მიანე​ბიც. თუმ​ცა ვეჭ​ვობ, რომ ისი​ნი პი​რა​დად მე კარ​გად მიც​ნობ​დნენ. რე​კა​ვენ და თან თავს
იმარ​თლე​ბენ, თქვე​ნი ტე​ლე​ფო​ნის ნო​მე​რი ამან და ამან მოგ​ვცაო.

ზა​რე​ბი ძი​რი​თა​დად სა​ღა​მო ხანს იწ​ყე​ბა, უფ​რო ზუს​ტად, ვახ​შმის მი​წუ​რულს, რო​ცა
სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბის ჟა​მი დგე​ბა; უფ​რო ხში​რად ისი​ნი არი​ან დე​დე​ბი, მა​მე​ბი - იშ​ვიათად. მა​მე​ბი
მოგ​ვიანე​ბით გა​მოჩ​ნდე​ბი​ან ხოლ​მე სარ​ბი​ელ​ზე. პირ​ვე​ლი სა​ტე​ლე​ფო​ნო ზა​რის ინი​ციატო​რი
ყო​ველ​თვის დე​და​ა; და, რა თქმა უნ​და, საქ​მე ეხე​ბა ვა​ჟიშ​ვილს. გო​გო​ნე​ბი, რო​გორც წე​სი, უფ​რო
დამ​ჯერ​ნი არი​ან.

მოკ​ლედ, დე​და! დე​და, რო​მე​ლიც ზის თა​ვის​თვის, სრუ​ლი​ად მარ​ტო სახ​ლში; უკ​ვე სა​ხელ​და​ხე​ლოდ
უვახ​შმია, სას​წრა​ფოდ ჭურ​ჭე​ლი ნი​ჟა​რა​ში ჩა​უყ​რია, მაგ​რამ გა​რეც​ხვის ხა​ლი​სი არა აქვს. ცხვირ​წინ
ვა​ჟიშ​ვი​ლის გა​დაშ​ლი​ლი დღიური უდევს და და​ზაფ​რუ​ლი ათ​ვა​ლიერებს; მი​სი ბე​დოვ​ლა​თი პატ​რო​ნი კი
თა​ვის ოთახ​ში ჩა​რა​ზუ​ლა და ვი​დეო თა​მა​შით იქ​ცევს თავს. ეს - უკე​თეს შემ​თხვე​ვა​ში, უარეს​ში კი,
მიუხე​და​ვად დე​დის არა​ერ​თგზის მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი აკ​რძალ​ვი​სა, ქუ​ჩა​შია გა​ვარ​დნი​ლი და ძმა​კა​ცებ​თან
ერ​თად და​ყიალობს...

ახ​ლა დე​და მარ​ტოა. მარ​ჯვე​ნა ხე​ლი ტე​ლე​ფო​ნის ყურ​მილ​ზე და​უდ​ვი​ა... ორ​ჭო​ფობს, და​რეკ​ვა ვერ
გა​და​უწ​ყვე​ტი​ა... მე​რამ​დე​ნედ უნ​და მოჰ​ყვეს თა​ვი​სი ვი​გინ​და​რა შვი​ლის "საქ​მე​ნი საგ​მი​რო​ნი"?
ღმერ​თო, რო​გო​რი გა​მა​ბეზ​რე​ბე​ლი​ა... სულ ერ​თი და იგი​ვე, ერ​თი და იგი​ვე! მო​მა​ვა​ლი ნა​თე​ლი და
უღ​რუბ​ლო ნამ​დვი​ლად არ ესა​ხე​ბა; ცხა​დია, ისევ მოუწევს ძებ​ნა, ათა​სი სკო​ლის გა​დარ​ჩე​ვა და
სა​ბო​ლო​ოდ, აუცი​ლებ​ლად მი​აგ​ნებს ისეთს, რო​მე​ლიც თა​ნახ​მა იქ​ნე​ბა, მი​სი შვი​ლი დროებით მა​ინც
შეიკედ​ლოს... მაგ​რამ, ამა​საც ხომ უნ​და დრო და ნერ​ვე​ბი?! სამ​სა​ხურ​ში დი​რექ​ტორს უნ​და ჩაუვარ​დეს
ფე​ხებ​ში და რო​გორ​მე ერ​თი დღით გა​თა​ვი​სუფ​ლე​ბა​ზე დაითან​ხმოს. შემ​დეგ... შემ​დეგ ცო​ტა
დამ​შვიდ​დეს და გზას გა​უდ​გეს... უფ​რო​სო​ბას​თან ქუ​ჩი​დან პირ​და​პირ ვერ მოხ​ვდე​ბი. მდივ​ნე​ბი, მგო​ნი,
მხო​ლოდ იმის​თვის არ​სე​ბო​ბენ, რომ ერ​თი​მეორის მი​ყო​ლე​ბით გა​დაულა​ხა​ვი ბა​რიერე​ბი
წა​მო​გი​ჭი​მონ... კარ​გი, ამას ეშ​ვე​ლა რო​გორ​ღაც, მაგ​რამ ამით ყვე​ლა​ფე​რი რო​დი მთავ​რდე​ბა... დო​სიე
(ა​რა ერ​თი!) უნ​და შე​ავ​სო და პა​სუხს მოთ​მი​ნე​ბით დაელო​დო... მე​რე - გა​სა​უბ​რე​ბე​ბი შვი​ლის
თან​ხლე​ბით, მის გა​რე​შე... ტეს​ტი! ტეს​ტი მა​ვიწ​ყდე​ბო​და. ცხა​დია, ამას გვერდს ვერ აუვ​ლი... და​წე​რე,
ხომ? ახ​ლა შე​დე​გებს დაელო​დე... სა​ბუ​თე​ბი... ორ​ჭო​ფო​ბა... ნერ​ვიულო​ბა... რო​მე​ლი სკო​ლაა მა​ინც
უკე​თე​სი? ეს თუ ის? ამა თუ იმ სკო​ლის უპი​რა​ტე​სო​ბის გარ​კვე​ვა - ეს პირ​ვე​ლი და უკა​ნას​კნე​ლი
კით​ხვაა, რო​გორც იქ, მაღ​ლა, მწვერ​ვა​ლებ​ზე, ასე​ვე, დაბ​ლა, უფ​სკრულ​ში. საუკე​თე​სო სკო​ლა
საუკე​თე​სო მოს​წავ​ლეები​სათ​ვის და საუკე​თე​სო სკო​ლა წყალ​წა​ღე​ბუ​ლე​ბის​თვის, ესაა და ეს.

ამ​დე​ნი ფიქ​რი​სა და ტვი​ნის ჭყლე​ტის შემ​დეგ დე​და მა​ინც გა​დაწ​ყვეტს, და​რე​კოს. მოიბო​დი​შებს
შე​წუ​ხე​ბის​თვის - ვინ იცის, ჩემ​სა​ვით რამ​დე​ნი გი​რე​კავთ, მაგ​რამ მარ​თლა არ ვი​ცი, რა მო​ვუ​ხერ​ხო ამ
ჩემს უვარ​გის შვილს და თქვენ იქით გზა არ მაქ​ვსო...
მას​წავ​ლებ​ლე​ბო, ჩე​მო ძმე​ბო და დე​ბო, გე​მუ​და​რე​ბით, თქვენს კო​ლე​გებ​ზეც იფიქ​რეთ, რო​ცა
სა​მას​წავ​ლებ​ლო​ში გა​მე​ფე​ბულ სი​ჩუ​მე​ში დღი​ურ​ში წერთ: "მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი იქ​ნე​ბა გა​დამ​წყვე​ტი​ო".
ჩემ​თან კი ტე​ლე​ფო​ნი რე​კავს და რე​კავს, არ ჩერ​დე​ბა:

- გაიგე, გა​დამ​წყვე​ტი მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრიაო.

მი​დი და დაუჯე​რე ახ​ლა მა​გათ! თა​ვი​დან​ვე აქვთ ყვე​ლა​ფე​რი გა​დაწ​ყვე​ტი​ლი.

- მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი, მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი. ეს ჩემს უქ​ნა​რას სუ​ლაც არ ადარ​დებს. რამ​დე​ნიც გინ​და,
დაემუქ​რე. ერ​თი მკით​ხე, ჰქო​ნია კი ოდეს​მე მა​ინც ერ​თი ნორ​მა​ლუ​რი ტრი​მეს​ტრი?

- მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი... რო​გორ გინ​და, ამ ისე​დაც ჩა​მორ​ჩე​ნილ​მა ბავ​შვმა ამ​ხე​ლა მა​სა​ლა ასეთ მოკ​ლე
დრო​ში დას​ძლი​ოს? ეს მა​გა​თი მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი, ზედ მი​ყო​ლე​ბუ​ლი არ​და​დე​გე​ბით, მე თუ მკით​ხავ,
არის წმინ​და წყლის და​ბო​ლე​ბა; მა​მა​ლი ტყუილი!

- ერ​თი არ გა​და​იყ​ვა​ნონ და ჩა​ტო​ვონ იმა​ვე კლას​ში, მე​ტი არა​ფე​რი მინ​და, მე ვი​ცი, სა​დაც წა​ვალ და
ვი​საც მივ​მარ​თავ...

- ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, თა​და​რი​გი აქე​დან​ვე უნ​და და​ვი​ჭი​როთ. რა იცი, რა ხდე​ბა. სკო​ლა მა​ინც უნ​და
მო​ვი​ძი​ოთ. რაც უფ​რო ად​რე გა​ვა​კე​თებთ ამას, მით უკე​თე​სი იქ​ნე​ბა ჩვენ​თვის...

და ასე გრძელ​დე​ბა ივ​ნი​სის მი​წუ​რუ​ლამ​დე, რო​ცა აღ​მოჩ​ნდე​ბა, რომ მე​სა​მე ტრი​მეს​ტრი სი​ნამ​დვი​ლე​ში
მარ​თლაც გა​დამ​წყვე​ტი ყო​ფი​ლა. რო​ცა შენს შვილს იმა​ვე კლას​ში და​ტო​ვე​ბენ, მა​შინ ახა​ლი სკო​ლის
ძებ​ნა უკ​ვე დაგ​ვიანე​ბუ​ლი იქ​ნე​ბა; იმი​ტომ, რომ ამის მოგ​ვა​რე​ბა​ზე სხვებ​მა შენ​ზე ბევ​რად უფ​რო ად​რე
იზ​რუ​ნეს. ესეც შენ! მაგ​რამ რა გინ​და რომ ქნა?! ჩვენც ბო​ლო წუ​თამ​დე გვჯე​რო​და. ვი​ფიქ​რეთ, იქ​ნე​ბა
და ჩვენ​მა ბე​დოვ​ლათ​მა ახ​ლა მა​ინც ივარ​გოს და რო​გორ​მე მომ​დევ​ნო კლას​ში მოახერ​ხოს
გა​დას​ვლაო. თან ისე კარ​გად და​იწ​ყო ტრი​მეს​ტრი! ძა​ლის​ხმე​ვა ნამ​დვი​ლად არ და​უკ​ლია, თით​ქოს არც
აც​დენ​და, მაგ​რამ რად გინ​და...

არ​სე​ბობს თავ​გზა​აბ​ნეული დე​და, ქან​ცგაწ​ყვე​ტი​ლი და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი თა​ვი​სი გზა​საც​დე​ნი​ლი

შვი​ლის საქ​ციელის გა​მო, ფიქ​რებ​ში გა​მუდ​მე​ბით რომ უბ​რუნ​დე​ბა ოჯა​ხურ პრობ​ლე​მებს: "ჩვე​ნი
გან​ქორ​წი​ნე​ბა რომ არა..." "მა​მის გარ​დაც​ვა​ლე​ბის შემ​დეგ ბავ​შვი ჯერ კი​დევ..." არ​სე​ბობს
დამ​ცი​რე​ბუ​ლი და შეურაც​ხყო​ფი​ლი დე​და იმ და​ქა​ლე​ბის გაუთა​ვე​ბე​ლი რჩე​ვე​ბი​თა და ჭკუ​ის
და​რი​გე​ბე​ბით, რო​მელ​თა ბავ​შვებ​საც ყვე​ლა​ფე​რი წეს​რიგ​ში აქვთ. სხვე​ბი ამ თე​მა​ზე საუბარს აშ​კა​რად
გა​ურ​ბი​ან და დუ​მილს ამ​ჯო​ბი​ნე​ბენ, თუმ​ცა ეს მა​თი დუ​მი​ლი დამ​ცი​რე​ბა​ზე უარე​სი​ა... არ​სე​ბობს დე​და -
გა​ცო​ფე​ბუ​ლი, ლა​მის და​საბ​მე​ლი, დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი იმა​ში, რომ მი​სი ბი​ჭუ​ნა უკ​ვე დი​დი ხა​ნია
პე​და​გოგ​თა შეთ​ქმუ​ლე​ბის უდა​ნა​შაულო მსხვერ​პლია. რა მნიშ​ვნე​ლო​ბა აქვს სა​განს, დევ​ნა დი​დი
ხა​ნია და​იწ​ყო... მა​შინ ბავ​შვი ჯერ კი​დევ სა​ბავ​შვო ბაღ​ში და​დიოდა... ჰო​და, იქ იყო ერ​თი ისე​თი
აღ​მზრდე​ლი... არც დაწ​ყე​ბით კლა​სებ​ში გაუმარ​თლა ამ უბე​დურს, ზუს​ტად იგი​ვე გან​მე​ორ​და. ამ​ჯე​რად
ფრან​გუ​ლის მას​წავ​ლე​ბე​ლი კა​ცი აღ​მოჩ​ნდა (და​მი​ჯე​რეთ, კა​ცი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, ქალ მას​წავ​ლებ​ლებ​ზე
უარე​სე​ბი არი​ან. არა​ვის ვუ​სურ​ვებ!). მე​ოთ​ხე კლას​ში იმ ვაჟ​ბა​ტონ​მა... არი​ან დე​დე​ბი, რომ​ლე​ბიც
კონ​კრე​ტუ​ლად არა​ვის ადა​ნა​შაულე​ბენ. მათ იერი​ში პირ​და​პირ სა​ზო​გა​დოება​ზე მი​აქვთ,
სა​ზო​გა​დოება​ზე, რო​მე​ლიც კი​დევ ცო​ტაც და უფ​სკრულ​ში გა​დაიჩე​ხე​ბა. იერი​ში მი​აქვთ გა​ნათ​ლე​ბის
ძირ​გა​მომ​პალ სის​ტე​მა​ზე, პრინ​ციპ​ში, რეალუ​რად არ​სე​ბულ​ზე, მათ ოც​ნე​ბებს ვე​რა​ნაირად რომ ვერ
პა​სუ​ხობს... შე​იძ​ლე​ბა, ღვარ​ძლით სავ​სე, სა​კუ​თარ შვილ​ზე გა​ცეც​ხლე​ბულ დე​და​საც გა​დაეყა​როთ: "ამ
მაიმუნს ყვე​ლა​ფე​რი აქვს, ჩი​ტის რძეც კი არ აკ​ლია, მაგ​რამ რად გინ​და, თვი​თონ თი​თის გან​ძრე​ვაც კი
ეზა​რე​ბა". "რა არ მო​ვი​მოქ​მე​დეთ, ყვე​ლა​ფე​რი ვი​ღო​ნეთ, მაგ​რამ თვი​თონ... არა! ერ​თხე​ლაც კი არა,
გეს​მით ჩე​მი?.." არის დე​და, რო​მე​ლიც არც ერთ მას​წავ​ლე​ბელს წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში სა​თო​ფე​ზეც არ
გაეკა​რე​ბა და დე​და, რო​მე​ლიც წლის მან​ძილ​ზე ყვე​ლას ერ​თად ამო​სუნ​თქვის სა​შუალე​ბას არ აძ​ლევს,
პირ​და​პირ ალ​ყა​ში აქ​ცევს...

არი​ან დე​დე​ბი, რომ​ლე​ბიც გი​რე​კა​ვენ და გე​მუ​და​რე​ბი​ან, შვილ​ზე ლა​პა​რა​კის სურ​ვი​ლიც არ გვაქვს,

მო​მა​ვა​ლი წლის ზუს​ტად ამ დღემ​დე, ამ საათამ​დე და ამ წუ​თამ​დე რო​გორ​მე მოგ​ვა​შო​რეო. დი​ახ, დი​ახ,
ამ​ბო​ბენ: მო​მა​ვა​ლი წლის ამ დრომ​დე მი​ლიონი წყა​ლი ჩა​ივ​ლის, ვნა​ხოთ, მა​ნამ​დე რა მოხ​დე​ბა. თუ
საშ​ვე​ლი არ და​ად​გა, ბო​ლოს და ბო​ლოს, სხვა სკო​ლა​ში გა​და​ვიყ​ვან​თო. არი​ან დე​დე​ბი, რომ​ლებ​საც
მა​მის რე​აქ​ცია ში​შის ზარს სცემთ: მორ​ჩა, ამ​ჯე​რად ჩე​მი ქმა​რი ამას ნამ​დვი​ლად ვერ გა​დაიტან​სო! ამ
ტი​პის დე​დე​ბი მა​მებს ბავ​შვის დღიურებს სა​გულ​და​გუ​ლოდ უმა​ლა​ვენ... არი​ან დე​დე​ბი, რომ​ლე​ბიც ვერ
უგე​ბენ სა​კუ​თარ ვა​ჟიშ​ვილს, რო​მე​ლიც მეორის​გან სრუ​ლი​ად გან​სხვავ​დე​ბა, მაგ​რამ ცდი​ლო​ბენ
თა​ვი​სი ყუ​რად​ღე​ბა და სიყ​ვა​რუ​ლი ორი​ვეს თა​ნაბ​რად გაუნა​წი​ლონ, იყ​ვნენ სა​ნი​მუ​შო დე​დე​ბი ორი​ვე
ვა​ჟიშ​ვი​ლის თვალ​ში. თუმ​ცა არი​ან დე​დე​ბი, რომ​ლე​ბიც მა​ინ​ცდა​მა​ინც ორო​სანს ირ​ჩე​ვენ ("მე ხომ მას
იმ​დენ ძა​ლა​სა და ენერ​გი​ას ვა​ხარ​ჯავ, მთელ სულ​სა და გულს ვაქ​სოვ მის აღ​ზრდა​ში"), ცხა​დია,
და​ნარ​ჩე​ნი დე​ბი​სა და ძმე​ბის სა​ზა​რა​ლოდ, და რომ​ლებ​მაც ყვე​ლა არ​სე​ბუ​ლი თუ არარ​სე​ბუ​ლი
დამ​ხმა​რე რე​სურ​სი გა​მოიყე​ნეს (სულ ტყუილად!) - სპორ​ტი, ფსი​ქო​ლო​გი, ლო​გო​პე​დი (ორ​თო​ფო​ნი​ა),
ვი​ტა​მი​ნე​ბით მკურ​ნა​ლო​ბის კურ​სი, რე​ლაქ​სა​ცია, ჰო​მეოპა​თია, ოჯა​ხის თუ კერ​ძო ექი​მი... ზო​გი
თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე ფსი​ქო​ლო​გიაში გა​და​ეშ​ვე​ბა ხოლ​მე. ასე​თი ცდი​ლობს, ყვე​ლა​ფერს
ახსნა-​განმარტება მოუძებ​ნოს და გა​ოგ​ნე​ბუ​ლია იმით, რომ არა​ვის ძა​ლუძს მდგო​მა​რეობის
შე​სა​ბა​მი​სი გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბის მი​ღე​ბა; მთელ დე​და​მი​წის ზურ​გზე მხო​ლოდ ის ერ​თა​დერ​თი უგებს
თა​ვის ვა​ჟიშ​ვილს და ქა​ლიშ​ვილს, ვა​ჟიშ​ვი​ლი​სა და ქა​ლიშ​ვი​ლის მე​გობ​რებს; და მა​რა​დი
ახალ​გაზ​რდის პო​ზი​ციიდან ("უნ​და შე​გეძ​ლოს მუ​დამ ახალ​გაზ​რდუ​ლი შე​მარ​თე​ბის შე​ნარ​ჩუ​ნე​ბა. გა​ნა
ასე არ არის? ” ) სა​ჯა​როდ გა​მოთ​ქვამს გაკ​ვირ​ვე​ბას, რომ მის გარ​შე​მო სამ​ყა​რო ასე და​ბერ​და და
აღარ შე​უძ​ლია გაუგოს ახალ​გაზ​რდებს. ...ზო​გი დე​და, რო​მე​ლიც ჩუ​მად, თა​ვის​თვის ღვრის ცხა​რე
ცრემ​ლებს, გიხ​მობთ საშ​ვე​ლად, ათას ბო​დიშს მო​გიხ​დით ამ ცრემ​ლე​ბის​თვის... ეს არის, დარ​დის,
სიმ​წრის, გან​გა​ში​სა და სირ​ცხვი​ლის ერ​თგვა​რი ნა​რე​ვი. სი​მარ​თლე გით​ხრათ, სირ​ცხვი​ლის გან​ცდა
მეტ​ნაკ​ლე​ბად ნე​ბის​მიერი ტი​პის დე​დას ეუფ​ლე​ბა, ნე​ბის​მიერი დარ​დობს შვი​ლის მო​მა​ვალ​ზე: ღმერ​თო,
რა დად​გე​ბა მის​გან? უმ​რავ​ლე​სო​ბის​თვის ეს მო​მა​ვა​ლი, გარ​კვეულად, მო​მავ​ლის ეკ​რან​ზე
პრო​ექ​ცი​რე​ბუ​ლი აწ​მყოა. მო​მა​ვა​ლი თით​ქოს ის კე​დე​ლია, რო​მელ​ზეც უზო​მოდ გაზ​რდი​ლი უიმე​დო
აწ​მყოს სცე​ნე​ბი უნ​და აღი​ბეჭ​დოს. აი, ისიც - ყვე​ლა დე​დის უზო​მოდ დი​დი ში​ში!

3
ამ დე​დებ​მა არც კი იცი​ან, რომ თა​ვი​სი თაობის ყვე​ლა​ზე ახალ​გაზ​რდა ქურ​დბა​ცა​ცას (სეიფე​ბის
გამ​ტეხს) მი​მარ​თა​ვენ და მა​თი წარ​მოდ​გე​ნე​ბი შვი​ლე​ბის მო​მა​ვალ​ზე სა​ფუძ​ვლიანი რომ ყო​ფი​ლი​ყო, მე
ახ​ლა აქ, ტე​ლე​ფონ​თან კი არ ვიქ​ნე​ბო​დი დარ​ჭო​ბი​ლი და სმე​ნად ქცეული, არა​მედ ცი​ხე​ში
გა​მომ​წყვდეული და ტი​ლებ​სა და ბაღ​ლინ​ჯო​ებს და​ვით​ვლი​დი, რო​გორც ამას ხე​დავ​და დე​და​ჩე​მი ჩე​მი
მო​მავ​ლის ეკ​რან​ზე, რო​ცა შე​იტ​ყო, რომ მის​მა თერ​თმე​ტი წლის ვა​ჟიშ​ვილ​მა ოჯა​ხის და​ნა​ზო​გებ​ში
იწ​ყო ხე​ლის ფა​თუ​რი.

ვცდი​ლობ, სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი დე​დე​ბი ანეკ​დო​ტით ცო​ტა მა​ინც გა​ვა​ხა​ლი​სო.

- იც​ნობთ თუ არა ღმერ​თის გამ​ხიარუ​ლე​ბის ერ​თა​დერთ სა​შუალე​ბას?

ყურ​მი​ლის მეორე ბო​ლო​ში სრუ​ლი დაბ​ნეულო​ბაა.

- მოუყე​ვით მას თქვე​ნი გეგ​მე​ბის შე​სა​ხებ.

მოკ​ლედ, მო​გი​წო​დებთ, დამ​შვიდ​დეთ და და​იწ​ყნა​როთ ნერ​ვე​ბი; ნუ გაიგი​ჟებთ თავს, რად​გან

წი​ნას​წარ და​ნამ​დვი​ლე​ბით რა​მის გან​ჭვრე​ტა შე​უძ​ლე​ბე​ლია. ეს ერ​თა​დერ​თი ჭეშ​მა​რი​ტე​ბაა,
რო​მელ​საც წარ​სუ​ლად გა​დაქ​ცე​ვი​სას მო​მა​ვა​ლი გვას​წავ​ლის.

ცხა​დია, ეს არ არის საკ​მა​რი​სი, უბ​რა​ლოდ, იმ ჭრი​ლო​ბა​ზე გა​დაკ​რუ​ლი ლეიკოპ​ლას​ტი​რია, რო​მე​ლიც

ასე ად​ვი​ლად ვერ შე​ხორ​ცდე​ბა. სამ​წუ​ხა​როდ, მე ჯერ​ჯე​რო​ბით ტე​ლე​ფო​ნით მკურ​ნა​ლო​ბის სხვა
უფ​რო ეფექ​ტუ​რი სა​შუალე​ბა არ გა​მაჩ​ნია.

სა​მარ​თლიანო​ბა მო​ით​ხოვს, აღ​ვნიშ​ნო, რომ ტე​ლე​ფო​ნით ბე​ჯი​თი და სა​ნი​მუ​შო მოს​წავ​ლეების

შე​სა​ხე​ბაც მე​სა​უბ​რე​ბი​ან. აი, მა​გა​ლი​თად, თა​და​რი​გიანი დე​და უკე​თეს მო​სამ​ზა​დე​ბელ კლასს ეძებს,
ზუს​ტად ისე, რო​გორც ოდეს​ღაც, რო​ცა ბავ​შვის და​ბა​დე​ბის​თა​ნა​ვე ვა​ჟიშ​ვი​ლის​თვის საუკე​თე​სო
სა​ბავ​შვო ბაღს ეძებ​და. ჩე​მი კომ​პე​ტენ​ტუ​რო​ბა ამ სფე​რო​ში ეჭ​ვის ქვეშ არც კი დაუყე​ნე​ბია, რაც ძა​ლი​ან
თა​ვა​ზიანი საქ​ციელია მი​სი მხრი​დან. მახ​სენ​დე​ბა კი​დევ ერ​თი სრუ​ლი​ად სხვა სამ​ყა​რო​დან ჩა​მო​სუ​ლი
ქალ​ბა​ტო​ნი (პირ​ვე​ლი ემიგ​რა​ცი​ა!), რო​მე​ლიც კონ​სი​ერ​ჟად მუ​შა​ობ​და სახ​ლში, სა​დაც მე
ვცხოვ​რობ​დი; ჩემს ქა​ლიშ​ვილ​ში გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი უნა​რე​ბი აღ​მო​ვა​ჩი​ნეო, - მით​ხრა. თუმ​ცა არ
ცდე​ბო​და, რო​ცა მი​აჩ​ნდა, რომ გო​გო​ნას კი​დევ ბევ​რი უნ​და ეს​წავ​ლა და სრუ​ლი კურ​სი გა​ევ​ლო. მას​ში
მო​მა​ვა​ლი პე​და​გო​გი ვი​ვა​რაუდე, რო​მე​ლიც უამ​რავ დის​ციპ​ლი​ნას შო​რის თა​ვის​თვის სა​სურ​ველს
აირ​ჩევ​და... (დღეს ის გო​გო​ნა იური​დი​ულ ფა​კულ​ტეტს ამ​თავ​რებს). კი​დევ იყო ერ​თი კა​ცი, ვინ​მე ლ. მ.,
ვერ​კო​რის ერთ-​ერთი სოფ​ლის მცხოვ​რე​ბი, რო​მე​ლიც ად​გი​ლობ​რი​ვი სკო​ლის მას​წავ​ლე​ბელ​მა
დაიბა​რა, რა​თა მის​თვის ვა​ჟიშ​ვი​ლის საოცა​რი შე​დე​გე​ბი ეხა​რე​ბი​ნა...
- ეს ქა​ლი მე​კით​ხე​ბა: რა გინ​და, შენ​მა ვა​ჟიშ​ვილ​მა მო​მა​ვალ​ში აკე​თო​სო.
კა​ცი ჭი​ქას სწევს და ჩე​მი ჯან​მრთე​ლო​ბის სად​ღეგ​რძე​ლოს სვამს:

- ცო​ტა სა​სა​ცი​ლო ხართ მას​წავ​ლებ​ლე​ბი თქვე​ნი შე​კით​ხვე​ბით.

- და, რა პა​სუ​ხი გაეცი იმ ქალ​ბა​ტონს?

- აბა, რა პა​სუ​ხი უნ​და გა​მე​ცა. მაქ​სი​მუმს მი​ვა​წე​ქი, - მინ​და, რომ რეს​პუბ​ლი​კის პრე​ზი​დენ​ტი
გახდეს-​მეთქი.

ზოგ​ჯერ საქ​მე გვაქვს სრუ​ლი​ად სა​წი​ნა​აღ​მდე​გო შემ​თხვე​ვებ​თა​ნაც... ერ​თი მა​მა მი​რე​კავ​და.

დამ​ლა​გე​ბე​ლი იყო, რო​მელ​საც ვა​ჟიშ​ვი​ლის სწავ​ლე​ბის ხან​გრძლი​ვო​ბის სას​წრა​ფოდ შე​მოკ​ლე​ბა
გა​და​ეწ​ყვი​ტა. ახ​ლა​ვე უნ​და და​იწ​ყოს მუ​შაობა და ფუ​ლი იშო​ვო​სო, ამოეჩე​მე​ბი​ნა. მი​სი ხელ​ფა​სი
ოჯახს ნამ​დვი​ლად არ აწ​ყენ​სო. კი ბა​ტო​ნო, მაგ​რამ თვი​თონ ამ ბი​ჭის აზ​რით ვინ​მე და​ინ​ტე​რეს​და? მას
ხომ მას​წავ​ლებ​ლო​ბა სურ​და, აღმზრდელ-​პედაგოგობა, რო​გორც ად​რე იტ​ყოდ​ნენ დაწ​ყე​ბი​თი
კლა​სე​ბის მას​წავ​ლებ​ლებ​ზე და ვფიქ​რობ, რომ ეს სუ​ლაც არ იყო ახი​რე​ბა. მეც ვი​სურ​ვებ​დი, რომ ამ
ცოც​ხალ​მა, გო​ნე​ბას​ხარ​ტმა ყმაწ​ვილ​მა, ასე რომ შე​უპ​ყრია სწავ​ლის სურ​ვილს, თა​ვი​სი გზა სა​ხალ​ხო
გა​ნათ​ლე​ბა​ში გაიკა​ფოს. მო​დი, დავ​სხდეთ და ყვე​ლა​ფე​რი სა​ღი გო​ნე​ბით შე​ვა​ფა​სოთ. ვიმ​სჯე​ლოთ
რო​გორც წე​სი და რი​გი​ა; აქ ხომ არა მარ​ტო ჩე​მი მო​მა​ვა​ლი კო​ლე​გის, არა​მედ მოს​წავ​ლეების
ბედ-​იღბალიც წყდე​ბა...

ასე, ჩე​მო კე​თი​ლო ადა​მიანე​ბო. ხომ ხე​დავთ, მეც კი ვუმ​ზერ მო​მა​ვალს იმე​დის თვალით, მეც ვი​წა​მე
სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლის. სწო​რედ ასეთ​მა სკო​ლამ მის​ცა გა​ნათ​ლე​ბა მა​მა​ჩემს, აღ​ზარ​და და ფეხ​ზე
დააყე​ნა ბო​ლოს და ბო​ლოს. და დღეს, 90 წლის შემ​დეგ, ეს ბი​ჭუ​ნა ისე ჰგავს იმ პა​ტა​რა კორ​სი​კელს
ორი​ლიაკი​დან, რო​გო​რიც იყო, ალ​ბათ, 1913 წელს მა​მა​ჩე​მი, რო​ცა მის​მა უფ​როს​მა ძმამ მუ​შაობა
და​იწ​ყო, რა​თა ცო​ტა ფუ​ლი ეშო​ვა და უმ​ცრო​სი ძმის​თვის პო​ლი​ტექ​ნი​კურ ინ​სტი​ტუტ​ში სწავ​ლის
შე​საძ​ლებ​ლო​ბა მიეცა...

და ამას გარ​და, მე ყო​ველ​თვის ვა​გუ​ლიანებ​დი ჩემს მე​გობ​რებ​სა და გა​მორ​ჩეულად ბე​ჯით

მოს​წავ​ლე​ებს, მო​ვუ​წო​დებ​დი, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი დამ​დგა​რიყ​ვნენ, მი​ვიჩ​ნევ​დი, რომ სკო​ლა, უწი​ნა​რეს
ყოვ​ლი​სა, კარ​გი მას​წავ​ლე​ბე​ლი​ა; და სა​ერ​თოდ, ვინ მიხ​სნა მე - სწო​რედ სამ​მა თუ ოთ​ხმა ასეთ​მა
მას​წავ​ლე​ბელ​მა!

ერ​თხელ, მოს​წავ​ლის მა​მა კა​ტე​გო​რიული ტო​ნით მე​უბ​ნე​ბა:

- ჩემს ვა​ჟიშ​ვილს მო​წი​ფუ​ლო​ბა აკ​ლია.

ახალ​გაზ​რდა მა​მა​კა​ცი, მკაც​რი სტი​ლის პი​ჯაკ​ში ჩა​ჭე​დი​ლი, სარ​გა​დაყ​ლა​პუ​ლი​ვით წა​მოიჭი​მა სკამ​ზე

და ყო​ველ​გვა​რი შე​სავ​ლის გა​რე​შე მა​ჯა​ხა, ჩემს ბიჭს მო​წი​ფუ​ლო​ბამ​დე ჯერ კი​დევ გრძე​ლი გზა აქვს
გა​სავ​ლე​ლიო. ეს იყო ფაქ​ტის კონ​სტა​ტა​ცია, რო​მე​ლიც არც შე​კით​ხვის​თვის და არც კო​მენ​ტა​რის​თვის
იოტი​სო​დე​ნა ად​გილ​საც არ ტო​ვებ​და. მხო​ლოდ გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბას მო​ით​ხოვ​და და მორ​ჩა! მე მა​ინც
შევ​ბე​დე და მოკ​რძა​ლე​ბით ვკით​ხე, თქვე​ნი ვა​ჟიშ​ვი​ლი რამ​დე​ნი წლის არის-​მეთქი.

ჩემს კით​ხვას მოულოდ​ნე​ლი პა​სუ​ხი მოჰ​ყვა:

- უკ​ვე თერ​თმე​ტის გახ​და.

დღეს მა​ინ​ცდა​მა​ინც ვერ ვარ ფორ​მა​ში. შე​იძ​ლე​ბა, წუ​ხელ ცუ​დად მე​ძი​ნა. შუბ​ლი ხე​ლის მტევ​ნებ​ში
მო​ვიქ​ციე და მცი​რეოდე​ნი პაუზის შემ​დეგ შე​უც​დო​მე​ლი რას​პუ​ტი​ნის კა​ტე​გო​რიული ტო​ნით
გან​ვაც​ხა​დე:

- მე ვხე​დავ გა​მო​სა​ვალს!

ჩემ​მა თა​ნა​მო​სა​უბ​რემ ცა​ლი წარ​ბი მაღ​ლა ას​წია და სა​ხე​ზე კმა​ყო​ფი​ლე​ბა გა​დაეფი​ნა:

- სა​სიამოვ​ნოა პრო​ფე​სიონალ​თან საქ​მის და​ჭე​რა! აბა, გა​ნაგ​რძეთ, რა გა​მო​სა​ვალს ხე​დავთ?

ვთა​ვა​ზობთ გა​მო​სა​ვალს:

- დაელო​დეთ!

მა​მა აშ​კა​რად იმედ​გაც​რუებუ​ლი​ა:

- ეს რა გა​მო​სა​ვა​ლი​ა?!

საუბარს გაგ​რძე​ლე​ბა არ ეწე​რა.

- ეს ბავ​შვი მთელ თა​ვის დროს თა​მაშ​სა და გარ​თო​ბას ხომ არ შეს​წი​რავს!

მეორე დღეს ამ მა​მი​კოს სრუ​ლი​ად შემ​თხვე​ვით გა​და​ვე​ყა​რე ქუ​ჩა​ში - იმა​ვე კოს​ტუმ​ში

გა​მოკ​ვარ​თუ​ლი, უდ​რე​კი და მო​უქ​ნე​ლი, იმა​ვე დიპ​ლო​მა​ტით ხელ​ში … თვით​გო​რიათი
გა​და​ად​გილ​დე​ბო​და.

გე​ფი​ცე​ბით, ნამ​დვი​ლი ამ​ბა​ვი მო​გი​ყე​ვით.

6

ბავ​შვე​ბი მო​მავ​ლის გა​რე​შე.

ბავ​შვე​ბი, რომ​ლე​ბის​გა​ნაც არას​დროს არა​ფე​რი გა​მო​ვა.

წყალ​წა​ღე​ბუ​ლი ბავ​შვე​ბი.

თა​ვი​დან, დაწ​ყე​ბით კლა​სებ​ში, მოგ​ვიანე​ბით კი ლი​ცე​უმ​ში მა​მა​ზე​ციერი ვერ და​მარ​წმუ​ნებ​და, რომ

სა​ერ​თოდ რა​მე მო​მა​ვა​ლი მექ​ნე​ბო​და.

უმო​მავ​ლო ცხოვ​რე​ბა!

ეს სწო​რედ ის ფუ​ფუ​ნე​ბაა, რა​შიც დარ​წმუ​ნე​ბის უფ​ლე​ბა​საც ცუ​დი მოს​წავ​ლე სა​კუ​თარ თავს აძ​ლევს.

- რის იმე​დი შე​იძ​ლე​ბა გქონ​დეს ასე​თი ნიშ​ნე​ბით?

- შენ ფიქ​რობ, რომ მე​ექ​ვსე​ში გა​დას​ვლას შეძ​ლებ? მე​რე - მე​ხუ​თე​ში, 5 (საფ​რან​გეთ​ში ლი​ცე​უმ​ში
კლა​სე​ბი აით​ვლე​ბა შებ​რუ​ნე​ბუ​ლი რი​გი​თო​ბით. იწ​ყე​ბა მე ​ ექ ​ ვსე კლა​სით და მთავ​რდე​ბა
გა​მო​საშ​ვე​ბი კლა​სით, რო​მე​ლიც მოს​დევს პირ ​ ვე ​ ლს.)მე​ოთ​ხე​ში, მე​სა​მე​ში, მეორე​ში, პირ​ველ​ში?
მი​აღ​წევ კი ოდეს​მე გა​მო​საშ​ვებ კლა​სამ​დე?
- რო​გორ ფიქ​რობთ, რა შან​სი გაქვთ, გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​და ჩააბა​როთ და ბა​კა​ლავ​რის ტი​ტუ​ლი
მოიპო​ვოთ? დი​დად მა​სიამოვ​ნებთ, სა​კუ​თარ შე​საძ​ლებ​ლო​ბებს თა​ვად თუ და​ით​ვლით და
პრო​ცენ​ტებ​საც გა​მო​იყ​ვანთ. აბა, რამ​დე​ნი გა​მო​გი​ვი​დათ?

ან სკო​ლის დი​რექ​ტო​რის ის​ტე​რი​კუ​ლი წივილ-​კივილი:

- ატეს​ტა​ტი? თქვენ? არც იფიქ​როთ, პე​ნა​კიონი. თქვენ მას ვე​რას​დროს მიიღებთ, გეს​მით თუ არა ჩე​მი:
ვე-​რას-დროს!

და თან ჭკუიდან გა​და​სუ​ლი ქა​ლი სიამოვ​ნე​ბის​გან თრთო​და და კან​კა​ლებ​და.

ჰო​და, იცო​დე, შე უტ​ვი​ნო ბე​ბე​რო, რომ რო​გორც უნ​და იყოს, მე არას​დროს ვიქ​ნე​ბი ისე​თი, რო​გო​რიც
შენ ხარ, არას​დროს გა​მო​ვალ მას​წავ​ლე​ბე​ლი, ეს სუ​ლის ამოხ​დო​მამ​დე სა​წერ მა​გი​დას მიხ​რახ​ნი​ლი,
სა​კუ​თარ ქსელ​ში გა​მომ​წყვდეული ობო​ბა, არას​დროს! ჩვენ, მოს​წავ​ლეები, მოვ​დი​ვართ და
მივ​დი​ვართ, თქვენ კი აქ დამ​ჟავ​დე​ბით, ჩვენ თა​ვი​სუფ​ლე​ბი ვართ, თქვენ კი გაიჭე​დეთ აქ სა​მუ​და​მოდ
და ვე​რა​ფე​რი გიშ​ვე​ლით. ჩვენ, ოროს​ნებ​მა, შე​იძ​ლე​ბა, ვე​რა​ფერს მი​ვაღ​წი​ოთ, მაგ​რამ და​ვიძ​ვრე​ბით
მა​ინც ად​გი​ლი​დან და, ბო​ლოს და ბო​ლოს, სად​ღაც მი​ვალთ. და ეს სკო​ლა არ გახ​დე​ბა, არა, გაიგე, შე
დე​გე​ნე​რა​ტო, ჩვე​ნი სა​მუ​და​მო საპ​ყრო​ბი​ლე!

სი​ძულ​ვილს სი​ძულ​ვი​ლით ვპა​სუ​ხობ​დი და ვებ​ღაუჭე​ბო​დი ამ უბად​რუკ აზრს: ჩვენ მოვ​დი​ვართ და

მივ​დი​ვართ, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი კი რჩე​ბი​ან. კლას​ში, გან​სა​კუთ​რე​ბით უკა​ნა რი​გებ​ში, ეს ბევ​რჯერ
გამ​ხდა​რა გა​სარ​ჩე​ვი თე​მა. ოროს​ნე​ბი ხომ ძი​რი​თა​დად სიტ​ყვე​ბით იკ​ვე​ბე​ბი​ან.

იმ​ხა​ნად ჯერ არ ვი​ცო​დი, რომ მას​წავ​ლებ​ლებ​საც ეუფ​ლე​ბათ "სა​მუ​და​მო პა​ტიმ​რო​ბის" გან​ცდა:

ერ​თი​სა და იმა​ვეს ღეჭ​ვა, ერ​თი​სა და იმა​ვეს ქა​და​გე​ბა კლა​სებ​ში, კა​ლეიდოს​კო​პუ​რი სის​წრა​ფით რომ
ენაც​ვლე​ბი​ან ერ​თმა​ნეთს; ტო​ნო​ბით ნაჯ​ღაბ​ნის სახ​ლში თრე​ვა და თვა​ლე​ბის ამო​ღა​მე​ბამ​დე მა​თი
გას​წო​რე​ბა (სი​ზი​ფეც ნამ​დვი​ლად ვერ იქ​ნე​ბო​და ბედ​ნიერი, ყო​ველ​დღიურად რვეულე​ბის უზარ​მა​ზარ
გრო​ვას თუ დაუდებ​დი ცხვირ​წინ გა​სას​წო​რებ​ლად. მერ​წმუ​ნეთ, ბედ​ნიერი კი არა, გუ​ლი
გა​უს​კდე​ბო​და). საიდან უნ​და მცოდ​ნო​და მა​შინ, რომ ერ​თფე​როვ​ნე​ბა და მო​ნო​ტო​ნუ​რო​ბა პირ​ვე​ლი
მი​ზე​ზია, რომ​ლის გა​მოც მას​წავ​ლებ​ლე​ბი პე​და​გო​გი​ურ მოღ​ვა​წეობას თავს ანე​ბე​ბენ. ვერც კი
წარ​მო​მედ​გი​ნა, რომ ბევ​რი სა​შინ​ლად იტან​ჯე​ბა იმის გა​ფიქ​რე​ბა​ზე, რომ მოს​წავ​ლეები მო​დი​ან და
მი​დი​ან, თვი​თონ კი იძუ​ლე​ბუ​ლია, იდიოტი​ვით იჯ​დეს და ერ​თი ად​გი​ლით სკა​მი ხე​ხოს.

არც ის ვი​ცო​დი, რომ მას​წავ​ლებ​ლე​ბიც დარ​დო​ბენ სა​კუ​თარ მო​მა​ვალ​ზე: ავ​დგე​ბი და დავ​წერ ამ წყე​ულ
დი​სერ​ტა​ცი​ას, იქ​ნე​ბა რო​მე​ლი​მე პრეს​ტი​ჟულ უნი​ვერ​სი​ტეტ​ში გა​მოვ​კრა ხე​ლი ლექ​ტო​რის ად​გილს.
მეც​ნიერუ​ლი საქ​მიანო​ბის​თვის ხომ არ მი​მეძ​ღვნა თა​ვი? იქ​ნებ ჯობ​და, საზ​ღვარ​გა​რეთ წავ​სუ​ლი​ყა​ვი
სა​მუ​შა​ოდ? იქ​ნებ შე​ვეშ​ვა ამ პე​და​გო​გო​ბას და სხვა სექ​ტორ​ში გა​დავ​ბარ​გდე? გავ​თა​ვი​სუფ​ლდე ამ
უმა​დუ​რი, მუ​წუ​კიანი შუ​რის​მა​ძი​ებ​ლე​ბის​გან, ფუ​ჭად რომ აოხ​რე​ბენ ამ​დენ ქა​ღალდს და მეც
სი​ცოც​ხლეს მიმ​წა​რე​ბენ? არ ვი​ცო​დი, რომ მა​შინ, რო​ცა მას​წავ​ლებ​ლე​ბი სა​კუ​თარ მო​მა​ვალ​ზე არ
ფიქ​რო​ბენ, აუცი​ლებ​ლად დარ​დო​ბენ სა​კუ​თა​რი შვი​ლე​ბის მო​მა​ვალ​ზე, მათ სწავლა-​განათლებასა და
უმაღ​ლე​სის დას​რუ​ლე​ბის შემ​დეგ ცხოვ​რე​ბის მოწ​ყო​ბა​ზე. არ ვი​ცო​დი, რომ მას​წავ​ლებ​ლე​ბის თა​ვი ასე
დამ​ძი​მე​ბუ​ლი იყო მო​მა​ვალ​ზე ფიქ​რით. მე მე​გო​ნა, რომ ისი​ნი მხო​ლოდ ჩე​მი მო​მავ​ლის ჩა​სა​ქო​ლად
იყ​ვნენ მოვ​ლე​ნილ​ნი.

ადა​მიანი მო​მავ​ლის გა​რე​შე.

იმის გა​მო, რომ ამ ფრა​ზას დღე​ში ათას​ჯერ მა​ინც შე​მახ​სე​ნებ​დნენ ხოლ​მე, ამ უმო​მავ​ლო ცხოვ​რე​ბა​ზე
ჩემ​თვის საკ​მა​ოდ ზუს​ტი და მკა​ფიო წარ​მოდ​გე​ნა ჩა​მო​მი​ყა​ლიბ​და. იმას კი არ ვფიქ​რობ​დი, რომ დრო
ერთ ად​გი​ლას გაიყი​ნე​ბო​და და აღარ ჩა​ივ​ლი​და, რომ მო​მა​ვა​ლი სა​ერ​თოდ არ არ​სე​ბობ​და; არა,
უბ​რა​ლოდ, ვფიქ​რობ​დი, რომ იმ მო​მა​ვალ​ში ზუს​ტად ისე​თი​ვე ვიქ​ნე​ბო​დი, რო​გო​რიც ვი​ყა​ვი აწ​მყო​ში.
ცხა​დია, მთლად ასე​თიც არა, ანუ არა ისე​თი, დრო​ის დი​ნე​ბა რომ შემ​წყდა​რი​ყო. თით​ქოს, წლე​ბის
დაგ​რო​ვე​ბას​თან ერ​თად, ჩემ​ში არა​ფე​რი შე​იც​ვლე​ბო​და და ჩე​მი მო​მა​ვა​ლი აწ​მყოს​გან გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი
არ იქ​ნე​ბო​და. და, რის​გან შედ​გე​ბო​და ეს ჩე​მი აწ​მყო? უღირ​სო​ბის გან​ცდის​გან, რომ​ლი​თაც მთე​ლი
ჩე​მი უკან​მო​ტო​ვე​ბუ​ლი წარ​სუ​ლი იყო გაჟ​ღენ​თი​ლი. მე ვი​ყა​ვი სრუ​ლი უნი​ჭო​ბა და არა​რაობა. ამა​ზე
უკე​თე​სი ან უარე​სი დი​აგ​ნო​ზი ჩემ​თვის არა​ვის და​უს​ვამს. რა თქმა უნ​და, დრო არ გა​ჩერ​დე​ბა, მე
გა​ვიზ​რდე​ბი, ცხა​დია, მოხ​დე​ბა რა​ღაც მოვ​ლე​ნე​ბი, თა​ვის​თა​ვად ცხოვ​რე​ბაც იქ​ნე​ბა, მეც ვიც​ხოვ​რებ ამ
ცხოვ​რე​ბით, მაგ​რამ ვე​რა​ნა​ირ ღი​რე​ბულ შე​დეგს ვერ მი​ვაღ​წევ. მე ამას კი არ ვეჭ​ვობ​დი, არა​მედ
ღრმად ვი​ყა​ვი დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი, იმი​ტომ რომ მე - ეს მე ვარ.
ზო​გი​ერ​თი ბავ​შვის ამა​ში დარ​წმუ​ნე​ბა ად​ვილ​ზე ად​ვი​ლია, თუ მათ გვერ​დით არ აღ​მოჩ​ნდე​ბა ადა​მიანი,
რო​მე​ლიც მათ სა​წი​ნა​აღ​მდე​გოს და​უმ​ტკი​ცებს. უკე​თე​სის არარ​სე​ბო​ბის გა​მო მათ​ში წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბის
სიყ​ვა​რუ​ლი იღ​ვი​ძებს. ეს ბუ​ნებ​რი​ვია, რად​გან უსიყ​ვა​რუ​ლოდ ცხოვ​რე​ბა ყოვ​ლად წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია.

მო​მა​ვა​ლი, ეს უც​ნაური მუ​ქა​რა.

ზამ​თრის სა​ღა​მო. ნა​ტა​ლი კო​ლე​ჯის კი​ბე​ზე კის​რის​ტე​ხით ჩა​მორ​ბის და თან გუ​ლა​მოს​კვნი​ლი

ქვი​თი​ნებს. საწ​ყალს უბე​დუ​რე​ბა და​ატ​ყდა თავს და სურს, რომ ამის შე​სა​ხებ ქვე​ყა​ნამ შე​იტ​ყოს. ის ჯერ
კი​დევ სულ ბავ​შვია, მაგ​რამ მი​სი სხეული თით​ქოს უფ​რო მეტ ხმა​ურს გა​მოს​ცემს, ვიდ​რე შე​იძ​ლე​ბა,
ბავ​შვის სხეული იწო​ნი​დეს. ექ​ვსის ნა​ხე​ვა​რია. სკო​ლა ცა​რიელია. ყვე​ლა სახ​ლში გაკ​რე​ფი​ლა.
ერ​თა​დერ​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლი, აქაურო​ბას რომ შე​მორ​ჩა, მე ვარ. ნა​ბი​ჯე​ბის ტამ​ტა​მი სა​ფე​ხუ​რებ​ზე,
შეუკა​ვე​ბე​ლი მოთ​ქმა... ოჰ, ეს ისევ სკო​ლით შო​ბი​ლი ტანჯვა-​წამება - ვფიქ​რობ მე, - თუმ​ცა არც
მთლად მა​სეა საქ​მე. ამ ტან​ჯვის მი​ზე​ზი ცო​ტა გაზ​ვიადე​ბუ​ლი ხომ არ არის? კი​ბის ქვე​მოთ ნა​ტა​ლი
გა​მოჩ​ნდა. საბ​რა​ლო ნა​ტა​ლი, ეს რა სევ​და მოგ​წო​ლია, რა ხდე​ბა შენს თავს? ვიც​ნობ ამ გო​გო​ნას,
შარ​შან, მე​ექ​ვსე კლას​ში მე ვას​წავ​ლი​დი. თა​ვის თავ​ში დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი მოს​წავ​ლე მა​ინ​ცდა​მა​ინც ვერ
არის, ხში​რად მი​წევ​და მი​სი გამ​ხნე​ვე​ბა. აბა, ნა​ტა​ლი, ვერ მეტ​ყვი, რა მოხ​და? არ მე​უბ​ნე​ბა. თა​ვი​დან
წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბა ხომ უნ​და გა​მი​წი​ოს, პრინ​ცი​პის ამ​ბა​ვია! არა​ფე​რი, მასწ., არა​ფე​რი! თუ ასეა, ღირს კი
არაფ​რის გა​მო ამ​ხე​ლა ხმაურის ატეხ​ვა, ჩე​მო კარ​გო? ისევ ცრემ​ლე​ბის გა​ორ​მა​გე​ბუ​ლი ნი​აღ​ვა​რი.
ბო​ლოს სლოკინ-​სლოკინით ნა​ტა​ლი ჰყვე​ბა თავ​ზე დამ​ტყდა​რი უბე​დუ​რე​ბის შე​სა​ხებ:

- მა​ასწ, არ... არ... გა​მომ​დის. არ მეს​მის, ვერ ვი​გებ...

- და, რა არ გა​მოგ​დის, მით​ხა​რი, რას ვერ იგებ?

- რთუ... რთუ...

ამ დროს სა​ცობ​მა ამო​ხეთ​ქა და გო​გო​ნაც ერ​თი ამო​სუნ​თქვით აფ​რქვევს სიტ​ყვე​ბის ჯერს:

- რთუ​ლი ქვეწ​ყო​ბი​ლი წი​ნა​და​დე​ბა მაქ​ვემ​დე​ბა​რე​ბე​ლი დათ​მო​ბი​თი კავ​ში​რით.

ჩუ​მად, დაწ​ყნარ​დი. ღმერ​თო, მთა​ვა​რია, არ გა​მე​ცი​ნოს!

- რთუ​ლი ქვეწ​ყო​ბი​ლი წი​ნა​და​დე​ბა დათ​მო​ბი​თი კავ​ში​რით. ამან ჩა​გაგ​დო ასეთ მდგო​მა​რეობა​ში?

შვე​ბა. სწრა​ფად და სრუ​ლი სე​რიოზუ​ლო​ბით ვიწ​ყებ ბავ​შვის მი​ერ ამოფ​რქვე​ულ სიტ​ყვებ​ზე ფიქრს.
რო​გორ უნ​და აუხ​სნას კაც​მა ამ გო​გო​ნას, რომ მი​სი გა​სა​ჭი​რი ნამ​დვი​ლად არ ღირს ცრემ​ლე​ბის
ღვრად, რომ ის სრუ​ლი​ად გა​უც​ნო​ბიერებ​ლად უკ​ვე ფლობს ამ დაწ​ყევ​ლი​ლი ქვეწ​ყო​ბი​ლის
გა​მო​ყე​ნე​ბის ტექ​ნი​კას (სხვა​თა შო​რის, ჩე​მი საყ​ვა​რე​ლი ქვეწ​ყო​ბი​ლია, თუ სა​ერ​თოდ შე​იძ​ლე​ბა
ადა​მი​ან​მა ერ​თი ქვეწ​ყო​ბი​ლი მეორე​ზე უფ​რო შე​იყ​ვა​როს). ეს ხომ ის ქვეწ​ყო​ბი​ლია, კა​მათ​ში
მო​ნა​წი​ლეობის სა​შუალე​ბას რომ გვაძ​ლევს - დახ​ვე​წი​ლი გო​ნე​ბის პირ​ვე​ლი პი​რო​ბა. ჩე​მო პა​ტა​რავ,
შენ ერ​თი რამ დაგ​რჩე​ნია გა​სა​კე​თე​ბე​ლი, ჩა​მოთ​ვა​ლო კავ​ში​რე​ბი, ქვეწ​ყო​ბი​ლებს რომ აერ​თიანებს:
"მიუხე​და​ვად იმი​სა, რომ", "თუმ​ცა", "თუნ​დაც"... კარ​გი, საკ​მა​რი​სია საილუს​ტრა​ცი​ოდ, გრძნობ,
რო​გორ მიჰ​ყავ​ხარ მსგავს სიტ​ყვებს ჭეშ​მა​რი​ტე​ბის​კენ? იქ, სა​დაც ცხვრე​ბიც გა​დარ​ჩე​ბი​ან და მგლე​ბიც
მაძ​ღრე​ბი დაგ​ვრჩე​ბი​ან? ეს ქვეწ​ყო​ბი​ლე​ბი შენ წინ​და​ხე​დულ, ფიქ​რი​ან გო​გო​ნად გაქ​ცევს, რო​მე​ლიც
მზა​დაა, მო​უს​მი​ნოს თა​ნა​მო​სა​უბ​რეს და არ წა​მო​რო​შოს რა​მე გაუაზ​რებ​ლად, რაც პირ​ზე მო​ად​გე​ბა.
შენ​გან ფი​ლო​სო​ფო​სიც დად​გე​ბა - არ​გუ​მენ​ტე​ბით აღ​ჭურ​ვი​ლი ბრძე​ნი ქა​ლი. აი, რას გა​მოქ​ნის შენ​გან
რთუ​ლი ქვეწ​ყო​ბი​ლი წი​ნა​და​დე​ბა მაქ​ვემ​დე​ბა​რე​ბე​ლი დათ​მო​ბი​თი კავ​ში​რით.

მაგ​რად მო​ვი​ქო​ქე, ჩემ​ში მას​წავ​ლე​ბე​ლი აენ​თო. მაგ​რამ შე​იძ​ლე​ბა, გრა​მა​ტი​კის გაკ​ვე​თი​ლით

გო​გო​ნას შვე​ბა მოჰ​გვა​რო? იქ​ნებ შე​იძ​ლე​ბა?! მცდე​ლო​ბას რა უდ​გას წინ? მო​დი ერ​თი, ვნა​ხოთ...
ნა​ტა​ლი, ერ​თი ხუ​თი წუ​თი ნამ​დვი​ლად გექ​ნე​ბა ჩემ​თვის, მო​დი, აგიხ​სნა. აგერ ცა​რიელი საკ​ლა​სო
ოთა​ხი, და​ჯე​ქი და კარ​გად და​მიგ​დე ყუ​რი; ძა​ლი​ან მარ​ტი​ვი რა​მა​ა... გო​გო​ნა ჯდე​ბა, გუ​ლის​ყუ​რით
მის​მენს. რო​გორც ჩანს, მარ​თლა ეად​ვი​ლა. მიხ​ვდი, ხომ? ესე იგი, კარ​გად გაიგე? აბა, ერ​თი
მა​გა​ლი​თიც მით​ხა​რი, რა​თა სა​ბო​ლო​ოდ დავ​რწმუნ​დე, რომ ყვე​ლა​ფე​რი ნამ​დვი​ლად გაიგე. ზუს​ტი
მა​გა​ლი​თი მო​აქვს. გაიგო! ძა​ლი​ან კარ​გი, ბა​ტო​ნო! ახ​ლა ხომ უკე​თე​სად გრძნობ თავს? არა? არა,
გო​გო​ნა სუ​ლაც არ გრძნობს თავს უკეთ - ცრემ​ლე​ბის ახა​ლი ნი​აღ​ვა​რი. სლუ​კუ​ნებს, ზლუ​ქუ​ნებს,
თვა​ლე​ბი​დან ცრემ​ლე​ბი კი არა ბურ​თე​ბი სცვი​ვა. ბო​ლოს ისე​თი ფრა​ზა წარ​მოთ​ქვა, რო​მე​ლიც დღემ​დე
მახ​სოვს:
- თქვენ ამას ვერ გაიგებთ, მასწ., უკ​ვე თორ​მე​ტი წლის გავ​ხდი და ცხოვ​რე​ბა​ში არა​ფე​რი გა​მი​კე​თე​ბია.

- ...

შინ დაბ​რუ​ნე​ბუ​ლი ისევ ვიხ​სე​ნებ ამ ფრა​ზას. რის თქმა სურ​და ნე​ტავ გო​გო​ნას ამით? "ა​რა​ფე​რი
გა​მი​კე​თე​ბიაო". ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, უცოდ​ველ ნა​ტა​ლის არც ცუ​დი გაუკე​თე​ბია რა​მე.

პა​სუ​ხის​თვის ლო​დი​ნი მეორე დღის სა​ღა​მომ​დე მი​წევს. გულ​ხელ​დაკ​რე​ფი​ლი ნამ​დვი​ლად არ

ვმჯდარ​ვარ. მივ​დე​ქი, მოვ​დე​ქი, გავიკითხ-​გამოვიკითხე და შემ​დე​გი ინ​ფორ​მა​ცია მო​ვაგ​რო​ვე: თურ​მე
ნა​ტა​ლის მა​მა ერთ-​ერთი სა​ჯა​რო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბი​დან (ა​ღარ მახ​სოვს, რომ​ლი​დან) ათ​წლიანი,
ერ​თგუ​ლი და პა​ტიოსა​ნი სამ​სა​ხუ​რის შემ​დეგ და​უთ​ხო​ვი​ათ. იგი აღ​მოჩ​ნდა ერთ-​ერთი პირ​ვე​ლი, ვინც
სა​ხელ​მწი​ფო სამ​სა​ხუ​რი​დან შტა​ტე​ბის შემ​ცი​რე​ბის გა​მო გაათა​ვი​სუფ​ლეს. ოთ​ხმო​ციანი წლე​ბის შუა
პე​რიოდი​ა; აქამ​დე უმუ​შევ​რო​ბა მხო​ლოდ მუ​შა​თა კულ​ტუ​რის გა​ნუ​ყო​ფე​ლი ნა​წი​ლი იყო, თუ შე​იძ​ლე​ბა
ასე ით​ქვას. და აი, ეს ჯერ კი​დევ სრუ​ლი​ად ახალ​გაზ​რდა მა​მა​კა​ცი, სა​ზო​გა​დოება​ში მას​ზე
და​კის​რე​ბულ როლ​ში არას​დროს რომ არ შეჰ​პარ​ვია ეჭ​ვი, სა​ნი​მუ​შო თა​ნამ​შრო​მე​ლი და მზრუნ​ვე​ლი
მა​მა (რამ​დენ​ჯერ​მე მეც ვნა​ხე შარ​შან, სკო​ლა​ში იყო მო​სუ​ლი, ქა​ლიშ​ვი​ლის სი​მორ​ცხვე​ზე დარ​დობ​და.
თა​ვის თავ​ში სა​ერ​თოდ არ არის დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლიო, ამ​ბობ​და), წაიშა​ლა, დაეცა და გა​ნად​გურ​და.
გან​ვლილ ცხოვ​რე​ბას კი გა​ნა​ჩე​ნი გა​მოუტა​ნა. სახ​ლში სა​ღა​მოს ვახ​შამ​ზე მა​გი​დას რომ
მი​უს​ხდე​ბოდ​ნენ, სულ ერ​თი და იგი​ვე ფრა​ზა ეკე​რა პირ​ზე: უკ​ვე ოც​დათ​ხუთ​მე​ტის გავ​ხდი და
ცხოვ​რე​ბა​ში ღი​რე​ბუ​ლი არა​ფე​რი გა​მი​კე​თე​ბიაო.
8

ნა​ტა​ლის მა​მამ თით​ქოს და​სა​ბა​მი დაუდო ეპო​ქას, რო​დე​საც ადა​მიანებს თვით მო​მა​ვა​ლიც
უმო​მავ​ლოდ ესა​ხე​ბო​დათ. მთე​ლი ათ​წლეულის გან​მავ​ლო​ბა​ში მოს​წავ​ლე​ებს თით​ქმის ყო​ველ​დღე
ყო​ვე​ლი მხრი​დან ერ​თი და იგი​ვე ეს​მო​დათ: დამ​თავ​რდა, ბავ​შვე​ბო, ბედ​ნიერი და საამუ​რი დღეები
წარ​სულს ჩა​ბარ​და! მორ​ჩა სა​სიყ​ვა​რუ​ლო თავ​გა​და​სავ​ლე​ბიც, ამიერი​დან ასე ად​ვი​ლად ვე​ღარ
იპარ​პა​შებთ; უმუ​შევ​რო​ბა და შიდ​სი, აი, რა ემუქ​რე​ბა ყვე​ლას. დი​ახ, ამას ვუ​ჩი​ჩი​ნებ​დით საწ​ყალ
მო​ზარ​დებს მშობ​ლე​ბიც და მას​წავ​ლებ​ლე​ბიც მომ​დევ​ნო წლე​ბის გან​მავ​ლო​ბა​ში და თავს
ვირ​წმუ​ნებ​დით, რომ ასე მათ უფ​რო მო​ტი​ვი​რე​ბულს ვხდი​დით. უპერ​სპექ​ტი​ვო და იმე​დის გა​დამ​წუ​რა​ვი
სა​უბ​რე​ბი! აი, რა ატი​რებ​და საწ​ყალ ნა​ტა​ლის. ის წი​ნას​წარ შე​ეპ​ყრო უმო​მავ​ლო​ბით შო​ბილ სევ​დას.
გუ​ლა​მოს​კვნი​ლი დას​ტი​რო​და უდ​რო​ოდ და​ღუ​პულ მო​მა​ვალს; თა​ვის თავს ადა​ნა​შაულებ​და იმა​ში, რომ
გრა​მა​ტი​კას​თან წარ​მოქ​მნი​ლი პრობ​ლე​მე​ბით დღი​თი დღე, ნელ-​ნელა, მაგ​რამ გარ​დაუვა​ლად
აჩ​ქა​რებ​და თა​ვი​სი მო​მავ​ლის აღ​სას​რულს. სამ​წუ​ხა​როდ, ამა​ში მას​წავ​ლე​ბე​ლიც "და​ეხ​მა​რა ” ,
რო​მელ​მაც რა​ტომ​ღაც გა​დაწ​ყვი​ტა, გო​გო​ნა და​ერ​წმუ​ნე​ბი​ნა, რომ თა​ვი "ტვი​ნით კი არა, ჭურ​ჭლის
ნა​რეც​ხით ჰქონ​და ამოვ​სე​ბუ​ლი". რაო, რაო, ნა​ტა​ლი, ჭურ​ჭლის ნა​რეც​ხი​თო? ამას გა​და​მოწ​მე​ბა
სჭირ​დე​ბა. მო​დი ერ​თი, მი​ვა​ყუ​რა​დო. მზრუნ​ვე​ლი ექი​მის გა​მო​მეტ​ყვე​ლე​ბით თა​ვი შე​ვუნ​ჯღრიე. არა,
არა, ნა​ტა​ლი, შიგ​ნით ნამ​დვი​ლად არა​ფე​რი ბუყ​ბუ​ყებს, არც ჭურ​ჭლის ხმაური მეს​მის... მო​რი​დე​ბუ​ლი
ღი​მი​ლი. კი​დევ ცო​ტაც მოიცა... საჩ​ვე​ნე​ბე​ლი თი​თი მოვ​კე​ცე და თავ​ში ჩა​ვუ​კა​კუ​ნე, ზუს​ტად ისე,
რო​გორც კარ​ზე ვა​კა​კუ​ნებთ ხოლ​მე... არა, ნა​ტა​ლი, რას ამ​ბობ, ნა​რეც​ხით კი არა სულ ტვი​ნით გაქვს
გა​მო​ძეძ​გი​ლი, მე​რე რო​გო​რი ტვი​ნით, ნე​ბის​მი​ერს შე​შურ​დე​ბა. და​მი​ჯე​რე, გა​მორ​ჩეული ტვი​ნის
პატ​რო​ნი ხარ. რო​გორ ლა​მაზ ხმას გა​მოს​ცემს. შენ თვი​თონ არ გეს​მის? ასე​თი ჟღე​რა​დო​ბა მხო​ლოდ
ჭკვიანუ​რი აზ​რე​ბით და​ტე​ნილ თა​ვებს ახა​სიათებს … მად​ლო​ბა ღმერთს, ბავ​შვმა რო​გორც იქ​ნა
გაიცი​ნა.
რო​გო​რი აუტა​ნე​ლი სევ​დი​თა და დარ​დით ავუვ​სეთ ჩვენ მათ სუ​ლე​ბი მთე​ლი ამ წლე​ბის
გან​მავ​ლო​ბა​ში. რომ იცო​დეთ, ათას​ჯერ უფ​რო მხიბ​ლავს და ათას​ჯერ უფ​რო სა​სიამოვ​ნოა ჩემ​თვის
მარ​სელ ემეს 6(მარ​სელ ემე (1902-​1967) აღიარე​ბუ​ლი ფრან​გი მწე​რა​ლი, დრა​მა​ტურ​გი, მეზ​ღაპ​რე,
პო​პუ​ლა​რუ​ლი ნო​ვე​ლე​ბი​სა და რო​მა​ნე​ბის ავ​ტო​რი. მა​ყუ​რე​ბე​ლი იც​ნობს მი​სი არა​ერ​თი ნა​წარ​მოების
ეკ​რა​ნი​ზა​ციასაც.. )სი​ცი​ლი. მარ​სე​ლის აი, ის ეშ​მა​კუ​რი და უღ​ვარ​ძლო ხით​ხი​თი, რო​ცა ვა​ჟიშ​ვილს,
რო​მელ​მაც ყვე​ლა​ზე უწინ იყ​ნო​სა უმუ​შევ​რო​ბა, სიბ​რძნე​სა და გო​ნე​ბა​გამ​ჭრიახო​ბას უქებს.

- "ე​მილ, ეშ​მა​კო​ბა​ში შე​ნი ძმა, შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, ჯი​ბე​ში ჩა​ის​ვი. ისიც უნ​და ვა​ღიაროთ, რომ უფ​რო​სი
ხარ და ცხოვ​რე​ბის მე​ტი გა​გე​გე​ბა. ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, შენ​ზე უკ​ვე აღარ ვდარ​დობ. შენ მედ​გრად
დაუდე​ქი ყო​ველ​გვარ ცდუ​ნე​ბას და იმის გა​მო, რომ მთე​ლი ცხოვ​რე​ბის გან​მავ​ლო​ბა​ში კე​დელ​ში ერ​თი
ლურ​სმა​ნიც არ ჩა​გი​ჭე​დე​ბია, ზედ​მი​წევ​ნით ხარ მომ​ზა​დე​ბუ​ლი იმ ცხოვ​რე​ბის​თვის, რო​მე​ლიც უახ​ლო​ეს
მო​მა​ვალ​ში გე​ლო​დე​ბა. იცი, უმუ​შე​ვა​რი ადა​მიანის​თვის რა არის ყვე​ლა​ზე მძი​მე და გაუსაძ​ლი​სი? ის,
რომ ის ბავ​შვო​ბი​დან​ვე არ არის ჩვეული მცო​ნა​რო​ბას. ეს მის ძა​ლებს აღე​მა​ტე​ბა. მას მუ​შაობის ჟი​ნი
კლავს, პირ​და​პირ ხე​ლე​ბი ექა​ვე​ბა. შე​ნი დარ​დი არ მაქვს. ხე​ლი ნამ​დვი​ლად არ აგი​ქავ​დე​ბა.
უსაქ​მუ​რო​ბის​გან ხე​ლის გულ​ზე ლა​მის ბა​ლა​ნი ამო​გი​ვი​დეს. ხე​ლის გა​დას​მა თუ მო​გი​წევს მხო​ლოდ,
რომ არ და​გი​ხუ​ჭუჭ​დეს.

- კარ​გი რა, მა​მა, - გა​აპ​რო​ტეს​ტა ემილ​მა, - მე ხომ კით​ხვა მა​ინც ვის​წავ​ლე. უკ​ვე სწრა​ფად და
თით​ქმის შე​უც​დომ​ლად ვკით​ხუ​ლობ.
- ეს შე​ნი ეშ​მა​კო​ბის კი​დევ ერ​თი და​დას​ტუ​რე​ბაა. ოფ​ლი ხომ არას​დროს გიღ​ვრია, თი​თი ხომ
სა​ერ​თოდ არას​დროს გა​გინ​ძრე​ვია, არც მუ​შაობის მავ​ნე მიდ​რე​კი​ლე​ბა გა​წუ​ხებს და მა​ინც შე​გიძ​ლია,
თვა​ლი მიადევ​ნო გა​ზე​თებ​ში "ტურ დე ფრან​სი​სა" და სხვა მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი სპორ​ტუ​ლი შე​ჯიბ​რე​ბე​ბის
შე​სა​ხებ ცხელ-​ცხელ ამ​ბებს, სა​გან​გე​ბოდ უმუ​შევ​რის გა​სარ​თო​ბად რომ იწე​რე​ბა. არა, შენ​ზე
ბედ​ნიერი ადა​მიანი ამ​ქვეყ​ნად არა​ვინ იქ​ნე​ბა".

მას შემ​დეგ ორ ათე​ულ წელ​ზე მე​ტი გა​ვი​და. დღეს უმუ​შევ​რო​ბა ყვე​ლა კულ​ტუ​რის კუთ​ვნი​ლე​ბად იქ​ცა.
პრო​ფე​სიული მო​მა​ვა​ლი ძა​ლი​ან ცო​ტას თუ უღი​მის ჩვენს გა​ნე​დებ​ზე. სიყ​ვა​რულ​მა და​კარ​გა თა​ვი​სი
ხიბ​ლი და ბრწყინ​ვა​ლე​ბა. ნა​ტა​ლის, სა​ვა​რაუდოდ, სად​ღაც ოც​დაჩ​ვიდ​მე​ტი (და ნა​ხე​ვა​რი) წე​ლი
შე​უს​რულ​დე​ბო​და. ალ​ბათ, დე​დაც გახ​და ამა​სო​ბა​ში. ვინ იცის, იქ​ნებ თორ​მე​ტი წლის ქა​ლიშ​ვი​ლიც
ჰყავს. ნე​ტავ უმუ​შე​ვა​რია? კმა​ყო​ფი​ლია თა​ვი​სი სა​ზო​გა​დო​ებ​რი​ვი მდგო​მა​რეობით? სი​მარ​ტო​ვის​გან
იტან​ჯე​ბა თუ ბედ​ნიერი სიყ​ვა​რუ​ლი​თაა ფრთა​შეს​ხმუ​ლი? გო​ნიერი და გა​წო​ნას​წო​რე​ბუ​ლი ქა​ლია,
დათ​მო​ბე​ბის ოს​ტა​ტი? შინ მა​გი​დას​თან სულ წუ​წუ​ნებს და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბას აფ​რქვევს, თუ
უპირ​ვე​ლე​სად იმა​ზე ფიქ​რობს, რა გუნება-​განწყობაზე გა​დააბი​ჯებს მი​სი ქა​ლიშ​ვი​ლი საკ​ლა​სო
ოთა​ხის ზღურბლს.
10

ჩვე​ნი "ცუ​დი მოს​წავ​ლეები" (უ​მო​მავ​ლოდ შე​რაც​ხუ​ლე​ბი) სკო​ლა​ში მარ​ტო​ნი არას​დროს მო​დი​ან.

საკ​ლა​სო ოთახ​ში მოს​წავ​ლე კი არ შე​მო​დის, არა​მედ თით​ქოს ხახ​ვი​ვით არ​სე​ბა, რო​მელ​საც ტან​ჯვი​სა
და ში​შის, დარ​დი​სა და წუ​ხი​ლის, ღვარ​ძლი​სა და ბრა​ზის, და​უკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბე​ლი სურ​ვი​ლი​სა და
თავ​გან​წი​რუ​ლი გან​დგო​მი​ლო​ბის რამ​დე​ნი​მე ფე​ნა შე​მო​უკ​რავს. ამ ყვე​ლა​ფერს კი ფუნ​და​მენ​ტად
სა​მარ​ცხვი​ნო წარ​სუ​ლი, მუ​ქა​რით აღ​სავ​სე აწ​მყო და უიმე​დო მო​მა​ვა​ლი უდევს. შე​ხე​დეთ, აი, ისი​ნიც
მო​დი​ან, ჯერ კი​დევ უღო​ნო, ჩა​მოუყა​ლი​ბე​ბე​ლი სხეულით, ზურ​გზე მო​კი​დე​ბუ​ლი მძი​მე ოჯა​ხუ​რი
ტვირ​თით. გაკ​ვე​თი​ლი მათ​თვის მხო​ლოდ მა​შინ და​იწ​ყე​ბა, რო​ცა ტვირ​თი მო​ეხ​სნე​ბათ და ხახ​ვი
გა​იფ​ცქვნე​ბა. ძნე​ლია ამის ახ​სნა, მაგ​რამ ზოგ​ჯერ უფ​რო​სის ერ​თი კე​თილ​გან​წყო​ბი​ლი და გამ​გე​ბიანი
მზე​რა, ნდო​ბის აღ​მძვრე​ლი რამ​დე​ნი​მე თბი​ლი, ნა​თე​ლი და გა​სა​გე​ბი სიტ​ყვა სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სია, ეს
ში​შე​ბი გა​ფან​ტოს, ამ სუ​ლებს სიმ​შვი​დე მოჰ​ფი​ნოს და მძი​მე წარ​სუ​ლი​სა და უიმე​დო მო​მავ​ლი​დან
თხრო​ბით აწ​მყო​ში გად​მო​იყ​ვა​ნოს.

რა თქმა უნ​და, ამ კე​თილ​გან​წყო​ბის შე​დე​გი დროები​თია. შე​უძ​ლე​ბე​ლია, რომ ის დრო​ში უსას​რუ​ლოდ

გაიწე​ლოს. სკო​ლის კედ​ლებს მიღ​მა ხახ​ვი ისევ პირ​ვან​დელ იერ-​სახესა და მდგო​მა​რეობას
და​უბ​რუნ​დე​ბა და ხვალ ყვე​ლაფ​რის თა​ვი​დან დაწ​ყე​ბა იქ​ნე​ბა სა​ჭი​რო. სწავ​ლე​ბაც ხომ სხვა არა​ფე​რია!
გაიმეორო ყო​ველ ჯერ​ზე, და​იწ​ყო თა​ვი​დან და ასე მა​ნამ, სა​ნამ თა​ვად მას​წავ​ლებ​ლის აუცი​ლებ​ლო​ბა
სა​ბო​ლო​ოდ არ გაქ​რე​ბა. თუ გაკ​ვე​თი​ლის დროს ჩვენ ვერ მო​ვა​ხერ​ხეთ ბავ​შვე​ბის თხრო​ბი​თი კი​ლოს
აწ​მყო დრო​ში მოქ​ცე​ვა, თუ ვე​რა და ვერ მო​ვა​ბით თა​ვი ამ დრო​ში ჩვე​ნი ცხოვ​რე​ბის გა​მოც​დი​ლე​ბის
გა​დამ​ყნო​ბას ბი​ჭებ​ზე და გო​გო​ნებ​ზე, ამ სიტ​ყვის ბო​ტა​ნი​კუ​რი გა​გე​ბით, ისი​ნი, სა​კუ​თა​რი თა​ვით
უკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბის გრძნო​ბით და​ტან​ჯუ​ლე​ბი, მთე​ლი დარ​ჩე​ნი​ლი ცხოვ​რე​ბა უმეც​რე​ბი​სა და სიბ​ნე​ლის
ღრან​ტე​ებ​ში იბო​რიალე​ბენ. რა თქმა უნ​და, ჩვენ ერ​თა​დერ​თნი რო​დი ვიქ​ნე​ბით, ვინც მათ გზა​ზე
ღრმუ​ლებ​სა და თხრი​ლებს დაუტო​ვებს, ვინც მათ დროულად ამოვ​სე​ბას ვერ მო​ას​წრებს. მაგ​რამ ეს
ჩვენ თვალ​წინ ჩა​მომ​სხდა​რი მო​მა​ვა​ლი მა​მა​კა​ცე​ბი და ქა​ლე​ბი თა​ვი​ან​თი ყრმო​ბის ერთ, ან შე​საძ​ლოა,
ზე​დი​ზედ რამ​დე​ნი​მე წე​ლი​წადს ჩვენ​თან ერ​თად გაატა​რე​ბენ. ერ​თი ჩაფ​ლა​ვე​ბუ​ლი სას​კო​ლო წე​ლი​წა​დი
კი სა​ხუ​მა​რო ამ​ბა​ვი ნამ​დვი​ლად არ არის; ეს ბოთ​ლში გა​მომ​წყვდეული უსას​რუ​ლო​ბაა.

11

სუ​ლაც არ იქ​ნე​ბო​და ური​გო, სწავ​ლის​თვის გან​კუთ​ვნი​ლი სა​გან​გე​ბო დრო რომ გა​მოგ​ვე​გო​ნე​ბი​ნა,

აზ​რის "ხორ​ცშეს​ხმის აწ​მყო დრო". მა​გა​ლი​თად, საკ​ლა​სო ოთახ​ში გაკ​ვე​თილს ვეს​წრე​ბი და რა​საც
მიხ​სნი​ან, ბო​ლოს და ბო​ლოს, ვი​გებ! და​მად​გა საშ​ვე​ლი! ჩე​მი ტვი​ნი აზრს მთელ სხე​ულ​ში ავ​რცე​ლებს
- ხორცს ის​ხამს.

რო​დე​საც პრო​ცე​სი დაბ​ლო​კი​ლია და ვე​რა​ფერს ვი​გებ, მერ​ხზე ჩე​მი სხეულის დაშ​რე​ვე​ბას, ფე​ნე​ბად
დაშ​ლას ვაკ​ვირ​დე​ბი; ვიხ​ლი​ჩე​ბი გა​ჩე​რე​ბულ დრო​ში, ფერ​ფლად ვიქ​ცე​ვი, რო​მელ​საც ოდ​ნა​ვი სი​ოც
უკ​ვა​ლოდ მი​მო​ფან​ტავს.

მაგ​რამ იმის​თვის, რომ გაკ​ვე​თილ​ზე ცოდ​ნას აწ​მყო დრო​ში ხორ​ცშეს​ხმის შან​სი მიეცეს, უნ​და შეწ​ყდეს
წარ​სუ​ლით მი​სი და​მუ​ნა​თე​ბა და მო​მავ​ლით და​ში​ნე​ბა.

12

სა​ინ​ტე​რე​სოა, რა ბე​დი ეწი​ათ იმათ, ვის​გა​ნაც რა​ღაც მა​ინც გა​მო​ვი​და...

- ფ. გარ​და​იც​ვა​ლა პენ​სიაზე გას​ვლი​დან რამ​დე​ნი​მე თვის თავ​ზე. ჟ. ამას აღარ დაელო​და და წი​ნა დღეს
ფან​ჯრი​დან გად​მოხ​ტა. გ. დეპ​რე​სიაში ჩა​ვარ​და. კი​დევ ერ​თი ძლივს და​უძ​ვრა მსგავს მდგო​მა​რეობას.
ჟ. ფ.-​ის ექი​მე​ბი მი​სი ალ​ცჰაიმე​რის ავად​მყო​ფო​ბის დაწ​ყე​ბას პენ​სიაზე გას​ვლის პირ​ვე​ლი წლით
ათა​რი​ღე​ბენ. პ. ბ.-​ის მკურ​ნა​ლე​ბიც იმა​ვეს ამ​ტკი​ცე​ბენ. ლ. ცხა​რე ცრემ​ლე​ბით ტი​რის მას შემ​დეგ, რაც
სა​ინ​ფორ​მა​ციო გან​ყო​ფი​ლე​ბი​დან და​ით​ხო​ვეს, სა​დაც თურ​მე სი​ცოც​ხლის ბო​ლომ​დე ყო​ველ​დღიური
სა​ჭირ​ბო​რო​ტო პრობ​ლე​მე​ბის გა​დაჭ​რით სურ​და ყო​ფი​ლი​ყო და​კა​ვე​ბუ​ლი. ამას გარ​და, მახ​სენ​დე​ბა
მე​წა​ღე პ.-​დან, რო​მე​ლიც მხო​ლოდ იმის გა​მო წა​ვი​და ამ​ქვეყ​ნი​დან, თა​ვი​სი საქ​მის გამ​გრძე​ლე​ბე​ლი
რომ ვე​რა და ვერ მოიძია. "გა​მო​დის, რომ ჩემს ცხოვ​რე​ბას გრო​შის ფა​სიც არ ჰქო​ნია. - ხში​რად
იმეორებ​და თურ​მე საწ​ყა​ლი სი​ბე​რე​ში; "გა​მო​დის, სულ ტყუილად ვღვრი​დი ოფლს?" მოკ​ლედ, სევ​დამ
და დარ​დმა მოუღო ამ კაცს ბო​ლო.

ან, თუნ​დაც ეს დიპ​ლო​მა​ტი. ექ​ვსი თვე გა​ვი​და მას შემ​დეგ, რაც პენ​სიაზე გა​ის​ტუმ​რეს და იმის
გა​ფიქ​რე​ბა, რომ ერთ დღე​საც სა​კუ​თარ თავ​თან პი​რის​პირ სრუ​ლი​ად მარ​ტო აღ​მოჩ​ნდე​ბა,
სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბა​ში აგ​დებს. ვერ ის​ვე​ნებს, ახალ სამ​სა​ხურს ეძებს, სურს რა​მე​თი მა​ინც და​კავ​დეს.
სამ​რეწ​ვე​ლო ჯგუფ​ში სა​ერ​თა​შო​რი​სო მრჩევ​ლის პოს​ტის​თვის რომ გა​მო​ეკ​რა ხე​ლი, სრუ​ლიადაც არ
იქ​ნე​ბო​და ური​გო; ან ამის თუ იმის - რა მნიშ​ვნე​ლო​ბა აქვს, რის - კონ​სულ​ტან​ტო​ბა რომ
შეეთა​ვა​ზე​ბი​ნათ. აი, ეს ტი​პი, სა​ერ​თო​დაც პრემიერ-​მინისტრი გახ​ლდათ. ამ პოს​ტის და​კა​ვე​ბა​ზე
მთე​ლი ოც​დაათი წე​ლი ოც​ნე​ბობ​და. არ​ჩევ​ნებ​ში პირ​ვე​ლი წარ​მა​ტე​ბი​დან მო​ყო​ლე​ბუ​ლი, ცო​ლი სულ
მხარ​ში ედ​გა და ამ​ხნე​ვებ​და. ამ გა​ქე​ქილ პო​ლი​ტი​კოსს შე​სა​ნიშ​ნა​ვად ჰქონ​და გა​აზ​რე​ბუ​ლი, რომ
ნე​ბის​მიერი წამ​ყვა​ნი პოს​ტი ნე​ბის​მი​ერ მთავ​რო​ბა​ში თა​ვი​სი ბუ​ნე​ბით დროები​თია და ყვე​ლა​ფერ​თან
ერ​თად - სა​ში​შიც. ასე​ვე, ზედ​მი​წევ​ნით ჰქონ​და გა​სიგ​რძე​გა​ნე​ბუ​ლი, რომ რო​გორც კი ამის დრო და
აუცი​ლებ​ლო​ბა დად​გე​ბო​და, პრე​სის მი​ერ ამო​ჩე​მე​ბუ​ლი და​ცინ​ვის ობი​ექ​ტი გახ​დე​ბო​და, ნა​ნატ​რი
სა​მიზ​ნე (მათ შო​რის, თა​ვი​სიანე​ბის​თვი​საც), გან​ტე​ვე​ბის ვა​ცი. მას აუცი​ლებ​ლად ეცო​დი​ნე​ბო​და ის
ხუმ​რო​ბა, რო​მე​ლიც კლე​მან​სომ თა​ვი​სი უფ​რო​სის - მთავ​რო​ბის კა​ბი​ნე​ტის თავ​მჯდო​მა​რის
მი​სა​მარ​თით გა​მო​აც​ხო 1917 წელს: "რო​ცა ვა​კუ​ებ, მე კი არ ვაყ​რო​ლებ ჰა​ერს, არა​მედ ის" (დი​ახ,
პო​ლი​ტი​კუ​რი სამ​ყა​როს​თვის მსგავ​სი "დახ​ვე​წი​ლი" და "ე​ლე​გან​ტუ​რი" გა​მოთ​ქმე​ბი ახა​ლი ამ​ბა​ვი არ
არის. რაც უფ​რო მი​ლიგ​რა​მებ​ში უწევთ სა​ჯა​რო გან​ცხა​დე​ბე​ბის აწონ-​დაწონვა, მით უფ​რო არ
ერი​დე​ბი​ან თა​ვი​სიანებ​ში პი​რის ამ​ყრა​ლე​ბას). მოკ​ლედ, გახ​და კა​ცი პრემიერ-​მინისტრი, მოაწე​რა
ხე​ლი ამ რის​კი​ან, მოკ​ლე​ვა​დი​ან ხელ​შეკ​რუ​ლე​ბას; ცხა​დია, პრე​მიერო​ბა მხო​ლოდ რამ​დე​ნი​მე წელს
გაგ​რძელ​და. ეს რამ​დე​ნი​მე წე​ლი ერთ დღე​საც ამოიწუ​რა და, რო​გორც მო​სა​ლოდ​ნე​ლი იყო,
ბურ​თი​ვით გა​მო​ის​რო​ლეს იქი​დან. პრე​მიერი კარ​გავს სა​მი​ნის​ტროს; ახ​ლობ​ლე​ბი ამ​ტკი​ცე​ბენ, რომ
მას ამ დარ​ტყმის მო​ნე​ლე​ბა ძა​ლი​ან უჭირს: "მო​მა​ვა​ლი აში​ნებს". რო​გორც ჩანს, ისე დაიზაფ​რა, ისე
დაიზაფ​რა, რომ პოს​ტის და​კარ​გვი​დან მო​ყო​ლე​ბულ​მა დეპ​რე​სი​ამ ლა​მის თვით​მკვლე​ლო​ბამ​დე
მიიყვანა.
აი, რო​გო​რი მავ​ნე და დამ​ღუპ​ვე​ლი შე​იძ​ლე​ბა გა​მოდ​გეს ის სო​ციალუ​რი რო​ლი, რომ​ლის​თვი​საც
რუ​დუ​ნე​ბით გვამ​ზა​დებ​დნენ, გვას​წავ​ლიდ​ნენ და გვზრდიდ​ნენ, და რო​მელ​საც მთე​ლი ცხოვ​რე​ბა
"ვთა​მა​შობ​დით". სი​ნამ​დვი​ლე​ში ამან, ალ​ბათ, ჩვენ​თვის გა​მო​ყო​ფი​ლი სი​ცოც​ხლის ნა​ხე​ვა​რი შეიწი​რა.
წაგ​ვარ​თვით ეს რო​ლი და თქვენ ნა​ხავთ, რა​ნიც ვართ - თურ​მე ჩვენ​გან ერ​თი უბად​რუ​კი მსა​ხიობიც კი
არ დამ​დგა​რა.

ჩე​მი აზ​რით, კა​რიერის მსგავ​სი დრა​მა​ტუ​ლი და​სას​რუ​ლი თა​მა​მად შე​იძ​ლე​ბა შე​ვა​და​როთ მო​ზარ​დის
გან​ცდებ​სა და ტანჯვა-​წამებას, რო​მელ​საც, უმო​მავ​ლო​ბა​ში დარ​წმუ​ნე​ბულს, დღე​ვან​დე​ლი ცხოვ​რე​ბაც
უაზ​რო და გაუსაძ​ლი​სი ეჩ​ვე​ნე​ბა. რო​ცა ცხოვ​რე​ბა გვარ​თმევს იმ როლს, რო​მე​ლიც ასე კარ​გად
მო​ვირ​გეთ და ვხდე​ბით ისე​თი, რო​გო​რიც სი​ნამ​დვი​ლე​ში ვართ, ჩვენ ხში​რად არა​რაობას
ვემ​სგავ​სე​ბით - ჩვენ არა​ვინ ვხდე​ბით. ეს გან​ცდა ისე​თი მტკივ​ნეული და ისე​თი მძაფ​რია, რომ მზად
ვართ, სი​ცოც​ხლეც მო​ვის​წრა​ფოთ. აი, აქ ვლინ​დე​ბა ჩვე​ნი აღ​ზრდის ნაკ​ლო​ვა​ნე​ბა, მთა​ვა​რი ბზა​რი და
დე​ფექ​ტი.

13
დად​გა წე​ლი, რო​ცა ჩე​მით გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლად უკ​მა​ყო​ფი​ლო ვი​ყა​ვი. მე​ტიც, თა​ვი უბე​დუ​რი მე​გო​ნა
იმით, რა​საც წარ​მო​ვად​გენ​დი. ყვე​ლა​ფერ​თან ერ​თად, არც არა​ნაირი სურ​ვი​ლი არ მქონ​და, რა​მე ან
ვინ​მე გა​მოვ​სუ​ლი​ყა​ვი. ჩე​მი ოთა​ხის ფან​ჯრე​ბი ლა გო​დე​სა და სენ-​ჟანეს ხეობა​ზე, სამ​ხრე​თის
ალ​პე​ბის ორ ფრიალო კლდე​ზე გა​დიოდა. გად​მო​ცე​მით ვი​ცი, რომ სიყ​ვა​რულ​ში უიღ​ბლო და
ხელ​მო​ცა​რულ​თა ტან​ჯვი​სათ​ვის მას არა​ერ​თხელ და​უს​ვამს სა​ბო​ლოო წერ​ტი​ლი. ერთ მშვე​ნი​ერ
დი​ლას, რო​ცა ამ პი​ტა​ლო ფერ​დო​ბებს გა​და​ჭარ​ბე​ბუ​ლი ყუ​რად​ღე​ბით ვუმ​ზერ​დი, ჩე​მი სა​ძი​ნე​ბე​ლი
ოთა​ხის კარ​ზე კა​კუ​ნი გა​ის​მა; მა​მა​ჩე​მი აღ​მოჩ​ნდა. კა​რი ოდ​ნავ შე​მოაღო და თა​ვი შე​მო​ყო:
- და​ნი​ელ, სულ და​მა​ვიწ​ყდა, მეთ​ქვა, რომ თვით​მკვლე​ლო​ბა ყო​ველ​გვარ კე​თილ​გო​ნიერე​ბას
მოკ​ლე​ბუ​ლი ნა​ბი​ჯია.

14

თუმ​ცა, მო​დი, ისევ წარ​სულ​ში გა​და​ვი​ნაც​ვლოთ და და​საწ​ყისს მი​ვუბ​რუნ​დეთ. ჩემ მი​ერ ოჯა​ხის
ფი​ნან​სუ​რი სახ​სრე​ბის გა​ნიავე​ბით შეძ​რუ​ლი დე​და​ჩე​მი რჩე​ვის სა​კით​ხა​ვად კო​ლე​ჯის დი​რექ​ტორს
გა​მო​ეც​ხა​და. დი​რექ​ტო​რი კარ​გი ვინ​მე იყო, გულ​კე​თი​ლი და გო​ნე​ბა​გამ​ჭრიახი, სად​ღაც,
შორ​სმჭვრე​ტე​ლიც, ვეებერ​თე​ლა, თა​ვი​სე​ბუ​რად სიმ​პა​თიური ცხვი​რით შემ​კუ​ლი (სკო​ლა​ში ბავ​შვებ​მა
მეტ​სა​ხე​ლად "მაუზე​რა" შე​არ​ქვეს). ჩათ​ვა​ლა რა, რომ მე უფ​რო დამ​ფრთხა​ლი და სა​ცო​და​ვი ვი​ყა​ვი,
ვიდ​რე სა​ში​ში, მაუზე​რამ გან​მარ​ტოება და სუფ​თა ჰა​ერ​ზე დას​ვე​ნე​ბა მო​მი​სა​ჯა. მთე​ბი თუ უშ​ვე​ლის
მხო​ლო​დო. ინ​ტერ​ნა​ტი მთა​ში მარ​თლაც საუკე​თე​სო გა​მო​სა​ვა​ლია - მო​იკ​რებს ძა​ლებს, კო​ლექ​ტივ​ში
ცხოვ​რე​ბის ჩვე​ვებს ეზიარე​ბაო. ნუ ღე​ლავთ, ქალ​ბა​ტო​ნო, თქვენ ნამ​დვი​ლად არ ხართ არ​სენ ლუ​პე​ნის
7(მო​რის ლებ​ლა​ნის (1864-​1941) რო​მა​ნის პერ​სო​ნა​ჟი, მომ​ხიბ​ლა​ვი ავან​ტიურის​ტი და კე​თილ​შო​ბი​ლი
მძარ​ცვე​ლი.) დე​და, არა​მედ ერ​თი მაკ​ვა​რან​ცხი მე​ოც​ნე​ბის დე​და ბრძან​დე​ბით. ჩვე​ნი მო​ვა​ლეობაა, მას
რეალო​ბის აღ​ქმის მო​დუ​ნე​ბუ​ლი შეგ​რძნე​ბა გა​ვუმ​ძაფ​რო​თო. ამას მოჰ​ყვა ინ​ტერ​ნატ​ში გა​ტა​რე​ბუ​ლი
ორი წე​ლი​წა​დი - მე​ხუ​თე და მე​ოთ​ხე კლა​სე​ბი. ოჯა​ხის მო​ნა​ხუ​ლე​ბის ბედ​ნიერე​ბა მხო​ლოდ
რამ​დენ​ჯერ​მე მქონ​და: შო​ბა​ზე, აღ​დგო​მა​ზე და, თა​ვის​თა​ვად ცხა​დია, ზაფ​ხუ​ლის არ​და​დე​გე​ბის დროს.
მომ​დევ​ნო წლე​ბის გა​ტა​რე​ბა კი ჩვეულებ​რივ ინ​ტერ​ნატ​ში მო​მი​წია, სა​დაც შინ წას​ვლის უფ​ლე​ბა
შაბათ-​კვირას გვეძ​ლეოდა.

სა​კით​ხი, ვი​ყა​ვი თუ არა ბედ​ნიერი იმ ინ​ტერ​ნატ​ში, მი​მაჩ​ნია, რომ მეორე​ხა​რის​ხო​ვა​ნია. მო​დი, ასე
ვთქვათ: ჩემ​თვის იქ ცხოვ​რე​ბა ბევ​რად უფ​რო ასა​ტა​ნი იყო, ვიდ​რე ჩვეულებ​რივ სკო​ლა​ში.

თა​ნა​მედ​რო​ვე მშობ​ლე​ბის თვალ​ში ინ​ტერ​ნა​ტი სხვა არა​ფე​რია, თუ არა გაუსაძ​ლი​სი კა​ტორ​ღა.

რამ​დე​ნიც უნ​და ეჩი​ჩი​ნო მათ მის უპი​რა​ტე​სო​ბა​ზე, მა​ინც ვე​რა​ფერს შე​აგ​ნე​ბი​ნებ. ინ​ტერ​ნატ​ში ბავ​შვის
გაგ​ზავ​ნას, არც მე​ტი, არც ნაკ​ლე​ბი, შვილ​ზე უარის თქმად აღიქ​ვა​მენ. რომც უმ​ტკი​ცო, თქვე​ნი
შვი​ლის​თვის ინ​ტერ​ნატ​ში გა​ტა​რე​ბუ​ლი ერ​თი წე​ლი​წა​დი მხო​ლოდ სა​სარ​გებ​ლო იქ​ნე​ბაო, მა​შინ​ვე
სა​ზიზ​ღა​რი ურ​ჩხუ​ლი​სა და აუტა​ნე​ლი რეტ​როგ​რა​დის იარ​ლიყს მო​გა​წე​ბე​ბენ და ოროს​ნე​ბის ცი​ხე​ში
გა​მომ​წყვდე​ვის მომ​ხრედ მოგ​ნათ​ლა​ვენ. ფუ​ჭია იმის მა​გა​ლი​თად მო​ტა​ნა, რომ თა​ვად გა​მოიარე ეს
გზა. უმალ აგა​ფა​რე​ბენ ცხვირ​ზე არ​გუ​მენტს ეპო​ქე​ბის დიამეტ​რულ გან​სხვა​ვე​ბა​ზე: "კი ბა​ტო​ნო,
მაგ​რამ იმ​ხა​ნად ხომ ბავ​შვებს სა​ერ​თოდ სას​ტი​კად ექ​ცე​ოდ​ნენ".

დღეს მშობ​ლიური სიყ​ვა​რუ​ლის მო​მი​ზე​ზე​ბით, ნე​ბის​მი​ერ საუბარს ინ​ტერ​ნა​ტის შე​სა​ხებ უმ​კაც​რე​სი

ტა​ბუ დაედო. რო​გორც მუ​ქა​რა შე​გიძ​ლია, გა​მოიყე​ნო, მაგ​რამ გა​მო​სავ​ლად არ მოიაზ​რე​ბა.
და მა​ინც...

არა, ისე ნუ გა​მი​გებთ, თით​ქოს ინ​ტერ​ნა​ტე​ბის​თვის ქება-​დიდების შეს​ხმა მქონ​დეს გან​ზრა​ხუ​ლი.

მო​დი, უბ​რა​ლოდ, აღ​ვწე​როთ ჩვეულებ​რი​ვი სკო​ლის ჩვეულებ​რი​ვი წა​რუ​მა​ტე​ბე​ლი მოს​წავ​ლის
კოშ​მა​რი. მოს​წავ​ლი​სა, რო​მელ​საც სწავ​ლის პრო​ცე​სი ჩა​უფ​ლავ​და.

15

და მა​ინც, რო​მე​ლი მოს​წავ​ლე? აი, მა​გა​ლი​თად, ერთ-​ერთი იმათ​გა​ნი, რო​მელ​თა შე​სა​ხე​ბაც დე​დე​ბი
საათო​ბით წუ​წუ​ნე​ბენ ჩემ​თან და, რომ​ლებ​საც ცოც​ხა​ლი თა​ვით ინ​ტერ​ნატ​ში არ გაგ​ზავ​ნიდ​ნენ. მო​დი,
არ​ჩე​ვა​ნი მა​ინც შე​და​რე​ბით უკე​თეს ვა​რი​ან​ტზე შე​ვა​ჩე​როთ: ძა​ლი​ან თა​ვა​ზიანი ბი​ჭია, ცუდს არა​ვის
უსურ​ვებს, მას​ზე მთე​ლი ოჯა​ხი გიჟ​დე​ბა; მაგ​რამ იმის გა​მო, რომ უკ​ვე ვე​რა​ფერს იგებს, თავ​საც
სა​ერ​თოდ არ იწუ​ხებს, სახ​ლში ქან​ცგაწ​ყვე​ტი​ლი, სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი და სა​ბო​ლო​ოდ ხელ​ჩაქ​ნეული,
მას​წავ​ლებ​ლე​ბის მი​ერ და​წე​რი​ლი შე​ნიშ​ვნე​ბით გა​მო​ტე​ნი​ლი დღიურით ბრუნ​დე​ბა: "სა​ერ​თოდ არ
მუ​შა​ობს", "ა​რა​ფე​რი გაუკე​თე​ბია, არა​ფე​რი ჩაუბა​რე​ბი​ა", "თა​ვი​სუ​ფა​ლი ვარ​დნის მდგო​მა​რეობა​ში​ა";
ან კი​დევ უფ​რო მოკ​ლე ვა​რი​ან​ტი - "ა​ბა, რა გით​ხრათ?" (ახ​ლა რო​ცა ამ სტრი​ქო​ნებს ვწერ, ეს და
კი​დევ რამ​დე​ნი​მე ასე​თი ჩა​ნა​წე​რი ცხვირ​წინ მი​დევს).
მი​ვა​დევ​ნოთ თვა​ლი ამ ჩვენს ბე​დოვ​ლათს ერ​თი სას​წავ​ლო დღის გან​მავ​ლო​ბა​ში. დღეს მოხ​და
სას​წაული და სკო​ლა​ში დრო​ზე გა​მოც​ხად​და (ის კია, რომ ბო​ლო დროს დღი​ურ​ში და​ფიქ​სი​რე​ბუ​ლი
მას​წავ​ლებ​ლე​ბის ჩა​ნა​წე​რე​ბი და​ჟი​ნე​ბით მოუწო​დებ​და დის​ციპ​ლი​ნის​კენ), მაგ​რამ მი​სი ზურ​გჩან​თა
თით​ქმის ცა​რიელი​ა: წიგ​ნე​ბი, რვეულე​ბი და სხვა სას​წავ​ლო მა​სა​ლა ისევ სახ​ლში დარ​ჩე​ნია (მუ​სი​კის
მას​წავ​ლე​ბელ​მა ტრი​მეს​ტრუ​ლი შე​ფა​სე​ბი​სას დღი​ურ​ში ერ​თობ სიმ​პა​თიური ჩა​ნა​წე​რი და​ტო​ვა:
"ა​ვიწ​ყდე​ბო​და ფლეიტა").

სა​ში​ნაო და​ვა​ლე​ბე​ბი არ შე​უს​რუ​ლე​ბია, არა​და, პირ​ვე​ლი მა​თე​მა​ტი​კა აქვს. მა​თე​მა​ტი​კის

სა​ვარ​ჯი​შოები კი, რა თქმა უნ​და, გაუკე​თე​ბელ​თა შო​რის ფი​გუ​რი​რებს. აქ სა​მი მი​ზე​ზი​დან ერთ-​ერთი
უნ​და იყოს: და​ვა​ლე​ბა არ მო​ამ​ზა​და იმი​ტომ, რომ ან სხვა რა​მით იყო და​კა​ვე​ბუ​ლი და ამის​თვის არ
სცხე​ლო​და (და​ხე​ტიალობ​და ძმა​კა​ცებ​ში, ოთახ​ში ჩა​კე​ტი​ლი კომ​პიუტერ​ში დაძ​ვრე​ბო​და და ღმერ​თმა
უწ​ყის, რას უყუ​რებ​და), ან ღო​ნე​მიხ​დი​ლი და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი ლო​გინ​ზე გა​იშ​ხლარ​თა და ხმაურიანი
მუ​სი​კით გაბ​რუებუ​ლი თავ​და​ვიწ​ყე​ბის მო​რევ​მა ჩა​ით​რია, ან კი​დევ - და ეს ყვე​ლა​ზე ოპ​ტი​მის​ტუ​რი
ვერ​სიაა - ერთი-​ორი საათის გან​მავ​ლო​ბა​ში მა​ინც დი​დი მონ​დო​მე​ბით ცდი​ლობ​და ამო​ცა​ნე​ბის
ამოხ​სნას, მაგ​რამ არა​ფე​რი გა​მოუვი​და.

ნე​ბის​მი​ერ ვა​რი​ან​ტში, მოს​წავ​ლემ სა​ში​ნაო და​ვა​ლე​ბე​ბის ცა​რიელი რვეული რა​ღაც სა​პა​ტიო მი​ზე​ზით
უნ​და ჩაანაც​ვლოს, რის გა​მოც მან და​ვა​ლე​ბა ვერ შე​ას​რუ​ლა. ყვე​ლა​ზე რთუ​ლი ამ სი​ტუაციაში
გულ​წრფე​ლი, მარ​ტი​ვი და და​მა​ჯე​რე​ბე​ლი ახსნა-​განმარტების მი​ცე​მა​ა: ბა​ტო​ნო, ვერ შე​ვას​რუ​ლე
და​ვა​ლე​ბა, რად​გან ღა​მის დი​დი ნა​წი​ლი კი​ბერ​სივ​რცე​ში ბო​რო​ტე​ბის მხედ​რებ​თან ბრძო​ლა​ში
გა​ვა​ტა​რე, და თუ და​მი​ჯე​რებთ, მთელ ლაშ​ქარს მუს​რი გა​ვავ​ლე, ცოც​ხა​ლი ერ​თიც კი არ დამ​რჩე​ნი​ა;
ან: ბა​ტო​ნო, ძა​ლი​ან ვწუხ​ვარ, მაგ​რამ და​ვა​ლე​ბა ვერ შე​ვას​რუ​ლე. არ ვი​ცი, რა მე​ტა​კა, ისე​თი რე​ტი
და​მეს​ხა, ისე და​ვუძ​ლურ​დი, რომ თი​თიც ვე​ღარ გა​ვან​ძრიე, ძა​ლა მხო​ლოდ იმის​თვის მე​ყო, რომ
ყურ​სას​მე​ნე​ბი გა​მერ​ჭო და ფლეიერ​ზე თი​თი და​მე​ჭი​რა.
მე ვერ გა​ვა​კე​თე სა​ში​ნაო და​ვა​ლე​ბა - ასე​თი აღიარე​ბის შემ​დეგ ყვე​ლა​ზე მძი​მეა ნამ​დვი​ლი მი​ზე​ზის
და​სა​ხე​ლე​ბა, რო​მელ​საც მა​შინ​ვე სა​დამ​სჯე​ლო სან​ქციები მოჰ​ყვე​ბა. ამი​ტო​მაც, ჩვე​ნი მოს​წავ​ლე მას
ოფი​ციალუ​რი თვალ​საზ​რი​სით უფ​რო პრე​ზენ​ტა​ბე​ლურ ვერ​სი​ას ამ​ჯო​ბი​ნებს. მა​გა​ლი​თად, ასეთს: "ჩე​მი
მშობ​ლე​ბი გა​ცი​ლე​ბუ​ლე​ბი არი​ან, მე დე​დას​თან ვცხოვ​რობ, გუ​შინ მა​მას ვსტუმ​რობ​დი და სახ​ლში
დაბ​რუ​ნე​ბულ​მა აღ​მო​ვა​ჩი​ნე, რომ რვეული თურ​მე მა​მი​კოს​თან დამ​რჩე​ნი​ა", სხვა სიტ​ყვე​ბით რომ
ვთქვათ, სიც​რუე. მას​წავ​ლე​ბელ​საც, თა​ვის მხრივ, ხში​რად მდგო​მა​რეობას კარ​გად მორ​გე​ბუ​ლი
ახსნა-​განმარტების მოს​მე​ნა ურ​ჩევ​ნია დაუფა​რავ და ღია აღიარე​ბას, რო​მელ​მაც, გა​მო​რიც​ხუ​ლი არ
არის, მი​სი, რო​გორც პე​და​გო​გის ავ​ტო​რი​ტე​ტი ეჭ​ვის ქვეშ დააყე​ნოს. პირ​და​პი​რი შე​ჯა​ხე​ბის თა​ვი​დან
აცი​ლე​ბით ორი​ვე, მას​წავ​ლე​ბე​ლიც და მოს​წავ​ლეც, ამ დიპ​ლო​მა​ტი​ურ პა-​დე-დე-ში სა​კუ​თარ
სარ​გე​ბელს პოულობს. რაც შეეხე​ბა ნი​შანს, ტა​რი​ფი ცნო​ბი​ლი​ა: ჩაუბა​რე​ბე​ლი და​ვა​ლე​ბა, ნუ​ლი.

იმ მოს​წავ​ლის მდგო​მა​რეობა, რო​მელ​მაც პა​ტი​ოს​ნად სცა​და და​ვა​ლე​ბის შეს​რუ​ლე​ბა, მაგ​რამ არა​ფე​რი

გა​მოუვი​და, დი​დად არ გან​სხვავ​დე​ბა ზე​მოხ​სე​ნე​ბუ​ლის​გან. კლას​ში მი​სი სი​მარ​თლეც ძნე​ლად
და​სა​ჯე​რე​ბე​ლი​ა: "ბა​ტო​ნო, მე გუ​შინ მთე​ლი ორი საათი დავ​ხარ​ჯე, რა​თა თქვე​ნი და​ვა​ლე​ბა
შე​მეს​რუ​ლე​ბი​ნა. არა, არ იფიქ​როთ, რომ სხვა რა​მეს ვა​კე​თებ​დი. არა! მი​ვუ​ჯე​ქი სა​მუ​შაო მა​გი​დას,
ამო​ვი​ღე რვეული, და​ვი​დე წინ და ყუ​რად​ღე​ბით წა​ვი​კით​ხე ამო​ცა​ნის პი​რო​ბა. ამის შემ​დეგ კი მთე​ლი
ორი საათი სრუ​ლი მა​თე​მა​ტი​კუ​რი უძ​ლუ​რე​ბის მდგო​მა​რეობა​ში გა​ვა​ტა​რე. ეს იყო ნამ​დვი​ლი
გო​ნებ​რი​ვი დამ​ბლა, რო​მელ​საც თა​ვი მხო​ლოდ მა​შინ და​ვაღ​წიე, რო​ცა დე​და​ჩემ​მა სუფ​რას​თან მიხ​მო.
აი, ხომ ხე​დავთ? მარ​თა​ლია, და​ვა​ლე​ბა ვერ შე​ვას​რუ​ლე, მაგ​რამ მას ორი საათი მა​ინც და​ვუთ​მე.
ვახ​შმის შემ​დეგ კი უკ​ვე მე​ტის​მე​ტად გვიანი იყო, კა​ტა​ლეპ​სი​ის ახა​ლი შე​ტე​ვა მე​ლო​და - ინ​გლი​სუ​რის
და​ვა​ლე​ბა". - "გაკ​ვე​თილ​ზე მე​ტი ყუ​რად​ღე​ბით რომ მო​გეს​მი​ნა, ამო​ცა​ნის პი​რო​ბებ​საც მშვე​ნივ​რად
გაიგებ​დი!" - თა​მა​მად შე​ეძ​ლო (სა​მარ​თლიანა​დაც) მას​წავ​ლე​ბელ​საც გა​მო​ეთ​ქვა საყ​ვე​დუ​რი.

ასე​თი სა​ჯა​რო დამ​ცი​რე​ბის თა​ვი​დან აცი​ლე​ბის მიზ​ნით, ჩვე​ნი მოს​წავ​ლე ასე​ვე ამ​ჯო​ბი​ნებს ფაქ​ტე​ბის
დიპ​ლო​მა​ტიურად წარ​დგი​ნე​ბას: "სწო​რედ ამო​ცა​ნის პი​რო​ბას ვეც​ნო​ბო​დი, რო​ცა მოულოდ​ნე​ლად
გა​მათ​ბო​ბე​ლი ქვა​ბი აფეთ​ქდა". და ასე შემ​დეგ, დი​ლი​დან სა​ღა​მომ​დე, გაკ​ვე​თი​ლი​დან გაკ​ვე​თი​ლამ​დე,
საგ​ნი​დან საგ​ნამ​დე, მას​წავ​ლებ​ლი​დან მას​წავ​ლებ​ლამ​დე, დღი​დან დღემ​დე - სიც​რუ​ის და​უს​რუ​ლე​ბე​ლი
ექ​სპო​ნენ​ტე​ბი, რო​მელ​საც სა​ბო​ლო​ოდ ფრან​სუა ტრიუფოს გმი​რის ცნო​ბილ შე​ძა​ხი​ლამ​დე მივ​ყა​ვართ -
დე​და!.. ჩე​მი დე​დი​კო!.. ჩე​მი დე​დი​კო გარ​და​იც​ვა​ლა!

სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა​ში მთე​ლი დღის გან​მავ​ლო​ბა​ში სიც​რუ​ის როშ​ვის შემ​დეგ, პირ​ვე​ლი კით​ხვა,
რო​მელ​საც შინ დაბ​რუ​ნე​ბუ​ლი ჩვე​ნი ცუ​დი მოს​წავ​ლე მო​ის​მენს, აუცი​ლებ​ლად შემ​დე​გი იქ​ნე​ბა:

- აბა, კარ​გად ჩაიარა დღემ?

- უკე​თესს ვერც ინატ​რებ.

ისევ სიც​რუე!

სიც​რუე, რო​მე​ლიც სი​მარ​თლის პა​ტა​რა მარ​ცვლით გან​მტკი​ცე​ბას მა​ინც ით​ხოვს.

- ის​ტო​რი​ის მას​წავ​ლე​ბელ​მა მკით​ხა, რა მოხ​და 1515 წელ​სო, ვუ​პა​სუ​ხე მა​რი​ნიანოს ბრძოლა-​მეთქი
და ძა​ლი​ან კმა​ყო​ფი​ლი დარ​ჩა!

(ე​სეც ასე, ახ​ლა ხვა​ლამ​დე რო​გორ​მე გაძ​ლებს კაცი).

მაგ​რამ ეს ხვალ ძა​ლი​ან მა​ლე დგე​ბა, დღეები მე​ორ​დე​ბა და ჩვე​ნი მოს​წავ​ლე გა​ნაგ​რძობს სკო​ლა​სა
და სახლს შო​რის წრი​ალს. მთე​ლი თა​ვი​სი გო​ნებ​რი​ვი ენერ​გია სკო​ლა​ში დახ​ვა​ვე​ბულ ტყუილებ​სა და
შინ მშობ​ლე​ბის​თვის მირ​თმე​ულ ნა​ხე​ვარ​სი​მარ​თლეს შო​რის დაწ​ყო​ბი​ლი და გა​მარ​თუ​ლი ნა​ტი​ფი
ქსე​ლის ქსო​ვა​ში ეხარ​ჯე​ბა. ერ​თგან მი​წო​დე​ბულ ახსნა-​განმარტებასა და მეორე​გან წარ​მოთ​ქმულ
გა​მა​მარ​თლე​ბელ მოხ​სე​ნე​ბას შო​რის ლო​გი​კუ​რი კავ​ში​რი აუცი​ლე​ბე​ლია. ასე​ვე აუცი​ლე​ბე​ლია ეს
კავ​ში​რი სკო​ლის მას​წავ​ლებ​ლებ​ზე სახ​ლში და​ხა​ტულ კა​რი​კა​ტუ​რებ​სა და სკო​ლა​ში გაკ​ვე​თი​ლის
დაწ​ყე​ბამ​დე მას​წავ​ლებ​ლის​თვის ყურ​ში ნა​ჩურ​ჩუ​ლებ ოჯა​ხურ უთან​ხმოებებ​ზე მი​ნიშ​ნე​ბებს შო​რი​საც;
პა​ტა​რა სი​მარ​თლე აქ, პა​ტა​რა სი​მარ​თლე იქ. ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში სულ ცო​ტაც სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სია.
მაგ​რამ ეს აუცი​ლე​ბე​ლია იმი​ტომ, რომ მშობ​ლე​ბი და მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ერთ მშვე​ნი​ერ დღეს
აუცი​ლებ​ლად შეხ​ვდე​ბი​ან ერ​თმა​ნეთს, ეს გარ​დაუვა​ლია. მო​მა​ვა​ლი რანდე-​ვუ თა​ვი​დან არ უნ​და
ამოუვარ​დეს, გა​მუდ​მე​ბით უნ​და იფიქ​როს ამა​ზე. ეს დე​ტა​ლე​ბი სა​გან​გე​ბოდ და​მუ​შა​ვე​ბა​სა და
დახ​ვე​წას სა​ჭი​რო​ებს. სი​მარ​თლეს მიმ​სგავ​სე​ბუ​ლი მო​ნაჩ​მა​ხე​ბი, რო​მელ​მაც შეხ​ვედ​რის მთა​ვა​რი
მე​ნიუ უნ​და შე​ად​გი​ნოს, ორი​ვე მხა​რემ უყოყ​მა​ნოდ უნ​და გა​დაყ​ლა​პოს.
მსგავ​სი გო​ნებ​რი​ვი საქ​მიანო​ბის​თვის მო​ბი​ლი​ზე​ბუ​ლი ენერ​გია ბევ​რად აღე​მა​ტე​ბა ბე​ჯი​თი
მოს​წავ​ლის ენერ​გე​ტი​კულ და​ნა​ხარ​ჯებს სა​ში​ნაო და​ვა​ლე​ბის მომ​ზა​დე​ბი​სას. ჩვენს ორო​სანს ქან​ცი
სწყდე​ბა, ის უკა​ნას​კნელ ძა​ლებს აბან​დებს. მე​ცა​დი​ნეობის სურ​ვი​ლი რომც გა​უჩ​ნდეს (მსგავ​სი
სურ​ვი​ლი მას პე​რიოდუ​ლად ეუფ​ლე​ბა), ის ამას ელე​მენ​ტა​რუ​ლად ვერ შეს​ძლებს სრუ​ლი
გა​მო​ფი​ტუ​ლო​ბის გა​მო. ფიქ​ცია, რო​მელ​შიც ის თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე გა​და​ეშ​ვა, მას მე​სა​მე გან​ზო​მი​ლე​ბის
ტყვედ აქ​ცევს, რო​მე​ლიც სად​ღაც, სკო​ლა​სა (სამკვდრო-​სასიცოცხლო ბრძო​ლა რომ გა​მო​უც​ხა​და) და
ოჯახს (რო​მელ​საც შვე​ბა უნ​და მოჰ​გვა​როს) შო​რის მდე​ბა​რე​ობს. ამ სივ​რცე​ში მი​სი გო​ნე​ბი​სა და
ფან​ტა​ზი​ის​თვის დათ​მო​ბი​ლი უბად​რუ​კი რო​ლი უთ​ვა​ლა​ვი ხვრე​ლი​სა და ნაპ​რა​ლის დაგ​მან​ვა​ში
გა​მოიხა​ტე​ბა, საიდა​ნაც ყო​ველ წუთს, ყო​ველ წამს შე​იძ​ლე​ბა რეალო​ბა გა​მოძ​ვრეს, თა​ნაც ყვე​ლა​ზე
მოულოდ​ნე​ლი და დამ​ზაფ​ვრე​ლი ფორ​მით: გამ​ჟღავ​ნე​ბუ​ლი სიც​რუ​ის​გან ზო​გის გან​რის​ხე​ბით, სხვე​ბის
წყე​ნი​ნე​ბით, ბრალ​დე​ბე​ბით, სან​ქციებით, ზოგ​ჯერ სკო​ლი​დან გა​რიც​ხვით; სა​კუ​თარ თავ​თან
დაბ​რუ​ნე​ბით, და​ნა​შაულის გა​მა​ნად​გუ​რე​ბე​ლი გან​ცდით, დამ​ცი​რე​ბით და ბო​ლოს, იმის აღიარე​ბით,
რომ ისი​ნი მარ​თლე​ბი არი​ან, ეს მე ვარ ნუ​ლი, ცა​რიელი ად​გი​ლი, არა​რაობა.
ცა​რიელი ად​გი​ლი ვარ.

სა​ზო​გა​დოება​ში, სა​დაც ჩვენ ვცხოვ​რობთ, მო​ზარ​დი, სა​კუ​თა​რი უძ​ლუ​რე​ბი​თა და უსარ​გებ​ლო​ბით

გაჟ​ღენ​თი​ლი ცნო​ბიერე​ბით - იოლი ნა​დავ​ლია. აი, ეს არის ერ​თა​დერ​თი ჭეშ​მა​რი​ტე​ბა, რო​მელ​საც
ცხოვ​რე​ბი​სეული გა​მოც​დი​ლე​ბის წყა​ლო​ბით ვე​ზიარე​ბით.

16

რა ჩა​მოთ​ვლის იმ მი​ზე​ზებს, რო​მელ​თა გა​მო მას​წავ​ლებ​ლებ​საც და მშობ​ლებ​საც სიც​რუეზე თვა​ლის

და​ხუჭ​ვა, მე​ტიც, ხში​რად მას​ში თა​ნა​მო​ნა​წი​ლეობა უწევთ. ამ მი​ზეზ​თა შე​სა​ხებ სა​უბ​რის​თვის ამ​ჟა​მად
ვერ მო​ვიც​ლით. ვინ იცის, რამ​დე​ნი ტყუილით მაქვს თა​ვი გა​მო​ტე​ნი​ლი ყო​ველ დღე
ოც​დათ​ხუთ​მეტ​ბავ​შვი​ან კლას​ში ჩა​ტა​რე​ბუ​ლი ოთხი-​ხუთი გაკ​ვე​თი​ლის შემ​დეგ. ეს კით​ხვა
ნე​ბის​მი​ერ​მა მას​წავ​ლე​ბელ​მა შე​იძ​ლე​ბა სა​მარ​თლიანად და​უს​ვას სა​კუ​თარ თავს. სად ვი​პო​ვო დრო
ტყუილ-​მართლის და​სად​გე​ნად, ყვე​ლა ამ მო​ნაჩ​მა​ხის გა​სარ​ჩე​ვად და გა​საანა​ლი​ზებ​ლად? სა​ერ​თოდ,
გა​მომ​ძი​ებ​ლის ფუნ​ქცი​აც ხომ არ მე​კის​რა? ზნე​ობ​რი​ვი აღ​ზრდის თვალ​საზ​რი​სით მშობ​ლე​ბი ხომ არ
ჩა​მე​ნაც​ვლე​ბი​ნა? თუ - კი, მა​შინ, რა დო​ზით? და ასე შემ​დეგ - უსას​რუ​ლო ლი​ტა​ნია კით​ხვე​ბი​სა,
რო​მელ​თა​გან თი​თოეული, ად​რე თუ გვი​ან, - კო​ლე​გებს შო​რის მგზნე​ბა​რე და ხმაურიანი დის​კუ​სი​ის
სა​გა​ნი ხდე​ბა.
მაგ​რამ, არ​სე​ბობს კი​დევ ერ​თი მი​ზე​ზი, რომ​ლის გა​მოც მას​წავ​ლე​ბე​ლი ამ სიც​რუეებ​ზე თვა​ლებს
ხუ​ჭავს. მი​ზე​ზი ქვეც​ნო​ბიერის მიუვალ სიღ​რმე​ებ​შია ჩაფ​ლუ​ლი. თუ მას ერ​თხე​ლაც ზე​და​პირ​ზე
ამო​ვი​ტან​დით, და​ახ​ლოებით ასე​თი ში​ნა​არ​სი ექ​ნე​ბო​და: ეს ბი​ჭუ​ნა ჩე​მი პრო​ფე​სიული მარ​ცხის
გა​მო​ხა​ტუ​ლე​ბაა. მე ვერც მის წინ წა​წე​ვას შევ​ძლებ და ვერც მე​ცა​დი​ნეობას, რო​გორც წე​სი და რი​გია.
დიდი-​დიდი, შე​იძ​ლე​ბა, რო​გორ​მე გაკ​ვე​თილს და​ვას​წრო. აქაც მხო​ლოდ მის ფი​ზი​კურ დას​წრე​ბა​ში თუ
ვიქ​ნე​ბი დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი.

სა​ბედ​ნიეროდ, სა​კუ​თა​რი პრო​ფე​სიული შე​საძ​ლებ​ლო​ბე​ბის ეჭ​ვის ქვეშ და​ყე​ნე​ბის მცდე​ლო​ბა,

უამ​რა​ვი, სრუ​ლი​ად მი​სა​ღე​ბი არ​გუ​მენ​ტე​ბის წყა​ლო​ბით, დღის წეს​რი​გი​დან მა​ლე​ვე იხ​სნე​ბა:
მარ​თა​ლია, ამას​თან არა​ფე​რი გა​მო​მი​ვი​და, მაგ​რამ სა​მა​გიეროდ, სხვებ​თან შე​სა​ნიშ​ნა​ვად ავაწ​ყვე
სა​მუ​შაო. რა ჩე​მი ბრა​ლია, თუ ეს ბი​ჭი მე​ოთ​ხე​ში ჩემ​თან გაიჭე​და. რას ას​წავ​ლიდ​ნენ ნე​ტა​ვი ჩე​მი
წი​ნა​მორ​ბე​დე​ბი? და, სა​ერ​თო​დაც, შე​იძ​ლე​ბა, ყო​ველ​თვის ყვე​ლა​ფე​რი სკო​ლას დაბ​რალ​დეს? იქ​ნებ
მშობ​ლებ​საც მი​უძ​ღვით გარ​კვეული წვლი​ლი? რა​ზე ფიქ​რო​ბენ ისი​ნი? გა​ნა შე​იძ​ლე​ბა, ვინ​მეს ჰქონ​დეს
იმის ილუ​ზია, რომ მსგავ​სი დატ​ვირ​თვით და ამ​დე​ნი მოს​წავ​ლით კლას​ში ამ ბავ​შვის ამო​ქაჩ​ვას
შევ​ძლებ?

ყვე​ლა ამ კით​ხვას, რო​მე​ლიც პირ​და​პირ კავ​შირ​შია მოს​წავ​ლის წარ​სულ​თან, მის ოჯახ​თან,

კო​ლე​გებ​თან, თვით სკო​ლას​თან, სა​ბო​ლოო ჯამ​ში, ყო​ველ​გვა​რი სინ​დი​სის ქენ​ჯნის გა​რე​შე
მივ​ყა​ვართ სას​კო​ლო დღიურებ​ში ყვე​ლა​ზე გავ​რცე​ლე​ბულ ფორ​მუ​ლი​რე​ბას​თან: ელე​მენ​ტა​რუ​ლი
ცოდ​ნის უქონ​ლო​ბა (მსგავს რა​მეს ერ​თხელ დაწ​ყე​ბი​თი სკო​ლის მო​სამ​ზა​დე​ბე​ლი კლა​სის ერთ-​ერთი
მოს​წავ​ლის დღი​ურ​შიც მოვ​კა​რი თვა​ლი). მოკ​ლედ, მთა​ვა​რია, მე მო​ვი​შო​რო, ახ​ლა სხვებ​მა იჭ​ყლი​ტონ
ტვი​ნი!

ტვი​ნის ჭყლე​ტა, რა თქმა უნ​და, უპირ​ვე​ლეს ყოვ​ლი​სა, მშობ​ლებს მოუწევთ. ყვე​ლა​ზე ცუდ დღე​ში,
რო​გორც წე​სი, ისი​ნი აღ​მოჩ​ნდე​ბი​ან ხოლ​მე. სა​კუ​თარ შვილს ვერ და​იფ​რენ. შვი​ლის ყო​ველ​დღიური
ტყუილე​ბი მათ ძა​ლას აც​ლის - ბო​ლომ​დე უთ​ქმე​ლო​ბა, რა​ღა​ცის მიჩ​ქმალ​ვა, დუ​მი​ლი, გა​ბუ​ქე​ბა,
გაზ​ვიადე​ბა, გუ​ლის გა​მაწ​ვრი​ლე​ბე​ლი, სრუ​ლი​ად ზედ​მე​ტი და გა​და​ჭარ​ბე​ბუ​ლი ახსნა-​განმარტებები,
უად​გი​ლო და ეჭ​ვის აღ​მძრა​ვი თა​ვის მარ​თლე​ბე​ბი: - ახ​ლა მო​გიყ​ვე​ბით, ეს ყვე​ლა​ფე​რი სი​ნამ​დვი​ლე​ში
რო​გორ მოხ​და.

ასე​თი და​უს​რუ​ლე​ბე​ლი ომით დაღლილ-​დაქანცული მშობ​ლე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბა, სა​ბო​ლო​ოდ, ამ

არა​კე​ბის აღიარე​ბას ამ​ჯო​ბი​ნებს, უპირ​ვე​ლეს ყოვ​ლი​სა იმი​ტომ, რომ სა​კუ​თა​რი დარ​დი და შფოთ​ვა
ჩა​იხ​შონ (მსგავს შემ​თხვე​ვებ​ში სი​მარ​თლის მარ​ცვლე​ბი - ბრძო​ლა მა​რი​ნიანოს​თან 1515 წელს -
ას​პი​რი​ნის როლს თა​მა​შობს), ამას გარ​და, იმი​ტო​მაც რომ, რო​გორ​მე ნორ​მა​ლუ​რი ოჯა​ხუ​რი
ატ​მოს​ფე​რო შეინარ​ჩუ​ნონ, რომ ვახ​შა​მი ისევ დრა​მა​ში არ გა​დაიზარ​დოს, - "დღეს არა, რა, გე​თაყ​ვა,
დღეს არა, გთხოვ", - რომ ცო​ტა მა​ინც გა​დაიწი​ოს წა​მე​ბის სცე​ნა, გულ​წრფე​ლი აღიარე​ბა - ასე
მტკივ​ნეული ყვე​ლა მო​ნა​წი​ლის​თვის - მო​მენ​ტი, რო​ცა ფოს​ტით მი​ღე​ბუ​ლი ტრი​მეს​ტრუ​ლი ტა​ბე​ლის
(მთა​ვა​რი და​ინ​ტე​რე​სე​ბუ​ლი პი​რის მი​ერ მო​ხერ​ხე​ბუ​ლად შენიღბული-​შელამაზებული, მას ხომ მთე​ლი
ეს ბო​ლო კვი​რა თვა​ლი არ მოუშო​რე​ბია სა​ფოს​ტო ყუ​თის​თვის) მი​ხედ​ვით გა​მო​ით​ვლე​ბა და
გაიზო​მე​ბა სკო​ლა​ში დატ​რიალე​ბუ​ლი კა​ტას​ტრო​ფის მას​შტა​ბე​ბი.

- იქ​ნებ ხვალ მიგ​ვე​ხე​და ამ საქ​მის​თვის? ოღონდ დღეს არა, რა.

17

მოზ​რდი​ლი ბავ​შვის მი​ერ მო​რო​შილ ტყუ​ილ​ში სა​ყო​ველ​თაო თა​ნა​მო​ნა​წი​ლეობის, ჩე​მი აზ​რით,

ღირ​სსახ​სო​ვა​რი ამ​ბა​ვი გა​დახ​და ბ-ს, ჩე​მი უახ​ლოესი მე​გობ​რის ძმას. მა​შინ 12-​13 წლის თუ
იქ​ნე​ბო​და. მა​თე​მა​ტი​კის სა​კონ​ტრო​ლო​თი და​ში​ნე​ბულ​მა, თა​ვის გა​ნუყ​რელ ძმა​კაცს სთხო​ვა ბრმა
ნაწ​ლა​ვის ზუს​ტი მდე​ბა​რეობა მიეთი​თე​ბი​ნა, რის შემ​დე​გაც მოწ​ყვე​ტით ძირს გა​იშ​ხლარ​თა და
აპენ​დი​ცი​ტის სა​ში​ნე​ლი შე​ტე​ვის სი​მუ​ლი​რე​ბა და​იწ​ყო; მას​წავ​ლებ​ლებ​მა თა​ვი მოიკა​ტუ​ნეს, ვი​თომ
ბავ​შვის გა​სა​ჭი​რი ირ​წმუ​ნეს და სი​მუ​ლან​ტი შინ გა​უშ​ვეს, ალ​ბათ იმი​ტომ, რომ თა​ვი​დან
მოეშო​რე​ბი​ნათ. ასეთ და ამა​ზე უარეს სცე​ნებს ჩვე​ულ​მა მშობ​ლებ​მა ბავ​შვი ახ​ლომ​დე​ბა​რე კლი​ნი​კა​ში
მა​ინც წა​იყ​ვა​ნეს, თუმ​ცა იმის ილუ​ზია, რომ მა​თი ვა​ჟი ამ​ჯე​რად მა​ინც არ ცრუ​ობ​და, არ ჰქო​ნი​ათ.
კლი​ნი​კა​ში მი​სუ​ლებ​მა გაოცე​ბის​გან პი​რი დააღეს - ექი​მებ​მა "მსა​ხიობი" პირ​და​პირ საოპე​რა​ციო
ბლოკ​ში გააქა​ნეს და წამ​ში ბრმა ნაწ​ლა​ვი ამო​აჭ​რეს. ოპე​რა​ცი​ის შემ​დეგ მო​დის ქი​რურ​გი, ხელ​ში
დი​დი ქი​ლა უჭი​რავს, რო​მელ​შიც წაგ​რძე​ლე​ბუ​ლი ფორ​მის სის​ხლიანი რა​ღაც და​ცუ​რავს და მიამი​ტუ​რი
სა​ხით აც​ხა​დებს: კი​დევ კარ​გი, რომ დრო​ზე გა​ვუ​კე​თე ოპე​რა​ცია. ცო​ტაც და, ბავ​შვი პე​რი​ტო​ნიტს ვერ
ასცდებოდა!
რას იზამ, სა​ერ​თო სიც​რუეზეა აგე​ბუ​ლი მთე​ლი სა​ზო​გა​დოება.

აი, კი​დევ უფ​რო ახა​ლი, სულ ცინ​ცხა​ლი ის​ტო​რი​ა: პა​რი​ზის ერთ-​ერთი ლი​ცეუმის დი​რექ​ტო​რი მკაც​რად
ამოწ​მებ​და მოს​წავ​ლე​თა დას​წრე​ბას. ეს ქა​ლი არ იზა​რებ​და და მა​ღალ კლა​სებ​ში თვი​თონ
კით​ხუ​ლობ​და სი​ას. ერთ "რე​ცი​დი​ვისტს" გან​სა​კუთ​რე​ბით და​ად​გა თვა​ლი, გა​სა​ქანს არ აძ​ლევ​და და
თან ემუქ​რე​ბო​და, ერ​თი დაუსა​ბუ​თე​ბე​ლი გაც​დე​ნა და აქე​დან წუილით გა​გაგ​დე​ბო. იმ დი​ლით ბი​ჭი
ისევ არ გა​მოც​ხად​და; დი​რექ​ტორს ბრა​ზის​გან კი​ნა​ღამ ტვინ​ში სის​ხლი ჩა​ექ​ცა - ეს უკ​ვე მე​ტის​მე​ტიაო -
გაიძა​ხო​და. მა​დამ ნ. წა​სუ​ლა სამ​დივ​ნო​ში და ტე​ლე​ფო​ნით მშობ​ლე​ბის​თვის დაურე​კავს. შე​წუ​ხე​ბულ
დე​დას უთ​ქვამს, ჩე​მი შვი​ლი ავად გახ​და, ლო​გინ​ში წევს, სიც​ხის​გან ალე​ბი ას​დის და მეც ზუს​ტად ახ​ლა
ვა​პი​რებ​დი ლი​ცე​უმ​ში და​რეკ​ვას და თქვენს გაფ​რთხი​ლე​ბა​სო. ნ.-ს კმა​ყო​ფილს დაუკი​დია ყურ​მი​ლი.
ყვე​ლა​ფე​რი წეს​რიგ​შია, ერ​თი დე​ტა​ლის გა​მოკ​ლე​ბით, მა​დამ ნ. კა​ბი​ნეტ​ში დაბ​რუ​ნე​ბი​სას
"რე​ცი​დი​ვისტს" დე​რე​ფან​ში შეეჩე​ხა. თურ​მე ის უბე​დუ​რი სი​ის ამო​კით​ხვი​სას ტუალეტ​ში ყო​ფი​ლა.

18

ინ​ტერ​ნატს, ჩვეულებ​რივ სკო​ლას​თან შე​და​რე​ბით, გარ​კვეული უპი​რა​ტე​სო​ბე​ბი გა​აჩ​ნია, თუნ​დაც

იმი​ტომ, რომ მოს​წავ​ლის აქეთ-​იქით ბო​დი​ალ​სა და უაზ​რო წრი​ალს სკო​ლა​სა და სახლს შო​რის
შე​მო​ფარ​გლავს და მას ორ, ერ​თმა​ნე​თის​გან მკვეთ​რად გან​სხვა​ვე​ბულ რეალურ დრო​ში ამ​წე​სებს;
მათ​თვის კვი​რა ორ ნა​წი​ლად იყო​ფა - სა​მუ​შაო დღეები და შაბათ-​კვირა. ინ​ტერ​ნა​ტი მოს​წავ​ლის​თვის,
ერ​თი მხრივ, სას​კო​ლო რეალო​ბაა, მეორე მხრივ კი - ოჯა​ხუ​რი. შე​გიძ​ლია, მშვი​დად დაწ​ვე და
დაიძი​ნო ისე, რომ არ იზ​რუ​ნო მშობ​ლე​ბის მო​რი​გი ტყუილით დამ​შვი​დე​ბა​ზე, დი​ლით კი ად​გე
ნერ​ვებ​დაწ​ყნა​რე​ბუ​ლი და აღარ იხა​დო ბო​დი​შე​ბი გუ​ლის შე​ღო​ნე​ბამ​დე მო​უმ​ზა​დე​ბე​ლი და​ვა​ლე​ბის
გა​მო, იმი​ტომ, რომ ის უკ​ვე გუ​შინ სა​ღა​მოს გა​კეთ​და, საუკე​თე​სო შემ​თხვე​ვა​ში, ზე​დამ​ხედ​ვე​ლის ან
მას​წავ​ლებ​ლის დახ​მა​რე​ბით. მოკ​ლედ, სრუ​ლი გო​ნებ​რი​ვი დას​ვე​ნე​ბა, აღ​დგე​ნი​ლი ენერ​გი​ის
უზარ​მა​ზა​რი მა​რა​გი, არ არის გა​მო​რიც​ხუ​ლი, სწავ​ლა​ში დაიხარ​ჯოს. არის თუ არა ეს ყო​ვე​ლი​ვე
საკ​მა​რი​სი იმის​თვის, რომ ორო​სა​ნი კლა​სის ელი​ტა​ში გაძ​ვრეს? ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, ეს მას იმის
შანსს მა​ინც მის​ცემს, რომ აწ​მყო​ში იც​ხოვ​როს. პი​როვ​ნე​ბა ხომ სა​კუ​თა​რი აწ​მყოს გაც​ნო​ბიერე​ბით
ყა​ლიბ​დე​ბა და არა მის​თვის ზურ​გის შექ​ცე​ვით, მის​გან გან​დგო​მით.
ამით ვას​რუ​ლებ ინ​ტერ​ნა​ტის ცხოვ​რე​ბი​სად​მი მიძ​ღვნილ ქებათა-​ქებას. თუმ​ცა არა, ერთ-​ორ სიტ​ყვას
კი​დევ და​ვურ​თავ, ისე, უბ​რა​ლოდ, ზო​გი​ერ​თე​ბის და​საფ​რთხო​ბად. ვი​ნაიდან მე თვი​თონ მის​წავ​ლე​ბია
იქ, ვიტ​ყვი, რომ საუკე​თე​სოდ მხო​ლოდ ის ინ​ტერ​ნა​ტე​ბი შე​იძ​ლე​ბა მი​ვიჩ​ნი​ოთ, სა​დაც ცხოვ​რე​ბას
თა​ვად მას​წავ​ლებ​ლე​ბიც არ თა​კი​ლო​ბენ, სა​დაც, სა​ჭი​როების შემ​თხვე​ვა​ში, ისი​ნი დღე-​ღამის
ნე​ბის​მი​ერ მო​მენ​ტში მი​საწ​ვდომ​ნი არი​ან.

19

უნ​და აღი​ნიშ​ნოს, რომ ბო​ლო ორი ათეული წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში, რო​ცა ინ​ტერ​ნატს არც ისე სა​ნა​ქე​ბო
სა​ხე​ლი ჰქონ​და, კი​ნო​სა და ლი​ტე​რა​ტუ​რა​ში გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი პო​პუ​ლა​რო​ბით სა​მი ნა​წარ​მოები
სარ​გებ​ლობ​და: "მკვდა​რი პოეტე​ბის სა​ზო​გა​დოება", "ჰა​რი პო​ტე​რი" და "ქო​რის​ტე​ბი". სა​მი​ვე​ში
მოქ​მე​დე​ბა ინ​ტერ​ნატ​ში ვი​თარ​დე​ბა. სა​მი მოძ​ვე​ლე​ბუ​ლი ყაიდის სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა მათ​თვის
და​მა​ხა​სიათე​ბე​ლი ატ​რი​ბუ​ტე​ბით: უნი​ფი​ცი​რე​ბუ​ლი სა​მო​სი, ტრა​დი​ციული რი​ტუალე​ბი და ფი​ზი​კუ​რი
დას​ჯა - ან​გლო​საქ​სებ​ში; ნაც​რის​ფე​რი ბლუ​ზე​ბი, პირ​ქუ​ში შე​ნო​ბე​ბი, ხავ​სმო​კი​დე​ბუ​ლი,
გა​დაღ​ძუებუ​ლი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი და სი​ლის გა​ლა​წუ​ნე​ბა - "ქო​რის​ტებ​ში".
სუ​ლაც არ იქ​ნე​ბო​და ური​გო, გაგ​ვეანა​ლი​ზე​ბი​ნა ის ენ​თუ​ზი​აზ​მი და აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბა, რომ​ლი​თაც
ახალ​გაზ​რდო​ბამ 1989 წელს "მკვდა​რი პოეტე​ბის სა​ზო​გა​დოება" მიიღო. ეს ის ფილ​მია, რო​მე​ლიც
კრი​ტი​კო​სებ​მა და მას​წავ​ლებ​ლებ​მა ერ​თსუ​ლოვ​ნად გააცამ​ტვე​რეს და მი​წას​თან გა​ას​წო​რეს:
დე​მა​გო​გია, გა​ნუ​კით​ხაობა, არ​ქაულო​ბა, აბ​და​უბ​და, შეუსა​ბა​მო​ბა, სენ​ტი​მენ​ტა​ლო​ბა,
კი​ნე​მა​ტოგ​რა​ფიული და ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რი უბად​რუ​კო​ბა. არ​გუ​მენ​ტე​ბის ამ ნი​აღ​ვარს ძნე​ლია, კაც​მა
რა​მე გო​ნივ​რუ​ლი დაუპი​რის​პი​როს... გარ​და ლი​ცეუმელ​თა არ​მიები​სა, რომ​ლე​ბიც კი​ნო​თე​ატ​რებს
მი​აწ​ყდნენ და იქი​დან ბედ​ნიერე​ბი​სა​გან გაბ​რწყი​ნე​ბუ​ლე​ბი ბრუნ​დე​ბოდ​ნენ. თუ ჩავ​თვლით, რომ
მო​ზარ​დე​ბი მხო​ლოდ ფილ​მის ნაკ​ლო​ვა​ნე​ბე​ბით მოინუს​ხნენ, გა​მო​დის, რომ მთელ თაობას ხა​ზი უნ​და
გა​და​უს​ვათ. თა​ნაც, ჩე​მი მოს​წავ​ლეების მზე​რას, მა​გა​ლი​თად, მას​წავ​ლე​ბელ კი​თინ​გის ანაქ​რო​ნიზ​მე​ბი
სუ​ლაც არ გა​მოჰ​პარ​ვია, არც მი​სი არა​კე​თილ​სინ​დი​სიერე​ბა:

- ეს კი​თინ​გი, მასწ, თა​ვი​სი Carpe diem-​ით 8(Carpe diem /quam minimum credula postero (ლათ.)
- ნაწ​ყვე​ტი ჰო ​ რაციუსიდან, რო​მე​ლიც ასე ითარ​გმნე​ბა: "ი​სარ​გებ​ლე დღე​ვან​დე​ლი დღით და ნუ
იფიქ​რებ ხვა​ლინ​დელ​ზე/".) არც ისე პა​ტი​ოს​ნად იქ​ცე​ვა. ისე ლა​პა​რა​კობს, გე​გო​ნე​ბა, ისევ XVI
საუკუ​ნე​ში ვცხოვ​რობ​დეთ; არა​და, XVI საუკუ​ნე​ში ადა​მიანე​ბი ბევ​რად უფ​რო ად​რე​ულ ასაკ​ში
კვდე​ბოდ​ნენ, ვიდ​რე დღეს!
- ამას გარ​და, ამაზ​რზე​ნია, რო​ცა ფილ​მის და​საწ​ყის​ში მოს​წავ​ლე​ებს სა​ხელ​მძღვა​ნე​ლოს და​ხე​ვის​კენ
მოუწო​დებს, ამ დროს კი პრე​ტენ​ზია აქვს იმა​ზე, რომ ძა​ლი​ან ღია და თა​ვი​სუფ​ლად მო​აზ​როვ​ნე
ადა​მიანი​ა... იქ​ნებ იმ წიგ​ნე​ბის დაწ​ვით და​ეწ​ყო, რომ​ლე​ბიც მას არ მოს​წონს? მე ამას არ
დავ​თან​ხმდე​ბო​დი.

თუ ერთ-​ორ ასეთ კრი​ტი​კულ გან​ცხა​დე​ბას ყუ​რად​ღე​ბას არ მი​ვაქ​ცევთ, ჩე​მი მოს​წავ​ლეები გა​გიჟ​დნენ,

ფილ​მი ისე მოეწო​ნათ. ყო​ველ​მა მათ​გან​მა ორ​მოც​დაათიანი წლე​ბის მი​წუ​რუ​ლის ამე​რი​კელ
ახალ​გაზ​რდებ​ში სა​კუ​თა​რი თა​ვი ამო​იც​ნო, რომ​ლებ​თა​ნაც, კულ​ტუ​რუ​ლი და სო​ციალუ​რი
თვალ​საზ​რი​სით, სი​ნამ​დვი​ლე​ში შე​იძ​ლე​ბა ისე​თი​ვე სი​ახ​ლო​ვე ჰქო​ნო​დათ, რო​გორც მარ​სის
ბი​ნად​რებ​თან. რო​ბინ უილი​ამ​სზე კი ყვე​ლას სა​ერ​თოდ გო​ნე​ბა გა​დაეკე​ტა (უფ​რო​სე​ბი უნი​სონ​ში
ყა​ყა​ნებ​დნენ, რო​ლის შეს​რუ​ლე​ბი​სას ზო​მიერე​ბის გრძნო​ბა და​კარ​გა და, ცო​ტა არ იყოს, ზედ​მე​ტი
მოუვი​და​ო). მის მი​ერ გან​სა​ხიერე​ბუ​ლი მას​წავ​ლე​ბე​ლი კი​თინ​გი, მა​თი ღრმა რწმე​ნით, ადა​მიანო​ბი​სა
და სა​კუ​თა​რი პრო​ფე​სიისად​მი სიყ​ვა​რუ​ლი​სა და ერ​თგუ​ლე​ბის მა​გა​ლი​თი იყო - საგ​ნით
უკი​დუ​რე​სო​ბამ​დე გა​ტა​ცე​ბა, მოს​წავ​ლეები​სად​მი გა​მოც​ხა​დე​ბუ​ლი ნდო​ბა და ერ​თგუ​ლე​ბა, და ეს
ყვე​ლა​ფე​რი გუნ​დის მწვრთნე​ლის​თვის და​მა​ხა​სიათე​ბელ ულევ ენერ​გი​ას​თან შერ​წყმუ​ლი. და​ხუ​რუ​ლი
ინ​ტერ​ნა​ტი და მის სამ​ყა​რო​ში შეღ​წე​ვის შე​უძ​ლებ​ლო​ბა გან​სა​კუთ​რე​ბულ დი​ნა​მიურო​ბას სძენ​და
კი​თინ​გის გაკ​ვე​თი​ლებს და დრა​მა​ტუ​ლი სი​ახ​ლო​ვის ატ​მოს​ფე​როს ქმნი​და. ჩვე​ნი ახალ​გაზ​რდა
მა​ყუ​რებ​ლე​ბი კი ღირ​სეული სტუ​დენ​ტის რან​გში აჰ​ყავ​და. მათ თვალ​ში კი​თინ​გის გაკ​ვე​თი​ლე​ბი სხვა
სამ​ყა​რო​ში გა​დას​ვლის ერ​თგვა​რი რი​ტუალი იყო, სამ​ყა​რო​ში, რო​მელ​ში შეღ​წე​ვის უფ​ლე​ბაც მხო​ლოდ
მათ ენი​ჭე​ბო​დათ. დი​ახ, მათ და სხვას არა​ვის. აქ არც ოჯახს და, სხვა​თა შო​რის, არც მას​წავ​ლებ​ლებს
არა​ფე​რი ესაქ​მე​ბო​დათ. აი, რა მო​მა​ხა​ლა ერ​თმა ჩემ​მა მოს​წავ​ლემ ზედ​მე​ტი მიკიბ-​მოკიბვის გა​რე​შე:

- გა​სა​გე​ბია, მას​წავ​ლებ​ლებს არ მოს​წონთ, მაგ​რამ ავიწ​ყდე​ბათ, რომ ეს ფილ​მი ჩვე​ნია და არა მა​თი!

ზუს​ტად ასე​ვე ფიქ​რობ​და, ალ​ბათ, ზე​მოთ ხსე​ნე​ბუ​ლი მას​წავ​ლებ​ლე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბა ოცი წლით
უფ​რო ად​რე, რო​ცა თა​ვად და​დი​ოდ​ნენ სკო​ლა​ში და 1969 წელს კა​ნის კი​ნო​ფეს​ტი​ვალ​ზე ინ​ტერ​ნატ​ზე
გა​და​ღე​ბუ​ლი სულ სხვა ფილ​მის ოქ​როს პალ​მის რტო​თი და​ჯილ​დოებას ზეიმობ​დნენ; ფილ​მში
საუკე​თე​სო მოს​წავ​ლეები წმინ​და წყლის ბრი​ტა​ნუ​ლი სუ​ლის​კვე​თე​ბის კო​ლეჯს იერი​შით იღე​ბენ.
სკო​ლის სა​ხუ​რავ​ზე გან​ლა​გე​ბუ​ლი მე​ამ​ბო​ხე​ნი ეზო​ში პრე​მიების გა​და​სა​ცე​მად შეკ​რე​ბილ მშობ​ლებს,
მას​წავ​ლებ​ლებ​სა და ეპის​კო​პოსს ეს​ვრი​ან. უფ​რო​სი თაობის მა​ყუ​რებ​ლე​ბი, რო​გორც ეს
მო​სა​ლოდ​ნე​ლი იყო, აღ​შფო​თე​ბას ვერ მა​ლავ​დნენ და ფილმს უკა​ნას​კნე​ლი სიტ​ყვე​ბით ლან​ძღავ​დნენ.
სტუ​დენ​ტე​ბი და მოს​წავ​ლეები კი აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბუ​ლე​ბი იყ​ვნენ: ეს ჩვე​ნი ფილ​მია და არა - მა​თი!

რო​გორც ჩანს, დრო შე​იც​ვა​ლა.

მა​შინ კი გა​ვი​ფიქ​რე, რომ სკო​ლა​ზე შექ​მნი​ლი ყვე​ლა ფილ​მის შე​და​რე​ბი​თი ანა​ლი​ზი მრავ​ლის​მთქმე​ლი
იქ​ნე​ბო​და იმ სა​ზო​გა​დოების​თვის, რომ​ლის წი​აღ​შიც ისი​ნი აღ​მო​ცენ​და. ჟან ვი​გოს ფილ​მი​დან, "ნუ​ლი
ყო​ფაქ​ცე​ვა​ში" (1932) დაწ​ყე​ბუ​ლი და "მკვდა​რი პოეტე​ბის სა​ზო​გა​დოებით" დამ​თავ​რე​ბუ​ლი. მათ
შო​რი​საა კრისტიან-​ჟაკის "სენტ-​აჟილიდან გამ​ქრალ​ნი" (1939), ჟან დრე​ვი​ლის "ბულ​ბულ​თა გა​ლი​ა"
(1944, "ქო​რის​ტე​ბის" წი​ნა​პა​რი), რი​ჩარდ ბრუქ​სის "ბო​რო​ტე​ბის მარ​ცვა​ლი" (აშშ, 1955), ფრან​სუა
ტრიუფოს "ოთ​ხა​სი დარ​ტყმა" (1959), მიხალკოვ-​კონჩალოვსკის "პირ​ვე​ლი მას​წავ​ლე​ბე​ლი" (სსრკ,
1965), ვა​ლე​რიო ძურ​ლი​ნის "მას​წავ​ლე​ბე​ლი" (1972). ამ მხრივ სა​ინ​ტე​რე​სოა 1990 წლე​ბის შემ​დეგ
გა​და​ღე​ბუ​ლი ფილ​მე​ბი: და​ნიელე ლუ​კე​ტის "ჩან​თიანი მა​მა​კა​ცი" (1991), ირა​ნე​ლი რე​ჟი​სო​რი ქა​ლის -
სა​მი​რა მახ​მალ​ბა​ფის "შა​ვი და​ფა" (2000), აბ​დე​ლა​ტიფ კე​ში​შეს "აც​დე​ნა" (2002) და კი​დევ რამ​დე​ნი​მე
ათეული ფილ​მი.

ჩე​მი შე​და​რე​ბი​თი ანა​ლი​ზის პრო​ექ​ტი ჩა​ნა​ფიქ​რის სტა​დი​ას არ გას​ცდე​ნია. ნე​ბის​მი​ერს შე​უძ​ლია ამით
და​კავ​დეს, თუ ეს უკ​ვე გა​კე​თე​ბუ​ლი არ არის. ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, რეტ​როს​პექ​ტი​ვის, წარ​სუ​ლის​თვის
კი​დევ ერ​თხელ თვა​ლის შევ​ლე​ბის ნამ​დვი​ლი მი​ზე​ზი ნათ​ლად გა​მო​იკ​ვე​თა. ჩა​მოთ​ვლი​ლი
ფილ​მე​ბი​დან, რო​გორც ერ​თი, ყვე​ლა არ​ნა​ხუ​ლი წარ​მა​ტე​ბით სარ​გებ​ლობ​და. ეს კი არა​ერ​თი დას​კვნის
გა​მო​ტა​ნის სა​შუალე​ბა​საც იძ​ლე​ვა, აი, თუნ​დაც, ასე​თის: რაბ​ლე​დან 9 (ფრან​სუა რაბ​ლეს (1493-​1553),
რო​მან​ში "გარ​გან​ტუა და პან​ტაგ​რუელი", ყრმა გარ ​ გან​ტუ​ას პირ​ვე​ლი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი,
ღვთის​მეტ​ყვე​ლე​ბის მა​გის​ტრი ტუ​ბალ ოლო ​ ფერ​ნი (შუასაუკუ​ნეების​თვის ნიშ​ნეული გო​ნებ​რი​ვი
ჩა​მორ​ჩე​ნი​ლო​ბი​სა და ჭკუა ​ ნაკ​ლე​ბო​ბის სიმ​ბო​ლო) და ან​ტი​კუ​რი ეპო​ქის იდეალე​ბის მიმ​დე​ვა​რი,
ბრძე​ნი და გან ​ სწავ​ლუ​ლი პო​ნოკ​რა​ტი იყ​ვნენ. დაწ​ყე​ბუ​ლი, გარ​გან​ტუების ყო​ველ თაობას
ოლო​ფერ​ნე​ბის წი​ნა​შე ჭა​ბუ​კუ​რი ძრწო​ლა იპ​ყრობს, იმავ​დროულად პო​ნოკ​რა​ტე​ბის აუცი​ლებ​ლო​ბის
გან​ცდა ეუფ​ლე​ბა. სხვა სიტ​ყვე​ბით რომ ვთქვათ, ეს არის უსას​რუ​ლოდ გან​მეორე​ბა​დი მცდე​ლო​ბა
თვით​დამ​კვიდ​რე​ბი​სათ​ვის დროისა და ად​გი​ლის სუ​ლის​კვე​თე​ბის შე​წი​ნა​აღ​მდე​გე​ბის გზით და
პი​როვ​ნუ​ლი გან​ვი​თა​რე​ბის სურ​ვი​ლი მის​თვის სა​მა​გა​ლი​თო მას​წავ​ლებ​ლის ხელ​მძღვა​ნე​ლო​ბით.

20

მაგ​რამ, მო​დი, ისევ მი​ვუბ​რუნ​დეთ მე​ტად სა​ჭირ​ბო​რო​ტო სა​კითხს - მო​მა​ვალ​ში რა გა​მო​ვა ჩვენ​გან?
ვინ ვიქ​ნე​ბით?
1959 წლის თე​ბერ​ვა​ლი - 1969 წლის სექ​ტემ​ბე​რი - ათი სრუ​ლი წე​ლი​წა​დი გა​ვი​და დე​და​ჩე​მი​სად​მი
გაგ​ზავ​ნილ სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბით გაჟ​ღენ​თილ წე​რილ​სა და მა​მა​ჩე​მის მი​ერ პე​და​გო​გი
ვა​ჟიშ​ვი​ლი​სად​მი გა​მოგ​ზავ​ნილ წე​რილს შო​რის.
ათი წე​ლი, რომ​ლის გან​მავ​ლო​ბა​ში ჩემ​გან რა​ღაც გა​მოიჩარ​ხა.

რას უნ​და მი​ვა​წე​როთ ყო​ფი​ლი ოროს​ნის მას​წავ​ლებ​ლად გარ​დაქ​მნა?

რა გა​ნა​პი​რო​ბებს ამ ლა​მის დაუჯე​რე​ბელ მე​ტა​მორ​ფო​ზას?! ან, რო​გორ შე​იძ​ლე​ბა, უმე​ცა​რი

ხის​თა​ვა​სა​გან ერთ მშვე​ნი​ერ დღეს მწე​რა​ლი დად​გეს? ბუ​ნებ​რი​ვია, უპირ​ვე​ლე​სად ეს კით​ხვე​ბი
მომ​დის თავ​ში.

რო​გორ გავ​ხდი ის, რაც დღეს ვარ?

დი​დია ცდუ​ნე​ბა, რომ ეს კით​ხვა სა​ერ​თოდ უპა​სუ​ხოდ დარ​ჩეს, თუნ​დაც იმის მო​მი​ზე​ზე​ბით, რომ
რო​გორც ფორ​თოხ​ლის, ასე​ვე პი​როვ​ნე​ბის მომ​წი​ფე​ბა აღ​წე​რას არ ექ​ვემ​დე​ბა​რე​ბა. რა მო​მენ​ტში
ეშ​ვე​ბა ყვე​ლა​ზე ჯიუტი, მოუხელ​თე​ბე​ლი და თავ​ნე​ბა მო​ზარ​დი სო​ციალუ​რი რეალო​ბის ნიადაგ​ზე?
რო​დის იღებს გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბას, ამ თა​მაშ​ში დროებით ჩა​ერ​თოს? და სა​ერ​თოდ, არის კი
გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბა ყვე​ლაფ​რის გან​მსაზ​ღვრე​ლი? რამ​დე​ნად მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნია ევო​ლუ​ციაში უჯ​რედ​ში​და
ქი​მიური პრო​ცე​სე​ბი​სა და ნეირო​ნე​ბის ქსე​ლის ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბის წი​ლი? ყვე​ლა ასე​თი კით​ხვა მთა​ვა​რი
თე​მის თა​ვი​დან აცი​ლე​ბის სრულ შე​საძ​ლებ​ლო​ბას იძ​ლე​ვა.
- თუ ის, რაც თქვენს უმაქ​ნი​სო​ბა​სა და წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბა​ზე გი​წე​რი​ათ, ნამ​დვი​ლად შეეფე​რე​ბა
სი​მარ​თლეს, - შე​მო​მე​კა​მა​თე​ბა ზო​გი​ერ​თი - მა​შინ ეს მე​ტა​მორ​ფო​ზა ბუ​რუ​სით მო​ცუ​ლი საიდუმ​ლოა!

რაც მარ​თა​ლია, მარ​თა​ლია, მსგავ​სი შემ​თხვე​ვა ძნე​ლად და​სა​ჯე​რე​ბე​ლია. რას იზამ, ასე​თია ოროს​ნის
ბე​დი: მი​სი არას​დროს სჯე​რათ. სულ იმას საყ​ვე​დუ​რო​ბენ, რომ წუ​წუ​ნი​თა და ჩი​ვი​ლით, უბ​რა​ლოდ,
სი​ზარ​მა​ცეს მა​ლავს: "კი​დევ რამ​დე​ნი ზღა​პა​რი შე​იძ​ლე​ბა მო​ვის​მი​ნოთ შენ​გან, კმა​რა! ახ​ლა და​ჯე​ქი
და იმე​ცა​დი​ნე!" რო​გორც კი გარ​კვეული სო​ციალუ​რი სტა​ტუ​სის დამ​კვიდ​რე​ბას მოახერ​ხებს, ბო​ლოს
და ბო​ლოს ჭაობი​დან ამოძ​ვრე​ბა, ეჭ​ვი უჩ​ნდე​ბათ, რომ ცდი​ლობს, თა​ვის წარ​მა​ტე​ბას ფა​სი დაადოს:
"და ამას ყო​ფი​ლი ორო​სა​ნი ამ​ბობს. არა, გე​ნაც​ვა​ლე, შენ თავს გა​გი​ვი​და, შე​ნი ბა​ქიაობა​ღა გვაკ​ლდა
ახ​ლა". საქ​მე ისაა, რომ ზარ​მა​ცე​ბის და​სამ​ცი​რებ​ლად მო​გო​ნი​ლი, ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი, "ვი​რის ჩა​ჩი"
ადა​მი​ან​მა მოგ​ვიანე​ბი​თაც შე​იძ​ლე​ბა სიამოვ​ნე​ბით ატა​როს. ზო​გი​ერთს სა​ზო​გა​დოება​ში ასე​თი
მორ​თუ​ლო​ბის ტა​რე​ბა სიამა​ყე​საც გა​ნაც​დე​ვი​ნებს. ის თქვენ გა​მო​გარ​ჩევთ იმათ​გან, რო​მელ​თა
ერ​თა​დერ​თი დამ​სა​ხუ​რე​ბა უკ​ვე გა​კა​ფუ​ლი და ბევ​რჯერ ნა​ცა​დი ცოდ​ნის გზით სიარუ​ლია. ბო​მონ​დი
საც​სეა ასე​თი გმი​რი ოროს​ნე​ბით. მო​დურ სა​ლო​ნებ​სა თუ რა​დიოში ისი​ნი სკო​ლის სიმ​წა​რე​სა და
გა​და​ტა​ნილ უსიამოვ​ნე​ბებს ლა​მის წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბის მოძ​რაობის მო​ნა​წი​ლე​თა მი​ერ ჩა​დე​ნილ
საგ​მი​რო საქ​მე​ებ​თან აიგი​ვე​ბენ. პი​რა​დად მე მსგავ​სი მო​ნათ​ხრო​ბე​ბის მხო​ლოდ მა​შინ მჯე​რა, თუ
მათ​ში ტკი​ვილ​გა​და​ტა​ნი​ლი ადა​მიანის აღ​სა​რე​ბა იგ​რძნო​ბა, იმი​ტომ, რომ წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბა შე​იძ​ლე​ბა
გან​კურ​ნე​ბა​დი იყოს, მაგ​რამ წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია, მის მი​ერ და​ტო​ვე​ბულ​მა ჭრი​ლო​ბებ​მა ოდეს​მე
ბო​ლომ​დე პი​რი შე​იკ​რას. მსგავ​სი ბავ​შვო​ბა შე​უძ​ლე​ბე​ლია, ბედ​ნიერი ყო​ფი​ლი​ყო, ამი​ტომ მი​სი
გახ​სე​ნე​ბა, მით უმე​ტეს მი​სით ყო​ყო​ჩო​ბა სიამოვ​ნე​ბის მო​მა​ნი​ჭე​ბე​ლი ნამ​დვი​ლად ვერ იქ​ნე​ბა. და რა
იძ​ლე​ვა, მით​ხა​რით ერ​თი, ბა​ქიაობის სა​ფუძ​ველს?! ეს იგი​ვეა, ას​თმის​გან გან​კურ​ნე​ბულ​მა პა​ცი​ენ​ტმა
იტ​რა​ბა​ხოს, თქვენ არ იცით, რამ​დენ​ჯერ ვი​ყა​ვი სიკ​ვდი​ლის ზღვრამ​დე სუ​ლის ხუთ​ვის​გან მი​სუ​ლიო.
ერთს ვიტ​ყვი და​ნამ​დვი​ლე​ბით: ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც, რო​გორც იქ​ნა, ფონს გა​ვი​და და გა​დარ​ჩა,
არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ ისურ​ვებს, ვინ​მემ შეიცო​დოს და თავ​ზე ხე​ლი გა​და​უს​ვას. პი​რი​ქით, ის
ოც​ნე​ბობს, ერ​თხელ და სა​მუ​და​მოდ ყვე​ლა​ფე​რი და​ვიწ​ყე​ბას მიეცეს. ყვე​ლა​ფერ​მა წყვდი​ად​ში
ჩაყ​ვინ​თოს უკან მო​უბ​რუ​ნებ​ლად. ის ნატ​რობს, ამ სირ​ცხვი​ლის​გან გა​თა​ვი​სუფ​ლდეს; თა​ნაც, გუ​ლის
სიღ​რმე​ში შე​სა​ნიშ​ნა​ვად აც​ნო​ბიერებს, რომ შე​იძ​ლე​ბო​და ყვე​ლა​ფერს უარე​სი და​სას​რუ​ლი ჰქო​ნო​და -
ვერც ვე​რას​დროს ამომ​ძვრა​ლი​ყო იმ ჭაობი​დან. გა​ნა ასე​თე​ბი უმ​რავ​ლე​სო​ბას არ შე​ად​გე​ნენ?! მე
ყო​ველ​თვის მი​ვიჩ​ნევ​დი, რომ სას​წაულებ​რი​ვად გა​დავ​რჩი.

ბო​ლოს და ბო​ლოს, რა გა​დამ​ხდა თავს, რა მოხ​და ჩემ​ში ამ ათი წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში?

გა​ინ​ტე​რე​სებთ, რო​გორ გა​მოვ​ძვე​რი?

მო​დი, თა​ვი​დან​ვე ერ​თი რამ და​ვა​ზუს​ტოთ: მო​ზარ​დე​ბი და მოზ​რდი​ლე​ბი, ცნო​ბი​ლი ამ​ბა​ვია, დროს
გან​სხვა​ვე​ბუ​ლად აღიქ​ვა​მენ. მოზ​რდი​ლი ადა​მიანის თვალ​ში, რო​მე​ლიც თა​ვის არ​სე​ბო​ბას
ათ​წლეულო​ბით ზო​მავს, ათი წე​ლი ზღვა​ში წვე​თია. მე​რე რო​გორ სწრა​ფად გარ​ბის დრო, რო​ცა უკ​ვე
ორ​მოც​და​ათ​მა მო​გი​კა​კუ​ნა! სწრაფ​მავ​ლო​ბის გან​ცდა, სხვა​თა შო​რის, ამ​ძაფ​რებს დე​დე​ბის შფოთ​ვა​სა
და სა​დარ​დე​ბელს სა​კუ​თა​რი ვა​ჟიშ​ვი​ლის მო​მა​ვალ​ზე: ხუთ წე​ლი​წად​ში უკ​ვე გა​მოც​და აქვს
ჩა​სა​ბა​რე​ბე​ლი ბა​კა​ლავ​რის ტი​ტუ​ლის მო​სა​პო​ვებ​ლად. ღმერ​თო, ეს ხომ ლა​მის ზე​გაა! რო​გორ გინ​და,
რომ ბავ​შვი ასეთ მოკ​ლე ვა​და​ში რა​დი​კა​ლუ​რად შე​იც​ვა​ლოს. ბი​ჭის​თვის კი ამ ხუ​თი​დან ყო​ვე​ლი წე​ლი
ათას​წლეულის ტოლ​ფა​სია. მის თვალ​ში მთე​ლი მო​მა​ვა​ლი დამ​დე​გი სა​მი დღით გა​ნი​საზ​ღვრე​ბა.
მას​თან მო​მა​ვალ​ზე საუბა​რი ნიშ​ნავს, ად​გე და უსას​რუ​ლო​ბის გა​ზომ​ვა დე​ცი​მეტ​რებ​ში მოს​თხო​ვო.
ზმნა "გახ​დო​მა" მის სრულ პა​რა​ლი​ზე​ბას მხო​ლოდ ამი​ტომ იწ​ვევს. ის მას​ში მშობ​ლე​ბის დარდს,
წუ​ხილ​სა და მი​სი მი​სა​მარ​თით გა​მოთ​ქმულ საყ​ვე​დუ​რებს ხე​დავს; "მო​მა​ვა​ლი - აი, ეს არის ყვე​ლა​ზე
უარე​სი, რაც შე​იძ​ლე​ბა თავს გა​დამ​ხდეს!" - ასე ვთარ​გმნი​დი ჩემ​თვის მას​წავ​ლებ​ლე​ბის სიტ​ყვებს,
რო​ცა ისი​ნი დუჟ​მო​რეული მიმ​ტკი​ცებ​დნენ, რომ ჩემ​გან არა​ფე​რი გა​მო​ვი​დო​და. რო​ცა მათ ყურს
ვუგ​დებ​დი, ცხა​დია, დრო​ზე ელე​მენ​ტა​რუ​ლი წარ​მოდ​გე​ნაც არ მქონ​და, უბ​რა​ლოდ, მა​თი სიტ​ყვი​სა
მჯე​რო​და "გა​მო​უს​წო​რე​ბე​ლი კრე​ტი​ნი! შენ​გან კა​ცი არას​დროს დად​გე​ბა!" "სა​მუ​და​მოდ",
"ა​რას​დროს" - აი, ერ​თეულე​ბი, რომ​ლებ​საც შე​ლა​ხუ​ლი თავ​მოყ​ვა​რეობა ორო​სანს დრო​ის გა​სა​ზო​მად
სთა​ვა​ზობს. დრო... აბა, რა ვი​ცო​დი მა​შინ, რომ სი​ბე​რის​თვის უნ​და მი​მეღ​წია, რა​თა მი​სი სვლა
ლო​გა​რით​მუ​ლად აღ​მექ​ვა (თუმ​ცა ლო​გა​რით​მე​ბი თა​ვი​ან​თი ტა​ბუ​ლე​ბით, ფუნ​ქციებით, სკა​ლე​ბი​თა და
ლა​მა​ზი მრუ​დეებით ჩემ​თვის ჩი​ნუ​რი ან​ბა​ნი იყო), მაგ​რამ, რო​გორც კი მას​წავ​ლე​ბე​ლი გავ​ხდი,
ინ​სტინ​ქტუ​რად მივ​ხვდი, რამ​დე​ნად ფუ​ჭი იყო ჩე​მი ყვე​ლა​ზე უფ​რო წყალ​წა​ღე​ბუ​ლი მოს​წავ​ლეების
თავ​ზე მო​მავ​ლის კომ​ბლის ქნე​ვა. ყვე​ლა​ფერს თა​ვი​სი დრო აქვს, ყო​ველ დღეს თა​ვი​სი სა​დარ​დე​ბე​ლი
მო​აქვს და დღე​ვან​დე​ლი დღის ყო​ველ სა​ათს თა​ვი​სი ფა​სი ადევს. მთა​ვა​რია, მი​სი აღ​ქმის უნა​რი არ
დავ​კარ​გოთ, ყვე​ლამ ერ​თად მო​ვა​ხერ​ხოთ და ვიც​ხოვ​როთ მი​სით.

აი, ბავ​შვო​ბა​ში მე, რო​გორც კი საკ​ლა​სო ოთახ​ში ფეხს შევ​დგამ​დი, მა​შინ​ვე დრო​ის მიღ​მა
აღ​მოვ​ჩნდე​ბო​დი ხოლ​მე. მეჩ​ვე​ნე​ბო​და, რომ ვერ​ტი​კა​ლუ​რად მოშ​ვე​რი​ლი მას​წავ​ლებ​ლის მზე​რა,
მფრი​ნა​ვი თეფ​შის მი​ერ გა​მოშ​ვე​ბუ​ლი სხი​ვის და​რად, პირ​და​პირ ამაგ​ლეჯ​და მერ​ხზე ჩემ​თვის
მი​ჩე​ნი​ლი ად​გი​ლი​დან და სად​ღაც გა​და​მის​რო​და. მა​ინც სად? მის თავ​ში! მას​წავ​ლებ​ლის თავ​ში! ეს
იყო მფრი​ნა​ვი თეფ​შის ლა​ბო​რა​ტო​რია. იქ კი უმალ ად​გენ​დნენ ჩე​მი უმაქ​ნი​სო​ბი​სა და უტ​ვი​ნო​ბის
მას​შტა​ბებს. შემ​დეგ, უკ​ვე გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი მზე​რის სა​შუალე​ბით, ისევ უკან გად​მო​მის​როდ​ნენ,
რო​გორც გა​და​მუ​შა​ვე​ბულ, უვარ​გის მა​სა​ლას. და ვგო​რავ​დი ნეხ​ვის ველ​ზე და ვერ ვი​გებ​დი ვე​რა​ფერს
- ვერც იმას, რა​საც მას​წავ​ლიდ​ნენ და ვერც იმას, რა​საც ჩემ​გან მოელოდ​ნენ. არ​ცაა გა​საკ​ვი​რი, მე ხომ
სრუ​ლი​ად უუნა​როდ ვი​ყა​ვი შე​რაც​ხუ​ლი. სა​მა​გიეროდ, მსგავ​სი ვერ​დიქ​ტი სავ​სე​ბით ამარ​თლებ​და ჩემს
მცო​ნა​რო​ბა​სა და უსაქ​მუ​რო​ბას. მარ​თლაც, რა​ზე მო​მეკ​ლა თა​ვი, თუ უმაღ​ლეს​მა ხე​ლი​სუფ​ლებ​მა
გა​დაწ​ყვი​ტეს, რომ ჩე​მი საშ​ვე​ლი არ იქ​ნე​ბა და და​ღუ​პუ​ლი ადა​მიანი ვარ?! რო​გორც ჩანს, მე ჯერ
კი​დევ მა​შინ ვი​ყა​ვი კა​ზუ​ის​ტი​კის​კენ მიდ​რე​კი​ლი. ყვე​ლა​ფერ​ში უნი​ჭო რო​დი ვი​ყა​ვი. რო​ცა
მას​წავ​ლე​ბე​ლი გავ​ხდი, თა​ვა​დაც არ გამ​ჭირ​ვე​ბია ჩემს ოროს​ნებ​ში მსგავ​სი ნი​ჭის გა​მო​აშ​კა​რა​ვე​ბა.

შემ​დეგ გა​მოჩ​ნდა ის ღვთის​ნიერი, ჩე​მი პირ​ვე​ლი მხსნე​ლი.

ფრან​გუ​ლი ენის მას​წავ​ლე​ბე​ლი.

მე​სა​მე კლას​ში.
მან ჩემ​ში დაინა​ხა ის, ვინც სი​ნამ​დვი​ლე​ში ვი​ყა​ვი - უეშ​მა​კო და ჭკუ​ამ​ხიარუ​ლი ფან​ტა​ზიორი მსუ​ბუ​ქი
სუიცი​დუ​რი მიდ​რე​კი​ლე​ბით.

შე​უს​რუ​ლე​ბე​ლი და​ვა​ლე​ბე​ბი​სა და შე​უს​წავ​ლე​ლი გაკ​ვე​თი​ლე​ბის გა​სა​მარ​თლებ​ლად ერ​თი​მეორე​ზე

უფ​რო მახ​ვილ​გო​ნივ​რუ​ლი, დახ​ვე​წი​ლი და და​მა​ჯე​რე​ბე​ლი ტყუილე​ბის გა​მოც​ხო​ბის ჩე​მი საოცა​რი
ნი​ჭით გა​ოგ​ნე​ბულ​მა სა​ერ​თოდ გა​მა​თა​ვი​სუფ​ლა ყო​ველ​დღიური თე​მე​ბის წე​რის​გან და პირ​და​პირ
რო​მა​ნი შე​მიკ​ვე​თა. ეს რო​მა​ნი ტრი​მეს​ტრის მი​წუ​რულს მა​გი​და​ზე უნ​და და​მე​დო. მოკ​ლედ, კვი​რა​ში
თი​თო თავს თუ შევ​თხზავ​დი - ეს სუ​ლაც არ მე​სა​ხე​ბო​და შე​უძ​ლებ​ლად. თე​მის არ​ჩე​ვა​ში სრუ​ლი
თა​ვი​სუფ​ლე​ბა მო​მე​ნი​ჭა. ერ​თი თხოვ​ნა წა​მი​ყე​ნა მხო​ლოდ: გამ​ზა​დე​ბუ​ლი ნა​წი​ლე​ბი ორ​თოგ​რა​ფიული
შეც​დო​მე​ბის გა​რე​შე უნ​და ჩა​მე​ბა​რე​ბი​ნა, რა​თა "კრი​ტი​კუ​ლი შე​ნიშ​ვნე​ბის დო​ნე ამე​მაღ​ლე​ბი​ნა" (ეს
ფორ​მუ​ლი​რე​ბა დღემ​დე მახ​სოვს, სა​მა​გიეროდ, რო​მა​ნის​გან ჩემს მეხ​სიერე​ბა​ში ნაკ​ვა​ლე​ვიც კი არ
დარ​ჩა).

ეს იყო ძა​ლი​ან მო​ხუ​ცი მას​წავ​ლე​ბე​ლი, რო​მელ​საც გა​და​ეწ​ყვი​ტა, დარ​ჩე​ნი​ლი ცხოვ​რე​ბის წლე​ბი

ჩვენ​თვის მო​ეძ​ღვნა. პა​რი​ზის ჩრდი​ლოეთის გა​რეუბან​ში მდე​ბა​რე კერ​ძო სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა​ში
იმი​ტომ მუ​შა​ობ​და, რომ პენ​სი​ის​თვის ერთი-​ორი სუ კი​დევ მიემა​ტე​ბი​ნა. მოკ​ლედ, ეს იყო ძველ​მო​დურ
ყაიდა​ზე გაზ​რდი​ლი, გა​სა​ოც​რად ზრდი​ლო​ბიანი უხუ​ცე​სი მას​წავ​ლე​ბე​ლი, რო​მელ​მაც ჩემ​ში
მთხრო​ბე​ლი აღ​მოაჩი​ნა. ის მიხ​ვდა, რომ ჩე​მი მორ​ჯუ​ლე​ბა და უმეც​რე​ბის ჭაობი​დან ამოთ​რე​ვა
მხო​ლოდ თხრო​ბას შე​ეძ​ლო. მე​ტიც, ეს მას ერ​თა​დერთ შან​სად ესა​ხე​ბო​და ჩემ​ში მე​ცა​დი​ნეობი​სა და
ცოდ​ნის და​უფ​ლე​ბის სურ​ვი​ლის აღ​საძ​ვრე​ლად. რო​მა​ნის წე​რას დი​დი ენ​თუ​ზი​აზ​მით შე​ვუ​დე​ქი. ყო​ვე​ლი
სიტ​ყვის ორ​თოგ​რა​ფი​ულ სის​წო​რეს ლექ​სი​კონ​ში ვა​მოწ​მებ​დი (ეს ლექ​სი​კო​ნი, სხვა​თა შო​რის, დღემ​დე
ვერ მო​მი​ცი​ლე​ბი​ა) და ყო​ვე​ლი კვი​რის ბო​ლოს თი​თო თავს პრო​ფე​სიონა​ლის​თვის და​მა​ხა​სიათე​ბე​ლი
პუნ​ქტუალო​ბით ვა​ბა​რებ​დი. ვფიქ​რობ, რომ რო​მა​ნი სა​შინ​ლად სევ​დის მომ​გვრე​ლი უნ​და ყო​ფი​ლი​ყო,
რად​გან იმ​ხა​ნად თო​მას ჰარ​დის ძლიერი ზე​გავ​ლე​ნის ქვეშ გახ​ლდით მოქ​ცეული. მის ნა​წარ​მოებებ​ში
გაუგებ​რო​ბებს კა​ლეიდოს​კო​პუ​რი სის​წრა​ფით კა​ტას​ტრო​ფე​ბი ენაც​ვლე​ბა, კა​ტას​ტრო​ფებს კი -
გა​მო​უს​წო​რე​ბე​ლი ტრა​გე​დიები, რაც სრუ​ლი​ად შეესატ​ყვი​სე​ბო​და ჩემს მიდ​რე​კი​ლე​ბას
ფა​ტა​ლიზ​მი​სად​მი; ასეა, თა​ვი​დან ცი​დან ვარ​სკვლა​ვებს ვერ მოწ​ყვეტ.

ვეჭ​ვობ, რომ იმ წელს სწავ​ლა​ში რაიმე არ​სე​ბი​თი პროგ​რე​სი დამ​ტყო​ბო​და. ის კია, რომ
მას​წავ​ლე​ბელ​მა, პირ​ვე​ლად ცხოვ​რე​ბა​ში, გარ​კვეული სტა​ტუ​სი მო​მა​ნი​ჭა. მე ვი​ღა​ცის თვალ​ში უკ​ვე
ვარ​სე​ბობ​დი რო​გორც მოს​წავ​ლე, ინ​დი​ვი​დუუმი, მკვეთ​რად გან​საზ​ღვრუ​ლი ცხოვ​რე​ბის ხა​ზით,
რო​მელ​საც ის უნ​და მიჰ​ყვეს, და თა​ვი​სი მო​მავ​ლით. ბუ​ნებ​რი​ვია, ჩე​მი მხსნე​ლის და
კე​თი​ლის​მყო​ფე​ლის მი​მართ უზო​მო მად​ლიერე​ბის გრძნო​ბით აღ​ვივ​სე. მარ​თა​ლია, მო​ხუ​ცი
თავ​შე​კა​ვე​ბუ​ლი და ცო​ტა​თი დის​ტან​ციურიც კი იყო, მაგ​რამ ჩემ​თვის, რო​გორც მკით​ხველ​თა
ერ​თგვა​რი ფა​რუ​ლი სა​ზო​გა​დოების წევ​რის​თვის, ის მა​ინც მე​საიდუმ​ლედ დარ​ჩა.

- აბა, რას ვკით​ხუ​ლობთ ამ მო​მენ​ტში, პე​ნა​კიონი?

მე კი ნამ​დვი​ლად ვკით​ხუ​ლობ​დი!
მა​შინ რას ვი​ფიქ​რებ​დი, რომ სწო​რედ კით​ხვა გა​და​მარ​ჩენ​და სა​ბო​ლო​ოდ.

იმ​ხა​ნად რო​მა​ნე​ბის კით​ხვა სუ​ლაც არ ით​ვლე​ბო​და უაზ​რო გმი​რო​ბად, რო​გორც დღეს. მი​იჩ​ნევ​დნენ,
რომ ეს დრო​ის ფუ​ჭი ფლან​გვა სა​ზიანოა მე​ცა​დი​ნეობის​თვის, და ამი​ტომ, სას​ტი​კად იყო აკ​რძა​ლუ​ლი
სკო​ლის საათებ​ში. აი, სწო​რედ მა​შინ შე​ვი​ძი​ნე "იატაკ​ქვე​შა" მკით​ხვე​ლის ჩვე​ვე​ბი. უც​ხო მზე​რის
მო​სატ​ყუ​ებ​ლად რო​მა​ნი შე​მოკ​რუ​ლი დამ​ქონ​და, რო​გორც სა​ხელ​მძღვა​ნე​ლოები. სად არ შევ​ჩურ​თავ​დი
ხოლ​მე მათ. ვკით​ხუ​ლობ​დი ღა​მეც ან​თე​ბუ​ლი ჯი​ბის ფარ​ნით ხელ​ში. ფიზ​კულ​ტუ​რის გაკ​ვე​თი​ლებს ხომ
სა​ერ​თოდ არ ვეს​წრე​ბო​დი. და​ვეთ​ხო​ვე​ბო​დი მას​წავ​ლე​ბელს, სად​მე, კუთ​ხე​ში მოვ​კა​ლათ​დე​ბო​დი და
ვკით​ხუ​ლობ​დი და ვკით​ხუ​ლობ​დი. ყვე​ლა ეშ​მა​კო​ბას მივ​მარ​თავ​დი, ოღონ​დაც წიგ​ნით ხელ​ში მარ​ტო
დავ​რჩე​ნი​ლი​ყა​ვი. ეს ჟი​ნი ჩემ​ში ინ​ტერ​ნატ​მა გა​აღ​ვი​ძა. მე სა​კუ​თა​რი სამ​ყა​რო მჭირ​დე​ბო​და და ეს
სამ​ყა​რო წიგ​ნებ​მა შე​მიქ​მნა. სახ​ლში ყოფ​ნი​სას მეტ​წი​ლად უფ​რო ვაკ​ვირ​დე​ბო​დი, თუ რო​გორ
კით​ხუ​ლობ​დნენ სხვე​ბი: მა​მა​ჩე​მი, მა​გა​ლი​თად, მო​კა​ლათ​დე​ბო​და ხოლ​მე სა​ვარ​ძელ​ში, ტორ​შე​რის
ქვეშ და კით​ხუ​ლობ​და ფე​ხი ფეხ​ზე გა​და​დე​ბუ​ლი. ზოგ​ჯერ გაშ​ლილ წიგნს მუხ​ლზე დაიდებ​და და ჩი​ბუხს
ტე​ნი​და. დრო და დრო უსა​ხე​ლო თითს რუ​დუ​ნე​ბით და​ვარ​ცხნი​ლი თმის გამ​ყოფ ხაზს გააყო​ლებ​და
ხოლ​მე. ჩე​მი ძმა ბერ​ნა​რი ჩვენს ოთახ​ში, მოხ​რი​ლი მუხ​ლე​ბით გვერ​დზე იყო მი​წო​ლი​ლი. მარ​ჯვე​ნა
ხე​ლი თავ​ქვეშ ჰქონ​და ამო​დე​ბუ​ლი... რამ​ხე​ლა სიამოვ​ნე​ბა და კომ​ფორ​ტი იკით​ხე​ბო​და ასეთ
პო​ზებ​ში... სი​ნამ​დვი​ლე​ში, კით​ხვის ფი​ზიოლო​გი​ამ, თუ შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, მო​ახ​დი​ნა ჩემ​ზე დი​დი
შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა. შე​იძ​ლე​ბა, თა​ვი​დან იმი​ტომ ავი​ღე წიგ​ნი ხელ​ში, რომ კით​ხვი​სას ჯერ ეს და მე​რე სხვა
პო​ზე​ბი მო​მე​სინ​ჯა. მოკ​ლედ, და​ვიწ​ყე კით​ხვა და ფი​ზი​კუ​რად შე​ვიგ​რძე​ნი ბედ​ნიერე​ბის ატ​მოს​ფე​რო,
რო​მელ​შიც დღემ​დე ვიმ​ყო​ფე​ბი; და მა​ინც, რას ვკით​ხუ​ლობ​დი? ან​დერ​სე​ნის ზღაპ​რებს. ამის მი​ზე​ზი
სა​ძა​გელ იხ​ვის ჭუკ​ში სა​კუ​თა​რი თა​ვის აღ​მო​ჩე​ნა იყო; ალექ​სან​დრე დიუმას დაშ​ნე​ბის, ცხე​ნე​ბი​სა და
შეყ​ვა​რე​ბუ​ლი გუ​ლე​ბის გა​მო ვე​ტა​ნე​ბო​დი. ჰო, კი​დევ სელ​მა ლა​გერ​ლო​ფი მომ​წონ​და ძა​ლი​ან;
ვგიჟ​დე​ბო​დი გი​ოს​ტა ბი​ორ​ლინ​გზე, ამ არაჩ​ვეულებ​რივ ლოთ პას​ტორ​ზე, ეპის​კო​პოს​მა სად​ღაც
მოუსავ​ლეთ​ში რომ გან​დევ​ნა. მის ურიცხვ თავ​გა​და​სავ​ლებ​ში ეკე​ბის სხვა რა​ინ​დებ​თან ერ​თად მეც
ვი​ღებ​დი აქ​ტი​ურ მო​ნა​წი​ლეობას. "ო​მი და მშვი​დო​ბა" ბერ​ნარ​მა მა​ჩუ​ქა, თუ მეხ​სიერე​ბა არ
მღა​ლა​ტობს, ჩემ მე​ოთ​ხე კლას​ში გა​დას​ვლას​თან და​კავ​ში​რე​ბით. ნა​ტა​შა​სა და კნი​აზ ან​დრე​ის
სიყ​ვა​რუ​ლის ამ​ბავს პირ​ვე​ლი წა​კით​ხვი​სას გა​ვე​ცა​ნი, - რა​მაც რო​მა​ნის გვერ​დე​ბის რაოდე​ნო​ბა
და​ახ​ლოებით ასამ​დე შე​ამ​ცი​რა; ნა​პო​ლეონის ეპო​პეა მე​სა​მე კლას​ში ყოფ​ნი​სას წა​ვი​კით​ხე, მეორე
მცდე​ლო​ბი​სას: აუს​ტერ​ლი​ცის და ბო​რო​დი​ნოს ბრძო​ლე​ბი, მოს​კო​ვის ხან​ძა​რი, რუ​სე​თი​დან უკან
და​ხე​ვა (ა​უს​ტერ​ლიც​თან ბრძო​ლას გი​გან​ტუ​რი ტი​ლო მი​ვუძ​ღვე​ნი, სა​დაც ჩე​მი საიდუმ​ლო ნა​წე​რე​ბის
კა​ცუ​ნე​ბი ერ​თმა​ნეთს უმოწ​ყა​ლოდ ხო​ცავ​დნენ), ესეც, და​ახ​ლოებით - ორასი-​სამასი გვერ​დი. კი​დევ
ერ​თხელ "ო​მი და მშვი​დო​ბის" წა​კით​ხვა მეორე კლას​ში მო​მი​წია პი​ერ ბე​ზუ​ხო​ვის გა​მო (კი​დევ ერ​თი
სა​ძა​გე​ლი იხ​ვის ჭუ​კი, რო​მელ​საც უფ​რო მე​ტი ეს​მო​და, ვიდ​რე შე​იძ​ლე​ბო​და, გე​ფიქ​რათ), ბო​ლოს -
ამ​ჯე​რად უკ​ვე მთლიანად - გა​მო​საშ​ვებ კლას​ში სწავ​ლი​სას და ეს უკ​ვე რუ​სე​თის, კუ​ტუ​ზო​ვის,
კლაუზე​ვი​ცის, აგ​რა​რუ​ლი რე​ფორ​მი​სა და თა​ვად ტოლ​სტო​ის გა​მო. რა თქმა უნ​და, გა​და​ვა​ბულ​ბუ​ლე
დი​კენ​სიც.
ოლი​ვერ ტვისტს ხომ მე ასე ვჭირ​დე​ბო​დი; ემი​ლი ბრონ​ტეც, რომ​ლის ტან​ჯუ​ლი სუ​ლი საშ​ვე​ლად
მიხ​მობ​და; სტი​ვენ​სო​ნიც, ჯეკ ლონ​დო​ნიც, ოს​კარ უაილ​დიც; შემ​დეგ იყო შეხ​ვედ​რე​ბი
დოს​ტო​ევ​სკის​თა​ნაც - "მო​თა​მა​შეს​თან" - უწი​ნა​რეს ყოვ​ლი​სა, (დღემ​დე გაუგე​ბა​რია, რა​ტომ იწ​ყე​ბა
დოს​ტო​ევ​სკის გაც​ნო​ბა ყო​ველ​თვის "მო​თა​მა​შით"). ასე და ამ​გვა​რად ვკით​ხუ​ლობ​დი ყვე​ლა​ფერს,
რა​საც საოჯა​ხო ბიბ​ლიოთე​კა​ში აღ​მო​ვა​ჩენ​დი. ჰო, "ტენ​ტე​ნი", "სპი​რუ" და "მკვლე​ლე​ბი"
მა​ვიწ​ყდე​ბო​და; "ბობ მო​რა​ნი" ქუხ​და პირ​და​პირ იმ​ხა​ნად. რო​მა​ნე​ბი, რომ​ლებ​საც წინ და უკან
და​ვათ​რევ​დი, სას​წავ​ლო პროგ​რა​მა​ში არ ფი​გუ​რი​რებ​და. სწო​რედ ეს მე​სა​ხე​ბო​და მათ ყვე​ლა​ზე დიდ
ღირ​სე​ბად. მათ შე​სა​ხებ არა​ვინ არა​ფერს მე​კით​ხე​ბო​და. არა​ვინ კით​ხუ​ლობ​და ამ სტრი​ქო​ნებს ჩემს
თავს ზე​მოთ გად​მო​ყუ​დე​ბუ​ლი. მა​თი ავ​ტო​რე​ბი და მე ყო​ველ​თვის ერ​თმა​ნე​თის პი​რის​პირ ვი​დე​ქით.
შუამა​ვა​ლი არ გვყავ​და. ამ ნა​წარ​მოებე​ბის კით​ხვი​სას ვერ ვაც​ნო​ბიერებ​დი, რომ ვვი​თარ​დე​ბო​დი, რომ
ჩემ​ში იღ​ვი​ძებ​და გა​ტა​ცე​ბა, რო​მე​ლიც ამ ავ​ტორ​თა​გან ზო​გი​ერ​თის მი​ვიწ​ყე​ბის შემ​დე​გაც კი
გაუნე​ლებ​ლად იგიზ​გი​ზებ​და. ყრმო​ბის დრო​ინ​დე​ლი კით​ხვა გა​რე​სამ​ყა​რო​ში გაჭ​რი​ლი ოთ​ხი კა​რით
დამ​თავ​რდა, ოთ​ხი ერ​თმა​ნე​თის​გან მკვეთ​რად გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი წიგ​ნით, რომ​ლე​ბიც დღემ​დე აუხ​სნე​ლი
იდუ​მა​ლე​ბით მო​ცუ​ლი მი​ზე​ზე​ბის გა​მო ჩემ​ში ღრმა ნა​თე​საური კავ​ში​რე​ბით შე​ერ​წყნენ ერ​თმა​ნეთს:
"სა​ხი​ფა​თო კავ​ში​რე​ბი", "უ​კუს​ვლა", რო​ლან ბარ​ტის "მი​თო​ლო​გიები" და პე​რე​კის "საგ​ნე​ბი".

მე არ გახ​ლდით დახ​ვე​წი​ლი გე​მოვ​ნე​ბის მკით​ხვე​ლი; იმედს ვი​ტო​ვებ, ფლო​ბე​რი არ გა​მი​ნაწ​ყენ​დე​ბა,

თუ ვიტ​ყვი, რომ ვკით​ხუ​ლობ​დი, რო​გორც ემა ბო​ვა​რი თხუთ​მე​ტი წლის ასაკ​ში, მხო​ლოდ ჩე​მი
გრძნო​ბე​ბის და​საკ​მა​ყო​ფი​ლებ​ლად, რომ​ლე​ბიც სა​ბედ​ნიეროდ გაუმაძ​ღრე​ბი აღ​მოჩ​ნდნენ. კით​ხვა​ში,
სწავ​ლის თვალ​საზ​რი​სით, ვე​რა​ნა​ირ სარ​გე​ბელს ვერ ვპოულობ​დი. სულ​მო​უთ​ქმე​ლად გა​და​სან​სლულ,
ასე​ვე მყი​სიერად და​ვიწ​ყე​ბულ ათა​სო​ბით გვერდს ჩე​მი ორ​თოგ​რა​ფია არ გაუუმ​ჯო​ბე​სე​ბია (თუმ​ცა
სა​ყო​ველ​თა​ოდ გავ​რცე​ლე​ბუ​ლი აზ​რი სრუ​ლი​ად სა​წი​ნა​აღ​მდე​გოს გვიმ​ტკი​ცებს), ის დღემ​დე
მოიკოჭ​ლებს. გა​სა​გე​ბი​ცაა ჩე​მი მა​რა​დი კავ​ში​რი ლექ​სი​კო​ნებ​თან! თუ რა​მემ დროებით მა​ინც მი​აღ​წია
გა​მარ​ჯვე​ბას ჩემს შეც​დო​მებ​თან ჭი​დილ​ში (ეს დროები​თი გა​მარ​ჯვე​ბა სა​ბო​ლოო ტრი​უმ​ფის
შე​საძ​ლებ​ლო​ბას იძ​ლეოდა), ეს ის რო​მა​ნი იყო, რო​მე​ლიც მხცო​ვან​მა მას​წავ​ლე​ბელ​მა შე​მიკ​ვე​თა,
ცოც​ხა​ლი თა​ვით რომ არ თან​ხმდე​ბო​და ორ​თოგ​რა​ფიული ხა​სიათის შე​ნიშ​ვნე​ბამ​დე და​ცე​მას, მე
მის​თვის უშეც​დო​მო ხელ​ნა​წე​რი უნ​და წარ​მედ​გი​ნა. მოკ​ლედ, პე​და​გო​გი​კის გე​ნიოსი იყო! შე​საძ​ლოა,
მხო​ლოდ ჩემს თვალ​ში და ერთ კონ​კრე​ტულ შემ​თხვე​ვა​ში, მაგ​რამ მა​ინც გე​ნიოსი!

და​ნარ​ჩენ სამ მსგავს გე​ნი​ოსს მე​სა​მე და მეორე კლა​სებს შო​რის შევ​ხვდი. ამ სამ მხსნელ​ზე
მოგ​ვიანე​ბით კი​დევ უფ​რო ვრცლად ვი​სა​უბ​რებ: მა​თე​მა​ტი​კის მას​წავ​ლე​ბე​ლი, რო​მე​ლიც თა​ვად
გახ​ლდათ ხორ​ცშეს​ხმუ​ლი მა​თე​მა​ტი​კა; ის​ტო​რი​ის მას​წავ​ლე​ბე​ლი, არაჩ​ვეულებ​რი​ვი ქალ​ბა​ტო​ნი,
რო​მე​ლიც ისე ფლობ​და ის​ტო​რიული გარ​და​სახ​ვის ხე​ლოვ​ნე​ბას, რო​გორც არა​ვინ, და ბო​ლოს,
ფი​ლო​სო​ფი​ის პე​და​გო​გი, რო​მელ​საც დღემ​დე ვე​რაფ​რით გაუგია, რა​ტომ ვარ მი​სი პი​როვ​ნე​ბით
აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბუ​ლი, რო​ცა თვი​თონ პი​რა​დად მე სა​ერ​თოდ არ ვახ​სო​ვარ (წე​რილ​ში გა​მო​მიტ​ყდა). ეს
დე​ტა​ლი კი​დევ უფ​რო ამაღ​ლებს მას ჩემს თვალ​ში, რად​გან მან და მხო​ლოდ მან ერ​თა​დერ​თმა
გა​აღ​ვი​ძა ჩემ​ში აზ​როვ​ნე​ბის მთვლე​მა​რე უნა​რი თა​ვი​სი პე​და​გო​გიური ხე​ლოვ​ნე​ბის წყა​ლო​ბით და არა
პი​რა​დად ჩე​მი პა​ტი​ვის​ცე​მის გა​მო. დი​ახ, ამ ოთ​ხმა მას​წავ​ლე​ბელ​მა მიხ​სნა სა​კუ​თა​რი თა​ვის​გან. იქ​ნებ
ისი​ნი ძა​ლი​ან გვი​ან შე​მო​იჭ​რნენ ჩემს ცხოვ​რე​ბა​ში? ვინ იცის, დაწ​ყე​ბი​თი კლა​სე​ბი​დან​ვე რომ
ეს​წავ​ლე​ბი​ნათ, თა​ვი​დან​ვე რომ დავ​დგო​მო​დი მათ მი​ერ მი​თი​თე​ბულ გზას, ჩემს მეხ​სიერე​ბას
ბავ​შვო​ბის წლებ​ზე გა​ნა ბევ​რად უფ​რო სა​სიამოვ​ნო მო​გო​ნე​ბე​ბი არ შე​მორ​ჩე​ბო​და? ასეა თუ ისე,
თი​თოეული მათ​გა​ნი ჩემ​თვის სა​სიამოვ​ნო მოულოდ​ნე​ლო​ბა აღ​მოჩ​ნდა. სა​ინ​ტე​რე​სოა,
წარ​მო​ად​გენ​დნენ თუ არა ისი​ნი სხვე​ბის​თვის ისე​თი​ვე აღ​მო​ჩე​ნას, რო​გორ​საც ჩემ​თვის? ეს კით​ხვა
აუცი​ლებ​ლად უნ​და და​მეს​ვა, რად​გან ხა​სიათის თვი​სე​ბე​ბი პე​და​გო​გი​კა​ში ძა​ლი​ან მნიშ​ვნე​ლო​ვან
როლს თა​მა​შობს.
დღეს, რო​ცა რო​მე​ლი​მე ყო​ფილ ნა​მო​წა​ფარს ქუ​ჩა​ში შემ​თხვე​ვით გა​და​ვეყ​რე​ბი ხოლ​მე და ეს
უკა​ნას​კნე​ლი მე​უბ​ნე​ბა, ვინ მოთ​ვლის, რამ​დე​ნი ბედ​ნიერი საათი მაქვს თქვენს გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე
გა​ტა​რე​ბუ​ლიო, სულ იმას ვფიქ​რობ, რომ ამ დროს ქუ​ჩის მო​პირ​და​პი​რე მხა​რეს, ტრო​ტუ​არ​ზე,
შე​საძ​ლოა, მიაბი​ჯებს ადა​მიანი, რომ​ლის​თვი​საც ეს ჩე​მი ნა​ქე​ბი გაკ​ვე​თი​ლე​ბი სხვა არა​ფე​რი იყო, თუ
არა მო​მაკ​ვდი​ნე​ბე​ლი სევ​და.

მეორე მი​ზე​ზი იმ მე​ტა​მორ​ფო​ზი​სა, რო​მე​ლიც მე გან​ვი​ცა​დე, იყო სიყ​ვა​რუ​ლი, რო​მელ​მაც

მოულოდ​ნე​ლად ჩე​მი მოჩ​ვე​ნე​ბი​თი უღირ​სო​ბი​დან ამო​ხეთ​ქა. სიყ​ვა​რუ​ლი! სრუ​ლი​ად წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლი
ისე​თი მო​ზარ​დის​თვის, რო​გო​რა​დაც სა​კუ​თარ თავს მი​ვიჩ​ნევ​დი. თუმ​ცა სტა​ტის​ტი​კა სრუ​ლი​ად
სა​წი​ნა​აღ​მდე​გოს გვიმ​ტკი​ცებს. თურ​მე ასე​თი რამ შე​საძ​ლე​ბე​ლია. მე​ტიც, გარ​დაუვა​ლია (ა​რა, რას
ამ​ბობთ, გა​ნა მე შე​მეძ​ლო ვინ​მეს​თვის სიყ​ვა​რუ​ლი შთა​მე​გო​ნე​ბი​ნა?.. ნუ​თუ ასე​თი ვინ​მე სა​ერ​თოდ
არ​სე​ბობ​და დე​და​მი​წის ზურ​გზე?). ჩე​მი შეხ​ვედ​რა ამა​ღელ​ვე​ბელ პირ​ველ სიყ​ვა​რულ​თან არ​და​დე​გე​ბის
ჟამს შედ​გა. ჩვე​ნი ნა​ხევ​რად პლა​ტო​ნუ​რი ურ​თი​ერ​თო​ბა ძი​რი​თა​დად მგზნე​ბა​რე მი​მო​წე​რით
შე​მოიფარ​გლე​ბო​და და მა​ლე​ვე დას​რულ​და "ორ​მხრი​ვი შე​თან​ხმე​ბის" სა​ფუძ​ველ​ზე ჩვე​ნი
ახალ​გაზ​რდო​ბი​სა და გე​ოგ​რა​ფიული სი​შო​რის მო​მი​ზე​ზე​ბით. მომ​დევ​ნო ზაფ​ხულ​ს,უ​იღ​ბლო
სიყ​ვა​რუ​ლით გულ​გა​ტე​ხი​ლი იუნ​გად მო​ვეწ​ყე სა​ვაჭ​რო გემ​ზე, მგო​ნი, ერთ-​ერთ უკა​ნას​კნელ​ზე
"ლი​ბერ​თის" სა​ნა​ოს​ნო კომ​პა​ნიიდან, რო​მე​ლიც ჯერ კი​დევ და​ცუ​რავ​და ატ​ლან​ტი​კის ოკეანის
წყლებ​ში. ...სა​მიჯ​ნუ​რო უს​ტა​რე​ბის მთე​ლი დას​ტა ზღვა​ში მო​ვის​რო​ლე, რა​ზეც, მგო​ნი, ზვი​გე​ნე​ბი
მთე​ლი წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში გუ​ლიანად ხა​ლი​სობ​დნენ. კი​დევ ორ წელს მო​მი​წია ლო​დინ​მა, სა​ნამ
მო​რი​გი სიყ​ვა​რუ​ლი კარ​ზე მო​მი​კა​კუ​ნებ​და და გახ​დე​ბო​და პირ​ვე​ლი, მნიშ​ვნე​ლო​ბით, ცხა​დია.
სიყ​ვა​რუ​ლის კი​დევ ერ​თი რე​ინ​კარ​ნა​ცია, რო​მელ​მაც ჩემს ცხოვ​რე​ბა​ში ყვე​ლა​ფე​რი თავ​და​ყი​რა
დააყე​ნა, ხო​ლო ჩემს ქრო​ნი​კულ უმეც​რე​ბა​სა და ოროს​ნო​ბას სა​სიკ​ვდი​ლო გა​ნა​ჩე​ნი გა​მოუტა​ნა. მე
ქალს ვუყ​ვარ​დი! პირ​ვე​ლად ცხოვ​რე​ბა​ში მშვე​ნიერი სქე​სის წარ​მო​მად​გე​ნე​ლი, რო​მელ​ზეც
ელეთ-​მელეთი მომ​დიოდა, სა​ხე​ლით მომ​მარ​თავ​და. სა​კუ​თარ ყუ​რებს ვერ ვუ​ჯე​რებ​დი. მე
ვცოც​ხლობ​დი, ვარ​სე​ბობ​დი ქა​ლის თვა​ლებ​ში, მის გულ​ში, მის ხე​ლებს შო​რის, მის მო​გო​ნე​ბებ​შიც კი.
ეს ყვე​ლა​ფე​რი მეორე დღეს მის გა​მო​ხედ​ვა​ში ამო​ვი​კით​ხე. უამ​რავ მა​მა​კაცს შო​რის მე გა​მო​მარ​ჩი​ეს.
მე რჩეული ვარ! მე, მე, მე! და ვინ? მან! (ყვე​ლა​ფერ​თან ერ​თად ის უმაღ​ლე​სი პე​და​გო​გიური სკო​ლის
მო​სამ​ზა​დე​ბე​ლი ფა​კულ​ტე​ტის სტუ​დენ​ტი გახ​ლდათ, მე კი​დევ ისევ ჩავ​რჩი გა​მო​საშ​ვებ კლას​ში).
უკა​ნას​კნე​ლი კაშ​ხლე​ბი გად​მო​ინ​გრა: ღამ​ღა​მო​ბით წა​კით​ხუ​ლი ყვე​ლა წიგ​ნი, ათა​სო​ბით გვერ​დი,
რო​მელ​თა დი​დი ნა​წი​ლი უკ​ვე წაიშა​ლა მეხ​სიერე​ბი​დან, ფა​რუ​ლად დაგ​რო​ვი​ლი ცოდ​ნა, რომ​ლის
არ​სე​ბო​ბის შე​სა​ხებ არა​ვინ უწ​ყო​და, მათ შო​რის, მეც, ცოდ​ნამ, და​მარ​ხულ​მა მი​ვიწ​ყე​ბის,
თავ​გან​წი​რუ​ლო​ბის, უარ​ყო​ფის, თვით​გვე​მი​სა და გა​ნად​გუ​რე​ბის სქე​ლი ფე​ნის ქვეშ, ამ სიტ​ყვი​ერ​მა
მაგ​მამ იდეებით, გრძნო​ბე​ბი​თა და ათა​სი ჯუ​რის ცოდ​ნით რომ დუღ​და, სირ​ცხვი​ლის მკვრი​ვი ქერ​ქი
გა​არ​ღვია, ამო​იფ​რქვა და გზა ჩე​მი ტვი​ნის​კენ იპო​ვა, რო​მე​ლიც მყი​სიერად ბრჭყვიალა
ვარ​სკვლა​ვე​ბით მო​ჭე​დილ ცას და​ემ​სგავ​სა. მე მიყ​ვარ​და და არ​სე​ბობ​და ადა​მიანი, რო​მელ​საც მეც
ვუყ​ვარ​დი. რო​გორ შე​იძ​ლე​ბო​და ამ​დენ მგზნე​ბა​რე​ბას და ვნე​ბას სიმ​შვი​დე და თავ​და​ჯე​რე​ბუ​ლო​ბა
ეშ​ვა? ჩე​მი იწა​მეს! და მეც მა​შინ​ვე ვი​წა​მე სა​კუ​თა​რი თა​ვის! რამ​დე​ნი​მე წე​ლი, სა​ნამ ეს ბედ​ნიერე​ბა
გრძელ​დე​ბო​და, რაიმე იდიოტო​ბი​სა და სი​სუ​ლე​ლის ჩა​დე​ნა აზ​რა​დაც არ მომ​სვლია თავ​ში. პი​რი​ქით,
გა​ას​კე​ცე​ბუ​ლი ძა​ლე​ბით ვიზ​რდე​ბო​დი, წინ კი არ მი​ვი​წევ​დი, არა​მედ მივ​ფრი​ნავ​დი! სკო​ლის
დამ​თავ​რე​ბის შემ​დეგ თვა​ლის და​ხამ​ხა​მე​ბა​ში ფი​ლო​ლო​გის დიპ​ლომ​საც გა​მოვ​კა​რი ხე​ლი. ამით არ
დავ​კმა​ყო​ფილ​დი, და​ვამ​თავ​რე მა​გის​ტრა​ტუ​რა, დავ​წე​რე პირ​ვე​ლი რო​მა​ნი, და ეს ყვე​ლა​ფე​რი რო​დია,
ჯერ სად ხართ! - რამ​დე​ნი​მე რვეული პირ​თამ​დე გა​ვავ​სე აფო​რიზ​მე​ბით, რომ​ლე​ბიც ყო​ველ​გვა​რი
ირო​ნი​ის გა​რე​შე "ლა​კო​ნი​კე​ბად" მოვ​ნათ​ლე; ამას გარ​და დავ​წე​რე უამ​რა​ვი თხზუ​ლე​ბა, მათ შო​რის,
ჩე​მი შეყ​ვა​რე​ბუ​ლის და​ქა​ლე​ბის​თვი​საც, რომ​ლე​ბიც ასე​ვე მო​სამ​ზა​დე​ბელ ფა​კულ​ტეტ​ზე სწავ​ლობ​დნენ.
ისი​ნი ხომ გა​მუდ​მე​ბით სა​ჭი​რო​ებ​დნენ ჩემს ამოუწუ​რავ და უსე​რიოზუ​ლეს ცოდ​ნას აქ​ტუალურ
პრობ​ლე​მებ​ზე ის​ტო​რი​ის, ლი​ტე​რა​ტუ​რი​სა თუ ფი​ლო​სო​ფი​ის სფე​რო​ში. თქვენ წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, ამ
გაუთა​ვე​ბელ წერა-​კითხვაში თა​ვად მი​ვე​ცი სა​კუ​თარ თავს ფუ​ფუ​ნე​ბის უფ​ლე​ბა: გა​მოც​დე​ბი ჩა​ვა​ბა​რე
მო​სამ​ზა​დე​ბელ ფა​კულ​ტეტ​ზე, რო​მელ​საც შუა გზა​ზე თა​ვი მი​ვა​ნე​ბე. მე ჩე​მი პირ​ვე​ლი რო​მა​ნის​თვის
უნ​და მო​მევ​ლო! კალ​მის​თვის სრუ​ლი თა​ვი​სუფ​ლე​ბა უნ​და მი​მე​ნი​ჭე​ბი​ნა, რა​თა მას სა​კუ​თარ ცა​ში
სა​კუ​თა​რი ფრთე​ბით ენა​ვარ​და! სხვა არა​ფე​რი მინ​დო​და. ჰო, ერ​თი რამ მსურ​და სუ​ლით და გუ​ლით -
მე​გო​ბარ გო​გო​ნას ჩე​მი სიყ​ვა​რუ​ლი არ გა​ნე​ლე​ბო​და.

მა​მა​ჩე​მის წა​ხუმ​რე​ბა​ზე, სკო​ლის დიპ​ლო​მი რომ აგე​ღო, მთე​ლი რე​ვო​ლუ​ცი​ის მოხ​დე​ნა დაგ​ვჭირ​და და
ახ​ლა ვი​ნი​ცო​ბაა, დი​სერ​ტა​ცი​ის და​წე​რა რომ მო​გინ​დეს მსოფ​ლიო კა​ტაკ​ლიზ​მებს უნ​და ვე​ლო​დო​თო,
გუ​ლიანად ვი​ცი​ნე. არც პა​სუ​ხი და​მი​ყოვ​ნე​ბი​ა: არა, მა​მა, რე​ვო​ლუ​ცია კი არა, სიყ​ვა​რუ​ლი დამ​ჭირ​და,
სა​მი წლის სიყ​ვა​რუ​ლი! ის კია, რომ რე​ვო​ლუ​ცი​ის ქარ​ცეც​ხლი ნამ​დვი​ლად გა​მო​ვიარეთ, მაგ​რამ არა
ბრძო​ლის ველ​ზე, არა​მედ ლო​გინ​ში. მე და იმან! რაც შეეხე​ბა დი​სერ​ტა​ცი​ას, არც იოც​ნე​ბოთ! ვერ
ვი​ტან აზარ​ტულ თა​მა​შებს! გა​მოვ​რიც​ხავ ყო​ველ​გვა​რი ცენ​ზის​თვის ბრძო​ლას. ისე​დაც იმ​დე​ნი დრო
დაიკარ​გა: მა​გის​ტრა​ტუ​რა და ბას​ტა! სკო​ლის მას​წავ​ლებ​ლის სა​არ​სე​ბო მი​ნი​მუ​მი თავ​ზე გა​და​მივ​ლის.
თა​ნახ​მა ვარ, ერთ უბ​რა​ლო, არაფ​რით გა​მორ​ჩე​ულ სკო​ლა​შიც კი ვი​მუ​შაო. ხომ გა​გი​გი​ათ, დამ​ნა​შა​ვე
ყო​ველ​თვის და​ნა​შაულის ად​გილს უბ​რუნ​დე​ბაო. მივ​ხე​დავ ბავ​შვებს, რომ​ლე​ბიც ჩემ​სა​ვით ჯი​ბუ​ტის
ნაგ​ვის ყუ​თებ​ში იქე​ქე​ბი​ან. დი​ახ, ვას​წავ​ლი იმ უბე​დუ​რებს, თან არას​დროს და​მა​ვიწ​ყდე​ბა, რო​გო​რი
ვი​ყა​ვი თა​ვად... და ლი​ტე​რა​ტუ​რა, რო​მა​ნი - თა​ვის​თა​ვად ცხა​დია. პე​და​გო​გი​კა და რო​მა​ნე​ბი: იკით​ხო,
წე​რო და თან ას​წავ​ლო, ამას რა​მე სჯობს?!

ჩემ გა​მოღ​ვი​ძე​ბას მეტ​წი​ლად მა​მა​ჩე​მის და​ჟი​ნე​ბას ვუ​მად​ლი. დი​ახ, მა​მა​ჩე​მის, რო​მე​ლიც

ერ​თდროულად შო​რეული და უც​ნაურად ახ​ლო​ბე​ლიც იყო ჩემ​თვის. ის არას​დროს დათ​რგუ​ნუ​ლა ჩე​მი
წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბით. ყო​ველ​თვის ახერ​ხებ​და, წინ აღ​დგო​მო​და გაქ​ცე​ვის ჩემს ნე​ბის​მი​ერ მცდე​ლო​ბას.
საკ​მა​რი​სია, გა​ვიხ​სე​ნო, რო​გორ ვე​მუ​და​რე​ბო​დი, ბოი-​სკაუტების ჯგუფ​ში ჩა​წე​რის უფ​ლე​ბა
მომეცი-​მეთქი. თოთ​ხმე​ტის თუ ვიქ​ნე​ბო​დი მა​შინ; რამ​დე​ნი ვი​ცი​ნეთ ამა​ზე, რო​ცა ოცი წლის შემ​დეგ,
სამ​ხედ​რო წვრთნე​ბი​დან მობ​რუ​ნე​ბულ​მა, წიგ​ნა​კი წარ​ვუდ​გი​ნე და წა​ვა​კით​ხე, რაც შიგ ეწე​რა:
"მო​რი​გი წო​დე​ბა: მეორე კა​ტე​გო​რი​ის ოფი​ცე​რი", - გა​მო​დის, ისევ მეორე კა​ტე​გო​რი​ის, არა? ასეც
ვი​ცო​დი, რომ მორ​ჩი​ლე​ბის​თვის სრუ​ლი​ად უუნა​რო იყა​ვი და არც მე​თაურის როლ​ში ივარ​გებ​დი
რა​მედ.

იყო კი​დევ ერ​თი ძვე​ლი მე​გო​ბა​რი - ჟან რო​ლე​ნი, ფი​ლო​სო​ფი​ის მას​წავ​ლე​ბე​ლი, ჩე​მი ყრმო​ბის
მე​გობ​რე​ბის ნი​კო​ლას, ჟა​ნა​სა და ჟან-​პოლის მა​მა. ყო​ველ ჯერ​ზე, რო​ცა გა​მო​საშ​ვებ გა​მოც​დას
ჩა​ვაფ​ლა​ვებ​დი, არაჩ​ვეულებ​რივ რეს​ტო​რან​ში მე​პა​ტი​ჟე​ბო​და და მარ​წმუ​ნებ​და, ყო​ველ ადა​მი​ანს
ცხოვ​რე​ბის სა​კუ​თა​რი რიტ​მი აქვს, შენ კი​დევ, უბ​რა​ლოდ, გან​ვი​თა​რე​ბა​ში ცო​ტა სიჩ​ქა​რე და​გაკ​ლდაო.
ჟან, ჩე​მო ძვირ​ფა​სო, დაე, ამ ნა​წე​რებ​მა, ცო​ტა დაგ​ვიანე​ბით, მაგ​რამ იმე​დია, მო​მი​ტე​ვებ, იქ, შენს
ფი​ლო​სო​ფი​ურ სა​მოთ​ხე​ში ცო​ტა​თი მა​ინც გა​გამ​ხიარუ​ლონ.

21
მოკ​ლედ, ჩვენ​გან, სა​ბო​ლო​ოდ, ვი​ღაც ან რა​ღაც დგე​ბა; ისე, მა​ინ​ცდა​მა​ინც საგ​რძნობ​ლად კი არ
ვიც​ვლე​ბით, ის ვართ, რაც პრინ​ციპ​ში ვი​ყა​ვით.

ახ​ლა კი, ამ მეორე თა​ვის მი​წუ​რულს, თავს ეჭ​ვე​ბის მო​რევ​ში გა​დაშ​ვე​ბის უფ​ლე​ბას მივ​ცემ - მიჩ​ნდე​ბა
ეჭ​ვი ამ წიგ​ნის აუცი​ლებ​ლო​ბა​ზე, ეჭ​ვი მი​სი და​წე​რის უნარ​ზე, ეჭ​ვი სა​კუ​თარ თავ​ზეც, ეჭ​ვი, რო​მე​ლიც
ცო​ტაც და ირო​ნი​ულ შე​ნიშ​ვნებ​სა და კო​მენ​ტა​რებ​ში გა​და​იზ​რდე​ბა და მი​ზან​ში ჩემს საქ​მიანო​ბა​სა და
სა​ერ​თოდ მთელ ჩემს ცხოვ​რე​ბას ამოიღებს; ეჭ​ვი, რო​მე​ლიც სიმ​სივ​ნე​სა​ვით იზ​რდე​ბა, მა​ტუ​ლობს,
საზ​ღვრებს აღარ ცნობს და ვრცელ​დე​ბა. ვერ და​ვი​ჩე​მებ, მსგავს კრი​ზი​სულ მდგო​მა​რეობას ჩვეული არ
ვარ-​მეთქი. ეს ჩე​მი ოროს​ნო​ბის პე​რიოდის მძი​მე მემ​კვიდ​რეობა​ა; ახა​ლი აქ არა​ფე​რია, მაგ​რამ მა​ინც
ვერ შევ​გუები​ვარ. ყო​ველ ჯერ​ზე ვეჭ​ვობ, რო​გორც პირ​ვე​ლად (ი​სე​თი გან​ცდა მაქვს, თით​ქოს ასე​თი
რამ პირ​ვე​ლად ხდე​ბა ჩემს თავს). ჩე​მი ეჭ​ვე​ბი კი გა​მა​ნად​გუ​რე​ბე​ლი ბუ​ნე​ბი​სა​ა; გზად ყვე​ლა​ფერს
ან​გრევს. ჩემ​თვის კარ​გად ცნო​ბი​ლი, ლა​მის მშობ​ლიური დაღ​მარ​თის​კენ მი​ბიძ​გებს. რამ​დე​ნა​დაც
ძა​ლა შემ​წევს, წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბას ვუ​წევ, მაგ​რამ დღითი-​დღე ისევ იმ ოროს​ნად გარ​და​ვიქ​მნე​ბი,
რომ​ლის აღ​წე​რა​საც აქ ვცდი​ლობ. სიმ​პტო​მე​ბი ზუს​ტად ისე​თი​ვეა, რო​გო​რიც თორ​მე​ტი წლის ასაკ​ში
აღ​მე​ნიშ​ნე​ბო​და: მე​ოც​ნე​ბეობა, დღეს გა​სა​კე​თე​ბე​ლის ხვა​ლის​თვის გა​და​დე​ბის სურ​ვი​ლი, დაბ​ნეულე​ბა,
მო​დუ​ნე​ბუ​ლი აზ​როვ​ნე​ბა, გა​ფან​ტუ​ლი ყუ​რად​ღე​ბა, ჰი​პო​ქონ​დრია, ნევ​რო​ზი, სა​კუ​თა​რი
წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბით პა​თო​ლო​გიური ტკბო​ბა, გუნება-​განწყობის მუდ​მი​ვი ცვა​ლე​ბა​დო​ბა, ყვე​ლა​ფერ​ზე
გაუთა​ვე​ბე​ლი წუ​წუ​ნი, და ბო​ლოს, კომ​პიუტე​რის ეკ​რა​ნი​სად​მი მი​ჯაჭ​ვუ​ლო​ბა და სრუ​ლი გა​მოშ​ტე​რე​ბა
(რო​გორც ად​რე მე​მარ​თე​ბო​და ხოლ​მე ამო​ცა​ნის ან სა​კონ​ტრო​ლოს შეს​რუ​ლე​ბი​სას). "მე ისევ აქ ვარ,
არ​სად წავ​სულ​ვარ", ხით​ხი​თებს ის ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც ოდეს​ღაც ვი​ყა​ვი.

ვა​ხელ თვა​ლებს, ჩე​მი მზე​რა სამ​ხრეთ ვერ​კო​რის სივ​რცე​ებ​ში იწ​ყებს ხე​ტი​ალს. ჰო​რი​ზონ​ტზე ერ​თი
სახ​ლიც კი არ ჩანს. არც არა​ვინ, არც არა​ფე​რი, თვა​ლუწ​ვდე​ნე​ლი ხრიოკი. ქვა​ღორ​ღი​ან მინ​დვრებს
გარს პი​ტა​ლო მთე​ბი შე​მორ​ტყმია. მხო​ლოდ აქა-​იქ მდუ​მა​რედ დგა​ნან წიფ​ლის ხეები. ამ უსას​რუ​ლო
სი​ცა​რიელეს ზე​მო​დან უზარ​მა​ზა​რი ცა მუ​ქა​რა​ნა​რე​ვი მზე​რით დაჰ​ყუ​რებს. ღმერ​თო, რო​გორ მიყ​ვარს
ეს პეიზა​ჟი! სი​ნამ​დვი​ლე​ში, ეს ის ნა​ნატ​რი ად​გი​ლია, სა​დაც გა​და​სახ​ლე​ბას ბავ​შვო​ბა​ში მშობ​ლებს
ვე​მუ​და​რე​ბო​დი... ეს ის ჰო​რი​ზონ​ტია, რომ​ლის ფარ​გლებ​ში არა​ვი​ნაა ვალ​დე​ბუ​ლი, ვინ​მეს ან​გა​რი​ში
გაუწი​ოს (გარ​და იმ კურ​დღლი​სა, აი, იქ, მაღ​ლა, კა​კა​ჩას ასე რომ მოუვი​და თვალ​ში). უდაბ​ნო​ში
ეშ​მა​კი კი არ არის მაც​დუ​რი, არა​მედ თვით უდაბ​ნო: ბუ​ნებ​რი​ვი ცდუ​ნე​ბა, გა​ნე​რი​დო ყვე​ლას და
ყვე​ლა​ფერს ამ​ქვეყ​ნად.

კარ​გი, საკ​მა​რი​სია.

მორ​ჩი ამ სი​სუ​ლე​ლეს!

აბა, დრო​ზე მი​ხე​დე საქ​მეს!

22
კე​თი​ლი, თუ მუ​შაობაა, მუ​შაობა იყოს. დღე დღეს მიჰ​ყვე​ბა, საათი სა​ათს, სტრი​ქო​ნი სტრი​ქონს, ჩვენ
კი ვაგ​რძე​ლებთ ვი​ღა​ცად ან რა​ღა​ცად ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბას იმ წიგ​ნთან ერ​თად, რო​მელ​საც ვწერთ.

ჩვენ​გან ვი​ღაც დგე​ბა.

ერ​თნი ად​რე ახერ​ხე​ბენ ამას, სხვა​ნი - მოგ​ვიანე​ბით.

იშ​ვიათად თუ აეწ​ყო​ბა ყვე​ლა​ფე​რი ისე, რო​გორც თა​ვი​დან ჩა​ვი​ფიქ​რეთ, მაგ​რამ ერ​თი რამ ცხად​ზე
უც​ხა​დე​სი​ა: ჩვენ​გან ვი​ღაც ან რა​ღაც აუცი​ლებ​ლად გა​მო​დის.

გა​სულ კვი​რას კი​ნო​თე​ატ​რი​დან გა​მოვ​დი​ვარ, მოულოდ​ნე​ლად, ქუ​ჩა​ში, და​ახ​ლოებით ცხრა-​ათი წლის

გო​გო​ნა სირ​ბი​ლით მე​წე​ვა და გუ​ლა​მო​ვარ​დნი​ლი მე​უბ​ნე​ბა:

- პა​ტივ​ცე​მუ​ლო, პა​ტივ​ცე​მუ​ლო!

რა მოხ​და? ქოლ​გა ხომ არ დამ​რჩა დარ​ბაზ​ში? გო​გო​ნამ ისე ფარ​თოდ შე​მომ​ღი​მა, ლა​მის
ოც​და​თორ​მე​ტი​ვე კბი​ლი და​ვუთ​ვა​ლე. თი​თით უც​ხო მა​მა​კაც​ზე მი​მი​თი​თა, რო​მე​ლიც ქუ​ჩის მეორე
მხა​რეს ტრო​ტუ​არ​ზე იდ​გა და თვალს არ გვა​ცი​ლებ​და.

- ის კა​ცი ბა​ბუაჩე​მია, ბა​ტო​ნო!

ბა​ბუა, ცო​ტა არ იყოს, შე​იშ​მუშ​ნა და უხერ​ხუ​ლად მო​მე​სალ​მა.

- მი​სალ​მე​ბას ვერ ბე​დავს, თქვენ ხომ მი​სი მას​წავ​ლე​ბე​ლი იყა​ვით.

ერ​თი ამას და​მი​ხე​დეთ, ბა​ბუ​ა!.. თურ​მე ამ ბა​ბუ​ას მას​წავ​ლე​ბე​ლიც ვყო​ფილ​ვარ!

ასეა, ბა​ტო​ნო, ჩვენ​გან ვი​ღაც აუცი​ლებ​ლად დად​გე​ბა.

- ...

მე​ოთ​ხე კლას​ში გო​გო​ნას ემ​შვი​დო​ბე​ბით (ღმერ​თო, რო​გო​რი შტე​რი იყო! სრუ​ლი ნუ​ლი, არაფ​რის
მაქ​ნი​სი, შტე​რი, შტე​რი. ეს თვი​თო​ნაც აღიარა: ისე​თი ქა​თა​მი ვი​ყა​ვი​ო!), ოცი წლის თავ​ზე კი აიაჩო​ში,
ერთ-​ერთი კა​ფეს ტე​რა​სა​ზე სი​ხა​რუ​ლის​გან სა​ხე​გა​ბად​რუ​ლი ქა​ლი მოგ​მარ​თავთ:
- ბა​ტო​ნო, "ნუ შეეხე​ბით გზად მი​მა​ვა​ლი რა​ინ​დის მხარს!"
თქვენ ჩერ​დე​ბით, უკან იხე​დე​ბით, ახალ​გაზ​რდა ქა​ლი ისევ შე​მოგ​ღი​მით. თქვენ მას "ხე​ივ​ნის"
გაგ​რძე​ლე​ბას უკით​ხავთ. ჩანს, რომ სუ​პერ​ვიელის 13 (ჟი​ულ სუ​პერ​ვიელი (1884-​1960- ფრან​გი
მწე​რა​ლი და პოეტი. მის კა​ლამს ეკუთ ​ ​ ​ ვნის პატ​რიოტუ​ლი ლი​რი​კის არა​ერ​თი კრე​ბუ​ლი: "ლექ​სე​ბი
უბე​დურ სა ​ ფრან ​ გეთზე"(1941-​1942),"1939-1945, ლექ​სე​ბი~ (1946). 1923 წელს გა​მო​უშ​ვა რო ​
მა​ნი&​quot;ა​და​მიანი პამ​პა​სე​ბი​დან". და​წე​რი​ლი აქვს უამ​რა​ვი მოთ​ხრო​ბა და პიესა.​)ეს ლექ​სი ორი​ვეს
კარ​გად გვახ​სოვს.

ერთ დღე​საც ის დაბ​რუნ​დე​ბა

და დად​გე​ბა უკუ​ნი ღა​მე,

უვარ​სკვლა​ვო და უღ​რუბ​ლო.

ქა​ლი ხარ​ხა​რებს და კით​ხუ​ლობს:

რა ბე​დი ეწე​ვა მა​შინ ზე​ცი​ერს,

მთვა​რეს, მის იდუ​მალ ჩურ​ჩულს, მზეს, მის სით​ბოს და მცხუნ​ვა​რე​ბას?

და თქვენ პა​სუ​ხობთ იმ პა​ტა​რა გო​გო​ნას, ქა​ლის ღი​მილ​ში რომ და​ლან​დეთ, იმ ჯი​უტ​სა და თავ​ნე​ბას,
რო​მე​ლიც ოდეს​ღაც აიძუ​ლეთ, ეს ლექ​სი გაეზუთ​ხა:

მო​გი​წევთ ლო​დი​ნი დიდ​ხანს,

სა​ნამ მეორე რა​ინ​დი,

ასე​ვე უძ​ლე​ვე​ლი და ყოვ​ლის​შემ​ძლე,

აქ ჩა​მოვ​ლას არ ინე​ბებს.

პა​რი​ზი, ვზი​ვარ კა​ფე​ში არ​ხეინად და მე​გობ​რებ​თან ვმას​ლაათობ. მე​ზო​ბე​ლი მა​გი​დი​დან მა​მა​კა​ცი

ჩემ​კენ თითს იშ​ვერს, თან თვალს არ მა​ცი​ლებს. მე წარ​ბებს მაღ​ლა ვწევ და შეჭ​მუხ​ნუ​ლი შუბ​ლით
ვე​კით​ხე​ბი, რამ შე​გა​წუ​ხა, ბატონო-​მეთქი. ამ დროს მომ​მარ​თავს სა​ხე​ლით, მაგ​რამ, თქვენ
წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, არა ჩე​მით:

- დონ სე​გუნ​დო სომ​ბრა!

და მაიძუ​ლებს, თავ​ბრუ​დამ​ხვე​ვი ნახ​ტო​მით გა​და​ვეშ​ვა წარ​სულ​ში.

- მე შენ გას​წავ​ლი​დი მე​ხუ​თე კლას​ში. ეს იყო 1982 წელს!

- სწო​რია, ბა​ტო​ნო, იმ წელს თქვენ "დონ სე​გუნ​დო სომ​ბრა", არ​გენ​ტი​ნე​ლი რი​კარ​დო გუირალ​დე​სის
რო​მა​ნი წაგ​ვი​კით​ხეთ.

მომ​კა​ლი და ვერ ვიხ​სე​ნებ იმ მოს​წავ​ლეების სა​ხე​ლებს, ვერც იმათ სა​ხე​ებს, სხვა​თა შო​რის,
რომ​ლებ​საც ასე, სრუ​ლი​ად შემ​თხვე​ვით გა​და​ვეყ​რე​ბი ხოლ​მე, მაგ​რამ საკ​მა​რი​სია რო​მე​ლი​მე ლექ​სის
პირ​ვე​ლი სტრი​ქო​ნი, ან ნა​წარ​მოების სა​თაური წარ​მოთ​ქვან, ან რო​მე​ლი​მე კონ​კრე​ტუ​ლი გაკ​ვე​თი​ლი
გა​იხ​სე​ნონ, რომ მათ​ში ის ბი​ჭუ​ნა გა​მახ​სენ​დეს, რო​მელ​საც ცოც​ხა​ლი თა​ვით კით​ხვა არ უნ​დო​და, ან ის
გო​გო​ნა, რო​მე​ლიც გამ​წა​რე​ბუ​ლი მიმ​ტკი​ცებ​და, მა​ინც ვე​რა​ფერს ვი​გებ და სულ ტყუილად ირ​ჯე​ბი​თო.
ამ დროს მათ ისე​თი​ვე სი​ზუს​ტით ვიხ​სე​ნებ, რო​გო​რი სი​ზუს​ტი​თაც აღ​მიდ​გე​ბა სუ​პერ​ვიელის ლექ​სე​ბი
ან სე​გუნ​დო სომ​ბრას სა​ხე​ლი, დრომ ვე​რა​ფე​რი რომ ვერ და​აკ​ლო. თუმ​ცა კი ვერ გა​მი​გია, რა​ტომ.
მათ​ში იც​ნო​ბა ის შე​ში​ნე​ბუ​ლი გო​გო​ნაც და ის ქა​ლიც, თა​ვი​სი თაობის შე​სა​ნიშ​ნა​ვი წარ​მო​მად​გე​ნე​ლი,
ის ჯიუტი და თა​ვის​ნათ​ქვა​მა ბი​ჭიც და ის მფრინავიც, ოკეანის თავ​ზე საფ​რე​ნი აპა​რა​ტი ავ​ტო​პი​ლოტ​ზე
რომ ჩა​ურ​თავს და თვი​თონ კი სა​ინ​ტე​რე​სო წიგნს ჩაღ​რმა​ვე​ბია.

ყო​ვე​ლი ასე​თი შეხ​ვედ​რი​სას რწმუნ​დე​ბი, რომ კი​დევ ერ​თი ცხოვ​რე​ბა გაიფურ​ჩქნა და აყ​ვავ​და,
ისე​თი​ვე გა​უთ​ვა​ლის​წი​ნე​ბე​ლი და მოულოდ​ნე​ლი, რო​გორც ღრუბ​ლის ფორ​მა.

და ნუ და​ირ​წმუ​ნებთ თავს, რომ თქვენ, რო​გორც კი მა​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლი გახ​დით, მა​ინ​ცდა​მა​ინც დი​დი
ზე​გავ​ლე​ნა იქო​ნი​ეთ ამ ადა​მიანე​ბის ბედ​ზე! ვუ​ყუ​რებ ჯი​ბის სა​ათს, მი​ნიმ, ჩემ​მა მე​უღ​ლემ რომ მა​ჩუ​ქა
ძა​ლი​ან დი​დი ხნის წინ ერთ-​ერთ და​ბა​დე​ბის დღე​ზე და რო​მელ​საც არას​დროს ვი​შო​რებ. მსგავს
ხუ​ფი​ან სა​ათს "სა​საპ​ნეს" უწო​დე​ბენ, და აი, ვუმ​ზერ ამ ჩემს "სა​საპ​ნეს" და გო​ნე​ბა​ში თხუთ​მე​ტი წლით
უკან ვი​ნაც​ვლებ: ლი​ცეუმი ხ, აუდი​ტო​რია ყ, ვაკ​ვირ​დე​ბი, რო​გორ ჩაჰ​კირ​კი​ტებს სრულ სი​ჩუ​მე​ში
გა​მო​საშ​ვე​ბი და პირ​ვე​ლი კლა​სის სა​მო​ცი მოს​წავ​ლე სა​კუ​თარ მო​მა​ვალს. ყვე​ლა, რო​გორც ერ​თი,
ბე​ჯი​თად მუ​შა​ობს. თუმ​ცა არა, აგერ ემა​ნუელი, ფან​ჯა​რას​თან რომ მო​კა​ლა​თე​ბუ​ლა, ჩემ​გან მარ​ჯვნივ,
კა​თედ​რი​დან სამი-​ოთხი რი​გის სი​შო​რე​ზე, თით​საც არ ან​ძრევს; წინ თეთ​რი, ქათ​ქა​თა ფურ​ცე​ლი
უდევს და ჭერ​ზე ბუ​ზებს ით​ვლის. რა​ღაც მო​მენ​ტში თვალს თვალ​ში ვუყ​რით ერ​თმა​ნეთს. ჩე​მი მზე​რა
მეტ​ყვე​ლი​ა: "ა​ბა, რას შვრე​ბი, ჯერ სიტ​ყვაც არ და​გი​წე​რია. იქ​ნებ დროა, და​გეწ​ყო მუ​შაობა. აბა, მი​დი,
დროს ნუ კარ​გავ!" ემა​ნუელი თვა​ლით მა​ნიშ​ნებს, მო​მი​ახ​ლოვ​დიო. ორი წლის წინ ჩე​მი მოს​წავ​ლე
იყო; ეშ​მა​კი, ცოც​ხა​ლი, უქ​ნა​რა, ქო​სატ​ყუილა, ფან​ტა​ზიორი, მხიარუ​ლი და თა​ვი​სე​ბუ​რად გამ​ბე​და​ვი
ვინ​მეა. და აი, ახ​ლა, ეს ვაჟ​ბა​ტო​ნი ზის ჩემ წინ ცა​რიელი ფურ​ცლით ხელ​ში და უტიფ​რად მიხ​მობს.
მხო​ლოდ იმი​ტომ ვთან​ხმდე​ბი მი​ახ​ლოება​ზე, რომ კარ​გად გავ​ჯო​რო და ცო​ტა ტვი​ნიც გა​ვან​ძრე​ვი​ნო.
მაგ​რამ ჩე​მი სა​მარ​თლიანი შე​ნიშ​ვნე​ბის ნი​აღ​ვარს ვე​ღარ უძ​ლებს და ხმაურიანი ამო​ოხ​ვრით
მაწ​ყვე​ტი​ნებს:

- ნე​ტავ იცო​დეთ, რო​გორ ამო​მი​ვი​და ეს ყვე​ლა​ფე​რი ყელ​ში!

რა უნ​და უყო ასეთ მოს​წავ​ლეს? ად​გილ​ზე​ვე უნ​და გა​აფ​რთხო​ბი​ნო სუ​ლი? მაგ​რამ, ამის​თვის
შე​სა​ფე​რი​სი დრო ახ​ლა ნამ​დვი​ლად არ არის, ამი​ტომ მეც მშვი​დად ვე​კით​ხე​ბი:

- შე​იძ​ლე​ბა, ვი​ცო​დე, რა გა​ინ​ტე​რე​სებს სა​ერ​თოდ?

- აი, ეს, - მპა​სუ​ხობს და ჩემს "სა​საპ​ნეს" მიბ​რუ​ნებს, რო​მე​ლიც ისე ამო​მა​ცა​ლა ჯი​ბი​დან, რომ ვერც კი
ვიგ​რძე​ნი.

- აი, ესეც ძა​ლი​ან მა​ინ​ტე​რე​სებს... - ამ​ჯე​რად კა​ლამს მიბ​რუ​ნებს.

- ჯი​ბის ქურ​დი? გინ​და, ჯი​ბის ქურ​დი გა​მოხ​ვი​დე?

- ფო​კუ​სე​ბის ოს​ტა​ტი, ბა​ტო​ნო.

ფო​კუ​სე​ბის ოს​ტა​ტი მის​გან მარ​თლა დად​გა, თა​ნაც სა​ხელ​გან​თქმუ​ლი, მაგ​რამ მე ამა​ში არა​ნაირი
წვლი​ლი არ მი​მიძ​ღვის...

დი​ახ, ზოგ​ჯერ ხდე​ბა სას​წაული და ჩვე​ნი გეგ​მე​ბი ფრთებს ის​ხამს, მო​წო​დე​ბა რეალიზ​დე​ბა, არც
მო​მა​ვა​ლი გე​უბ​ნე​ბა უარს და და​ნა​პი​რებს გის​რუ​ლებს. ერ​თი მე​გო​ბა​რი რეს​ტო​რან​ში მე​პა​ტი​ჟე​ბა და
თან მაფ​რთხი​ლებს, ვერც კი წარ​მო​იდ​გენ, რა სი​ურ​პრი​ზი გე​ლო​დე​ბაო. ვთან​ხმდე​ბი მი​პა​ტი​ჟე​ბას.
სი​ურ​პრი​ზი, თუ შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, გა​ბა​რი​ტე​ბიანი აღ​მოჩ​ნდა. ეს იყო რე​მი, და​წე​სე​ბუ​ლე​ბის
მთა​ვა​რი მზა​რეული. ეს მეტ​რი და ოთ​ხმო​ცი სან​ტი​მეტ​რის სი​მაღ​ლის მა​მა​კა​ცი, თავ​ზე და​კო​სე​ბუ​ლი
ქათ​ქა​თა ქუ​დით, ნე​ბის​მი​ერ​ზე მო​ახ​დენ​და შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბას. თა​ვი​დან გონ​ზე ვერ მო​ვე​დი, ვინ იყო.
მეხ​სიერე​ბა მხო​ლოდ მა​შინ აღ​მიდ​გა, რო​ცა ცხვირ​წინ მი​სი ოცი წლის წინ და​წე​რი​ლი და ჩემ მი​ერ
გას​წო​რე​ბუ​ლი თხზუ​ლე​ბა და​მი​დო. 13/20 (ცა​მე​ტი ქუ​ლა შე​საძ​ლო ოცი​დან). თე​მა: "რო​გო​რი ვიქ​ნე​ბი
ორ​მო​ცი წლის ასაკ​ში". მოკ​ლედ, ეს ჩემ წინ გაჯ​გი​მუ​ლი ორ​მო​ცი წლის სა​ხე​ზე ღი​მილ​გა​დაკ​რუ​ლი
მა​მა​კა​ცი, ცო​ტა არ იყოს, დარ​ცხვე​ნი​ლი ბე​ბე​რი მას​წავ​ლებ​ლის მოულოდ​ნე​ლი გა​მოც​ხა​დე​ბით, ზუს​ტად
ის ადა​მიანი იყო, რომ​ლის პორ​ტრე​ტიც ბი​ჭუ​ნამ მა​შინ თა​ვის თხზუ​ლე​ბა​ში და​ხა​ტა: მთა​ვა​რი მზა​რეული
რეს​ტო​რან​ში, რომ​ლის სამ​ზა​რეულოს ის შო​რეული ნა​ოს​ნო​ბის ლაინე​რის სა​მან​ქა​ნო გან​ყო​ფი​ლე​ბას
ადა​რებ​და. გამ​სწო​რე​ბელს, რო​გორც ჩანს, ნა​წე​რი მოს​წო​ნე​ბია და წი​თე​ლი ფან​ქრით მი​ნა​წე​რიც
დაუტო​ვე​ბია, უფ​რო სწო​რად, სურ​ვი​ლი: ბედ​ნიერი ვიქ​ნე​ბი, თუ ამ რეს​ტო​რან​ში ერთ დღე​საც
გემ​რიელად ვი​სა​დი​ლე​ბო...

მსგავს შემ​თხვე​ვებ​ში თქვენ აღარ ნა​ნობთ, რომ იყა​ვით მას​წავ​ლე​ბე​ლი.

ჩვენ ვხდე​ბით, ვხდე​ბით ვი​ღა​ცა, სა​კუ​თა​რი შე​საძ​ლებ​ლო​ბე​ბის შე​სა​ბა​მი​სად და არ არის

გა​მო​რიც​ხუ​ლი, უკ​ვე შემ​დგა​რი ადა​მიანე​ბი, ერთ დღე​საც, სრუ​ლი​ად მოულოდ​ნე​ლად შევ​ხვდეთ
ერ​თმა​ნეთს. აი, მა​გა​ლი​თად, იზა​ბელს გა​სულ კვი​რას სრუ​ლი​ად შემ​თხვე​ვით თეატრში გა​და​ვაწ​ყდი. ეს
თით​ქმის ორ​მოცს მიღ​წეული ქა​ლი სა​ოც​რად ჰგავ​და იმ თექ​ვსმე​ტი წლის გო​გო​ნას, რო​მელ​საც მეორე
კლას​ში ვას​წავ​ლი​დი. ჩემ​თან სკო​ლი​დან მეორედ გა​რიც​ხვის შემ​დეგ აღ​მოჩ​ნდა ("სამ წე​ლი​წად​ში ორი
გა​რიც​ხვა უბ​რა​ლო ამ​ბა​ვი არ არის. ჩემ გარ​და ამას ვე​რა​ვინ მოახერ​ხებ​და"!). აგერ უკ​ვე ლო​გო​პე​დი
გამ​ხდა​რა და ჭკვიანი ადა​მიანის გა​მო​მეტ​ყვე​ლე​ბით მი​ღი​მის.

რო​გორც ყვე​ლა, იზა​ბე​ლიც მე​კით​ხე​ბა:

- ეს და ეს გახ​სოვთ? აი, ის ხომ არ დაგ​ვიწ​ყე​ბი​ათ? ან კი​დევ, ისა და ის?

სამ​წუ​ხა​როდ, ჩე​მო ძვირ​ფა​სო მოს​წავ​ლეებო, თქვე​ნი მას​წავ​ლებ​ლის ისე​დაც შე​ლა​ხუ​ლი მეხ​სიერე​ბა

მთლად სა​ცერს და​ემ​სგავ​სა და, რო​გორც ბავ​შვო​ბა​ში, ახ​ლაც ჯიუტად უარობს სა​კუ​თა​რი სა​ხე​ლე​ბის
და​მახ​სოვ​რე​ბას. დი​დი ასოები, რომ​ლი​თაც ისი​ნი იწ​ყე​ბა, მის​თვის დღე​საც აუღე​ბე​ლი
ციხე-​სიმაგრეებია. ად​რე ზაფ​ხუ​ლის არ​და​დე​გე​ბი საკ​მა​რი​სი იყო თქვე​ნი სა​ხე​ლე​ბის თით​ქმის
ნა​ხე​ვარ​ზე მე​ტი ჩე​მი მეხ​სიერე​ბი​დან პირ​წმინ​დად რომ ამომ​შლო​და. შე​გიძ​ლი​ათ, წარ​მო​იდ​გი​ნოთ,
დღეს რა დღე​ში ვარ, ამ​დე​ნი წლის გავ​ლის შემ​დეგ. აბა, რა მო​მეთ​ხო​ვე​ბა ბე​ბერ კაცს?
ჩე​მი ტვი​ნი თით​ქოს პერ​მა​ნენ​ტუ​ლად ირეც​ხე​ბა და ირეც​ხე​ბა, რის გა​მოც თქვე​ნი გვარ​სა​ხე​ლე​ბის
გარ​და ნა​რეცხს მიჰ​ყვე​ბა სა​ხელ​წო​დე​ბე​ბი იმ წიგ​ნე​ბი​სა, რომ​ლებ​საც ვკით​ხუ​ლობ, ფილ​მე​ბი​სა,
რომ​ლებ​საც ვუ​ყუ​რებ; ქა​ლა​ქე​ბი​სა, რომ​ლებ​საც ვსტუმ​რობ; მარ​შრუ​ტე​ბი​სა, რომ​ლე​ბი​თაც
გა​და​ვა​ად​გილ​დე​ბი; ღვი​ნოები​სა, რომ​ლებ​საც ვსვამ... მაგ​რამ ეს სუ​ლაც არ ნიშ​ნავს იმას, რომ მე
თქვენ ყვე​ლა​ნი და​ვიწ​ყე​ბის​თვის გაგ​წი​რეთ, არა, და​სა​ვიწ​ყებ​ლად ნამ​დვი​ლად არ მე​მე​ტე​ბით. მო​მე​ცით
სა​შუალე​ბა, სულ რა​ღაც ხუთ წუთს გიც​ქი​როთ. ეს სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სია იმის​თვის, რომ რე​მის
მიმ​ნდობ​მა სი​ფათ​მა, ნა​დის ჩაბ​ჟი​რე​ბამ​დე ხარ​ხარ​მა, ემა​ნუელის ეშ​მა​კურ​მა გა​მო​ხედ​ვამ, ზრდი​ლი
კრის​ტიანის სე​რიოზულ​მა ჩა​ფიქ​რე​ბუ​ლო​ბამ, აქ​სე​ლის სიმ​კვირ​ცხლემ, არ​ტუ​რის უც​ვლე​ლად
მხიარულ​მა გუნება-​განწყობამ, ამ მა​მა​კა​ცებ​სა თუ ქალ​ბა​ტო​ნებ​ში ის მოს​წავ​ლეები გააცოც​ხლონ,
სა​კუ​თა​რი ხან​დაზ​მუ​ლი მას​წავ​ლე​ბე​ლი ასე ად​ვი​ლად რომ ამო​იც​ნეს და ამით ენით აუწე​რე​ლი
სიამოვ​ნე​ბა მოჰ​გვა​რეს. დღეს უკ​ვე შე​მიძ​ლია გა​მო​გიტ​ყდეთ, რომ თქვე​ნი მახ​სოვ​რო​ბა ყო​ველ​თვის
ჩემ​სა​ზე ბევ​რად უფ​რო ცოც​ხა​ლი და სან​დო იყო, მა​ში​ნაც კი, რო​ცა ერ​თად ვი​ზე​პი​რებ​დით ჩვენს
ყო​ველ​კვი​რე​ულ ტექ​სტებს, რა​თა წლის ნე​ბის​მი​ერ დღეს, ნე​ბის​მი​ერ სა​ათ​სა თუ წამს
ერ​თმა​ნე​თის​თვის მოგ​ვე​ყო​ლა. ისე, ავად თუ კარ​გად, ოც​დაათამ​დე გან​სხვა​ვე​ბულ ტექსტს კი
მო​ვე​რი​ეთ, რო​მელ​თა შე​სა​ხებ იზა​ბე​ლი ამა​ყად აც​ხა​დებს:

- ერ​თი ტექ​სტიც კი არ დამ​ვიწ​ყე​ბია, ბა​ტო​ნო, ყვე​ლა მახ​სოვს.

- ვფიქ​რობ, იყო ტექ​სტე​ბი, რომ​ლე​ბიც შენ გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლად მოგ​წონ​და.

- დი​ახ, რო​გორ არა. აი, მა​გა​ლი​თად, ეს. მა​შინ ისიც კი გვით​ხა​რით, მის გა​სა​გე​ბად სა​მო​ცი წლის
შემ​დეგ მომ​წიფ​დე​ბი​თო.

და იზა​ბე​ლი იწ​ყებს ტექ​სტის დეკ​ლა​მი​რე​ბას, რო​მე​ლიც, ვფიქ​რობ, ზედ​გა​მოჭ​რი​ლია ამ თა​ვის

და​სას​რუ​ლებ​ლად, სა​დაც ადა​მიანად ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბა​ზე ამ​დე​ნი ვი​ლა​პა​რა​კე.
"ბა​ბუაჩემს ჩვე​ვად ჰქონ​და, ხში​რად ეთ​ქვა: სი​ცოც​ხლე დაუჯე​რებ​ლად ხან​მოკ​ლე​ა; ჩემს მო​გო​ნე​ბებ​ში
ის ისე მჭიდ​როდ ჩა​ლაგ​და, რომ დღეს მი​ჭირს გა​გე​ბა, რო​გორ შე​იძ​ლე​ბა, მა​გა​ლი​თად, ყმაწ​ვილ​მა
კაც​მა ცხე​ნით მე​ზობ​ლად მდე​ბა​რე სო​ფელ​ში ჩას​ვლა გა​დაწ​ყვი​ტოს და არ შე​შინ​დეს, რომ ყო​ველ​გვა​რი
უბე​დუ​რი შემ​თხვე​ვის გა​რე​შეც კი ამ მოგ​ზაურო​ბის​თვის მას მთე​ლი ცხოვ​რე​ბა არ ეყო​ფა, თუნ​დაც
ყვე​ლა​ზე ჩვეულებ​რი​ვი და უღ​რუბ​ლო".

რე​ვე​რანსს მიმ​სგავ​სე​ბუ​ლი მოძ​რაობით იზა​ბე​ლი გვამ​ცნობს ავ​ტო​რის სა​ხელს - ფრანც კაფ​კა. თან
აზუს​ტებს:

თარ​გმა​ნი ვიალა​ტა​სი, თქვე​ნი რჩეული​სა.

III ეს, ანუ აღსრულებითი კილოს აწმყო დრო

​ მე ეს არას​დროს გა​მო​მი​ვა

მე ეს არას​დროს გა​მო​მი​ვა, ბა​ტო​ნო.

- უკაც​რა​ვად?

- არ გა​მო​მი​ვა და მორ​ჩა!

- და რა გინ​და, რომ გა​მო​გი​ვი​დეს?

- არა​ფე​რი! არა​ფე​რი არ მინ​და!

- მა​შინ, რა​ღამ და​გაფ​რთხო ასე, თუ არა​ფე​რი არ გინ​და?

- არა, ამის თქმა არ მინ​დო​და.

- აბა, რი​სი?
- რომ ეს არას​დროს, არას​დროს გა​მო​მი​ვა, ეს არის და ეს.

- დაგ​ვი​წე​რე, გე​თაყ​ვა, ეს და​ფა​ზე: "მე ეს არას​დროს გა​მო​მი​ვა".

"მე ეს არას დროს გა​მო​მი​ვა".

- უკე​თე​სად მეტ​ყვე​ლებ, ვიდ​რე წერ. აბა, სას​წრა​ფოდ გა​მის​წო​რე შეც​დო​მა! "ა​რას​დროს" ერ​თად
იწე​რე​ბა, და​ვი​და შე​ნამ​დე?

"მე ეს არას​დროს გა​მო​მი​ვა".

- და, რა გინ​და, ამით თქვა? "ეს" - რას გუ​ლის​ხმობ ამა​ში?

- არ ვი​ცი.

- რა​ღა​ცას ხომ ნიშ​ნავს შენ​თვის?

- არ ვი​ცი, არ ვი​ცი, არა​ფე​რი ვი​ცი.

- აუცი​ლებ​ლად უნ​და ვი​პო​ვოთ მი​სი მნიშ​ვნე​ლო​ბა. სხვა​ნაირად არა​ფე​რი გა​მო​ვა. სწო​რედ "ეს"
მი​ნერ​გავს შიშს.

- არაფ​რი​საც არ მე​ში​ნია. არა​ფე​რი მი​ნერ​გავს შიშს.

- არ გი​ნერ​გავს?

- არა.

- არ გე​ში​ნია, რომ არ გა​მო​გი​ვა?

- არა, მკი​დია თუ არ გა​მო​მი​ვა.

- უკაც​რა​ვად?
- მოკ​ლედ, აი, დარ​დი, თუ არ გა​მო​მი​ვა. მკიდია-​მეთქი, ხომ ვთქვი!

- რა გკი​დია, რი​სი გა​მოს​ვლაც გსურს?

- კი, მკი​დია, და მორ​ჩა!

- ეს შე​გიძ​ლია, და​ფა​ზე გა​დაიტა​ნო?

- რა გა​და​ვი​ტა​ნო, ეს ყვე​ლა​ფე​რი რომ მკი​დია?

- დი​ახ.

"ეს​ყვე​ლა​ფე​რი მკი​დი​ა!"

- ისევ შეც​დო​მით და​წე​რე! აბა, გა​ას​წო​რე!

"ეს ყვე​ლა​ფე​რი მკი​დი​ა".

- და "ეს" რა​ღაა, ხომ ვერ ამიხ​სნი? რა გაქვს მხედ​ვე​ლო​ბა​ში, არა​ფე​რი მეს​მის უკ​ვე.

- ...

- გე​ლო​დე​ბი, ამიხ​სე​ნი!

- არ ვი​ცი... აი, ეს...

- რა ეს?

- რა და, რაც ყელ​ში ამო​მი​ვი​და!

წელს ჩვენ - მე და ჩე​მი მოს​წავ​ლეები - პირ​ვე​ლი გაკ​ვე​თი​ლი​დან​ვე პირ​და​პირ ვეძ​გე​რეთ ამ

"ყვე​ლაფ​რის​გან", ამ "ეს"-​ისგან და "ის"-​ისგან, "იქით"-​ისგან და "აქეთ"-​ისგან შემ​დგარ
ცი​ხე​სი​მაგ​რეს. სწო​რედ მა​თით და​ვიწ​ყეთ იერი​ში გრა​მა​ტი​კულ ბას​ტიონებ​ზე. თუ ჩვენ გვსურ​და
ფეს​ვე​ბის გად​გმა ჩვე​ნი ენის ინ​დი​კა​ტივ​ში, ანუ თხრო​ბი​თი კი​ლოს აწ​მყო​ში, მა​შინ კე​თი​ლი უნ​და
გვე​ნე​ბა და ან​გა​რი​ში გაგ​ვეს​წო​რე​ბი​ნა მის ამ იდუ​მა​ლე​ბით მო​ცულ აგენ​ტებ​თან, ასე ძლიერად რომ
უშ​ლი​და ხელს, ასე ვთქვათ, ჩვენს ხორ​ცშეს​ხმას ენა​ში. მოკ​ლედ, პრიორი​ტე​ტი გრა​მა​ტი​კას! ასე და
ამ​გვა​რად და​იწ​ყო და​უნ​დო​ბე​ლი ნა​დი​რო​ბა, ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში, ბუნ​დო​ვა​ნი და გა​ურ​კვე​ვე​ლი
წარ​მო​შო​ბის ნაც​ვალ​სა​ხე​ლებ​ზე, იმ სა​ძა​გელ ჩირ​ქგრო​ვებ​ზე, გაჭ​რა​სა და გა​მო​სუფ​თა​ვე​ბას რომ
სა​ჭი​როებენ.

პირ​ველ ყოვ​ლი​სა - "ეს". ოჰ, ეს ლე​გენ​და​რუ​ლი "ეს", რო​მელ​საც ვე​რა​ვინ გაუგო თა​ვი და ბო​ლო,
ვე​რა​ვინ ჩას​წვდა, ვე​რა​ვინ დაეუფ​ლა. თა​ვი და​ვა​ნე​ბოთ მის გრა​მა​ტი​კულ გან​მარ​ტე​ბას - სა​შუალო
სქე​სის ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი, რო​მე​ლიც მო​უმ​ზა​დე​ბელ ბავშვს ყურ​ში ჩი​ნუ​რი​ვით, სრულ
აბ​და​უბ​დად ჩა​ეს​მის; მას ჯერ მუ​ცე​ლი უნ​და გა​ვუჭ​რათ და ამოვ​ყა​როთ იქი​დან ყვე​ლა შე​საძ​ლო
მნიშ​ვნე​ლო​ბა. ნაწ​ლა​ვე​ბის სა​თი​თა​ოდ შე​მოწ​მე​ბი​სა და შეს​წავ​ლის შემ​დეგ მთე​ლი ეს შიგ​ნეულო​ბა
უკან შე​ვაბ​რუ​ნოთ და გავ​კე​როთ, ზედ იარ​ლი​ყიც მი​ვა​წე​ბოთ. გრა​მა​ტი​კო​სე​ბი მას გა​ურ​კვევ​ლო​ბა​სა და
ბუნ​დო​ვა​ნე​ბას მიაწე​რენ. მო​დი, გა​ვერ​კვეთ, მა​ინც რა​შია საქ​მე, სად მარ​ხია ძაღ​ლის თა​ვი.

იმ ყმაწ​ვი​ლის​თვის (ეს წელს მოხ​და, სხვა​თა შო​რის), რო​მე​ლიც გაკ​ვე​თილ​ზე ცდი​ლობ​და, ყვე​ლას​თვის
და​ემ​ტკი​ცე​ბი​ნა, შე​ხე​დეთ, რა მა​გა​რი ვა​რო და ამის​თვის ყვი​რილ​სა და პი​რის ამ​ყრა​ლე​ბას არ
მოერი​და, "ეს" უბ​რა​ლოდ იმ მა​თე​მა​ტი​კის ამო​ცა​ნის მწა​რე მო​გო​ნე​ბა იყო, რო​მელ​ზეც კი​სე​რი
წაიტე​ხა. ყვე​ლა​ფე​რი ის​ტე​რი​კით დამ​თავ​რდა - კა​ლა​მი აქეთ მო​ის​რო​ლა, დაგ​ლე​ჯი​ლი რვეული - იქით
(ა​მას მე ვე​რას​დროს ვე​რა​ფერს გა​ვუ​გებ, ამის დე​დაც, ამან ხომ წაიღო სა​ერ​თოდ ტვი​ნი და ა. შ.).
თა​ვის მხრივ, ისიც მო​ის​რო​ლეს გა​რეთ და ნერ​ვე​ბა​წე​წი​ლი, ამ​ჯე​რად ფრან​გულ​ზე, ჩემს გაკ​ვე​თილ​ზე
ცხვი​რით ისევ ახალ გრა​მა​ტი​კუ​ლი ხა​სიათის სიძ​ნე​ლეს შეეჯა​ხა; საწ​ყა​ლი, ჯერ წი​ნა სტრე​სი​დან ვერ
გა​მო​სუ​ლი​ყო და ახ​ლა, მის​და საუბე​დუ​როდ, ახა​ლი გა​ლა​ვა​ნი წა​მოიჭი​მა. კი​ნა​ღამ გა​გიჟ​და ის
უბე​დუ​რი.

- მე ეს არას​დროს გამომივა-​მეთქი, რომ ვამ​ბობ, არ არის გა​სა​გე​ბი? არ მჭირ​დე​ბა ეს თქვე​ნი სკო​ლა,

ბა​ტო​ნო! (ჩე​მო ძვირ​ფა​სო, ეს უკ​ვე ის პრობ​ლე​მაა, რო​მე​ლიც ეროვ​ნულ მას​შტა​ბებს იძენს და
რო​მელ​საც აგერ უკ​ვე საუკუ​ნეა, ჩავ​კირ​კი​ტებთ. ჯერ მო​დი, ერ​თი რა​ღა​ცა გა​ვარ​კვი​ოთ: სკო​ლა
გჭირ​დე​ბა შენ თუ შენ - სკო​ლას, უფ​რო სწო​რად, სკო​ლაა შენ​თვის შექ​მნი​ლი თუ შენ - სკო​ლის​თვის.
ვერ წარ​მო​იდ​გენ, რო​გო​რი გადი-​გამოდია ამის შე​სა​ხებ სა​გან​მა​ნათ​ლებ​ლო ოლიმ​პო​ზე).

- სა​მი წლის წინ აზ​რად მო​გი​ვი​დო​და, რომ ერთ დღე​საც მე​ოთ​ხე კლას​ში აღ​მოჩ​ნდე​ბო​დი?

- არა, ალ​ბათ. უფ​რო არა. ისე, მინ​და გით​ხრათ, რომ მე​ექ​ვსე​ში უნ​დო​დათ ჩე​მი ჩა​ტო​ვე​ბა.

- ხომ ხე​დავ, შენ ეს მა​ინც შე​ძე​ლი. ეს გა​მო​გი​ვი​და და მე​ოთ​ხე​ში ამოჰ​ყა​ვი თა​ვი..

(ძვე​ლე​ბუ​რად, მე​გობ​რუ​ლად მინ​დო​და გა​მენ​დო, რომ ყვე​ლა​ფე​რი, ერ​თი შე​ხედ​ვით, უნაკ​ლო და

სრულ​ყო​ფი​ლი შე​იძ​ლე​ბა არ იყოს, მაგ​რამ ასეა თუ ისე, სა​კით​ხი წყდე​ბა, თა​ნაც წყდე​ბა უმაღ​ლეს
დო​ნე​ზე; ჭკვიანი ადა​მიანე​ბი ამა​ზე ტვინს იჭ​ყლე​ტენ, მაგ​რამ ეს მა​ინც მოხ​და, ეს რეალუ​რი ფაქ​ტია.
ჩვენ ყვე​ლა​ნი აქ ვართ; შენ​თან ერ​თად ვის​წავ​ლით მთე​ლი წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში, ეს იქ​ნე​ბა ჩვე​ნი
სა​მუ​შაო ობი​ექ​ტი, გა​დავ​წყვეტთ სხვა​დას​ხვა პრობ​ლე​მას, ჯერ და​ვად​გენთ, რო​მე​ლია გა​დაუდე​ბე​ლი,
რო​მე​ლი სა​ჭი​რო​ებს სას​წრა​ფოდ მი​ხედ​ვას; და​ვან​გრევთ იმ შიშს, რო​მე​ლიც ასე ხში​რად
გა​მეორე​ბი​ნებს - ეს არას​დროს გა​მო​მი​ვა, - და​ვა​მარ​ცხებთ ცდუ​ნე​ბას, რომ ეს ყვე​ლა​ფე​რი ფე​ხებ​ზე
დაიკი​დო, ან ყვე​ლა​ფე​რი ეს ერ​თად მოაქუ​ჩო და ნაგ​ვის ყუთ​ში გა​დაუძა​ხო. ამ ქა​ლაქ​ში უამ​რა​ვი
ადა​მიანია, რომ​ლებ​საც ეში​ნი​ათ, რომ ეს მათ არ გა​მოუვათ და ჰგო​ნი​ათ, რომ ეს მა​თი ყვე​ლა​ზე
ნაკ​ლე​ბი საზ​რუ​ნა​ვია. მოკ​ლედ, კი​დი​ათ... სი​ნამ​დვი​ლე​ში, საქ​მე საქ​მე​ზე რომ მიდ​გე​ბა, ეს ასე არ
არის; ისი​ნი მა​რიაჟო​ბენ, სურთ, გა​მორ​ჩეულე​ბი იყ​ვნენ, სა​ყო​ველ​თაო ყუ​რად​ღე​ბა მი​იპ​ყრონ,
ით​რგუ​ნე​ბი​ან, დეპ​რე​სიაში ვარ​დე​ბი​ან და წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბის გა​წე​ვის უნა​რიც არ აქვთ, უბ​რა​ლოდ,
დი​ნე​ბას მიჰ​ყვე​ბი​ან. თა​ვით კე​დელს ეხეთ​ქე​ბი​ან, სხვე​ბის დაფ​რთხო​ბას ცდი​ლო​ბენ და ეს ერ​თგვარ
თა​მაშ​სა და გარ​თო​ბას ემ​სგავ​სე​ბა, მაგ​რამ თუ არის ამ​ქვეყ​ნად რა​ღაც, რაც მათ არ შე​უძ​ლი​ათ,
დაიკი​დონ, ეს არის, ეს დაწ​ყევ​ლი​ლი ეს. ამ ეს-​მა გა​უმ​წა​რა მათ ცხოვ​რე​ბა; ეს მათ ყელ​ში
ამოუვი​დათ).

- ამის​გან არა​ფე​რი გა​მო​ვა. რა თავ​ში უნ​და ვი​ხა​ლო - ეს, რა​ში გა​მო​მად​გე​ბა, რო?

- მო​დი, ახ​ლა ვნა​ხოთ, რა ხი​ლია ეს ყბა​და​ღე​ბუ​ლი "ეს" და "ა​რა​ფე​რი". რად​გან ასე გა​დაგ​ვე​კი​და,
ბა​რემ ზმნა "გა​მოდ​გო​მა​საც" მივ​ხე​დოთ. ვა​ღიარებ, რომ ამ ბო​ლო დროს ცო​ტა მეც მიშ​ლის ნერ​ვებს;
"რა​ში გა​მო​მად​გე​ბა", "ა​რა​ფერ​ში გა​მო​მად​გე​ბა," - ამო​გი​ჩე​მე​ბია. გე​გო​ნე​ბა, ძნე​ლი გა​მო​სათ​ქმე​ლია
და ვარ​ჯი​შობ. არ ჯო​ბია, გა​არ​კვიო, რა სამ​სა​ხუ​რი შე​იძ​ლე​ბა მან გა​გი​წი​ოს. იქ​ნებ გა​მო​გად​გეს
რა​მე​ში. დად​გა დრო, ჩვენ თვი​თონ და​ვუს​ვათ მას კით​ხვა და ვათ​ქმე​ვი​ნოთ, რი​სი მაქ​ნი​სია.

მოკ​ლედ, წელს ჩვენ ამ "ა​მას", "ყვე​ლა​ფერ​სა" და "ა​რა​ფერს" შიგ​ნეული გა​მო​ვუ​ყა​რეთ. "ა​მის​თვის",

"ი​მის​თვის", "იქ", "ი​ქი​დან", "ა​ქე​დან". - ღმერ​თო, ექ​ნე​ბა კი ამას ოდეს​მე და​სას​რუ​ლი?! ყო​ველ ჯერ​ზე,
რო​ცა ისი​ნი გაკ​ვე​თილ​ზე დაუპა​ტი​ჟებ​ლად გა​მოგ​ვეც​ხა​დე​ბოდ​ნენ, ჩვენ არ ვი​ზა​რებ​დით და მივ​დიოდით
იმ საიდუმ​ლოს სა​ძებ​ნე​ლად, რო​მელ​საც ეს სევ​დის მომ​გვრე​ლი და დამ​თრგუნ​ვე​ლი სიტ​ყვე​ბი
გვი​მა​ლავ​დნენ. ჩვენ დავ​ცა​ლეთ ეს წელ​ვა​დი და უძი​რო ტი​კე​ბი, რო​მე​ლიც ასე ამ​ძი​მებს და​ღუპ​ვის
ზღვრამ​დე მი​სუ​ლი ოროს​ნის უბად​რუკ ნავს; ამოვ​ხა​პეთ პირ​წმინ​დად - ასე იქ​ცე​ვი​ან მეზ​ღვაურე​ბიც
ჩა​სა​ძი​რად გან​წი​რულ გემ​ზე, - და სა​ნამ შიგ​თავსს ბორტს მიღ​მა გა​და​ვუ​ძა​ხებ​დით, გულ​დას​მით
შე​ვის​წავ​ლეთ.
ეს - იყო ის მა​თე​მა​ტი​კუ​რი ამო​ცა​ნა, რო​მელ​მაც ცეც​ხლზე ნავ​თი და​ას​ხა და საიდა​ნაც ეს დი​დი
აურ​ზაური და და​იწ​ყო; მე​რე გრა​მა​ტი​კა​მაც შე​უნ​თო და ისე გა​აღ​ვი​ვა ხან​ძა​რი, რომ ცეც​ხლის ალე​ბი
ლა​მის ცას სწვდე​ბო​და ("გრა​მა​ტი​კას მა​თე​მა​ტი​კა​ზე მე​ტად გა​მოვ​ყა​ვარ წყო​ბი​დან, ბა​ტო​ნო"!).

და ასე შემ​დეგ: ეს არის მოუხელ​თე​ბე​ლი ინ​გლი​სუ​რი, თავ​სა და ბო​ლოს რომ ვერ გაუგებ. ეს არის
ტექ​ნო​მუ​სი​კაც, ასე რომ უწე​წავს ნერ​ვებს (ა​თი წლის შემ​დეგ იტ​ყო​და, "უკ​ვე ვე​ღარ ვი​ჭერ კა​იფ​სო",
კი​დევ ათი წლის შემ​დეგ კი "ტვინს მ … … ...ო"). ეს არის ის შე​დე​გიც - თუნ​დაც მი​ნი​მა​ლუ​რი -
რო​მელ​საც უფ​რო​სე​ბი მის​გან ჯიუტად მოელი​ან (სულ ტყუილად!). მოკ​ლედ, ეს სას​კო​ლო სწავ​ლე​ბის
ყვე​ლა ას​პექტს მოიცავს.
აქე​დან იშ​ვა წმინ​და წყლის მარ​გა​ლი​ტე​ბი: მა​გა​ლი​თად, "ეს მე სა​ერ​თოდ არ მა​ღელ​ვებს",
მას​წავ​ლებ​ლის სმე​ნის ამ​ტა​ნო​ბის შე​სა​მოწ​მებ​ლად შეგ​ვიძ​ლია გა​ვაძ​ლიეროთ "ეს მე ფე​ხებ​ზე მკი​დი​ა"!
გა​ვა კი​დევ ოცი წე​ლი და ამ სა​პა​ტიო სი​ას დაემა​ტე​ბა "ეს მე ყ....ზე მკი​დი​ა" (სა​ერ​თოდ, "მკი​დი​ა"... თუ
სად, ად​გი​ლი თა​ვად შე​გიძ​ლი​ათ დააზუს​ტოთ).
ეს არის სა​კუ​თა​რი წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბის ყო​ველ​დღიური კონ​სტა​ტა​ცია.

ეს არის აზ​რი, რო​მე​ლიც უფ​რო​სებს მას​ზე ჩა​მოუყა​ლიბ​დათ.

ეს არის დამ​ცი​რე​ბა, რო​მე​ლიც ურ​ჩევ​ნია, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი​სა და წარ​მა​ტე​ბუ​ლი მოს​წავ​ლეების

წი​ნა​აღ​მდეგ მი​მარ​თულ ზიზ​ღად და სი​ძულ​ვი​ლად გარ​დაქ​მნას.

აქე​დან კი კა​ტე​გო​რიული უარი, რომ ეცა​დო რა​მე გაუგო "ა​მას", რომ​ლის​გა​ნაც "ა​რა​ფე​რი" გა​მო​ვა,
გქონ​დეს მუდ​მი​ვი სურ​ვი​ლი იყო არა "აქ", არა​მედ "იქ", აკე​თო ნე​ბის​მიერი სხვა რამ, ვიდ​რე "ეს".

"ა​მის" სკრუ​პუ​ლო​ზურ​მა გა​მოკ​ვლე​ვამ ჩემს მოს​წავ​ლე​ებს თვა​ლი აუხი​ლა და დაანახ​ვა, რო​გორ

აღიქ​ვამ​დნენ ისი​ნი სა​კუ​თარ თავს: რო​გორც სრულ არა​რაობას, რომ​ლებ​მაც მოახერ​ხეს და მოხ​ვდნენ
აბ​სურ​დე​ბის ქვე​ყა​ნა​ში, სა​დაც მათ მარ​თლაც შე​ეძ​ლოთ "ეს" ყვე​ლა​ფე​რი დაეკი​დე​ბი​ნათ, რა​მე​თუ "იქ"
წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია მო​მავ​ლის იმე​დი გას​ჩე​ნო​დათ.

"აქ რა​მე​ზე ოც​ნე​ბაც კი შე​უძ​ლე​ბე​ლია, ბა​ტო​ნო!" ეს უმო​მავ​ლო ცხოვ​რე​ბა.

სი​ნამ​დვი​ლე​ში, აი, რა​შია საქ​მე. თუ შენ წინ არა​ნაირი მო​მა​ვა​ლი არ გე​სა​ხე​ბა, მა​შინ, რამ​დე​ნიც უნ​და
ეცა​დო, ვერც აწ​მყო​ში მოიკი​დებ ფეხს. კი უზი​ხარ სკო​ლის მერხს, მაგ​რამ სულ სხვა​გან დაფ​რი​ნავ, იქ,
სა​დაც არა​ფე​რია, გარ​და სი​ნა​ნუ​ლი​სა, სა​დაც დრო გაიყი​ნა, სა​დაც მა​რა​დიული ტანჯვა-​წამებისთვის
ხარ გან​წი​რუ​ლი. და ამის​თვის ვი​ღა​ცამ უნ​და ზღოს, თა​ნაც ძა​ლი​ან მწა​რედ.

აქე​დან დაიბა​და ჩე​მი ურ​ყე​ვი გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბაც, უფ​რო ხში​რად მივ​მარ​თო გრა​მა​ტი​კულ ანა​ლიზს,
რა​თა ისი​ნი აქ და​ვაბ​რუ​ნო, აწ​მყო​ში და მივ​ცე სა​შუალე​ბა, დატ​კბნენ გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი, სრუ​ლი​ად
გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი სიამოვ​ნე​ბით, რო​მე​ლიც თან სდევს იმის გა​აზ​რე​ბას, რა არის, ბო​ლოს და ბო​ლოს, ეს
- ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი, ეს გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი სა​ჭი​როების სიტ​ყვა, დღე​ში ათას​ჯერ მა​ინც რომ
ვი​ყე​ნებთ სრუ​ლი​ად გა​უც​ნო​ბიერებ​ლად. ფუ​ჭია გაავე​ბუ​ლი ბი​ჭუ​ნას წინ მორალურ-​ეთიკურ და
ფსი​ქო​ლო​გი​ურ თე​მებ​ზე ქა​და​გი; ახ​ლა დე​ბა​ტე​ბის დრო ნამ​დვი​ლად არ არის; დრო არ ით​მენს.

გა​მო​შიგ​ვნი​სა და გა​სუფ​თა​ვე​ბის შემ​დეგ, დროა, "ეს"-​იც გან​ვსაზ​ღვროთ. სა​ერ​თოდ, ეს ჩვე​ნე​ბი​თი

ნაც​ვალ​სა​ხე​ლე​ბი ყვე​ლას გაუწევს სამ​სა​ხურს სა​ჩო​თი​რო სა​უბ​რე​ბის წარ​მარ​თვი​სას. ეს ის კვამ​ლია,
რომ​ლის წყა​ლო​ბი​თაც ნე​ბის​მი​ერს აუბ​ნევთ გზა-​კვალს, დააბო​ლებთ, თით​ზე და​იხ​ვევთ, იდუ​მა​ლე​ბის
ბუ​რუს​ში გა​ახ​ვევთ. ცო​ტაა? ეს ნაც​ვალ​სა​ხე​ლე​ბი შე​იძ​ლე​ბა ენის სარ​და​ფებს შე​ვა​და​როთ, ასე​ვე
მი​უწ​ვდო​მელ სხვე​ნებ​საც, სკივრს, რომ​ლის გახ​სნას ვე​რა​ვინ ახერ​ხებს; შემ​ნახ​ველ სა​კან​ში
და​ვიწ​ყე​ბულ ფუ​თა​საც, რომ​ლის გა​სა​ღე​ბი დაიკარ​გა.
- "თავ​შე​სა​ფარს, ბა​ტო​ნო, ძა​ლი​ან სან​დო თავ​შე​სა​ფარს"!

არც ისე სან​დოს, სხვა​თა შო​რის; შენ კი გგო​ნია, რომ კარ​გად დაიმა​ლე და ვე​რა​ვინ გხე​დავს,
სი​ნამ​დვი​ლე​ში, ეს სა​მა​ლა​ვი თვი​თონ გის​რუ​ტავს და გი​ნე​ლებს. ეს მარ​თლა საოცა​რია! ის ისე
გვნთქავს, რომ ჩვენ უკ​ვე გვა​ვიწ​ყდე​ბა კი​დეც, ვინ ვართ სი​ნამ​დვი​ლე​ში.

გრა​მა​ტი​კის სე​ნი ისევ და ისევ გრა​მა​ტი​კის დახ​მა​რე​ბით იკურ​ნე​ბა, ორ​თოგ​რა​ფიული შეც​დო​მე​ბი

მხო​ლოდ ორ​თოგ​რა​ფიული სა​ვარ​ჯი​შოებით შე​იძ​ლე​ბა ამოიძირ​კვოს; კით​ხვის ში​ში კით​ხვით
და​იძ​ლე​ვა; ში​ში იმი​სა, რომ ვერ გაიგებ - ტექ​სტში ჩაღ​რმა​ვე​ბით, სა​ერ​თოდ აზ​როვ​ნე​ბის ჩვე​ვის
უქონ​ლო​ბა კი - ერთ კონ​კრე​ტულ თე​მა​ზე ფიქ​რით. და ამ ყვე​ლა​ფერს ჩვენ ახ​ლა, აქ, ამ გაკ​ვე​თილ​ზე
ვას​რუ​ლებთ, სა​ნამ ამ საკ​ლა​სო ოთახ​ში ვიმ​ყო​ფე​ბით.

ეს რწმე​ნა მე ჯერ კი​დევ სკო​ლის წლებ​ში შე​ვი​ძი​ნე და დღემ​დე მომ​ყვე​ბა. ხში​რად მი​წევ​და მო​რა​ლუ​რი
შე​გო​ნე​ბის, ნო​ტა​ციების მოს​მე​ნა ამ და სხვა მრა​ვალ თე​მა​ზე. ყვე​ლა​ნაირად ცდი​ლობ​დნენ ჩემ ჭკუაში
ჩაგ​დე​ბას. ცხა​დია, კე​თილ​გან​წყო​ბით, რად​გან მას​წავ​ლე​ბელ​თა რი​გებ​შიც მრავ​ლად მოიძებ​ნე​ბი​ან
კე​თი​ლი და პა​ტიოსა​ნი ადა​მიანე​ბი. უწი​ნა​რეს ყოვ​ლი​სა, კო​ლე​ჯის დი​რექ​ტო​რი მახ​სენ​დე​ბა,
რო​მელ​თა​ნაც ჩემ მი​ერ ჩა​დე​ნილ​მა ქურ​დბა​ცა​ცო​ბამ მო​მახ​ვედ​რა. ყო​ფი​ლი მეზ​ღვაური, გე​მის
კა​პი​ტა​ნი, ოკეანის წყა​ლო​ბით შე​სა​შუ​რი მოთ​მი​ნე​ბით აღ​ჭურ​ვი​ლი, ოჯა​ხის მა​მა, გან​სა​კუთ​რე​ბით
ყუ​რად​ღე​ბიანი ცო​ლი​სად​მი, რო​მელ​ზეც ამ​ბობ​დნენ, მე​დი​ცი​ნის​თვის აუხ​სნე​ლი რა​ღაც სე​ნის​გან
იტან​ჯე​ბაო. მოკ​ლედ, თა​ვი​სიანებ​სა და ინ​ტერ​ნატ​ზე ზრუნ​ვით შეპ​ყრო​ბი​ლი ადა​მიანი, სა​დაც
ჩე​მის​თა​ნა უმაქ​ნი​სი იმ​დე​ნი იყო, რომ ბო​ლომ​დე ზუს​ტად ვერც და​ით​ვლი​დი; მიუხე​და​ვად ამი​სა,
რამ​დე​ნი საათი შე​მომ​წი​რა ამ პა​ტიოსან​მა კაც​მა, რა​თა რო​გორ​მე და​ვერ​წმუ​ნე​ბი​ნე, რომ არც ისე​თი
იდიოტი ვი​ყა​ვი, რო​გო​რა​დაც სა​კუ​თარ თავს მი​ვიჩ​ნევ​დი, რომ ჩე​მი ოც​ნე​ბე​ბი აფ​რი​კა​ში გა​დახ​ვე​წის
თაობა​ზე სხვა არა​ფე​რი იყო, თუ არა სა​კუ​თა​რი თა​ვის​გან გაქ​ცე​ვის მცდე​ლო​ბა; რომ საკ​მა​რი​სი იყო,
ოდ​ნავ თი​თი გა​მენ​ძრია და სე​რიოზულ მე​ცა​დი​ნეობას შევ​დგო​მო​დი, ჩე​მი გაუთა​ვე​ბე​ლი
მოთქმა-​წუწუნი, გა​სა​ქანს რომ არ აძ​ლევ​და ბუ​ნე​ბით მო​მად​ლე​ბულ ჩემს ნიჭს, სად​ღაც უგზო-​უკვლოდ
გამ​ქრა​ლი​ყო. ჩემ​თვის ვფიქ​რობ​დი, ეს რა ღვთის​ნიერი კა​ცია, რა კე​თი​ლი და გუ​ლის​ხმიერი, ამ​დე​ნი
საზ​რუ​ნა​ვის შემ​დეგ კი​დევ ძა​ლა და ენერ​გია ჰყოფ​ნის, ჩე​მით დაინტერესდეს-​მეთქი. და, ცხა​დია,
ვპირ​დე​ბო​დი, რომ ჭკუ​ას მო​ვუხ​მობ​დი, გა​დაუდებ​ლად, იმ წუ​თი​დან​ვე. მაგ​რამ, ჩემ​და საუბე​დუ​როდ,
რო​გორც კი მა​თე​მა​ტი​კის გაკ​ვე​თილ​ზე აღ​მოვ​ჩნდე​ბო​დი, ან სა​ღა​მოს ჩემს სა​წერ მა​გი​დას
მი​ვუჯ​დე​ბო​დი და ბიოლო​გი​ის სა​ხელ​მძღვა​ნე​ლო​ში ჩავ​რგავ​დი თავს, იმ შეხ​ვედ​რის დროს სა​კუ​თა​რი
თა​ვის​თვის ჩა​ნერ​გი​ლი რწმე​ნის​გან ნა​ტა​მა​ლიც კი არ რჩე​ბო​და. ჩე​მი ღრმა რწმე​ნით, ეს იმი​ტომ
ხდე​ბო​და, რომ მე და პა​ტივ​ცე​მულ დი​რექ​ტორს კრინ​ტიც არ დაგ​ვიძ​რავს ალ​გებ​რა​ზე, არც
ფო​ტო​სინ​თეზ​ზე, არა​მედ მხო​ლოდ იმა​ზე ვსა​უბ​რობ​დით, თუ რა შე​უძ​ლია მტკი​ცე ნე​ბის მქო​ნე და
მო​ბი​ლი​ზე​ბულ მოს​წავ​ლეს. მიხ​ვდით, ალ​ბათ, ბჭო​ბის სა​გა​ნი თა​ვად მე გახ​ლდით. უფ​რო სწო​რად, ის
შე​საძ​ლო მე, რო​მე​ლიც ოდ​ნა​ვი ძა​ლის​ხმე​ვის შემ​თხვე​ვა​შიც კი წელ​ში გაიმარ​თე​ბო​და და ფორ​მა​ში
ჩად​გე​ბო​და. დი​რექ​ტო​რი ღრმად იყო ამა​ში დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი; მთა​ვა​რი იყო, მე შევ​დგო​მო​დი მთე​ლი
გუ​ლით საქ​მეს და ეს უეცა​რი იმე​დით აღ​ვსი​ლი მე მკერ​დზე მჯიღს იცემ​და, იფი​ცე​ბო​და, რომ
მცდე​ლო​ბას არ და​აკ​ლებ​და, სი​სუ​ლე​ლე​ებს შე​ეშ​ვე​ბო​და, მაგ​რამ, ვაი რომ... ათი წუ​თის შემ​დეგ
ალ​გებ​რის მა​თე​მა​ტი​კუ​რი ენით და​შო​კილს, ეს იმე​დი ხე​ლი​დან ეც​ლე​ბო​და. ის მე სა​ჰაერო ბუშ​ტი​ვით
იჩუ​ტე​ბო​და, ღრუ​ბე​ლი​ვით იფან​ტე​ბო​და; და სა​ღა​მოს, რო​ცა ეს მე მეორე დღის გაკ​ვე​თი​ლე​ბის
მომ​ზა​დე​ბას ლა​მობ​და, უკ​ვე ვე​რა​ფე​რი გაეგო მცე​ნა​რეების ნახ​შირ​მჟა​ვას გა​ზი​სად​მი უც​ნაური
ლტოლ​ვი​სათ​ვის, რო​მელ​საც ისი​ნი ქლო​რო​ფი​ლად წო​დე​ბუ​ლი ნივ​თიერე​ბის დახ​მა​რე​ბით
ით​ვი​სებ​დნენ. მოკ​ლედ, მე ისევ იმ კრე​ტი​ნად გარ​და​ვიქ​მნე​ბო​დი, რო​მე​ლიც ამას ვე​რას​დროს
ვე​რა​ფერს გაუგებს, ერ​თი სრუ​ლი​ად მარ​ტი​ვი მი​ზე​ზის გა​მო: ამის არც არას​დროს გაეგე​ბო​და რა​მე.

გან​ცდილ​მა მარ​ცხმა ერთ რა​მე​ში კი ღრმად და​მარ​წმუ​ნა. მოს​წავ​ლე​ებს იმ საგ​ნის ენა​ზე უნ​და
ელა​პა​რა​კო, რო​მელ​საც ას​წავ​ლი. გე​ში​ნი​ათ გრა​მა​ტი​კის? ვი​მე​ცა​დი​ნოთ გრა​მა​ტი​კა​ში; არ მოგ​წონთ
ლი​ტე​რა​ტუ​რა? ვი​კით​ხოთ! რამ​დე​ნად უც​ნაურიც უნ​და გეჩ​ვე​ნოთ, ჩე​მო ძვირ​ფა​სო მოს​წავ​ლეებო,
თქვენ მთლიანად შედ​გე​ბით იმ საგ​ნე​ბის​გან, რომ​ლებ​საც ჩვენ გას​წავ​ლით. თქვენ ხართ ყვე​ლა ამ
საგ​ნის სა​გა​ნი. ცუ​დად გრძნობ​დით თავს სკო​ლა​ში? შე​საძ​ლო​ა; მა​ინ​ცდა​მა​ინც დალ​ხე​ნი​ლი ცხოვ​რე​ბა
არ გქონ​დათ? ზო​გი​ერ​თებს - უეჭ​ვე​ლად. მაგ​რამ, ჩემს თვალ​ში თქვენ ყვე​ლა​ნი უკ​ლებ​ლივ
სიტ​ყვე​ბის​გან ხართ ნა​ძერ​წი, გრა​მა​ტი​კის​გან ნაქ​სო​ვი; თქვე​ნი​ვე ნას​წავ​ლი ლექ​სე​ბის,
მოთ​ხრო​ბე​ბი​სა და ნო​ვე​ლე​ბის​გან ხართ შე​კო​წი​წე​ბუ​ლი, მათ შო​რის, ყვე​ლა​ზე უტ​ყვნიც, ყვე​ლა​ზე
მწი​რი ლექ​სი​კის მქო​ნე​ნიც კი. თქვენ მოს​ვე​ნე​ბას არ გაძ​ლევთ სა​კუ​თა​რი წარ​მოდ​გე​ნე​ბი სამ​ყა​რო​ზე,
ანუ, თქვენ პირ​თამ​დე ხართ სავ​სე ლი​ტე​რა​ტუ​რით. და​მი​ჯე​რეთ, ასეა.

ნე​ბის​მიერი ფსი​ქო​ლო​გიური ჩა​რე​ვა ამაოა, ყვე​ლა​ზე კე​თილ​გან​წყო​ბი​ლიც კი.

პირ​ვე​ლი კლა​სი.

ჟოს​ლი​ნი ცრემ​ლე​ბად იღ​ვრე​ბა. გაკ​ვე​თი​ლის დაწ​ყე​ბა შე​უძ​ლე​ბე​ლია.

არა​ფე​რია იმ კე​დელ​ზე ძნე​ლად გა​სან​გრე​ვი, რო​მელ​საც დარ​დი აღ​მარ​თავს ხოლ​მე ცოდ​ნის​კენ
მი​მა​ვალ გზა​ზე. სი​ცი​ლის აღ​საკ​ვე​თად შე​იძ​ლე​ბა, ერ​თი მზე​რაც კი საკ​მა​რი​სი იყოს, აი ცრემ​ლებს კი...

- ვინ​მეს რე​ზერ​ვში მხიარუ​ლი ანეკ​დო​ტი ხომ არ გაქვთ? ჟოს​ლი​ნი რო​გორ​მე უნ​და გა​ვა​ცი​ნოთ, თო​რემ
ვერ ვიწ​ყებთ გაკ​ვე​თილს. აბა, გა​ან​ძრი​ეთ ტვი​ნი! ახ​ლა ძა​ლი​ან სა​სა​ცი​ლო ამ​ბა​ვი გვჭირ​დე​ბა; დრო
შეზ​ღუ​დუ​ლია - მხო​ლოდ სა​მი წუ​თი. მონ​ტეს​კიე ვერ დაგ​ვე​ლო​დე​ბა. ანეკ​დოტ​მა არ დაახა​ნა, მარ​თლაც
სა​სა​ცი​ლო გა​მოდ​გა.

ყვე​ლა ხარ​ხა​რებს, მათ შო​რის, ჟოს​ლი​ნიც, რო​მელ​საც ვთა​ვა​ზობ, გაკ​ვე​თი​ლის შემ​დეგ, შეს​ვე​ნე​ბა​ზე
და​მე​ლა​პა​რა​კოს. კი, ბა​ტო​ნო, და​მე​ლა​პა​რა​კოს, თუ​კი ეს მას უშ​ვე​ლის.

- მა​ნამ​დე კი შე​ნი თა​ვი მხო​ლოდ მონ​ტეს​კიეთი იქ​ნე​ბა და​კა​ვე​ბუ​ლი. შევ​თან​ხმდით?

შეს​ვე​ნე​ბა. ჟოს​ლი​ნი თავს და​ტე​ხილ უბე​დუ​რე​ბას მიყ​ვე​ბა. მი​სი მშობ​ლე​ბი თურ​მე უკ​ვე ვე​ღარ
პოულო​ბენ სა​ერ​თო ენას; კინ​კლაობენ დი​ლი​დან სა​ღა​მომ​დე; უკა​ნას​კნე​ლი სიტ​ყვე​ბით ამ​კო​ბენ
ერ​თმა​ნეთს. სახ​ლში ატ​მოს​ფე​რო უკი​დუ​რე​სად და​ძა​ბუ​ლია, ცხოვ​რე​ბა - გაუსაძ​ლი​სი. გა​სა​გე​ბია,
ვფიქ​რობ მე. აი, ბი​ლიკ​ზე შო​რე​ულ დის​ტან​ციაზე მორ​ბე​ნა​ლი კი​დევ ორი ადა​მიანი გა​მოჩ​ნდა,
რომ​ლებ​მაც ოცი წე​ლი დაახარ​ჯეს იმის გარ​კვე​ვას, რამ​დე​ნად არ შეეფე​რე​ბოდ​ნენ ერ​თმა​ნეთს.
ჟოს​ლინ​მა, რო​მე​ლიც, სა​ბო​ლოო ჯამ​ში, არ​ცთუ ისე ცუ​დი მოს​წავ​ლეა, ყვე​ლა სა​გან​ში მკვეთ​რად
მო​უკ​ლო. ახ​ლა კი მე მი​წევს მის უბე​დუ​რე​ბა​ში გარ​კვე​ვა, რა​თა დამ​სხვრეული ნა​წი​ლე​ბი ერ​თმა​ნეთს
მი​ვა​წე​ბო. იქ​ნებ ორი​ვეს​თვის გან​ქორ​წი​ნე​ბა საუკე​თე​სო გა​მო​სა​ვა​ლი იყოს-​მეთქი, ვა​პა​რებ დი​დი
სიფ​რთხი​ლით. ჟოს​ლინ, არ ვი​ცი, რო​გორ აგიხ​სნა... ორი ცო​ტა​თი დამ​ცხრა​ლი გან​ქორ​წი​ნე​ბუ​ლი
შენ​თვის შე​საძ​ლოა, უფ​რო ად​ვი​ლი ასა​ტა​ნი იყოს, ვიდ​რე ეს გა​მე​ხე​ბუ​ლი წყვი​ლი, რო​ცა ერ​თი ყო​ველ
წამს მზა​დაა, მეორეს თვა​ლე​ბი დას​თხა​როს ან ყე​ლი გა​მო​ღად​როს...

და ასე შემ​დეგ.

ჟოს​ლი​ნი ისევ ცრემ​ლე​ბად იღ​ვრე​ბა:

- აი, ზუს​ტად მა​გას ვფიქ​რობ​დი, მასწ., კი ჰქონ​დათ გან​ქორ​წი​ნე​ბა გა​დაწ​ყვე​ტი​ლი, მაგ​რამ

გა​დაიფიქ​რეს!

ახ, ასეა საქ​მე …

ყვე​ლა​ფე​რი ყო​ველ​თვის ბევ​რად უფ​რო რთუ​ლია, ვიდ​რე დამ​წყებ ფსი​ქო​ლოგს წარ​მო​უდ​გე​ნია.

- ...

- ...

- მეიზი ფე​რენჯს იც​ნობ?

- არა, და ვინ არის ეს მეიზი ფე​რენ​ჯი?

- ბი​ლი ფე​რენ​ჯი​სა და მი​სი ცო​ლის ქა​ლიშ​ვი​ლია, - და​მა​ვიწ​ყდა, მე​უღ​ლეს რა ჰქვია. - ისი​ნი

გან​ქორ​წინ​დნენ. არ გა​გი​გია, ძა​ლი​ან გახ​მაურე​ბუ​ლი ამ​ბა​ვი იყო თა​ვის დრო​ზე. გან​ქორ​წი​ნე​ბი​სას
მეიზი ძა​ლი​ან პა​ტა​რა კი იყო, მაგ​რამ ამის​გან მას პრობ​ლე​მე​ბი არ შექ​მნია. აუცი​ლებ​ლად უნ​და
გა​ეც​ნო მას. ეს რო​მა​ნია, თან ამე​რი​კუ​ლი; ავ​ტო​რი - ჰენ​რი ჯე​იმ​სი: "რაც მეიზიმ იცო​და".

ცოლ​ქმრუ​ლი ცხოვ​რე​ბის ბა​ტა​ლიების მსგავ​სი ამ​ბით და​ინ​ტე​რე​სე​ბულ​მა ჟოს​ლინ​მა ეს სი​ნამ​დვი​ლე​ში

საკ​მა​ოდ რთუ​ლად აღ​საქ​მე​ლი რო​მა​ნი მომ​დევ​ნო რამ​დე​ნი​მე კვი​რის გან​მავ​ლო​ბა​ში დაძ​ლია (ზუს​ტად
იმა​ვე სიტ​ყვე​ბით ლან​ძღა​ვენ ერ​თმა​ნეთს, რო​გო​რი​თაც ფე​რენ​ჯე​ბი, მასწ!).
დი​ახ, ბა​ტო​ნე​ბო, იქ​ნე​ბა ეს ოჯა​ხურ წყვილ​თა ბრძო​ლე​ბი თუ გა​წა​მე​ბუ​ლი ბავ​შვე​ბის ტკი​ვი​ლე​ბი, ამ
ყვე​ლა​ფერს უდა​ვოდ სცხია რა​ღა​ცა ლი​ტე​რა​ტუ​რი​სა, მა​ში​ნაც კი, რო​ცა მათ მი​ერ მი​ყე​ნე​ბუ​ლი
ჭრი​ლო​ბე​ბის​გან ნამ​დვი​ლი სის​ხლი იღ​ვრე​ბა.

ახ​ლა კი, მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა, რად​გან პა​ტივ​ცე​მულ​მა მონ​ტეს​კი​ემ დაგ​ვდო პა​ტი​ვი და თა​ვად
გვე​ახ​ლა გაკ​ვე​თილ​ზე, ჩვენც გვმარ​თებს სა​კად​რი​სი მას​პინ​ძლო​ბა გა​ვუ​წი​ოთ მას.

რაც შეეხე​ბა გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე მოს​წავ​ლე​თა დას​წრე​ბას...

ცხა​დია, ძალ​ზე არა​კომ​ფორ​ტუ​ლია, მე ვიტ​ყო​დი, ძნე​ლი​ცაა ამ ბი​ჭუ​ნებ​სა და გო​გო​ნებს, სკო​ლის მი​ერ
შე​თა​ვა​ზე​ბუ​ლი დრო​ის გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი გა​ნა​წი​ლე​ბის თა​ნახ​მად, ორ​მოც​დათ​ხუთ​მე​ტი წუ​თის
გან​მავ​ლო​ბა​ში ყუ​რად​ღე​ბის სრუ​ლი კონ​ცენ​ტრი​რე​ბა მოს​თხო​ვო, თან ხუთი-​ექვსი გაკ​ვე​თი​ლი
ზე​დი​ზედ, ერ​თი​მეორის მი​ყო​ლე​ბით.
ნამ​დვი​ლი თავ​სა​ტე​ხია ეს გან​რი​გი, გაკ​ვე​თი​ლე​ბის, საათე​ბის და საგ​ნე​ბის გა​ნა​წი​ლე​ბა, საკ​ლა​სო
ოთა​ხე​ბის, ჯგუ​ფე​ბის შე​მად​გენ​ლო​ბის, ფა​კულ​ტა​ტიური დის​ციპ​ლი​ნე​ბის, ლა​ბო​რა​ტო​რიების
დატ​ვირ​თვი​სა და ამა თუ იმ მას​წავ​ლებ​ლის სურ​ვი​ლე​ბის, პრე​ტენ​ზიები​სა და დროს​თან
შეუთავ​სებ​ლო​ბის გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბით. თუმ​ცა, მარ​თა​ლია, დღეს სას​წავ​ლო ნა​წი​ლის გამ​გეს თა​ვი ისე
აღარ უდუღს, რო​გორც უწინ; ზე​მოთ ჩა​მოთ​ვლილ პა​რა​მეტ​რებს კომ​პიუტე​რის მეხ​სიერე​ბა
მშვე​ნივ​რად იტევს: "ძა​ლი​ან ვწუხ​ვარ, ქალ​ბა​ტო​ნო, მაგ​რამ ოთ​ხშა​ბათს, ნა​შუ​ად​ღე​ვის
გაკ​ვე​თი​ლებ​თან და​კავ​ში​რე​ბით ვე​რა​ფერს გი​ხერ​ხებთ, - ეს ოხე​რი კომ​პიუტე​რი არ მაძ​ლევს ამის
სა​შუალე​ბას".

- ორ​მოც​დათ​ხუთ​მე​ტი წუ​თი ფრან​გუ​ლი ენი​სა, - ვუხ​სნი ჩემს მოს​წავ​ლე​ებს, - ეს მთე​ლი საათია თა​ვი​სი
და​საწ​ყი​სით, შუა ნა​წი​ლი​თა და და​სას​რუ​ლით. სი​ნამ​დვი​ლე​ში, ეს თა​მა​მად შე​იძ​ლე​ბა, ერთ პა​ტა​რა
ცხოვ​რე​ბას შე​ვა​და​როთ.

ჰო, რო​გორ არა, და​გი​ჯე​რეთ, რა​ხან შენ იტ​ყვი! მე​რე - ამ პა​ტა​რა ცხოვ​რე​ბას კი​დევ უფ​რო საყ​ვა​რე​ლი
მეორე ცხოვ​რე​ბა - ლი​ტე​რა​ტუ​რა - მოჰ​ყვე​ბა, მეორეს - მე​სა​მე, მთლად საამუ​რი - მა​თე​მა​ტი​კა, მე​სა​მეს
- სულ გა​სა​გი​ჟე​ბე​ლი - ის​ტო​რია, რო​მე​ლიც სრუ​ლი​ად გაუგე​ბა​რი მი​ზე​ზე​ბის გა​მო, სხვა ცხოვ​რე​ბა​ში
გა​და​გის​ვრით, შემ​დეგ - ინ​გლი​სუ​რი ან გერ​მა​ნუ​ლი, მაგ​რამ ამით ვინ კმა​ყო​ფილ​დე​ბა: ახ​ლა ქი​მიაო,
მე​რე კი​დევ მუ​სი​კა​ო... ერთ დღე​ში ხუ​თი თუ ექ​ვსი რე​ინ​კარ​ნა​ცია! თა​ნაც, სრუ​ლი​ად გაუგე​ბა​რი
ლო​გი​კუ​რი თან​მიმ​დევ​რო​ბით. ვერ გა​მი​გია, ეს გან​რი​გია თუ "ე​ლი​სი სა​ოც​რე​ბა​თა ქვე​ყა​ნა​ში"? ეს-​ეს
არის, ჩაი მი​ვირ​თვით მარ​ტის კურ​დღელ​თან და ჰოპ, - ყო​ველ​გვა​რი გა​დას​ვლის გა​რე​შე, კარ​ტის
გუ​ლის დე​დო​ფალს კრო​კეტს ვე​თა​მა​შე​ბით. ერ​თი დღე მსგავს შეიკერ​ში - ა ლა ლუ​ის ქე​როლ, ოღონდ
სას​წაულე​ბის უფ​რო მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი რაოდე​ნო​ბით, - და ფიზ​კულ​ტუ​რა სა​ერ​თოდ შე​გიძ​ლი​ათ
ცხრი​ლი​დან ამოიღოთ. თა​ნაც, ამ ყვე​ლა​ფერს და​კა​ნო​ნე​ბუ​ლის იერი დაჰ​კრავს, რო​მელ​საც
ვე​რაფ​რის​დი​დე​ბით ვერ აუვ​ლი გვერდს; სრუ​ლი გაუგებ​რო​ბა - ფრან​გუ​ლი სი​მეტ​რიული ბა​ღის
მა​ნე​რა​ზე შეკრეჭილ-​დავარცხნილი: ერ​თი​მეორის მი​ყო​ლე​ბით ორ​მოც​დათ​ხუთ​მეტ​წუ​თიანი
მო​ნაკ​ვე​თე​ბი. ასე თა​ნა​ბარ ნა​წი​ლე​ბად ფსი​ქოანა​ლი​ტი​კო​სი თუ და​ყოფ​და თა​ვის სა​მუ​შაო დღეს, ან
ძეხ​ვეულით მო​ვაჭ​რე დაჭ​რი​და სა​ლიამის! და ასე ყო​ველ კვი​რას, მთე​ლი წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში.
სი​ურ​პრი​ზე​ბი შე​გიძ​ლია გა​მო​რიც​ხო. გა​მოქ​ლი​ავ​დე​ბა ადა​მიანი, აბა, რა!

ერ​თი სუ​ლი მაქვს, ხურ​და და​ვუბ​რუ​ნო ყვე​ლას ერ​თად: აბა, დაწ​ყნარ​დით, ძვირ​ფა​სო მოს​წავ​ლეებო!
შეეცა​დეთ, ერ​თი წუ​თით მა​ინც წარ​მო​იდ​გი​ნოთ თა​ვი ჩვენს ად​გი​ლას. სხვა​თა შო​რის,
ფსი​ქოანა​ლი​ტი​კოს​თან შე​და​რე​ბა სუ​ლაც არ იყო ური​გო. ის საწ​ყა​ლი ზის მთე​ლი დღის გან​მავ​ლო​ბა​ში
თა​ვის სა​მუ​შაო კა​ბი​ნეტ​ში და მოთ​მი​ნე​ბით აკ​ვირ​დე​ბა, თუ რო​გორ ჩა​ივ​ლის მის თვალ​წინ მთე​ლი
სამ​ყა​როს უბე​დუ​რე​ბა​ნი. ჩვენ, მას​წავ​ლებ​ლე​ბიც იმა​ვე სამ​ყა​როს უმეც​რე​ბას ვუმ​ზერთ, ამ
ოცდაათ-​ოცდაათკაციანი ჯგუ​ფე​ბის მკაც​რად გა​წე​რილ დე​ფი​ლეს; და ასე, მთე​ლი ცხოვ​რე​ბა,
რო​მე​ლიც, გნე​ბავთ, ლო​გა​რით​მუ​ლად აღიქ​ვით, გნე​ბავთ, არა, მა​ინც უფ​რო გრძე​ლია, ვიდ​რე თქვე​ნი
მოს​წავ​ლეობის ხა​ნა.

არას​დროს სთხო​ვოთ მოს​წავ​ლეს, თქვენს ად​გი​ლას წარ​მო​იდ​გი​ნოს თა​ვი. ძა​ლი​ან დი​დია რის​კი,
კლა​სის სა​მას​ხა​რა​ოდ გაიხა​დოთ თა​ვი. არც არას​დროს შეს​თა​ვა​ზოთ, მი​სი დრო თქვენ​სას
შეუფარ​დოს: ჩვე​ნი დრო მი​სი დრო​ის​გან საგ​რძნობ​ლად გან​სხვავ​დე​ბა. ჩვენ დრო​ის სხვა​დას​ხვა
გან​ზო​მი​ლე​ბა​ში ვცხოვ​რობთ. გაკ​ვე​თი​ლის დროს არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ ჩა​მო​აგ​დოთ საუბა​რი
არც მას​ზე და არც თქვენ​ზე. შეეცა​დეთ, რომ თე​მას არ ას​ცდეთ. ჩვენ ხომ ბო​ლომ​დე უნ​და მივ​ყვეთ
იმას, რაც თა​ვი​დან გა​დავ​წყვი​ტეთ და გრა​მა​ტი​კის ეს საათი დრო​ის გა​რეთ არ​სე​ბულ ერ​თგვარ
"კაფ​სუ​ლად" წარ​მო​ვიდ​გი​ნოთ. ჩე​მი სა​მუ​შაო მდგო​მა​რე​ობს იმა​ში, რომ ამ ორ​მოც​დათ​ხუთ​მე​ტი
წუ​თის გან​მავ​ლო​ბა​ში, ჩემს მოს​წავ​ლე​ებს მხო​ლოდ "გრა​მა​ტი​კუ​ლი შეგ​რძნე​ბე​ბი" ჰქონ​დეთ.

ამის მი​საღ​წე​ვად არ უნ​და გა​მოგ​ვრჩეს მხედ​ვე​ლო​ბი​დან, რომ სკო​ლა​ში დღის სხვა​დას​ხვა

მო​ნაკ​ვეთ​ში საათე​ბი გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი​ა: დი​ლის საათე​ბი სხვაა, ნა​შუ​ად​ღე​ვი​სა - სულ სხვა. დრო
გა​მოფ​ხიზ​ლე​ბი​სა და დრო ათ​ვი​სე​ბუ​ლის მო​ნე​ლე​ბი​სა; დრო, შეს​ვე​ნე​ბას რომ უძ​ღვის წინ და დრო,
რო​მე​ლიც მას მოს​დევს. ყვე​ლა ეს დრო დიამეტ​რუ​ლად გან​სხვავ​დე​ბა ერ​თმა​ნე​თის​გან. საათი,
რო​მე​ლიც მა​თე​მა​ტი​კის გაკ​ვე​თილს მოჰ​ყვე​ბა და საათი, რო​მე​ლიც ფიზ​კულ​ტუ​რის
დამ​თავ​რე​ბის​თა​ნა​ვე იწ​ყე​ბა, შე​უძ​ლე​ბე​ლია, რომ ერ​თი და იგი​ვე იყოს...

ეს გან​სხვა​ვე​ბა კარ​გი მოს​წავ​ლეების ყუ​რად​ღე​ბა​ზე ზე​გავ​ლე​ნას ვერ ახ​დენს. ისი​ნი ბუ​ნე​ბით არი​ან
და​ჯილ​დოებუ​ლი ნი​ჭით, სა​ჭი​რო დროს და სა​ჭი​რო ად​გი​ლას გა​და​ეწ​ყონ გა​რე​მოება​თა შე​სატ​ყვი​სად.
სწო​რედ რომ ამ საოცა​რი თვი​სე​ბის წყა​ლო​ბით, ხმაურიანი და და​უდ​გრო​მე​ლი მოს​წავ​ლე თქვენ
თვალ​წინ სი​ბე​ჯი​თის ეტა​ლო​ნად გარ​და​იქ​მნე​ბა, სიყ​ვა​რულ​ში უიღ​ბლო - გუ​ლის​ყუ​რი​ან
მა​თე​მა​ტი​კო​სად, წარ​სულ​ში თავ​ქა​რი​ანს დღეს წიგ​ნებს ვერ ააგ​ლეჯ. ასე​თე​ბი ზედ​მე​ტი ძა​ლის​ხმე​ვის
გა​რე​შე გა​და​ად​გილ​დე​ბი​ან წარ​სუ​ლი​დან აწ​მყო​ში, მა​თე​მა​ტი​კი​დან ლი​ტე​რა​ტუ​რა​ში... სა​ნი​მუ​შო​ებს
ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი პრობ​ლე​მუ​რი მოს​წავ​ლეების​გან გარ​და​სახ​ვის სის​წრა​ფე გა​მო​არ​ჩევს. ეს
უკა​ნას​კნელ​ნი მეტ​წი​ლად "სად​ღაც იქ დაფ​რი​ნა​ვენ". მას​წავ​ლებ​ლე​ბიც ყვე​ლა​ზე ხში​რად მათ ამას​ვე
საყ​ვე​დუ​რო​ბენ; ისი​ნი ძნე​ლად თა​ვი​სუფ​ლდე​ბი​ან წი​ნა გაკ​ვე​თი​ლის​გან, ყო​ველ​თვის უკან
მი​ჩან​ჩა​ლე​ბენ თა​ვი​ან​თი მო​გო​ნე​ბე​ბით შეპ​ყრო​ბილ​ნი ან უაზ​როდ წინ გა​ვარ​დე​ბი​ან ხოლ​მე და
ღმერ​თმა უწ​ყის, რა​ზე ფიქ​რო​ბენ. ალ​ბათ, ყვე​ლა​ფერ​ზე. მა​თი სკა​მი სხვა არა​ფე​რია, თუ არა
ერ​თგვა​რი კა​ტა​პულ​ტა, რო​მე​ლიც მათ დაჯ​დო​მის​თა​ნა​ვე კლასს მიღ​მა გას​ტყორ​ცნის. რა თქმა უნ​და,
თუ ამ სკამ​ზე სა​ერ​თოდ არ ჩა​მოეძი​ნათ. თუ მინ​და, რომ მათ ყუ​რად​ღე​ბას და​ვე​პატ​რო​ნო, რა​თა
გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე დას​წრე​ბა მხო​ლოდ ფი​ზი​კურ ხა​სი​ათს არ ატა​რებ​დეს, მე ამ გო​გო​ნებ​სა და ბი​ჭუ​ნებს
აუცი​ლებ​ლად უნ​და წა​ვეშ​ვე​ლო, ჩემს სა​გან​ში ფეს​ვე​ბის გად​გმა რომ არ გაუჭირ​დეთ. რა მო​ვი​მოქ​მე​დო
ამის​თვის? ეს ხან​გრძლი​ვი პრო​ცე​სია, მაგ​რამ შე​უძ​ლე​ბე​ლი არა​ფე​რია. ძვირ​ფა​სი ცოდ​ნა ნელ-​ნელა,
გა​მოც​დი​ლე​ბით შეიძი​ნე​ბა. ერთ რა​მე​ში ღრმად ვარ დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი: ჩე​მი მოს​წავ​ლეების
"გა​აზ​რე​ბუ​ლი დას​წრე​ბა" გაკ​ვე​თილ​ზე მხო​ლოდ და მხო​ლოდ ჩემ "გა​აზ​რე​ბულ დას​წრე​ბა​ზე​ა"
და​მო​კი​დე​ბუ​ლი; იმ ყუ​რად​ღე​ბა​ზე, რო​მელ​საც მე და​ვუთ​მობ თი​თოეულ მათ​განს; იმა​ზე, თუ თა​ვად
რამ​დე​ნად ვიმ​ყო​ფე​ბი ამ სა​გან​ში ფი​ზი​კუ​რად, გო​ნებ​რი​ვად და ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რად მთე​ლი
ორ​მოც​დათ​ხუთ​მე​ტი წუ​თის გან​მავ​ლო​ბა​ში.

რომ იცო​დეთ, რა მძი​მეა იმ გაკ​ვე​თი​ლე​ბის გახ​სე​ნე​ბა, რომ​ლებ​საც მე თა​ვად "არ ვეს​წრე​ბო​დი"!

რო​გო​რი მძი​მეა ტალ​ღე​ბის ნე​ბას მინ​დო​ბი​ლი მოს​წავ​ლეების ცქე​რა, სა​ნამ მე უშე​დე​გოდ ვცდი​ლობ,
გან​ვეწ​ყო გაკ​ვე​თი​ლის​თვის და რო​გორ​მე აზ​რე​ბი და​ვა​ლა​გო; რო​გო​რი დამ​თრგუნ​ვე​ლია იმის
შეგ​რძნე​ბა, რომ კლა​სი ხე​ლი​დან გეც​ლე​ბა და სა​მუ​და​მოდ კარ​გავ ცხვრებს, სა​პატ​რო​ნოდ რომ
გან​დეს. არც მე ვარ კლას​ში, არც ისი​ნი, ჩვენ დავ​კარ​გეთ ერ​თმა​ნე​თი; მე ჩე​მი გზით წა​ვე​დი, ისი​ნი -
თა​ვი​ან​თი; არა​და, დრო გა​დის! მე თავს ვი​კა​ტუ​ნებ, ვი​თომ გაკ​ვე​თილს ვა​ტა​რებ, ისი​ნიც ვი​თომ
გუ​ლის​ყუ​რით მის​მე​ნენ. ერ​თი სიტ​ყვით, უკი​დუ​რე​სად სე​რიოზუ​ლი იერი მო​ვირ​გეთ ყვე​ლამ. მე ენას არ
ვა​ჩე​რებ, ისი​ნიც თა​ვი​ანთ რვეულებ​ში რა​ღა​ცას ჩხაპ​ნი​ან. მსგავ​სი იდი​ლია ინ​სპექ​ტორს ნამ​დვი​ლად
მოეწო​ნე​ბო​და. ამ დროს მთა​ვა​რია, ყვე​ლა​ფე​რი ბუ​ნებ​რი​ვად გა​მოიყუ​რე​ბო​დეს, მაგ​რამ... მაგ​რამ მე
ხომ დღეს "არ ვეს​წრე​ბი" გაკ​ვე​თილს. სად​ღაც "იქ" ვარ და არა - "აქ". რა შე​დე​გი უნ​და მოჰ​ყვეს იმას,
რა​ზეც ახ​ლა ვე​სა​უბ​რე​ბი მათ? არა​ნაირი! მა​თაც ფე​ხებ​ზე ჰკი​დი​ათ, რა​საც ის​მე​ნენ. არც კით​ხვა, არც
პა​სუ​ხი. მე თით​ქოს სა​ჯა​რო ლექ​ცი​ას ვარ ამო​ფა​რე​ბუ​ლი. არა​და, რამ​დე​ნი ენერ​გია მე​ხარ​ჯე​ბა, რომ
ღი​მი​ლის​მომ​გვრელ​მა ცოდ​ნის ჭავ​ლმა მათ თა​ვებ​ში შე​აღ​წი​ოს! მე თით​ქმის ასეულო​ბით
კი​ლო​მეტ​რით დავ​ცილ​დი ვოლ​ტერს, რუ​სო​სა და დიდ​როს, სა​კუ​თარ კლასს, სკო​ლის შე​ნო​ბას,
სა​ერ​თოდ ყვე​ლა​ფერს. ძალ-​ღონეს არ ვი​შუ​რებ, რომ ეს მან​ძი​ლი რო​გორ​მე შე​ვამ​ცი​რო, მაგ​რამ
არა​ფე​რი გა​მომ​დის. ჩე​მი საგ​ნი​და​ნაც ისე​ვე შორს ვარ, რო​გორც სა​კუ​თა​რი კლა​სი​დან. მე უკ​ვე
მას​წავ​ლე​ბე​ლი კი არ ვარ, არა​მედ მუ​ზეუმის გა​ბეზ​რე​ბუ​ლი ექ​სკურ​სი​ამ​ძღო​ლი, რო​მე​ლიც
მე​ქა​ნი​კუ​რად უძ​ღვე​ბა მო​რიგ ვი​ზიტს.

ასე​თი ჩაფ​ლა​ვე​ბუ​ლი გაკ​ვე​თი​ლე​ბი​დან ცოცხალ-​მკვდარი გა​მოვ​დიოდი, ფეხ​ზე ვერ ვი​დე​ქი, მუხ​ლე​ბი

მე​კე​ცე​ბო​და; დი​ახ, ვტო​ვებ​დი კლასს ღო​ნე​მიხ​დი​ლი, გა​მო​წუ​რუ​ლი, თან - გა​ცო​ფე​ბუ​ლი და
გან​რის​ხე​ბუ​ლი. ამ ცო​ფი​სა და რის​ხვის პირ​ვე​ლი მსხვერ​პლნი შე​საძ​ლოა, ისევ ჩე​მი მოს​წავ​ლეები
გამ​ხდა​რიყ​ვნენ, რად​გან ცნო​ბი​ლია, რომ ამ​ქვეყ​ნად ვერ მოიძი​ებთ ადა​მი​ანს, რო​მე​ლიც სა​კუ​თა​რი
თა​ვით უკ​მა​ყო​ფი​ლო პე​და​გოგს ლანძღვა-​გინებასა და ღვარ​ძლის გად​მონ​თხე​ვა​ში და​ას​წრებს.

ფრთხი​ლად, ბავ​შვე​ბო! კედელ-​კედელ იარეთ, თვალ​ში მა​ინ​ცდა​მა​ინც ნუ შე​მეჩ​ხი​რე​ბით, თქვენ​მა

მას​წავ​ლე​ბელ​მა დღეს სა​კუ​თარ თავს "ო​რიანი" დაუწე​რა. ვაი, იმის ტყავს, ვინც პირ​ვე​ლი ჩაუვარ​დე​ბა
ხელ​ში. ყვე​ლა ჯო​ხი მას​ზე გა​დატ​ყდე​ბა. აღა​რა​ფერს ვამ​ბობ თქვენს თხზუ​ლე​ბებ​ზე, რო​მე​ლე​ბიც დღეს
სა​ღა​მოს უნ​და გა​ვას​წო​რო. ამ საქ​მე​ში დაღ​ლი​ლო​ბა და მრის​ხა​ნე​ბა კარგ მრჩევ​ლე​ბად ვერ
გა​მოდ​გე​ბი​ან. არა, არა, დღეს თხზუ​ლე​ბე​ბის გას​წო​რე​ბა არ იქ​ნე​ბა, არც ტე​ლე​ვი​ზო​რი, არც კა​ფე, არც
კი​ნო და არც რეს​ტო​რა​ნი - პირ​და​პირ სა​წოლ​ში! მას​წავ​ლებ​ლის​თვის მთა​ვა​რი გა​მო​ძი​ნე​ბაა. კარ​გი
მას​წავ​ლე​ბე​ლი ად​რე წვე​ბა და​სა​ძი​ნებ​ლად.

მას​წავ​ლე​ბე​ლი, რო​მე​ლიც "ეს​წრე​ბა" და მთლიანად იპ​ყრობს საკ​ლა​სო ოთახს, წამ​ში შე​იც​ნო​ბა;

მოს​წავ​ლეები ამას სას​წავ​ლო წლის პირ​ვე​ლი წუ​თე​ბი​დან​ვე გრძნო​ბენ. ეს თი​თოეულ ჩვენ​განს
სა​კუ​თარ თავ​ზე აქვს გა​მოც​დი​ლი. მას​წავ​ლე​ბე​ლი შე​მო​დის საკ​ლა​სო ოთახ​ში, ის მთლიანად აქ არის;
ეს ნათ​ლად ჩანს მის მზე​რა​ში, იმა​ში,​თუ რო​გორ ესალ​მე​ბა მოს​წავ​ლე​ებს, რო​გორ ჯდე​ბა, რო​გორ
იკა​ვებს ად​გილს მის​თვის გან​კუთ​ვნილ მა​გი​დას​თან. არ ეში​ნია ბავ​შვე​ბის რე​აქ​ცი​ის, არ იშ​ლე​ბა და არ
იბუ​ზე​ბა; ის თა​ვი​დან​ვე თა​ვის საქ​მე​შია, თა​ვის სტი​ქიაშია, არ​ჩევს ყო​ველ სა​ხეს, მოკ​ლედ, რო​გორც
იტ​ყვი​ან ხოლ​მე, ის აქ არის. მის თვალ​ში კლა​სი რეალუ​რად არ​სე​ბობს.
ასე​თი რა​მის მოწ​მე კი​დევ ერ​თხელ, ამას წი​ნათ, ბლან-​მენილში გავ​ხდი. ახალ​გაზ​რდა კო​ლე​გამ
მი​მი​პა​ტი​ჟა, რო​მელ​მაც თა​ვი​სი მოს​წავ​ლეები ერთ-​ერთი ჩე​მი რო​მა​ნის სამ​ყა​როს აზიარა. ვერ
წარ​მო​იდ​გენთ, რო​გო​რი საოცა​რი დი​ლა გა​ვა​ტა​რე იქ მათ​თან ერ​თად. მოს​წავ​ლე​ებ​მა, თუ შე​იძ​ლე​ბა
ით​ქვას, დამ​ცხრი​ლეს კით​ხვე​ბით. ისი​ნი, რო​გორც ჩანს, ჩემ​ზე უკეთ იც​ნობ​დნენ წიგ​ნსა და მის
პერ​სო​ნა​ჟებს. ზო​გი​ერ​თი პა​სა​ჟით აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბუ​ლებ​მა, გა​სარ​თო​ბად ჩემ მი​ერ ამო​ჩე​მე​ბუ​ლი
სიტ​ყვე​ბი და გა​მოთ​ქმე​ბიც გა​იხ​სე​ნეს... სი​მარ​თლე გით​ხრათ, მე უფ​რო ალ​ღოიანი მას​წავ​ლებ​ლის
ზე​დამ​ხედ​ვე​ლო​ბით გო​ნივ​რუ​ლად შედ​გე​ნილ, ზუს​ტად ფორ​მუ​ლი​რე​ბულ შე​კით​ხვებ​ზე პა​სუ​ხის
გა​სა​ცე​მად ვემ​ზა​დე​ბო​დი. მე​გო​ნა, მას​წავ​ლე​ბე​ლი მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლად გვერ​დზე გად​გე​ბო​და და მხო​ლოდ
იმა​ზე იზ​რუ​ნებ​და, რომ რო​გორ​მე კლას​ში წეს​რი​გი შეენარ​ჩუ​ნე​ბი​ნა. მსგავს მდგო​მა​რეობა​ში, ხომ მეც
არა​ერ​თხელ ვყო​ფილ​ვარ. მაგ​რამ შევ​ცდი, ნამ​დვი​ლი ლი​ტე​რა​ტუ​რუ​ლი დე​ბა​ტე​ბის ორომ​ტრი​ალ​ში
ამოვ​ყა​ვი თა​ვი, სა​დაც მაამე​ბე​ლი და წი​ნას​წარ მომ​ზა​დე​ბუ​ლი შე​კით​ხვე​ბი თით​ქმის არ დას​მუ​ლა.
რო​ცა ვნე​ბა​თა​ღელ​ვა სმე​ნი​სათ​ვის გაუსაძ​ლის დე​ცი​ბე​ლებს აღ​წევ​და, დის​კუ​სიაში მას​წავ​ლე​ბე​ლი
ერ​თვე​ბო​და, თა​ნაც, ორი ოქ​ტა​ვით ხმა​დაბ​ლა და მთე​ლი კლა​სიც გაწ​ვრთნი​ლი​ვით ამ რე​გის​ტრზე
გა​და​დიოდა.

მოგ​ვიანე​ბით, რო​ცა კა​ფე​ში ერ​თად ვსა​დი​ლობ​დით, ამ მშვე​ნი​ერ ქალ​ბა​ტონს ვკით​ხე, თუ რო​გორ

ახერ​ხებ​და ამ​დე​ნი მო​თუხ​თუ​ხე ენერ​გი​ის მო​თოკ​ვა​სა და სა​სურ​ვე​ლი მი​მარ​თუ​ლე​ბით წარ​მარ​თვას.

კო​ლე​გა თა​ვი​დან ჩე​მი კით​ხვის​გან თა​ვის დაძ​ვრე​ნას შეეცა​და:

- მთა​ვა​რია, მათ ყვი​რილ​ში არ შეეჯიბ​რო, ყვე​ლა ვა​რი​ან​ტში წააგებ.

მე კი​დევ გა​მიჩ​ნდა სურ​ვი​ლი, რაც შე​იძ​ლე​ბა მე​ტი მოეყო​ლა თა​ვის გა​მოც​დი​ლე​ბა​ზე: რო​გორ
უმ​კლავ​დე​ბო​და მოს​წავ​ლე​ებს, რა გა​ნაც​დე​ვი​ნებ​და მათ სკო​ლა​ში ყოფ​ნის ბედ​ნიერე​ბას, საიდან
მოს​დიოდათ ასე​თი სხარ​ტი, გო​ნივ​რუ​ლი და და​ლა​გე​ბუ​ლი კით​ხვე​ბი თავ​ში. ყუ​რად​ღე​ბის
კონ​ცენ​ტრი​რე​ბა​სა და მოს​მე​ნის კულ​ტუ​რა​ზე მსურ​და დაწ​ვრი​ლე​ბით მო​ეთ​ხრო, რო​გორ ახერ​ხებ​და
მა​თი ხმაურიანი აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბი​სა და აღ​ტკი​ნე​ბის შერ​ბი​ლე​ბა​სა და გა​წო​ნას​წო​რე​ბას.
მა​ინ​ტე​რე​სებ​და, რო​გორ ახერ​ხებ​დნენ ბავ​შვე​ბი უთან​ხმოების დროს სა​ერ​თო ენის გა​მო​ნახ​ვას და
ერ​თმა​ნეთ​ში მო​რი​გე​ბას; რა კვე​ბავ​და მათ ენერ​გიასა და სი​ცოც​ხლის წყურ​ვილს. მოკ​ლედ, მინ​დო​და
გა​მე​გო, ყვე​ლა​ფე​რი ის, რაც ასე დიამეტ​რუ​ლად გან​სხვავ​დე​ბო​და მას​მე​დი​ის სა​შუალე​ბე​ბის მი​ერ
შექ​მნი​ლი იმი​ჯის​გან არა​ბუ​ლი და აფ​რი​კუ​ლი წარ​მო​შო​ბის ეგ​რეთ წო​დე​ბულ "ფე​რად" კლა​სებ​ზე.

ჩემ​მა კო​ლე​გამ თით​ქოს ყვე​ლა შე​კით​ხვა ერ​თად მო​აგ​რო​ვა, ცო​ტა ხნით ჩა​ფიქ​რდა და შემ​დეგ
მი​პა​სუ​ხა:

- რო​ცა კლას​ში ვარ ან სახ​ლში მათ ნა​მუ​შევ​რებს ვას​წო​რებ, მე მუ​დამ მათ​თან ერ​თად ვარ.
მცი​რეოდე​ნი პაუზის შემ​დეგ კი დაამა​ტა:

- მაგ​რამ თუ სხვა​გან ვიმ​ყო​ფე​ბი, უკ​ვე აღარ ვარ მათ​თან ერ​თად. ეს "სხვა​გან" მის​თვის სი​მე​ბიანი
კვარ​ტე​ტის რე​პე​ტი​ციებია, რო​მე​ლიც მი​სი ვიოლონ​ჩე​ლის​გან სრულ თავ​გან​წირ​ვას და აბ​სო​ლუ​ტურ
"დას​წრე​ბას" ით​ხოვს, რომ​ლის გა​რე​შეც მუ​სი​კა წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლი​ა; სხვა​თა შო​რის, ის ერ​თგვარ
პა​რა​ლელს ავ​ლებ​და კლას​სა და ორ​კესტრს შო​რის: ყო​ვე​ლი მოს​წავ​ლე თა​ვის ინ​სტრუ​მენ​ტზე უკ​რავს.
ასე​თია მო​ცე​მუ​ლო​ბა და აქ ჩვენ ვე​რა​ფერს გავ​ხდე​ბით. მთე​ლი ოს​ტა​ტო​ბა მდგო​მა​რე​ობს მუ​სი​კო​სე​ბის
რაც შე​იძ​ლე​ბა უკე​თე​სად გაც​ნო​ბა​სა და მათ შო​რის ჰარ​მო​ნი​ის დამ​ყა​რე​ბა​ში. კარ​გი კლა​სი პოლ​კი კი
არ არის, ფე​ხაწ​ყო​ბით რომ გა​და​ად​გილ​დე​ბა, არა​მედ ორ​კეს​ტრი, რო​მე​ლიც სიმ​ფო​ნი​ას უკ​რავს; და
თუ ორ​კეს​ტრში სამ​კუთ​ხე​დიც მო​გე​ძებ​ნე​ბა, რომ​ლის​გა​ნაც "დინგ-​დინგის" მეტს ვე​რა​ფერს მო​ის​მენ,
მთა​ვა​რია, შე​ვი​დეს, რო​ცა სა​ჭი​როა და გა​იჟ​ღე​როს რაც შე​იძ​ლე​ბა უკეთ, რომ ის და​ემ​სგავ​სოს
საუკე​თე​სო სამ​კუთ​ხედს, რომ შეძ​ლოს იამა​ყოს ორ​კეს​ტრის სა​ერ​თო ჟღე​რა​დო​ბა​ში შე​ტა​ნი​ლი
წვლი​ლით. და, რად​გან სა​ერ​თო ჰარ​მო​ნი​ის​კენ ლტოლ​ვა, ასე თუ ისე, ყვე​ლას წინ​სვლი​სა და
სრულ​ყო​ფი​სა​კენ უბიძ​გებს, სამ​კუთ​ხე​დიც კი ბო​ლოს და ბო​ლოს დაეუფ​ლე​ბა მუ​სი​კას. შე​იძ​ლე​ბა, ცი​დან
ვარ​სკვლე​ვე​ბი არ მოწ​ყვი​ტოს, რო​გორც პირ​ველ​მა ვიოლი​ნომ, მაგ​რამ ის დაეუფ​ლე​ბა და
გაითა​ვი​სებს იმა​ვე მუ​სი​კას.

მის სა​ხეს ხელ​ჩაქ​ნეული ადა​მიანის იერი გა​და​ეკ​რა.

- სამ​წუ​ხა​როდ, ბევ​რი ცდი​ლობს მათ დარ​წმუ​ნე​ბას, რომ ამ​ქვეყ​ნად მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი მხო​ლოდ პირ​ვე​ლი
ვიოლი​ნოა. მთა​ვა​რი პრობ​ლე​მაც ესაა.

პაუზა:

- პრობ​ლე​მაა ისიც, რომ ზო​გი​ერთ ჩემს კო​ლე​გას თა​ვი კა​რაიანი ჰგო​ნი​ა... ცოც​ხა​ლი თა​ვით არ სურთ,
მუ​ნი​ცი​პა​ლი​ტე​ტის სა​სუ​ლე ორ​კესტრს უდი​რი​ჟო​რონ, ისი​ნი ბერ​ლი​ნის ფი​ლარ​მო​ნი​ის ორ​კეს​ტრზე
ოც​ნე​ბო​ბენ. თუმ​ცა ეს გა​სა​გე​ბი​ცაა.

გა​მომ​შვი​დო​ბე​ბი​სას, რო​ცა ისევ მი​სით აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბა გა​მოვ​ხა​ტე, ჩემ​მა კო​ლე​გამ მო​მი​გო:

- ერ​თი რამ უნ​და აღ​ვნიშ​ნო, თქვენ ათ სა​ათ​ზე მობ​რძან​დით, ამ დრო​ის​თვის მათ უკ​ვე ღვი​ძავთ
ხოლ​მე.
8

სი​ის ამო​კით​ხვა. გაიგო​ნო მას​წავ​ლებ​ლის მი​ერ წარ​მოთ​ქმუ​ლი სა​კუ​თა​რი გვარ-​სახელი, ეს ხომ

მაღ​ვი​ძა​რას მო​რი​გი ზა​რი​ვი​თაა. დი​ლის რვა სა​ათ​ზე თქვე​ნი სა​ხე​ლის ჟღე​რა​დო​ბა კა​მერ​ტო​ნი​ვით
ვიბ​რი​რებს.
- არაფ​რით არ შე​მიძ​ლია ამო​კით​ხვა​ზე უარი ვთქვა, გან​სა​კუთ​რე​ბით დი​ლით, - მიხ​სნის ერთ-​ერთი
ჩე​მი კო​ლე​გა, ამ​ჯე​რად მა​თე​მა​ტი​კო​სი, - ამ მო​მენტს ვე​რაფ​რით ჩა​ვაგ​დებ, მა​ში​ნაც კი, რო​ცა ამის
დრო არ მაქვს. აიღო ჟურ​ნა​ლი და უბ​რა​ლოდ ჩა​მოჰ​ყვე გვა​რებს, ზე​მო​დან ქვე​მოთ, ეს იგი​ვეა, რაც
ცხვრე​ბი დათ​ვა​ლო. რო​ცა ჩე​მი ყა​ჩა​ღე​ბის სი​ას ვკით​ხუ​ლობ, თი​თოეულ მათ​განს თვალს ვუს​წო​რებ,
თით​ქოს ვე​გე​ბე​ბი და მათ პა​სუხს ვის​მენ. ყვე​ლა​ფერს თა​ვი რომ და​ვა​ნე​ბოთ, სი​ის ამო​კით​ხვა
ერ​თა​დერ​თი მო​მენ​ტია დღის გან​მავ​ლო​ბა​ში, რო​ცა მას​წავ​ლე​ბელს ეძ​ლე​ვა შან​სი, კლას​ში ყვე​ლას
სა​თი​თა​ოდ მი​მარ​თოს. მოს​წავ​ლემ წა​მით მა​ინც უნ​და შე​იგ​რძნოს, რომ ჩემს თვალ​ში არ​სე​ბობს
კონ​კრე​ტუ​ლად ის და არა ვინ​მე სხვა. ჩე​მი მხრივ ვცდი​ლობ, მის მი​ერ წარ​მოთ​ქმუ​ლი "ვარ"-​ის
ინ​ტო​ნა​ცი​ის მი​ხედ​ვით მი​სი გუნება-​განწყობა და​ვად​გი​ნო. თუ ხმა გაბ​ზა​რუ​ლი მეჩ​ვე​ნა, ამას
შემ​დგომ​ში აუცი​ლებ​ლად გა​ვით​ვა​ლის​წი​ნებ.

აი, რას ნიშ​ნავს სი​ის ამო​კით​ხვა...

ერ​თხე​ლაც ეს ამო​კით​ხვის პრო​ცე​დუ​რა ერ​თგვარ თა​მაშს და​ემ​სგავ​სა, სა​დაც მე გან​სა​კუთ​რე​ბულ

აქ​ტიურო​ბას ვი​ჩენ​დი. მე​ჭი​რა სია ხელ​ში და ხმა​მაღ​ლა ვი​ძა​ხებ​დი. ისი​ნი მპა​სუ​ხობ​დნენ. მე კი​დევ
ნა​ხე​ვარ​ხმა​ზე მათ პა​სუხს ტო​ნა​ლო​ბის შე​ნარ​ჩუ​ნე​ბით ვი​მეორებ​დი; ეს შო​რე​ულ ექოს წააგავ​და.

- მა​ნუელი?

- ვარ!

- "ვარ!" ლუ​ტე​ცია?

- ვარ!

- "ვარ!" ვიქ​ტო​რი?

- ვარ!

- "ვარ!" კა​რო​ლი?

- ვარ!
- "ვარ!" რე​მი?

მე მათ ვბა​ძავ​დი. მა​ნუ​ელს ეს "ვარ" თავ​შე​კა​ვე​ბუ​ლი გა​მოუვი​და, ლუ​ტე​ცი​ას "ვარ" ხმა​მა​ღა​ლი და

კამ​კა​მა იყო, ვიქ​ტო​რი​სა - როხ​რო​ხა, კა​რო​ლის "ვარ" ბრო​ლი​ვით წკრიალებ​და. მე ვი​ყა​ვი მა​თი
დი​ლის ექო. ზო​გი​ერ​თე​ბი ცდი​ლობ​დნენ, ჩემ​თვის გზა-​კვალი აებ​ნი​ათ და რაც შე​იძ​ლე​ბა გა​ურ​კვევ​ლად
ეპა​სუ​ხათ, სხვე​ბი ხუმ​რო​ბით, ჩემ და​საბ​ნე​ვად, ინ​ტო​ნა​ცი​ას იც​ვლიდ​ნენ; ზო​გი​ერ​თე​ბი სა​ერ​თო​დაც
გან​სხვა​ვე​ბუ​ლად მპა​სუ​ხობ​დნენ: "დი​ახ, აქ ვარ, მასწ.", "ეს მე ვარ ნამ​დვი​ლად". მე ჩუ​მად
ვი​მეორებ​დი მათ პა​სუ​ხებს. გან​სხვა​ვე​ბულ ვა​რიაცი​ებს ყუ​რად​ღე​ბას არ ვაქ​ცევ​დი, არც არა​ნა​ირ
გაკ​ვირ​ვე​ბას გა​მოვ​ხა​ტავ​დი; ეს იყო თა​ნა​მო​ნა​წი​ლეობი​სა და ერ​თსუ​ლოვ​ნე​ბის საოცა​რი მო​მენ​ტი.
მი​სალ​მე​ბა გუნ​დი​სა, რო​მელ​საც დი​ლი​დან​ვე ერ​თად მუ​შაობა გა​და​ეწ​ყვი​ტა.

ჩე​მი მე​გო​ბა​რი პიერი, რო​მე​ლიც ივ​რი​ში მუ​შა​ობს, სი​ის ამო​კით​ხვით არას​დროს იწუ​ხებს თავს -
დიდი-​დიდი, ორ​ჯერ, ჰა, სამ​ჯერ და მორ​ჩა, ისიც სას​წავ​ლო წლის და​საწ​ყის​ში, მა​თი სა​ხეები და
გვარ-​სახელები რომ და​ვი​მახ​სოვ​რო, არ ჯო​ბია, შეს​ვლის​თა​ნა​ვე ბევ​რად უფ​რო სე​რიოზუ​ლი რა​მეების
კე​თე​ბას შე​ვუდ​გე? - ამ​ბობს ის.

თა​ნა​ბარ მწკრი​ვე​ბად დაწ​ყო​ბი​ლი მოს​წავ​ლეები პი​ერს დე​რე​ფან​ში საკ​ლა​სო ოთა​ხის წინ ელო​დე​ბი​ან.
ირ​გვლივ, კო​ლე​ჯის თით​ქმის ყვე​ლა კუთხე-​კუნჭულში, ის​მის ერ​თი გნიასი და გრუ​ხუ​ნი. მოს​წავ​ლეები
წინ და უკან დარ​ბი​ან, აღარ ჩერ​დე​ბი​ან, ყვე​ლა​ფერს იპ​ყრო​ბენ. გაჰ​ყვი​რი​ან სა​ხე​ლებს, ხა​ვი​ლით
ცდი​ლო​ბენ ერ​თმა​ნე​თის ყუ​რად​ღე​ბის მიქ​ცე​ვას და ამ​ყა​რე​ბენ ხმო​ვან რე​კორ​დებს.

პიერი კი აუღელ​ვებ​ლად დგას და ელო​დე​ბა, სა​ნამ მი​სი მოს​წავ​ლეები და​ეწ​ყო​ბი​ან; შემ​დეგ აღებს კარს
და აკ​ვირ​დე​ბა, თუ რო​გორ შე​დი​ან ერ​თი​მეორის მი​ყო​ლე​ბით გო​გო​ნე​ბი და ბი​ჭე​ბი კლას​ში; ში​გა​და​შიგ
ზო​გი​ერთს პა​ტივს დას​დებს და მიესალ​მე​ბა კი​დეც. მე​რე კარს მი​ხუ​რავს და მშვი​დი ნა​ბი​ჯით თა​ვი​სი
მა​გი​დის​კენ მიემარ​თე​ბა. მოს​წავ​ლეები ამ ხნის გან​მავ​ლო​ბა​ში თა​ვი​ან​თი სკა​მე​ბის უკან დგა​ნან და
მოთ​მი​ნე​ბით ელო​დე​ბი​ან. შემ​დეგ ბრძა​ნებს, დას​ხე​დი​თო და მა​შინ​ვე იწ​ყებს: "ა​ბა, ქა​რიმ, რა​ზე
შევ​ჩერ​დით?" მი​სი გაკ​ვე​თი​ლე​ბი - ეს საუბა​რია, რო​მე​ლიც ყო​ველ ჯერ​ზე გრძელ​დე​ბა იმ ად​გი​ლი​დან,
სა​დაც ის წი​ნა გაკ​ვე​თილ​ზე შეწ​ყდა.

იმ სე​რიოზუ​ლო​ბის გა​მო, რომ​ლი​თაც ის სა​კუ​თარ საქ​მეს ეკი​დე​ბო​და, ასე​ვე გა​საოცა​რი სიყ​ვა​რუ​ლით

აღ​ბეჭ​დი​ლი იმ ნდო​ბის გა​მოც, რო​მელ​საც მოს​წავ​ლეები მას უც​ხა​დებ​დნენ, იმ ერ​თგუ​ლე​ბის​თვი​საც,
რო​მე​ლიც მათ მი​სად​მი მოზ​რდილ ასაკ​შიც მიჰ​ყვე​ბო​დათ, მე ჩემს მე​გო​ბარ პი​ერ​ში ყო​ველ​თვის ბი​ძია
ჟიულის რე​ინ​კარ​ნა​ცი​ას ვხე​დავ​დი.

- შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, რომ შენ ვალ-​დე-მარნის ბი​ძია ჟიული ხარ.

ჩემს გან​ცხა​დე​ბას პიერის ხმაურიანი როხ​რო​ხი მოჰ​ყვა.

- მარ​თა​ლი ხარ. კო​ლე​გე​ბი ჩემ​ში მეც​ხრა​მე​ტე საუკუ​ნის მას​წავ​ლებ​ლის სრულ პრო​ტო​ტიპს ხე​და​ვენ.
მე მათ თვალ​ში პა​ტი​ვის​ცე​მის და​მა​დას​ტუ​რე​ბე​ლი ნიშ​ნე​ბი​სა და ჟეს​ტე​ბის კო​ლექ​ციონე​რი ვარ:
მწკრი​ვე​ბად და​ყო​ფა, მწყობ​რში ჩად​გო​მა, მას​წავ​ლებ​ლის შე​მოს​ვლი​სას ფეხ​ზე ად​გო​მა,
მას​წავ​ლებ​ლის მი​ერ ნე​ბარ​თვის გა​ცე​მამ​დე სკა​მებს უკან დგო​მა და სხვა ამ​გვა​რი რა​მეები მათ​თვის
ის ხარ​კია, რო​მელ​საც მე ძვე​ლი დრო​ის ნოს​ტალ​გი​ას ვუხ​დი. უნ​და გით​ხრა, რომ ცო​ტა ზრდი​ლო​ბა
არა​ვის აწ​ყენს, მაგ​რამ აქ სხვა რა​მე​შია საქ​მე. სი​ჩუ​მის​კენ მო​წო​დე​ბით მე მათ ვაძ​ლევ
შე​საძ​ლებ​ლო​ბას, ჩემს გაკ​ვე​თილ​ზე მო​ეშ​ვან, სა​მუ​შა​ოს დინ​ჯად და აუჩ​ქა​რებ​ლად შე​უდ​გნენ. მე კი​დევ
ამ დროს მათ ფი​ზიონო​მი​ებს ვაკ​ვირ​დე​ბი, ვად​გენ, ვინ ეს​წრე​ბა, ვინ - არა; მოვ​ნიშ​ნავ დაჯ​გუ​ფე​ბებს,
რო​მე​ლე​ბიც კლას​ში გა​მუდ​მე​ბით იქ​მნე​ბა და გარ​კვეული დრო​ის შემ​დეგ იშ​ლე​ბა; მოკ​ლედ, კლასს
დი​ლის ტემ​პე​რა​ტუ​რას ვუ​ზო​მავ.

გაკ​ვე​თი​ლე​ბის ბო​ლოს, რო​ცა მოს​წავ​ლეები დაღ​ლი​ლო​ბის​გან ფეხ​ზე ვე​ღარ დგე​ბოდ​ნენ, მე და პიერი

სრუ​ლი​ად გა​უც​ნო​ბიერებ​ლად ერ​თსა და იმა​ვე რი​ტუ​ალს მივ​მარ​თავ​დით: მოს​წავ​ლე​ებს ვთხოვ​დით,
ქა​ლა​ქის​თვის მო​ეს​მი​ნათ. პიერი ივ​რის მოს​მე​ნას სთა​ვა​ზობ​და, მე კი​დევ - პა​რი​ზის. ამას მოჰ​ყვე​ბო​და
სი​ჩუ​მი​სა და გა​რინ​დე​ბის ორი წუ​თი. ფან​ჯრებს მიღ​მა ხმაური მხო​ლოდ ამ​ძაფ​რებ​და კლას​ში
გა​მე​ფე​ბულ სი​ჩუ​მე​სა და სიმ​შვი​დეს. ამ დროს გაკ​ვე​თი​ლებს უფ​რო და​ბალ ხმა​ზე ვა​ტა​რებ​დით და მათ
ხში​რად უბ​რა​ლოდ წიგ​ნის კით​ხვით ვამ​თავ​რებ​დით.

ღმერ​თმა უწ​ყის, კი​დევ რამ​დენ სი​სუ​ლე​ლეს მო​რო​შავს ჩე​მი თაობა ამ პე​და​გო​გი​ურ რი​ტუალებ​ზე,
რომ​ლებ​საც ბრმა მორ​ჩი​ლე​ბის გა​მოვ​ლი​ნე​ბად აღიქ​ვა​მენ;
ნიშ​ნე​ბის და​წე​რა​ზე, დღეს რომ და​მამ​ცი​რებ​ლად ით​ვლე​ბა, კარ​ნა​ხის რე​აქ​ციულო​ბა​ზე,
გა​მო​მაშ​ტე​რე​ბელ ზე​პირ გამოთვლა-​ანგარიშზე, ტექ​სტე​ბის გა​მო​მა​თაყ​ვა​ნე​ბელ და​ზუთ​ხვა​ზე და ა. შ.
მსგავ​სი გან​ცხა​დე​ბე​ბის სია შორს წაგ​ვიყ​ვან​და. პე​და​გო​გი​კა​შიც იგი​ვე ხდე​ბა, რაც ყველ​გან. რო​გორც
კი ვწყვეტთ კერ​ძო შემ​თხვე​ვებ​ზე და​ფიქ​რე​ბას (სხვა​თა შო​რის, ამ სფე​რო​ში ყვე​ლა შემ​თხვე​ვა კერ​ძო
ხა​სიათი​სა​ა), სას​წრა​ფოდ საიმე​დო თეორი​ის ჩრდილ​ქვეშ შე​ვი​ყუ​ჟე​ბით ხოლ​მე, ვე​ძებთ კომ​პე​ტენ​ტუ​რი
ავ​ტო​რი​ტე​ტის თა​ნად​გო​მა​სა და მფარ​ვე​ლო​ბას; ფა​რად რო​მე​ლი​მე დად​გე​ნი​ლე​ბას ვი​ყე​ნებთ, ჩვენს
ნე​ბის​მი​ერ ქმე​დე​ბას იდეოლო​გი​ურ ბა​ზას ვუმ​ზა​დებთ, შემ​დეგ კი ურ​ყე​ვი ჭეშ​მა​რი​ტე​ბე​ბით
აღ​ვი​ჭურ​ვე​ბით, ჯიუტად ვქა​და​გებთ მათ და არ გვა​დარ​დებს, რომ რეალუ​რი ცხოვ​რე​ბა უმოწ​ყა​ლოდ
ან​გრევს და აცამ​ტვე​რებს მათ. მხო​ლოდ ოც​დაათი წლის შემ​დეგ, ცხა​დია, თუ ეროვ​ნულ​მა გა​ნათ​ლე​ბამ
მთე​ლი ამ ხნის გან​მავ​ლო​ბა​ში დაგ​რო​ვი​ლი უბე​დუ​რე​ბე​ბის აის​ბერ​გთან შე​ჯა​ხე​ბის თა​ვი​დან აცი​ლე​ბის
მიზ​ნით აღე​ბუ​ლი კურ​სი იც​ვა​ლა, ჩვენც მივ​ცემთ თავს მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი და გაუბე​და​ვი ში​ნა​გა​ნი
შე​მობ​რუ​ნე​ბის, ანუ კურ​სის შეც​ვლის უფ​ლე​ბას, მაგ​რამ ეს იქ​ნე​ბა მთე​ლი გე​მის შე​მობ​რუ​ნე​ბა და ჩვენც
ახა​ლი დოქ​ტრი​ნის​კენ მი​ვე​ქა​ნე​ბით და ახა​ლი კა​პიტ​ნის ხელ​მძღვა​ნე​ლო​ბას ვთან​ხმდე​ბით, თა​ვად კი ამ
დროს, რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, ნე​ბა​ყოფ​ლო​ბით, მა​რა​დი​ულ ყო​ფილ მოს​წავ​ლეებად ვრჩე​ბით.
10

ამ​ბობთ, რომ კარ​ნა​ხი რე​აქ​ციულია? ნამ​დვი​ლად, სრუ​ლი​ად არაეფექ​ტუ​რია, თუ მას იყე​ნებს ზარ​მა​ცი
ტვი​ნის პე​და​გო​გი, რო​მე​ლიც მოს​წავ​ლის გა​ნათ​ლე​ბის დო​ნის დად​გე​ნის მიზ​ნით მხო​ლოდ ქუ​ლე​ბის
დათ​ვლი​თაა შე​მო​ფარ​გლუ​ლი. ბრძა​ნებთ, რომ ნიშ​ნე​ბი მოს​წავ​ლი​სათ​ვის და​მამ​ცი​რე​ბე​ლია? რა თქმა
უნ​და, თუ ნიშ​ნე​ბის და​წე​რა და​ემ​სგავ​სე​ბა იმ ცე​რე​მო​ნი​ას, რო​მე​ლიც მე ამას წი​ნათ ტე​ლე​ვი​ზორ​ში
სა​კუ​თა​რი თვა​ლით ვი​ხი​ლე: მას​წავ​ლე​ბე​ლი ისე ური​გებ​და გას​წო​რე​ბულ და​ვა​ლე​ბებს თა​ვის
მოს​წავ​ლე​ებს, გე​გო​ნე​ბა, ბო​როტ​მოქ​მე​დებს სა​სიკ​ვდი​ლო გა​ნა​ჩენს უც​ხა​დებ​სო; ბრა​ზის​გან მოქ​ცეული
სა​ხით ამ უმაქ​ნი​სებს სრულ უმეც​რე​ბა​სა და სა​მუ​და​მო უმუ​შევ​რო​ბას უწი​ნას​წარ​მეტ​ყვე​ლებ​და.
ღმერ​თო, რო​გო​რი ზიზ​ღით სავ​სე დუ​მი​ლით უს​მენ​და მთე​ლი კლა​სი მის ქა​და​გე​ბას. რო​გო​რი
ორ​მხრი​ვი შეუფა​რა​ვი სი​ძულ​ვი​ლი იგ​რძნო​ბო​და კლას​ში!

11

კარ​ნა​ხი ჩემ​თვის ყო​ველ​თვის იყო ენას​თან სრულ​ფა​სო​ვა​ნი და ყოვ​ლის​მომ​ცვე​ლი შეხ​ვედ​რა; ენას​თან,

რო​მე​ლიც გვეს​მის, რო​მელ​ზეც ვყვე​ბით და ვმსჯე​ლობთ, რო​მელ​ზეც ვწერთ და ვთხზავთ; ამ
ყვე​ლაფ​რის აზ​რი ნა​წე​რის მომ​ქან​ცვე​ლი, ლა​მის პე​დან​ტუ​რი შე​მოწ​მე​ბით გა​ნი​საზ​ღვრე​ბა; ეს ასეა,
რად​გან გას​წო​რე​ბა სხვას არა​ფერს ისა​ხავს მიზ​ნად, თუ არა ტექ​სტის ზუს​ტი მნიშ​ვნე​ლო​ბის
გა​აზ​რე​ბას, თვით გრა​მა​ტი​კის სულ​ში შეღ​წე​ვას, სიტ​ყვის მრა​ვალ​ფე​რო​ვან მნიშ​ვნე​ლო​ბა​თა დად​გე​ნას.
თუ ნი​შანს რა​ღა​ცის სა​ზო​მად მა​ინც გა​მო​ვი​ყე​ნებთ, მა​შინ ის იმ მან​ძი​ლის გა​სა​ზო​მად გა​მოდ​გე​ბა,
რო​მე​ლიც პრო​ცე​სის მო​ნა​წი​ლემ შე​მეც​ნე​ბის გზა​ზე გა​მოიარა. და აქ, ისე​ვე რო​გორც ეს
ლი​ტე​რა​ტუ​რუ​ლი ანა​ლი​ზი​სას ხდე​ბა, ტექ​სტის ში​ნა​არ​სი​დან (ნე​ტავ რა ამ​ბავს მო​მიყ​ვე​ბი​ან ახ​ლა?)
აზ​რის ახსნა-​განმარტებაზე გა​დავ​დი​ვართ (რას ნიშ​ნავს ეს სი​ნამ​დვი​ლე​ში?) და ინ​ტე​რესს ვი​ჩენთ
ტექ​სტის წყო​ბი​სა და მი​სი ფუნ​ქციონი​რე​ბის პრინ​ცი​პე​ბი​სად​მი (რო​გორ მოქ​მე​დებს ეს ყვე​ლა​ფე​რი?).
რო​გო​რი და​ზაფ​რუ​ლიც უნ​და ვყო​ფი​ლი​ყა​ვი ბავ​შვო​ბა​ში, კარ​ნა​ხის მო​ახ​ლოები​სას, - უნ​და ით​ქვას,
რომ ჩე​მი მას​წავ​ლებ​ლე​ბის კარ​ნა​ხე​ბი ნამ​დვი​ლად წააგავ​და მდი​დარ​თა თა​რეშს ღა​რიბ​თა უბ​ნებ​ში, -
ტექ​სტის პირ​ველ წა​კით​ხვას ყო​ველ​თვის და​ძა​ბუ​ლი ცნო​ბის​მოყ​ვა​რეობით ვუგ​დებ​დი ყურს.
ნე​ბის​მიერი კარ​ნა​ხი შეიცავს საიდუმ​ლოს. ნე​ტავ რას წა​მი​კით​ხა​ვენ ამ​ჯე​რად? ჩე​მი ბავ​შვო​ბის
ზო​გი​ერ​თი კარ​ნა​ხი ისე​თი ლა​მა​ზი, ისე​თი მშვე​ნიერი იყო, რომ სა​მარ​ცხვი​ნო ნიშ​ნის მი​ღე​ბის
შემ​დე​გაც კარ​გა ხნის გან​მავ​ლო​ბა​ში გა​ნაგ​რძობ​და ჩემ​ში შა​ქარ​ყი​ნუ​ლი​ვით დნო​ბას. ნუ​ლი
მარ​თლწე​რა​ში, ან მი​ნუს თხუთ​მე​ტი, ან მი​ნუს ოც​დაშ​ვი​დი! - რა მნიშ​ვნე​ლო​ბა ჰქონ​და შე​ფა​სე​ბას.
ნე​ბის​მი​ერ შემ​თხვე​ვა​ში, ეს იყო ჩე​მი ხსნა, ჩე​მი თავ​შე​სა​ფა​რი, რო​მელ​საც ვე​რა​ვინ წა​მარ​თმევ​და.
რა​ტომ უნ​და მეღ​ვა​რა ოფ​ლი შეც​დო​მე​ბის გას​წო​რე​ბა​ში, თუ ნი​შა​ნი ჩემ​თვის კარ​გა ხნით ად​რე იყო
ცნო​ბი​ლი?

რამ​დენ​ჯერ მით​ქვამს ბავ​შვო​ბა​ში მას​წავ​ლებ​ლე​ბის​თვის, რაც მოგ​ვიანე​ბით ასე ხში​რად თა​ვად

მსმე​ნია სა​კუ​თა​რი მოს​წავ​ლეების​გან:

- ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, კარ​ნახ​ში ნუ​ლი მუ​დამ გა​რან​ტი​რე​ბუ​ლი მექ​ნე​ბა!

- რას მე​უბ​ნე​ბი, ნი​კო​ლა? რა​ტომ ხარ დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი, რომ მუ​დამ ასე იქ​ნე​ბა?

- იმი​ტომ, რომ აქამ​დე ნუ​ლის გარ​და სხვა ნი​შა​ნი არ მი​მი​ღია!

- მეც, მასწ!
- შენც, ვე​რო​ნი​კა?

- მეც, მასწ, მეც!

- გა​მო​დის, რომ რა​ღაც ეპი​დე​მი​ას​თან გვქო​ნია საქ​მე! აბა, ვი​საც მარ​თლწე​რა​ში ნუ​ლი აქვს, ხე​ლი
ას​წი​ოს!

ასე​თი სა​უბ​რე​ბი ძი​რი​თა​დად სას​წავ​ლო წლის და​საწ​ყის​ში, ახალ კლას​თან პირ​ვე​ლი შეხ​ვედ​რი​სას
ხდე​ბო​და, მა​გა​ლი​თად, მე​ოთ​ხეკ​ლა​სე​ლებ​თან, და კარ​ნახ​თა მრა​ვალ​რიც​ხო​ვა​ნი სე​რიიდან რი​გით
პირ​ვე​ლის მო​ახ​ლოებას წინ უს​წრებ​და.

- კარ​გი, ახ​ლა​ვე ვნა​ხავთ, რას​თან გვაქვს საქ​მე. აიღეთ სუფ​თა ფურ​ცე​ლი და და​წე​რეთ კარ​ნა​ხი.

- ო, არა მასწ, არა რა!

- არ გვინ​და ვაჭ​რო​ბა. კარ​ნა​ხი! და​წე​რეთ: ნი​კო​ლა გვიმ​ტკი​ცებს, რომ მარ​თლწე​რა​ში ყო​ველ​თვის

ნულს მიიღებს... ნი​კო​ლა გვიმ​ტკი​ცებს...

იმ​პრო​ვი​ზი​რე​ბუ​ლი კარ​ნა​ხი, რო​მელ​საც იქ​ვე, ად​გილ​ზე ვთხზავ, ჩე​მი რე​აქ​ციაა მათ მი​ერ სა​კუ​თა​რი
უმეც​რე​ბის აღიარე​ბა​ზე.

"ნი​კო​ლა გვიმ​ტკი​ცებს, რომ მარ​თლწე​რა​ში ყო​ველ​თვის ნუ​ლით შე​ფას​დე​ბა, მხო​ლოდ იმ მარ​ტი​ვი

მი​ზე​ზის გა​მო, რომ მას აქამ​დე სხვა ნი​შა​ნი არ მიუღია. ფრე​დე​რი​კი, სა​მი და ვე​რო​ნი​კა მის აზრს
იზიარე​ბენ. ნულ​მა, რო​მელ​მაც ისი​ნი პირ​ვე​ლი​ვე კარ​ნა​ხი​დან გა​მოიჭი​რა, მა​თი სა​ბო​ლოო დატ​ყვე​ვე​ბა
შეძ​ლო. მათ რომ მო​ვუს​მი​ნოთ, ისი​ნი ამ​ჟა​მა​დაც ნუ​ლის ტყვეობა​ში იმ​ყო​ფე​ბი​ან და გა​თა​ვი​სუფ​ლე​ბას
ვე​რას​დროს ეღირ​სე​ბი​ან. არც ერ​თმა არ იცის, რომ საპ​ყრო​ბი​ლის გა​სა​ღე​ბი ჯი​ბე​ში უდევს".

ტექ​სტის შეთ​ხზვი​სას, სა​ერ​თო ცნო​ბის​მოყ​ვა​რეობის გაღ​ვი​ვე​ბის მიზ​ნით, თი​თოეულს სა​კუ​თა​რი

რო​ლი მო​ვუ​ფიქ​რე, ცხა​დია, ჩე​მი "გრა​მა​ტი​კუ​ლი ინ​ტე​რე​სიც" და​ვურ​თე: და​მო​კი​დე​ბუ​ლი წი​ნა​და​დე​ბა,
აბ​სო​ლუ​ტი​ვიანი მიმ​ღეობა, ნამ​ყოს მიმ​ღეობა, პირ​და​პი​რი და ირი​ბი და​მა​ტე​ბა და მრა​ვა​ლი სხვა.

კარ​ნახს რო​გორც კი მოვ​რჩით, მის გას​წო​რე​ბას შე​ვუ​დე​ქით.

- ნი​კო​ლა, აბა პირ​ვე​ლი ფრა​ზა წაგ​ვი​კით​ხე, ჩე​მო კარ​გო.

- "ნი​კო​ლა გვიმ​ტკი​ცებს, რომ მარ​თლწე​რა​ში ყო​ველ​თვის ნუ​ლით შე​ფას​დე​ბა".

- ეს პირ​ვე​ლი ფრა​ზაა? ნამ​დვი​ლად აქ მთავ​რდე​ბა? დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ხარ?

- ...

- ყუ​რად​ღე​ბით წაიკით​ხე!

- ა, ჰო, "მხო​ლოდ იმ მარ​ტი​ვი მი​ზე​ზის გა​მო, რომ მას აქამ​დე სხვა ნი​შა​ნი არ მიუღი​ა".

- კე​თი​ლი. რო​მე​ლია პირ​ვე​ლი ზმნა?

- გვიმ​ტკი​ცებს?

- დი​ახ, გა​და​მიყ​ვა​ნე საწ​ყის ფორ​მა​ში - ინ​ფი​ნი​ტივ​ში.

- მტკი​ცე​ბა?

- ჯგუ​ფი? და​ბო​ლოებით​.14(ფრან​გულ​ში ზმნე​ბი სამ ჯგუ​ფად იყო​ფა.) უნ​და მიხ​ვდე

- მმმ…

- მე​სა​მე. ოდ​ნავ მოგ​ვიანე​ბით აგიხ​სნი თუ რა​ტომ. დრო?

- აწ​მყო.

- ქვემ​დე​ბა​რე მო​მი​ძებ​ნე.

- მე. უფ​რო სწო​რად, ნი​კო​ლა.

- პი​რი?

- მე​სა​მე პი​რი, მხო​ლო​ბი​თი რიც​ხვი.

- სწო​რია. ზმნა მტკი​ცე​ბა მხო​ლო​ბი​თი რიც​ხვის მე​სა​მე პირ​ში. ყუ​რად​ღე​ბა მი​აქ​ციე და​ბო​ლოებას. ახ​ლა
შე​ნი რი​გია ვე​რო​ნი​კა. აბა, და​მი​სა​ხე​ლე იმა​ვე ფრა​ზის მეორე ზმნა.
- ...

- ...

- აჰ, მგო​ნი მი​ვა​გე​ნი, ეს შე​ფას​დე​ბაა.

- რო​მელ დრო​შია ზმნა ჩას​მუ​ლი?

მსგავ​სი შე​მოწ​მე​ბის დროს ჩვენ ყვე​ლა​ფერს ნუ​ლი​დან ვიწ​ყებთ. გა​ნა დღე​საც ეს ნუ​ლი არ იყო
ყვე​ლაფ​რის თა​ვი და თა​ვი? კი ბა​ტო​ნო, მაგ​რამ მე​ოთ​ხე​ში ყვე​ლაფ​რის ნუ​ლი​დან დაწ​ყე​ბა? არ
მი​გაჩ​ნი​ათ, რომ... დი​ახ, მე​ოთ​ხე​ში, ბა​ტო​ნო და არა​ფე​რიც არ მი​მაჩ​ნია. მე​სა​მე​შიც არაა გვი​ან, რომ
ყვე​ლა​ფერს ნუ​ლი​დან აუყ​ვე და მი​მი​ფურ​თხე​ბია იმ სას​კო​ლო პროგ​რა​მის მოთ​ხოვ​ნე​ბის​თვის. არ
ვა​პი​რებ არც წუ​წუნს და არც ჩე​მი წი​ნა​მორ​ბე​დი პე​და​გო​გე​ბის გაკ​რი​ტი​კე​ბას. ვიწ​ყებთ ნუ​ლი​დან!
მორ​ჩა და გა​თავ​და! ვი​მეორებთ ყო​ველ ზმნას, ყო​ველ არ​სე​ბით სა​ხელს, ყო​ველ ზედ​სარ​თავს, ყო​ველ
შე​მა​კავ​ში​რე​ბელ სიტ​ყვას; ყო​ვე​ლი კარ​ნა​ხი​სას ნაბიჯ-​ნაბიჯ, სიტყვა-​სიტყვა, ფრაზა-​ფრაზა
ვა​ცოც​ხლებთ ენას.

- მი​ზე​ზი, არ​სე​ბი​თი სა​ხე​ლი, მხო​ლო​ბი​თი რიც​ხვი.

- ბრუნ​ვა გა​მოგ​რჩა.

- ჩას​მუ​ლია ნა​თე​საობით ბრუნ​ვა​ში.

- და​უს​ვი კით​ხვა..

- ვინ, რა.

- მეტ​ყვე​ლე​ბის რო​მე​ლი ნა​წი​ლია, რაც მი​ზეზს წინ უს​წრებს. აბა, და​აკ​ვირ​დი.

- მარ​ტი​ვი?

- დი​ახ, მარ​ტი​ვი.

- ეს ზედ​სარ​თა​ვი სა​ხე​ლია, მასწ.

- ახ​ლა ზმნა "შე​ფა​სე​ბი​დან" ზედ​სარ​თა​ვი სა​ხე​ლე​ბი მი​წარ​მო​ეთ.

- შე​სა​ფა​სე​ბე​ლი, და​სა​ფა​სე​ბე​ლი, ფა​სიანი, უფა​სო.

ყვე​ლა კარ​ნა​ხი, რომ​ლებ​საც სას​წავ​ლო წლის და​საწ​ყის​ში რამ​დე​ნი​მე კვი​რის გან​მავ​ლო​ბა​ში

ვა​წე​რი​ნებ​დით ხოლ​მე მოს​წავ​ლე​ებს, სხვა არა​ფერს წარ​მო​ად​გენ​და, თუ არა ერ​თგვარ პა​ტა​რა
მოთ​ხრო​ბებს, რომ​ლე​ბიც სა​ბო​ლო​ოდ საკ​ლა​სო დღიურის იერს იძენ​და. მათ​თვის წი​ნას​წარ არა​ვინ
ემ​ზა​დე​ბო​და. რო​გორც კი სა​ბო​ლოო წერ​ტილს დავ​სვამ​დით, მა​შინ​ვე ყვე​ლა​ნი ნა​წე​რის კო​ლექ​ტი​ურ
გას​წო​რე​ბას ვიწ​ყებ​დით. ამის შემ​დეგ მე კი​დევ ერ​თხელ ვას​წო​რებ​დი ნა​წე​რებს, მაგ​რამ არა
სკო​ლა​ში, არა​მედ სახ​ლში, სრულ სიმ​ყუდ​რო​ვე​სა და სი​მარ​ტო​ვე​ში. ეს შრო​მა​ტე​ვა​დი პრო​ცე​სი
სრულ​დე​ბო​და მეორე დღეს გას​წო​რე​ბუ​ლი და უკ​ვე ნიშ​ნიანი ნა​წე​რე​ბის და​რი​გე​ბით. ნიშ​ნე​ბი! მა​თი
დას​მა მხო​ლოდ იმის გა​მო ღირ​და, რომ ნი​კო​ლას ფი​ზიონო​მი​ით დავ​მტკბა​რი​ყა​ვი, რო​მელ​მაც
ცხოვ​რე​ბა​ში პირ​ვე​ლად მოახერ​ხა, თა​ვი და​ეხ​სნა "სის​ხლის​მწო​ვე​ლი" ნუ​ლის კლან​ჭე​ბი​დან. არა,
ნამ​დვი​ლად არა​ფე​რი სჯობ​და ნი​კო​ლას, ვე​რო​ნი​კას, სა​მის სი​ფა​თე​ბის ცქე​რას, რო​დე​საც მათ, ბო​ლოს
და ბო​ლოს, შეძ​ლეს "ორ​თოგ​რა​ფიული დი​ლე​გი​დან" გა​მოს​ვლა. თა​ვი​სუფ​ლე​ბა! რო​გორც იქ​ნა! რა
ბედ​ნიერე​ბაა!

კარ​ნა​ხი​დან კარ​ნა​ხამ​დე, თან​და​თან "გრა​მა​ტი​კუ​ლი აზ​როვ​ნე​ბი​სას" მოს​წავ​ლე​ებს ერ​თგვა​რი

ავ​ტო​მა​ტიზ​მი გა​მოუმუ​შავ​დათ, რა​მაც სა​ბო​ლოო ჯამ​ში, გას​წო​რე​ბი​სათ​ვის დათ​მო​ბი​ლი დრო
საგ​რძნობ​ლად შე​ამ​ცი​რა.

დარ​ჩე​ნი​ლი საქ​მე "სა​ლექ​სი​კო​ნო ჩემ​პიონა​ტებ​მა" იტ​ვირ​თა. ეს გახ​ლდათ გაკ​ვე​თი​ლის ერ​თგვა​რი

ოლიმ​პიური შე​მად​გე​ნე​ლი ნა​წი​ლი - სპორ​ტუ​ლი შესვენება-​განტვირთვა. სა​ჭი​რო იყო წამ​ზო​მით
ხელ​ში, უმოკ​ლეს დრო​ში სა​სურ​ვე​ლი სიტ​ყვა ლექ​სი​კონ​ში მო​გე​ძებ​ნა, ამო​გე​წე​რა ის, შე​გე​და​რე​ბი​ნა
კარ​ნახ​ში და​ფიქ​სი​რე​ბუ​ლი ლექ​სი​კუ​რი ერ​თეულის​თვის და გა​და​გე​ტა​ნა ჯერ საერთო-​საკლასო
რვე​ულ​ში, შემ​დეგ კი - სა​კუ​თარ​ში. ამის შემ​დეგ დრო​ის დაუკარ​გა​ვად მო​რი​გი სიტ​ყვის ძებ​ნას უნ​და
შეს​დგო​მო​დი. ლექ​სი​კო​ნის გა​მო​ყე​ნე​ბის უნა​რი ყო​ველ​თვის იყო ჩე​მი ძი​რი​თა​დი პრიორი​ტე​ტი;
სპორ​ტის ამ სა​ხეობა​ში, თუ შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, ნამ​დვი​ლი ათ​ლე​ტე​ბი გა​მოვ​ზარ​დე, თორ​მე​ტი წლის
სპორ​ტსმე​ნე​ბი, რომ​ლე​ბიც სა​ჭი​რო სიტ​ყვას ორ-​სამ, მაქ​სი​მუმ, ოთხ წამ​ში პოულობ​დნენ. ეს ის სფე​რო
გახ​ლდათ, რო​მელ​შიც ზო​გი​ერთ ჩემს მოს​წავ​ლეს​თან პა​ექ​რო​ბა​ში სა​მარ​ცხვი​ნოდ ვმარ​ცხდე​ბო​დი.
რად​გან ამ საქ​მეს შე​ვე​ჭი​დეთ, გა​დავ​წყვი​ტეთ, კლა​სი​ფი​კა​ცი​ის სის​ტე​მე​ბის კვლე​ვა ბიბ​ლიოთე​კებ​სა და
წიგ​ნის მა​ღა​ზი​ებ​ში გა​დაგ​ვე​ტა​ნა; ასეც მო​ვი​ქე​ცით. ვერ წარ​მო​იდ​გენთ, რა ხა​ლი​სით ეძებ​დნენ
ბავ​შვე​ბი ავ​ტო​რებს, სა​თაურებ​სა და გა​მომ​ცემ​ლებს იმ რო​მა​ნე​ბი​სა, რომ​ლებ​საც ჩვენ გაკ​ვე​თი​ლე​ბის
დროს ერ​თობ​ლი​ვად ვეც​ნო​ბო​დით ან ზოგ​ჯერ მე ვუყ​ვე​ბო​დი მათ შე​სა​ხებ. აქაც პირ​ვე​ლო​ბის​თვის
ნამ​დვი​ლი შე​ჯიბ​რი იმარ​თე​ბო​და; ხში​რად მა​ღა​ზი​ის მე​პატ​რო​ნე გა​მარ​ჯვე​ბულს წიგნს სა​ჩუქ​რად
გა​დას​ცემ​და.

ასე და ამ​გვა​რად ვწერ​დით ჩვენს ყო​ველ​დღი​ურ კარ​ნახს მა​ნამ, სა​ნამ ერთ დღე​საც მო​რი​გი კარ​ნა​ხის
შედ​გე​ნას ერთ-​ერთ ყო​ფილ "ნუ​ლო​სანს" არ და​ვა​ვა​ლებ​დი:

- სა​მი, თუ შე​იძ​ლე​ბა, შეგ​ვიდ​გი​ნე ხვა​ლინ​დე​ლი კარ​ნა​ხი: მომ​ცრო, სულ რა​ღაც ექ​ვსსტრი​ქო​ნიანი

ტექ​სტი, ორი უკუქ​ცე​ვი​თი ზმნით, ერ​თი ნამ​ყოს მიმ​ღეობით, მეშ​ვე​ლი ზმნის - "ქონა"-ს - გა​მო​ყე​ნე​ბით,
ერ​თი ჩვე​ნე​ბი​თი და ერ​თი კუთ​ვნი​ლე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლით; ამას გარ​და, დაამა​ტე ორი-​სამი
შე​და​რე​ბით რთუ​ლი სიტ​ყვა უკ​ვე ნას​წავ​ლი მა​სა​ლი​დან, და ბო​ლოს, ორი-​სამი შე​ნი გე​მოვ​ნე​ბით
შერ​ჩეული რა​ღა​ცაც.

ვე​რო​ნი​კა, სა​მი, ნი​კო​ლა და სხვე​ბიც რიგ​რი​გო​ბით თხზავ​დნენ ტექ​სტებს, თვი​თონ​ვე კარ​ნა​ხობ​დნენ

და, თა​ვის​თა​ვად ცხა​დია, გას​წო​რე​ბა​საც თვი​თონ ხელ​მძღვა​ნე​ლობ​დნენ. და ასე გრძელ​დე​ბო​და მა​ნამ,
სა​ნამ კლას​ში ყო​ვე​ლი მოს​წავ​ლე სა​კუ​თა​რი ფრთე​ბით არ და​იწ​ყებ​და ფრე​ნას, სა​ნამ თი​თოეული
დინ​ჯად, გა​აზ​რე​ბუ​ლად, გა​რე​შე ძა​ლე​ბის ჩაურევ​ლად, თა​ვად არ გახ​დე​ბო​და სა​კუ​თა​რი თა​ვის
კო​რექ​ტო​რი.

იყო, რა თქმა უნ​და, წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბაც, თან არა​ერ​თი, მაგ​რამ ეს მარ​ცხი ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში გა​რე
მი​ზე​ზე​ბით იყო გან​პი​რო​ბე​ბუ​ლი; მხედ​ვე​ლო​ბა​ში მაქვს დის​ლექ​სი​ის ან დაქ​ვეითე​ბუ​ლი სმე​ნის
დაგ​ვიანე​ბუ​ლი გა​მოვ​ლე​ნა... მა​გა​ლი​თად, ერ​თი მე​სა​მეკ​ლა​სე​ლი ბი​ჭუ​ნა სრუ​ლი​ად წარ​მო​უდ​გე​ნელ
შეც​დო​მებს უშ​ვებ​და: ერ​თმა​ნეთ​ში ურევ​და ე-​სა და ი-ს, ო-​სა და უ-ს. მოგ​ვიანე​ბით გა​ირ​კვა, რომ
სა​ერ​თოდ არ ეს​მო​და მა​ღა​ლი სიხ​ში​რეები. დე​და​მისს ერ​თი წა​მი​თაც არ და​უშ​ვია, რომ მი​სი
ვა​ჟიშ​ვი​ლი შე​იძ​ლე​ბა სმე​ნა​დაქ​ვეითე​ბუ​ლი ყო​ფი​ლი​ყო; რო​დე​საც ბავ​შვი მა​ღა​ზიიდან ბრუნ​დე​ბო​და და
პრო​დუქ​ტე​ბის თით​ქმის ნა​ხევ​რის შე​ძე​ნა ავიწ​ყდე​ბო​და, რო​ცა კით​ხვებ​ზე არაადეკ​ვა​ტურ პა​სუ​ხებს
იძ​ლეოდა, რო​ცა კით​ხვით, კროს​ვორ​დის ამოხ​სნით ან იალ​ქნიანი ნა​ვის მა​კე​ტის აწ​ყო​ბით
გა​ტა​ცე​ბუ​ლი დე​და​მი​სის არც ერთ სიტ​ყვა​ზე არ რეაგი​რებ​და, მშო​ბე​ლი ამ დუ​მილს ბავ​შვის
გა​ფან​ტუ​ლო​ბას მიაწერ​და, რაც კი არ აფო​რიაქებ​და, არა​მედ გულს უჩუ​ყებ​და. "მე ყო​ველ​თვის
მჯე​რო​და, რომ დი​დი მე​ოც​ნე​ბე მეზ​რდე​ბო​და". ვა​ჟიშ​ვი​ლის ყრუდ წარ​მო​სახ​ვა მის დე​დობ​რივ ძა​ლებს
აღე​მა​ტე​ბო​და.

(კარ​გი იქ​ნე​ბო​და, სკო​ლა​ში წაყ​ვა​ნამ​დე ბავ​შვის​თვის სმე​ნი​სა და მხედ​ვე​ლო​ბის სე​რიოზუ​ლი

შე​მოწ​მე​ბა სა​ვალ​დე​ბუ​ლო გამ​ხდა​რი​ყო, ამით თა​ვი​დან ავიც​დენ​დით უსა​ფუძ​ვლო და მცდარ
განსჯა-​შეფასებებს მას​წავ​ლებ​ლე​ბის მხრი​დან, ეშ​ვე​ლე​ბო​და მშობ​ლე​ბის სიბ​რმა​ვე​საც და, რაც
მთა​ვა​რია, ბავ​შვებს ვიხ​სნი​დით სრუ​ლი​ად ზედ​მე​ტი სუ​ლიერი ტანჯვა-​წამებისგან).

იმის მი​ხედ​ვით, რო​გორ თა​ვი​სუფ​ლდე​ბო​და თი​თოეული მათ​გა​ნი სა​კუ​თა​რი "ნუ​ლის" ტყვეობის​გან,

კარ​ნა​ხე​ბის რაოდე​ნო​ბა კლე​ბუ​ლობ​და, სა​მა​გიეროდ, მა​თი სიგ​რძე მა​ტუ​ლობ​და შე​სამ​ჩნე​ვად.
ყო​ველ​კვი​რეული ლი​ტე​რა​ტუ​რუ​ლი კარ​ნა​ხე​ბი, რომ​ლებ​საც ხელს აწერ​დნენ: ჰიუგო, ვა​ლე​რი, პრუს​ტი,
ტურ​ნიე, კუნ​დე​რა, ზოგ​ჯერ ისე​თი მშვე​ნიერი იყო, რომ მათ ზე​პი​რად სწავ​ლა​საც არ ვი​ზა​რებ​დით;
მა​გა​ლი​თად, ალ​ბერ კოენის ეს არაჩ​ვეულებ​რი​ვი ტექ​სტი "წიგ​ნი დე​და​ჩემ​ზე":

"ღმერ​თო, რა​ტომ არი​ან ადა​მიანე​ბი ასე​თი ბო​რო​ტე​ბი? რა​ტომ ჯაბ​ნის მათ ასე ად​ვი​ლად ღვარ​ძლი და
სი​ძულ​ვი​ლი? რა​ტომ იპ​ყრობთ ასე სწრა​ფად შუ​რის​ძიების წყურ​ვი​ლი? რა​ტომ სიამოვ​ნებთ თქვენ​ზე
სი​სა​ძაგ​ლეების ლა​პა​რა​კი? და ეს მა​შინ, რო​ცა მშვე​ნივ​რად იცი​ან, რომ ამ​ქვეყ​ნად დი​დი ხნის
სი​ცოც​ხლე არ უწე​რი​ათ. ცო​ტაც და ეს საწ​ყლე​ბი აქე​დან მოუსავ​ლეთ​ში გა​და​ბარ​გდე​ბი​ან.
წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია, რო​გორ ვერ აკე​თილ​შო​ბი​ლებს მათ ტრა​გი​კუ​ლი ამ​ბა​ვი, რო​მე​ლიც ადა​მიანებს
ამ​ქვეყ​ნად მოვ​ლი​ნე​ბის შემ​დეგ გა​დახ​დე​ბათ ხოლ​მე თავს. ჩვენ ვი​ბა​დე​ბით, დავ​დი​ვართ, ვი​ცი​ნით, და
ერ​თხე​ლაც, ყვე​ლა​ფე​რი მთავ​რდე​ბა. რა​ტომ ხდე​ბა, რომ რო​გორც კი ადა​მიანებს თბი​ლად მო​ექ​ცე​ვით
და მათ მი​მართ კე​თი​ლად გა​ნეწ​ყო​ბით, ისი​ნი მა​შინ​ვე ირ​წმუ​ნე​ბენ, რომ თქვენ გან​სა​კუთ​რე​ბულს
არა​ფერს წარ​მო​ად​გენთ და ამი​ტომ არც არა​ნაირი საფ​რთხის შექ​მნა შე​გიძ​ლი​ათ მათ​თვის, და იწ​ყე​ბენ
თქვენ​თან თუ​თი​ყუ​შის ხმით ლა​პა​რაკს? გა​მო​დის, რომ კე​თილ​მა ადა​მიანებ​მა თა​ვი ბო​რო​ტე​ბად უნ​და
წარ​მოაჩი​ნონ, რა​თა მათ თა​ვი დაანე​ბონ, ან - რაც კი​დევ უფ​რო დი​დი უბე​დუ​რე​ბაა - შე​იყ​ვა​რონ. რა
მოხ​დე​ბა, თუ უბ​რა​ლოდ დავ​წვე​ბით და ღრმა ძილს მი​ვე​ცე​მით? ნათ​ქვა​მია, მძი​ნა​რე ძაღლს რწყი​ლე​ბი
აღარ კბე​ნე​ნო. ჰო, მო​დი, დავ​წვეთ და და​ვი​ძი​ნოთ, ძი​ლი ხომ სიკ​ვდი​ლის ყვე​ლა უპი​რა​ტე​სო​ბი​თაა
შემ​კუ​ლი და არ ახ​ლავს მი​სი ურ​ყო​ფი​თი მხა​რეები. მო​დი, ჩავ​წვეთ ლა​მაზ და შვე​ბის​მომ​გვრელ პა​ტა​რა
კუ​ბო​ში. რო​გორ მინ​და, შე​მეძ​ლოს, რო​გორც უკ​ბი​ლო მო​ხუც​მა, რო​მე​ლიც ყო​ველ​ღა​მე, ძი​ლის წინ,
იღებს პრო​თეზს და დებს წყლი​ან ჭი​ქა​ში, მეც ამო​ვი​ღო თა​ვის ქა​ლა​დან ტვი​ნი, ამო​ვი​ღო გუ​ლი, ეს
საბ​რა​ლო, ასე ძლი​ერ რომ მი​ცემს და პა​ტი​ოს​ნად ას​რუ​ლებს თა​ვის მო​ვა​ლეობას, ჰო - ამო​ვი​ღო ტვი​ნი
და გუ​ლი - ეს ღა​რი​ბი მი​ლი​არ​დე​რე​ბი - ჩა​ვუშ​ვა ისი​ნი მა​ცოც​ხლე​ბელ სით​ხე​ში, მე კი ამ დროს
ვი​ძი​ნებ​დი, ვი​ძი​ნებ​დი მშვი​დად, რო​გორც ჩვი​ლი ბავ​შვი, რო​გო​რიც უკ​ვე ვე​ღა​რა​სო​დეს ვიქ​ნე​ბი … რა
ცო​ტა ადა​მიანია გარ​შე​მო, რა უცებ და​ცა​რი​ელ​და სამ​ყა​რო".

ბო​ლოს დგე​ბო​და "დი​დე​ბის" დღე, რო​დე​საც მე​ოთ​ხეკ​ლა​სე​ლებ​თან, ხში​რად მე​ექ​ვსეკ​ლა​სე​ლებ​თა​ნაც

კი, მეორე და პირ​ველ​კლა​სელ​თა ნა​წე​რე​ბი შემ​ქონ​და შეც​დო​მე​ბის გა​სას​წო​რებ​ლად. "ნუ​ლის"
პა​ტიმ​რო​ბი​დან გა​თა​ვი​სუფ​ლე​ბუ​ლი ამას​წინ​დე​ლი ტუ​სა​ღე​ბი წამ​ში შე​უწ​ყნა​რე​ბელ კო​რექ​ტო​რე​ბად
გარ​და​იქ​მნე​ბოდ​ნენ ხოლ​მე. მარ​თლწე​რა​ში ხელ​გა​წა​ფუ​ლი ბე​ღუ​რე​ბის გუნ​დი არა​ვის და არა​ფერს
ინ​დობ​და; თა​ვაუწევ​ლად იკენ​კე​ბოდ​ნენ ნა​წე​რებ​ში.

- ჩე​მი სა​ერ​თოდ არ არის შე​თან​ხმე​ბე​ბის აზ​რზე, მასწ!

- ჩე​მი ფრა​ზებს კი წერს, მაგ​რამ ვერ გაიგებ, სად იწ​ყებს და სად ამ​თავ​რებს...

- შეც​დო​მა გა​ვას​წო​რე, მასწ, ახ​ლა რა დავ​წე​რო მინ​დორ​ზე?

- რაც გინ​და ის და​წე​რე...

შემ​დეგ კი უფ​როს​კლა​სელ​თა მხიარუ​ლი აღ​შფო​თე​ბა, რო​ცა მინ​დორ​ზე ამ უმოწ​ყა​ლო

გამ​სწო​რებ​ლე​ბის შე​ნიშ​ვნებს კით​ხუ​ლო​ბენ:
- არა, ერ​თი შე​ხე​დეთ, რა დაუწე​რი​ა: "კრე​ტი​ნი!" "გა​მოქ​ლიავე​ბუ​ლი!" "კვერ​ცხი!" - თან წი​თე​ლი
პას​ტით!

შემ​დეგ, ამ​ჯე​რად უკ​ვე მოზ​რდი​ლებს შო​რის, ტარ​დე​ბო​და მას​შტა​ბუ​რი კამ​პა​ნია, რო​მე​ლიც ისევ და
ისევ შეც​დო​მე​ბის გას​წო​რე​ბას ისა​ხავ​და მიზ​ნად, კერ​ძოდ, ზმნე​ბის, არ​სე​ბი​თი სა​ხე​ლე​ბის,
მარ​თლწე​რის, ყვე​ლა შე​საძ​ლო შე​თან​ხმე​ბის გა​და​მოწ​მე​ბას. ამ დროს ნათ​ლად ვლინ​დე​ბო​და
ზო​გი​ერ​თი ფრა​ზის სინ​ტაქ​სუ​რი და ლექ​სი​კუ​რი გაუმარ​თაობა; ცხა​დია, არ იმა​ლე​ბო​და აზ​რობ​რი​ვი
ბუნ​დო​ვა​ნე​ბე​ბიც. მოს​წავ​ლეები მი​ვიდ​ნენ იმ აღ​მო​ჩე​ნამ​დე, რომ გრა​მა​ტი​კა ორ​გა​ნი​ზე​ბუ​ლი
აზ​როვ​ნე​ბის ინ​სტრუ​მენ​ტია და, რომ ყბა​და​ღე​ბუ​ლი ლო​გი​კუ​რი ანა​ლი​ზი (რო​მელ​საც ძრწო​ლის გა​რე​შე
დღე​საც ვერც ერ​თი ვერ იხ​სე​ნებს) ჩვენს აზ​როვ​ნე​ბას დი​ნა​მიზმს სძენს, სა​სურ​ვე​ლი მი​მარ​თუ​ლე​ბით
წარ​მარ​თავს. ამ თე​მა​ზე ბჭო​ბამ რამ​დე​ნი​მე დღეს გას​ტა​ნა.
ხდე​ბო​და ისეც, რომ უფ​როს​კლა​სე​ლებ​თან ვა​ტა​რებ​დით ბლიც-​კარნახს, რო​მე​ლიც მხო​ლოდ ერთ
მი​ზანს ემ​სა​ხუ​რე​ბო​და: შეგ​ვე​ფა​სე​ბი​ნა ქვეწ​ყო​ბილ წი​ნა​და​დე​ბა​თა რო​ლი გა​მარ​თუ​ლი მსჯე​ლო​ბის
შემ​თხვე​ვა​ში. ერთ დღე​საც ამა​ში თა​ვად ლაბ​რიუიერ​მა 15(ფრან ​ გი მწე ​ რა ​ ლი, (1645-​1696), აფო ​
რიზ ​ მე ​ ბის ოს ​ ტა ​ ტი.​)ფას​დაუდე​ბე​ლი სამ​სა​ხუ​რი გაგ​ვი​წია.

- აბა, აიღეთ ფურ​ცლე​ბი და და​აკ​ვირ​დით, რო​გორ წი​ნას​წარ​მეტ​ყვე​ლებს ლაბ​რიუიერი ერ​თა​დერ​თი

ფრა​ზით - მთა​ვა​რი და ქვეწ​ყო​ბი​ლი წი​ნა​და​დე​ბე​ბის და​პი​რის​პი​რე​ბით - ერ​თი სამ​ყა​როს და​სას​რულ​სა
და მეორის და​საწ​ყისს. ახ​ლა წა​გი​კით​ხავთ ტექსტს და თან გან​გი​მარ​ტავთ სიტ​ყვებს, რომ​ლე​ბიც
დღე​ვან​დე​ლი გა​და​სა​ხე​დი​დან შე​იძ​ლე​ბა სრუ​ლი​ად გაუგე​ბა​რი მო​გეჩ​ვე​ნოთ. ყუ​რად​ღე​ბით მო​ის​მი​ნეთ,
შემ​დეგ კი ყვე​ლა​ფე​რი აუჩ​ქა​რებ​ლად ჩაიწე​რეთ. ვკით​ხუ​ლობ ნე​ლა, თქვენ ფეხ​და​ფეხ მომ​ყვე​ბით,
თით​ქოს სა​კუ​თარ ნა​აზ​რევს წერთ!

"იმ დროს, რო​დე​საც დი​დე​ბუ​ლებს არ სურთ, რა​მეს ეზიარონ, დაეუფ​ლონ იმას, რაც წა​ად​გე​ბო​და
მე​ფი​სა და, მთლიანად, ერის ინ​ტე​რე​სებს და არც ის უნ​დათ, იცოდ​ნენ, რაც აუცი​ლე​ბე​ლია სა​კუ​თა​რი
საქ​მეების, სახ​ლი​სა და ოჯა​ხის სა​მარ​თა​ვად, პი​რი​ქით, ტრა​ბა​ხო​ბენ, თავს იწო​ნე​ბენ თა​ვი​ან​თი
უმეც​რე​ბით, მოურა​ვებს აძ​ლე​ვენ მა​თი ძარ​ცვი​სა და მოტ​ყუების უფ​ლე​ბას, თა​ვად კი კმა​ყო​ფილ​დე​ბი​ან
იმით, რომ კარ​გი ღვი​ნი​სა და დახ​ვე​წი​ლი სამ​ზა​რეულოს და​ფა​სე​ბა ძა​ლუძთ, ხშირად სტუმ​რო​ბენ
ფრი​ნე​სა და ტა​ისს, ყბე​დო​ბენ მწევ​რებ​სა და ცხე​ნებ​ზე, ზედ​მი​წევ​ნით იცი​ან, რამ​დე​ნი სა​ფოს​ტო ეტა​პია
პა​რიზ​სა და ბე​ზან​სონ​სა ან ფი​ლიპ​სბურგს შო​რის, - უბ​რა​ლო მო​ქა​ლა​ქე​ნი სა​ხელ​მწი​ფოს ში​და და
სა​გა​რეო პო​ლი​ტი​კით ინ​ტე​რეს​დე​ბი​ან - სწავ​ლო​ბენ მარ​თვის საიდუმ​ლოებებს, ხდე​ბი​ან
პო​ლი​ტი​კო​სე​ბი, იკ​ვლე​ვენ სა​კუ​თა​რი სა​ხელ​მწი​ფოს სუსტ და ძლი​ერ მხა​რე​ებს, ოც​ნე​ბო​ბენ
თა​ნამ​დე​ბო​ბებ​ზე, ერთ დღე​საც იგ​დე​ბენ ხელ​ში მარ​თვის სა​და​ვე​ებს, იზ​რდე​ბი​ან, ვი​თარ​დე​ბი​ან,
იხ​ვე​წე​ბი​ან, ხდე​ბი​ან ძლი​ერ​ნი ამა სოფ​ლი​სა და მზად არი​ან, ხელ​მწი​ფეს ერის სა​კე​თილ​დღე​ოდ
ზრუნ​ვა​ში შეეხი​დონ".

და ახ​ლა - მთა​ვა​რი დარ​ტყმა:

"დი​დე​ბუ​ლებს სძულთ ისი​ნი, მაგ​რამ მა​ინც ქედს იხ​რი​ან მათ წი​ნა​შე და მათ​თან და​მოყ​ვრე​ბა​საც
ბედ​ნიერე​ბად მი​იჩ​ნე​ვენ".

აზ​რობ​რი​ვად და​პი​რის​პი​რე​ბუ​ლი წი​ნა​და​დე​ბე​ბი​სა​გან შედ​გე​ნი​ლი რთუ​ლი წი​ნა​და​დე​ბა, რომ​ლის

პირ​ვე​ლი ნა​წი​ლი - "სძულთ ისი​ნი" - გა​მო​ხა​ტავს ში​ნა​გან და​მო​კი​დე​ბუ​ლე​ბას და მეორე -
"ბედ​ნიერე​ბად მი​იჩ​ნე​ვენ" - მო​მაკ​ვდი​ნე​ბე​ლი პირ​და​პი​რო​ბით - ჭეშ​მა​რიტ რეალო​ბას.

12

რა​ტომ არ უნ​და გვეს​წავ​ლა ეს ტექ​სტე​ბი ზე​პი​რად? ვინ თქვა, რომ ასე ლი​ტე​რა​ტუ​რას ვერ
ვე​ზიარე​ბით? გინ​დათ, მით​ხრათ, რომ ასე უკ​ვე დი​დი ხა​ნია არ კეთ​დე​ბა? მა​შინ ის​ღა დაგ​ვრჩე​ნია,
რომ მსგავ​სი ტექ​სტე​ბი ქარს გა​ვა​ტა​ნოთ, რო​გორც შე​მოდ​გო​მის ფოთ​ლე​ბი, ან ნაგ​ვის ყუთ​ში
გა​და​ვუ​ძა​ხოთ მხო​ლოდ იმი​ტომ, რომ დღეს სხვა დრო დაგ​ვიდ​გა და ასე​თი ქმე​დე​ბა უაზ​რო​ბაა. აღარ
ვე​ცა​დოთ მათ შე​ჩე​რე​ბას, მათ​თან შეხ​ვედ​რის მეხ​სიერე​ბა​ში ჩა​ბეჭ​დვას? - ნუ​თუ ეს სწო​რი​ა; ეს
ტექ​სტე​ბი ცოც​ხა​ლი არ​სე​ბე​ბი რომ ყო​ფი​ლიყ​ვნენ, ამ არაჩ​ვეულებ​რივ გვერ​დებს სა​ხე, სი​მაღ​ლე, ხმა,
ღი​მი​ლი და სურ​ნე​ლი რომ ჰქო​ნო​დათ, გა​ნა მთე​ლი დარ​ჩე​ნი​ლი სი​ცოც​ხლე სა​ნა​ნებ​ლად არ
გაგ​ვიხ​დე​ბო​და, რომ მათ ასე, სრუ​ლი​ად უაზ​როდ, წას​ვლის უფ​ლე​ბა მი​ვე​ცით? ჩვენ ხომ ვი​ნა​ხავთ
მხო​ლოდ მო​გო​ნე​ბის კვალს და ერთ დღეს ეს კვა​ლიც წა​იშ​ლე​ბა და ხელ​ში მხო​ლოდ მო​გო​ნე​ბა​ღა
შეგ​ვრჩე​ბა კვალ​ზე... რა​ტომ უნ​და გა​მო​ვუ​ტა​ნოთ სა​კუ​თარ თავს ასე​თი მკაც​რი გა​ნა​ჩე​ნი? (კი, კი,
მგო​ნი, რა​ღაც მაგ​დაგ​ვა​რი ლი​ცე​უმ​ში გვის​წავ​ლია. ღმერ​თო, ავ​ტო​რი გა​მახ​სე​ნე: ლაბ​რიუიერი?
მონ​ტეს​კიე? ფე​ნე​ლო​ნი? რო​მელ საუკუ​ნე​ში ცხოვ​რობ​და ავ​ტო​რი? XVII თუ XVIII? აი, ის ერ​თიანი
ფრა​ზით ასე ოს​ტა​ტუ​რად რომ აღ​წერ​და ერ​თი წყო​ბი​დან მეორე​ზე თან​და​თა​ნო​ბით ბუ​ნებ​რივ
გა​დას​ვლას) რო​მე​ლი პრინ​ცი​პის გა​მო უნ​და დავ​ზა​რალ​დეთ ასე? მხო​ლოდ იმი​ტომ, რომ ოდეს​ღაც
მას​წავ​ლებ​ლე​ბი იდიოტურ ლექ​სებს გვა​ზუთ​ხვი​ნებ​დნენ და რომ ზო​გი​ერ​თი გა​მო​თაყ​ვა​ნე​ბუ​ლი ბებ​რის
აზ​რით, მეხ​სიერე​ბა ბიბ​ლიოთე​კა კი არ იყო, მუდ​მივ შევ​სე​ბა​სა და გა​ნახ​ლე​ბას რომ სა​ჭი​რო​ებ​და,
არა​მედ კუნ​თი, რო​მე​ლიც უნ​და ავარ​ჯი​შო. ოჰ, ეს ყო​ველ​კვი​რეული გა​სა​ზე​პი​რე​ბე​ლი ლექ​სე​ბი,
რომ​ლებ​საც ვე​რა​ფერს ვუ​გებ​დით და რო​მელ​თა​გან ყო​ვე​ლი მომ​დევ​ნო პირ​წმინ​დად შლი​და
წი​ნა​მორ​ბედს, გე​გო​ნე​ბა მეხ​სიერე​ბას კი არ ვა​ვარ​ჯი​შებ​დით, არა​მედ და​ვიწ​ყე​ბის უნარს.
სა​ინ​ტე​რე​სოა, რა​ტომ გვტე​ნიდ​ნენ მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ამ ლექ​სე​ბით? იმი​ტომ, რომ მოს​წონ​დათ ისი​ნი, თუ
იმი​ტომ, რომ თა​ვის დრო​ზე მა​თაც ატე​ნიდ​ნენ თა​ვი​ან​თი "მწვა​ლებ​ლე​ბი" ისე, თით​ქოს ეს ლექ​სე​ბი
მკვდა​რი ლი​ტე​რა​ტუ​რის პან​თე​ონს გა​ნე​კუთ​ვნე​ბო​და. ასეა თუ ისე, მა​თაც ამავ​სეს "ნუ​ლე​ბით". ვინ
მოთ​ვლის, რამ​დე​ნი ზედ​მე​ტი საათი მა​ყურ​ყუ​ტეს სკო​ლა​ში გაკ​ვე​თი​ლე​ბის შემ​დეგ.
- რა თქმა უნ​და, პე​ნა​კიონი, მო​სა​ყო​ლი არ გის​წავ​ლი​ათ.

- რო​გორ არა, მასწ, ვის​წავ​ლე! ჯერ კი​დევ გუ​შინ ზე​პი​რად ვი​ცო​დი, ჩემს ძმა​საც კი მო​ვუ​ყე​ვი. საქ​მე
ისაა, რომ გუ​შინ, რა​საც "ლექ​სი" ერ​ქვა, თქვენ დღეს "მო​სა​ყო​ლად" მო​იხ​სე​ნი​ეთ; ეს კი​დევ ძა​ლი​ან
მაბ​ნევს, ამ დროს ვჭე​დავ ხოლ​მე; ვერც წინ მივ​დი​ვარ და ვერც უკან...

რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, მსგავ​სი არა​ფე​რი მით​ქვამს, ისე​თი დამ​ფრთხა​ლი ვი​ყა​ვი, აბა, რას გავ​ბე​დავ​დი. და
ახ​ლა მხო​ლოდ იმი​ტომ ვუბ​რუნ​დე​ბი იმ ში​შის​მომ​გვრელ მო​ყო​ლის სცე​ნას მას​წავ​ლებ​ლის კა​თედ​რის
გვერ​დით, რომ რო​გორ​მე ავ​ხსნა, თუ რა​ტომ იწ​ვევს დღეს ნე​ბის​მიერი აპე​ლი​რე​ბა და​მახ​სოვ​რე​ბა​ზე
ასეთ დაუფა​რავ ზიზღს; შე​საძ​ლოა, მეხ​სიერე​ბა​ში ლი​ტე​რა​ტუ​რი​სა და ფი​ლო​სო​ფი​ის საუკე​თე​სო
გვერ​დე​ბის შე​ნახ​ვა​ზე უარის თქმა მხო​ლოდ ამ ში​შე​ბის​გან თავ​დაც​ვი​სა და გა​თა​ვი​სუფ​ლე​ბის უბ​რა​ლო
მცდე​ლო​ბაა. შე​საძ​ლოა, იმ მარ​ტი​ვი მი​ზე​ზის გა​მო ვუკ​რძა​ლავთ სა​კუ​თარ თავს ამ ტექ​სტე​ბის
და​მახ​სოვ​რე​ბას, რომ ოდეს​ღაც ვი​ღაც იდიოტებ​მა მა​თი ბრწყინ​ვა​ლე​ბა და მნიშ​ვნე​ლო​ბა უაზ​რო,
მე​ქა​ნი​კურ გა​ზუთ​ხვამ​დე და​იყ​ვა​ნეს და მოს​წავ​ლე​ებს მა​თი გა​აზ​რე​ბუ​ლი ათ​ვი​სე​ბის ყო​ველ​გვა​რი
სურ​ვი​ლი დაუკარ​გეს. თუ ეს ასეა, მა​შინ ერთ სი​სუ​ლე​ლეს მეორე ჩა​ნაც​ვლე​ბია. სხვა არც არა​ფე​რი
მომ​ხდა​რა.

შე​იძ​ლე​ბა, ვი​ღა​ცე​ბი შე​მო​მე​და​ვონ, რომ კარ​გად ორ​გა​ნი​ზე​ბუ​ლი ტვი​ნი გა​ზე​პი​რე​ბას არ სა​ჭი​რო​ებს,

ის თვი​თონ იპო​ვის, რაც სჭირ​დე​ბა, დაიმახ​სოვ​რებს, რაც ღი​რე​ბუ​ლი და აზ​რის შემ​ცვე​ლი​ა; ხო​ლო
სი​ლა​მა​ზის შეგ​რძნე​ბის მი​სი უნა​რი, მე რამ​დენ​საც არ უნ​და ვე​ცა​დო, ხე​ლუხ​ლე​ბე​ლი დარ​ჩე​ბა. თუმ​ცა
იგი წამ​ში მო​გი​ძებ​ნით ნე​ბის​მი​ერ წიგნს თა​ვის ბიბ​ლიოთე​კა​ში, წუთ​ში კი - სა​ჭი​რო სტრი​ქო​ნებს (მეც
ზუს​ტად ვი​ცი, სად მე​ლო​დე​ბა ჩე​მი ლაბ​რიუიერი. ვხე​დავ თა​როს, სა​დაც ისაა გა​მო​დე​ბუ​ლი, ჩე​მი
კონ​რა​დის, ჩე​მი ლერ​მონ​ტო​ვის, ჩე​მი პე​როს და ჩე​მი ჩან​დლე​რის გვერ​დით... სხვე​ბიც აქ არი​ან,
მთე​ლი ჩე​მი სა​მე​გობ​რო, ან​ბა​ნუ​რი თან​მიმ​დევ​რო​ბით ჩამ​წკრი​ვე​ბუ​ლე​ბი). არა​ფერს ვამ​ბობ
კი​ბერ​სივ​რცე​ზე, სა​დაც თი​თის ოდ​ნა​ვი შე​ხე​ბით შე​გიძ​ლი​ათ კა​ცობ​რიობის მთე​ლი მეხ​სიერე​ბა
ფურ​ცლოთ. ზე​პი​რად ის​წავ​ლო? რის​თვის, რო​ცა ისეთ ეპო​ქა​ში ვცხოვ​რობთ, სა​დაც მეხ​სიერე​ბა
გი​გა​ბაიტე​ბით იზო​მე​ბა!

ეს ყვე​ლა​ფე​რი სრუ​ლი ჭეშ​მა​რი​ტე​ბაა, მაგ​რამ მთა​ვა​რი სხვა რა​მე​შია. რო​ცა ზე​პი​რად ვსწავ​ლობ,
ჩა​ნაც​ვლე​ბას კი არ ვახ​დენ, არა​მედ უბ​რა​ლოდ, ვა​მა​ტებ.

ჩაიძი​რო ენა​ში, აი, რა​შია მთე​ლი საიდუმ​ლო. და​ცა​ლო ერ​თი ფინ​ჯა​ნი და ისევ მო​ით​ხო​ვო.

დი​ახ, ვა​ტე​ნი​დი ამ​დენ ტექსტს ჩემს მოს​წავ​ლე​ებს (თი​თოს - კვი​რა​ში) დაწ​ყე​ბუ​ლი მე​ექ​ვსე​დან
გა​მო​საშ​ვე​ბით დამ​თავ​რე​ბუ​ლი, და ყო​ველ​დღიურად მათ მო​ყო​ლას ვაიძუ​ლებ​დი. ამით მე მათ ენის
ბო​ბო​ქარ და უხ​ვწყლი​ან ტალ​ღებ​ში ვძი​რავ​დი, იმ ტალ​ღებ​ში, საუკუ​ნეების დატ​ბორ​ვის შემ​დეგ ჩვენს
კარს რომ ეხეთ​ქე​ბა და მთელ სახლს ავ​სებს. რა თქმა უნ​და, თა​ვი​დან წიხ​ლებს ის​როდ​ნენ,
მე​ურ​ჩე​ბოდ​ნენ, ჯიუტობ​დნენ. წყა​ლი ძა​ლი​ან ცი​ვია, დი​ნე​ბა - სწრა​ფი და და​ვიხ​რჩო​ბი​თო, -
მე​უბ​ნე​ბოდ​ნენ; მარ​თალ​საც ამ​ბობ​დნენ! ეს ის ში​შია, რო​მე​ლიც ნე​ბის​მი​ერს ეუფ​ლე​ბა წყალ​ში
გა​დახ​ტო​მამ​დე.

- არ გა​მო​მი​ვა!

- ვერ ვი​მახ​სოვ​რებ!

(და ამას მე​უბ​ნე​ბი​ან მე, და​ბა​დე​ბი​დან​ვე ამ​ნე​ზი​ით შეპ​ყრო​ბილს!)

- რამ​ხე​ლაა!

- ძა​ლი​ან ძნე​ლია, მასწ, ამას რა ის​წავ​ლის!

(და ამას შე​მომ​ჩი​ვი​ან მე, ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბულ კრე​ტინს!)

- მე​რე ეს ლექ​სე​ბი, მასწ, დღეს ვინ ლა​პა​რა​კობს ასე!

(კარ​გი ერ​თი, რა).

- და ამა​ში ნიშ​ნე​ბი დაგ​ვე​წე​რე​ბა, მასწ?

(ა​ბა, რო​გორ?)
არა​ფერს ვამ​ბობ შეურაც​ხყო​ფი​ლი მო​წი​ფუ​ლე​ბის პრო​ტეს​ტზე:

- გა​ვი​ზუთ​ხოთ? ეს ყვე​ლა​ფე​რი ზე​პი​რად უნ​და ჩა​მო​ვა​რაკ​რა​კოთ? ბავ​შვე​ბი ხომ არ ვართ, მასწ?

- მე რა, თუ​თი​ყუ​ში კი არ ვარ!

ისი​ნი ვა-​ბანკზე მი​დი​ოდ​ნენ. ნამ​დვი​ლი ომი გა​მო​მიც​ხა​დეს. ამ ყვე​ლა​ფერს კი​დევ იმი​ტომ ფიქ​რობ​დნენ,
რომ მსგავ​სი რა​მეები სხვე​ბის​გა​ნაც ეს​მო​დათ. უპირ​ვე​ლე​სად კი - სა​კუ​თა​რი, ასე ვთქვათ, მე​ტის​მე​ტად
წინ​წა​სუ​ლი მშობ​ლე​ბის​გან; რო​გორ, ბა​ტო​ნო პე​ნა​კიონი, თქვენ მათ აიძუ​ლებთ, ტექ​სტე​ბი ზე​პი​რად
ის​წავ​ლონ? ჩე​მი ვა​ჟი ხომ უკ​ვე დი​დი ხა​ნია ბავ​შვი აღარ არის? - თქვე​ნი ვა​ჟიშ​ვი​ლი, ღრმად
პა​ტივ​ცე​მუ​ლო ქალ​ბა​ტო​ნო, ენის წი​ნა​შე მუ​დამ ბავ​შვად დარ​ჩე​ბა. თქვენც ჩვი​ლი ბავ​შვი ხართ, მეც
კი​დევ - სა​სა​ცი​ლო ბი​ჭუ​ნა, ჩვენ ყვე​ლა​ნი ერ​თად აღე​ბუ​ლი სხვას არა​ფერს წარ​მო​ვად​გენთ, თუ არა
ჭიჭ​ყი​ნებს, სიტ​ყვიერე​ბის წყა​ლუხ​ვი სა​თა​ვი​დან გად​მოღ​ვრი​ლი ძლიერი ნა​კა​დი რომ მიგ​ვა​ქა​ნებს;
ერთ მშვე​ნი​ერ დღე​საც თქვენს ვაჟს აუცი​ლებ​ლად დააინ​ტე​რე​სებს, რო​მელ ენა​ში მი​ცუ​რავს ის, რა
ტალ​ღა მიაქა​ნებს, კვე​ბავს და უკ​ლავს წყურ​ვილს. თა​ვად დაება​დე​ბა სურ​ვი​ლი, იყოს ამ სი​ლა​მა​ზის
მფლო​ბე​ლი. ვერც კი წარ​მო​იდ​გენთ, რა საამა​ყო იქ​ნე​ბა მის​თვის ამ ფას​დაუდე​ბე​ლი ტვირ​თის ტა​რე​ბა.
თქვენ თა​ვად იხი​ლავთ, რა უსაზ​ღვრო სიამოვ​ნე​ბას მიანი​ჭებს სიტ​ყვე​ბის​თვის გე​მოს გა​სინ​ჯვა.
დატ​კბე​ბა გო​ნე​ბა​ში აზ​რე​ბის შეხლა-​შემოხლით გა​მოწ​ვეული აფეთ​ქე​ბე​ბით. აღ​მოაჩენს თა​ვი​სი
მეხ​სიერე​ბის დაუჯე​რე​ბელ შე​საძ​ლებ​ლო​ბებს, ამ გაუგო​ნა​რი მას​შტა​ბე​ბის მქო​ნე რე​ზო​ნან​სუ​ლი
კა​მე​რის უსაზ​ღვრო მოქ​ნი​ლო​ბას, სა​დაც იც​ხოვ​რე​ბენ ყვე​ლა​ზე ნა​თე​ლი აზ​რე​ბი, ამ​ღერ​დე​ბი​ან
ულა​მა​ზე​სი ფრა​ზე​ბი. რო​ცა მეხ​სიერე​ბის უძი​რო უფ​სკრულს აღ​მოაჩენს, ლინ​გვის​ტუ​რი ცურ​ვის
ხე​ლოვ​ნე​ბის და​უფ​ლე​ბა​საც მოისურ​ვებს და სიამოვ​ნე​ბით გა​და​ეშ​ვე​ბა თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე ტალ​ღებ​ში.
სიღ​რმე​ებ​ში ყვინ​თვი​სას ახალ-​ახალ ტექ​სტებს ჩა​ავ​ლებს ხელს და მთე​ლი ცხოვ​რე​ბა გა​აზ​რე​ბუ​ლი
ექ​ნე​ბა, რომ მი​სი არ​სის მშე​ნე​ბელ​ნი სწო​რედ ისი​ნი არი​ან; და და​იწ​ყებს მათ ზე​პი​რად მო​ყო​ლას.
ხო​ლო თუ ეს მას მოესურ​ვე​ბა, თა​ვის​თვი​საც გაიმეორებს, რა​თა სიტ​ყვე​ბის გე​მო​თი კი​დევ ერ​თხელ
დატ​კბეს. წე​რი​ლო​ბი​თი ტრა​დი​ცია, მემ​კვიდ​რეობით რომ გად​მოგ​ვე​ცა, მი​სი წყა​ლო​ბით ისევ ზე​პი​რი
გახ​დე​ბა. ის შე​იძ​ლე​ბა ად​გეს და ეს ტექ​სტე​ბი ვინ​მე სხვა​საც მო​უყ​ვეს, უბ​რა​ლოდ, სიამოვ​ნე​ბის
გა​ზიარე​ბის სურ​ვი​ლით ან თუნ​დაც თა​ვის მო​სა​წო​ნებ​ლად. ასე ის თით​ქოს უბ​რუნ​დე​ბა
დამ​წერ​ლო​ბამ​დე პე​რი​ოდს, რო​ცა აზ​რის დი​ნე​ბა და სი​ცოც​ხლი​სუ​ნა​რიანო​ბა მო​ყო​ლით
წარ​მო​ჩინ​დე​ბო​და. თუ თქვენ მეტ​ყვით, რომ ეს რეგ​რე​სია, მე გი​პა​სუ​ხებთ, რომ ეს რეგ​რე​სი კი არა,
ხან​გრძლი​ვი გან​შო​რე​ბის შემ​დეგ ნა​ნატ​რი შეხ​ვედ​რაა. ცოდ​ნა თით​ქოს ხორცს ის​ხამს, ჩვე​ნი მზე​რა და
სმე​ნა ატ​ყვე​ვებს მას, ბა​გეები კი გა​დას​ცე​მენ. ცხა​დია, ეს ცოდ​ნა წიგ​ნე​ბი​დან გად​მოგ​ვე​ცე​მა, მაგ​რამ
წიგ​ნე​ბი ჩვენ​გან იბა​დე​ბი​ან, ჩვენ​გან წარ​მო​იქ​მნე​ბი​ან. ფიქ​რი ხომ ჩუ​მი არ არის, და კით​ხვის
სიყ​ვა​რუ​ლი და​სა​ბამს რა​ღა​ცის თქმის აუცი​ლებ​ლო​ბი​დან იღებს.

13

ჰო! კი​დევ ერ​თი რა​ღა​ცის თქმა კი​ნა​ღამ და​მა​ვიწ​ყდა: ნუ ღე​ლავთ, ძვირ​ფა​სო ქალ​ბა​ტო​ნო (შე​მეძ​ლო
და​მე​მა​ტე​ბი​ნა იმ დე​დის სა​ყუ​რად​ღე​ბოდ, რო​მე​ლიც თაობი​დან თაობამ​დე იოტი​სო​დე​ნა​დაც არ
იც​ვლე​ბა), მთე​ლი ეს სი​ლა​მა​ზე, რო​მელ​მაც თქვე​ნი შვი​ლის თავ​ში დაიბუ​და, სუ​ლაც არ შე​უშ​ლის მას
ხელს საათე​ბის გან​მავ​ლო​ბა​ში თა​ვის თა​ნა​ტო​ლებ​თან სო​ციალურ ქსე​ლებ​ში ჩი​ნურ ენა​ზე იჩა​თა​ოს,
აგ​ზავ​ნოს ტო​ნო​ბით შეტ​ყო​ბი​ნე​ბე​ბი, რო​მელ​თა წა​კით​ხვი​სას გუ​ლის სიღ​რმი​დან აუცი​ლებ​ლად
აღ​მოგ​ხდე​ბათ სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი სიტ​ყვე​ბი: "ღმერ​თო, ეს რა სა​ში​ნე​ლე​ბაა, ამ​დე​ნი ორ​თოგ​რა​ფიული
შეც​დო​მა გა​ნა და​საშ​ვე​ბი​ა?! ეს რა უბე​დუ​რე​ბაა, რა სა​შინ​ლად მეტ​ყვე​ლე​ბენ დღე​ვან​დე​ლი
ახალ​გაზ​რდე​ბი! მა​ინ​ტე​რე​სებს, სკო​ლა რას აკე​თებს?" - დამ​შვიდ​დით ქალ​ბა​ტო​ნო, ჩვენ კი
ვაიძუ​ლებთ თქვენს ბავ​შვებს იმუ​შა​ონ, მაგ​რამ დე​დობ​რი​ვი ჭმუნ​ვი​სა და ფო​რიაქის კა​პი​ტალს
არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ ვეს​ხმით თავს.
14

მაშ, რო​გორც უკ​ვე მო​გახ​სე​ნეთ, ერ​თი ტექ​სტი კვი​რა​ში, რო​მე​ლიც ყვე​ლას, მეც და მოს​წავ​ლე​ებ​საც -
სას​წავ​ლო წლის ნე​ბის​მი​ერ დროს, ნე​ბის​მი​ერ სა​ათ​სა და წუთს, წი​ნას​წარ მო​უმ​ზა​დებ​ლად უნ​და
მოგ​ვეთ​ხრო. და​ვა​ლე​ბის გა​სარ​თუ​ლებ​ლად ტექ​სტე​ბი ინომ​რე​ბო​და. პირ​ვე​ლი კვი​რა - ტექ​სტი #1;
მეორე კვი​რა - ტექ​სტი #2; ოც​და​მე​სა​მე კვი​რა - ტექ​სტი #23, ერ​თი შე​ხედ​ვით, იდიოტუ​რი მე​ქა​ნი​კაა,
მაგ​რამ ეს ნომ​რე​ბი სა​თაურე​ბის ნაც​ვლად იყო ერ​თგვა​რი თა​მა​ში, რო​მე​ლიც ცოდ​ნით შე​ძე​ნილ
სიამა​ყეს აზარ​ტუ​ლო​ბის სიამოვ​ნე​ბას უთავ​სებ​და.

- ამე​ლი, მოგ​ვი​ყე​ვი #19.

- მეც​ხრა​მე​ტე? ეს კონ​სტა​ნის 16(ბენ​ჟა​მენ კონ​სტა​ნი (1767-​1830) - ფრან​გი მწე​რა​ლი და სა​ზო​გა​დო

მოღ​ვა​წე, ცნო ​ ბი​ლია თა​ვი​სი ფსი​ქო​ლო​გიური რო​მა​ნით "ა​დოლ​ფი", 1816.) ტექ​სტია სი​მორ​ცხვე​ზე.
"ა​დოლ​ფის" და​საწ​ყი​სი.
- სწო​რია, გის​მენთ.

"მორ​ცხვი კა​ცი იყო მა​მა​ჩე​მი... მი​სი წე​რი​ლე​ბი სიყ​ვა​რუ​ლი​თა და სით​ბო​თი იყო სავ​სე,
მახ​ვილ​გო​ნიერი, მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი და თავ​შე​კა​ვე​ბუ​ლი რჩევა-​დარიგებებით, მაგ​რამ, რო​გორც კი
ერ​თად აღ​მოვ​ჩნდე​ბო​დით, უც​ნაური გან​ცდა მე​უფ​ლე​ბო​და, თით​ქოს მის ქცე​ვას ნა​ძა​ლა​დეობის
ელ​ფე​რი დაჰ​კრავ​და. ვე​რაფ​რით ამეხ​სნა სა​კუ​თა​რი თა​ვის​თვის მი​სი ეს გან​წყო​ბა და ამის გა​მო
სა​შინ​ლად ვით​რგუ​ნე​ბო​დი. გაუგებ​რო​ბის შეგ​რძნე​ბა მძი​მე ტვირ​თად მაწ​ვე​ბო​და. მა​შინ წარ​მოდ​გე​ნაც
არ მქონ​და, რას ნიშ​ნავ​და სი​მორ​ცხვე, ეს ში​ნა​გა​ნი სა​ტან​ჯვე​ლი, რო​მე​ლიც თი​თოეულ ჩვენ​განს
მოს​ვე​ნე​ბას არ გვაძ​ლევს და ღრმა სი​ბე​რემ​დე მიგ​ვყვე​ბა, აყოვ​ნებს ჩვენს გულ​ში ყვე​ლა​ზე ღრმა
შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბებს, ყი​ნავს პირ​ზე მომ​დგარ სიტ​ყვებს და ამა​ხინ​ჯებს ყვე​ლა​ფერს, რი​სი თქმაც გვინ​და.
აზ​რის გა​მო​სა​ხა​ტა​ვად მხო​ლოდ ბუნ​დო​ვან სიტ​ყვებ​სა და მეტ​ნაკ​ლე​ბად მწა​რე ირო​ნი​ას გვი​ტო​ვებს,
თით​ქოს ჩვენს გრძნო​ბებ​ზე შუ​რის​ძიების გრძნო​ბას ვყავ​დეთ შეპ​ყრო​ბი​ლი მა​თი გა​ზიარე​ბის
შე​უძ​ლებ​ლო​ბით მი​ყე​ნე​ბუ​ლი ტკი​ვი​ლე​ბის გა​მო. არ ვი​ცო​დი, რომ მა​მა მორ​ცხვობ​და სა​კუ​თა​რი
ვა​ჟიშ​ვი​ლის წი​ნა​შეც, რომ ჩე​მი მხრი​დან მი​სი სიყ​ვა​რუ​ლის და​დას​ტუ​რე​ბის ამაო ლო​დი​ნის შემ​დეგ,
რომ​ლის გა​მო​ხატ​ვას მე მი​სი გა​რეგ​ნუ​ლი სი​ცი​ვე თით​ქოს მიკ​რძა​ლავ​და, ის მტო​ვებ​და
თვალ​ცრემ​ლიანი და სხვებს შეს​ჩიოდა, რომ არ მიყ​ვარ​და".

- არაჩ​ვეულებ​რი​ვია. თვრა​მე​ტი - ოცი​დან. ფრან​სუა, ტექ​სტი #8.

- #8 ვუ​დი ალე​ნია! "ლო​მი და კრა​ვი".

- მი​დი, და​იწ​ყე!

"ლო​მი და კრა​ვი ერთ სა​წოლს კი გაიყო​ფენ, მაგ​რამ კრავს დიდ​ხანს ძი​ლი არ მოუწევს".

- უნაკ​ლოა! 20 - 20-​დან. სა​მუ​ელ, #12!

- #12 რუ​სოს "ე​მი​ლი​ა". ადა​მიანის მდგო​მა​რეობის აღ​წე​რა.

- სწო​რია.

- მო​ით​მი​ნეთ, მასწ, ფრან​სუ​ამ ორი ფრა​ზით 20-​დან 20 გაინაღ​და, მე კი​დევ "ე​მი​ლის" ნა​ხე​ვა​რი უნ​და
მოვ​ყვე?

- შე​იძ​ლე​ბა სა​ში​ნე​ლე​ბად მო​გეჩ​ვე​ნოს, მაგ​რამ ცხოვ​რე​ბა ლა​ტა​რიაა!

- კარ​გი.

"თქვენ მინ​დო​ბი​ხართ არ​სე​ბულ სა​ზო​გა​დო​ებ​რივ წყო​ბას და არც კი უფიქ​რდე​ბით, რომ იგი

გან​წი​რუ​ლია შეც​ვლი​სათ​ვის, ისეა მორ​ყეული, და რომ ვერ შეძ​ლებთ, გან​ჭვრი​ტოთ ან აგ​ვა​რი​დოთ ის
წყო​ბა, რო​მელ​შიც თქვენს შვი​ლებს შე​იძ​ლე​ბა მოუწი​ოთ ცხოვ​რე​ბა. დი​დე​ბუ​ლი დაკ​ნინ​დე​ბა, მდი​და​რი
და​კარ​გავს თა​ვის ავ​ლა​დი​დე​ბას და უპო​ვა​რი გახ​დე​ბა, მო​ნარ​ქი კი - ქვე​შევ​რდო​მი. გა​ნა ბე​დის
უკუღ​მარ​თო​ბე​ბი ისე​თი იშ​ვიათია, რომ დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი იყოთ, ისი​ნი თქვენ არ შე​გე​ხე​ბათ? ჩვენ
ვუ​ახ​ლოვ​დე​ბით კრი​ზი​სის ხა​ნას, რე​ვო​ლუ​ციები​სა და გა​დატ​რიალე​ბე​ბის საუკუ​ნეს. ვის შე​უძ​ლია,
გი​წი​ნას​წარ​მეტ​ყვე​ლოთ, რა ბე​დი გე​წე​ვათ მა​შინ? რა გა​დაგ​ხდე​ბათ თავს? ყვე​ლა​ფე​რი, რაც ადა​მი​ანს
თა​ვი​სი ხე​ლით შე​უქ​მნია, მი​სი​ვე ხე​ლით შე​იძ​ლე​ბა და​ინ​გრეს. წა​რუ​ხო​ცე​ლია მხო​ლოდ ის, რაც
ბუ​ნე​ბას შე​უქ​მნია, ბუ​ნე​ბა კი არ შობს არც მდიდ​რებს, არც დი​დე​ბუ​ლებს, არც პრინ​ცებს. რას
მოიმოქ​მე​დებს სი​ღა​რი​ბე​ში ეს სატ​რა​პი, რო​მე​ლიც თქვენ დი​დე​ბუ​ლე​ბი​სა და ბრწყინ​ვა​ლე​ბის​თვის
გა​მო​ზარ​დეთ?! რას იზამს ეს მე​ვახ​შე, რო​მელ​საც ცხოვ​რე​ბა ოქრო-​ვერცხლის გა​რე​შე ვერ
წარ​მო​უდ​გე​ნია, ან ეს გაბ​ღენ​ძი​ლი სუ​ლე​ლი, ყვე​ლა​ფე​რი რომ დაუკარ​გავს და ისიც კი არ იცის,
სა​კუ​თა​რი თა​ვი რო​გორ გა​მოიყე​ნოს. ბედ​ნიერია ის, ვინც ასეთ დროს შეძ​ლებს, მშვი​დად
გა​მო​ეთ​ხო​ვოს თა​ვის მდგო​მა​რეობას, რო​მე​ლიც მას სულ მა​ლე ისე​დაც მიატო​ვებს, მაგ​რამ დარ​ჩეს
ადა​მიანად, შეინარ​ჩუ​ნოს ღირ​სე​ბა და ასე გაიმარ​ჯვოს ბე​დის​წე​რა​ზე. დაე, აქონ და ადი​დონ რამ​დე​ნიც
ნე​ბავთ ის და​მარ​ცხე​ბუ​ლი მე​ფე, რო​მელ​საც, ვი​თარ​ცა ცო​ფი​ანს, სურს, თა​ვი ტახ​ტის ნამ​სხვრე​ვებს
ქვეშ დაიმარ​ხოს. მე კი მძულს ასე​თი მბრძა​ნე​ბე​ლი, რად​გან ვხე​დავ, რომ მის ცხოვ​რე​ბას აზრს
მხო​ლოდ გვირ​გვი​ნი სძენს, და რო​ცა მას კარ​გავს, სრულ არა​რაობად იქ​ცე​ვა. ის კი, ვინც გვირ​გვინს
კარ​გავს, მაგ​რამ ამ და​ნა​კარგს არაფ​რად და​გი​დევთ, გვირ​გვინ​ზე აღ​მა​ტე​ბუ​ლი ხდე​ბა; მე​ფის ტი​ტულს,
რომ​ლის ტა​რე​ბაც ასე​თი​ვე წარ​მა​ტე​ბით ლა​ჩარ​საც ძა​ლუძს, ბო​როტ​საც და შლეგ​საც, ის და​კარ​გავს,
სა​მა​გიეროდ, ადა​მიანის წო​დე​ბამ​დე ამაღ​ლდე​ბა, რი​სი ღირ​სიც ძალ​ზე ცო​ტა თუ მოიძებ​ნე​ბა".
- ვის შე​ეძ​ლო, ეს აზ​რი უკეთ გა​მოეხა​ტა?

ამ ტექ​სტე​ბის წი​ნა​შე მათ მარ​ტო კი არ ვტო​ვებ​დი, მეც ჩავ​ყვინ​თავ​დი ხოლ​მე მათ​თან ერ​თად
სიტ​ყვე​ბის ოკეანე​ში. რთულ ტექ​სტებს გაანა​ლი​ზე​ბის შემ​დეგ გაკ​ვე​თილ​ზე​ვე ვსწავ​ლობ​დით. თა​ვი
ცურ​ვის მას​წავ​ლებ​ლად წარ​მო​მედ​გი​ნა. სუს​ტე​ბი კი მიიწევ​დნენ წინ, მაგ​რამ დი​დი ჯა​ფა ად​გე​ბო​დათ,
ჩაყ​ვინ​თვა ვერ გაებე​დათ, ზე​და​პირ​ზე თა​ვა​მო​ყო​ფი​ლი ცუ​რავ​დნენ. ჩემს ახსნა-​განმარტებების და​ფას
ჩაბ​ღაუჭე​ბულ​ნი ნაწილ-​ნაწილ ფა​რავ​დნენ მან​ძილს. ნელ-​ნელა და​მოუკი​დებ​ლად ცურ​ვას იწ​ყებ​დნენ.
ჯერ ერ​თი ფრა​ზა, შემ​დეგ - ორი, მოგ​ვიანე​ბით - რამ​დე​ნი​მე, ბო​ლოს - მთე​ლი ტექ​სტი. თქვენ
წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, წაუკით​ხა​ვად, მხო​ლოდ მეხ​სიერე​ბით. თან​და​თან უკ​ვე ეს​მო​დათ რა​საც
კით​ხუ​ლობ​დნენ, რაც მა​თი მეხ​სიერე​ბის შე​საძ​ლებ​ლო​ბებს ისე ზრდი​და, რომ ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში
გაკ​ვე​თი​ლის დამ​თავ​რე​ბამ​დე ახერ​ხებ​დნენ მთე​ლი ტექ​სტის მო​ყო​ლას. ისი​ნი თა​ვი​სი​ვე
მეხ​სიერე​ბის​გან სიამოვ​ნე​ბას იღებ​დნენ. თა​ვი​დან ვერც კი წარ​მო​ედ​გი​ნათ, რომ ასე​თი რამ
შე​საძ​ლე​ბე​ლი იყო. ეს სა​კუ​თა​რი ორ​გა​ნიზ​მის ახა​ლი ფუნ​ქცი​ის აღ​მო​ჩე​ნას წააგავ​და, თით​ქოს
ფარ​ფლე​ბი გა​მოეზარ​დათ. უკ​ვირ​დათ, რომ ასე სწრა​ფად ახერ​ხებ​დნენ და​მახ​სოვ​რე​ბას და ამით
წა​ხა​ლი​სე​ბულ​ნი ტექსტს კი​დევ ერ​თხელ იმეორებ​დნენ, მე​რე კი​დევ ერ​თხელ, შე​უც​დომ​ლად,
წა​ბორ​ძი​კე​ბის გა​რე​შე. საქ​მე ისაა, რომ ფსი​ქო​ლო​გიური შე​ბო​ჭი​ლო​ბის გაქ​რო​ბით, ისი​ნი იწ​ყებ​დნენ
იმის გაც​ნო​ბიერე​ბას, რაც მათ გო​ნე​ბა​ში ჩაიბეჭ​და. სიტ​ყვე​ბის უბ​რა​ლო წყე​ბას კი არ გად​მოს​ცემ​დნენ,
მეხ​სიერე​ბა​ში კი არ ჭყუმ​პა​ლა​ობ​დნენ, არა​მედ მეორე ადა​მიანის გო​ნე​ბა​ში, მის ენა​სა და აზ​რებ​ში
იძი​რე​ბოდ​ნენ. "ე​მი​ლის" მე​ქა​ნი​კუ​რად კი არ ყვე​ბოდ​ნენ, არა​მედ რუ​სოს მსჯე​ლო​ბის მთე​ლი ჯაჭ​ვის
რეპ​რო​დუქ​ცი​ას ახ​დენ​დნენ; ისი​ნი ამით ამა​ყობ​დნენ. არა, მსგავს მო​მენ​ტში თა​ვი რუ​სო კი არ
გგო​ნი​ათ, მაგ​რამ რუ​სოს წი​ნას​წარ​მეტ​ყვე​ლუ​რი მხი​ლე​ბა​ნი მა​ინც სწყდე​ბა თქვენს ბა​გე​ებს!

15

ზოგ​ჯერ ისი​ნი თა​მა​შობ​დნენ, ერ​თად ვარ​ჯი​შობ​დნენ, ეჯიბ​რე​ბოდ​ნენ ერ​თმა​ნეთს სის​წრა​ფე​ში ან

მო​სა​ყო​ლი ტექ​სტის​თვის შეუფე​რე​ბელ ტონს ირ​გებ​დნენ: მრის​ხა​ნე​ბა და სიშ​მა​გე, გაკ​ვირ​ვე​ბა, ში​ში,
ენის მოჩ​ლე​ქა, მქუ​ხა​რე პო​ლი​ტი​კუ​რი მჭევ​რმეტ​ყვე​ლე​ბა, სა​სიყ​ვა​რუ​ლო ვნე​ბა - რა არ მო​სინ​ჯეს!
ზოგ​ჯერ ხან ერთს, ხან მეორეს მოქ​მე​დი პრე​ზი​დენ​ტის, მი​ნის​ტრის, პო​პუ​ლა​რუ​ლი მომ​ღერ​ლი​სა თუ
ტე​ლე​წამ​ყვა​ნის გან​სა​ხიერე​ბის სურ​ვი​ლი იპ​ყრობ​და... არც რის​კი​ან თა​მა​შებ​ში - გო​ნებ​რი​ვი
სის​ხარ​ტის, საზ​რიანო​ბი​სა და მიხ​ვედ​რი​ლო​ბის გა​მო​სავ​ლენ ვარ​ჯი​შებ​ში მო​ნა​წი​ლეობა​ზე იხევ​დნენ
უკან. ერ​თმა​ნეთს თავ​ბრუ​დამ​ხვევ პა​ექ​რო​ბა​ში იწ​ვევ​დნენ. ამ დუელე​ბის შე​სა​ხებ ერ​თხე​ლაც
სას​წავ​ლო წლის დამ​თავ​რე​ბის აღ​სა​ნიშ​ნავ ვახ​შამ​ზე მეორეკ​ლა​სე​ლე​ბი გა​მო​მიტ​ყდნენ (თურ​მე
ყვე​ლა​ფე​რი საიდუმ​ლოდ ინა​ხე​ბო​და, რა​თა სა​ჭი​რო მო​მენ​ტში მას​წავ​ლე​ბე​ლი გაოცე​ბის​გან პირ​ღია
დაეტო​ვე​ბი​ნათ). მსხლი​სა და ყვე​ლის ჭა​მას შო​რის ვინ​მე კა​რო​ლი​ნამ ვინ​მე სე​ბას​ტიანის​კენ თი​თი
გა​იშ​ვი​რა:
- პა​ექ​რო​ბა​ში გიწ​ვევ, თუ ბი​ჭი ხარ, გა​მე​ჯიბ​რე - მე​სა​მე ნომ​რის პირ​ვე​ლი აბ​ზა​ცი, მე​თერ​თმე​ტე
ნომ​რის მეორე სტრო​ფი, მე​ექ​ვსეს მე​ოთ​ხე და მეთ​ხუთ​მე​ტეს ბო​ლო ფრა​ზა.

სე​ბას​ტი​ან​მა, ეს რბი​ლად რომ ვთქვათ, თავ​ხე​დუ​რი გა​მოწ​ვე​ვა წარ​ბშე​უხ​რე​ლად, თით​ქმის

ოლიმ​პიური სიმ​შვი​დით მიიღო. და​ნა​წევ​რე​ბუ​ლი ხა​ლი​ჩის ასი​მეტ​რიული ნა​კუ​წე​ბი გო​ნე​ბა​ში
ერ​თმა​ნეთს მიაკე​რა და მთლიანი, მაგ​რამ სრუ​ლი​ად გაუგე​ბა​რი ტექ​სტი სამ წამ​ში გა​მო​აც​ხო, რის
შემ​დე​გაც მო​პა​ექ​რეს სა​კუ​თა​რი გა​მოწ​ვე​ვა ეს​რო​ლა:

- ახ​ლა შე​ნი რი​გი​ა: გა​მოგ​ვიგ​ზავ​ნე "მი​რა​ბოს ხი​დი".

თან დააზუს​ტა:

- ოღონდ პი​რუ​კუ, ბო​ლო​დან - თა​ვის​კენ.

- ად​ვი​ლია.

და, აი, ჩემს გაკ​ვირ​ვე​ბულ ყუ​რებს ჩა​ეს​მა, თუ რო​გორ შეტ​რი​ალ​და აღ​მა მი​რა​ბოს ხიდ​ქვეშ სე​ნა,
მეს​მო​და მი​სი დუ​დუ​ნი ბო​ლო სტრო​ფი​დან პირ​ვე​ლამ​დე და სა​ნამ სად​ღაც ლან​გრის პლა​ტოს
სიღ​რმე​ებ​ში ჩაიკარ​გე​ბო​და, კმა​ყო​ფილ​მა კა​რო​ლი​ნამ ბო​ლოს ავ​ტო​რის სა​ხე​ლიც წა​მოიძა​ხა, რა თქმა
უნ​და, უკუღ​მა: ირე​ნი​ლო​პა!

- თქვენ თუ შე​გიძ​ლი​ათ ასე, მასწ?

ეროვ​ნუ​ლი გა​ნათ​ლე​ბის აკა​დე​მი​ის ინ​სპექ​ტო​რი, ალ​ბათ, არ მოიხიბ​ლე​ბო​და იმის შეტ​ყო​ბით, რომ

თურ​მე სე​ნა ტრი​ალ​დე​ბა და აღ​მა, სა​თა​ვის​კენ იწ​ყებს დი​ნე​ბას, რომ სა​რეც​ხი მან​ქა​ნის დო​ლუ​რა
ერ​თმა​ნეთ​ში ურევს წლის გან​მავ​ლო​ბა​ში ნას​წავლ ყვე​ლა ტექსტს, რომ მე​ექ​ვსეკ​ლა​სე​ლე​ბი საკ​ლა​სო
ოთახ​ში ისე კი​დე​ბენ ტრან​სპა​რან​ტებს, სა​დაც მათ მი​ერ დაშ​ვე​ბუ​ლი ყვე​ლა​ზე უპა​ტიებე​ლი შეც​დო​მე​ბია
ჩა​მო​წე​რი​ლი, გე​გო​ნე​ბა და​მარ​ცხე​ბუ​ლი მტრის გვა​მე​ბიაო. ჩემ​თვის შე​ეძ​ლოთ ისიც ესაყ​ვე​დუ​რათ,
რომ უფ​როს​კლა​სელ​თა ნა​წე​რებს გა​სას​წო​რებ​ლად ამ უმოწ​ყა​ლო უმ​ცროს​კლა​სებს ვუ​რი​გებ​დი. გა​ნა
ამით უფ​რო​სებს არ ვამ​ცი​რებ​დი, ხო​ლო და​ბალ​კლა​სე​ლებს კი ვა​დი​დებ​დი და ვე​პირ​ფე​რე​ბო​დი? გა​ნა
სას​წავ​ლებ​ლებ​ში მსგავს რა​მე​ებ​თან ხუმ​რო​ბა და​საშ​ვე​ბია? მე აუცი​ლებ​ლად მო​მი​წევ​და თა​ვის
მარ​თლე​ბა. ნუ ჩა​ვარ​დე​ბით პა​ნი​კა​ში, ბა​ტო​ნო ინ​სპექ​ტო​რო, მას​წავ​ლე​ბელ​მა ცოდ​ნას​თან თა​მა​შიც
უნ​და შეძ​ლოს; თა​მა​ში მეორე სუნ​თქვაა, რო​მე​ლიც მოს​წავ​ლეს მე​ცა​დი​ნეობის მძი​მე პრო​ცე​სის დროს
ეხ​სნე​ბა. ეს და​მა​ტე​ბი​თი გუ​ლის​ცე​მა​ა; თა​მა​ში არ ვნებს სწავ​ლის პრო​ცესს, არც მის მნიშ​ვნე​ლო​ბას
აკ​ნი​ნებს, პი​რი​ქით, ავ​სებს მას, რო​გორც ერ​თგვა​რი კონ​ტრა​პუნ​ქტი; ყვე​ლა​ფერს რომ თა​ვი
და​ვა​ნე​ბოთ, თა​მა​ში აად​ვი​ლებს საგ​ნის ათ​ვი​სე​ბას. თქვენ ხომ არ მო​ნათ​ლავთ ბავ​შვად მოკ​რი​ვეს,
რო​მე​ლიც სახ​ტუ​ნაოთი ვარ​ჯი​შობს? ეს სწო​რი არ იქ​ნე​ბო​და.
ტექ​სტე​ბის არევ-​დარევას, რომ​ლი​თაც ჩე​მი მეორეკ​ლა​სე​ლე​ბი ასე ხში​რად იქ​ცევ​დნენ თავს,
ლი​ტე​რა​ტუ​რი​სად​მი უპა​ტი​ვის​მცემ​ლო​ბას​თან არა​ნაირი კავ​ში​რი არ ჰქონ​და. ისი​ნი მხო​ლოდ თავს
იწო​ნებ​დნენ, მე ვიტ​ყო​დი, ბა​ქი​ობ​დნენ სა​კუ​თა​რი მეხ​სიერე​ბით. არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ
ამ​ცი​რებ​დნენ ცოდ​ნის მნიშ​ვნე​ლო​ბას. მათ მხო​ლოდ სა​კუ​თა​რი გა​მოც​დი​ლე​ბა და დაგ​რო​ვი​ლი ცოდ​ნა
აღაფ​რთო​ვა​ნებ​და. მოს​წავ​ლე​ებს ეს სა​გან​ძუ​რი ეამა​ყე​ბო​დათ და ამას ისი​ნი თა​მა​შით გა​მო​ხა​ტავ​დნენ
და არა ამ​პარ​ტავ​ნო​ბით. და სა​ერ​თოდ, ისი​ნი უბ​რა​ლოდ აჯავ​რებ​დნენ რუ​სოს, თა​ნა​უგ​რძნობ​დნენ და
ამ​შვი​დებ​დნენ აპო​ლი​ნერს, ხა​ლი​სობ​დნენ კორ​ნელ​თან ერ​თად, რო​მელ​მაც ასე კარ​გად იცო​და
ხუმ​რო​ბის ფა​სი და, რო​მელ​საც მა​რა​დი​სო​ბა, სა​დაც სა​ბო​ლო​ოდ ამო​ყო თა​ვი, ალ​ბათ, მო​ბეზ​რე​ბუ​ლი
ჰქონ​და. მთა​ვა​რი მა​ინც ის ნდო​ბის ატ​მოს​ფე​რო იყო, თა​მა​ში რომ ქმნი​და და თი​თოეული მათ​გა​ნის
სე​რიოზუ​ლო​ბას აძ​ლიერებ​და. მათ ზურ​გი შე​აქ​ცი​ეს შიშს, იპო​ვეს ფორ​მა სა​კუ​თა​რი გამ​ბე​დაობის
გა​მო​სა​ხა​ტა​ვად, თით​ქოს​და გა​მარ​ჯვე​ბის ყი​ჟი​ნა დას​ცეს, ესეც ასე, ბო​ლოს და ბო​ლოს, ჩვე​ნი დროც
დად​გაო!

სხვა​თა შო​რის, მათ​თან ერ​თად თა​მაშ​ზე ხან​და​ხან არც მე ვამ​ბობ​დი უარს.

სი​სუ​ლე​ლე არა​ერ​თხელ გამ​ხდა​რა ჩვე​ნი ერ​თობ​ლი​ვი კვლე​ვის სა​გა​ნი, მით უმე​ტეს, რომ იგი
მშვე​ნივ​რად ახერ​ხებს თა​ნა​არ​სე​ბო​ბას გან​სა​კუთ​რე​ბულ გო​ნე​ბა​გახ​სნი​ლო​ბას​თან. მო​ნუს​ხუ​ლე​ბი,
მაგ​რამ უკი​დუ​რე​სად ქან​ცგაწ​ყვე​ტი​ლე​ბი, "რა​მოს ძმის​წუ​ლის"17( ფრან​გი ენ​ციკ​ლო​პე​დის​ტი​სა და
მწერ​ლის, დე​ნი დიდ​როს (1713-​1784) რო​მა​ნი.) მწვერ​ვა​ლე​ბამ​დე აღ​მას​ვლი​სას, ჩვენ შეს​ვე​ნე​ბი​სას
სა​კუ​თარ თავს კა​რამ​ბა​რე​ბით​18(კან​ფე​ტე​ბი, რომ​ლის გა​სახ​ვევ ქა​ღალ​დზე შე​გეძ​ლოთ ხუმ​რო​ბე​ბი და
ანეკ​დო​ტე​ბი წა​გე​კით​ხათ.) პი​რის ჩატ​კბა​რუ​ნე​ბის სა​შუალე​ბას ვაძ​ლევ​დით. თი​თო კა​რამ​ბა​რი - თი​თო
მოს​წავ​ლე​ზე (მსგავ​სი შემ​თხვე​ვე​ბის​თვის მა​რა​გიც კი მქონ​და). ვი​საც გო​ნე​ბის ამ მწვერ​ვალ​ზე
და​ბა​ნა​კე​ბი​სას სა​სუს​ნა​ვის შე​მო​თა​ვა​ზე​ბუ​ლი ყვე​ლა​ზე სუ​ლე​ლუ​რი, ყვე​ლა​ზე შტე​რუ​ლი და
და​მამ​ცი​რე​ბე​ლი ამ​ბა​ვი შეხ​ვდე​ბო​და, მეორე კა​რამ​ბა​რიც ერ​გე​ბო​და, რის შემ​დე​გაც დიდ​როს​თან
ურ​თი​ერ​თო​ბის პა​ტი​ვით ამაყ​ნი და დას​ვე​ნე​ბულ​ნი გან​ვაგ​რძობ​დით ცი​ცა​ბო აღ​მარ​თის და​ლაშ​ქვრას.
ჩვენ მშვე​ნივ​რად ვი​ცო​დით, რომ ტექ​სტის გა​გე​ბა გო​ნე​ბის უკი​დუ​რე​სი და​ძაბ​ვით მი​იღ​წე​ვა;
სუ​ლე​ლუ​რი ხუმ​რო​ბა კი გან​ტვირ​თვის სა​შუალე​ბას იძ​ლე​ვა და თა​ნა​მო​ნა​წი​ლეობი​სა და
ერ​თსუ​ლოვ​ნე​ბის ატ​მოს​ფე​როს ქმნის, რომ​ლის გა​ზიარე​ბაც მხოლოდ ერ​თმა​ნე​თი​სად​მი ნდო​ბით
გან​წყო​ბილ ახ​ლობ​ლებს შე​უძ​ლი​ათ. მარ​თლაც, ყვე​ლა​ზე იდიოტურ ანეკ​დო​ტებს ჩვენ ხომ მხო​ლოდ
მე​გობ​რებს ვუყ​ვე​ბით და ამით გარ​კვეულად მა​თი გო​ნე​ბის გამ​ჭრიახო​ბას და სის​ხარ​ტე​საც მი​ვა​გებთ
პა​ტივს. სხვებ​თან კი ჭკვიანი ადა​მიანის ნი​ღაბს ვირ​გებთ, თავს ვი​წო​ნებთ, სა​კუ​თა​რი ცოდ​ნით
ვკეკ​ლუ​ცობთ. მოკ​ლედ, შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბის მოხ​დე​ნას ვცდი​ლობთ.

16

და, რას წარ​მო​ად​გენ​დნენ ჩე​მი ყო​ფი​ლი მოს​წავ​ლეები? რო​გო​რე​ბი იყ​ვნენ? ზო​გი​ერ​თე​ბი - ზუს​ტად
ისე​თე​ბი, რო​გო​რიც თა​ვად გახ​ლდით მათ ასაკ​ში. კერ​ძო სას​წავ​ლებ​ლე​ბი პირ​და​პირ გა​ტე​ნი​ლია
მსგავ​სი მოს​წავ​ლეებით. ეს გოგო-​ბიჭები პრეს​ტი​ჟუ​ლი და ფრი​ად და​ფა​სე​ბუ​ლი ლი​ცეუმი​დან
გა​მო​ბუნ​ძუ​ლე​ბის შემ​დეგ პირ​და​პირ იქ ამო​ყოფ​დნენ ხოლ​მე თავს. ბევ​რი მათ​გა​ნი ერ​თსა და იმა​ვე
კლას​ში წლე​ბის გან​მავ​ლო​ბა​ში ხე​ხავ​და ერ​თი ად​გი​ლით მერხს; ვერ ვიტ​ყვი, რომ ასე​თე​ბი სა​კუ​თარ
თავ​ზე მა​ინ​ცდა​მა​ინც დი​დი წარ​მოდ​გე​ნი​სა იყ​ვნენ, სხვე​ბი კი, უბ​რა​ლოდ, თავს ზედ​მე​ტე​ბად,
სის​ტე​მი​დან გა​რი​ყუ​ლე​ბად თვლიდ​ნენ. ზოგს სა​ერ​თოდ ჰქონ​და და​ვიწ​ყე​ბუ​ლი, რას ნიშ​ნავს
მე​ცა​დი​ნეობა; ელე​მენ​ტა​რულ ძა​ლის​ხმე​ვა​ზე თავ​ბრუ ეხ​ვეოდა; წარ​მოდ​გე​ნა არ ჰქონ​და დრო​ის
გა​და​ნა​წი​ლე​ბა​სა და სა​კუ​თა​რი თა​ვის იძუ​ლე​ბა​ზე. ასე​თებს ყვე​ლა​ფე​რი თა​ვის ნე​ბა​ზე ჰქონ​დათ
მიშ​ვე​ბუ​ლი, ცხოვ​რობ​დნენ რო​გორც ეც​ხოვ​რე​ბო​დათ, რუ​სოს მო​საზ​რე​ბი​სა არ იყოს, არ იცოდ​ნენ
სა​კუ​თა​რი თა​ვის გა​მო​ყე​ნე​ბა და რო​ცა ხე​დავ​დნენ თა​ვი​ანთ არ​სე​ბო​ბას მათ​თვის სრუ​ლი​ად უც​ხო
გა​რე​მო​ში, ისი​ნი ოთ​ხმო​ციანი წლე​ბის და​საწ​ყი​სი​დან სრუ​ლი​ად უკონ​ტრო​ლოდ გა​და​ეშ​ვნენ
მომ​ხმა​რებ​ლურ მა​რა​თონ​ში.
რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, ყო​ვე​ლი მათ​გა​ნი ცალ​კე​ულ შემ​თხვე​ვას წარ​მო​ად​გენ​და. აი, მა​გა​ლი​თად, ეს
პრო​ვინ​ციული ლი​ცეუმის შე​სა​შუ​რი მოს​წრე​ბის მქო​ნე ყმაწ​ვი​ლი სრუ​ლი​ად მოულოდ​ნე​ლად
უკა​ნას​კნე​ლი აღ​მოჩ​ნდა უზარ​მა​ზარ ლაინერ​ზე, რო​მელ​საც კურ​სი პრეს​ტი​ჟუ​ლი უმაღ​ლე​სი
სას​წავ​ლებ​ლე​ბის​კენ, ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი, "დი​დი სკო​ლე​ბის​კენ" აეღო. არა​და, ბორ​ტზე შე​სა​ნიშ​ნა​ვი
დო​სიეთი ავი​და. ამ ამ​ბავ​მა, საწ​ყა​ლი, ისეთ სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბა​ში ჩა​აგ​დო, რომ დეპ​რე​სია
დაემარ​თა. თმა სულ ბღუჯა-​ბღუჯა სცვიოდა. რო​გო​რია ნერ​ვიული დეპ​რე​სია თხუთ​მე​ტი წლის ასაკ​ში?
ამ გო​გო​ნამ კი, რო​მე​ლიც თურ​მე სუიცი​დის​კენ ყო​ფი​ლა მიდ​რე​კი​ლი, ვე​ნე​ბი გა​დაისე​რა ("რა​ტომ
ჩაიდი​ნე ეს? - უბ​რა​ლოდ, მინ​დო​და მე​ნა​ხა, რა მოხ​დე​ბო​და"!). ან ის გო​გო​ნა, რიგ​რი​გო​ბით ხან
ანო​რექ​სი​ას რომ ეფ​ლირ​ტა​ვე​ბო​და, ხა​ნაც ბუ​ლი​მი​ას. ამას კი​დევ სახ​ლში გუ​ლი არ უდ​გე​ბო​და, სულ
სად​ღაც გარ​ბო​და. იყო მე​რე სა​ყო​ველ​თაო ძებ​ნა და მთე​ლი ამ​ბა​ვი. მახ​სენ​დე​ბა აფ​რი​კი​დან ჩა​მო​სუ​ლი
ბი​ჭიც, სულ სის​ხლიანი რე​ვო​ლუ​ცია ელან​დე​ბო​და, სა​შინ​ლად იყო ტრავ​მი​რე​ბუ​ლი. მუ​დამ მო​უც​ლე​ლი
კონ​სი​ერ​ჟის ზარ​მა​ცი ვა​ჟიშ​ვი​ლიც; კი​დევ ერ​თი ფლეგ​მა​ტუ​რი ახალ​გაზ​რდაც - დიპ​ლო​მა​ტის შვი​ლი,
მა​მა​მი​სი რომ სულ მივ​ლი​ნე​ბა​ში იყო; ზო​გი​ერ​თე​ბი ოჯა​ხუ​რი პრობ​ლე​მე​ბით იყ​ვნენ დათ​რგუ​ნულ​ნი,
ზო​გი​ერ​თე​ბი კი მხო​ლოდ თა​მა​შობ​დნენ ამ როლს. ამ შა​ვებ​ში ჩაც​მულ​მა პირ​ქუშ​მა "გოთ​მა" გო​გო​ნამ,
ამო​შა​ვე​ბუ​ლი თვა​ლე​ბი​თა და იის​ფე​რი ტუ​ჩე​ბით, სა​ჯა​როდ დაიფი​ცა, არას​დროს არა​ფე​რი
გა​მიკ​ვირ​დე​ბაო. ეს ტი​პი კი​დევ ზამთარ-​ზაფხულ და​მოქ​ლო​ნი​ლი ქურ​თუ​კი რომ მო​ეგ​დო მხრებ​ზე,
თავ​ზე კი ირო​კე​ზი დაეკო​სე​ბი​ნა და ფე​ხე​ბი ნა​ლებ​და​ჭე​დე​ბულ ყე​ლი​ან ბა​თინ​კებ​ში ჩაეყო, კა​შა​ნის
პო​ლი​ტექ​ნი​კუ​რი ლი​ცეუმი​დან თავ​ქუდ​მოგ​ლე​ჯი​ლი გა​მო​იქ​ცა, რა​თა ჩვენ​თან ყვე​ლა​ფე​რი ნუ​ლი​დან
და​ეწ​ყო. აქ მან პირ​ვე​ლად გაუგო გე​მო უფა​სო კულ​ტუ​რის სი​კე​თე​ებს და ამის​გან აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბას ვერ
მა​ლავ​და; ეს გოგო-​ბიჭები თა​ვი​სი თაობის ტი​პუ​რი წარ​მო​მად​გენ​ლე​ბი იყ​ვნენ - სა​მოც​დაათიანი
წლე​ბის მო​ბირ​ჟა​ვე ქუ​ჩის ბი​ჭე​ბი, ოთ​ხმო​ციანის "პან​კე​ბი" და "გო​თე​ბი", ოთ​ხმოც​დაათიანი წლე​ბის
"ნეოჰი​პე​ბი". ისი​ნი აიკი​დებ​დნენ ხოლ​მე რო​მე​ლი​მე მო​დას, რო​გორც აიკი​დე​ბენ რაიმე ინ​ფექ​ცი​ას. და
მათ​ში მო​და მარ​თლაც რომ ინ​ფექ​ცი​ის სის​წრა​ფით ვრცელ​დე​ბო​და. მხედ​ვე​ლო​ბა​ში მაქვს მო​და
ტან​საც​მელ​ზე, მუ​სი​კა​ზე, საკ​ვებ​ზე, თა​მა​შებ​ზე, ელექ​ტრო​ნი​კა​ზე; მოკ​ლედ, ისი​ნი ყვე​ლა ამ სი​კე​თის
უპი​რო​ბო მომ​ხმა​რებ​ლე​ბი ხდე​ბოდ​ნენ.

ჩე​მი პე​და​გო​გიური კა​რიერის და​საწ​ყის​ში, სა​მოც​დაათიანი წლე​ბის პირ​ვე​ლი რამ​დე​ნი​მე წე​ლი,

სუასო​ნის ერთ-​ერთ კო​ლეჯ​ში მეტ​წი​ლად ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი ძნე​ლად აღ​საზ​რდე​ლი მოს​წავ​ლეების​გან
და​კომ​პლექ​ტე​ბულ გან​სა​კუთ​რე​ბულ კლა​სებ​ში მო​მი​წია მუ​შაობა. სა​მი​ნის​ტრო​ში პრო​ფე​სიული
იუმო​რით გა​მაფ​რთხი​ლეს, ამ კლა​სებ​ში ტაქ​ტი​სა და ზრდი​ლო​ბის ეტა​ლო​ნად ნუ გა​და​იქ​ცე​ვი​თო,
მოკ​ლედ, გა​სა​გე​ბად მი​მა​ნიშ​ნეს, არა​ვინ და​მენ​დო.

ბევ​რი მათ​გა​ნი სა​მარ​თალ​დამ​ცავ ორ​გა​ნო​ებ​ში აღ​რიც​ხვა​ზე იყო აყ​ვა​ნი​ლი. იყ​ვნენ პორ​ტუ​გა​ლიელი

მოიჯა​რად​რეების, ად​გი​ლობ​რი​ვი ვაჭ​რე​ბი​სა თუ მსხვი​ლი მი​წათ​მფლო​ბე​ლე​ბის ვა​ჟიშ​ვი​ლე​ბი,
რო​მელ​თა სამ​ფლო​ბე​ლოები აღ​მო​სავ​ლე​თის თვა​ლუწ​ვდე​ნელ დაბ​ლო​ბებ​ზე იყო გა​და​ჭი​მუ​ლი (იმ
დაბ​ლო​ბებ​ზე, რომ​ლე​ბიც 1914-​1918 წლე​ბის მსოფ​ლიო ომ​ში სა​ყო​ველ​თაო ევ​რო​პუ​ლი სუიცი​დის​თვის
მსხვერ​პლად შე​წი​რუ​ლი ახალ​გაზ​რდე​ბის სის​ხლით იყო გაჟ​ღენ​თი​ლი). "ძვე​ლი ბი​ჭე​ბიც" იმა​ვე
შე​ნო​ბებ​სა და იმა​ვე ოთა​ხებ​ში ცხოვ​რობ​დნენ, რომ​ლებ​შიც "ნორ​მა​ლუ​რი" ახალ​გაზ​რდე​ბი.
მი​ირ​თმევ​დნენ ერ​თსა და იმა​ვე სა​სა​დი​ლო​ში, ერ​თი და იმა​ვე თა​მა​შე​ბით იქ​ცევ​დნენ თავს (ეს
წარ​მა​ტე​ბუ​ლი "ნა​რე​ვი" დი​რექ​ცი​ის დამ​სა​ხუ​რე​ბე​ბა იყო). მა​თი გაუნათ​ლებ​ლო​ბა და სრუ​ლი უმეც​რე​ბა
გუ​შინ​დე​ლი დღით ნამ​დვი​ლად არ თა​რიღ​დე​ბო​და. აი, ამ "გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი" გო​გო​ნე​ბი​სა და
ბი​ჭე​ბის​თვის უნ​და მეს​წავ​ლე​ბი​ნა მეოთხე-​მესამე კლა​სებ​ში კით​ხვა და მარ​თლწე​რა. სწო​რედ მათ​თან
ერ​თად მი​წევ​და ან​გა​რი​შის გას​წო​რე​ბა "ი​მას​თან", რაც არა​ვის გა​მოს​დიოდა, რად​გან წარ​მოდ​გე​ნაც
არ ჰქონ​დათ, რომ "ეს" ამ​ჟა​მად, ამ​წუ​თას, ამ​წამს აქ არ​სე​ბულს, რეალუ​რად არ​სე​ბულს, სა​კუ​თარ
თავს, ყვე​ლას ერ​თად თავ​მოყ​რილს ნიშ​ნავს.
მე და მა​თე​მა​ტი​კის მას​წავ​ლე​ბელ​მა ისი​ნი ჭად​რა​კის თა​მა​შის ხე​ლოვ​ნე​ბა​საც ვა​ზიარეთ. უნ​და
ვა​ღიარო, რომ მშვე​ნივ​რად არ​თმევ​დნენ თავს. ჩვე​ნი ხე​ლით გა​ვა​კე​თეთ უზარ​მა​ზა​რი ჭად​რა​კის
დაფა), რო​მე​ლიც კე​დელ​ზე დავ​კი​დეთ. რო​ცა სკო​ლას ვტო​ვებ​დი, ბავ​შვებ​მა ის სა​ჩუქ​რად მო​მარ​თვეს
("ჩვენ​თვის კი​დევ გა​ვი​კე​თებთ, მასწ."). ამ და​ფას დღემ​დე სა​თუ​თად ვი​ნა​ხავ და შევ​ყუ​რებ, რო​გორც
წმინ​და ძღვენს. მა​თი წარ​მა​ტე​ბე​ბი ამ ძნელ და რთულ თა​მაშ​ში (ეს იყო სპას​კი​სა და ფი​შერს შო​რის
მსოფ​ლიო ჩემ​პიონის ტი​ტუ​ლის მო​სა​პო​ვებ​ლად გა​მარ​თუ​ლი ლე​გენ​და​რუ​ლი პა​ექ​რო​ბის დრო),
თავ​და​ჯე​რე​ბუ​ლო​ბა, რო​მელ​საც ისი​ნი მე​ზო​ბე​ლი ლი​ცეუმის მოს​წავ​ლეების და​მარ​ცხე​ბი​სას იძენ​დნენ
("ლა​თი​ნის​ტე​ბი გა​ვა​ნად​გუ​რეთ, მასწ."), უეჭ​ვე​ლად გახ​და იმ წელს მა​თი პროგ​რე​სის სა​წინ​და​რი
მა​თე​მა​ტი​კა​ში. ეს ასე​ვე აისა​ხა არას​რუ​ლი სა​შუალო გა​ნათ​ლე​ბის ატეს​ტა​ტის მო​სა​პო​ვებ​ლად
გა​მარ​თუ​ლი გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​დე​ბის ნიშ​ნებ​ზეც. წლის მი​წუ​რულს მა​ყუ​რებ​ლის სამ​სჯავ​რო​ზე
გა​მო​ვი​ტა​ნეთ "მე​ფე იუბი​უ", 19(ფრან​გი მწერ​ლის ალ​ფრედ ჟა​რის (1873-​1907) პიესა.​)კო​მე​დია,
რო​მელ​შიც ის ბურ​ჟუაზიული სა​ზო​გა​დოების სუ​ლე​ლურ და მეშ​ჩა​ნურ ჩვეულე​ბებს დას​ცი​ნის),
რო​მელ​შიც თით​ქმის ყვე​ლა კლა​სის მოს​წავ​ლემ მიიღო მო​ნა​წი​ლეობა. რე​ჟი​სუ​რა თა​ვის თავ​ზე აიღო
ჩემ​მა ახ​ლო​ბელ​მა ქალ​მა ფან​შონ​მა - ქა​ლის სა​მოს​ში გა​დაც​მულ​მა ბი​ძია ჟიულიმ, რო​მე​ლიც ახ​ლაც
აგ​რძე​ლებს პე​და​გო​გი​ურ საქ​მიანო​ბას მარ​სე​ლის ერთ-​ერთ ლი​ცე​უმ​ში და რო​მე​ლიც დღემ​დე ვერ
შეჰ​გუებია უმეც​რე​ბის ვე​რა​ნა​ირ გა​მოვ​ლი​ნე​ბას. ბარემ აქ​ვე გეტ​ყვით, რომ დე​და იუბიუსა და მა​მა
იუბი​უს გი​გან​ტუ​რი ლო​გი​ნის სცე​ნამ ად​გი​ლობ​რი​ვი ეპის​კო​პო​სი შოკ​ში ჩა​აგ​დო. მოკ​ლედ, სკან​და​ლიც
გა​მოც​ხვა (სა​წო​ლი ვერ​ტი​კა​ლუ​რად იდ​გა, რა​თა მე​ფუ​რი წყვი​ლით ტკბო​ბა დარ​ბა​ზის ბო​ლო​შიც
შეძ​ლე​ბო​დათ).

1965 წლი​დან 1995 წლამ​დე, გარ​და იმ ორი წლი​სა, რო​ცა ისეთ სას​წავ​ლე​ბელ​ში მო​მი​წია მუ​შაობა,
სა​დაც მას​წავ​ლებ​ლე​ბი უმ​კაც​რე​სი კონ​კურ​სის სა​ფუძ​ველ​ზე აჰ​ყავ​დათ, ჩე​მი მოს​წავ​ლეების
უმ​რავ​ლე​სო​ბა ზუს​ტად ისე​თი​ვე იყო, რო​გო​რიც თა​ვად მე გახ​ლდით ოდეს​ღაც, ანუ ბავ​შვე​ბი და
მო​ზარ​დე​ბი გარ​კვეული პრობ​ლე​მე​ბით. ხში​რად მათ ზუს​ტად ისე​თი​ვე სიმ​პტო​მე​ბი აღე​ნიშ​ნე​ბო​დათ,
რო​გო​რიც მე მათ ასაკ​ში: სა​კუ​თარ თავ​ში და​ურ​წმუ​ნებ​ლო​ბა, ნე​ბის​მი​ერ ძა​ლის​ხმე​ვა​ზე უარის თქმა,
ქრო​ნი​კუ​ლი სი​ზარ​მა​ცე, გა​ფან​ტუ​ლი ყუ​რად​ღე​ბა, მო​დუ​ნე​ბუ​ლი მეხ​სიერე​ბა, მი​თო​მა​ნია, აც​ვე​ნი​ლი
ბი​ჭე​ბის​გან ცალ​კე ბან​დის ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბის მცდე​ლო​ბა, ხან​და​ხან ალ​კო​ჰო​ლიანი სას​მე​ლე​ბი​სა და
ნარ​კო​ტი​კე​ბის მოხ​მა​რე​ბა (ვი​თომ სუს​ტი ზე​მოქ​მე​დე​ბის, მაგ​რამ რომ​ლის​გა​ნაც დი​ლით თვალ​ში
გა​მო​ხედ​ვა უჭირ​დათ)...

ესე​ნი იყ​ვნენ ჩე​მი მოს​წავ​ლეები (კუთ​ვნი​ლე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი აქ სა​კუთ​რე​ბა​ზე კი არ მიუთი​თებს,

არა​მედ მხო​ლოდ დრო​ის გარ​კვე​ულ მო​ნაკ​ვეთ​ზე, ჩვე​ნი ერ​თობ​ლი​ვი სწავ​ლე​ბის წლებ​ზე, რო​ცა
პა​სუხ​სმგებ​ლო​ბა მო​ზარ​დებ​ზე მთლიანად მას​წავ​ლე​ბელს აწევს კი​სერ​ზე). მეტ​წი​ლად ჩე​მი სა​მუ​შაო ის
იყო, რო​გორ​მე და​მერ​წმუ​ნე​ბი​ნა ყვე​ლა​ზე წყალ​წა​ღე​ბუ​ლი აღ​საზ​რდე​ლე​ბი, რომ ზრდი​ლო​ბიანი და
ტაქ​ტიანი ურ​თი​ერ​თო​ბა უფ​რო გა​ნაწ​ყობს აზ​როვ​ნე​ბი​სად​მი, ვიდ​რე ალი​ყუ​რი; რომ სა​ზო​გა​დოება​ში
ცხოვ​რე​ბა გარ​კვეული ვალ​დე​ბუ​ლე​ბე​ბის აღე​ბას გუ​ლის​ხმობს; რომ მო​ცე​მუ​ლი და​ვა​ლე​ბის ჩა​ბა​რე​ბის
დღე და საათი მო​ლა​პა​რა​კე​ბებ​სა და ვაჭ​რო​ბას არ ექ​ვემ​დე​ბა​რე​ბა; რომ მი​ფუ​ჩე​ჩე​ბუ​ლი და​ვა​ლე​ბა
უნ​და შეს​წორ​დეს და მეორე დღეს​ვე და​უბ​რუნ​დეს მას​წავ​ლე​ბელს და კი​დევ ათა​სი ამ​დაგ​ვა​რი რამ და,
რომ არას​დროს, ხაზს ვუს​ვამ, არას​დროს, არც მე და არც ჩე​მი კო​ლე​გე​ბი მათ შუა გზა​ში ბე​დის
ანა​ბა​რა არ მი​ვა​ტო​ვებ​დით. იმის​თვის, რომ "ეს" გა​მოს​ვლო​დათ, ჩვენ, პე​და​გო​გებს, გვმარ​თებ​და,
პირ​ველ​ყოვ​ლი​სა, აგ​ვეხ​სნა მათ​თვის, თუ რას ნიშ​ნავს თვით სიტ​ყვა "ძა​ლის​ხმე​ვა", აქე​დან
გა​მომ​დი​ნა​რე, შეგ​ვე​გუები​ნა ისი​ნი მარ​ტოობი​სა და სი​ჩუ​მის​თვის, გვეს​წავ​ლე​ბი​ნა მათ​თვის სა​კუ​თა​რი
დრო​ის რა​ციონა​ლუ​რი მარ​თვა, რომ თა​ვად და​ეძ​ლი​ათ მოწ​ყე​ნი​ლო​ბა. ამ მიზ​ნით სის​ტე​მა​ტუ​რად
"ვა​ვარ​ჯი​შებ​დი" მოწ​ყე​ნი​ლო​ბა​ში. ვთხოვ​დი, არა​ფე​რი ეკე​თე​ბი​ნათ, არ გა​დაეტა​ნათ ყუ​რად​ღე​ბა ფუჭ
რა​მე​ებ​ზე, არ მო​დუ​ნე​ბუ​ლიყ​ვნენ, არ ეფიქ​რათ გარ​თო​ბა​ზე (ერ​თმა​ნეთ​ში საუბა​რიც კი არ ეცა​დათ!),
არ ემუ​შა​ვათ, მოკ​ლედ, არა​ფე​რი ეკე​თე​ბი​ნათ, სრუ​ლი​ად არა​ფე​რი.

- ვარ​ჯი​ში მოწ​ყე​ნი​ლო​ბა​ში ამ სა​ღა​მოს, მე​ცა​დი​ნეობის დაწ​ყე​ბამ​დე ოცი წუ​თით ად​რე, თრეინინ​გი

არაფ​რის კე​თე​ბა​ში.

- არც მუ​სი​კას მო​ვუს​მი​ნოთ?

- მუ​სი​კა სა​ერ​თოდ ამო​იგ​დეთ თა​ვი​დან!

- ოცი წუ​თი?

- დი​ახ, ოცი წუ​თი. საათი ყვე​ლას გაქვთ! 17.20-​დან 17.40-​მდე. სკო​ლი​დან სახ​ლში დაბ​რუ​ნე​ბი​სას
გზად არა​ვის გა​მოელა​პა​რა​კოთ; რო​მე​ლი​მე კა​ფე​ში არ შე​ბო​დი​ალ​დეთ. თქვენ​თვის სა​თა​მა​შო
ავ​ტო​მა​ტე​ბი არ არ​სე​ბობს. დაივიწ​ყეთ ძმა​კა​ცე​ბი, მათ ვერც კი ცნობთ. შე​დი​ხართ თქვენს ოთახ​ში,
ჩა​მოჯ​დე​ბით სა​წო​ლის კი​დე​ზე, ჩან​თას ჯერ​ჯე​რო​ბით არ ხსნით, არც ყურ​სას​მე​ნე​ბის ყურ​ში გარ​ჭო​ბაა
რე​კო​მენ​დე​ბუ​ლი, "გე​იმ​ბო​ის​კენ" არც გაიხე​დოთ, მშვი​დად ზი​ხართ და წინ იყუ​რე​ბით. და ასე ოცი
წუ​თის გან​მავ​ლო​ბა​ში.

- რა​ტომ?

- ინ​ტე​რე​სის გა​მო. მო​ახ​დი​ნეთ ყუ​რად​ღე​ბის კონ​ცენ​ტრი​რე​ბა წუ​თებ​ზე, არც ერ​თი არ გა​მო​გე​პა​როთ,

ხვალ კი ყვე​ლა​ფე​რი დაწ​ვრი​ლე​ბით მო​მი​ყე​ვით, თუ რა გა​მო​გი​ვი​დათ.

- და რო​გორ შეამოწ​მებთ, რა გა​მოგ​ვი​ვი​და და რა არა?

- ვე​რა​ნაირად.

- და, რა მოხ​დე​ბა ოცი წუ​თის შემ​დეგ?

- თქვენ ეძ​გე​რე​ბით და​ვა​ლე​ბებს, რო​გორც ერ​თი კვი​რის დამ​შეული პუ​რის ნაჭ​რებს.

17
ჩემ​თვის ვინ​მეს ამ გაკ​ვე​თი​ლე​ბის და​ხა​სიათე​ბა რომ ეთ​ხო​ვა, ვეტ​ყო​დი, რომ მა​თი მსვლე​ლო​ბი​სას მე
და ჩე​მი ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი ოროს​ნე​ბი გა​აფ​თრე​ბუ​ლი ვებ​რძო​დით იმ ჯა​დოს, რო​მე​ლიც მო​მავ​ლის
გზას გვი​კე​ტავ​და და სა​მუ​და​მოდ აწ​მყო​ში ჩვენს გა​მომ​წყვდე​ვას ლა​მობ​და. მარ​თლწე​რა​ში ნუ​ლის​თვის
ბო​ლოს მო​ღე​ბა ჩვენ​თვის ჯა​დოს მოხ​სნის ტოლ​ფა​სი იყო - დაამარ​ცხო ბე​დის​წე​რა, და​ეხ​სნა
მო​ჯა​დოებულ წრეს, გა​მო​იღ​ვი​ძო, ცა​ლი ფე​ხი მა​ინც შედ​გა რეალო​ბა​ში, აღ​მოჩ​ნდე თხრო​ბი​თი კი​ლოს
აწ​მყო დრო​ში, და​იწ​ყო გა​გე​ბა და გა​აზ​რე​ბა. აუცი​ლებ​ლად უნ​და დად​გეს ის დღე, რო​ცა ჩვენ ყვე​ლა​ნი
გა​ვიღ​ვი​ძებთ. დღე, საათი, რო​ცა თვა​ლი აგ​ვე​ხი​ლე​ბა. არა​ვინ და​ბა​დე​ბუ​ლა მა​რა​დიული
უმეც​რე​ბის​თვის, არა​ვი​ნაა გან​წი​რუ​ლი მუდ​მი​ვი სიშ​ტე​რის​თვის! ჩვენ მარ​თლა ზღა​პარ​ში ხომ არ
ვცხოვ​რობთ და არც ჯა​დო​თი ვართ შეკ​რუ​ლი.
იქ​ნებ პე​და​გო​გო​ბის არ​სიც ამა​ში მდგო​მა​რე​ობს? ჯა​დო მოხ​სნა ისე, რომ ყო​ვე​ლი გაკ​ვე​თი​ლი
გა​მოღ​ვი​ძე​ბის სიგ​ნა​ლად იქ​ცეს.

კარ​გად მეს​მის, რო​გორ შე​იძ​ლე​ბა გააღი​ზიანოს მსგავ​სმა გან​ცხა​დე​ბამ ის მას​წავ​ლებ​ლე​ბი,

რომ​ლე​ბიც წარ​მო​უდ​გენ​ლად მძი​მე ჭა​პანს ეწე​ვი​ან დი​დი ქა​ლა​ქე​ბის გა​რე​უბ​ნებ​ში. არ გა​მოვ​რიც​ხავ,
რომ ბევ​რმა ეს არ​სე​ბუ​ლი სო​ციალუ​რი, პო​ლი​ტი​კუ​რი, ეკო​ნო​მი​კუ​რი, ოჯა​ხუ​რი და კულ​ტუ​რუ​ლი
სიძ​ნე​ლეების ფონ​ზე ქა​რაფ​შუ​ტო​ბა​დაც ჩა​მით​ვა​ლოს; და მა​ინც... და მა​ინც ვე​რაფ​რით და​ვაკ​ნი​ნებთ
მსგავ​სი "გრძნეულე​ბის" როლს, რო​ცა ვხე​დავთ, თუ რო​გო​რი და​ჟი​ნე​ბით ებ​ღაუჭე​ბა ორო​სა​ნი
თა​ვი​სი​ვე გა​მო​გო​ნილ სიშ​ტე​რეს. ასე იყო ყო​ველ​თვის და ყველ​გან.

გრძნეულე​ბა... ერ​თხე​ლაც პირ​ველ​კლა​სე​ლებს ვთხო​ვე, შე​ეთ​ხზათ მას​წავ​ლებ​ლის პორ​ტრე​ტი,

რო​მე​ლიც სა​ბა​კა​ლავ​რო თე​მებს ად​გენ​და. ეს იყო წე​რი​თი და​ვა​ლე​ბა: "შე​ად​გი​ნეთ მას​წავ​ლებ​ლის
პორ​ტრე​ტი, რო​მელ​საც ფრან​გუ​ლი ენის გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​დის​თვის თე​მე​ბის შერ​ჩე​ვა ევა​ლე​ბა".
პა​ტა​რე​ბი უკ​ვე აღარ ეთ​ქმო​დათ, დროც საკ​მა​რი​სი ჰქონ​დათ მო​სა​ფიქ​რებ​ლად - ნა​მუ​შევ​რე​ბი ერ​თი
კვი​რის შემ​დეგ უნ​და წარ​მო​ედ​გი​ნათ; იმედს ვი​ტო​ვებ​დი, აუცი​ლებ​ლად გაიაზ​რებ​დნენ, რომ მთე​ლი
საფ​რან​გე​თის ყვე​ლა ლი​ცეუმის​თვის გათ​ვლი​ლი ფრან​გუ​ლი ენის ყვე​ლა შე​საძ​ლო თე​მის მო​ფიქ​რე​ბას
ერ​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლი ვერ გას​წვდე​ბო​და, რომ სა​ვა​რაუდოდ ამის​თვის კომ​პე​ტენ​ტურ ადა​მი​ან​თა
მთე​ლი კო​მი​სია იარ​სე​ბებ​და, რომ ვალ​დე​ბუ​ლე​ბე​ბი თი​თოეულ წევ​რზე გა​ნა​წილ​დე​ბო​და, რომ თე​მე​ბი
გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი სას​კო​ლო პროგ​რა​მე​ბის გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბით შედ​გე​ბო​და და კო​მი​სი​ის გან​ხილ​ვი​სა და
ბჭო​ბის სა​გა​ნი გახ​დე​ბო​და, რომ... ყვე​ლაფ​რის ჩა​მოთ​ვლის​გან თავს შე​ვი​კა​ვებ. ჩემ​მა მო​ლო​დინ​მა არ
გაამარ​თლა. ყვე​ლამ, რო​გორც ერ​თმა, აღ​მი​წე​რა წვე​რიანი, მხცო​ვა​ნი მა​მა​კა​ცი, ყოვ​ლის​მცოდ​ნე
ბრძენ​თა ბრძე​ნი, ცოდ​ნის ოლიმ​პო​დან მთე​ლი საფ​რან​გე​თის ტე​რი​ტო​რიაზე სა​გა​მოც​დო თე​მებს,
ვი​თარ​ცა ღვთი​ურ გა​მო​ცა​ნებს, რომ მი​მო​ფან​ტავ​და. ასე​თი თე​მის შე​თა​ვა​ზე​ბით გან​ზრა​ხუ​ლი მქონ​და,
და​მედ​გი​ნა, რა წარ​მოდ​გე​ნი​სა იყ​ვნენ ჩე​მი მოს​წავ​ლეები მმარ​თველ ორ​გა​ნო​ებ​ზე და,
შეძ​ლე​ბის​დაგ​ვა​რად, ისიც გა​მერ​კვია, რა​ში იყო მა​თი თავ​დაუჯე​რებ​ლო​ბის საიდუმ​ლო; თქვენ
წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, და​სა​ხულ მი​ზანს მი​ვაღ​წიე. ჩვენ და​ვიწ​ყეთ გა​სუ​ლი წლე​ბის სა​გა​მოც​დო თე​მე​ბის
თავ​მოყ​რა. შე​ვად​გი​ნეთ თე​მე​ბის სია, დაწ​ვრი​ლე​ბით შე​ვის​წავ​ლეთ ისი​ნი, მა​თი შედ​გე​ნის პრინ​ცი​პე​ბი
და მი​ვე​დით დას​კვნამ​დე, რომ ლა​პა​რა​კი იყო სულ ორი-​სამი მე​თო​დით შედ​გე​ნილ ოთხ-​ხუთ სა​კით​ხზე
(საქ​მე საქ​მე​ზე რომ მიდ​გა, აღ​მოჩ​ნდა, რომ ეს ნამ​დვი​ლად არ იყო ფორ​თო​ხალ​ში მო​თუ​შუ​ლი იხ​ვის
მომ​ზა​დე​ბის ძი​რი​თად რე​ცეპ​ტზე და მის რამ​დე​ნი​მე ვა​რიაციაზე უფ​რო რთუ​ლი. მა​ცი​ვარ​ში იხ​ვი არ
აღ​მო​გაჩ​ნდათ? მა​შინ, აიღეთ ქა​თა​მი; არ გაქვთ ფორ​თო​ხა​ლი? ნუ იდარ​დებთ, ჩაანაც​ვლეთ პრა​სით.
თუ არც იხ​ვი და არც ქა​თა​მი გაქვთ სახ​ლში, აიღეთ სა​ქონ​ლის ხორ​ცი და სტა​ფი​ლო. ერ​თი და იგი​ვე
მხო​ლოდ სოუსი რჩე​ბა: "ბო​ლოს, მე​ტი და​მა​ჯე​რებ​ლო​ბის​თვის, მსჯე​ლო​ბა თქვე​ნი კულ​ტუ​რი​სა და
გა​ნათ​ლე​ბის დო​ნის შე​სა​ბა​მი​სი ცი​ტა​ტე​ბით გა​ამ​დიდ​რეთ"). უკ​ვე სტრუქ​ტუ​რულ ანა​ლიზ​ში
ჭიპ​მოჭ​რი​ლებს მო​რიგ და​ვა​ლე​ბად სა​გა​მოც​დო თე​მის მო​ფიქ​რე​ბა დაევა​ლათ.

- ნიშ​ნებ​საც დაგ​ვი​წერთ, მასწ?

(ღმერ​თო, რამ​დენ​ჯერ მსმე​ნია ეს ფრა​ზა!)

- რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, არ და​გა​ვიწ​ყდეთ, რომ ნე​ბის​მიერი შრო​მა უნ​და ანაზ​ღა​ურ​დეს.

- მა​გა​რია! გა​მარ​თლე​ბაც ამას ჰქვია. წარ​მო​გიდ​გე​ნია, ერ​თი მარ​ტი​ვი თხზუ​ლე​ბა შე​გი​ფას​დე​ბა,

რო​გორც სა​გა​მოც​დო ნა​მუ​შე​ვა​რი! ისი​ნი უკ​ვე ხე​ლებს იფ​შვნეტ​დნენ - ნაკ​ლე​ბად დატ​ვირ​თუ​ლი
დას​ვე​ნე​ბის დღეები გა​რან​ტი​რე​ბუ​ლი ჰქონ​დათ. სა​დარ​დე​ბე​ლი არც მე დამ​რჩე​ბო​და: შემ​პირ​დნენ,
და​ვა​ლე​ბას არ მი​ვა​ფუ​ჩე​ჩებთ, სე​რიოზუ​ლად ჩა​ვუღ​რმავ​დე​ბით, თე​მის, სტრუქ​ტუ​რი​სა და სხვა
ელე​მენ​ტე​ბის გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბით საუკე​თე​სო მდგო​მა​რეობა​ში ჩა​გა​ბა​რებ​თო. სხვა ყვე​ლა​ფერს თა​ვი
რომ და​ვა​ნე​ბოთ, "მა​მა ღმერ​თის" ად​გი​ლის და​კა​ვე​ბა, თუნ​დაც მცი​რე ხნით, მა​ინც ძა​ლი​ან, ძა​ლი​ან
ხიბ​ლავ​დათ.

და​ვა​ლე​ბას არც ისე ცუ​დად გა​არ​თვეს თა​ვი, თე​მე​ბის შე​სარ​ჩე​ვად გა​მოიყე​ნეს პროგ​რა​მით
გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბუ​ლი, უკ​ვე გავ​ლი​ლი და გა​და​ღე​ჭი​ლი მა​სა​ლაც და ისიც, რის​თვი​საც, უბ​რა​ლოდ, ყუ​რი
მო​ეკ​რათ. თა​მა​მად შე​მეძ​ლო სა​მი​ნის​ტროს მეს​ვეურებ​თან მა​თი სამ​სა​ხურ​ში აყ​ვა​ნის თაობა​ზე
მე​შუ​ამ​დგომ​ლა. ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, რე​კო​მენ​და​ცი​ას არც ერთს არ დავ​ზარ​დე​ბო​დი. ერთ-​ერთმა
მათ​გან​მა, უფ​რო ზუს​ტად, ერ​თმა გო​გო​ნამ ისიც შე​ნიშ​ნა, რომ ოფი​ციალუ​რი თე​მე​ბის
ფორ​მუ​ლი​რე​ბებ​ში უკ​ვე იყო ჩა​დე​ბუ​ლი რა​ღაც ჯა​დოს მაგ​ვა​რი: "მე​ტი და​მა​ჯე​რებ​ლო​ბის​თვის
მსჯე​ლო​ბა თქვე​ნი კულ​ტუ​რი​სა და გა​ნათ​ლე​ბის დო​ნის შე​სა​ბა​მი​სი ცი​ტა​ტე​ბით გა​ამ​დიდ​რეთ". რა
ცი​ტა​ტებ​ზეა ლა​პა​რა​კი, მასწ, გა​მოც​დის დღეს? სად მოიძი​ოს ისი​ნი გა​მო​საც​დელ​მა? სა​კუ​თარ თავ​ში?
ტექ​სტებს ჩვენ​სა​ვით ყვე​ლა ხომ არ იზე​პი​რებს? რას ნიშ​ნავს კულ​ტუ​რი​სა და გა​ნათ​ლე​ბის დო​ნე?
ამიხ​სე​ნით ერ​თი, რა! ჩვენ​გან ით​ხო​ვენ, რომ საყ​ვა​რე​ლი მომ​ღერ​ლე​ბი​სა და კო​მიქ​სე​ბის შე​სა​ხებ
მოვ​ყვეთ? ეს ფორ​მუ​ლი​რე​ბა და, სა​ერ​თოდ, ეს მოთ​ხოვ​ნე​ბი, რბი​ლად რომ ვთქვათ, მასწ. ზე​ბუ​ნებ​რი​ვი
არ გეჩ​ვე​ნე​ბათ?

- ზე​ბუ​ნებ​რი​ვი - ნამ​დვი​ლად არა. უფ​რო იდეალუ​რი.

- შემ​დგო​მი კვი​რის​თვის მათ ის​ღა დარ​ჩე​ნო​დათ, რომ გა​ნევ​რცოთ თე​მა, რო​მე​ლიც თა​ვად
მოიფიქ​რეს. ვერ ვიტ​ყვი, ცი​დან ვარ​სკვლა​ვე​ბი მოწყვიტეს-​მეთქი, მაგ​რამ აშ​კა​რად ჩან​და, რომ
ძა​ლის​ხმე​ვა არ და​უკ​ლი​ათ. გუ​ლიანად და პა​ტი​ოს​ნად იმუ​შა​ვეს; ჩა​მა​ბა​რეს ნა​მუ​შევ​რე​ბი, რომ​ლებ​შიც
ყვე​ლა​ზე ნაკ​ლე​ბად იგ​რძნო​ბო​და "ზე​ბუ​ნებ​რი​ვი". მე კი​დევ ის ნიშ​ნე​ბი ჩა​მო​ვუ​რი​გე, რომ​ლე​ბიც
ნათ​ლად ასა​ხავ​და, რომ ახ​ლა ისი​ნი ბევ​რად უკეთ ერ​კვე​ოდ​ნენ სა​გა​მოც​დო მოთ​ხოვ​ნებ​ში.
18

- ნიშ​ნე​ბი დაგ​ვე​წე​რე​ბა, მასწ?

დი​ახ, ეს სა​კით​ხი ყო​ველ​თვის დგე​ბო​და დღის წეს​რიგ​ში.

ჯა​დოს​თან და იმავ​დროულად, აბ​სურ​დთან სამკვდრო-​სასიცოცხლო ბრძო​ლა​ში ნიშ​ნე​ბის სა​კით​ხის

მო​უგ​ვა​რებ​ლო​ბა ყოვ​ლად და​უშ​ვე​ბე​ლი იყო.

არა აქვს არა​ნაირი მნიშ​ვნე​ლო​ბა, რო​მელ სა​განს ას​წავ​ლის მას​წავ​ლე​ბე​ლი; დას​მულ კით​ხვა​ზე ის
მოს​წავ​ლი​სა​გან სამად-​სამ პა​სუხს იღებს - სწორს, არას​წორს და აბ​სურ​დულს. ამის და​სად​გე​ნად მას
დი​დი დრო ნამ​დვი​ლად არ სჭირ​დე​ბა; სკო​ლის წლებ​ში მეც შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, რომ ბო​რო​ტად
ვი​ყე​ნებ​დი აბ​სურ​დულ პა​სუხს. "წი​ლა​დი სა​ერ​თო მნიშ​ვნე​ლამ​დე უნ​და იქ​ნას დაყ​ვა​ნი​ლი", ანუ სი​ნუს α
სი​ნუს β -ზე. სი​ნუსს ვა​მარ​ტი​ვებ, სა​ერ​თოდ ვა​უქ​მებ და გა​მო​დის α / β -ზე. სკო​ლა​ში გა​ტა​რე​ბუ​ლი
წლე​ბის ერთ-​ერთი მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი გაუგებ​რო​ბა ის იყო, რომ ჩემს აბ​სურ​დულ პა​სუ​ხებს, რო​გორც
"ა​რას​წორს", ისე აფა​სებ​დნენ. შე​მეძ​ლო მე​პა​სუ​ხა, რაც თავ​ში მო​მი​ვი​დო​და. ერ​თი რამ მუ​დამ
გა​რან​ტი​რე​ბუ​ლი მქონ​და - ნი​შა​ნი - ნუ​ლი; ძა​ლი​ან ად​რე მივ​ხვდი ამას და კი​დევ იმა​საც, რომ ნუ​ლის
მი​ღე​ბა სრუ​ლი სიმ​შვი​დის გა​რან​ტია იყო. მიიღებ​დი თუ არა ნულს, შე​ნი შემ​წუ​ხე​ბე​ლიც არა​ვინ იყო,
ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, დროებით მა​ინც.

აქე​დან ერ​თი დას​კვნის გა​მო​ტა​ნა მა​ინც შე​იძ​ლე​ბო​და: ოროს​ნის​თვის ჯა​დოს მოხ​სნა თუ

გა​და​გიწ​ყვე​ტია, მა​შინ არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ უნ​და შეაფა​სო მი​სი აბ​სურ​დუ​ლი პა​სუ​ხი. ჩემ მი​ერ
მოწ​ყო​ბი​ლი გრა​მა​ტი​კუ​ლი შეც​დო​მე​ბის კო​რექ​ცი​ის პირ​ვე​ლი "სე​ან​სე​ბის" დროს ისი​ნი, ვინც თავს
"ნუ​ლის" აბო​ნენ​ტე​ბად მი​იჩ​ნევ​დნენ, აბ​სურ​დულ პა​სუ​ხებ​ში ნამ​დვი​ლად არ იყ​ვნენ ხელ​მო​ჭე​რი​ლე​ბი.

ჩე​მი მე​ოთ​ხეკ​ლა​სე​ლი მოს​წავ​ლე, მა​გა​ლი​თად, სა​მი, ამ მხრივ გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი გუ​ლუხ​ვო​ბით

გა​მო​ირ​ჩეოდა.

- სა​მი, რო​მე​ლია პირ​ვე​ლი სა​უღ​ლე​ბე​ლი ზმნა ამ წი​ნა​და​დე​ბა​ში?

- "ნამ​დვი​ლად", მასწ. დი​ახ, ეს არის ზმნა "ნამ​დვი​ლად".

- რა გა​ფიქ​რე​ბი​ნებს, რომ სიტ​ყვა "ნამ​დვი​ლად" ნამ​დვი​ლად ზმნაა?

- ამას მი​სი და​ბო​ლოება "ენტ" მა​ფიქ​რე​ბი​ნებს.

- აბა, საწ​ყის ფორ​მა​ში გა​და​მიყ​ვა​ნე. ვნა​ხოთ ერ​თი, რას მოგ​ვცემს.

- ...?

- მი​დი, მი​დი. აბა, მით​ხა​რი, რა გა​მო​დის! ზმნა "ნამ​დვი​ლად". მი​დი, აბა, მი​უღ​ლე! მე ნამ​დვი​ლად, შენ
ნამ​დვი​ლად, ის ნამ​დვი​ლად.

- ...

აბ​სურ​დუ​ლი პა​სუ​ხი არას​წო​რის​გან იმით გან​სხვავ​დე​ბა, რომ მას​ში მსჯე​ლო​ბის ნი​შან​წყა​ლიც კი არ

ჩანს. აბ​სურ​დუ​ლი პა​სუ​ხი დაუფიქ​რებ​ლად, ავ​ტო​მა​ტუ​რად გაიცე​მა და უმარ​ტი​ვეს რეფ​ლექ​სურ აქ​ტად
შეგ​ვიძ​ლია ჩავ​თვა​ლოთ. მოს​წავ​ლე შეც​დო​მას კი არ უშ​ვებს, ნე​ბის​მი​ერ მი​ნიშ​ნე​ბა​ზე დაყ​რდნო​ბით
პა​სუ​ხობს, რაც თავ​ში მო​უვ​ლის (ჩვენ შემ​თხვე​ვა​ში, მი​ნიშ​ნე​ბის რო​ლი ითა​მა​შა და​ბო​ლოებამ ენტ).
მოს​წავ​ლე დას​მულ კით​ხვა​ზე არ პა​სუ​ხობს, არა​მედ რეაგი​რებს თვით კით​ხვის დას​მის ფაქ​ტზე: -
პა​სუ​ხი გინ​დათ? - აი, ინე​ბეთ! მის​თვის არ აქვს მნიშ​ვნე​ლო​ბა, ეს პა​სუ​ხი იქ​ნე​ბა სწო​რი, თუ
აბ​სურ​დუ​ლი. სხვა​თა შო​რის, ის სკო​ლა​ში გა​ტა​რე​ბუ​ლი პირ​ვე​ლი დღეები​დან​ვე ფიქ​რობ​და, რომ
თა​მა​შის წე​სე​ბი სწო​რედ ამა​ში მდგო​მა​რე​ობ​და - მთა​ვა​რია, უპა​სუ​ხო! წა​მოხ​ტე​ბო​და ხოლ​მე სკა​მი​დან
ხე​ლა​წეული, მო​უთ​მენ​ლო​ბის​გან თრთო​და. მე, მასწ., მე, მე ვი​ცი, მე ვი​ცი! (მე ვარ​სე​ბობ, მე აქ ვარ,
გა​მოიხე​დე ჩემ​კენ!) და დააღებ​და პირს და ღმერ​თმა უწ​ყის, რა სიბ​რძნეს აფ​რქვევ​და … საქ​მე ისაა,
რომ ჩვენ, ოროს​ნე​ბი, სწრა​ფად ვუ​ღებთ ალ​ღოს სი​ტუაცი​ას, ვხვდე​ბით, რომ მას​წავ​ლე​ბე​ლი ჩვენ​გან
სწორ პა​სუხს ელის. ჩვენ კი ხში​რად არა​თუ სწო​რი, არა​მედ არას​წო​რი პა​სუ​ხიც კი არ მოგ​ვე​პო​ვე​ბა
არ​სე​ნალ​ში! სა​ერ​თოდ აზ​რზე არ ვართ, რა პა​სუ​ხი უნ​და გავ​ცეთ. სი​ნამ​დვი​ლე​ში შე​კით​ხვის არ​სსაც კი
ვერ ჩავ​წვდით, მაგ​რამ ამა​ში მას​წავ​ლე​ბელს ხომ ვერ გა​მო​უტ​ყდე​ბი? იქ​ნებ გა​მო​სა​ვა​ლი ხმის
ჩაკ​მენ​დაა? არა, უსიკ​ვდი​ლოდ უნ​და უპა​სუ​ხო! და, აი, ჩვენც ვპა​სუ​ხობთ, კაც​მა არ იცის, რას, თა​ნაც,
რაც შე​იძ​ლე​ბა გუ​ლუბ​რყვი​ლო გა​მო​მეტ​ყვე​ლე​ბით - შე​მე​შა​ლა მასწ? და​მი​ჯე​რეთ, ძა​ლი​ან ვწუხ​ვარ.
მცდე​ლო​ბა არ და​მიკ​ლია, მაგ​რამ ხომ ხე​დავთ, არა​ფე​რი გა​მო​მი​ვი​და. და​მი​წე​რეთ ნუ​ლი, ახია ჩემ​ზე
და დავ​რჩეთ მე​გობ​რე​ბად. აბ​სურ​დუ​ლი პა​სუ​ხი უმეც​რე​ბის დიპ​ლო​მა​ტიური აღიარე​ბაა, რო​მე​ლიც,
მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა, კე​თი​ლი ურ​თი​ერ​თო​ბე​ბის შე​ნარ​ჩუ​ნე​ბას ისა​ხავს მიზ​ნად. რა თქმა უნ​და,
მსგავ​სი პა​სუ​ხით შე​იძ​ლე​ბა ღია პრო​ტეს​ტიც გა​მოიხა​ტოს: წაიღო რა ტვი​ნი ამ მას​წავ​ლე​ბელ​მა, ნე​ტა​ვი
ერ​თი რას გა​და​მე​კი​და?! ძა​ლი​ან მაიტე​რე​სებს, მე ოდეს​მე შე​ვა​წუ​ხე ჩე​მი შე​კით​ხვე​ბით?!

ყვე​ლა შემ​თხვე​ვა​ში აბ​სურ​დუ​ლი პა​სუ​ხის შე​ფა​სე​ბა, მა​გა​ლი​თად, წე​რი​თი ნა​მუ​შევ​რის გას​წო​რე​ბი​სას -

ნიშ​ნავს იმას, რომ მას​წავ​ლე​ბე​ლი ნე​ბის​მი​ერ რა​მეს (გაუგო​ნარ სი​სუ​ლე​ლე​საც კი!) ნიშ​ნით
აჯილ​დო​ებს და ამით წმინ​და წყლის აბ​სურ​დულ პე​და​გო​გი​ურ აქ​ტზე აწერს ხელს. ასეთ დროს
მას​წავ​ლე​ბე​ლიც და მოს​წავ​ლეც მეტ-​ნაკლებად გა​აზ​რე​ბუ​ლად ერ​თსა და იმა​ვე სურ​ვილს ავ​ლე​ნენ -
რო​გორ​მე აირი​დონ ერ​თმა​ნე​თი. თუ მას​წავ​ლებ​ლის მი​ერ დას​მულ შე​კით​ხვა​ზე ნე​ბის​მი​ერ სი​სუ​ლე​ლეს
ვპა​სუ​ხობ, მა​შინ იგი ჩემს თვალ​ში ყო​ველ​გვარ წო​ნას კარ​გავს, მე​ტიც, მე მას მას​წავ​ლებ​ლად უკ​ვე
ვე​ღარ აღ​ვიქ​ვამ. ის ჩემ​თვის მხო​ლოდ ზრდას​რუ​ლი ადა​მიანია, რო​მელ​საც ან ვე​პირ​ფე​რე​ბი, ან ამ
კრე​ტი​ნუ​ლი პა​სუ​ხით თა​ვი​დან ვი​შო​რებ. თუ მოს​წავ​ლის აბ​სურ​დულ პა​სუხს არას​წო​რის
კვა​ლი​ფი​კა​ცი​ას ვა​ნი​ჭებ, მე, რო​გორც მას​წავ​ლე​ბე​ლი, უარს ვამ​ბობ მას​ში მოს​წავ​ლის და​ნახ​ვა​ზე.
ამით ჩემ​თვის ის კა​ნონ​გა​რე​შე სუ​ბი​ექ​ტი ხდე​ბა, რო​მე​ლიც "ნუ​ლე​ბის" მო​ნო​ბას მთე​ლი თა​ვი​სი
დარ​ჩე​ნი​ლი ცხოვ​რე​ბა თავს ვერ და​აღ​წევს. ამ აქ​ტის ჩა​დე​ნით, მეც, ნებ​სით თუ უნებ​ლი​ეთ, გა​ნა​ჩე​ნი
გა​მო​მაქვს ჩემ​თვის, რო​გორც პე​და​გო​გის​თვის. ამ გო​გო​ნა​სა თუ იმ ბი​ჭუ​ნას თვალ​ში, რომ​ლებ​საც
მოს​წავ​ლეებად უკ​ვე ვე​ღარ აღ​ვიქ​ვამ, ჩე​მი პე​და​გო​გიური მოღ​ვა​წეობა მთავ​რდე​ბა. თუმ​ცა მა​თი
დღიურის შევ​სე​ბი​სას ჩე​მი გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბის არ​გუ​მენ​ტი​რე​ბა და​მა​ჯე​რებ​ლად შე​მიძ​ლია. უბ​რა​ლოდ,
აღ​ვნიშ​ნავ, რომ მათ ელე​მენ​ტა​რუ​ლი ბა​ზა, მი​ნი​მა​ლუ​რი ცოდ​ნაც კი არ გა​აჩ​ნი​ათ. მოს​წავ​ლე,
რო​მე​ლიც ზმნი​ზე​დას პირ​ვე​ლი ჯგუ​ფის ზმნა​ში ურევს, გა​ნა თუნ​დაც ელე​მენ​ტა​რუ​ლი ცოდ​ნის
მა​ტა​რე​ბე​ლია? რა თქმა უნ​და, არა!

მაგ​რამ იქ​ნებ ჯობ​და, რომ მას​წავ​ლე​ბელს, რო​მე​ლიც აშ​კა​რად აბ​სურ​დულ პა​სუხს არას​წო​რად
აფა​სებს, სხვა საქ​მე მოენა​ხა, მა​გა​ლი​თად, აზარ​ტუ​ლი თა​მა​შე​ბით შე​ექ​ცია თა​ვი? ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში,
და​კარ​გვით მხო​ლოდ სა​კუ​თარ ფულს და​კარ​გავ​და და ფსო​ნად ბავ​შვე​ბის გა​ნათ​ლე​ბა​სა და მო​მა​ვალს
არ ჩა​მო​ვი​დო​და.

და სა​ერ​თოდ, ორო​სა​ნი ხომ თა​ვის ნუ​ლებ​ში შე​სა​ნიშ​ნა​ვად გრძნობს თავს (ფიქ​რობს მას​წავ​ლე​ბე​ლი)
… მარ​თლაც, ეს ის ციხე-​კოშკია, საიდა​ნაც მას ვე​რა​ვინ გა​მო​აგ​დებს. მთე​ლი ენერ​გია ამ
თავ​შე​საფ​რის გა​მაგ​რე​ბა​ში მის​დის: ახ​ვა​ვებს აბ​სურ​დებს, ამ​კობს მას სხვა​დას​ხვა
ახსნა-​განმარტებით, რო​მე​ლიც ასა​კის, გუნება-​განწყობის, საც​ხოვ​რე​ბე​ლი გა​რე​მო​სა და
ტემ​პე​რა​მენ​ტის მი​ხედ​ვით იც​ვლე​ბა - "ძა​ლი​ან სუ​ლე​ლი ვარ", "ა​რას​დროს არა​ფე​რი გა​მო​მი​ვა",
"მას​წავ​ლე​ბე​ლი და​სა​ნა​ხად ვერ მი​ტანს, არც არას​დროს ეც​დე​ბა, გა​მი​გოს", "მე​ზიზ​ღე​ბი​ან", "წაიღეს
ტვი​ნი" და ასე შემ​დეგ. გა​ნათ​ლე​ბი​სა და სწავ​ლე​ბის პრობ​ლე​მა მას პი​რა​დი ურ​თი​ერ​თო​ბე​ბის
სფე​რო​ში გა​და​აქვს, სა​დაც უკ​ვე ტენ​დენ​ციურო​ბა ბა​ტო​ნობს და ყვე​ლა​ფერს ამა​ხინ​ჯებს.
ტენ​დენ​ციურო​ბი​სა​გან არც მას​წავ​ლე​ბე​ლია შორს, ისიც თვლის, რომ მოს​წავ​ლე ამას გან​ზრახ სჩა​დის.
ასე ხდე​ბა, რად​გან აბ​სურ​დულ პა​სუხს ამო​ფა​რე​ბულ "ჯა​დოს" და​ნახ​ვა​ში მას​წავ​ლე​ბელს ხელს უშ​ლის
გან​ცდა, რომ მოს​წავ​ლე მას გან​გებ და გა​აზ​რე​ბუ​ლად დას​ცი​ნის.

მას​წავ​ლე​ბე​ლიც თა​ვის "ეს"-​ში იკე​ტე​ბა: ეს მე არ გა​მო​მი​ვა. არც ერ​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლი არ არის

დაზ​ღვეული მსგავ​სი ხა​სიათის წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბის​გან. მეც მატ​ყვია ღრმა იარე​ბი: ეს ჩე​მი მოჩ​ვე​ნე​ბე​ბია
- ჩე​მი მოს​წავ​ლეების გად​ღაბ​ნი​ლი სა​ხეები, რო​მელ​თა ამოთ​რე​ვა მა​თი ეს-​იდან ვე​რა და ვერ
მო​ვა​ხერ​ხე, და რო​მელ​თაც, თა​ვის მხრივ, ჩამ​ტო​ვეს ჩემს ეს-​ში.

- ამ​ჯე​რად, ეს მე ნამ​დვი​ლად არ გა​მო​მი​ვა!

19

- აა, რო​გორც იქ​ნა!

- რა რო​გორც იქ​ნა?

მე ვცნობ ამ ხმას, ის ჩემ​ში ფა​რუ​ლად ცხოვ​რობს ამ წიგ​ნის პირ​ვე​ლი სტრი​ქო​ნე​ბი​დან​ვე. ჩა​საფ​რე​ბუ​ლა

სად​ღაც და იქი​დან მით​ვალ​თვა​ლებს. ერ​თი სუ​ლი აქვს, რო​დის შე​მეშ​ლე​ბა რა​მე. ეს ის ორო​სა​ნია,
რო​მე​ლიც მე ოდეს​ღაც ვი​ყა​ვი. ის მუ​დამ ფხიზ​ლობს, ვე​რა​ფერს გა​მოაპა​რებ. უფ​რო კრი​ტი​კუ​ლად
უყუ​რებს ჩემს პე​და​გო​გი​ურ მოღ​ვა​წეობას, ვიდ​რე თა​ვად მე. რა​ხა​ნია ამე​კი​და და ვე​რაფ​რით
მო​მი​შო​რე​ბია. შე​ვა​ბერ​დით ერ​თმა​ნეთს.

- ჰო, რა რო​გორც იქ​ნა?

- რო​გორც იქ​ნა, შენს პი​რად იმას მი​ვუ​ახ​ლოვ​დით - შენს პე​და​გო​გი​ურ იმას, შე​ნი
არა​კომ​პე​ტენ​ტუ​რო​ბის, შე​ნი უფ​ხოობის ზო​ნას. ისე, ვა​ღიარებ, აქამ​დე, შე​ნი ნა​წე​რე​ბით თუ
ვიმ​სჯე​ლებთ, უნაკ​ლო მას​წავ​ლებ​ლის შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა კი და​მი​ტო​ვე. ამას მო​ხერ​ხე​ბა არ უნ​დო​და?!
დაუჯე​რე​ბე​ლია პირ​და​პირ! უმეც​რე​ბი ხომ ცოდ​ნას გი​ზიარე​ბია, წერა-​კითხვა გის​წავ​ლე​ბია,
მარ​თლწე​რა გა​გი​უმ​ჯო​ბე​სე​ბია, დი​დი ლი​ტე​რა​ტუ​რაც შე​გიყ​ვა​რე​ბია, გი​ტე​ნია და გი​ტე​ნია მათ თა​ვებ​ში
ეს დაუვიწ​ყა​რი და უძ​ვირ​ფა​სე​სი შე​დევ​რე​ბი, ტვინ​გა​მო​რეც​ხი​ლი ბავ​შვე​ბი ლა​მის გე​ნიოსე​ბად
გიქ​ცე​ვი​ა; ვერ გა​ვი​გე, ვი​თომ, ასე​თი მა​გა​რი ხარ, არას​დროს წა​გი​ტე​ხია კი​სე​რი, არას​დროს
და​მარ​ცხე​ბულ​ხარ?

- ...

- და​ვი​ჯე​რო, ერ​თხელ მა​ინც არ წა​მოგ​ცდე​ნია - არა, ეს ამ ბავ​შვთან არ გა​მო​მი​ვა?

ოჰ, შე შუ​რის​მა​ძიებე​ლო, უტ​ვი​ნო ორო​სა​ნო, გა​მოძ​ვე​რი არა ქვეც​ნო​ბიერის ჯურ​ღმუ​ლე​ბი​დან,

მოჩ​ვე​ნე​ბე​ბი რომ გა​მიღ​ვი​ძო? ვერ ვიტ​ყვი, რომ არ გა​მო​გი​ვი​და. ავა​ზა​კო, მი​აღ​წიე, არა, შენ​სას! აი,
ისი​ნიც, ჩემ​კენ მოიწე​ვენ. სამ სა​ხეს გარ​კვე​ვით ვარ​ჩევ. ეს ისი​ნი არ არი​ან, გა​მო​საშ​ვებ კლას​ში უკა​ნა
მერ​ხებ​ზე რომ ის​ხდნენ? ფრან​გუ​ლის გა​მოც​დის​თვის კი​დევ რამ​დე​ნი​მე ქუ​ლა უნ​და და​აგ​რო​ვონ...
კა​მიუსა და მი​სი "უც​ხოს" გან​ხილ​ვი​სას ისე​თი ცი​ხე​სი​მაგ​რე აღ​მარ​თეს, ვერ​საიდან რომ ვერ
მი​უდ​გე​ბო​დი. არც ერ​თი გაკ​ვე​თი​ლი არ გა​უც​დე​ნი​ათ, მაგ​რამ, სი​ნამ​დვი​ლე​ში, გო​ნე​ბით სულ სხვა​გან
დაფ​რი​ნავ​დნენ. სა​მი გა​მორ​ჩეულად დის​ციპ​ლი​ნი​რე​ბუ​ლი "უც​ხო", რომ​ლებ​შიც ინ​ტე​რე​სის პა​ტა​რა
ნა​პერ​წკა​ლიც კი ვე​რა და ვერ ავან​თე. მათ​მა შეუვალ​მა დუ​მილ​მა მაიძუ​ლა, უნიათო და მო​ნო​ტო​ნუ​რი,
მო​მაკ​ვდი​ნებ​ლად სევ​დის მომ​გვრე​ლი ლექ​ციები მე​ტა​რე​ბი​ნა. სა​მი ძმა მერ​სო... ეს მერ​სოები
ერ​თგვარ აკ​ვიატე​ბულ მოჩ​ვე​ნე​ბე​ბად მექ​ცნენ. კლა​სის და​ნარ​ჩე​ნი ნა​წი​ლი არ იყო საკ​მა​რი​სი, ისი​ნი
დროებით მა​ინც ჩე​მი მზე​რის​თვის რომ დაემა​ლა.

- მორ​ჩა? სულ ეს იყო?

-…

- არა რა, ვერ და​ვი​ჯე​რებ! მხო​ლოდ ეს სა​მი?

არა, იყო მი​შე​ლიც - მეორე კლას​ში მყავ​და. ჩვიდ​მე​ტი წლი​სა და რამ​დე​ნი​მე თვის იქ​ნე​ბო​და. სა​დაც
მი​ვი​და, ყველ​გან გა​მოაბუნ​ძუ​ლეს; ჩვენ​თან რომ მიეღოთ, მე გა​მო​ვი​დე თა​ვი და რე​კო​მენ​და​ცი​აც
მი​ვე​ცი. რე​კორ​დულ დრო​ში მთე​ლი სკო​ლა თავ​და​ყი​რა დააყე​ნა. სა​ბო​ლო​ოდ, არც მე და​მინ​დო.
ნერ​ვებ​მა უმ​ტყუ​ნა, რო​დის გთხო​ვე, შე​ნი დე​და​ცო, მო​მა​ხა​ლა. შემ​დეგ გაქ​რა, აღარც ვი​ცი, რო​მელ
ცხოვ​რე​ბა​ში გა​დაინაც​ვლა.

- გინ​და, მოვ​ხსნა გუ​დას თა​ვი და კი​დევ რაღაც-​რაღაცეები მო​გიყ​ვე? იმ ბაც​ნე​ბის ბან​და,

სუ​პერ​მარ​კე​ტებს რომ ანიავებ​და, მიუხე​და​ვად ჩე​მი მო​რა​ლის გაკ​ვე​თი​ლე​ბი​სა. ჰა, მით​ხა​რი,
მოგ​წონს? მოვ​ყვე თუ არა?

- მი​დი, მი​დი, თუ მოყ​ვე​ბი უფ​რო მიმ​ზიდ​ვე​ლად გა​მოჩ​ნდე​ბი.

- წა​დი შე​ნი! ვი​ცი რა​ზეც გე​კე​ტე​ბა გო​ნე​ბა - რო​ცა შენ გარ​შე​მო დიდ​სა და პა​ტა​რას ჭკუ​ას ას​წავ​ლი. ის
კი გა​ვიწ​ყდე​ბა, რა დე​გე​ნე​რა​ტიც ხარ. შენ​თვის რომ მეგ​დო ყუ​რი, არას​დროს მო​მი​წევ​და
მას​წავ​ლებ​ლო​ბა. ალ​ბათ, ავ​დგე​ბო​დი ერ​თხე​ლაც დი​ლით ად​რე და პირ​და​პირ ლა გო​დის ფრიალო
კლდის​კენ გა​ვე​მარ​თე​ბო​დი.

იცი​ნის:

- მე​რე რა, მე მა​ინც აქ ვარ სულ, შენ​თან ერ​თად. მაგ​რად ჩა​გებ​ღაუჭე, ვერ მო​მი​ცი​ლებ, რამ​დე​ნიც
გინ​და მე​ძა​ხე, შე ორო​სა​ნო, ორო​სა​ნო...

სა​უბ​რის და​სას​რუ​ლი. მო​მა​ვალ შეხ​ვედ​რამ​დე. ისევ ჩაყ​ვინ​თა ჩემ​ში იმ იდი​ოტ​მა, მაგ​რამ რამ​დე​ნი​მე
ნაჩ​ქა​რე​ვად მომ​ზა​დე​ბუ​ლი გაკ​ვე​თი​ლის გა​მო სინ​დი​სის ქენ​ჯნა მა​ინც და​მი​ტო​ვა. ჰო, კი​დევ რამ​დე​ნი​მე
გას​წო​რე​ბუ​ლი თხზუ​ლე​ბის დას​ტის გა​მოც, რომ​ლე​ბიც ბავ​შვებს, მიუხე​და​ვად ჩე​მი და​პი​რე​ბი​სა,
დაგ​ვიანე​ბით და​ვუ​რი​გე.

მას​წავ​ლებ​ლის​თვის თან​მხლე​ბი ეს სა​კა​ნია - სხვე​ბის​თვის შეუვა​ლი, ჩვენ​თვის კი მა​რად ღია, სა​დაც

ვმა​ლავთ ჩვენს მოულოდ​ნელ დაღ​ლი​ლო​ბას, სა​დაც ვა​ფა​სებთ ჩვე​ნი წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბის მას​შტაბს. ეს
ბინ​ძუ​რი ცი​ხე! ხში​რად ვუბ​რუნ​დე​ბით მას, უფ​რო ხში​რად არა იმი​ტომ, რომ გა​მო​სა​ვა​ლი ვი​პო​ვოთ,
არა​მედ იმი​ტომ, რომ დამ​ნა​შა​ვეები ვე​ძე​ბოთ.

20

წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია! ჩვე​ნი პე​და​გო​გიური სა​ზო​გა​დოების ზუ​ზუნს ყუ​რი რომ მი​უგ​დო, გა​მო​დის,

რო​გორც კი სა​სო​წარ​კვე​თა შეგ​ვიპ​ყრობს, უმალ დამ​ნა​შა​ვე​თა გა​მოვ​ლე​ნა​სა და მათ სას​ტი​კად დას​ჯას
მო​ვით​ხოვთ. გა​ნათ​ლე​ბის სა​მი​ნის​ტრო კი, რო​გორც ჩანს, მარ​თლაც ისეა მოწ​ყო​ბი​ლი, რომ
თი​თოეულ​მა პე​და​გოგ​მა ად​ვი​ლად იპო​ვოს სა​კუ​თა​რი გან​ტე​ვე​ბის ვა​ცი.
- ვერ გა​მი​გია, ამ ბავ​შვებს სა​ბავ​შვო ბაღ​ში აღარ ას​წავ​ლი​ან ქცე​ვის ელე​მენ​ტა​რულ წე​სებს? - სვამს
კით​ხვას დაწ​ყე​ბი​თი კლა​სის მას​წავ​ლე​ბე​ლი, თან თვალს არ აცი​ლებს ბავ​შვებს, რომ​ლე​ბიც მის წინ
ყი​რა​ზე გა​და​დი​ან, ყვი​რი​ან, კი​ვი​ან, ციბ​რუ​ტი​ვით ტრიალე​ბენ, გე​გო​ნე​ბა, ფეხ​ბურ​თის მე​ქა​ნი​კუ​რი
მო​თა​მა​შეები არი​ან.
- ერ​თი ამიხ​სნან, რით არი​ან და​კა​ვე​ბუ​ლი დაწ​ყე​ბი​თი კლა​სის პე​და​გო​გე​ბი? - ბუზ​ღუ​ნებს კო​ლე​ჯის
მას​წავ​ლე​ბე​ლი წერა-​კითხვის უცო​დი​ნა​რი მე​ექ​ვსეკ​ლა​სე​ლე​ბის გა​და​ბა​რე​ბი​სას.

- იქ​ნებ ვინ​მემ გა​მა​გე​ბი​ნოს, რას აკე​თებ​დნენ ეს მოს​წავ​ლეები მე​სა​მე კლა​სამ​დე? - აღ​შფო​თე​ბას ვერ
მა​ლავს ლი​ცეუმის მას​წავ​ლე​ბე​ლი, რო​ცა იგებს, რომ იქამ​დე მის მეორეკ​ლა​სე​ლებს ლექ​სი​კო​ნი
სა​ერ​თოდ არ გა​მოუყე​ნე​ბი​ათ.

- ძა​ლი​ან მე​ეჭ​ვე​ბა, რომ ამ სტუ​დენ​ტებს ლი​ცეუმი სა​ერ​თოდ ჰქონ​დეთ დამ​თავ​რე​ბუ​ლი, - აღ​ნიშ​ნავს

უნი​ვერ​სი​ტე​ტის ლექ​ტო​რი პირ​ველ​კურ​სელ​თა თე​მე​ბის პირ​ვე​ლი დას​ტე​ბის გას​წო​რე​ბი​სას.

- მად​ლო​ბე​ლი ვიქ​ნე​ბი, თუ გა​მარ​კვევთ, რას გას​წავ​ლიდ​ნენ უნი​ვერ​სი​ტეტ​ში, - გრგვი​ნავს კომ​პა​ნი​ის

დი​რექ​ტო​რი ახალ​ბე​და სპე​ციალის​ტე​ბის წი​ნა​შე.

- უნი​ვერ​სი​ტე​ტი ამ​ზა​დებს ზუს​ტად იმათ, ვინც თქვენს სის​ტე​მას სჭირ​დე​ბა, - პა​სუ​ხობს არც ისე უნი​ჭო
ახალ​გაზ​რდა სპე​ციალის​ტი, - გაუნათ​ლე​ბელ მო​ნებს და ბრმა მომ​ხმა​რებ​ლებს. დი​დი სკო​ლე​ბი
ზრუ​ნა​ვენ ბრი​გა​დი​რე​ბით, უკაც​რა​ვად, მე​ნე​ჯე​რე​ბით თქვენ მო​მა​რა​გე​ბა​ზე, - თქვე​ნი აქ​ციონე​რე​ბი კი
ფუ​ლის საჭ​რე​ლი მან​ქა​ნის სა​ხე​ლურს ატ​რიალე​ბენ და ცვი​ვა და ცვი​ვა ფუ​ლე​ბი თქვე​ნი​ვე ჯი​ბეების
გა​სას​ქე​ლებ​ლად.

- ოჯა​ხის ინ​სტი​ტუ​ტი დაკ​ნინ​და, კი​დევ ცო​ტაც და და​ინ​გრე​ვა, სა​ერ​თოდ აღარ იარ​სე​ბებს, - მოს​თქვამს
ეროვ​ნუ​ლი გა​ნათ​ლე​ბის სა​მი​ნის​ტრო.

- სკო​ლა აღარ არის ისე​თი, რო​გო​რიც უწინ იყო, - სი​ნა​ნუ​ლით აღ​ნიშ​ნავს ოჯა​ხი.

დაამა​ტეთ ამას ში​ნა​გა​ნი და​ვე​ბი და გარ​ჩე​ვე​ბი, რო​მელ​თა გა​რე​შე წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლია და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა,

რო​მელ​საც სა​კუ​თა​რი თა​ვის პა​ტი​ვის​ცე​მა ჯერ კი​დევ შერ​ჩე​ნია. არ და​გა​ვიწ​ყდეთ მა​რა​დიული ბრძო​ლა
ახ​ლებ​სა და ძვე​ლებს, ანუ რეტ​როგ​რა​დებ​სა და პროგ​რე​სის​ტებს შო​რის.

- სირ​ცხვი​ლი იმ პე​და​გო​გებს, რომ​ლებ​მაც ასე გა​მოგ​ვიშ​ტე​რეს ჩვე​ნი მოს​წავ​ლეები, - გაჰ​ყვი​რი​ან

ვი​თომ რეს​პუბ​ლი​კე​ლი დე​მა​გო​გე​ბი.

- ძირს რეს​პუბ​ლი​კე​ლე​ბი და მა​თი ნა​ქე​ბი ელი​ტუ​რო​ბა! - პა​სუ​ხო​ბენ პა​ტივ​შე​ლა​ხუ​ლი პე​და​გო​გე​ბი -

დე​მოკ​რა​ტიული გან​ვი​თა​რე​ბის მომ​ხრეები.

- პრო​ფე​სიული კავ​ში​რე​ბი სა​ბო​ტაჟს ეწე​ვი​ან, - აღ​შფო​თე​ბას ვერ მა​ლა​ვენ სა​მი​ნის​ტროს ჩი​ნოვ​ნი​კე​ბი.

- სიფ​რთხი​ლე გა​მო​ვი​ჩი​ნოთ, მე​გობ​რე​ბო, ერ​თი წა​მი​თაც კი არ მოვ​დუნ​დეთ! - არ იხე​ვენ უკან სა​ჯა​რო
მო​ხე​ლე​თა მი​ერ მი​ზან​ში ამო​ღე​ბუ​ლი პროფ​კავ​ში​რე​ბი.

- სად იყო ჩვენ დროს ამ​დე​ნი ხეპ​რე და უვი​ცი მე​ექ​ვსე კლას​ში? - ლა​მის ტი​რის ძვე​ლი გვარ​დია.

- თქვენს დროს, პა​ტივ​ცე​მუ​ლე​ბო, ალ​ბათ, სკო​ლა​ში მხო​ლოდ სა​ხელ​მწი​ფო მრჩე​ვე​ლე​ბი სწავ​ლობ​დნენ

მოკ​ლე შარ​ვლებ​ში, - დას​ცი​ნი​ან მათ ახ​ლან​დე​ლი მოს​წავ​ლეები. - ეს იყო, არა, თქვე​ნი კარ​გი ძვე​ლი
დრო?

- სულ დე​და​მისს და​ემ​სგავ​სა ეს მა​მა​ძაღ​ლი! - ქუხს გა​ცო​ფე​ბუ​ლი მა​მა.

- ცო​ტა მე​ტი სიმ​კაც​რე რომ გა​მო​გე​ჩი​ნა, რო​გორც მა​მას, ახ​ლა ასეთ უბე​დურ დღე​ში არ ვიქ​ნე​ბო​დით, -
პა​სუ​ხობს შეურაც​ხყო​ფი​ლი დე​და.

- რო​გორ უნ​და ვი​მე​ცა​დი​ნო, რო​ცა ოჯახ​ში ისე​თი ცოდ​ვის ტრიალია, - შეს​ჩი​ვის დეპ​რე​სიული
მო​ზარ​დი გამ​გე​ბი​ან მას​წავ​ლე​ბელს.

და ასე შემ​დეგ, იმ ოროს​ნის ჩათ​ვლით, რო​მელ​მაც თა​ვი​სი სის​ტე​მა​ტუ​რი და​ცინ​ვი​თა და

აგ​რე​სიულო​ბით მას​წავ​ლე​ბე​ლი საავად​მყო​ფოს კა​რამ​დე მი​იყ​ვა​ნა. საწ​ყალს ნერ​ვიული მოშ​ლი​ლო​ბის
ყვე​ლა​ზე მძი​მე ფორ​მა და​უდ​გინ​და. ჰო​და, ასეთ​მაც კი შე​იძ​ლე​ბა, სრუ​ლი​ად ნე​ტა​რი სა​ხით
გა​ნაც​ხა​დოს: ამ და ამ მას​წავ​ლე​ბელს ავ​ტო​რი​ტე​ტი არ ეყოო.

თუ ეს ყვე​ლა​ფე​რი გე​ცო​ტა​ვე​ბათ, მა​რაგ​ში ჩვენ მა​ინც გვრჩე​ბა ერ​თი გა​მო​სა​ვა​ლი: სა​კუ​თარ თავ​ში
და​ვი​ნა​ხოთ ის, ვინც არა​კომ​პე​ტენ​ტუ​რო​ბის ქუდს ატა​რებს:

- "ეს" მე არ გა​მო​მი​ვა, ასე​თი ვარ და მომ​კა​ლით ახ​ლა! - წერ​და ის ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც ოდეს​ღაც მე
ვი​ყა​ვი, დე​და​მისს, და ეხ​ვე​წე​ბო​და, აფ​რი​კა​ში გა​ეგ​ზავ​ნა მის​ტერ ჰაიდი, რო​მე​ლიც ასე უშ​ლი​და ხელს,
კე​თი​ლი დოქ​ტო​რი ჯე​კი​ლი დამ​დგა​რი​ყო.

21

ახ​ლა ცო​ტა დას​ვე​ნე​ბა და ოც​ნე​ბა არ გვაწ​ყენ​და. მო​დი, წარ​მო​ვიდ​გი​ნოთ: მას​წავ​ლე​ბე​ლი

ახალ​გაზ​რდა ქა​ლია, პირ​და​პი​რი, გახ​სნი​ლი, ჯერ სა​ერ​თო ყა​ლიბ​ში მოქ​ცე​ვა ვერ მო​უს​წრია, არც
ფა​ტა​ლიზ​მის სიმ​ძი​მის​გან ჩანს გას​რე​სი​ლი. იგ​რძნო​ბა, რომ მთე​ლი არ​სე​ბით კლას​შია და არა სად​ღაც
მოუსავ​ლეთ​ში. მის წინ მო​კა​ლა​თე​ბუ​ლან მოს​წავ​ლეები, ამ მოს​წავ​ლეების მშობ​ლე​ბი, დამ​საქ​მებ​ლე​ბი
მთე​ლი საფ​რან​გე​თი​დან, კო​ლე​გე​ბი, ასე​ვე, ბო​ლო ათი გა​ნათ​ლე​ბის მი​ნის​ტრი, - მათ​თვის
სპე​ციალუ​რად და​მა​ტე​ბი​თი სკა​მე​ბი შე​მოუტა​ნი​ათ.
- მაშ, ამას მარ​თლა ვერ მო​ვუ​ხერ​ხებთ ვე​რა​ფერს? - კით​ხვას სვამს ახალ​გაზ​რდა მას​წავ​ლე​ბე​ლი.
კლა​სი დუმს.

- სწო​რად გა​ვი​გე თუ არა? ჩვენ ამას ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ?

ისევ დუ​მი​ლი …

მას​წავ​ლე​ბე​ლი გა​ნათ​ლე​ბის ბო​ლო მი​ნისტრს ცარცს გა​დააწო​დებს და ეუბ​ნე​ბა: მობ​რძან​დით და

დაგ​ვი​წე​რეთ და​ფა​ზე: ჩვენ ამას ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ.

- მე მსგავ​სი არა​ფე​რი მით​ქვამს, - პრო​ტესტს აც​ხა​დებს მი​ნის​ტრი, - ყვე​ლა​ფე​რი სა​მი​ნის​ტროს

ჩი​ნოვ​ნი​კე​ბის ბრა​ლია. პირ​ვე​ლი​ვე, რა​საც ყო​ველ ახალ​მო​სულ მი​ნისტრს აჯა​ხე​ბენ ხოლ​მე, არის
ფრა​ზა: "ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, ბა​ტო​ნო მი​ნის​ტრო, ამას ჩვენ ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ". მე, რო​მელ​მაც
ამ​დე​ნი რე​ფორ​მა​ტო​რუ​ლი წი​ნა​და​დე​ბა წა​მო​ვა​ყე​ნე, ვე​რა​ვინ დამ​დებს ბრალს, რომ მსგავ​სი რამ
წა​მომ​ცდა. ვე​რა​ვინ და​მა​და​ნა​შაულებს. მე, უბ​რა​ლოდ, გა​რე​მოება​თა მსხვერ​პლი აღ​მოვ​ჩნდი. ჩემს
რე​ფორ​მა​ტო​რულ გე​ნი​ას გა​მო​ხატ​ვის სა​შუალე​ბა არ მიეცა. აქ ხომ ცვლი​ლე​ბებს ხიშ​ტე​ბით ხვდე​ბი​ან!

- და აქვს კი მნიშ​ვნე​ლო​ბა, ვინ წარ​მოთ​ქვა ეს პირ​ვე​ლად? - ღი​მი​ლით სვამს კით​ხვას ახალ​გაზ​რდა

პე​და​გო​გი, - უბ​რა​ლოდ დაგ​ვი​წე​რეთ: ჩვენ ამას ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ.

"ჩვენ ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ".

- ამას გა​მოგ​რჩათ, ბა​ტო​ნო მი​ნის​ტრო, დაამა​ტეთ! ეს მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნია.

"ჩვენ ამას ვე​რა​ფერს მო​ვუ​ხერ​ხებთ".

- შე​სა​ნიშ​ნა​ვია. თქვე​ნი აზ​რით, რას უნ​და ნიშ​ნავ​დეს ეს ამას?

- არ ვი​ცი.

- ჰო​და, ჩე​მო კე​თი​ლო მე​გობ​რე​ბო, სა​ნამ არ გვე​ცო​დი​ნე​ბა ამას რას ნიშ​ნავს, ჩვე​ნი საშ​ვე​ლი არ
იქ​ნე​ბა!

IV შენ ამას განგებ აკეთებ

მე ეს გან​გებ არ გა​მი​კე​თე​ბია

ვერ​კო​რი. შარ​შან​დე​ლი ზაფ​ხუ​ლი. მე და ვ. ტე​რა​სა​ზე მშვი​დად ვსხედ​ვართ, ვსვამთ და თან ზან​ტად

ვაკ​ვირ​დე​ბით სა​ძოვ​რე​ბი​დან მობ​რუ​ნე​ბულ ჟო​ზე​ტის ჯოგს. ვ., რო​მელ​მაც ჩემ​სა​ვით სა​პენ​სიო ასაკს
მი​აღ​წია, მე​კით​ხე​ბა, ახ​ლა რას წე​რო. მეც ვუყ​ვე​ბი.

- ააა, ეს ცუ​დი მოს​წავ​ლეები! პი​რი რომ და​ვა​ღო, ვერ გა​მა​ჩე​რებ, იმ​დე​ნი შე​მიძ​ლია ამ ოროს​ნებ​ზე
ვი​ლა​პა​რა​კო. მით უმე​ტეს, ცი​დან ვარ​სკვლა​ვებს სკო​ლა​ში არც მე ვწყვეტ​დი, რა, არ გჯე​რა?

პაუზა.

- რო​გორც კი შევ​ძე​ლი, მი​ვა​ტო​ვე კი​დეც სკო​ლა. ოჰ, ოჰ, მა​გა​რი იყო!

ჟო​ზე​ტი თა​ვის ძრო​ხებს უკან ვე​ლო​სი​პე​დით მოჰ​ყვე​ბა. აქეთ-​იქეთ მხარს თა​თებ​ზე

"თეთ​რწინ​დე​ბა​მოც​მუ​ლი" ორი კო​ლი უმ​შვე​ნებს.

- ვერ წარ​მო​იდ​გენ, რა სუ​ლე​ლი ვი​ყა​ვი, - გა​ნაგ​რძობს ვ., - სხვა​ნაირად ვერც იქ​ნე​ბო​და. ამ ასაკ​ში
ყურს მხო​ლოდ სის​ხლის ყი​ვილს უგ​დებ.

მცი​რეოდე​ნი პაუზა.

- არც იმის თქმა მინ​და, რომ სკო​ლას არა​ნაირი სარ​გებ​ლო​ბა არ მო​აქვს. რომ დავ​რჩე​ნი​ლი​ყა​ვი იქ,
სწავ​ლა გა​მეგ​რძე​ლე​ბი​ნა და ორი გრო​შის სა​შოვ​ნე​ლად არ მეღ​ვა​რა ოფ​ლი, დღეს, ალ​ბათ, დი​დი კა​ცი
ვიქ​ნე​ბო​დი - ერ​თი ტრან​სნა​ციონა​ლუ​რი კორ​პო​რა​ცი​ის დი​რექ​ტო​რი მა​ინც! ჟო​ზეტს გაუმარ​ჯოს!

- ...

- იცი, სი​ნამ​დვი​ლე​ში რის თქმა მინ​დო​და? გა​ვა​ქა​ნებ​დი მაგ კორ​პო​რა​ცი​ას უფ​სკრუ​ლის​კენ,

გა​მოვ​წოვ​დი სისხლს ბო​ლო წვე​თამ​დე, სა​ნამ არ და​იქ​ცეოდა. სა​მა​გიეროდ, ჩე​კი მე​დე​ბო​და ჯი​ბე​ში
ექ​ვსნიშ​ნა ციფ​რით და ჩვე​ნი ძვირ​ფა​სი პრე​ზი​დენ​ტის სა​მად​ლო​ბე​ლი წე​რი​ლიც.
ჯოგ​მა ჩაიარა.

- ამის ნაც​ვლად კი...

ვ. ფიქ​რებს მიეცა. რო​გორც ჩანს, ერ​თი სუ​ლი აქვს, გუ​დას თა​ვი მოხ​სნას და მთე​ლი თა​ვი​სი
ბი​ოგ​რა​ფია გად​მო​მი​ლა​გოს. ბო​ლოს, სძლია ცდუ​ნე​ბას.
- მე გან​გებ არა​ფერს ვა​კე​თებ​დი.

ვ. ამ კონ​სტა​ტა​ციაზე ცო​ტა​თი კი შე​ყოვ​ნდა:

- არ ვხუმ​რობ. ისი​ნი დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი იყ​ვნენ, რომ ჯიბ​რში ვე​დე​ქი, მაგ​რამ ეს ასე არ იყო. უბ​რა​ლოდ,
ჩემს ჭი​ას ვა​ხა​რებ​დი.

საქ​მე ისაა, რომ სიტ​ყვე​ბი, რომ​ლის მოს​მე​ნა მშობ​ლე​ბი​სა თუ მას​წავ​ლებ​ლე​ბის​გან ორო​სანს ყვე​ლა​ზე
ხში​რად უწევს, შემ​დე​გი​ა: "შენ ამას გან​გებ აკე​თებ!" - ეს სიტ​ყვე​ბი ხან პირ​და​პი​რი ბრალ​დე​ბის
სა​ხი​საა (ახ​ლა არ და​იწ​ყო სი​სუ​ლე​ლეების მო​ყო​ლა, შენ ამას გან​გებ აკე​თებ!) ან ეშ​მაკ​მა უწ​ყის,
მე​რამ​დე​ნე სრუ​ლი​ად უშე​დე​გო გარ​ჩე​ვის შემ​დეგ გუ​ლის სიღ​რმი​დან აღ​მომ​ხდა​რი გამ​წა​რე​ბუ​ლი
ამო​ძა​ხი​ლი (ღმერ​თო, შენ მიშ​ვე​ლე, უბ​რა​ლოდ, შე​უძ​ლე​ბე​ლია, ეს ამას გან​გებ აკე​თებს!), ან კი​დევ,
არ არის გა​მო​რიც​ხუ​ლი, სულ სხვი​სი მი​სა​მარ​თით წარ​მოთ​ქმუ​ლი, მაგ​რამ "ეჭ​ვმი​ტა​ნი​ლის" მი​ერ
სრუ​ლი​ად შემ​თხვე​ვით, მა​გა​ლი​თად, მშობ​ლე​ბის კარ​ზე მი​ყუ​რა​დე​ბი​სას მო​პო​ვე​ბუ​ლი ინ​ფორ​მა​ცია
იყოს (და​მი​ჯე​რე რა​საც გე​უბ​ნე​ბი, ეს ბავ​შვი ყვე​ლა​ფერს გან​გებ აკე​თებს!). თა​ვა​დაც რამ​დენ​ჯერ
მო​მის​მე​ნია ეს საყ​ვე​დუ​რი ბავ​შვო​ბა​ში და მოგ​ვიანე​ბით, რამ​დენ​ჯერ დავ​სხმი​ვარ თით​გაშ​ვე​რი​ლი
თავს იმა​ვე ბრალ​დე​ბით უქ​ნა​რა და ყალ​თა​ბანდ მოს​წავ​ლეს ან სა​კუ​თარ ქა​ლიშ​ვილს, რო​ცა საწ​ყა​ლი
ხმა​მა​ღალ კით​ხვა​ში ვარ​ჯი​ში​სას ბლუ​ყუნს იწ​ყებ​და ან შემ​თხვე​ვით ენა და​ებ​მო​და. ასე გრძელ​დე​ბო​და
მა​ნამ, სა​ნამ ერთ მშვე​ნი​ერ დღეს სა​კუ​თარ თავს არ შე​ვე​კით​ხე: შენ თვი​თონ თუ გაქვს კარ​გად
გა​აზ​რე​ბუ​ლი, რა​საც დუჟ​მო​რეული გაიძა​ხი?
"შენ ამას გან​გებ აკე​თებ!"

ყვე​ლა შე​საძ​ლო ვა​რი​ან​ტის გან​ხილ​ვა აშ​კა​რად დაგ​ვა​ნა​ხებს, რომ ზმნი​ზე​და "გან​გებ" ფრა​ზა​ში
ვარ​სკვლა​ვის სტა​ტუ​სით სარ​გებ​ლობს, შენს გრა​მა​ტი​კას არაფ​რად და​გი​დევს და ნაც​ვალ​სა​ხელ​თან
პირ​და​პირ კავ​შირ​ზე გა​დის. "შენ", მხო​ლოდ "შენ" და თა​ნაც "გან​გებ!" ზმნა "კე​თე​ბა", მხო​ლოდ
მეორე​ხა​რის​ხო​ვან როლს ას​რუ​ლებს, ხო​ლო აკუ​ზა​ტიური ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი "ა​მას" ამ ფონ​ზე სა​ერ​თოდ
უღიმ​ღა​მო და უფე​რუ​ლი ჩანს. მთა​ვა​რია, რომ დამ​ნა​შა​ვის ყუ​რებ​თან ამ "შენ", მხო​ლოდ "შენ" და
თა​ნაც "განგებ"-​მა იგ​რუ​ხუ​ნოს. მთა​ვა​რია, რომ მსმე​ნელს მის​კენ გაშ​ვე​რი​ლი საჩ​ვე​ნე​ბე​ლი თი​თის
ასო​ციაცია აღეძ​რას.

შენ ხარ დამ​ნა​შა​ვე, მხო​ლოდ შენ და სხვა არა​ვინ. შენ ერ​თა​დერ​თი, სხვა არა​ფერ შუაშია. შენ ჩაიდი​ნე
ეს და​ნა​შაული და თა​ნაც ბო​რო​ტი გან​ზრახ​ვით. - ასე​თია ამ ფრა​ზის ში​ნა​არ​სი.

მოზ​რდილ​თა მი​ერ ნას​რო​ლი "შენ ამას გან​გებ აკე​თებ" და ბავ​შვის პა​სუ​ხი და​ნა​შაულის ჩა​დე​ნის
შემ​დეგ "მე ეს გან​გებ არ გა​მი​კე​თე​ბი​ა", ტრა​დი​ციულად გა​ნუყ​რელ დუ​ეტს ქმნის.
ილუ​ზიების​გან დაც​ლი​ლი, მაგ​რამ მა​ინც მგზნე​ბა​რე​ბით წარ​მოთ​ქმუ​ლი "მე ეს გან​გებ არ ჩა​მი​დე​ნი​ა",
თით​ქმის ავ​ტო​მა​ტუ​რად იწ​ვევს შემ​დეგ შე​საძ​ლო პა​სუ​ხებს:

- იმედს ვი​ტო​ვებ, რომ არა!

- ამ​ჯე​რად გა​დავ​რჩე​ნილ​ვართ და შეგ​ვიძ​ლია, თა​ვი ბედ​ნიერად მი​ვიჩ​ნი​ოთ.

- ეს​ღა გვაკ​ლდა!

მსგავ​სი დიალო​გი ისე​ვე ძვე​ლია, რო​გორც სამ​ყა​რო და დე​და​მი​წის ზურ​გზე არ მოიძებ​ნე​ბა

ზრდას​რუ​ლი ადა​მიანი, რო​მე​ლიც სა​კუ​თარ პა​სუხს მახ​ვილ​გო​ნივ​რუ​ლად არ თვლი​დეს, ყო​ველ
შემ​თხვე​ვა​ში, პირ​ველ ჯერ​ზე მა​ინც.

ფრა​ზა​ში "მე ეს გან​გებ არ გა​მი​კე​თე​ბი​ა" ზმნი​ზე​და "გან​გებ" ძა​ლას კარ​გავს, ზმნა "კე​თე​ბას" მხო​ლოდ
დამ​ხმა​რე ფუნ​ქცია რჩე​ბა - ხო​ლო ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი "ეს" სა​ერ​თოდ იკარ​გე​ბა! მთა​ვა​რი, რის მი​ტა​ნა​საც
ეჭ​ვმი​ტა​ნი​ლი თუ დამ​ნა​შა​ვე ჩვენს სმე​ნამ​დე ცდი​ლობს, არის ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი "მე", და უარ​ყო​ფი​თი
ნა​წი​ლა​კი "ა​რა".

ასე და ამ​გვა​რად, უფ​რო​სის ნას​რო​ლი "შენ გან​გებ" ყო​ველ​თვის ეხეთ​ქე​ბა მო​ზარ​დის ფარს - "მე არა".

არც ზმნა, არც ნაც​ვალ​სა​ხე​ლით გა​მო​ხა​ტუ​ლი და​მა​ტე​ბა! არა​მედ, მხო​ლოდ სევ​დიანი "მე" და საწ​ყა​ლი
"ა​რა" გვრჩე​ბა, ის სიტ​ყვე​ბი, რომ​ლე​ბიც თით​ქოს ცდი​ლო​ბენ, გვით​ხრან: ჩე​მი ცუ​დი საქ​ციელის გა​მო
პა​სუ​ხის​მგებ​ლო​ბას მე ნუ და​მა​კის​რებთ!

- ნუ და​იწ​ყებ ახ​ლა სა​წი​ნა​აღ​მდე​გოს მტკი​ცე​ბას: ეს შენ გან​გებ ჩაიდი​ნე!

- არა, არ ჩა​მი​დე​ნია გან​გებ!

- დი​ახ, სწო​რე​დაც რომ, გან​გებ!

- არა! არა!

ეს ყვე​ლა​ფე​რი ყრუ-​მუნჯთა საუბარს ემ​სგავ​სე​ბა. კვან​ძი გა​უხ​სე​ნი​ლი რჩე​ბა. საქ​მის გარ​ჩე​ვა

გა​ურ​კვე​ვე​ლი დრო​ით გა​და​დე​ბუ​ლია, ჩვენ ხელ​ცა​რიელე​ბი ვშორ​დე​ბით ერ​თმა​ნეთს; ნუ​ლო​ვა​ნი
წერ​ტი​ლი​დან ვე​რა და ვერ და​ვი​ძა​რით, არც მო​მავ​ლის გვეიმე​დე​ბა. ერ​თნი ვმტკიც​დე​ბით იმა​ში, რომ
არაფ​რად გვაგ​დე​ბენ და არ გვე​მორ​ჩი​ლე​ბი​ან, მეორე​ნი კი იმა​ში, რომ მა​თი მოს​მე​ნა და გა​გე​ბა
არა​ვის სურს.
ამ შემ​თხვე​ვა​შიც გრა​მა​ტი​კას ჯერ კი​დევ ძა​ლუძს გარ​კვეული სარ​გებ​ლო​ბის მო​ტა​ნა; მო​დი,
შევ​თან​ხმდეთ, უფ​რო სწო​რად, ნუ და​ვი​ზა​რებთ და მე​ტი ინ​ტე​რე​სი გა​მო​ვი​ჩი​ნოთ ერ​თი, თით​ქმის
უხი​ლა​ვი სიტ​ყვის მი​მართ, რო​მე​ლიც ბრძო​ლის ველ​ზე სრუ​ლი​ად უყუ​რად​ღე​ბოდ მი​ვაგ​დეთ. ეს
გახ​ლავთ "ეს", რო​მე​ლიც ჩვე​ნი დიალო​გის ყვე​ლა ძაფს თა​ვის​კენ ექა​ჩე​ბა.

აბა, მო​დით, ერ​თი პა​ტა​რა წა​ვარ​ჯი​შე​ბა გრა​მა​ტი​კა​ში არა​ვის გვაწ​ყენს, რო​გორც ეს მეც არა​ერ​თხელ
მი​სინ​ჯავს ჩემს "გა​მორ​ჩეულებ​თან".
- მაშ "ეს". აბა, ვინ მეტ​ყვის, რა არის "ეს" წი​ნა​და​დე​ბა​ში "შენ ეს გან​გებ გააკე​თე" ("tu le fais
expres").

- მე, მე, მე. მე ვიტ​ყვი მასწ, - ეს არ​ტიკ​ლია.

- და, რა​ტომ არ​ტიკ​ლი?

- იმი​ტომ, რომ ლე და ლა, მამ​რო​ბი​თი და მდედ​რო​ბი​თი სქე​სის არ​ტიკ​ლე​ბია, მრავ​ლო​ბით​ში ორი​ვეს

ერ​თი ფორ​მა აქვს - les.

გა​მარ​ჯვე​ბუ​ლის ტო​ნით მას​წავ​ლე​ბელს და​უმ​ტკი​ცეს, რომ არც მთლად მა​სეა საქ​მე, რო​გორც
ზო​გი​ერ​თებს ჰგო​ნი​ათ. მა​თაც იცი​ან რაღაც-​რაღაცეები:un, une, des გა​ნუ​საზ​ღვრე​ლი არ​ტიკ​ლე​ბია,
ამას წყა​ლი არ გაუვა! le, la,les - კი გან​საზ​ღვრუ​ლი! აქაც სა​და​ვო არა​ფე​რია! მორ​ჩა! წერ​ტი​ლი! საქ​მე
და​ხუ​რუ​ლია!

- რას ამ​ბობ, მარ​თლა?​გან​საზ​ღვრუ​ლი არ​ტიკ​ლი? და სად გაქ​რა არ​სე​ბი​თი სა​ხე​ლი, რო​მელ​საც ის

გან​საზ​ღვრავს?

- ...

იწ​ყე​ბენ ფიქრს (ე​ძე​ბენ არ​სე​ბით სა​ხელს).

არ​სე​ბი​თი სა​ხე​ლი კი არ​სად არის.

დაბ​ნეულო​ბა.

"ეს" არ არის არ​ტიკ​ლი.

და მა​ინც, რა არის "ეს"?

- ...

- ნაც​ვალ​სა​ხე​ლია, მასწ!

- ბრა​ვო! და რო​მე​ლი?

- ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი!

კე​თი​ლი, შე​სა​ნიშ​ნა​ვია. სწო​რია. ახ​ლა და​ვა​ნე​ბოთ თა​ვი კლასს და ისევ ჩვენს დიალოგს
მი​ვუბ​რუნ​დეთ. ეს ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი ჩვენ, დი​დებ​მა, ერ​თმა​ნეთ​ში გა​ვარ​ჩი​ოთ, მაგ​რამ ნუ
ვიჩ​ქა​რებთ. ეს ნაც​ვალ​სა​ხე​ლე​ბი სა​ხი​ფა​თო​ნი არი​ან, რო​გორც ტან​კსა​წი​ნა​აღ​მდე​გო ნაღ​მე​ბი, ძა​ლი​ან
ხიბ​ლავთ აზ​რის სიღ​რმე​ში მი​მალ​ვა. თუ დროულად არ გა​ნაღ​მე, მოულოდ​ნე​ლად იფეთ​ქე​ბენ და შენ​გან
სვე​ლი წერ​ტი​ლიც არ დარ​ჩე​ბა. "ეს" მა​გა​ლი​თის​თვის სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სია. რო​ცა სიტ​ყვებს "შენ ეს
გან​გებ გააკე​თე" წარ​მოვ​თქვამ​დით, რამ​დენ​ჯერ გვი​კით​ხავს სა​კუ​თა​რი თა​ვის​თვის, რას ნიშ​ნავ​და
მო​ცე​მულ შემ​თხვე​ვა​ში ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი "ეს" და რა "გააკე​თე გან​გებ"? ალ​ბათ,
იგუ​ლის​ხმე​ბა სი​სუ​ლე​ლე​თა სე​რიალი​დან ბო​ლო ჯერ​ზე ჩა​დე​ნი​ლი სი​სუ​ლე​ლე. ბრა​ლის წა​ყე​ნე​ბი​სას
ჩვენ მი​ერ შერ​ჩეული ტო​ნით თუ ვიმ​სჯე​ლებთ (ტონ​საც ხომ აქვს, არა, მნიშ​ვნე​ლო​ბა?), მა​შინ ცხად​ზე
უც​ხა​დე​სია, რომ "ბრალ​დე​ბუ​ლი" ამას ყო​ველ​თვის გან​გებ სჩა​დის და ბო​ლო ჯერ​ზე ჩა​დე​ნი​ლი
კრე​ტი​ნო​ბაც მხო​ლოდ მის შეუპოვ​რო​ბა​ზე მეტ​ყვე​ლებს. და მა​ინც, რა "ეს"?

მე​ურ​ჩე​ბი?

არ მე​ცა​დი​ნე​ობ?

უყუ​რად​ღე​ბოდ ხარ და არ ცდი​ლობ?

ვერ იგებ?

არც გაქვს სურ​ვი​ლი, გაიგო?

მე მე​წი​ნა​აღ​მდე​გე​ბი? გინ​და, ჭკუიდან გა​და​მიყ​ვა​ნო და გა​მა​ცო​ფო?

მას​წავ​ლებ​ლე​ბი გააღი​ზიანო და გა​მო​იყ​ვა​ნო წყო​ბი​დან?

სა​ერ​თოდ გა​დაუწუ​რო მშობ​ლებს იმე​დი და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბა​ში ჩა​აგ​დო?

კოჭს უგო​რებ შენს სა​ძა​გელ ჩვე​ვებს?

იღუ​პავ მო​მა​ვალს? არ გე​ნა​ნე​ბა აწ​მყო, რად​გან ასე ექ​ცე​ვი მას?

მი​გი​ფურ​თხე​ბია ყვე​ლას​თვის?

ასეა? მარ​თლა მი​გი​ფურ​თხე​ბია ყვე​ლას​თვის? დაგ​ვცი​ნი, თუ რა​შია საქ​მე?

და​ვუშ​ვათ, რომ ეს ყვე​ლა​ფე​რი სრუ​ლი სი​მარ​თლეა, მა​შინ დგე​ბა მეორე, არა​ნაკ​ლებ მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი
სა​კით​ხი - ზმნი​ზე​და "გან​გებ". რა​ტომ "გან​გებ"? რა მიზ​ნით? რა მი​ზე​ზით ჩაიდენ​და ამას? თუ ამას
გან​გებ სჩა​დის, გა​მო​დის, რომ რა​ღაც მი​ზა​ნიც დაუსა​ხავს.

გან​გებ - მაგ​რამ, რის​თვის?

სა​კუ​თა​რი სიამოვ​ნე​ბის​თვის? რა​თა მო​მენ​ტით დატ​კბეს? მაგ​რამ შემ​დე​გი მო​მენ​ტი, რო​მე​ლიც

გარ​დაუვა​ლია და რომ​ლის გა​ტა​რე​ბა ჩემ​თან ერ​თად მოუწევს, ვერ ვიტ​ყვი, რომ მის​თვის დი​დი
სიამოვ​ნე​ბი​სა და ნე​ტა​რე​ბის მომ​გვრე​ლი იყოს, იმი​ტომ, რომ ამ დროს გა​ცო​ფე​ბუ​ლი ვიქ​ნე​ბი და ჩე​მი
ყვი​რი​ლი​სა და ლან​ძღვის მოს​მე​ნა მორ​ჩი​ლად მოუწევს. იქ​ნებ სი​ზარ​მა​ცის მდგო​მა​რეობა მის​თვის
წყნა​რი და აუფო​რიაქე​ბე​ლი ცხოვ​რე​ბის გა​რან​ტიაა და სწო​რედ ამი​ტო​მაც იჩენს სრულ გულ​გრი​ლო​ბას
ლან​ძღვის მი​მართ? იქ​ნებ ეს მას​ში ჰე​დო​ნიზ​მის თა​ვი​სე​ბუ​რი გა​მოვ​ლი​ნე​ბაა? არა, მას კარ​გად
მო​ეხ​სე​ნე​ბა, რომ არაფ​რის კე​თე​ბით გან​ცდი​ლი ბედ​ნიერე​ბა ის​ჯე​ბა დამ​ცი​ნა​ვი მზე​რით და
სა​ყო​ველ​თაო გა​კიც​ხვით, რო​მე​ლიც სა​ბო​ლოო ჯამ​ში სა​კუ​თა​რი თა​ვის შე​ზიზ​ღე​ბით მთავ​რდე​ბა.
ჰო​და, მა​შინ, თუ ასე​თი ჭკვიანია და ყვე​ლა​ფე​რი კარ​გად იცის, რა​ტომ აკე​თებს ამას "გან​გებ"? იმი​ტომ,
რომ სხვა ოროს​ნე​ბის პა​ტი​ვის​ცე​მა და​იმ​სა​ხუ​როს? იმი​ტომ, რომ ელე​მენ​ტა​რუ​ლი თი​თის გან​ძრე​ვა და
მცდე​ლო​ბა მათ თვალ​ში ღა​ლა​ტის ტოლ​ფა​სია? იმი​ტომ, რომ ცუ​დე​ბის მხა​რე დაიჭი​როს, რა​თა კარ​გებს
აუმ​ხედ​რდეს? და თან ამ თა​მაშ​ში ნე​ბა​ყოფ​ლო​ბით იღებს მო​ნა​წი​ლეობას? ახალ თაობას ემ​ხრო​ბა,
რა​თა ძველს პრო​ტეს​ტი გა​მო​უც​ხა​დოს? ეს რა, სა​ზო​გა​დოება​ში დამ​კვიდ​რე​ბის მი​სეული მე​თო​დია?

ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, ბო​ლო თე​ზი​სი დღეს​დღეობით დი​დი პო​პუ​ლა​რო​ბით სარ​გებ​ლობს - ეგ​რეთ

წო​დე​ბუ​ლი "ძნე​ლად აღ​საზ​რდე​ლი" მო​ზარ​დე​ბის ჯგუ​ფე​ბად გა​ერ​თიანე​ბა, ცუ​დი მოს​წავ​ლეების
სწრაფ​ვა ერ​თგვა​რი ჭაობის​კენ, სა​დაც ათა​სი ჯუ​რის ნა​ძი​რა​ლა ფუთ​ფუ​თებს; ასე​თი ახსნა-​განმარტება
ძა​ლი​ან და​მა​ჯე​რე​ბე​ლი ჩანს, თუნ​დაც იმი​ტომ, რომ ის ერ​თგვარ "სო​ციოლო​გი​ურ ჭეშ​მა​რი​ტე​ბას “
ეყ​რდნო​ბა; ცხა​დია, მსგავ​სი ფე​ნო​მე​ნი არ​სე​ბობს, ამა​ზე არა​ვინ და​ვობს, მაგ​რამ ის უკუ​აგ​დებს
მო​ზარ​დის პი​როვ​ნე​ბას, რო​მე​ლიც თა​ვის​თა​ვად ყო​ველ​თვის უნი​კა​ლუ​რია და მიუხე​და​ვად იმი​სა,
არ​სე​ბობს თუ არა ეს ბიჭ​ბუ​ჭე​ბის ყბა​და​ღე​ბუ​ლი ფე​ნო​მე​ნი, ის ცხოვ​რე​ბის ამა თუ იმ მო​მენ​ტში
აუცი​ლებ​ლად აღ​მოჩ​ნდე​ბა მარ​ტო სა​კუ​თარ წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბას​თან, სა​კუ​თარ მო​მა​ვალ​თან, ხო​ლო
სა​ღა​მოობით, და​წო​ლის წინ - სა​კუ​თარ თავ​თა​ნაც. მო​დი, კარ​გად შე​ვათ​ვა​ლიეროთ ის; ყუ​რად​ღე​ბით
და​ვაკ​ვირ​დეთ, რა​თა არა​ფე​რი გა​მოგ​ვრჩეს. ვინ აიღებს თა​ვის თავ​ზე იმის მტკი​ცე​ბას, რომ ის ახ​ლა
თავს შე​სა​ნიშ​ნა​ვად გრძნობს? რო​მე​ლი ერ​თი და​იწ​ყებს იმის მტკი​ცე​ბას, რომ მან "ეს გან​გებ
გააკე​თა"?
"შენ ეს გან​გებ გააკე​თე"...

სი​მარ​თლე რომ გით​ხრათ, ზე​მოთ მოყ​ვა​ნი​ლი ახსნა-​განმარტებებიდან არც ერ​თი არ არის ბო​ლომ​დე
და​მაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბე​ლი; ერ​თი შე​ხედ​ვით, ვი​თომ და​მა​ჯე​რე​ბე​ლია, რა​ტო​მაც არა, მაგ​რამ...

აი, თქვენ კი​დევ ერ​თი ჰი​პო​თე​ზა: იქ​ნებ მიუხე​და​ვად ყვე​ლა არ​სე​ბუ​ლი გრა​მა​ტი​კუ​ლი წე​სი​სა,
სა​შუალო სქე​სის ჩვე​ნე​ბი​თი ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი ფრა​ზის მიღ​მა არ​სე​ბულ ობი​ექტს აღ​ნიშ​ნავს? იქ​ნებ აქ
სუ​ლაც ჩვენ მო​ვი​აზ​რე​ბით. რა არის აქ ვი​თომ და​უშ​ვე​ბე​ლი?.. სა​კუ​თა​რი თვა​ლე​ბით სა​კუ​თა​რი
დეგ​რა​დი​რე​ბუ​ლი სა​ხის და​ნახ​ვა. ჩვე​ნი სა​ხის, დი​ახ, რო​მელ​საც დრო და დრო სარ​კე​ში ჩა​ხედ​ვა
ჰაერი​ვით სჭირ​დე​ბა. ერ​თი "ეს" მეორეს ადა​ნა​შაულებს იმა​ში, რომ ის, რო​გორც სარ​კე, ირეკ​ლავს
ვი​ღაც ზრდას​რულს, უმ​წე​ოს, უნიათო​სა და აფო​რიაქე​ბულს, რო​მე​ლიც მის​თვის სრუ​ლი​ად გაუგე​ბა​რი
წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბის წი​ნა​შე დამ​დგა​რა … მაგ​რამ, ღმერ​თია მოწ​მე, რაოდენ წმინ​და, ნა​თე​ლი და
სა​სარ​გებ​ლოა ის პრინ​ცი​პე​ბი, რომ​ლე​ბიც მსურს, ამ ბავშვს ჩა​ვუ​ნერ​გო. ღმერ​თია ასე​ვე მოწ​მე,
რამ​დე​ნად აუცი​ლე​ბე​ლია ის ცოდ​ნა, რომ​ლის გა​და​ცე​მა​საც მე ასე​თი და​ჟი​ნე​ბით ვცდი​ლობ!

… ბავ​შვის სი​მარ​ტო​ვეს ბანს ჩე​მი - ზრდას​რუ​ლი ადა​მიანის - სი​მარ​ტო​ვე აძ​ლევს.

"შენ ეს გან​გებ გააკე​თე".

რო​ცა ლა​პა​რა​კია მთელ კლას​ზე, რო​ცა ოც​და​ათ მოს​წავ​ლეს გა​და​უწ​ყვე​ტია, "ეს გან​გებ გააკე​თოს", მე,
რო​გორც მას​წავ​ლე​ბელს, მე​უფ​ლე​ბა გან​ცდა, რომ ლინ​ჩის წე​სით მსჯი​ან, ოღონდ კულ​ტუ​რულ დო​ნე​ზე.
და თუ "ეს" მთელ თაობას მოედო (ჩვენს დროს ეს უბ​რა​ლოდ წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლი იყო!) და თუ კი​დევ
ზე​დი​ზედ რამ​დე​ნი​მე თაობა მო​ინ​დო​მებს, "ეს გან​გებ გააკე​თოს", გა​მო​დის, რომ ჩვენ გაქ​რო​ბის გზა​ზე
დამ​დგა​რი სა​ხეობის უკა​ნას​კნე​ლი წარ​მო​მად​გენ​ლე​ბი ვართ, უკა​ნას​კნელ​ნი, რომ​ლებ​საც ახ​სოვთ ის
დრო, რო​დე​საც ახალ​გაზ​რდო​ბი​სა (ა​ნუ ჩვენ, იმ​ხა​ნად) ჯერ კი​დევ გვეს​მო​და... და ჩვენ ასე ეულად
ვგრძნობთ თავს ამ უბე​დურ და უბად​რუკ ცხოვ​რე​ბა​ში. ის კია, რომ შორ​სმჭვრე​ტე​ლო​ბა და
ნა​თელ​გო​ნიერე​ბა მა​ინც (რა თქმა უნ​და!) შე​ვი​ნარ​ჩუ​ნეთ. ასე​ვე, სიფ​ხიზ​ლეც (სხვა​ნაირად, აბა,
რო​გორ?!), ჰო, მა​ვიწ​ყდე​ბო​და, ჩვენს კომ​პე​ტენ​ტუ​რო​ბას ბზა​რი არ გას​ჩე​ნია (ვინ იტ​ყვის
სა​წი​ნა​აღ​მდე​გოს?!), ჩვენ ისე​თი​ვე​ნი დავ​რჩით, რო​გო​რიც მა​შინ, ახალ​გაზ​რდო​ბი​სას გახ​ლდით: ჩვენ
ვართ ცი​ვი​ლი​ზე​ბუ​ლი ხა​ნის კან​ტი​კუნ​ტად შე​მორ​ჩე​ნი​ლი მოწ​მეები; რეალუ​რი ცხოვ​რე​ბი​დან (ო,
რო​გო​რი გახ​და ის, მიუხე​და​ვად ჩვე​ნი სურ​ვი​ლი​სა!) სრუ​ლი​ად გა​რი​ყულ​ნი მა​ინც გან​ვაგ​რძობთ
მარ​თე​ბუ​ლად ფიქ​რსა და აზ​როვ​ნე​ბას.

გა​რი​ყულ​ნი...

და გა​რი​ყუ​ლო​ბის ეს დამ​თრგუნ​ვე​ლი გან​ცდა ტან​ჯავს არა მხო​ლოდ იმ პო​პუ​ლა​ცი​ებს, რომ​ლებ​საც

საც​ხოვ​რე​ბელ ად​გი​ლად ცენ​ტრი​დან შორს, პე​რი​ფე​რი​ულ გზებს მიღ​მა არ​სე​ბუ​ლი სივ​რცეები მიუჩი​ნეს,
ის გვე​მუქ​რე​ბა ჩვენც, "მმარ​თველ" უმ​რავ​ლე​სო​ბას, თუ შევ​წყვეტთ სა​ერ​თო ენის გა​მო​ნახ​ვას
გა​რე​მომ​ცველ სამ​ყა​როს​თან, თუნ​დაც მის უმ​ცი​რეს ნა​წილ​თან. ეს მოხ​დე​ბა მა​შინ​ვე, რო​გორც კი
უჩ​ვეულო​ბის სურ​ნე​ლი დღე​ვან​დე​ლი დრო​ის სუ​ლის​კვე​თე​ბის​თვის დამ​ღუპ​ვე​ლი გახ​დე​ბა.
წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, რა დაბ​ნეულო​ბის და შფოთ​ვის გრძნო​ბა დაგ​ვე​უფ​ლე​ბა ყვე​ლას, ერ​თი სუ​ლი
გვექ​ნე​ბა, რო​გორ​მე ვინ​მეს და​ვა​დოთ ხე​ლი და დამ​ნა​შა​ვე​ნი გა​მო​ვა​აშ​კა​რა​ვოთ.

"შენ ეს გან​გებ გააკე​თე!"

ასე​თი პა​ტა​რა და ჩია ნაც​ვალ​სა​ხე​ლი - ასე​თი უსაზ​ღვრო სი​მარ​ტო​ვის აღ​სა​ნიშ​ნა​ვად!

ახ​ლა ცო​ტა გა​და​ვუხ​ვევ და ორიოდე სიტ​ყვით მო​გახ​სე​ნებთ იმ გა​რი​ყუ​ლო​ბის გან​ცდის შე​სა​ხებ,

შე​წუ​ხე​ბუ​ლი და აფო​რიაქე​ბუ​ლი უმ​რავ​ლე​სო​ბა რომ შე​უპ​ყრია. პა​ტა​რაობი​სას ორ​ნი მა​ინც ვი​ყა​ვით
ამ​ქვეყ​ნად, ვინც "ა​მას გან​გებ ჩავ​დიოდით" - მე და პაბ​ლო პი​კა​სო - გე​ნია და ორო​სა​ნი. ორო​სა​ნი არც
არა​ფერს აკე​თებ​და, გე​ნიოსი კი რას აღარ აკე​თებ​და, ოღონდ ორი​ვე​ნი - "გან​გებ". ეს იყო ჩვე​ნი
ერ​თა​დერ​თი შე​ხე​ბის წერ​ტი​ლი. ხში​რად საკ​ვი​რაო სუფ​რას​თან უფ​რო​სე​ბი პი​კა​სოს გა​და​უვ​ლიდ​ნენ და
გად​მო​უვ​ლიდ​ნენ ხოლ​მე: "ეს რა სა​ში​ნე​ლე​ბაა! ფერ​წე​რა სნო​ბე​ბის​თვის! სრუ​ლი აბ​და​უბ​და! და ამას
გვტე​ნი​ან, რო​გორც დიდ ხე​ლოვ​ნე​ბას".

მიუხე​და​ვად ათას​გვა​რი მითქმა-​მოთქმისა, პი​კა​სო წყალ​მცე​ნა​რე​სა​ვით ვრცელ​დე​ბო​და. ნა​ხა​ტი,

ფერ​წე​რა, გრა​ვიურა, კე​რა​მი​კა, ქან​და​კე​ბა, თე​ატ​რა​ლუ​რი დე​კო​რა​ციები, ლი​ტე​რა​ტუ​რაც კი - რას
აღარ მოედო. და, რაც მთა​ვა​რია, ყვე​ლა ვა​შა, ვა​შას გაიძა​ხო​და.

- ეს რა, სულ მუ​შა​ობს … სა​ერ​თოდ არ ჩერ​დე​ბა?!

აი, ასე​თი ნა​ყო​ფიერი წყალ​მცე​ნა​რე აღ​მო​ცენ​და ჯო​ჯო​ხე​თუ​რი ოკეანი​დან, რა​თა მშვი​დი და უწ​ყი​ნა​რი
ხე​ლოვ​ნე​ბის ყუ​რეები დაებინ​ძუ​რე​ბი​ნა.

- ეს ადა​მიანის და​ცინ​ვაა, უბ​რა​ლოდ, შეურაც​ხყო​ფაა, სხვა არა​ფე​რი! მე ამას ვე​რას​დროს მი​ვი​ღებ!

ლანძღვა-​გინებამ ისე​თი მას​შტა​ბე​ბი მიიღო, რომ პი​კა​სო შე​ვი​ცო​დე და მი​სი დაც​ვა გა​დავ​წყვი​ტე.
ქალ​ბა​ტონს, რო​მელ​მაც უკ​ვე მე​რამ​დე​ნე​ჯერ გაიმეორა ეს ბრალ​დე​ბა, ერ​თხე​ლაც ვა​ჯა​ხე: ნუ​თუ,
მარ​თლა გგო​ნი​ათ, რომ დღეს, გაღ​ვი​ძე​ბი​სას პი​კა​სოს მხო​ლოდ ის აზ​რი უტ​რიალებ​და თავ​ში, რომ
სას​წრა​ფოდ ახა​ლი ტი​ლო გა​მო​ეც​ხო და ამით კი​დევ ერ​თხელ მწა​რედ დაეცი​ნა ჟე​ნე​ვიევა
პე​ლეგ​რი​უს​თვის.

საქ​მე ისაა, რომ ამ კე​თილ და უწ​ყი​ნარ ადა​მიანებს მარ​თლა ეუფ​ლე​ბო​დათ მარ​ტოობი​სა და

გა​რი​ყუ​ლო​ბის გან​ცდა. მხატ​ვარს ყოვ​ლის​შემ​ძლეობის უნარს მიაწერ​დნენ, მა​თი თქმით, ის ყვე​ლას და
ყვე​ლა​ფერს ნთქავ​და და ზედ​მე​ტი ძა​ლის​ხმე​ვის გა​რე​შე ინე​ლებ​და. მათ თვალ​ში ეს შარ​ლა​ტა​ნი
წარ​მო​ად​გენ​და ახალ სამ​ყა​როს, ძა​ლას, რო​მე​ლიც ხვა​ლინ​დელ დღეს, სა​ერ​თოდ ადა​მი​ან​თა
მო​მა​ვალს ემუქ​რე​ბო​და; მა​ლე პი​კა​სოს ურ​დოები მსოფ​ლი​ოს ყვე​ლა პე​ლეგ​რი​უს ერთ გი​გან​ტურ
სუ​ლე​ლად აქ​ცევ​დნენ.

- მე არ ვი​ცი, ვის რას უზამს, მაგ​რამ პი​რა​დად მე ვე​რა​ფერს მო​მი​ხერ​ხებს. ახ​ლო​საც ვერ გა​მე​კა​რე​ბა!

აბა, რას წარ​მო​იდ​გენ​და ჟე​ნე​ვიევა პე​ლეგ​რიუ, რომ კუ​ჭი სი​ნამ​დვი​ლე​ში თვი​თონ იყო და პაბ​ლო
პი​კა​სო​საც წარ​მა​ტე​ბით მოინე​ლებ​და, ისე​ვე რო​გორც სხვა მის​თა​ნებს - ნე​ლა, აუჩ​ქა​რებ​ლად, მაგ​რამ
უცი​ლოდ; რომ ოთ​ხი ათეული წლის შემ​დეგ მი​სი შვი​ლიშ​ვი​ლე​ბი ადა​მიანის გო​ნე​ბის მი​ერ ოდეს​მე
მო​ფიქ​რე​ბულ ერთ-​ერთ უმა​ხინ​ჯეს მან​ქა​ნა​ში (სუ​პო​ზი​ტო​რი მად​გას ენის წვერ​ზე!), რო​მე​ლიც ახალ​მა
პე​ლეგ​რიუებ​მა პი​კა​სოს სა​ხე​ლით მო​ნათ​ლეს, ჩას​ხდე​ბოდ​ნენ და ერთ მშვე​ნი​ერ კვი​რა დღეს
კულ​ტუ​რუ​ლი იშ​ტით შეპ​ყრო​ბი​ლე​ბი მი​სი სა​ხე​ლო​ბის მუ​ზეუმის კა​რიბ​ჭეს მი​ად​გე​ბოდ​ნენ.

მმარ​თვე​ლი უმ​რავ​ლე​სო​ბის ულ​მო​ბე​ლი მიამი​ტო​ბა... ოჰ, ეს ნორ​მე​ბის დამ​ცვე​ლე​ბი (და თა​ნაც,

რამ​დე​ნის!) - კულ​ტუ​რუ​ლი და ოჯა​ხუ​რი ნორ​მე​ბის, სა​მე​წარ​მეო, პო​ლი​ტი​კუ​რი, კლა​ნუ​რი,
რე​ლი​გიური, კლუ​ბუ​რი, ქუ​ჩუ​რი, ბან​დი​ტუ​რი ნორ​მე​ბის, კი​დევ ჯან​მრთე​ლო​ბის ნორ​მე​ბის, კუნ​თო​ვა​ნის
და გო​ნებ​რი​ვის... რო​გორ იკუმ​შე​ბი​ან ისი​ნი, რო​გორც კი რა​ღაც ახალს და გაუგე​ბარს იყ​ნო​სა​ვენ, თან
რო​გო​რი წი​ნა​აღ​მდე​გო​ბის გა​წე​ვა შე​უძ​ლი​ათ, გე​გო​ნე​ბა, სრუ​ლი​ად მარ​ტო​ნი აღ​მოჩ​ნდნენ მსოფ​ლიო
შეთ​ქმუ​ლე​ბის პი​რის​პი​რო! ოჰ, ეს და​უძ​ლე​ვე​ლი ში​ში ყო​ვე​ლი​ვე იმი​სა, რაც ყა​ლიბ​ში არ ჯდე​ბა, რაც
დად​გე​ნილს სცდე​ბა... რო​გო​რი და​უნ​დო​ბე​ლი ხდე​ბა ხოლ​მე ძლიერი, თავს მსხვერ​პლად რომ ასა​ღებს:
მდი​და​რი - თუ სი​ღა​რი​ბე ცხვირ​წინ ჩაუსახ​ლდა, სა​ნი​მუ​შო ოჯა​ხი, თუ მის მე​ზობ​ლად დან​გრეული
ოჯა​ხი აღ​მოჩ​ნდა, ძირ​ძვე​ლი მო​სახ​ლე, თუ რო​მე​ლი​მე დი​ას​პო​რის წარ​მო​მად​გე​ნელს გა​და​აწ​ყდა!
მორ​წმუ​ნე - ურ​წმუ​ნოს მხი​ლე​ბი​სას;
დიპ​ლო​მიანი - უს​წავ​ლე​ლის და​ნახ​ვი​სას; ბრიყ​ვი, რო​მე​ლიც ამა​ყობს იმით, რომ სად​ღაც "იქ" დაიბა​და!
რო​მე​ლი​მე გა​რე​უბ​ნის უბად​რუ​კი ბან​დის პა​ტა​რა მე​თაურიც, რო​მე​ლიც მუ​დამ ეჭ​ვობს, ქუ​ჩის მეორე
მხა​რეს ჩე​მი მტრე​ბი ხომ არ გა​მაგ​რდნე​ნო... რო​გო​რი სა​ში​ში ხდე​ბი​ან ეს ნორ​მე​ბის დამ​ცვე​ლე​ბი
იმათ​თვის, ვი​საც ასეთ ნორ​მებ​ზე წარ​მოდ​გე​ნაც არ აქვს.
ბავ​შვე​ბიც კი უნ​და მოერი​დონ მათ.

არას​დროს მიგ​რძნია ასე ღრმად ის აგ​რე​სიული ში​ში, რო​მე​ლიც ეუფ​ლე​ბათ ადა​მიანებს,

ცხოვ​რე​ბის​გან თავს გა​რი​ყუ​ლად რომ მი​იჩ​ნე​ვენ, რო​ცა ისი​ნი მარ​თლაც გა​რი​ყუ​ლე​ბის წი​ნა​შე
აღ​მოჩ​ნდე​ბი​ან, რო​გორც ეს ერთ მშვე​ნი​ერ დი​ლას მარ​ტოობი​სას შე​ვიგ​რძე​ნი …
არ ვდგე​ბი. მი​ნი სად​ღაც სამხრეთ-​დასავლეთშია. ტუ​ლუ​ზას მახ​ლობ​ლად მდე​ბა​რე ერთ-​ერთ ტექ​ნი​კურ
ლი​ცე​უმ​ში მოს​წავ​ლე​ებ​თან შეხ​ვედ​რა აქვს და​გეგ​მი​ლი; უფ​რო სწო​რად, მწე​რა​ლი ხვდე​ბა სა​კუ​თარ
მკით​ხვე​ლებს. ასე რომ, ამ დი​ლით ყა​ვის თან​ხლე​ბით სა​სიყ​ვა​რუ​ლო გან​ტვირ​თვის იმე​დი არ უნ​და
მქონ​დეს. წე​სით, რო​გორც კი თვა​ლი გა​ვა​ხი​ლე, ფეხ​ზე უნ​და წა​მოვ​მხტა​რი​ყა​ვი და სას​წრა​ფოდ წიგ​ნზე
მუ​შაობას შევ​დგო​მო​დი, მაგ​რამ არა.
ჯიუტად ვწე​ვარ, არ ვინ​ძრე​ვი და სი​ცა​რიელეს მივ​შტე​რე​ბი​ვარ, ზუს​ტად ისე, რო​გორც ოდეს​ღაც
სა​ში​ნაო და​ვა​ლე​ბის შეს​რუ​ლე​ბის დროს. ასე ყოფ​ნა სა​ბო​ლო​ოდ მა​ინც მბეზ​რდე​ბა და რა​დი​ოს ვრთავ.
ვე​ძებ ჩემს საყ​ვა​რელ რა​დიოტალ​ღას. ჩე​მი ფა​ვო​რი​ტი გა​და​ცე​მის დღე და საათია. კვი​რა​ში ერ​თხელ
რე​დაქ​ციაში და​პა​ტენ​ტე​ბუ​ლი ტვი​ნე​ბი იყ​რი​ან თავს და ბაასო​ბენ იმ ობი​ექ​ტუ​რი ადა​მიანე​ბის იშ​ვიათი
ტო​ნით, რომ​ლე​ბიც არაფ​რის "გა​ყიდ​ვას" არ აპი​რე​ბენ. ისი​ნი დინ​ჯად და აუჩ​ქა​რებ​ლად სა​უბ​რო​ბენ
ახ​ლა​ხან გა​მო​სუ​ლი ესეების შე​სა​ხებ, იხ​სე​ნე​ბენ უკ​ვე წა​კით​ხულ​საც. მოკ​ლედ, აზ​რთა დი​დი
გაცვლა-​გამოცვლაა. ამ დი​ლას, რო​ცა სი​ზარ​მა​ცემ ასე მძლია, სწო​რედ ეს მჭირ​დე​ბო​და. არაუშავს,
ზოგ​ჯერ ეს კარ​გი​ცაა - ხან​და​ხან ვი​ღა​ცამ ხომ უნ​და იფიქ​როს ჩემ მა​გივ​რად. თუმ​ცა უნ​და
გა​მო​გიტ​ყდეთ, ამ ჭკვიანურ აზ​რებს ისე​თი​ვე ყუ​რად​ღე​ბით ვე​კი​დე​ბი, რო​გო​რი​თაც რო​მე​ლი​მე
პრო​ვინ​ცი​ულ გა​ზეთ​ში და​ბეჭ​დილ ფე​ლე​ტონს. შე​სა​ნიშ​ნა​ვია! გა​და​ცე​მის ქუ​დის მუ​სი​კის გა​გო​ნე​ბა​ზე
უკ​ვე ნერ​წყვი მომ​დის: იწ​ყე​ბა გა​და​ცე​მა, წამ​ყვა​ნი სტუმ​რებს წა​რად​გენს, სულ მა​ლე თა​ვი "ა​მე​რი​კულ
მთებ​ზე" მე​გო​ნე​ბა. ავიჭ​რე​ბი ცი​გით მწვერ​ვა​ლე​ბის​კენ მო​სა​უბ​რე​თა არ​გუ​მენ​ტებ​თან ერ​თად, მე​რე
ისევ დაბ​ლა და​ვეშ​ვე​ბი. თავს კარ​გად ვგრძნობ, ეს ჩემ​თვის ნაც​ნო​ბი სამ​ყა​როა.
კე​თილ​გან​წყო​ბი​ლი ხმე​ბი სა​სიამოვ​ნოდ ელა​მუ​ნე​ბა ჩემს სმე​ნას. მსჯე​ლო​ბის სიმ​სუ​ბუ​ქე,
მო​საზ​რე​ბე​ბის სა​ფუძ​ვლიანო​ბა და სე​რიოზუ​ლი ტო​ნი სა​ოც​რად მამ​შვი​დებს. ანა​ლი​ზის სი​ზუს​ტე და
სიმ​წვა​ვე მო​დუ​ნე​ბის სა​შუალე​ბას არ მაძ​ლევს. მარ​ტო ეს წამ​ყვა​ნი რად ღირს. მის მი​ერ მორ​თმეული
სოუსი უზა​დოა, ყვე​ლა​ფერს ერთ მთლიანო​ბად კრავს და დას​რუ​ლე​ბულ იერს აძ​ლევს. არ​ბი​ლებს
წა​მოჭ​რილ კა​მათს, და​პი​რის​პი​რე​ბა​ში გა​დაზ​რდის სა​შიშ​როებას გა​მო​რიც​ხავს. მსუ​ბუ​ქად, თით​ქმის
შე​უმ​ჩნევ​ლად შე​მოაპა​რებს სა​კუ​თარ შე​ხე​დუ​ლე​ბებ​საც... მე ყო​ველ​თვის მომ​წონ​და ეს გა​და​ცე​მა;
უამ​რა​ვი ღირ​სე​ბა ჰქონ​და, გან​სა​კუთ​რე​ბით მი​სი ელე​გან​ტუ​რო​ბა მხიბ​ლავ​და; აქ რეალო​ბას ისე
მსუ​ბუ​ქად, ისე გა​მარ​თუ​ლად და შე​ლა​მა​ზე​ბუ​ლად გაწ​ვდი​ან, რომ აღარ გი​ჭირს მი​სი აღ​ქმა და
გა​და​ხარ​შვა. ის არ გა​ფო​რიაქებს, პი​რი​ქით, გამ​შვი​დებს და გაწ​ყნა​რებს. თუმ​ცა, რო​გორც მივ​ხვდი,
დღე​ვან​დე​ლი შეხ​ვედ​რის მთა​ვა​რი თე​მა ქუ​ჩის ახალ​გაზ​რდო​ბაა. რა​ღაც მო​მენ​ტში სა​მი ხმა
რო​მე​ლი​ღაც ფილ​მის გარ​ჩე​ვას იწ​ყებს. ვა​ყუ​რა​დებ. ფილ​მი, რო​მელ​საც, რო​გორც ჩანს, წამ​ყვან​ზე
დამ​თრგუნ​ვე​ლი შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა მო​უხ​დე​ნია, გა​რე​უბ​ნე​ბის თე​მას ეხე​ბა. არა, ვცდე​ბი, სუ​რათს
მა​რი​ვოს 20 (მა​რი​ვო, პი​ერ კარ​ლე დე შამ​ბლენ დე (1688-​1763), ფრან​გი მწე​რა​ლი და დრა​მა ​
ტურ​გი.​)პიესა უდევს სა​ფუძ​ვლად. არა, არა, რო​მე​ლი​ღაც პე​და​გო​გი​ურ პრო​ექ​ტზე ლა​პა​რა​კობს. კი,
ნამ​დვი​ლად, ეს არის ფილ​მი გა​რე​უბ​ნელ მოს​წავ​ლე​ებ​ზე, რომ​ლე​ბიც თა​ვი​ანთ მას​წავ​ლე​ბელ​თან
ერ​თად მა​რი​ვოს პიესას დგა​მენ. მი​სი სა​ხე​ლია "ხრი​კი". არა, ეს არ გახ​ლავთ დო​კუ​მენ​ტუ​რი ფილ​მი.
უფ​რო დო​კუ​მენ​ტუ​რის შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბას გი​ტო​ვებს, მაგ​რამ სი​ნამ​დვი​ლე​ში სცე​ნა​რის მი​ხედ​ვი​თაა
გა​და​ღე​ბუ​ლი. რეალო​ბას კი არ ასა​ხავს, არა​მედ ცდი​ლობს, რაც შე​იძ​ლე​ბა რეალო​ბას მი​ახ​ლოებუ​ლი
სუ​რა​თი დაგ​ვი​ხა​ტოს. გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი ყუ​რად​ღე​ბით ვუს​მენ, რად​გან ეს ფილ​მი უკ​ვე ნა​ნა​ხი მაქვს.
ვერ ვიტ​ყვი, მი​სი ნახ​ვის სურ​ვი​ლი მკლავდა-​მეთქი. ვფიქ​რობ​დი, კი​დევ ერ​თი ფილ​მი სკო​ლა​ზე, სა​დაც
მოქ​მე​დე​ბა გა​რეუბან​ში ვი​თარ​დე​ბა, რამ​დე​ნად შე​იძ​ლე​ბა სა​ინ​ტე​რე​სო იყოს-​მეთქი. მა​ინც არ
და​ვი​ზა​რე და კი​ნო​თე​ატ​რში წა​ვე​დი. ალ​ბათ, უფ​რო ატა​ვის​ტურ​მა ცნო​ბის​მოყ​ვა​რეობამ მი​ბიძ​გა.
შე​იძ​ლე​ბა, ბი​ძია ჟიულის სუ​ლიც გა​მო​მეც​ხა​და და ყურ​ში ჩამ​ჩურ​ჩუ​ლა: "წა​დი, ნა​ხე "ხრი​კი,"
დის​შვი​ლო და ხმა არ გა​ვი​გო შე​ნი". ცუ​დი ფილ​მი ნამ​დვი​ლად არ გა​მოდ​გა: მას​წავ​ლე​ბე​ლი,
იმი​სათ​ვის, რომ სა​კუ​თა​რი მოს​წავ​ლეები ლი​ტე​რა​ტუ​რის თვალ​წარ​მტაც გზებ​ზე გაატა​როს, არ​ჩე​ვანს
თე​ატ​რზე აკე​თებს. კლა​სი მა​რი​ვოს "სიყ​ვა​რუ​ლი​სა და შემ​თხვე​ვი​თო​ბის თა​მაშს" დგამს. ფილ​მში
შე​სა​ნიშ​ნა​ვად ჩანს, რომ გო​გო​ნე​ბი და ბი​ჭე​ბი ამ საქ​მიანო​ბის​თვის ძალ-​ღონეს არ ზო​გა​ვენ,
ბო​ლომ​დე იხარ​ჯე​ბი​ან, უყუ​რად​ღე​ბოდ ერთ უმ​ნიშ​ვნე​ლო დე​ტალ​საც კი არ ტო​ვე​ბენ. ამ საქ​მე​ში მათ
ვერ აბ​რკო​ლებს ვერც მა​თი პი​რა​დი სა​სიყ​ვა​რუ​ლო თავ​გა​და​სავ​ლე​ბი, ვერც ოჯა​ხუ​რი და თუ უბ​ნის
სა​ერ​თო პრობ​ლე​მე​ბი, ვერც მო​ზარ​დთა ბან​დებს შო​რის გა​ჩა​ღე​ბუ​ლი მე​ტო​ქეობა ან სხვა
პატარ-​პატარა საქ​მეები, ან ენობ​რი​ვი სიძ​ნე​ლეები და, რაც მთა​ვა​რია, ვერც ის არა​სა​ხარ​ბიელო
რე​პუ​ტა​ცია, თე​ატრს ოდით​გან​ვე რომ და​უმ​კვიდ​რდა - ეს ხომ, არც მე​ტი, არც ნაკ​ლე​ბი, ტა​კი​მას​ხა​რას
საქ​მეა. კი​ნო​დან გა​მო​სულს კი​დევ ერ​თხელ გან​მიმ​ტკიც​და ის აზ​რი, რო​მე​ლიც თავ​ში მიტ​რიალებს
ხოლ​მე, რო​ცა გა​რე​უბ​ნის სკო​ლებს ვსტუმ​რობ: ბი​ძია ჟიული არ მომ​კვდა​რა! დი​ახ, დღე​საც არ​სე​ბო​ბენ
ბი​ძია ჟიულე​ბი და დეიდა ჟიულე​ბიც, რომ​ლე​ბიც მიუხე​და​ვად უზარ​მა​ზა​რი სიძ​ნე​ლეები​სა, არ იზა​რე​ბენ
და ეძე​ბენ ბავ​შვებს, სა​დაც არ უნ​და იყ​ვნენ ისი​ნი, ცდი​ლო​ბენ, ფრან​გუ​ლი ენის კლაკ​ნი​ლი და რთუ​ლი
ბი​ლი​კე​ბის გავ​ლით მათ სა​კუ​თარ დო​ნემ​დე ამო​ქაჩ​ვას, ამ შემ​თხვე​ვა​ში, XVIII საუკუ​ნის ენის
გა​მო​ყე​ნე​ბით.

მაგ​რამ, ჩემ მი​ერ ნა​ქებ წამ​ყვანს სრუ​ლი​ად სა​წი​ნა​აღ​მდე​გო გან​ცდა და​უფ​ლე​ბია. არა​ნაირი
ოპ​ტი​მიზ​მი! არა​ნაირი ენ​თუ​ზი​აზ​მი, უმ​ნიშ​ვნე​ლოც კი. დარ​ბა​ზი​დან აღ​შფო​თე​ბუ​ლი გა​მო​სუ​ლა იმ ენის
გა​მო, რო​მელ​ზეც ახალ​გაზ​რდე​ბი მეტ​ყვე​ლე​ბენ, რო​გორც კი მა​რი​ვოს პიესას​თან ურ​თი​ერ​თო​ბას
წყვე​ტენ. ღმერ​თო, ეს რა ტო​ნია, ეს რა უხე​შო​ბაა, ეს უსას​რუ​ლო ღრიალი, ეს აგ​რე​სია, ეს ლექ​სი​კის
გა​მა​ოგ​ნე​ბე​ლი სიმ​წი​რე! ღმერ​თო, ეს ბლუ​ყუ​ნი, ყრო​ყი​ნი და ჯლო​ყი​ნი ხომ - სა​ერ​თოდ. მე​რე, ეს
სი​ბინ​ძუ​რე, გაუთა​ვე​ბე​ლი ლანძღვა-​გინება! ეს ხომ ნამ​დვი​ლი პორ​ნოგ​რა​ფიაა … რო​გორ და​ტან​ჯუ​ლა
საბ​რა​ლო ფილ​მის ყუ​რე​ბი​სას! რო​გო​რი ტკი​ვი​ლი მიუყე​ნე​ბია მის​თვის მშობ​ლიური ენის დღე​ვან​დელ
მდგო​მა​რეობას. მე​ტიც, უახ​ლო​ეს მო​მა​ვალ​ში მი​სი სა​ფუძ​ვლე​ბის სრუ​ლი მოშ​ლაც კი უგ​რძნია.
ღმერ​თო, შენ უშ​ვე​ლე ფრან​გულს, ის გან​წი​რუ​ლია და​სა​ღუ​პად. ეს, ასე ვთქვათ, ენობ​რი​ვი ზიზ​ღი
ყვე​ლა​ფერს წა​ლე​კავს, ღმერ​თო, ეშ​ვე​ლე​ბა კი მას რა​მე? გა​და​ურ​ჩე​ბა კი ამ შლე​გი ურ​დოების
შე​მო​სე​ვა​სა და თა​რეშს?!

სამ​წუ​ხა​როდ, მე ამ ხმაურიანი პა​სა​ჟის ჩა​წე​რა ვერ მო​ვა​ხერ​ხე, მაგ​რამ მთა​ვა​რი მგო​ნი გად​მო​ვე​ცი:
მო​ზარ​დებ​ზე ზრდას​რუ​ლი მა​მა​კა​ცი კი არ ლა​პა​რა​კობ​და, არა​მედ ში​ში, რო​მე​ლიც მას​ში
ჩა​სახ​ლე​ბუ​ლი​ყო, ში​ში, რო​მელ​საც მთე​ლი მი​სი არ​სე​ბა მო​ეც​ვა. სხვა​თა შო​რის, წამ​ყვა​ნის
თა​ნა​მო​სა​უბ​რე​ნიც, რბი​ლად რომ ვთქვა, გაკ​ვირ​ვე​ბუ​ლე​ბი მეჩ​ვენ​ნენ. მსმე​ნელს ალ​ბათ არ
გაუჭირ​დე​ბო​და, წარ​მო​სახ​ვით დაენა​ხა თა​ნაგ​რძნო​ბის ის ჟეს​ტე​ბი, რომ​ლი​თაც გა​მომ​სვლე​ლის
დამ​შვი​დე​ბას ცდი​ლობ​დნენ, მაგ​რამ ამა​ოდ - ში​ში უფ​რო ძლიერი აღ​მოჩ​ნდა.

კი​დევ ცო​ტაც, მეც თმა ყალ​ყზე და​მიდ​გე​ბო​და და ლო​გინ​ზე გა​შო​ტი​ლი სა​კუ​თარ თავს ხმა​მაღ​ლა
ვუ​საყ​ვე​დუ​რებ​დი: იდიოტო, რო​გორ მო​გი​ვი​და აზ​რად სა​კუ​თა​რი ცო​ლის იმ ვე​ლუ​რებ​თან, ნამ​დვილ
კა​ნი​ბა​ლებ​თან გაშ​ვე​ბა. ისი​ნი ხომ მას ცოც​ხლად შე​ჭა​მენ... აი, სწო​რედ ამ დროს გა​მიჩ​ნდა
და​უძ​ლე​ვე​ლი სურ​ვი​ლი, ამეყ​ვა​ნა ეს დამ​ფრთხა​ლი წამ​ყვა​ნი ხელ​ში, ჩვი​ლი ბავ​შვი​ვით გულ​ში ჩა​მეკ​რა
და და​მემ​შვი​დე​ბი​ნა: ჩუუ, ჩე​მო პა​ტა​რავ, დაწ​ყნარ​დი, შენ არა​ფე​რი გე​მუქ​რე​ბა. იცი, ღა​რი​ბი
ყო​ველ​თვის ძა​ლი​ან ხმა​მაღ​ლა გა​მო​ხა​ტავს თა​ვის აზ​რებს, მი​სი მეტ​ყვე​ლე​ბა ხმაურიანია. ეს
მა​რა​დიული ფე​ნო​მე​ნია, რო​გორც ის​ტო​რიული, ასე​ვე გე​ოგ​რა​ფიული გა​გე​ბით. დი​ახ, ასე იყო ყველ​გან
და ყო​ველ​თვის. რაც უფ​რო მე​ტი ღა​რი​ბი იქ​ნე​ბა გარ​შე​მო, მით უფ​რო ხმა​მაღ​ლა ილა​პა​რა​კე​ბენ. და
ამას ისი​ნი მხო​ლოდ ერ​თი მიზ​ნით აკე​თე​ბენ: ყუ​რი და​უგ​დონ და გაუგონ მათ. მარ​თლაც ბევრს
იგი​ნე​ბი​ან, მაგ​რამ ცუ​დის ჩა​დე​ნა​ზე, ბო​რო​ტე​ბა​ზე ნამ​დვი​ლად არ ფიქ​რო​ბენ. ასე რომ, დაწ​ყნარ​დი;
რაც უფ​რო სამ​ხრე​თის​კენ მი​ვი​წევთ, მით უფ​რო უხამ​სი და ვულ​გა​რუ​ლი ხდე​ბა მა​თი სა​მეტ​ყვე​ლო ენა;
აგი​ნე​ბენ დიდ​საც და პა​ტა​რა​საც, ზოგ​ჯერ ზე​ცი​ურ ძა​ლებ​საც კი. ეს გა​სა​გე​ბი​ცაა, სა​ჭი​რო დროს და
სა​ჭი​რო ად​გილ​ზე შენ ხომ ვერ შეხ​ვდი მას, რა​თა მი​გე​ნიშ​ნე​ბი​ნა, რომ მსგავ​სი საქ​ციელი ცუ​დია და
უკად​რი​სია. იცი, რა გა​მახ​სენ​და ამ​წუ​თას: ბავ​შვო​ბა​ში ჩემ​თან, სო​ფელ​ში, გლე​ხებს (ი​სი​ნი
წარ​მო​შო​ბით სამ​ხრეთ იტა​ლიიდან იყ​ვნენ) პირ​ზე ოც​და​ოთ​ხი საათი porca madona-​ "ნა​ბო​ზა​რი
მა​დო​ნა" ეკე​რათ. მაგ​რამ, არა მგო​ნია, რომ ან ბო​ზე​ბის სა​წი​ნა​აღ​მდე​გო ჰქო​ნო​დათ რა​მე შა​ბათ
სა​ღა​მოს, ან ღვთის​მშო​ბე​ლი მა​რიამი​სა - კვი​რა დი​ლას. ისი​ნი უბ​რა​ლოდ ასე მეტ​ყვე​ლებ​დნენ,
მა​გა​ლი​თად, რო​ცა ხე​ლი აუც​დე​ბო​დათ და ჩა​ქუ​ჩით თითს გაიჭეჭ​ყავ​დნენ. ეს არის და ეს! ბრახ, თით​ზე!
რა​საც porca madona - ეს თა​ვი​სე​ბუ​რი უბო​რო​ტო ოქ​სი​მო​რო​ნი - შეუთავ​სე​ბე​ლი სიტ​ყვე​ბის
შე​თავ​სე​ბა - მოჰ​ყვე​ბო​და; შენ რა, არ იცო​დი, რომ ღა​რი​ბე​ბი ოქ​სი​მო​რო​ნით იქ​ცე​ვენ თავს? თუ არ
იცო​დი, ამიერი​დან იცო​დე - ერ​თო​ბი​ან, გულს იფ​ხა​ნენ. ამა​ში, სხვა​თა შო​რის, ჩვენც მათ ძა​ლი​ან
ვგა​ვართ; მათ ხელ​ში ჩა​ქუ​ჩი უჭი​რავთ, ჩვენ - კა​ლა​მი. ასე რომ, არც ჩვენ და არც ისი​ნი სიტ​ყვა​თა
ასეთ შეუთავ​სებ​ლო​ბა​ზე ცხვირს არ ვიბ​ზუ​ებთ. და​მაიმე​დე​ბე​ლი ჭეშ​მა​რი​ტე​ბაა, არა? ჰა, რას იტ​ყვი?
შენ​თვის გან​სა​კუთ​რე​ბით, ასე რომ გე​ში​ნია, მათ​მა სა​ში​ნელ​მა ჟარ​გონ​მა ჩვე​ნი ენის მთე​ლი სი​ნა​ტი​ფე
და ბრწყინ​ვა​ლე​ბა არ შერ​ყვნა​სო; ჰო, კი​დევ ერ​თი რამ მინ​დო​და შენ​თვის მეთ​ქვა, უფ​რო სწო​რად,
მერ​ჩი​ა: ნუ გე​ში​ნია მდა​ბიოთა ენის; დღე​ვან​დე​ლი მდა​ბი​ოს ენა ეს იგი​ვეა, რაც იყო გუ​შინ, გუ​შინ​წინ,
საუკუ​ნეების წინ - არც მე​ტი, არც ნაკ​ლე​ბი. მდა​ბიო ყო​ველ​თვის თა​ვის არ​გო​ზე მეტ​ყვე​ლებს. და იცი,
რა​ტომ? იმი​ტომ, რომ მდი​და​რი დააჯე​როს, რომ მა​საც, ღა​რიბ​საც, აქვს რა​ღაც თა​ვი​სი, და​მა​ლუ​ლი;
სი​ნამ​დვი​ლე​ში, მას რა​ღაც ასე​თი გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი და და​სა​მა​ლი არც არა​ფე​რი გა​აჩ​ნია, ამის​თვის
მე​ტის​მე​ტად ღა​რი​ბია, ან, რა უნ​და ჰქონ​დეს, რა​ღაც წვრილ​მანს ხან აქ გაასა​ღებს, ხან იქ და ამით
გა​აქვს თა​ვი, მაგ​რამ ჯიუტად ცდი​ლობს ყვე​ლა დააჯე​როს, რომ მა​საც აქვს სა​კუ​თა​რი სამ​ყა​რო,
რო​მე​ლიც ნე​ბის​მი​ერ ფა​სად ჩვენ​გან უნ​და და​იც​ვას, დაგ​ვი​მა​ლოს; სამ​ყა​რო, სა​დაც შეღ​წე​ვა მკაც​რად
გვეკ​რძა​ლე​ბა; სამ​ყა​რო ისე​თი უკი​დე​გა​ნო, რომ ცალ​კე, გან​სა​კუთ​რე​ბულ ენას სა​ჭი​რო​ებს. რა თქმა
უნ​და, სი​ნამ​დვი​ლე​ში მას არც სა​კუ​თა​რი სამ​ყა​რო გა​აჩ​ნია და არც სა​კუ​თა​რი ენა, გარ​და რამ​დე​ნი​მე
უბად​რუ​კი სიტ​ყვი​სა, რო​მე​ლიც მხო​ლოდ მი​სიანებს თუ ეს​მით. ამ სიტ​ყვე​ბით ის ცდი​ლობს, გუ​ლი
გა​ით​ბოს და სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბა შე​ნიღ​ბოს. ამას ენა​საც ვერ და​არ​ქმევ, არ​გოა, სიტ​ყვა​თა კრე​ბუ​ლი;
გრა​მა​ტი​კა კი აქვთ - ქვემ​დე​ბა​რე, შე​მას​მე​ნე​ლი, და​მა​ტე​ბა … -
საწ​ყლებს ჩვე​ნი, მშობ​ლიური, ფრან​გუ​ლი, მაგ​რამ წარ​მო​უდ​გენ​ლად გა​მარ​ტი​ვე​ბუ​ლი; ღა​რი​ბებს,
ერ​თმა​ნეთს რომ გააგე​ბი​ნონ, ცო​ტა გრა​მა​ტი​კა მა​ინც სჭირ​დე​ბათ; მაგ​რამ, ცხა​დია, მა​თი მთა​ვა​რი
იარა​ღი ლექ​სი​კაა - სიტ​ყვე​ბი, დღეს ასე რომ მიეძალ​ნენ გა​რე​უბ​ნე​ბის ბიჭ​ბუ​ჭე​ბი; ეს ის ლექ​სი​კაა,
რო​მე​ლიც შენ პრი​მი​ტიულად და ვულ​გა​რუ​ლად მი​იჩ​ნიე, აღა​რა​ფერს ვამ​ბობ მის სიმ​წი​რე​ზე. მეს​მის
შე​ნი და სხვა​ნაირად შე​უძ​ლე​ბე​ლიც კია. სი​მაღ​ლე, საიდა​ნაც შენ მათ დაჰ​ყუ​რებ, გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი
შე​ფა​სე​ბის სა​შუალე​ბას არ იძ​ლე​ვა. თუმ​ცა, ჩე​მო კარ​გო, სა​გან​გა​შო აქაც არა​ფე​რია. ეს ლექ​სი​კა
იმ​დე​ნად ღა​რი​ბია, რომ მის დიდ ნა​წილს ის​ტო​რიული ქარ​ბუ​ქი სულ ცო​ტა ხან​ში მოუსავ​ლეთ​ში
გა​და​ის​ვრის; თა​ნაც, ძა​ლიანაც რომ იქე​ქო ამ სიტ​ყვებ​ში, დი​ად აზ​რებს იქ ვერ აღ​მოაჩენ, ძა​ლი​ან
უმ​ნიშ​ვნე​ლოა მა​თი წო​ნა... აბა, სცა​დე და იპო​ვე რო​მე​ლი​მე ლექ​სი​კონ​ში: ნა​შა, შხვარ​თი, კაიფი,
ბომ​ბა, დაგ​ნა​რი - სულ ეს არის, რაც ვი​პო​ვე იმ ჯეელე​ბის "ნა​ტი​ფი" მეტ​ყვე​ლე​ბი​დან. ის კია, რომ დი​დი
გულ​მოდ​გი​ნე​ბით არ მი​ძებ​ნია - სულ რა​ღაც თხუთ​მე​ტი წუ​თი. ვი​პო​ვე მხო​ლოდ ეს, რაც ჩა​მო​გით​ვა​ლე.
რო​გორც ხე​დავ, დი​დი არა​ფე​რი, სულ რამ​დე​ნი​მე სიტ​ყვა, რომ​ლებ​საც დი​დი ხნის სი​ცოც​ხლე არც
უწე​რი​ათ. ისი​ნი გაქ​რე​ბი​ან, რო​გორც კი ჩვე​ნი ის​ტო​რი​ის დღე​ვან​დე​ლო​ბის მო​რი​გი გვერ​დი
გა​და​იშ​ლე​ბა. ლექ​სი​კო​ნე​ბი მა​რა​დი​სო​ბის მხო​ლოდ ერ​თი წვე​თის გა​რან​ტი​ას იძ​ლე​ვი​ან...

და კი​დევ რამ​დე​ნი​მე სიტ​ყვა, სა​ბო​ლო​ოდ რომ და​გამ​შვი​დო. წა​დი ფოს​ტა​ში, შეაღე შე​ნი მე​რი​ის კა​რი,
ჩა​დი მეტ​რო​ში, შე​დი მუ​ზე​უმ​ში ან სო​ციალუ​რი დაზ​ღვე​ვის გან​ყო​ფი​ლე​ბა​ში და და​აკ​ვირ​დი: იქ
ის​ხდე​ბი​ან დე​დე​ბი, მა​მე​ბი, უფ​რო​სი ძმე​ბი ან დე​ბი იმ ახალ​გაზ​რდე​ბი​სა, ასეთ სა​ში​ნელ და მდა​ბიო
ენა​ზე რომ მეტ​ყვე​ლე​ბენ. ან გააკე​თე ისე, რო​გორც მე: გახ​დი ავად, მოხ​ვდი საავად​მყო​ფო​ში და შენ
შე​იც​ნობ მშობ​ლი​ურ ენას იმ ფერ​შლი​სა, რო​მე​ლიც სა​კა​ცე​ზე გა​შო​ტილს საოპე​რა​ციო ბლო​კის​კენ
მი​გა​გო​რებს:

- რა ჟიმ​ჟი​მი გაქვს, ძმაო, კი არ დაგ​ბრი​და​ვენ, ცო​ტა მიგჭრიან-​მოგჭრიან და, ორ დღე​ში სახ​ლში

იქ​ნე​ბი, რა.

გა​რე​უბ​ნის სკო​ლებ​ში, სა​დაც მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ასე ხში​რად მიწ​ვე​ვენ, ჩემ​თვის ყვე​ლა​ზე და​მაბ​ნე​ვე​ლი
ის შე​კით​ხვაა, რო​მელ​საც პირ​ველ ყოვ​ლი​სა მის​ვა​მენ მოს​წავ​ლეები, და რო​მე​ლიც ჩე​მი სამ​წერ​ლო​ბო
ენის სიუხე​შე​სა და უხამ​სო​ბას ეხე​ბა. რა​ტო​მაა ამ​დე​ნი ბინ​ძუ​რი სიტ​ყვა ჩემს რო​მა​ნებ​ში? (დი​ახ, დი​ახ,
ჩე​მო მე​გო​ბა​რო, მო​ზარ​დებს, რომ​ლე​ბიც შენ ასე გაფ​რთხო​ბენ, იგი​ვე სა​დარ​დე​ბე​ლი გას​ჩე​ნი​ათ, რაც
შენ). ცხა​დია, ამ შე​კით​ხვას ნა​წი​ლობ​რივ იმი​ტომ მა​ჯა​ხე​ბენ ხოლ​მე, რომ თა​ვი​ანთ მას​წავ​ლე​ბელს
ასიამოვ​ნონ, ნა​წი​ლობ​რივ კი იმი​ტომ, რომ მე თვი​თონ ჩა​მაგ​დონ უხერ​ხულ მდგო​მა​რეობა​ში, ზოგ​ჯერ
კი იმი​ტო​მაც, რომ სიტ​ყვა მათ თვალ​ში უხამ​სი მხო​ლოდ მა​შინ არის, რო​ცა ის და​წე​რი​ლია. რო​ცა
ისი​ნი ტვინს "იტ​ყ...ენ" ზე​პირ გა​მოც​დებ​ზე, გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე "სი​რო​ბე​ბის" გარ​და არა​ფერს სწავ​ლო​ბენ,
რო​ცა ყვე​ლა​ფე​რი "ყ..ზე" ჰკი​დი​ათ, რო​ცა ყო​ველ სიტ​ყვას "ჩე​მი დე​დას შ … ცის" აყო​ლე​ბენ, ან თუნ​დაც
- "ბო​ზიშ​ვი​ლი ვი​ყოს", - ეს ჩვეულებ​რი​ვი ამ​ბა​ვია, მაგ​რამ, წიგ​ნში შა​ვით თეთ​რზე და​წე​რი​ლი თუ
დაინა​ხეს - შოკ​ში ვარ​დე​ბი​ან.

სწო​რედ ასეთ შეხ​ვედ​რებ​ზე, აზ​რთა გაცვლა-​გამოცვლისას წა​მო​იჭ​რე​ბა ხოლ​მე თე​მა ფრან​გუ​ლი ენის
ბე​დის, მი​სი წარ​სუ​ლი​სა და დღე​ვან​დე​ლი მდგო​მა​რეობის შე​სა​ხებ; ჩემს რო​მა​ნებ​ში გა​მო​ყე​ნე​ბუ​ლი
უხამ​სო​ბე​ბის სი​უხ​ვეები​სა და პირ​და​პი​რი თუ ირი​ბი მი​ნიშ​ნე​ბე​ბის შემ​დეგ მსჯე​ლო​ბა არ​გო​ზე
გა​და​დის. ეს ის ენაა, რო​მელ​საც დღეს, შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, ალ​ტერ​ნა​ტიული ენის ფუნ​ქცია ეკის​რე​ბა. ენა
- საიდუმ​ლო და პი​რო​ბი​თი, მდი​და​რი სალანძღავ-​საგინებელი სიტ​ყვე​ბი​თა და გა​მოთ​ქმე​ბით
(ჩვეულებ​რი​ვი ყო​ფი​თი სიტ​ყვე​ბი არ​გო​ზე გა​საოცა​რი ემო​ციური შე​ფე​რი​ლო​ბით, გა​მომ​სახ​ვე​ლო​ბი​თი
სიმ​კვეთ​რით გა​მო​ირ​ჩე​ვა. არ​გოს ტო​ნა​ლუ​რი მგრძნო​ბე​ლო​ბაც ხომ ცალ​კე სა​კით​ხი​ა... არ​გო
შე​უც​ვლე​ლია გი​ნე​ბი​დან ალერ​სზე გა​და​სას​ვლე​ლად). ჩვენ ვსა​უბ​რობთ არ​გოს ძირ​ძველ ფეს​ვებ​ზე
საფ​რან​გეთ​ში, ქვე​ყა​ნა​ში, რო​მე​ლიც საუკუ​ნეების გან​მავ​ლო​ბა​ში დაუღა​ლა​ვად იღ​ვწო​და და იბ​რძო​და
ერ​თიანი ენის ჩა​მო​სა​ყა​ლი​ბებ​ლად, ზრუ​ნავ​და მი​სი მრა​ვალ​ფე​როვ​ნე​ბის შე​სა​ნარ​ჩუ​ნებ​ლად;
კრი​მი​ნა​ლუ​რი არ​გო, ად​გი​ლობ​რი​ვი არ​გო, პრო​ფე​სიული არ​გო, სხვა​დას​ხვა სო​ციალუ​რი ფე​ნი​სა და
სათ​ვის​ტო​მოების​თვის და​მა​ხა​სიათე​ბე​ლი არ​გო... ვსა​უბ​რობთ მის ასი​მი​ლა​ციაზე სა​ერ​თო
სა​ლა​პა​რა​კო ენას​თან, ასე​ვე, იმ ღვაწ​ლზე, რო​მე​ლიც ლი​ტე​რა​ტუ​რას, დაწ​ყე​ბუ​ლი ვიიონი​დან, 21(
ფრან​სუა ვიიონი-​ შუა საუკუ​ნეების მი​წუ​რუ​ლის დი​დი ფრან​გი პოეტი.​)დღე​ვან​დე​ლი ავ​ტო​რე​ბით
დამ​თავ​რე​ბუ​ლი, მი​უძ​ღვის ამ პრო​ცეს​ში (ჟარ​გო​ნუ​ლი სიტ​ყვე​ბი ჩემს რო​მა​ნებ​ში სწო​რედ ამის გა​მო
გაჩ​ნდა)... ასე, თან​და​თან, სა​ბო​ლო​ოდ, სიტ​ყვე​ბის ის​ტო​რიასაც მი​ვად​გე​ბით ხოლ​მე.

- ცხა​დია, რომ სიტ​ყვებს სა​კუ​თა​რი ის​ტო​რია აქვთ. ისი​ნი ჩვენს ბა​გე​ებს ისე კი არ სწყდე​ბი​ან,
რო​გორც ქა​თამს - კვერ​ცხე​ბი.
სიტ​ყვე​ბი ვი​თარ​დე​ბი​ან, მა​თი ცხოვ​რე​ბა ისე​თი​ვე მოულოდ​ნე​ლო​ბე​ბი​თაა აღ​სავ​სე, რო​გორც ჩვე​ნი.
წი​ნას​წარ შე​უძ​ლე​ბე​ლია გან​ჭვრე​ტა, რა ბე​დი ეწე​ვა ამა თუ იმ სიტ​ყვას. ზო​გი​ერ​თი და​ბა​დე​ბი​სას სულ
სხვა ში​ნა​არ​სით იყო დატ​ვირ​თუ​ლი, დღეს კი მი​სი მნიშ​ვნე​ლო​ბა სრუ​ლი​ად გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი​ა;
ზედ​სარ​თა​ვი enerve, რაც დღეს გა​ნერ​ვიულე​ბულს, გა​ღი​ზიანე​ბულს ნიშ​ნავს, უწინ აღ​ნიშ​ნავ​და პა​ტა​რა
არ​სე​ბას, მა​გა​ლი​თად, გომ​ბე​შოს, რო​მე​ლიც გა​მო​შიგ​ნეს და, თუ შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას, ნერ​ვე​ბი
დააცა​ლეს, რის გა​მოც ეს საწ​ყა​ლი არ​სე​ბა მო​იფ​ლა​შა, მოჩ​ვარ​და და პა​ტა​რა, ერ​თგვარ სველ
წერ​ტი​ლად გარ​და​იქ​მნა (ვი​ცით ზმნაც enerve - ანერ​ვიულებს, აღი​ზიანებს). მოკ​ლედ, სიტ​ყვა
გა​ნუწ​ყვეტ​ლივ ვი​თარ​დე​ბა და არ არის გა​მო​რიც​ხუ​ლი, რომ ერ​თი შე​ხედ​ვით სრუ​ლი​ად უწ​ყი​ნა​რი
ლექ​სი​კუ​რი ერ​თეული არ​გოს შე​მად​გე​ნე​ლი ნა​წი​ლი გახ​დეს. მა​გა​ლი​თად ავი​ღოთ vache, ანუ, ძრო​ხა,
ჩვეულებ​რი​ვი, საწ​ყა​ლი ძრო​ხა, მშვი​დად რომ ძოვს მოლ​ზე. რა​ტომ​ღაც ამ სიტ​ყვით საუკუ​ნეების
გან​მავ​ლო​ბა​ში მო​ვიხ​სე​ნი​ებ​დით იმ ადა​მი​ანს, რო​მე​ლიც გვძულ​და და და​სა​ნა​ხად ვერ ვი​ტან​დით; XVII
საუკუ​ნე​ში ამ სიტ​ყვით მე​ძა​ვებს მო​იხ​სე​ნი​ებ​დნენ, XIX საუკუ​ნის მი​წუ​რულს - პო​ლი​ციელებს; დღეს კი
მი​ვა​კე​რეთ იმ არამ​ზა​დებს, ათას​გვარ სა​ზიზ​ღრო​ბებს რომ სჩა​დი​ან. ახ​ლა ნა​ხეთ ამ სიტ​ყვის​გან
ნა​წარ​მოები ზმნი​ზე​და vachement, რო​მე​ლიც ნიშ​ნავს - ძლი​ერ, ძა​ლი​ან, სა​ოც​რად, სა​შინ​ლად. აი,
სა​ხეც​ვლი​ლე​ბაც ამას ჰქვია.

ერთ-​ერთი ასე​თი სა​უბ​რის დროს მას​წავ​ლე​ბე​ლი მოს​წავ​ლე​ებს შემ​დე​გი კით​ხვით მი​მარ​თავს:

- ვინ​მეს შე​უძ​ლია, მა​გა​ლი​თად მოიტა​ნოს ჩვეულებ​რი​ვი სა​სა​უბ​რო სიტ​ყვა, რო​მე​ლიც მოგ​ვიანე​ბით

თქვე​ნი ჟარ​გო​ნის ნა​წი​ლი გახ​და?

- ...

- აბა, მი​დი, მოიფიქ​რეთ. მხო​ლოდ ერ​თი სიტ​ყვა, რო​მელ​საც დღე​ში ათას​ჯერ წარ​მოთ​ქვამთ, რო​ცა
ვინ​მეს დას​ცი​ნით.

- ..."ბუ​ფო​ნი" - მას​ხა​რა, მასწ. ეს ტა​კი​მას​ხა​რაა?

- კე​თი​ლი, მარ​თლაც, ეს სიტ​ყვა "ბუ​ფო​ნი​ა" ანუ ტა​კი​მას​ხა​რა.

- ...

პირ​ვე​ლად ამ სიტ​ყვას ოთ​ხმოც​დაათიანი წლე​ბის და​საწ​ყის​ში მოვ​კა​რი ყუ​რი, რო​ცა ერ​თხელ, დი​ლით
კლას​ში შე​ვე​დი და იქ ორი ერ​თმა​ნეთ​ზე აფოფ​რი​ლი მამ​ლა​ყინ​წა დამ​ხვდა. რომ არ მი​მეს​წრო,
უეჭ​ვე​ლად მუშ​ტიკ​რივ​ზე გა​და​ვი​დოდ​ნენ.

- "ბუ​ფო​ნი" მი​წო​და მასწ. ვი​ნაა მა​გის გა​სა​ლან​ძღი? "ბუ​ფო​ნი" მა​მა​მი​სია!

სიტ​ყვა, რომ​ლის ის​ტო​რია XIII საუკუ​ნის იტა​ლიაში და​იწ​ყო და სა​მე​ფო კა​რის ტა​კი​მას​ხა​რებს
აღ​ნიშ​ნავ​და, იმ დი​ლას გა​ის​მა, რო​გორც უბად​რუ​კი ჩმო​რის სი​ნო​ნი​მი. მას შემ​დეგ თხუთ​მეტ​მა წელ​მა
ჩაიარა და დღეს ეს სა​ლან​ძღა​ვი სიტ​ყვა იმ კლა​სის მოს​წავ​ლეების​თვის, ისე​ვე რო​გორც ქუ​ჩის
ბიჭ​ბუ​ჭე​ბის​თვის, სა​ერ​თოდ მა​თი წრის ახალ​გაზ​რდე​ბის​თვის და მთლიანად მა​თი თაობის​თვის,
აღ​ნიშ​ნავს იმათ, ვინც მათ პი​რო​ბით ენას არ არის ნა​ზიარე​ბი. სხვა​ნაირად რომ ვთქვათ, იმათ, ვინც
დე​და​ჩე​მის ყმაწ​ვილ​ქა​ლო​ბის დროს "ბურ​ჟუებად" იწო​დე​ბოდ​ნენ (ის სუ​ლით ხორ​ცამ​დე ბურ​ჟუაა!..).

ბურ​ჟუა - რამ​დე​ნი რამ გა​დახ​დე​ნია თავს ამ სიტ​ყვას. ღმერ​თმა უწ​ყის, რამ​დენ​ჯერ იც​ვა​ლა
შე​ფე​რი​ლო​ბა. არის​ტოკ​რა​ტია მას ამ​რე​ზით უყუ​რებ​და, მუ​შა​თა კლა​სი კი - აღ​შფო​თე​ბით, რომ
აღა​რა​ფე​რი ვთქვათ რო​მან​ტი​კუ​ლად გან​წყო​ბი​ლი ახალ​გაზ​რდო​ბის მრის​ხა​ნე​ბა​ზე. სი​ურ​რეალის​ტებ​მა
ის ანა​თე​მას გა​დას​ცეს, მარქსისტ-​ლენინისტებმა კი სა​ყო​ველ​თაო გა​ნა​ჩე​ნი გა​მოუტა​ნეს.
ეზიზ​ღე​ბო​დათ ნე​ბის​მიერი ჯუ​რი​სა და მი​მარ​თუ​ლე​ბის ხე​ლო​ვა​ნებს. ის​ტო​რია მას მხო​ლოდ კნი​ნო​ბი​თი
და და​მამ​ცი​რე​ბე​ლი მნიშ​ვნე​ლო​ბე​ბით და ეპი​თე​ტე​ბით ამ​კობ​და. საქ​მე იქამ​დე მი​ვი​და, რომ
ბურ​ჟუაზიული ოჯა​ხი​დან გა​მო​სუ​ლი ვერც ერ​თი ბავ​შვი ხმა​მაღ​ლა, ღი​ად ვერ აღიარებს თა​ვის
ბურ​ჟუაზი​ულ წარ​მო​მავ​ლო​ბას, გა​ურ​კვე​ვე​ლი ის​ტო​რიული სირ​ცხვი​ლის გან​ცდის გა​რე​შე.

ბურ​ჟუ​ას ეში​ნია ღა​რი​ბი ადა​მიანი​სა, ღა​რიბს კი ის სუ​ლით ხორ​ცამ​დე ეზიზ​ღე​ბა. ჯერ კი​დევ გუ​შინ
ბურ​ჟუ​ას "შავ​ქურ​თუ​კიანე​ბი" უხეთ​ქავ​დნენ გულს; შემ​დეგ მათ ჩე​მი ყმაწ​ვილ​კა​ცო​ბის დრო​ინ​დე​ლი
ქუ​ჩის ვი​გინ​და​რე​ბი და ხუ​ლიგ​ნე​ბი ჩაენაც​ვლნენ. დღეს კი​დევ "ბუ​ფო​ნებს" გა​რე​უბ​ნე​ლი
ახალ​გაზ​რდე​ბი აში​ნე​ბენ. ერ​თი რამ კი ცხა​დი​ა: ისე​ვე, რო​გორც გუ​შინ​დელ ბურ​ჟუ​ას არ ჰქონ​და დი​დი
შან​სი, თა​ვის გზა​ზე "შავ​ქურ​თუ​კი​ანს" გა​დაჰ​ყრო​და, დღე​ვან​დე​ლი "ბუ​ფო​ნიც" და​ცუ​ლია ამ
შემ​თხვე​ვი​თი რან​დე​ვუს​გან იმ გა​რე​უბ​ნელ ახალ​გაზ​რდებ​თან, რომ​ლე​ბიც სად​ღაც, სა​დარ​ბა​ზოს ბნელ
კუნ​ჭუ​ლებ​ში უნიათო და უში​ნა​არ​სო ცხოვ​რე​ბის​თვის არი​ან გან​წი​რულ​ნი.

ისე, სა​ინ​ტე​რე​სოა, რამ​დენ გა​რე​უბ​ნელ ლა​წი​რაკს იც​ნობს პი​რა​დად ჩვე​ნი გა​და​ცე​მის წამ​ყვა​ნი, ასე
რომ და​უფ​რთხია "ხრი​კის" მო​ზარ​დებს? ალ​ბათ, რომ გა​და​ით​ვა​ლოს, ცა​ლი ხე​ლის თი​თე​ბიც ეყო​ფა.
თუმ​ცა ამას მის​თვის არ​სე​ბი​თი მნიშ​ვნე​ლო​ბა არ აქვს. სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სია მა​თი და​ნახ​ვა ფილ​მში,
მა​თი მუ​სი​კის მოს​მე​ნა რა​დიოში ან ინ​ფორ​მა​ცი​ის მი​ღე​ბა, რომ სო​ციალურ ნიადაგ​ზე აღ​მო​ცე​ნე​ბუ​ლი
შეხლა-​შემოხლის შე​დე​გად გა​რეუბან​ში მო​ზარ​დებ​მა რამ​დე​ნი​მე მან​ქა​ნა დაწ​ვეს, და ჩვე​ნი წამ​ყვა​ნი
ში​შის​გან მწვან​დე​ბა, ძრწის და ვიშ​ვი​შებს, იმ ახალ​გაზ​რდებს უსაქ​მუ​რე​ბის არ​მი​ად მო​იხ​სე​ნი​ებს და
მა​თი ხე​ლით ცი​ვი​ლი​ზა​ცი​ის გა​ნად​გუ​რე​ბას წი​ნას​წარ​მეტ​ყვე​ლებს.

V მაქსიმილიანე ანუ იდეალური დამნაშავე

მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ათას​გვა​რი სი​სუ​ლე​ლით გვი​ტე​ნი​ან თავს, მასწ.!

1

ბელ​ვი​ლი. ზამ​თა​რია. დღეს ღა​მე ეპა​რე​ბა. ჟუ​ლი​ენ ლაკ​რუ​ას ქუ​ჩა. პირ​ში ჩი​ბუ​ხი მაქვს გაჩ​რი​ლი, ცალ
ხელ​ში კი პრო​დუქ​ტე​ბით სავ​სე ჩან​თა მი​ჭი​რავს. შინ ვბრუნ​დე​ბი და ჩემ​თვის მშვი​დად ვფიქ​რობ.
ვამ​ჩნევ, რომ კე​დელს ზურ​გით მიყ​რდნო​ბი​ლი ტი​პი ჩემ​კენ ნე​ლი ნა​ბი​ჯით გა​მოემარ​თა, ცა​ლი ხე​ლი
ისე დას​წია ქვე​მოთ, გე​გო​ნე​ბა, შლაგ​ბაუმი და​უშ​ვე​სო. გულ​მა რეჩ​ხი მი​ყო.

- შენ, მო​მი​კი​დე ერ​თი, რა!

აი, ასე, უცე​რე​მო​ნი​ოდ, სრუ​ლი​ად მოური​დებ​ლად, არად ჩა​აგ​დო ის ოთ​ხი ათეული წე​ლი, რო​მე​ლიც
ჩვენ შო​რის იყო;
მა​ღა​ლი და მოდ​ღლე​ზი​ლი ჯეელი, და​ახ​ლოებით თვრამეტი-​ოცი წლი​სა იქ​ნე​ბო​და, შავ​კა​ნიანი,
კუნ​თმა​გა​რი; აუღელ​ვე​ბელ​სა და თავ​და​ჯე​რე​ბულ პი​როვ​ნე​ბას თა​მა​შობს, სა​კუ​თარ ჯან​სა და
სურ​ვილ​ში დარ​წმუ​ნე​ბულს - ის ცეცხლს ით​ხოვს და მიიღებს კი​დეც, რაც სურს. სულ ეს არის.

სავ​სე ჩან​თას მი​წა​ზე ვდებ, ჯი​ბი​დან სან​თე​ბე​ლას ვი​ღებ, ვან​თებ და ალი მის სი​გა​რეტ​თან მი​მაქვს. ის
თავს დაბ​ლა სწევს, კვამ​ლის ჩა​სუნ​თქვი​სას ლო​ყე​ბი ღრმად უც​ვივ​დე​ბა შიგ​ნით და აწით​ლე​ბუ​ლი
სი​გა​რე​ტის ბო​ლო​დან მეც პირ​ვე​ლად ამ​ხე​დავს. ერთ წამ​ში მი​სი ქცე​ვა იც​ვლე​ბა. მოულოდ​ნე​ლო​ბის​გან
თვა​ლებს კარ​კლავს, სი​გა​რეტს პი​რი​დან იღებს, ხე​ლებს დაბ​ლა სწევს და ოდ​ნავ გა​სა​გო​ნად
ლუღ​ლუ​ღებს:

- ო, უკაც​რა​ვად, ბა​ტო​ნო...

ახალ​გაზ​რდა ორ​ჭო​ფობს. ხმის ამო​ღე​ბა ვერ გაუბე​დავს.

- თქვენ ის არ ხართ? თქვენ წერთ, არა?.. რა ჰქვია მა​გას? თქვენ მწე​რა​ლი ხართ! ასე არ არის?

მსუ​ბუ​ქი სიამოვ​ნე​ბის გან​ცდით ჩემ​თვის შე​მეძ​ლო მე​ფიქ​რა: "აი, ისიც, ჩე​მი მკით​ხვე​ლი", მაგ​რამ
ძვე​ლი ინ​სტინ​ქტი სულ სხვა რა​მეს მკარ​ნა​ხობს - მოს​წავ​ლე იქ​ნე​ბა, შე​იძ​ლე​ბა, მას​წავ​ლე​ბელ​მა რა​ღაც
მის​ცა მო​სამ​ზა​დებ​ლად ჩე​მი "მა​ლო​სე​ნი​დან". ახ​ლა არ დაახა​ნებს და მთხოვს, და​მეხ​მა​რეო.

- დი​ახ, წიგ​ნებს ვწერ. რა​ტომ მე​კით​ხე​ბი?

აღ​სრულ​და ის, რა​საც სულ რა​ღაც ორი წა​მის წინ ვვა​რაუდობ​დი.

- იცით, რა​შია საქ​მე? მას​წავ​ლე​ბელ​მა დაგ​ვა​ვა​ლა ის... რა ჰქვია მა​გას... ფე​რია წაიკით​ხე​თო.

რას იზამ, ამან ის მა​ინც იცის, რომ ნა​წარ​მოების სა​თა​ურ​ში სიტ​ყვა ფე​რია ურე​ვია.
- იქ ბელ​ვილ​ზეა ლა​პა​რა​კი, ბებ​რუ​ცა​ნებ​ზე და კი​დევ...

- "კა​რა​ბი​ნის ფე​რი​ა", დი​ახ. და რა გინ​და მე​რე?

აქ ეს თავ​გა​სიებუ​ლი მორცხვ, მოკ​რძა​ლე​ბულ ყმაწ​ვი​ლად გარ​და​იქ​მნა, თი​თებს რომ იმ​ტვრევს

რი​დის​გან, სა​ნამ მო​რიგ, ახ​ლა უკ​ვე მის​თვის სა​ინ​ტე​რე​სო კით​ხვას და​გის​ვამს.

- ტექ​სტი მოგ​ვცა მას​წავ​ლე​ბელ​მა გა​სარ​ჩე​ვად. სას​წრა​ფოდ უნ​და ჩა​ვა​ბა​როთ. ცო​ტას ხომ არ

და​მეხ​მა​რე​ბო​დით? იქ​ნებ რამ​დე​ნი​მე სიტ​ყვით წა​მეშ​ვე​ლოთ, რომ რო​გორ​მე და​ვა​ლე​ბას თა​ვი მო​ვა​ბა.

მე ჩე​მი პრო​დუქ​ტე​ბით სავ​სე ჩან​თა ავი​ღე.

- აბა, გა​იხ​სე​ნე ერ​თი, რა​ნაირად მთხო​ვე მო​კი​დე​ბა.

დაბ​ნეულო​ბა.

- გინ​დო​და, შე​გე​ში​ნე​ბი​ნე, არა?

- რას ბრძა​ნებთ, ბა​ტო​ნო. დე​და მო​მიკ​ვდეს!

- თა​ვი დაანე​ბე დე​და​შენს, არ ღირს მი​სი სი​ცოც​ხლის საფ​რთხე​ში ჩაგ​დე​ბა. შენ ჩე​მი შე​ში​ნე​ბა
გინ​დო​და! (მან ეს ნა​წი​ლობ​რი​ვად მოახერ​ხა კი​დეც, მაგ​რამ ამის აღიარე​ბის​გან თავს შეგ​ნე​ბუ​ლად
ვი​კა​ვებ). დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ვარ, რომ დღეს მე არ ვარ რი​გით პირ​ვე​ლი. რამ​დენ ადა​მი​ანს მიადე​ქი
ჩე​მამ​დე? აბა, გა​მოტ​ყდი!

- ...

- ერ​თი ისაა, რომ მე მი​ცა​ნი. ახ​ლა კი დამ​დგარ​ხარ და ჩემ​გან დახ​მა​რე​ბას ით​ხოვ. მა​ინ​ტე​რე​სებს,
რო​გორ ეპ​ყრო​ბი იმ ადა​მიანებს, რო​მელ​თა წიგ​ნებს სკო​ლა​ში არ გა​დი​ხარ. რა ბე​დი მოელით მათ,
ჰა? გა​და​უხ​ტე​ბი წინ, ისი​ნი ფრთხე​ბი​ან და შენც ძა​ლი​ან კმა​ყო​ფი​ლი ხარ, არა?

- არა, ბა​ტო​ნო, გთხოვთ, მო​მის​მი​ნოთ...

- შენ კარ​გად მო​გეხ​სე​ნე​ბა, რას ნიშ​ნავს სიტ​ყვა პა​ტი​ვის​ცე​მა. დღე​ში ას​ჯერ მა​ინც იმეორებ ამ
სიტ​ყვას. ასე არ არის? სხვე​ბის​გან და​ჟი​ნე​ბით ით​ხოვ პა​ტი​ვის​ცე​მას, მე კი​დევ არად ჩა​მაგ​დე და ახ​ლა
დახ​მა​რე​ბას მთხოვ?

- ...

- რა გქვია?

- მაქ​სი, ბა​ტო​ნო.

სას​წრა​ფოდ სრუ​ლად ამ​ბობს სა​ხელს:

- მაქ​სი​მი​ლიანე!

- ჰო​და, ჩე​მო მაქ​სი​მი​ლიანე, შენ ეს-​ეს არის ხე​ლი​დან გა​უშ​ვი არაჩ​ვეულებ​რი​ვი შემ​თხვე​ვა. მე აქ​ვე
ვცხოვ​რობ, გაიხე​დე ერ​თი იქით, იმ ფან​ჯრებს ხე​დავ? აი, ზუს​ტად მანდ, ლე​სა​ჟის ქუ​ჩა​ზე; ოდ​ნავ
მაღ​ლა. ცეც​ხლი თა​ვა​ზიანად რომ გეთ​ხო​ვა, ახ​ლა იქ ვიქ​ნე​ბო​დით და შენს და​ვა​ლე​ბა​საც ეშ​ვე​ლე​ბო​და.
ახ​ლა კი, ნუ​რას უკაც​რა​ვად, გა​მო​რიც​ხუ​ლია, არც კი გა​ივ​ლო გულ​ში მეორედ თხოვ​ნა.

ბო​ლო მცდე​ლო​ბა:

- კი, მაგ​რამ... ბატ...

- სხვა დროს, მაქ​სი​მი​ლიანე, სხვა დროს, რო​ცა ადა​მიანებს თა​ვა​ზიანად მო​ეპ​ყრო​ბი. ამ სა​ღა​მოს -
ვე​რა. დღეს ძა​ლი​ან გა​მაბ​რა​ზე.

ხში​რად ვფიქ​რობ ხოლ​მე მაქ​სი​მი​ლიანეს​თან შეხ​ვედ​რა​ზე. რაც მარ​თა​ლია, მარ​თა​ლია, კარ​გი

გა​მოც​დი​ლე​ბა მი​ვი​ღეთ ორი​ვემ - მეც და იმა​ნაც. ის თავ​გა​სიებუ​ლი, ცხა​დია, წაეკაიფა "ბუ​ფონს" და
გარ​კვეული დრო​ით ტკბო​ბას მიეცა, შემ​დეგ კი ჩა​ის​ვა​რა ჰიუგოს მო​ნუ​მენ​ტუ​რი ქან​და​კე​ბის წი​ნა​შე
(ბელ​ვილ​ში ის პა​ტა​რა ლა​წი​რა​კე​ბი, ჩემ თვალ​წინ რომ გაიზარ​დნენ, ხუმ​რო​ბით "ბა​ტონ ჰიუგოს"
მე​ძახ​დნენ). მე და მაქ​სი​მი​ლიანეს ერ​თმა​ნეთ​ზე გაორე​ბუ​ლი წარ​მოდ​გე​ნა ჩა​მოგ​ვი​ყა​ლიბ​და: სა​ში​ში
ხუ​ლი​გა​ნი თუ მოს​წავ​ლე, შვე​ლას რომ ით​ხოვს; ქვე​შაფ​სია "ბუ​ფო​ნი" თუ მწე​რა​ლი, რო​მელ​საც
შე​უძ​ლია დახ​მა​რე​ბის ხე​ლი გა​მო​გი​წო​დოს. სა​ბედ​ნიეროდ, სან​თე​ბე​ლას ალ​მა ეს წარ​მოდ​გე​ნე​ბი
ერ​თმა​ნეთ​ში აურ-​დაურია, რეალო​ბა გარ​თულ​და. წა​მით, ერ​თდროულად ორი​ვე​ნი გავ​ხდით
ხუ​ლი​გა​ნიც და მოს​წავ​ლეც, "ბუ​ფო​ნიც" და მწე​რა​ლიც. ყვე​ლა​ფე​რი სი​გა​რე​ტის ეპი​ზო​დით რომ
ამო​წუ​რუ​ლი​ყო და მაქ​სი​მი​ლიანეს არ ვეც​ნე, სახ​ლში გა​ტე​ხი​ლი დავ​ბრუნ​დე​ბო​დი. სირ​ცხვი​ლის გან​ცდა
არ მომ​ცემ​და მოს​ვე​ნე​ბას, რომ ამ​ხე​ლა კაცს იმ პირ​ტიტ​ვე​ლა ვი​გინ​და​რამ კი​ნა​ღამ აპოპ​ლექ​სია
და​მარ​თა; თვი​თონ კი გა​უდ​გე​ბო​და არ​ხეინად თა​ვის გზას, კმა​ყო​ფი​ლი იმით, რომ ბე​ბერ "ბუ​ფონს"
ჩა​ას​ვრე​ვი​ნა. მოგ​ვიანე​ბით, დად​გე​ბო​და და თა​ვის საგ​მი​რო საქ​მეს ძმა​კა​ცებს გაუზიარებ​და, მე კი, ამ
ამ​ბის გა​მო მიკ​რო​ფონ​ში წუ​წუ​ნი მო​მი​წევ​და. სი​ნამ​დვი​ლე​ში, არც არა​ვინ გა​გიჟ​დე​ბო​და და არც
გან​გაშს ატეხ​და ვინ​მე. მოკ​ლედ, მომ​ხდარს ჩვეულებ​რივ სი​ტუაცი​ად ჩათ​ვლიდ​ნენ: გა​რე​უბ​ნელ
ლა​წი​რაკს თურ​მე პა​ტიოსა​ნი მო​ქა​ლა​ქე და​უმ​ცი​რე​ბია. და მორ​ჩა. ეს არა​ნაირად არ გას​ცდე​ბო​და იმ
წარ​მოდ​გე​ნე​ბის ფარ​გლებს, ადა​მიანებს უკ​ვე რომ ჩა​მოუყა​ლიბ​დათ თა​ნა​მედ​რო​ვე გა​რე​მომ​ცველ
სამ​ყა​რო​ზე. სა​ბედ​ნიეროდ, სან​თე​ბე​ლას შუქ​მა ბევ​რად უფ​რო რთუ​ლი და ჩახ​ლარ​თუ​ლი ცხოვ​რე​ბა
გა​მო​ამ​ზეურა; ეს იყო შეხ​ვედ​რა მო​ზარ​დი​სა, რო​მელ​საც ჯერ კი​დევ უამ​რა​ვი რა​მის სწავ​ლა მოუწევს
და ზრდას​რუ​ლი​სა, რო​მელ​საც შე​უძ​ლია, ბევ​რი რამ ას​წავ​ლოს. ახ​ლა მინ​და პირ​და​პირ მაქ​სი​მი​ლიანეს
მივ​მარ​თო და ვუთ​ხრა: მაქ​სი​მი​ლიანე, თუ გსურს, შე​ნი სეხ​ნიასა​ვით იმ​პე​რა​ტო​რი გახ​დე და იბა​ტო​ნო,
თუნ​დაც სა​კუ​თარ თავ​ზე, თა​ვი დაანე​ბე ამ სა​ხი​ფა​თო თა​მა​შებს, ნუ და​აფ​რთხობ "ბუ​ფონს", ნუ
დაუმა​ტებ ერთ გრამ სი​მარ​თლე​საც კი ში​შის​მომ​გვრე​ლი ხუ​ლიგ​ნის უკ​ვე დამ​კვიდ​რე​ბულ იმიჯს,
რო​მელ​საც შენ​გან და შენ​ნაირე​ბის​გან ეს ხელ​ში მიკ​რო​ფონ​მო​მარ​ჯვე​ბუ​ლი ლაჩ​რე​ბი ძერ​წა​ვენ.

- აბა, აბა... რო​გორ არა!

ვიწ​ყებ ორი წა​მის წინ და​წე​რი​ლის გა​და​კით​ხვას და უეც​რად ში​ნა​გა​ნი ქირ​ქი​ლი ჩა​მეს​მის.

- აბა, აბა, აბა...

რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, ეს ისევ ისაა, ის ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც ჩემ​ში ცხოვ​რობს.

- რა ლა​მა​ზი ფრა​ზე​ბია, დაუჯე​რე​ბე​ლია პირ​და​პირ! შენს მაქ​სი​მი​ლიანეს ზნეობის არაჩ​ვეულებ​რი​ვი

გაკ​ვე​თი​ლი ჩაუტა​რე.

ის არამ​ზა​და, ის ორო​სა​ნი ვერ ის​ვე​ნებს, პინგ-​პონგს მე​თა​მა​შე​ბა.

- თვით​კმა​ყო​ფი​ლე​ბის მსუ​ბუ​ქი შე​მო​ტე​ვა გქონ​და, არა? ახ​ლა კარ​გად გრძნობ თავს?

- ...

- მოკ​ლედ, არ და​ეხ​მა​რე, არა, იმ მოს​წავ​ლეს?

- ...

- იმი​ტომ რომ თა​ვა​ზიანი არ იყო, რო​გორც მივ​ხვდი.

-…
- და სა​კუ​თა​რი თა​ვით უზო​მოდ კმა​ყო​ფი​ლი ხარ.

- ...

- და, მე​რე, შე​ნი პრინ​ცი​პე​ბი? დაივიწ​ყე? პრინ​ცი​პე​ბი, ასე ლა​მა​ზად რომ გად​მოგ​ვი​ლა​გე ცო​ტა ზე​მოთ.
აბა, გა​იხ​სე​ნე: "კით​ხვის ში​ში მხო​ლოდ კით​ხვით​ვე გა​ნი​კურ​ნე​ბა, ვერ​გა​გე​ბის ში​ში კი - ტექ​სტში
თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე გა​დაშ​ვე​ბით". რა თავ​ში ვი​ხა​ლოთ ახ​ლა ჩვენ ეს გან​ცხა​დე​ბე​ბი, შენ რა, უკ​ვე
ფე​ხებ​ზე დაიკი​დე ყვე​ლა​ფე​რი?

- ...

- მო​დი რა, პირ​და​პირ გეტ​ყვი. იმ სა​ღა​მოს მაქ​სი​მი​ლიანეს​თან მაგ​რად ჩა​ის​ვა​რე. შე​იძ​ლე​ბა, უზო​მოდ
გა​ცოფ​დი ან ძა​ლი​ან შე​გე​შინ​და. დაღ​ლი​ლი ადა​მიანი შე​იძ​ლე​ბა, დაფ​რთხეს. არც შენ ხარ
გა​მო​ნაკ​ლი​სი. რა არის ახ​ლა ამა​ში დაუჯე​რე​ბე​ლი?! ძა​ლი​ან კარ​გად იცი, რო​გორც უნ​და
მოქ​ცეული​ყა​ვი. გეტ​ყვი, თუ გინ​და. უნ​და ჩა​გევ​ლო ხე​ლი იმ ბი​ჭის​თვის და შენ​თან წა​გეყ​ვა​ნა, მი​გეს​ვა
მა​გი​დას​თან და აგეხ​სნა ის ოხე​რი ტექ​სტი. გან​გე​მარ​ტა, რო​გორც წე​სი და რი​გია, შემ​დეგ კი კა​ცუ​რად
და​ლა​პა​რა​კე​ბო​დი, თუ სა​ჭი​რო გახ​დე​ბო​და. შე​გეძ​ლო, გა​გე​ჯო​რა კი​დეც, ან გეყ​ვი​რა მის​თვის. მაგ​რამ
მხო​ლოდ მა​შინ, რო​ცა და​ვა​ლე​ბა ჩა​წიკ​წი​კე​ბუ​ლი ექ​ნე​ბო​და. თხოვ​ნა უყუ​რად​ღე​ბოდ არ უნ​და
და​გე​ტო​ვე​ბი​ნა. მად​ლო​ბა ღმერთს, ეს მხო​ლოდ თხოვ​ნა იყო და სხვა არა​ფე​რი. ცუ​დად
ფორ​მუ​ლი​რე​ბუ​ლი? გე​თან​ხმე​ბი! ან​გა​რე​ბიანი? კი ბა​ტო​ნო! შენ ხომ კარ​გად იცი, რომ უან​გა​რო
თხოვ​ნა ბუ​ნე​ბა​ში არ არ​სე​ბობს. თა​ნაც, ეს ხომ შე​ნი საქ​მეა, შე​ნი მო​ვა​ლეობა: ან​გა​რე​ბიანი ინ​ტე​რე​სი
ტექ​სტი​სად​მი ნამ​დვილ ინ​ტე​რე​სად გარ​დაქ​მნა. მაგ​რამ და​ტო​ვო მაქ​სი​მი​ლიანე ქუ​ჩა​ში, თვი​თონ
მშვი​დად შინ დაბ​რუნ​დე, რო​გორც ეს შენ ჩაიდი​ნე, მხო​ლოდ ერთ რა​მეს ნიშ​ნავს: არ შეეცა​დო,
და​ან​გრიო კე​დე​ლი, რო​მე​ლიც თქვენ შო​რის აღ​მარ​თუ​ლა. მეტ​საც გეტ​ყვი: პი​რი​ქით, შენ კი​დევ უფ​რო
გაამაგ​რე ის. ამ თე​მას ლა​ფონ​ტენ​მა იგავ-​არაკი მი​უძ​ღვნა. გინ​და, გი​ამ​ბო? იქ მთა​ვა​რი გმი​რი შენ
ხარ!

მო​წა​ფე და მას​წავ​ლე​ბე​ლი

მე ამ იგა​ვით იმის თქმა მსურ​და,

რომ სი​სუ​ლე​ლე ყო​ფი​ლა სე​ნი,

ერ​თხელ ყმაწ​ვი​ლი წყალ​ში ჩა​ცურ​და,

და​ყიალობ​და როს პი​რას სე​ნის.

ღვთის​გან წყა​ლო​ბა უმალ გა​მოჩ​ნდა,

რო​ცა ტი​რი​ფი იქ​ვე აღ​მოჩ​ნდა.

ყმაწ​ვილს ტო​ტის​თვის ხე​ლი ჩა​ევ​ლო,

როს მის პე​და​გოგს ახ​ლოს ჩა​ევ​ლო;

უკივ​ლა ბავ​შვმა: იქ​ნებ მომ​ხე​დოთ.

მა​გის​ტრმა თა​ვი მო​ატ​რიალა,

ყმაწ​ვილს თვა​ლე​ბი და​უბ​რიალა:

მანდ რო​გორ მოხ​ვდი პა​ტა​რა მხე​ცო!

შე​ნი სუ​ლე​ლი თა​ვის ბრა​ლია,

შტე​რი ხარ რა​ღა და​სა​მა​ლია!

მეს​მის მშობ​ლე​ბის თქვე​ნი ვაება,

ში​ში, მა​ხე​ში რომ არ გაებათ,

მეს​მის ტკი​ვი​ლი მა​თი, ტი​რი​ლიც, -

თქვა და მოს​წია ტო​ტი ტი​რი​ფის.

მა​თი გა​კიც​ხვა ჩე​მი ხვედ​რია,

ვინც ცენ​ზო​რია, ყბე​დი, პე​დან​ტი,

მარ​თალს რომ ვამ​ბობ მი​მიხ​ვდე​ბი​ან:

თუმც მათ ქე​ბა​საც ხში​რად ვბე​დავ​დი,

რად​გან მათ სიტ​ყვას ტა​შით ხვდე​ბი​ან,

ელი​ან მუ​დამ ყვე​ლა საქ​მის​გან,

აჩ​ვე​ნონ თა​ვის ენის ზეობა...

იქ​ნებ ჯერ ძმაო მიხ​სნა საფ​რთხის​გან

და მე​რე მოჰ​ყვე ენამ​ზეობას.

მაქ​სი​მი​ლიანე ჩვე​ნი დრო​ის ტი​პუ​რი ორო​სა​ნია. თუ დღე​ვან​დელ სკო​ლა​ზე ბჭო​ბას მოჰ​კა​რით ყუ​რი,
დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ბრძან​დე​ბო​დეთ, რომ პროგ​რა​მა​ში მაქ​სი​მი​ლიანეა. ყო​ველ​წლიურად თორ​მე​ტი
მი​ლი​ონ ოთ​ხა​სი ათა​სი ახალ​გაზ​რდა ფრან​გი მი​დის სკო​ლა​ში, აქე​დან, და​ახ​ლოებით ერ​თი მი​ლიონი
მო​ზარ​დი იმიგ​რი​რე​ბულ​თა შვი​ლე​ბია. და​ვუშ​ვათ, რომ მათ შო​რის ორა​სი ათა​სი ქრო​ნი​კუ​ლად ვერ
ძლევს სას​კო​ლო პროგ​რა​მას. სა​ინ​ტე​რე​სოა, ამ ორა​სი ათა​სი​დან რამ​დე​ნი გა​და​ეშ​ვა ვერ​ბა​ლურ თუ
ფი​ზი​კურ ძა​ლა​დო​ბა​ში (მას​წავ​ლე​ბელ​თა გაუთა​ვე​ბე​ლი შეურაც​ხყო​ფა და ლან​ძღვა&​quot;გი​ნე​ბა, რის
გა​მოც მა​თი ცხოვ​რე​ბა ჯო​ჯო​ხე​თად ქცეულა, მუ​ქა​რე​ბი, ცე​მა&​quot;ტყე​პა, სას​წავ​ლო
და​წე​სე​ბუ​ლე​ბე​ბის ინ​ვენ​ტა​რის და​ზიანე​ბა...), მე​ოთ​ხე​დი? ორ​მოც​დაათი ათა​სი? და​ვუშ​ვათ. აქე​დან
შეგ​ვიძ​ლია და​ვას​კვნათ: თორ​მე​ტი მი​ლი​ონ ოთ​ხა​სი ათა​სი მოს​წავ​ლი​დან მხო​ლოდ 0,4%
შეესატ​ყვი​სე​ბა მაქ​სი​მი​ლიანეს სა​ხეს " და​უნ​დო​ბელ და ვე​რაგ ხუ​ლი​განს, გა​მო​უს​წო​რე​ბელ ორო​სანს
და ცი​ვი​ლი​ზა​ცი​ის გა​მა​ნად​გუ​რე​ბელს. აი, ამ პორ​ტრეტს გვახ​ვევს თავს ერ​თსუ​ლოვ​ნად და
დაუზა​რე​ლად მას​მე​დი​ის ყვე​ლა სა​შუალე​ბა, რო​ცა საუბა​რი სკო​ლა​ზე ჩა​მო​ვარ​დე​ბა. მაქ​სი​მი​ლიანე
ადა​მი​ან​თა წარ​მო​სახ​ვის გა​მა​ღი​ზიანე​ბე​ლი და ამა​ფო​რიაქე​ბე​ლია, მათ შო​რის, სე​რიოზუ​ლად
მო​აზ​როვ​ნეების და დამ​ჯდა​რი ჭკუ​ა&​quot;გო​ნე​ბის პატ​რო​ნე​ბი​საც.
ვი​ვა​რაუდოთ, რომ ვცდე​ბი გათ​ვლებ​ში, ჩე​მი 0,4% ცო​ტაა და სამ​ზე ან ოთ​ხზე უნ​და გამ​რავ​ლდეს.
კე​თი​ლი ბა​ტო​ნო, გა​და​ვამ​რავ​ლოთ. მი​ღე​ბუ​ლი ციფ​რი მა​ინც სა​სა​ცი​ლოდ უმ​ნიშ​ვნე​ლო აღ​მოჩ​ნდე​ბა
საიმი​სოდ, რომ ასე​თი სა​მარ​ცხვი​ნო ში​ში დაგ​ვე​უფ​ლოს ამ ახალ​გაზ​რდე​ბის წი​ნა​შე.

მო​ზარ​დი რო​მე​ლი​მე მიყ​რუებუ​ლი პრო​ვინ​ციული ქა​ლა​ქი​დან თუ დე​და​ქა​ლა​ქის შო​რეული

პე​რი​ფე​რიული უბ​ნი​დან, შავ​კა​ნიანი, არა​ბი თუ ფრან​გი, ბრენ​დე​ბი​სა და მო​ბი​ლუ​რი ტე​ლე​ფო​ნე​ბის
დი​დი მოყ​ვა​რუ​ლი და დამ​ფა​სე​ბე​ლი, ელექ​ტრო​ნი​ვით თა​ვი​სუ​ფა​ლი, რო​მე​ლიც სივ​რცე​ში მხო​ლოდ
ჯგუ​ფუ​რად გა​და​ად​გილ​დე​ბა, ნი​კა​პამ​დე ჩა​მოფ​ხა​ტუ​ლი კა​პიუშო​ნით, შე​ნო​ბე​ბის კედ​ლე​ბის თუ მეტ​როს
ვა​გო​ნე​ბის შემ​ლა​მა​ზე​ბე​ლი, რო​კის მოყ​ვა​რუ​ლი, რო​მე​ლიც აგ​რე​სი​ულ და შუ​რის​მა​ძი​ებ​ლურ ტექ​სტებს
აღ​მერ​თებს, როხ​რო​ხა და ჩხუ​ბის​თა​ვი, აი, სწო​რედ მათ მი​იჩ​ნე​ვენ მა​გარ დამ​რტყმე​ლად, ხუ​ლიგ​ნად,
მძარ​ცვე​ლად, "შემ​ყე​ნებ​ლად", ნარ​კო​ტი​კე​ბის გამ​სა​ღებ​ლად, ხან​ძრის გამ​ჩე​ნად, პო​ტენ​ცი​ურ
რე​ლი​გი​ურ ექ​სტრე​მის​ტად. ეს ხომ ჩვე​ნი მაქ​სი​მი​ლიანეა " ძვე​ლი დრო​ის გა​რე​უბ​ნე​ბის თა​ნა​მედ​რო​ვე
გან​სა​ხიერე​ბა. და ისე, რო​გორც ოდეს​ღაც ბურ​ჟუ​ებს ხან​და​ხან უყ​ვარ​დათ ლა​პის ქუ​ჩა​ზე ნა​ყარ​"ნუ​ყარ,
სა​ეჭ​ვო რე​პუ​ტა​ცი​ის მქო​ნე ხალ​ხში გაძ​რომ​"გა​მოძ​რო​მა, ან მარ​ნის სა​ნა​პი​რო​ებ​ზე აპა​შე​ბით
გა​ძეძ​გილ რო​მე​ლი​მე მო​დურ ბუნ​გა​ლო​ში თი​თო ჭი​ქის გა​დაკ​ვრა, დღე​ვან​დელ "ბუ​ფონ​საც" ხიბ​ლავს
მაქ​სი​მი​ლიანეს​თან სი​ახ​ლო​ვე, უყ​ვარს მი​სი ცქე​რა, უფ​რო სწო​რად, ურ​ჩევ​ნია, ცოც​ხალს, რეალურს კი
არ უყუ​როს, არა​მედ მის ხა​ტე​ბას, რო​მელ​საც თვი​თონ​ვე თით​ხნის და რომ​ლი​თაც შემ​დეგ ათას​გვა​რი
სა​ნე​ლებ​ლე​ბით შე​კაზ​მულს, კი​ნო​ში, ლი​ტე​რა​ტუ​რა​ში, სა​რეკ​ლა​მო რგო​ლებ​სა თუ სა​ინ​ფორ​მა​ციო
გა​მოშ​ვე​ბებ​ში გვი​მას​პინ​ძლდე​ბა. მაქ​სი​მი​ლიანე ერ​თდროულად გა​ნა​სა​ხიერებს იმას, რი​სიც
ადა​მიანებს ეში​ნი​ათ და იმა​საც, რა​საც შემ​დეგ კარ​გად ყი​დი​ან. ის ყვე​ლა​ზე სას​ტი​კი და აგ​რე​სიული
ფილ​მე​ბის გმი​რი​ცაა და ყვე​ლა​ზე კო​მერ​ციული და გა​ყიდ​ვა​დი მარ​კე​ბის სა​ხეც. მარ​თა​ლია,
მაქ​სი​მი​ლიანე დი​დი ქა​ლა​ქე​ბის გა​რე​უბ​ნებ​შია გან​დევ​ნი​ლი (ა​მა​ში დი​დი წვლი​ლი
ქა​ლაქ​თმშე​ნებ​ლო​ბას, უძ​რავ ქო​ნე​ბა​ზე ფა​სე​ბის უსაშ​ვე​ლო ზრდა​სა და პო​ლი​ცი​ას მი​უძ​ღვის),
სა​მა​გიეროდ, მის​მა იმიჯ​მა ყვე​ლა​ზე მდიდ​რუ​ლი უბ​ნე​ბის ცენ​ტრე​ბამ​დეც მი​აღ​წია და "ბუ​ფო​ნი"
შეძ​რწუ​ნე​ბუ​ლია იმ ფაქ​ტით, რომ მი​სი სა​კუ​თა​რი შვი​ლე​ბიც თურ​მე ისე​ვე იც​ვა​მენ, რო​გორც ჩვე​ნი
მაქ​სი​მი​ლიანე, მეტ​ყვე​ლე​ბენ მაქ​სი​მი​ლიანეს ჟარ​გონ​ზე; კი​დევ უარე​სი, მაქ​სი​მი​ლიანეს ხმას, კი​ლო​სა
და გა​მოთ​ქმას ზუს​ტად იმეორე​ბენ. აქე​დან კი მოთ​ქმა&​quot;გო​დე​ბამ​დე ფრან​გუ​ლი ენის და​ღუპ​ვა​სა
და ცი​ვი​ლი​ზა​ცი​ის და​სას​რულ​ზე სულ რა​ღაც ერ​თი ნა​ბი​ჯია დარ​ჩე​ნი​ლი. და ჩვენც ამ ნა​ბი​ჯის
გა​დად​გმას არ და​ვა​ხა​ნებთ, ში​შით და ძრწო​ლით, მაგ​რამ მა​ინც ერ​თგვა​რი სიამოვ​ნე​ბის გან​ცდით.
რა​ტომ? იმი​ტომ, რომ სად​ღაც გუ​ლის სიღ​რმე​ში ვი​ცით, პირ​ვე​ლი მსხვერ​პლი მაქ​სი​მი​ლიანე იქ​ნე​ბა.

თუ კარ​გად და​ვაკ​ვირ​დე​ბით, მაქ​სი​მი​ლიანე სა​ყო​ველ​თაო გაახალ​გაზ​რდა​ვე​ბის მედ​ლის მეორე

მხა​რეა. ჩვენ​მა დრომ ახალ​გაზ​რდო​ბა ვალ​დე​ბუ​ლე​ბად გაიხა​და. უნ​და იყო ახალ​გაზ​რდა, იფიქ​რო ისე,
რო​გორც ახალ​გაზ​რდამ, მო​იხ​მა​რო რო​გორც ახალ​გაზ​რდამ, შეინარ​ჩუ​ნო ახალ​გაზ​რდო​ბა და
შე​მარ​თე​ბა ღრმა სი​ბე​რე​შიც კი. დღეს მო​დაც ახალ​გაზ​რდუ​ლია, ფეხ​ბურ​თიც და რა​დიოსად​გუ​რე​ბიც,
ჟურ​ნა​ლე​ბიც ახალ​გაზ​რდუ​ლია, რეკ​ლა​მაც, ინ​ტერ​ნე​ტიც. ტე​ლე​ვი​ზიები გა​ივ​სო ახალ​გაზ​რდა
წამ​ყვა​ნე​ბით, მშობ​ლე​ბიც ახალ​გაზ​რდე​ბი არი​ან. ჩვე​ნი პო​ლი​ტი​კუ​რი მოღ​ვა​წეებიც კი
გაახალ​გაზ​რდავ​დნენ.

გაუმარ​ჯოს ახალ​გაზ​რდო​ბას! დი​დე​ბა ახალ​გაზ​რდო​ბას! უნ​და იყო ახალ​გაზ​რდა!

იყა​ვი ახალ​გაზ​რდა! გახ​დი ახალ​გაზ​რდა! მხო​ლოდ, ნუ იქ​ნე​ბი მაქ​სი​მი​ლიანე!

" მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ათას​გვა​რი სი​სუ​ლე​ლით გვი​ტე​ნი​ან თავს, მასწ!

" ცდე​ბი! შე​ნი თა​ვი უკ​ვე სავ​სეა ათას​გვა​რი სი​სუ​ლე​ლით. მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ძალ​"ღო​ნეს არ იშუ​რე​ბენ
მის გა​მო​სა​სუფ​თა​ვებ​ლად.

ეს საუბა​რი ლიონის გა​რე​უბ​ნის ერ​თ"ერთ ტექ​ნი​კურ სას​წავ​ლე​ბელ​ში შედ​გა. სას​წავ​ლო

და​წე​სე​ბუ​ლე​ბამ​დე მი​საღ​წე​ვად იძუ​ლე​ბუ​ლი გავ​ხდიno man`s land 22 (ა​რა​ვი​სი მი​წა, ნე​იტ​რა​ლუ​რი
ტე​რი​ტო​რია (ინ​გ.)გა​და​მეჭ​რა. ერ​თმა​ნეთ​ზე მიჯ​რით მიწ​ყო​ბი​ლი ათას​გვა​რი და​ნიშ​ნუ​ლე​ბის საწ​ყო​ბებს
და​სას​რუ​ლი არ უჩან​და. გზად კა​ციშ​ვი​ლი არ შემ​ხვედ​რია. და​ახ​ლოებით ათი წუ​თის გან​მავ​ლო​ბა​ში
ვიარე ყრუ კედ​ლებ​სა და ეტერ​ნი​ტით გა​და​ხუ​რულ უსა​ხურ და პირ​ქუშ ნა​გე​ბო​ბებს შო​რის. აი, ასეთ
თვალ​წარ​მტაც ხეივან​ში სთა​ვა​ზო​ბენ გა​სე​ირ​ნე​ბას გა​რეუბან​ში მცხოვ​რებ მოს​წავ​ლე​ებს ყო​ველ
ცის​მა​რე დი​ლას.

და რა​ზე ვი​სა​უბ​რეთ იმ დღეს? რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, კით​ხვა​ზე. წე​რა​საც შე​ვე​ხეთ, ბევ​რი ვი​ლა​პა​რა​კეთ

იმა​ზეც, თუ რო​გორ იბა​დე​ბა ათას​გვა​რი ამ​ბე​ბი მწე​რალ​თა გო​ნე​ბა​ში. გან​ვმარ​ტეთ სიტ​ყვა "სტი​ლის"
მნიშ​ვნე​ლო​ბაც, ვი​ლა​პა​რა​კეთ პერ​სო​ნა​ჟი​სა და პი​როვ​ნე​ბის ცნე​ბა​ზე. მი​ვა​დე​ქით ბო​ვა​რიზ​მის
23(ფსი​ქი​ატ​რიაში: მდგო​მა​რეობა, რომ​ლის დრო​საც ადა​მი​ანს უჭირს ზუს​ტი ზღვრის გავ​ლე​ბა
რეალო​ბა​სა და ფან​ტა​ზი​ას შო​რის.) თე​მა​საც, დავ​რწმუნ​დით, რაოდენ სა​ში​შია მწერ​ლი​სათ​ვის თა​ვი​სი
ნა​წარ​მოებე​ბით ტკბო​ბა (ი​გი​ვე შე​იძ​ლე​ბა ით​ქვას ფილ​მზეც). გა​ვარ​კვი​ეთ რეალო​ბი​სა და
გა​მო​ნა​გო​ნის რო​ლიც " მა​გა​ლი​თად, დღეს ასე პო​პუ​ლა​რუ​ლი სა​ტე​ლე​ვი​ზიო რეალი​თი&​quot;შო​უს
დროს " ჩვენ ხომ მუ​დამ გვატ​ყუებენ და გვაიძუ​ლე​ბენ, ერ​თი მეორედ აღ​ვიქ​ვათ და პი​რი​ქით. მოკ​ლედ,
უამ​რავ რა​მეს მი​ვედ​"მო​ვე​დეთ, რაც კი რამ სა​ინ​ტე​რე​სო შე​იძ​ლე​ბა იყოს ნე​ბის​მიერი მოს​წავ​ლის​თვის,
თუ, ცხა​დია, ამას სე​რიოზუ​ლად მი​ვუდ​გე​ბით...

ჰო, მა​ვიწ​ყდე​ბო​და მეთ​ქვა, რომ ზო​გა​დად მა​თი კულ​ტუ​რი​სად​მი და​მო​კი​დე​ბუ​ლე​ბა​ზეც ვიმ​სჯე​ლეთ. რა

თქმა უნ​და, არც ერ​თი მათ​გა​ნი აქამ​დე მწე​რალს არ შეხ​ვედ​რო​და; არც თე​ატ​რში იყო ნამ​ყო​ფი,
ლიონის დათ​ვა​ლიერე​ბის შან​სი კი მხო​ლოდ რამ​დე​ნი​მეს მის​ცე​მო​და. რო​ცა და​ვინ​ტე​რეს​დი, რა​ტომ და
მი​ზე​ზე​ბის დად​გე​ნას შე​ვე​ცა​დე, პა​სუხ​მაც არ დააყოვ​ნა:

" იქ იმის​თვის ჩა​ვე​ხე​ტოთ, რომ ყვე​ლა იმ "ბუ​ფონ​მა" ამ​რე​ზით გვი​ყუ​როს და რო​გორც მყრალ ნა​გავს
ისე მოგ​ვექ​ცეს?

აი, ასე " ქა​ლაქს ეში​ნია მა​თი, თა​ვის მხრივ, ისი​ნიც უფ​რთხი​ან ქა​ლაქს. რო​გორც მა​თი თაობის ბევ​რი
წარ​მო​მად​გე​ნე​ლი, ყვე​ლა ისი​ნი, ბი​ჭე​ბიც და გო​გო​ნე​ბიც, გა​სა​ოც​რად მაღ​ლე​ბი იყ​ვნენ, გე​გო​ნე​ბა,
საწ​ყო​ბე​ბის კედ​ლებს შო​რის იზ​რდე​ბოდ​ნენ და თა​ვი​ან​თი დღე და მოს​წრე​ბა მზის სხი​ვე​ბის​კენ
იღე​რებ​დნენ ყელს. ზო​გი​ერ​თებს მო​დუ​რად ეც​ვათ " თა​ვი​ანთ მო​და​ზე, რო​გორც ისი​ნი ფიქ​რო​ბენ.
სი​ნამ​დვი​ლე​ში ეს ხომ ჩაც​მის უნი​ვერ​სა​ლუ​რი მა​ნე​რაა და სხვა არა​ფე​რი; ყვე​ლა​ნი ერთ რე​პე​რულ
ენა​ზე მეტ​ყვე​ლებ​დნენ, ამ უკა​ნას​კნე​ლის​თვის და​მა​ხა​სიათე​ბე​ლი ინ​ტო​ნა​ცი​ით; ეს ის ინ​ტო​ნა​ციაა,
რო​მე​ლიც ცენ​ტრა​ლურ ფე​შე​ნე​ბე​ლურ უბ​ნებ​ში ყვე​ლა​ზე გა​მო​სულ ახალ​გაზ​რდა "ბუ​ფო​ნებ​საც" კი
გა​დაედო, დი​ახ, იქაც შე​აღ​წია, სა​დაც ამათ ცხვი​რის შე​ყო​ფაც კი ვერ გაებე​დათ.

რა​ღაც მო​მენ​ტში დღის წეს​რიგ​ში სწავ​ლის სა​კით​ხიც დად​გა. სწო​რედ ამ დროს გა​მოჩ​ნდა ას​პა​რეზ​ზე
ად​გი​ლობ​რი​ვი მაქ​სი​მი​ლიანეც (დი​ახ, მე გა​დავ​წყვი​ტე, ამ წიგ​ნის ყვე​ლა ორო​სა​ნი მაქ​სი​მი​ლიანედ
მო​ვიხ​სე​ნიო. ეს დი​დე​ბუ​ლი სა​ხე​ლი ყვე​ლას უხ​დე​ბა, ზედ​გა​მოჭ​რი​ლია, რო​გორც გა​რე​უბ​ნე​ლი, ისე
ფე​შე​ნე​ბე​ლუ​რი უბ​ნე​ბის უქ​ნა​რე​ბის​თვი​საც).

" მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ათას​გვა​რი სი​სუ​ლე​ლით გვი​ტე​ნი​ან თავს!

რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, მივ​ხვდი, რომ კლა​სის ოროს​ნე​ბის ბე​ლად​თან მქონ​და საქ​მე (შე​იძ​ლე​ბა ამ
"რა​საკ​ვირ​ვე​ლიაზეც" ბევ​რი ვი​კა​მა​თოთ, მაგ​რამ კლას​ში ოროს​ნის ამოც​ნო​ბას დი​დი ძა​ლის​ხმე​ვა და
ფი​ლო​სო​ფია ნამ​დვი​ლად არ სჭირ​დე​ბა. ყველ​გან, სა​დაც მე​პა​ტი​ჟე​ბი​ან, ეს იქ​ნე​ბა პრეს​ტი​ჟუ​ლი
სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბე​ბი, ტექ​ნი​კუ​რი სას​წავ​ლებ​ლე​ბი თუ პრო​ვინ​ციული კო​ლე​ჯე​ბი, ორ წამ​ში
ვცნობ მაქ​სი​მი​ლიანე​ებს. ისი​ნი და​ძა​ბულ ყუ​რად​ღე​ბა​სა და იმ ზედ​მე​ტად კე​თილ​გან​წყო​ბილ მზე​რა​ზე
იყი​დე​ბი​ან, რო​მელ​საც მას​წავ​ლებ​ლე​ბი მათ მი​აპ​ყრო​ბენ ხოლ​მე, რო​ცა ისი​ნი პირს დააღე​ბენ (ამ
დროს თა​ნაკ​ლა​სელ​თა ნა​ად​რე​ვი ჩა​ღი​მე​ბაც მრავ​ლის​თქმე​ლი​ა), და კი​დევ ერთ რა​ღა​ცა​ზე, არ ვი​ცი, რა
და​ვარ​ქვა ამას, მათ გან​სა​კუთ​რე​ბით მო​ბო​დი​შე​ბით ტონ​სა და სი​ფიც​ხე​ზე, თავ​და​ჯე​რე​ბა რომ აკ​ლია.
რო​ცა ისი​ნი ხმას არ იღე​ბენ " მაქ​სი​მი​ლიანეები ხში​რად დუ​მან " მე მათ და​ძა​ბუ​ლი ან მტრუ​ლი
დუ​მი​ლით ვცნობ, რომ​ლი​თაც ასე თვალ​ში​სა​ცე​მად გა​მო​ირ​ჩე​ვი​ან გო​ნიერი და ყუ​რად​ღე​ბიანი
მოს​წავ​ლის​გან. ორო​სა​ნი მუ​დამ მერ​ყე​ობს, თით​ქოს ბო​დი​შებს იხ​დის სა​კუ​თარ არ​სე​ბო​ბა​ზე, მაგ​რამ
ნუ იფიქ​რებთ, რომ არ სურს სა​კუ​თა​რი ად​გი​ლი იპო​ვოს. მას აღიარე​ბა სხვებ​ზე მე​ტად სწყუ​რია და
ამის​თვის ხში​რად სა​კუ​თა​რი წარ​მოების ან​ტი​დეპ​რე​სანტს " ძა​ლა​დო​ბას მი​მარ​თავს).

" უკაც​რა​ვად, ვერ გა​ვი​გე, რას ნიშ​ნავს " სი​სუ​ლე​ლე​ებს გტე​ნი​ან თავ​ში?

" გვტე​ნი​ან, რა! რა არის ახ​ლა აქ გაუგე​ბა​რი? ვის რა​ში ად​გია მა​თი ტრიუკე​ბი?

" რო​მე​ლია, მა​გა​ლი​თად, ტრიუკი, რო​მე​ლიც კაცს არა​ფერ​ში გა​მო​ად​გე​ბა?

" ყვე​ლა​ფე​რი ნა​გა​ვია და მორ​ჩა! მა​გა​ლი​თად, სხვა​დას​ხვა საგ​ნე​ბი... ეს რა ცხოვ​რე​ბაა!

" რა გქვია?

" მაქ​სი​მი​ლიანე.

" ჰო​და, ჩე​მო მაქ​სი​მი​ლიანე, ძა​ლიანაც შემ​ცდარ​ხარ, ასე თუ ფიქ​რობ. მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ნაგ​ვით კი არ
გივ​სე​ბენ თავს, არა​მედ მის​გან გი​სუფ​თა​ვე​ბენ. შენ თა​ვი ისე​დაც, დი​დი ხა​ნია, გა​მო​სა​ბერ​ტყი გქონ​და.

"…

" რა გაც​ვია ფეხ​ზე?

" ფეხ​ზე? ჩე​მი "ენ", ბა​ტო​ნო! (ი​გუ​ლის​ხმეთ ფირ​მის და​სა​ხე​ლე​ბა)

" შე​ნი რა?

" ჩე​მი "ენ", მე ჩე​მი სა​კუ​თა​რი "ენ" მაც​ვია!

" და რას ნიშ​ნავს შე​ნი სა​კუ​თა​რი "ენ"?

" რას ჰქვია, რას ნიშ​ნავს? ეს ჩე​მი სა​კუ​თა​რი "ენ​""ია, და მორ​ჩა!

" რა სა​გა​ნია ეს შე​ნი "ენ"? სა​გა​ნი და​მი​სა​ხე​ლე!

" ეს ჩე​მი "ენ​""ია.

მაქ​სი​მი​ლიანეს დამ​ცი​რე​ბა არც კი გა​მივ​ლია გულ​ში, ამი​ტომ იმა​ვე შე​კით​ხვით მთელ კლასს
მივ​მარ​თე:

" რა აც​ვია მაქ​სი​მი​ლიანეს ფეხ​ზე?

კლას​ში უხერ​ხუ​ლი სი​ჩუ​მე ჩა​მოწ​ვა. ბავ​შვებ​მა ერ​თმა​ნეთს გა​და​ხე​დეს. ჩვენ თით​ქმის ერ​თი სრუ​ლი
საათი გა​ვა​ტა​რეთ ერ​თად, ვიმ​სჯე​ლეთ, ვი​და​ვეთ, ვი​ფიქ​რეთ კი​დე​ვაც და ბევ​რიც ვი​ცი​ნე; ცხა​დია,
შე​ეძ​ლოთ ჩემ​თვის დახ​მა​რე​ბის ხე​ლი გა​მოეწო​დე​ბი​ნათ, მაგ​რამ, რას იზამ, მაქ​სი​მი​ლიანე ცამ​დე
მარ​თა​ლი იყო.

" ეს მი​სი "ენ​""ე​ბია, ბა​ტო​ნო!

" დი​ახ, მეც მშვე​ნივ​რად და​ვი​ნა​ხე, ეს "ენ​""ე​ბია, მაგ​რამ რო​გორც სა​გა​ნი, ნივ​თი, რას წარ​მო​ად​გენს
ეს მი​სი "ენ​""ე​ბი?

ისევ სი​ჩუ​მე.

შემ​დეგ მოულოდ​ნე​ლად ერ​თი გო​გო​ნა წა​მოდ​გა:

" რო​გორც ნივ​თი " ეს სპორ​ტუ​ლი ფეხ​საც​მე​ლია.

" ნამ​დვი​ლად. ახ​ლა უფ​რო წინ წა​ვი​წი​ოთ. რა არის სპორ​ტულ ფეხ​საც​მელ​ზე უფ​რო ზო​გა​დი არ​სე​ბი​თი
სა​ხე​ლი, მსგავ​სი ტი​პის საგ​ნე​ბის აღ​სა​ნიშ​ნა​ვად, შე​გიძ​ლია, მით​ხრა?

" ფეხ... ფეხ​საც​მე​ლი.

" ყო​ჩაღ, რა თქმა უნ​და: სპორ​ტუ​ლი ფეხ​საც​მე​ლე​ბი, ჩექ​მე​ბი, ბო​ტე​ბი, სან​დლე​ბი, მა​შიები, მო​კა​სი​ნე​ბი,
რაც გნე​ბავთ, მაგ​რამ "ენ​""ე​ბი " არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში. ეს ბრენ​დის, ფირ​მის და​სა​ხე​ლე​ბაა. ფირ​მის
და​სა​ხე​ლე​ბა კი სა​გა​ნი არ არის.

გა​ის​მა კლა​სის დამ​რი​გებ​ლის კით​ხვაც:

" ეს სა​გა​ნი სა​სიარუ​ლოდ გა​მოიყე​ნე​ბა, და ბრენ​დი?

" სა​მა​რიაჟოდ, მასწ.!

მთელ​მა კლას​მა გა​დაიხარ​ხა​რა.

" რა​თა ყვე​ლას​გან გა​მო​ირ​ჩეს " კი.

წა​ეშ​ვე​ლა მას​წავ​ლე​ბე​ლი და ამ​ჯე​რად მი​ზან​ში ერ​თ"ერ​თი ბი​ჭუ​ნას პუ​ლო​ვე​რი ამოიღო.

" და შენ, სა​მირ, დღეს რა გაც​ვია?

სა​მირ​მა დაუფიქ​რებ​ლად იგი​ვე პა​სუ​ხი გას​ცა:

" ეს ჩე​მი "ელ​""ია, მასწ.

მე მი​მი​კის მოშ​ვე​ლიებით აგო​ნი​ის ბო​ლო სტა​დია გან​ვა​სა​ხიერე, თით​ქოს სა​მირ​მა ეს​"ეს არის,
მომ​წამ​ლა და ცო​ტაც და, ყვე​ლას თვალ​წინ სულს გან​ვუ​ტე​ვებ. ამ დროს ვი​ღა​ცამ მხიარუ​ლი ხმით
დაიძა​ხა:

" არა, არა, ეს პუ​ლო​ვე​რია! ნუ მოკ​ვდე​ბით, ბა​ტო​ნო, დარ​ჩით ჩვენ​თან. ეს სა​მი​რის პუ​ლო​ვე​რია!

ჩე​მი სიკ​ვდი​ლი დროებით გა​დაიდო.

" ნამ​დვი​ლად, ეს მი​სი პუ​ლო​ვე​რია. მარ​თა​ლია, პუ​ლო​ვე​რი ინ​გლი​სუ​რი წარ​მო​შო​ბის სიტ​ყვაა, მაგ​რამ
ბრენ​დის თქმას მი​ლი​ონ​ჯერ სჯობს. დე​და​ჩე​მი იტ​ყო​და " "ჩე​მი რო​ლინ​გი", ბე​ბიაჩე​მი კი გა​იხ​სე​ნებ​და
ძველ სიტ​ყვას " "ჩე​მი ნაქ​სო​ვი ფუ​ფაიკა", ან ბო​ლო&​quot;ბო​ლო "ტრი​კო​თი" მო​ნათ​ლავ​და "
არ​სე​ბი​თი სა​ხე​ლით, რო​მე​ლიც ზმნა ტრი​ცო​ტერ​"დან იწარ​მოება და ქსო​ვას ნიშ​ნავს. მაგ​რამ ეს
ყვე​ლა​ფე​რი ბევ​რად სჯობს ბრენდს.
სწო​რედ ბრენ​დე​ბი გი​ტე​ნი​ან თავ​ში ათას​გვარ სი​სუ​ლე​ლეს, მაქ​სი​მი​ლიანე, და არა მას​წავ​ლებ​ლე​ბი.
ფირ​მა, ბრენ​დი, მარ​კა, აი, რი​თი გაქვთ თა​ვი სავ​სე. ჩე​მი ენი, ჩე​მი იქ​სი და ჩე​მი იგ​რე​კი. თავს ხომ
გი​ტე​ნი​ან და გი​ტე​ნი​ან, გარ​და ამი​სა, გარ​თმე​ვენ ფულ​საც, სხე​ულ​საც და ლექ​სი​კა​საც. გაც​მე​ვენ
უნი​ფორ​მას; თქვენ ცოც​ხალ რეკ​ლა​მად გა​დაიქე​ცით, პლას​ტმა​სის მა​ნე​კე​ნებს და​ემ​სგავ​სეთ, აი,
ისე​თებს, მა​ღა​ზიების ვიტ​რი​ნე​ბი​დან რომ გად​მოგ​ვცქე​რი​ან.

აქ მახ​სენ​დე​ბა ჩე​მი ბავ​შვო​ბის დრო​ინ​დე​ლი ადა​მიანი&​quot;სენ​დვი​ჩი " ადა​მიანი&​quot;რეკ​ლა​მა,

ეგ​რეთ წო​დე​ბუ​ლი, მო​სიარუ​ლე ბუ​ტერ​ბრო​დი. ერ​თ"ერ​თი მათ​გა​ნი ახ​ლაც თვალ​ნათ​ლივ მახ​სოვს.
მო​ხუ​ცი კა​ცი იყო, დღე​ნიადაგ ჩვე​ნი სახ​ლის მო​პირ​და​პი​რე მხა​რეს ტრო​ტუ​არ​ზე იყო დარ​ჭო​ბი​ლი. ორ
სა​რეკ​ლა​მო პა​ნოს შო​რის ჩაკ​ვე​ხე​ბუ​ლი მდოგ​ვის რო​მე​ლი​ღაც მარ​კას ას​ხამ​და ქე​ბა&​quot;დი​დე​ბას.

" იგი​ვე გჭირთ თქვენც. ეს ფირ​მე​ბი სხვას კი არა​ფერს გიშ​ვრე​ბი​ან.

მაქ​სი​მი​ლიანე მთლად შტე​რი კი არ არის, ჭკვიანი ბი​ჭი​ა:

" გან​სხვა​ვე​ბა იმა​შია, ბა​ტო​ნო, რომ ჩვენ ამის​თვის არა​ვინ არა​ფერს გვიხ​დის.

მაქ​სი​მი​ლიანეს ერ​თ"ერ​თი გო​გო​ნა გა​მო​ენ​თო:

" აბა, ვინ გით​ხრა, რომ არ იხ​დი​ან. ლი​ცეუმე​ბის შე​სას​ვლე​ლებ​თან მო​დი​ან, მა​გარ ტი​პებს აბო​ლე​ბენ,
აი, ისე​თებს, პონ​ტაობა, ზმა​ნი და ამ​გვა​რი რა​ღა​ცეები რომ ევა​სე​ბათ. სულ მუქ​თად ტე​ნი​ან
ყვე​ლა​ფერს. უარს, აბა, რო​მე​ლი იტ​ყვის. მე​რე ესე​ნი მო​დი​ან და კლას​ში გვე​მა​რიაჟე​ბი​ან. ამ ჭინ​ჭებ​ზე
მა​თი ძმა​კა​ცე​ბიც მაგ​რა ვარ​დე​ბი​ან და გარ​ბი​ან სა​ყიდ​ლად. ასე ეყი​დე​ბათ ყვე​ლა​ფე​რი.

მაქ​სი​მი​ლიანე:

" მა​გა​რია!

მას​წავ​ლე​ბე​ლი:
" შენ ასე ფიქ​რობ? მე კი​დევ მი​მაჩ​ნია, რომ ამ ბრენ​დებს ცეც​ხლის ფა​სი კი ადევს, მაგ​რამ მა​თი
ნამ​დვი​ლი ფა​სი ბევ​რად ნაკ​ლე​ბია, ვიდ​რე თქვე​ნი.

ამას მოჰ​ყვა ღრმა და სე​რიოზუ​ლი დის​კუ​სია ისეთ ცნე​ბებ​ზე, რო​გო​რი​ცაა, ღი​რე​ბუ​ლე​ბა, ფა​სი "
ცხა​დია, არა გა​სა​ყი​დი, არა​მედ სხვა, ნამ​დვი​ლი ღი​რე​ბუ​ლე​ბე​ბი, რო​მელ​თა მნიშ​ვნე​ლო​ბა, რო​გორც
ისი​ნი მი​იჩ​ნე​ვენ, მათ დი​დი ხა​ნია უკ​ვე აღარ ეს​მით...

ერ​თმა​ნეთს უბ​რა​ლო, ზე​პი​რი მა​ნი​ფეს​ტა​ცი​ით დავ​შორ​დით " თა&​quot;ვი&​quot;სუფ​"ლე&​quot;ბა

სი&​quot;ტყვებს! თა&​quot;ვი&​quot;სუფ​"ლე&​quot;ბა სი&​quot;ტყვებს! " მას შემ​დეგ, რაც მათ​თვის
ჩვე​ულ​მა ნივ​თებ​მა: ფეხ​საც​მე​ლებ​მა, ზურ​გჩან​თებ​მა, კალ​მებ​მა, პუ​ლო​ვე​რებ​მა, ქურ​თუ​კებ​მა,
ფლეიერებ​მა, კას​კე​ტებ​მა, მზის სათ​ვა​ლე​ებ​მა, ტე​ლე​ფო​ნებ​მა ბრენ​დე​ბის სა​ხელ​წო​დე​ბე​ბი ჩა​მოიცი​ლეს
და ნამ​დვი​ლი სა​ხე​ლე​ბი და​იბ​რუ​ნეს.

ვი​ზი​ტის მეორე დღეს უკ​ვე პა​რიზ​ში მეოცე უბ​ნის ბორ​ცვე​ბი​დან ძირს, ჩე​მი ოფი​სის​კენ და​ვეშ​ვი. გზად
თავ​ში ერ​თმა უჩ​ვეულო აზ​რმა გა​მი​ელ​ვა: რა მოხ​დე​ბა, ყო​ვე​ლი შემ​ხვედ​რი მოს​წავ​ლე შე​ვა​ფა​სო, თუ
შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, მი​სი ღი​რე​ბუ​ლე​ბა და​ვად​გი​ნო? ამის​თვის მარ​ტი​ვი გა​მოთ​ვლა სრუ​ლი​ად
საკ​მა​რი​სი​ა: სპორ​ტუ​ლი ფეხ​საც​მე​ლე​ბი " 100 ევ​რო, ჯინ​სი " 110 ევ​რო, ქურ​თუ​კი " 120 ევ​რო,
ზურ​გჩან​თა " 80 ევ​რო, ფლეიერი " 180 ევ​რო (90"დე​ცი​ბე​ლიანი აუდიო გა​სე​ირ​ნე​ბა),
მულ​ტი​ფუნ​ქციური მო​ბი​ლუ​რი ტე​ლე​ფო​ნი " 90 ევ​რო. ამას და​ვა​მა​ტოთ იმის ფა​სი, რაც ჩან​თა​ში უწ​ყვია.
აღარ და​ვიწ​ყებ თი​თოეული ნივ​თის ღი​რე​ბუ​ლე​ბის ჩა​მოყ​რას და გთა​ვა​ზობთ სა​ბი​თუ​მო ფასს, ვთქვათ,
ალი​ა&​quot;ბა​ლია, 50 ევ​რო. ეს ყვე​ლა​ფე​რი ცინ​ცხალ რო​ლი​კებ​ზე ამ​ხედ​რე​ბუ​ლი, ანუ, კი​დევ 150
ევ​რო. რამ​დენს უკა​კუ​ნებს მთლიანო​ბა​ში? 880 ევ​როს, ბა​ტო​ნე​ბო, ანუ 5764 ფრანკს მოს​წავ​ლე​ზე. ეს
კი​დევ ჩე​მი ბავ​შვო​ბის დრო​ინ​დელ 576 400 ფრანკს უდ​რის. ჩე​მი ბუ​ღალ​ტე​რია მეორე დღე​საც ორი​ვე
გზო​ბა​ზე გან​ვაგ​რძე, გა​და​ვა​მოწ​მე, შე​ვა​და​რე ვიტ​რი​ნებ​ში გა​მომ​ზეურე​ბულ პრე​ის​კუ​რან​ტებს. ჩე​მი
გა​მოთ​ვლე​ბი ჯამ​ში " ძვე​ლი კურ​სით " ნა​ხე​ვარ მი​ლი​ონ ფრანკს მიუახ​ლოვ​და. თი​თოეული ეს
მო​ზარ​დი, ჩე​მი ბავ​შვო​ბის დრო​ინ​დე​ლი კურ​სით, ნა​ხე​ვა​რი მი​ლიონი ღირ​და! ეს სა​შუალოდ, და
გუ​ლის​ხმობს სა​შუალო ფე​ნი​დან გა​მო​სულ მოს​წავ​ლეს, დღე​ვან​დელ პა​რიზ​ში მცხოვ​რე​ბი სა​შუალო
შე​მო​სავ​ლე​ბის მქო​ნე მშობ​ლე​ბით. მოკ​ლედ, ეს არის პა​რი​ზე​ლი ჩაც​მულ​"და​ხუ​რუ​ლი მოს​წავ​ლის,
გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლად სა​შო​ბაო არ​და​და​გე​ბის შემ​დეგ რომ გა​მოპ​რან​ჭუ​ლა, ღი​რე​ბუ​ლე​ბა იმ
სა​ზო​გა​დოება​ში, რო​მე​ლიც ახალ​გაზ​რდო​ბას, უწი​ნა​რეს ყოვ​ლი​სა, კლი​ენ​ტად, გა​სა​ღე​ბის ბაზ​რად,
სა​მიზ​ნედ მოიაზ​რებს.

მაშ ასე, ბავ​შვე​ბი " კლი​ენ​ტე​ბი, მდი​და​რი თუ ღა​რი​ბი, ქა​ლა​ქე​ლი თუ გა​რე​უბ​ნე​ლი, გა​ნურ​ჩევ​ლად
ყვე​ლა, რო​გორც ერ​თი, ჩათ​რეულან მოხ​მა​რე​ბის ორომ​ტრი​ალ​ში; თით​ქოს გი​გან​ტურ, უნი​ვერ​სა​ლურ
სურ​ვი​ლე​ბის მტვერ​სას​რუტს ერ​თიანად შე​უს​რუ​ტავს შეძ​ლე​ბუ​ლე​ბი და ხელ​მოკ​ლეები, დი​დე​ბი და
პა​ტა​რე​ბი, გო​გო​ნე​ბი და ბი​ჭე​ბი და უზე​ნაესი ბრძა​ნე​ბის​თვის დაუმორ​ჩი​ლე​ბია " მო​იხ​მა​რეთ! ეს
მო​წო​დე​ბა სხვა არა​ფე​რია, თუ არა ნივ​თე​ბის გაუთა​ვე​ბე​ლი შე​ძე​ნის სურ​ვი​ლის გაღ​ვი​ვე​ბა. ყო​ვე​ლი
ახა​ლი შე​ნა​ძე​ნი მო​დის უკა​ნას​კნე​ლი მოთ​ხოვ​ნე​ბის შე​სა​ფე​რი​სი უნ​და იყოს და აუცი​ლებ​ლად " ფირ​მა,
თა​ნაც, ამის შე​სა​ხებ ქვე​ყა​ნამ უნ​და შე​იტ​ყოს. ეს სა​ვაჭ​რო მარ​კე​ბი მედ​ლე​ბი რომ იყოს, ჩვე​ნი ქუ​ჩის
ბი​ჭე​ბი და გო​გო​ნე​ბი ოპე​რე​ტის გე​ნერ​ლე​ბი​ვით ჟღა​რუნ​"ჟღა​რუ​ნით ივ​ლიდ​ნენ. სე​რიოზუ​ლი რა​დიო "
და ტე​ლე​გა​და​ცე​მე​ბი თავ​გა​მო​დე​ბით ცდი​ლო​ბენ დაგ​ვა​ჯე​რონ, რომ ეს ყვე​ლა​ფე​რი მხო​ლოდ
მო​ზარ​დის პი​როვ​ნულ გა​მორ​ჩეულო​ბას ემ​სა​ხუ​რე​ბა. ამას წი​ნათ, სას​წავ​ლო წლის პირ​ველ დღეს
მარ​კე​ტინ​გის დი​დი ქუ​რუ​მი მო​სიყ​ვა​რუ​ლე ბე​ბი​ის გულ​ში ჩამ​წვდო​მი ხმით რა​დიოში ქა​და​გებ​და, რომ
სკო​ლა აუცი​ლებ​ლად უნ​და გა​იხ​სნას რეკ​ლა​მის​თვის, რომ ის ინ​ფორ​მა​ცი​ის ერ​თ"ერ​თი ფას​დაუდე​ბე​ლი
წყა​როა და შე​იძ​ლე​ბა, მნიშ​ვნე​ლო​ვან​წი​ლად წა​ად​გეს ბავ​შვე​ბის აღ​ზრდა&​quot;გა​ნათ​ლე​ბის საქ​მე​სო,
და ასე შემ​დეგ, და ასე შემ​დეგ … მე ყუ​რე​ბი ვცქვი​ტე და სმე​ნად ვი​ქე​ცი. აბა, აბა, ქალ​ბა​ტო​ნო
მარ​კე​ტინ​გო, ერ​თი ბო​ლომ​დე მოჰ​ყე​ვით ეს თქვე​ნი ზღა​პა​რი კარ​გად და​ყე​ნე​ბუ​ლი ხმით. თუ კარ​გად
გა​ვი​გე, რეკ​ლა​მას, მეც​ნიერე​ბას, ლი​ტე​რა​ტუ​რა​სა და ხე​ლოვ​ნე​ბას ერთ ხურ​ჯინ​ში უკა​რით თა​ვი, არა?
ბე​ბია, თქვენ რა, ხუმ​რობთ? მე​ტის​მე​ტად სე​რიოზუ​ლი კი ჩან​ხართ. ხუმ​რო​ბა იქით იყოს და, ეს
თაღ​ლი​თი მთე​ლი სე​რიოზუ​ლო​ბით ქა​და​გებ​და, და თა​ნაც, ქა​და​გებ​და არა სა​კუ​თა​რი, არა​მედ
ცხოვ​რე​ბის სა​ხე​ლით, ცხოვ​რე​ბი​სა, რო​გო​რიც ის, ვი​თომ სი​ნამ​დვი​ლე​ში არის. და უეც​რად თვალ​წინ
წარ​მო​მიდ​გა ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გის თვა​ლით და​ნა​ხუ​ლი ცხოვ​რე​ბა " გი​გან​ტუ​რი ჰი​პერ​მარ​კე​ტი,
უკა​რო, კედ​ლე​ბის გა​რე​შე, უსას​რუ​ლო, უსაზ​ღვრო, შექ​მნი​ლი მხო​ლოდ ერ​თა​დერ​თი
და​ნიშ​ნუ​ლე​ბის​თვის " მოხ​მა​რე​ბის​თვის. ახ​ლა ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გის შე​მო​თა​ვა​ზე​ბუ​ლი იდეალუ​რი
სკო​ლა წარ​მო​ვიდ​გი​ნოთ: მა​და​აღ​გზნე​ბულ მომ​ხმა​რე​ბელ​თა ამოუწუ​რა​ვი სა​ბა​დო, სა​დაც
მას​წავ​ლებ​ლე​ბის ხელ​მძღვა​ნე​ლო​ბით მოს​წავ​ლე​ებ​მა უნ​და გაიარონ ური​კე​ბით მა​ნი​პუ​ლი​რე​ბის
სპე​ციალუ​რი თრეინინ​გი, რად​გან ხში​რად მოუწევთ მა​თი გა​გო​რე​ბა ამ გი​გან​ტუ​რი სუ​პერ​მარ​კე​ტის
უთ​ვა​ლავ სექ​ტო​რებ​ში გა​და​ად​გი​ლე​ბი​სას … ზო​გი​ერ​თე​ბი ცდი​ლო​ბენ მოხ​მა​რე​ბის სა​ზო​გა​დოები​სა​გან
მოს​წავ​ლეების ჩა​მო​შო​რე​ბას! დროა, შეწ​ყდეს ეს მავ​ნე ქმე​დე​ბა​ნი! " ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გი ლა​მის
ძერ​წავ​და თი​თოეულ სიტ​ყვას. " ახალ​გაზ​რდებ​მა სას​კო​ლო გე​ტო კარ​გად ინ​ფორ​მი​რე​ბუ​ლებ​მა უნ​და
და​ტო​ვონ … "სას​კო​ლო გე​ტო", ასე და​არ​ქვა ბე​ბი​ამ სკო​ლას. ინ​ფორ​მა​ცია, აი, სა​დამ​დე დაჰ​ყავს მას
გა​ნათ​ლე​ბა. გეს​მის, ბი​ძია ჟი​ულ, რა დღე​ში ვართ? გა​მო​დის, რომ წე​ლებ​ზე ფეხს სულ ტყუილად
იდ​გამ​დი, ოჯა​ხუ​რი უმეც​რე​ბი​სა და ცრურ​წმე​ნე​ბის გაუვა​ლი ჯუნ​გლე​ბი​დან ბავ​შვე​ბის დახ​სნას იმი​ტომ
ცდი​ლობ​დი, მოგ​ვიანე​ბით ისი​ნი სას​კო​ლო გე​ტო​ებ​ში რომ გა​მო​ემ​წყვდი​ათ. მსგავ​სი რამ ოდეს​მე
წარ​მო​გედ​გი​ნა? თქვენ კი, ჩე​მო ძვირ​ფა​სო ბლან​"მე​ნი​ლე​ლო ვიოლონ​ჩე​ლის​ტო, იცო​დით თუ არა,
რომ, რო​ცა თქვენს აღ​საზ​რდე​ლებს ინ​ტე​რესს უფ​რო ლი​ტე​რა​ტუ​რი​სად​მი უღ​ვი​ძებ​დით, ვიდ​რე
რეკ​ლა​მი​სად​მი, გა​მო​უს​წო​რე​ბელ შეც​დო​მას სჩა​დიოდით და სას​კო​ლო გე​ტოს ბრმა ზე​დამ​ხედ​ველს
ემ​სგავ​სე​ბო​დით. პრო​ფე​სორ​"მას​წავ​ლებ​ლე​ბო, რო​დის​ღა დად​გე​ბა ის დღე, რო​ცა თქვენ
ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გის სიტ​ყვებს ბო​ლოს და ბო​ლოს ყუ​რად იღებთ? რო​დის და​ვა თქვენს ცა​რი​ელ
გოგ​რამ​დე, რომ სამ​ყა​რო კი არ უნ​და შეიმეც​ნო, არა​მედ მო​იხ​მა​რო? თქვე​ნი მოს​წავ​ლეები პას​კა​ლის
"აზ​რებს", დე​კარ​ტეს "მსჯე​ლო​ბა მე​თო​დის შე​სა​ხებ", კან​ტის "წმინ​და გო​ნე​ბის კრი​ტი​კას", სარ​ტრსა
და სპი​ნო​ზას კი არ უნ​და კით​ხუ​ლობ​დნენ, არა​მედ ხელ​ში დი​დი კა​ტა​ლო​გი ეჭი​როთ, რო​მელ​შიც
თავ​მოყ​რი​ლი იქ​ნე​ბა ყვე​ლა​ფე​რი საუკე​თე​სო, რაც კი რამ წარ​მოებუ​ლა ამ​ქვეყ​ნად … მაგ​რამ, რა უნ​და
გით​ხრა იცი, ქალ​ბა​ტო​ნო მარ​კე​ტინ​გო? სულ ტყუილად გა​და​გიც​ვამს ბე​ბი​ის ტან​საც​მე​ლი, ლა​მა​ზი და
მიმ​ზიდ​ვე​ლი სიტ​ყვე​ბით კი სა​უბ​რობ, მაგ​რამ მა​ინც ამო​გი​ცა​ნი. ვი​ცი, ვინც ხარ: რუ​ხი მგე​ლი
უშ​ვე​ლე​ბე​ლი კბი​ლე​ბით, ფარ​თოდ და​გი​ღია პი​რი და სკო​ლის შე​მო​სას​ვლელ​თან მო​მა​ჯა​დოებე​ლი
არ​გუ​მენ​ტე​ბით შეიარა​ღე​ბუ​ლი, გა​ყურ​სუ​ლი ელო​დე​ბი, რო​დის გა​მო​ივ​ლი​ან ეს წი​თელ​ქუ​დე​ბი, რა​თა
თავს და​აც​ხრე და წამ​ში გა​და​სან​სლო ისი​ნი. გა​და​სან​სლო და მა​ლე​ვე მოინე​ლო ეს გუ​ლუბ​რყვი​ლო
პა​ტა​რა მომ​ხმა​რებ​ლე​ბი, უპირ​ვე​ლე​სად კი, რა თქმა უნ​და, მაქ​სი​მი​ლიანე. ის ხომ ყვე​ლა​ზე
ნაკ​ლე​ბა​დაა და​ცუ​ლი შე​ნი აგ​რე​სიული იერი​შე​ბის​გან, ვიდ​რე ნე​ბის​მიერი სხვა.
მე​რე​და, რა გემ​რიელია მი​სი სურ​ვი​ლე​ბით გა​მო​ტე​ნი​ლი თა​ვი … რო​გორ ცდი​ლო​ბენ მას​წავ​ლებ​ლე​ბი,
არ იშუ​რე​ბენ ძა​ლის​ხმე​ვას, რომ ის საწ​ყა​ლი რო​გორ​მე დაფ​ჩე​ნი​ლი პი​რი​დან ამო​გაძ​რონ, მაგ​რამ
გახ​დე​ბი​ან რა​მეს? კი იქ​ცე​ვენ მაქ​სი​მი​ლიანეს ყუ​რად​ღე​ბას ორი საათი აქ, სა​მი " იქ, მაგ​რამ შენს
მძი​მე სა​რეკ​ლა​მო არ​ტი​ლე​რი​ას რა გა​უძ​ლებს? რა აღუდ​გე​ბა წინ ამ გა​მარ​თულ, დახ​ვე​წილ
სტრა​ტე​გი​ას, რო​მე​ლიც 70"იანი წლე​ბის შუახა​ნე​ბი​დან მო​ყო​ლე​ბუ​ლი, სულ უფ​რო და უფ​რო მეტ
წარ​მა​ტე​ბას აღ​წევს. დღეს შენ, ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გო, უკ​ვე აკ​ნა​ტუ​ნებ იმათ შვი​ლებს, ვი​სი​თაც
გუ​შინ პირს იტ​კბა​რუ​ნებ​დი. გუ​შინ ჩემს მოს​წავ​ლე​ებს გა​უს​წორ​დი, დღეს კი მათ შვი​ლებს მიადე​ქი.
უამ​რა​ვი ოჯა​ხი თა​ვი​ანთ პა​ტარ​"პა​ტა​რა სურ​ვი​ლებს, სა​სი​ცოც​ხლო მნიშ​ვნე​ლო​ბის მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბად
რომ აღიქ​ვამს, შე​ნი მომ​ნე​ლე​ბე​ლი სის​ტე​მის კარ​გად არ​გუ​მენ​ტი​რე​ბულ წუმ​პე​ში ფარ​თხა​ლებს.
თით​ქოს თა​ვი​ან​თი უთ​ვა​ლა​ვი, და​უკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბე​ლი სურ​ვი​ლე​ბით ყვე​ლა​ნი ბავ​შვო​ბის
მდგო​მა​რეობა​ში იმ​ყო​ფე​ბი​ან. ამ სურ​ვი​ლებს, ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში, არა​ფე​რი აქვს სა​ერ​თო
გო​ნიერე​ბას​თან. კი​დევ! კი​დევ! " გაჰ​ყვი​რი​ან სტო​მა​ქი​დან შენ მი​ერ უკ​ვე მოხ​მა​რე​ბუ​ლი
მომ​ხმა​რებ​ლე​ბი, ერ​თმა​ნეთ​ში აზე​ლი​ლი მშობ​ლე​ბი და მა​თი მემ​კვიდ​რეები. რა თქმა უნ​და, ყვე​ლა​ზე
ძლიერად მაქ​სი​მი​ლიანე გაჰ​კი​ვის.

სკო​ლას​თან დამ​შვი​დო​ბე​ბი​სას ერ​თგვა​რი უსიამოვ​ნე​ბის გან​ცდა და​მე​უფ​ლა: ვტო​ვებ​დი ამ ურ​ბა​ნულ

უდაბ​ნო​ში მი​კარ​გულ ბავ​შვებს. გი​გან​ტუ​რი საწ​ყო​ბის ლა​ბი​რინ​თში გაჩ​ხე​რი​ლი მა​თი ლი​ცეუმიც
გა​რე​შე მზე​რის​თვის თით​ქმის უხი​ლა​ვი ჩან​და; არც მა​თი და​ბა გა​მო​ირ​ჩეოდა გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი
მხიარუ​ლე​ბით... არც კა​ფე, არც კი​ნო​თე​ატ​რი შო​რი​ახ​ლო... არა​ფე​რი... სი​ცოც​ხლის ნი​შან​წყა​ლი
არა​ფერს ეტ​ყო​ბო​და. არა​ფე​რი ისე​თი, რა​ზეც კაცს მზე​რა შეუჩერ​დე​ბო​და, გარ​და უზარ​მა​ზა​რი
სა​რეკ​ლა​მო პა​ნოები​სა, ად​გი​ლობ​რი​ვი მო​სახ​ლეობის​თვის მი​უწ​ვდო​მელ ნივ​თებს რომ ას​ხამ​დნენ
ქე​ბა&​quot;დი​დე​ბას... ამ ფონ​ზე რო​გორ გინ​და, ამ ბავ​შვებს უსაყ​ვე​დუ​რო ეს და​უს​რუ​ლე​ბე​ლი
მა​რიაჟო​ბა ან ეს დაუოკე​ბე​ლი სურ​ვი​ლი, სხვე​ბის წამ​ხე​დუ​რო​ბით შექ​მნან სა​კუ​თა​რი სა​ხე; ად​ვი​ლია,
დას​ცი​ნო მათ მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბას, რო​გორ​მე გა​მო​ირ​ჩნენ, რო​გორ​მე შე​ამ​ჩნი​ონ. და, დას​ცი​ნო ვის? ამ
სამ​ყა​როს მიღ​მა დარ​ჩე​ნილ მო​ზარ​დებს, რომ​ლებ​საც ცხოვ​რე​ბა​ში და​სა​ნა​ხი ასე ცო​ტა აქვთ? რას
სთა​ვა​ზო​ბენ ამ გაუბე​დუ​რე​ბულ ყმაწ​ვი​ლებს, რომ​ლებ​საც მემ​კვიდ​რეობით მხო​ლოდ უმუ​შევ​რო​ბა და
სი​დუხ​ჭი​რე გა​დაეცე​მათ, გარ​და ცდუ​ნე​ბი​სა, რომ სა​კუ​თა​რი გა​რეგ​ნო​ბით და​იმ​კვიდ​რონ თა​ვი?
ის​ტო​რი​ის უკუღ​მარ​თო​ბი​სა და ბე​დის უსა​მარ​თლო​ბის გა​მო, მათ არც წარ​სუ​ლი აქვთ და არც
სა​კუ​თა​რი გე​ოგ​რა​ფია. რით შე​იქ​ცი​ონ, რით და​იმ​შვი​დონ თა​ვი, სად და​ის​ვე​ნონ, რო​გორ შექ​მნან
სა​კუ​თა​რი მე. მა​თი არ​ჩე​ვა​ნი ხომ მე​ტის​მე​ტად შეზ​ღუ​დუ​ლია. მხო​ლოდ ერ​თი რამ შე​უძ​ლი​ათ ად​ვი​ლად:
იზ​რუ​ნონ გა​რეგ​ნულ სა​ხე​ზე. ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გიც ხომ ამის​კენ მოუწო​დებს. მი​სი მტკი​ცე​ბით, ეს
სხვა არა​ფე​რია, თუ არა მა​თი იდენ​ტო​ბის ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბის პრო​ცე​სი. ამ პრო​ცეს​ში რეკ​ლა​მას
გა​დამ​წყვე​ტი რო​ლი აკის​რია. მან ახალ​გაზ​რდებს იმი​ჯი უნ​და ჩა​მოუყა​ლი​ბოს, ფო​ტო​გე​ნუ​რო​ბის
მუდ​მი​ვი წყურ​ვი​ლი და​უკ​მა​ყო​ფი​ლოს, და​ეხ​მა​როს მათ, დროების შე​სა​ბა​მი​სად გა​მოიყუ​რე​ბოდ​ნენ …
ღმერ​თო, ამას რას მო​ვეს​წა​რით! ეს რა სა​ში​ში მე​ტო​ქე გა​მო​უჩ​ნდა საბ​რა​ლო მას​წავ​ლებ​ლებს ამ
მზამ​ზა​რეული კლი​შეებით მო​ვაჭ​რის სა​ხით!

მა​ტა​რე​ბელ​ში, რო​მე​ლიც ლონ​დო​ნი​დან პა​რიზ​ში მი​მა​ქა​ნებ​და, თავ​ში გა​მი​ელ​ვა, რომ, უბ​რა​ლოდ,

სახ​ლში კი არ მივ​დი​ვარ, არა​მედ ჩე​მი ის​ტო​რი​ის შუაგულს ვუბ​რუნ​დე​ბი, ჩე​მი გე​ოგ​რა​ფი​ის ეპი​ცენტრს,
სა​დაც აუცი​ლებ​ლად ვი​პო​ვი თავ​შე​სა​ფარს. გა​და​ვა​ბი​ჯებ თუ არა ჩე​მი ბი​ნის ზღურბლს, აღ​მოვ​ჩნდე​ბი
სამ​ყა​რო​ში, სა​დაც და​ბა​დე​ბამ​დე კარ​გა ხნით ად​რე უკ​ვე ვი​ყა​ვი ისე​თი, რო​გო​რიც ვარ " ნე​ბის​მიერი
ნივ​თი, ნე​ბის​მიერი წიგ​ნი ჩე​მი ბიბ​ლიოთე​კი​დან და​მი​დას​ტუ​რებს ჩემს საუკუ​ნო​ვან იდენ​ტო​ბას... ასეთ
მდგო​მა​რეობა​ში რთუ​ლი არ არის, გა​რეგ​ნუ​ლი იმი​ჯის ცდუ​ნე​ბას გა​უძ​ლო.

მე და მი​ნიმ იმ სა​ღა​მოს სწო​რედ ამ თე​მა​ზე ხან​გრძლი​ვად ვი​სა​უბ​რეთ:

" ამ ბავ​შვებ​ზე მთლად ხე​ლის ჩაქ​ნე​ვაც არ ივარ​გებს, " მით​ხრა მი​ნიმ, " მა​თი მო​ჭარ​ბე​ბუ​ლი
ახალ​გაზ​რდუ​ლი ენერ​გი​აც უნ​და გა​ვით​ვა​ლის​წი​ნოთ … რო​გორც კი გარ​და​ტე​ხის ასა​კი​დან გა​მო​დი​ან,
მათ​ში, რო​გორც წე​სი, სა​ღი აზ​რი იმარ​ჯვებს ხოლ​მე. არც ეს დაივიწ​ყო, ძვირ​ფა​სო, რომ ბევ​რი
მათ​გა​ნი მა​ინც ახერ​ხებს, და​უძ​ვრეს ერ​თი შე​ხედ​ვით გა​მოუვალ სი​ტუაცი​ებს.
აქ მი​ნიმ და​იწ​ყო ჩვე​ნი მე​გობ​რე​ბის თუ ნაც​ნო​ბე​ბის ჩა​მოთ​ვლა, რომ​ლებ​მაც თა​ვი და​აღ​წი​ეს რთულ
სი​ტუაცი​ებს, მათ შო​რის გა​ვიხ​სე​ნეთ ალიც, რო​მელ​საც თა​ვი​სუფ​ლად შე​იძ​ლე​ბო​და, ცუ​დად
და​ემ​თავ​რე​ბი​ნა, მაგ​რამ მან არა მარ​ტო შეძ​ლო გა​დარ​ჩე​ნი​ლი​ყო, არა​მედ ამ პრობ​ლე​მის ცენ​ტრში
მო​ექ​ცა და დღეს იმ ბავ​შვე​ბის და​სახ​სნე​ლად იბ​რძვის, ვი​საც საფ​რთხე ყვე​ლა​ზე მე​ტად ემუქ​რე​ბა. და,
რად​გან ყვე​ლა ისი​ნი, თუ შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, გა​რეგ​ნუ​ლი ხა​ტე​ბის მსხვერ​პლნი არი​ან, ალი​მაც
მა​თი ხსნა სწო​რედ ამ ხა​ტე​ბის დამ​სხვრე​ვის გზით გა​ნიზ​რა​ხა. აღ​ჭურ​ვა ისი​ნი კა​მე​რე​ბით და თა​ვი​ანთ
ცხოვ​რე​ბა​ზე ფილ​მის გა​და​ღე​ბა დაავა​ლა, ოღონდ ისეთ​ზე, რო​გო​რიც ის სი​ნამ​დვი​ლე​შია და არა
ისეთ​ზე, რო​გო​რის შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბის შექ​მნა​საც ისი​ნი ასე​თი თავ​გა​მო​დე​ბით ცდი​ლო​ბენ.

საუბა​რი ალის​თან (ა​მო​ნა​რი​დი)

ეს ის ბი​ჭე​ბი არი​ან, რომ​ლე​ბიც სკო​ლა​ში კარ​გი სწავ​ლით არ გა​მო​ირ​ჩე​ვი​ან, " მიხ​სნის ალი. ხშირ
შემ​თხვე​ვა​ში, ისი​ნი უმა​მოდ იზ​რდე​ბი​ან, ბევრს უკ​ვე ჰქონ​და პრობ​ლე​მე​ბი სა​მარ​თალ​დამ​ცავ
ორ​გა​ნო​ებ​თან. უფ​რო​სებს ისი​ნი არ აღიარე​ბენ, სწავ​ლით, ეგ​რეთ წო​დე​ბულ შუალე​დურ კლა​სებ​ში
სწავ​ლო​ბენ, და​ახ​ლოებით ისე​თებ​ში, შენ რომ სა​მოც​დაათი​ან წლებ​ში ას​წავ​ლი​დი, და რომ​ლე​ბიც
ძნე​ლად აღ​საზ​რდე​ლე​ბის​თვის იყო შექ​მნი​ლი. მე ვარ​ჩევ ლი​დე​რებს " 15"16 წლის ავ​ტო​რი​ტე​ტებს, რომ
ისი​ნი დროებით გან​ვა​ცალ​კე​ვო ჯგუ​ფის​გან, რად​გან სწო​რედ ჯგუფ​ში ყოფ​ნა ღუ​პავს მათ, ხელს
უშ​ლის, გახ​დნენ ისე​თე​ბი, რო​გო​რე​ბიც სი​ნამ​დვი​ლე​ში არი​ან. ამის შემ​დეგ მათ ხელ​ში ვაძ​ლევ
კა​მე​რას და ვა​ვა​ლებ ერ​თ"ერ​თი ძმა​კა​ცის​გან ინ​ტერ​ვი​უს აღე​ბას. არ​ჩე​ვან​ში არ ვზღუ​დავ, ბა​რემ
თვი​თონ გა​დაწ​ყვი​ტონ, რო​მელს მი​ად​გე​ბი​ან. ისი​ნი ამ ინ​ტერ​ვი​უს სად​ღაც უც​ხო თვა​ლის​გან
მო​ფა​რე​ბულ ად​გილ​ზე იწე​რენ, შემ​დეგ ბრუნ​დე​ბი​ან ჩემ​თან და ვი​დეომა​სა​ლას უკ​ვე მთელ ჯგუფ​თან
ერ​თად ვნა​ხუ​ლობთ. შენ წარ​მო​იდ​გი​ნე, ყო​ველ​თვის ერ​თსა და იმა​ვე ფე​ნო​მენ​თან გვაქვს საქ​მე:
"რეს​პონ​დენ​ტი" კა​მე​რის წინ მა​გა​რი ბი​ჭის რო​ლის თა​მაშს იწ​ყებს " "ინ​ტერ​ვიუერი", რო​გორც წე​სი,
მხარს აუბამს ხოლ​მე და ისიც ამ თა​მა​შის თა​ნა​მო​ნა​წი​ლე ხდე​ბა. მოკ​ლედ, ორი​ვე​ნი, რაც შე​უძ​ლი​ათ
მა​რიაჟო​ბენ, აქ​ცენ​ტიც კი გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი უხ​დე​ბათ. ლექ​სი​კა​ზე აღა​რა​ფერს ვამ​ბობ, სულ ოც​და​ათ
სიტ​ყვას ატ​რიალე​ბენ წაღ​მა&​quot;უ​კუღ​მა. რა​ღა​ცით ხომ უნ​და შე​ავ​სონ სიტ​ყვე​ბის დე​ფი​ცი​ტი, ამი​ტომ
ყვი​რი​ლით იწ​ყე​ბენ ლა​პა​რაკს (ბავ​შვო​ბა​ში მეც ზუს​ტად ასე ვიქ​ცეოდი), თან ისეთ სი​ფა​თებს იღე​ბენ,
გე​გო​ნე​ბა, ჯგუფს მი​მარ​თა​ვე​ნო, თით​ქოს მა​თი "ბან​და" ერ​თა​დერ​თი შე​საძ​ლო მა​ყუ​რე​ბე​ლი იყოს.
ერ​თი უნ​და ნა​ხო, რა დღე​ში არი​ან ფილ​მის ჩვე​ნე​ბი​სას მა​თი ძმა​კა​ცე​ბი, მუ​ცე​ლი ხე​ლით უჭი​რავთ, ისე
ხარ​ხა​რე​ბენ. ფი​რის ერ​თი დატ​რიალე​ბით არ ვკმა​ყო​ფილ​დე​ბი. ვაჩ​ვე​ნებ მეორე​დაც, მე​სა​მე​დაც, და თუ
სა​ჭი​როდ ჩავ​თვლი, მე​ოთ​ხე​დაც. თან​და​თან სი​ცი​ლი იშ​ვი​ათ​დე​ბა, ტემ​ბრშიც სულ უფ​რო და უფ​რო
აკ​ლდე​ბათ თავ​და​ჯე​რე​ბა.
"ჟურ​ნა​ლის​ტი" და "რეს​პონ​დენ​ტი" ცო​ტა დაბ​ნეულად გა​მოიყუ​რე​ბი​ან, გრძნო​ბენ, რომ რა​ღაც უც​ნაური
და უჩ​ვეულო ხდე​ბა, მაგ​რამ ვერ გა​უც​ნო​ბიერე​ბი​ათ, კონ​კრე​ტუ​ლად რა. მე​ხუ​თე და მე​ექ​ვსე ჩვე​ნე​ბი​სას
მათ​სა და მა​ყუ​რებ​ლებს შო​რის უკ​ვე აშ​კა​რა უხერ​ხუ​ლო​ბა ჩნდე​ბა, მეშ​ვი​დე და მერ​ვე ჩვე​ნე​ბა​ზე კი (არ
დაიჯე​რებ, მაგ​რამ ერ​თხელ ერ​თი და იგი​ვე ფილ​მი ცხრა​ჯერ და​ვუტ​რიალე) ყვე​ლა კარ​გად ხვდე​ბა, თუ
რა ამო​ტივ​ტივ​და ფილ​მის ზე​და​პირ​ზე " მა​თი უსა​ფუძ​ვლო მა​რიაჟო​ბა, ტრა​ბა​ხი, ყოყ​ლო​ჩი​ნო​ბა,
სი​ყალ​ბე. მოკ​ლედ, კო​მე​დია, სხვა არა​ფე​რი. ხვდე​ბი​ან, რომ მა​თი მი​მი​კე​ბი, "სი​ფა​თე​ბის კერ​ვა" და
სხვა სიაფან​დო​ბე​ბი სა​ყუ​რებ​ლად სუ​ლაც არ არის სა​ინ​ტე​რე​სო, არც მათ​თვის და არც არა​ვის​თვის;
რომ ეს მა​თი უნი​ჭო სპექ​ტაკ​ლი მა​გა​რი სი​სუ​ლე​ლეა და არა​ფე​რი აქვს სა​ერ​თო რეალო​ბას​თან. რო​ცა
ისი​ნი "გაც​ნო​ბიერე​ბის" ამ სტა​დი​ას აღ​წე​ვენ, სე​ანსს ვწყვეტ და "შე​მოქ​მე​დე​ბით ჯგუფს" ფირს უკან
ვუბ​რუ​ნებ. ვა​ვა​ლებ, რომ გა​დააკე​თონ; თუმ​ცა ახ​სნით მა​ინც არა​ფერს ვუხ​სნი. ამ​ჯე​რად შე​და​რე​ბით
უფ​რო სე​რიოზუ​ლი ნა​მუ​შევ​რით ბრუნ​დე​ბი​ან, რა​ღაც ისე​თით, რო​მელ​შიც უკ​ვე ჩანს კავ​ში​რი მათ
რეალურ ცხოვ​რე​ბას​თან: თავს წა​რად​გე​ნენ, ამ​ბო​ბენ გვარ​"სა​ხელს, ჰყვე​ბი​ან ოჯახ​ზე, სკო​ლის
ამ​ბებ​ზე, სწავ​ლა​ზე, ში​გა და შიგ არის პაუზე​ბი, რო​ცა ისი​ნი სა​ჭი​რო სიტ​ყვებს ეძე​ბენ, მაგ​რამ აშ​კა​რად
ჩანს, რომ ფიქ​რო​ბენ. გაუაზ​რებ​ლად არც "ინ​ტერ​ვიუერი" სვამს კით​ხვებს და არც "რეს​პონ​დენ​ტი"
პა​სუ​ხობს. ასე ნელ​"ნე​ლა, თვალ​ნათ​ლივ ვხე​დავთ, თუ რო​გორ ემ​სგავ​სე​ბი​ან ეს მო​ზარ​დე​ბი სა​კუ​თარ
თავს; ესე​ნი უკ​ვე აღარ არი​ან ის ახალ​გაზ​რდე​ბი, ქუ​ჩა​ში გამ​ვლელ​"გა​მომ​ვლე​ლებს ში​შის ზარს რომ
სცე​მენ და ამით ერ​თო​ბი​ან. ახ​ლა მათ​ში ჩვენ იოლად ამო​ვიც​ნობთ მა​თი ასა​კის, და​ახ​ლოებით 15"16
წლის გო​გო&​quot;ბი​ჭებს. გა​რეგ​ნუ​ლი მხა​რე უკან იხევს ასა​კის წი​ნა​შე, ზმა​ნე​ბი და ქუ​ჩუ​რი
ჟეს​ტი​კუ​ლა​ცია მეორე პლან​ზე გა​და​დის და შე​სამ​ჩნე​ვად რბილ​დე​ბა; გა​დამ​ღე​ბი ინ​სტინ​ქტუ​რად ფარ​თო
პლანს იყე​ნებს. მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი ხდე​ბა მო​სა​უბ​რის სა​ხე. ისე​თი შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა იქ​მნე​ბა, რომ
კო​რეს​პონ​დენ​ტი რეს​პონ​დენ​ტის სა​ხეს "უს​მენს" და ამ სა​ხე​ზე აშ​კა​რად აღი​ბეჭ​დე​ბა მეორის გა​გე​ბის
სურ​ვი​ლი; თით​ქოს მათ პირ​ვე​ლად აღ​მოაჩი​ნეს ერ​თმა​ნე​თი და დაინა​ხეს, რო​გო​რე​ბიც არი​ან
სი​ნამ​დვი​ლე​ში.

ვალ​ში არც მი​ნი რჩე​ბა და მიყ​ვე​ბა, და​ბალ კლა​სებ​ში ყოფ​ნი​სას, თუ რო​გორ სთა​ვა​ზობს მო​ზარ​დებს
თა​მაშს, რომ​ლის​გა​ნაც ისი​ნი აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბა​ში მო​დი​ან. მი​ნის მი​ერ გა​მო​გო​ნილ ამ გარ​თო​ბას
"სოფ​ლო​ბა​ნა" ჰქვია. წე​სე​ბი მარ​ტივ​ზე მარ​ტი​ვი​ა: იწ​ყებ ბავ​შვებ​თან ყვე​ლა​ფერ​ზე და არა​ფერ​ზე
საუბარს, თან მა​თი ხა​სიათის ძი​რი​თად ნი​შან​"თვი​სე​ბებ​სა და ქცე​ვის მა​ნე​რებს აკ​ვირ​დე​ბი, არ​კვევ
მათ სურ​ვი​ლებს. ამის შემ​დეგ უკ​ვე შე​გიძ​ლია, კლა​სი ერ​თგვარ და​სახ​ლე​ბად, სოფ​ლად აქ​ციო, სა​დაც
თი​თოეულს მი​სი სურ​ვი​ლე​ბი​სა და მო​საზ​რე​ბე​ბის გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბით, ად​გი​ლი და საქ​მე უნ​და მიუჩი​ნო.
ასე და ამ​გვა​რად იბა​დე​ბა მას​წავ​ლე​ბე​ლი, მე​ფუნ​თუ​შე, ავ​ტო​მე​ქა​ნი​კო​სი, ფოს​ტა​ლიონი, მე​ბაყ​ლე,
ექი​მი, პრო​ვი​ზო​რი, მი​წათ​მოქ​მე​დი, მუ​სი​კო​სი, მოკ​ლედ, მი​ნის დაუსაქ​მე​ბე​ლი არა​ვინ რჩე​ბა და თუ
სა​ჭი​როა, ბავ​შვებ​თან ერ​თად და​მა​ტე​ბით პრო​ფე​სი​ებ​საც იგო​ნებს; მი​სი თქმით, ეს აუცი​ლე​ბე​ლია.
მა​გა​ლი​თად, სიზ​მრე​ბის შემ​გრო​ვებ​ლის, ღრუბ​ლე​ბის მხატ​ვრის გა​რე​შე "სოფ​ლო​ბა​ნა" ბევრს
და​კარ​გავ​და.
" და ხუ​ლი​განს რას უშ​ვრე​ბი? მცი​რეწ​ლო​ვან "ბან​დიტს", რო​მელ​ზეც, გინ​და თუ არა, 0,4% მო​დის?
ისი​ნი ვინ ხდე​ბი​ან?

მი​ნი ღი​მი​ლით მპა​სუ​ხობს:

რა თქმა უნ​და, ჟან​დარ​მე​ბი!

სამ​წუ​ხა​როდ, გვერდს ვერ აუვ​ლით ნამ​დვილ ბან​დიტს, ბან​დიტ​"მკვლელს, რო​მელ​საც რამ​დე​ნიც უნ​და
ეცა​დოთ, თა​მაშ​შიც კი ჟან​დარ​მად ვერ გა​დააკე​თებთ. ამ​გვა​რი შემ​თხვე​ვა იშ​ვიათია, მაგ​რამ მა​ინც
გვხვდე​ბა სკო​ლა​შიც და სხვა​გა​ნაც. ჩე​მი პე​და​გო​გიური მოღ​ვა​წეობის 25 წლის მან​ძილ​ზე, 2500
მოს​წავ​ლეს შო​რის ასეთს სულ რამ​დე​ნი​მეს თუ შევ​ხვედ​რი​ვარ. მა​გა​ლი​თად, მახ​სოვს ერ​თი მო​ზარ​დი
სა​სა​მარ​თლო სკამ​ზე, ზიზ​ღით ნა​ად​რე​ვად აღ​ვსი​ლი, გა​ყი​ნუ​ლი, უმოწ​ყა​ლო მზე​რით; ყმაწ​ვი​ლი,
რო​მელ​საც, რო​გორც კი თვალს შე​ავ​ლებ, აუცი​ლებ​ლად გაიფიქ​რებ: მა​ლე დად​გე​ბა დრო, რო​ცა, აი, ეს
ვაჟ​ბა​ტო​ნი კრი​მი​ნა​ლუ​რი ქრო​ნი​კის გვერ​დებ​ზე მოხ​ვდე​ბა; რად​გან მას არც შე​უძ​ლია და არც სურს
რო​მე​ლი​მე ცდუ​ნე​ბას ან ახი​რე​ბას წინ აღუდ​გეს, თავ​შეუკა​ვე​ბე​ლია, ყვე​ლა​ფერ​ზე გაუაზ​რებ​ლად
რეაგი​რებს, აგ​რე​სიულია, თავ​ში მუ​დამ შუ​რის​ძიება უტ​რიალებს. უხა​რია, რო​ცა ადა​მიანებს ტკი​ვილს
აყე​ნებს, ატე​რო​რებს მოწ​მე​ებს, ცი​ვი გო​ნე​ბით სჩა​დის და​ნა​შა​ულს, და, რაც მთა​ვა​რია, მას არას​დროს
იპ​ყრობს სინ​დი​სის ქენ​ჯნის გან​ცდა … სხვაც შე​მიძ​ლია გა​ვიხ​სე​ნო " თუნ​დაც ის თვრა​მე​ტი წლის
ჯეელი, რო​მელ​მაც სრუ​ლი​ად უდა​ნა​შაულო კ."ს ნა​ჯა​ხის დარ​ტყმით ხერ​ხე​მა​ლი გა​და​უმ​ტვრია, იმ
უბ​რა​ლო მი​ზე​ზის გა​მო, რომ ის საწ​ყა​ლი მო​პირ​და​პი​რე კვარ​ტალ​ში ცხოვ​რობ​და... ამ თხუთ​მე​ტი წლის
მო​ზარ​დმა კი ფრან​გუ​ლის მას​წავ​ლე​ბელს და​ნა გაუყა​რა. ასე​თებს შო​რის გო​გო​ნე​ბიც გვხვდე​ბი​ან.
მა​გა​ლი​თად, ამ გო​გო​ნამ უკ​ვე გა​მო​იც​ვა​ლა რამ​დე​ნი​მე კერ​ძო სკო​ლა, და ვერ​სად ვე​რა​ფე​რი
მოუხერ​ხეს " დღი​სით უსაქ​მუ​რობ​და, ღა​მით კი ორ​მო​ცი წლის მა​მა​კა​ცე​ბის მომ​ნუს​ხვე​ლი, ნამ​დვი​ლი
ვამ​პი​რი ხდე​ბო​და. რო​გორც კი სიამოვ​ნე​ბის მა​ძიებელს გა​მოიჭერ​და, თა​ვი​სი​ვე ასა​კის ამ​ფსო​ნებ​თან
გააქა​ნებ​და, რომ​ლებ​საც კლი​ენ​ტი ჯერ წა​მე​ბით სიკ​ვდი​ლის პი​რამ​დე მიჰ​ყავ​დათ, მე​რე ძარ​ცვავ​დნენ
და უგ​ზო&​quot;უკ​ვლოდ ქრე​ბოდ​ნენ. და​კით​ხვის შემ​დეგ ღა​მის ლა​მაზ​მან​მა შოკ​ში ჩა​ვარ​დნილ
პო​ლი​ციელებს სრუ​ლი​ად ჩვეულებ​რი​ვი ტო​ნით ჰკით​ხა, ახ​ლა თუ შე​მიძ​ლია სახ​ლში დავ​ბრუნ​დეო.
ცხა​დია, აქ საუბა​რია გან​სა​კუთ​რე​ბულ მო​ზარ​დებ​ზე. თუმ​ცა და​ნა​შაული თა​ვი​სუფ​ლად შე​იძ​ლე​ბა
სხვა​დას​ხვა ფსი​ქო&​quot;სო​ციალუ​რი ფაქ​ტო​რე​ბის მოშ​ვე​ლიებით აიხ​სნას, მაგ​რამ ჩვენ მი​ერ
მოყ​ვა​ნილ შემ​თხვე​ვა​თა მი​ზე​ზე​ბი, ასა​კის გათ​ვა​ლის​წი​ნე​ბით, მა​ინც გა​მო​ცა​ნად რჩე​ბა. არა​ფე​რია
გა​საკ​ვი​რი იმა​ში, რომ ძა​ლა​დო​ბა მო​სახ​ლეობის გა​ღა​რი​ბე​ბას​თან, ჩა​კე​ტი​ლო​ბას​თან,
უმუ​შევ​რო​ბას​თან და ახალ​"ა​ხა​ლი სიამოვ​ნე​ბის მი​ღე​ბა​ზე გა​და​გე​ბუ​ლი მაძ​ღა​რი სა​ზო​გა​დოების
ცდუ​ნე​ბებ​თან ერ​თად მა​ტუ​ლობს, თუმ​ცა ის, რომ თხუთ​მე​ტი წლის მო​ზარ​დი სა​კუ​თა​რი მას​წავ​ლებ​ლის
მოკ​ვლა​ზე ფიქ​რობს და ეს გან​ზრახ​ვა სის​რუ​ლე​ში მოჰ​ყავს, პა​თო​ლო​გიური და ერ​თეული
შემ​თხვე​ვე​ბის კა​ტე​გო​რიაში უნ​და მო​ვი​აზ​როთ … მაგ​რამ პრე​სი​სა და რა​დი​ო&​quot;ტე​ლე​ვი​ზი​ის
აქ​ტიური მხარ​და​ჭე​რით ასე​თი მო​ზარ​დის ახალ​გაზ​რდო​ბის გარ​კვეული ნა​წი​ლის სიმ​ბო​ლოდ
მო​ნათ​ვლა პრინ​ცი​პუ​ლად გაუმარ​თლებ​ლად მი​მაჩ​ნი​ა; ამით ამ ახალ​გაზ​რდო​ბას პირ​სის​ხლიანი
მკვლე​ლე​ბის ხრო​ვად ვა​სა​ღებთ, სკო​ლას კი " კრი​მი​ნო​გე​ნურ კე​რად.

რაც შეეხე​ბა მკვლე​ლო​ბებს, ური​გო არ იქ​ნე​ბო​და, გვცოდ​ნო​და, რომ თუ შეიარა​ღე​ბულ თავ​დას​ხმებს,

ქუ​ჩა​ში გა​ჩა​ღე​ბულ მუშ​ტი&​quot;კრივს, და​ყა​ჩა​ღე​ბი​სა და ძარ​ცვი​სას ჩა​დე​ნილ მკვლე​ლო​ბებ​სა და
ბან​დი​ტურ დაჯ​გუ​ფე​ბებს შო​რის ან​გა​რიშ​სწო​რე​ბებს გა​მოვ​რიც​ხავთ, სის​ხლიანი და​ნა​შაულე​ბე​ბის
ოთ​ხმო​ცი პრო​ცენ​ტი ოჯა​ხურ გა​რე​მო​ში ხდე​ბა. ადა​მიანე​ბი, უწი​ნა​რეს ყოვ​ლი​სა, ერ​თმა​ნეთს შინ,
სა​კუ​თარ ჭერ​ქვეშ, სა​კუ​თა​რი მო​უგ​ვა​რე​ბე​ლი პრობ​ლე​მე​ბის პი​რო​ბებ​ში ხო​ცა​ვენ; სკო​ლის
კრი​მი​ნო​გე​ნურ გა​რე​მოდ გა​მოც​ხა​დე​ბა კი თა​ვის​თა​ვად სკო​ლის წი​ნა​აღ​მდეგ ჩა​დე​ნი​ლი
აღ​მაშ​ფო​თე​ბე​ლი კრი​მი​ნა​ლუ​რი აქ​ტია.

10

დღეს ბევ​რი ამ​ტკი​ცებს, რომ ძა​ლა​დო​ბა სკო​ლა​ში ახა​ლი ხი​ლია და პირ​და​პირ უკავ​შირ​დე​ბა
გა​რე​უბ​ნებ​სა და იმიგ​რან​ტებს, რომ ად​რე სკო​ლა​ში ძა​ლა​დო​ბას ად​გი​ლი არ ჰქონ​და. ეს აზ​რი
დოგ​მამ​დეა აყ​ვა​ნი​ლი და არა​ნა​ირ გან​ხილ​ვას არ ექ​ვემ​დე​ბა​რე​ბა! … მაგ​რამ, მიუხე​და​ვად
ყვე​ლაფ​რი​სა, ჩემს მეხ​სიერე​ბას მა​ინც შე​მორ​ჩა 60"იანი წლე​ბის მო​გო​ნე​ბე​ბი ჩვენ მი​ერ ატე​ხი​ლი
ხმაური​თა და დაუმორ​ჩი​ლებ​ლო​ბით გა​წა​მე​ბულ მას​წავ​ლებ​ლებ​ზე. არე​ვის ოს​ტა​ტე​ბი ვი​ყა​ვით. აი,
მა​გონ​დე​ბა ის ნერ​ვებ​დაწ​ყვე​ტი​ლი და შეშ​ლი​ლი პე​და​გო​გი, რო​მელ​მაც ჩვენ, მე​სა​მეკ​ლა​სე​ლებს
თა​ვი​სი მა​გი​და გა​მოგ​ვი​ქა​ნა. დღემ​დე მახ​სოვს ის ზე​დამ​ხედ​ვე​ლი, რო​მე​ლიც სკო​ლი​დან ხელ​ზე
ბორ​კი​ლებ​და​დე​ბუ​ლი წა​იყ​ვა​ნეს, მან ცე​მით ლა​მის სუ​ლი ამო​ხა​და მოს​წავ​ლეს, რო​მელ​მაც იმ​დე​ნი ქნა,
რომ ჭკუიდან გა​და​იყ​ვა​ნა; ან ის გა​რეგ​ნუ​ლად მშვე​ნიერი და დამ​ჯე​რი გო​გო​ნე​ბი " ეს უკ​ვე
ოთ​ხმო​ციანებ​ში " რომ​ლებ​თან ურ​თი​ერ​თო​ბი​თაც მას​წავ​ლე​ბელს ნა​ად​რე​ვად გაუჭა​ღა​რავ​და თმა.
საწ​ყალს ექი​მებ​მა ძი​ლით მკურ​ნა​ლო​ბის სპე​ციალუ​რი კურ​სი დაუნიშ​ნეს (მე გახ​ლდით მი​სი
შემ​ცვლე​ლი) და ეს მხო​ლოდ იმი​ტომ, რომ ეყო თავ​ხე​დო​ბა და მათ "კლე​ვე​ლი პრინ​ცე​სას" 24 (მა​რი
მად​ლენ დე ლა​ფაიეტის (1634-​1693) რო​მა​ნი.​)წა​კით​ხვა მოს​თხო​ვა, რო​მელ​საც ეს "კე​თილ​შო​ბი​ლი
ქა​ლიშ​ვი​ლე​ბი" მო​საწ​ყე​ნად მი​იჩ​ნევ​დნენ​...სა​მოც​დაათი​ან წლებ​ში " ამ ჯერ​ზე უკ​ვე XIX საუკუ​ნის "
ალ​ფონს დო​დე 25(ალ​ფონს დო​დე (1840-​1897) - ფრან​გი პრო​ზაიკო​სი და დრა​მა​ტურ​გი, გარ​კვეული
დრო​ით პრო​ვინ​ციული სკო​ლის მას​წავ​ლებ​ლის თა​ნა​შემ​წედ მოუწია მუ​შაობა. ამ ნაწ​ყვეტს პე​ნა​კი მის
ავ​ტო​ბი​ოგ​რა​ფი​ულ რო​მანს - "პატარა"-ს (1868) დაესეს​ხა. ) სევ​დიანად წერ​და აღ​საზ​რდე​ლე​ბის მი​ერ
გა​წა​მე​ბულ კლა​სის დამ​რი​გე​ბელ​ზე: "სა​დამ​რი​გებ​ლოდ სა​შუალო კლა​სე​ბი ჩა​მა​ბა​რეს, სა​დაც
და​ახ​ლოებით ორ​მოც​დაათიოდე გა​ბო​რო​ტე​ბუ​ლი და ზიზ​ღით აღ​ვსი​ლი, თორ​მე​ტი​დან თოთ​ხმეტ
წლამ​დე ასა​კის ლო​ყებ​და​ბე​რი​ლი პა​ტა​რა ხუ​ლი​გა​ნი დამ​ხვდა. ისი​ნი, ყვე​ლა​ნი, ახ​ლა​ხან
გამ​დიდ​რე​ბულ ფერ​მერ​თა შვი​ლე​ბი იყ​ვნენ, რომ​ლე​ბიც მშობ​ლებ​მა სკო​ლა​ში მხო​ლოდ იმი​ტომ
გაგ​ზავ​ნეს, რომ მო​მა​ვალ​ში მათ​გან წვრი​ლი ბურ​ჟუები გა​მო​სუ​ლიყ​ვნენ. სა​ნაც​ვლოდ ამ მზრუნ​ველ
მა​მებ​სა და დე​დებს ტრი​მეს​ტრში მხო​ლოდ ას ოცი ფრან​კის გა​ღე​ბა უწევ​დათ. გა​უზ​რდე​ლე​ბი და
თავ​ხე​დე​ბი ერ​თმა​ნეთს უხეშ სე​ვე​ნურ კი​ლო​კავ​ზე ელა​პა​რა​კე​ბოდ​ნენ, რომ​ლი​საც არა​ფე​რი
გა​მე​გე​ბო​და. ყვე​ლა​ნი გარ​და​მა​ვა​ლი ასა​კის​თვის და​მა​ხა​სიათე​ბე​ლი სი​უშ​ნო​ვით გა​მო​ირ​ჩე​ოდ​ნენ,
დი​დი და მო​ყი​ნუ​ლი წი​თე​ლი ხე​ლე​ბი ჰქონ​დათ, ბრიყ​ვუ​ლი გა​მო​ხედ​ვა, გა​ციებუ​ლი ხმე​ბი მამ​ლის
ყი​ვილს მო​გა​გო​ნებ​დათ; და ამ ყვე​ლა​ფერს კო​ლე​ჯის "მძი​მე სუ​ნი" დას​ტრიალებ​და. და​ნახ​ვის​თა​ნა​ვე
შე​მი​ძუ​ლეს, თუმ​ცა ჩე​მი წე​სიერად გაც​ნო​ბა ვერც კი მო​ას​წრეს. მათ თვალ​ში მე მხო​ლოდ მტე​რი ვი​ყა​ვი
" ზე​დამ​ხედ​ვე​ლი. იმ დღი​დან, რო​ცა კა​თედ​რა​ზე ჩემ​თვის გან​კუთ​ვნი​ლი ად​გი​ლი და​ვი​კა​ვე, ჩვენ შო​რის
ნამ​დვი​ლი ომი და​იწ​ყო, ომი სას​ტი​კი, და​უნ​დო​ბე​ლი და და​უს​რუ​ლე​ბე​ლი.

ოჰ, ის სას​ტი​კი ბავ​შვე​ბი!

რო​გორ ვი​ტან​ჯე​ბო​დი მათ გა​მო!

ვი​სურ​ვებ​დი, ამ ყვე​ლაფ​რის შე​სა​ხებ ახ​ლა მა​ინც გუ​ლის​წყრო​მის გა​რე​შე მე​სა​უბ​რა. ეს სევ​და და
დარ​დი ხომ შო​რე​ულ​მა წარ​სულ​მა რა​ხა​ნია შთან​თქა; თქვენ წარ​მო​იდ​გი​ნეთ, უძ​ლუ​რი ვარ; მე​ტიც,
ახ​ლა, რო​ცა ამ სტრი​ქო​ნებს ვწერ, ვგრძნობ, რომ ხე​ლი მტკივ​ნეული გან​ცდე​ბის​გან
ცი​ებ​ცხე​ლე​ბიანი​ვით მი​კან​კა​ლებს. ისე​თი გრძნო​ბა მე​უფ​ლე​ბა, თით​ქოს ჯერ კი​დევ იქ ვარ...

(...)

რა სა​ში​ნე​ლე​ბაა, ავის​მსურ​ველ​თა შო​რის იც​ხოვ​რო, მუ​დამ გე​ში​ნო​დეს, ფრთხი​ლობ​დე,

ყო​ველ​წა​მიერად იარა​ღას​ხმუ​ლი იყო; რა სა​ში​ნე​ლე​ბაა დას​ჯა " ამ დროს ხომ უნებ​ლი​ეთ
უსა​მარ​თლო​ბა​საც სჩა​დი​ხარ. აუტა​ნე​ლია, რო​ცა სულ ეჭ​ვის ჭია გღრღნის, რო​ცა ყველ​გან ხა​ფან​გი
გე​ლან​დე​ბა, რო​ცა ვერც მშვი​დად დამ​ჯდარ​ხარ, ვერც გი​ჭა​მია და ვერც თვა​ლი მო​გიტ​ყუებია. და
ყო​ველ​თვის, დროები​თი ზა​ვის წუ​თებ​შიც კი, ფიქ​რობ: "ღმერ​თო, ღმერ​თო, ნე​ტა​ვი ახ​ლა რა ჩაიფიქ​რეს
ჩემ წი​ნა​აღ​მდეგ?"

მა​პა​ტი​ეთ, დო​დე, ნე​ბა მო​მე​ცით, სი​მარ​თლე პირ​ში გით​ხრათ: მე​ტის​მე​ტად აზ​ვიადებთ, თქვენ ხომ
გა​სა​გე​ბად აგიხ​სნეს, ეს ძა​ლა​დო​ბა სკო​ლის კარს მხო​ლოდ საუკუ​ნის შემ​დეგ შეაღებ​სო! და ისიც
გით​ხრეს, რომ ძა​ლა​დო​ბა, სე​ვე​ნი​დან კი არ და​იწ​ყებს ლაშ​ქრო​ბას, არა​მედ გა​რე​უბ​ნე​ბი​და​ნო.
გა​სა​გე​ბი​ა?! მხო​ლოდ გა​რე​უბ​ნე​ბი​დან!

11

ოდეს​ღაც ადა​მიანე​ბის წარ​მო​სახ​ვა​ში ორო​სა​ნი იყო უქ​ნა​რა მოს​წავ​ლე, დღე​ნიადაგ კუთ​ხე​ში მდგა​რი
და თავ​ზე ვი​რის​ჩაჩ​ჩა​მოფ​ხა​ტუ​ლი. თა​ვი​დან ასე​თი ოროს​ნის უკან რო​მე​ლი​მე კონ​კრე​ტუ​ლი
სო​ციალუ​რი ფე​ნა კი არ იგუ​ლის​ხმე​ბო​და, არა​მედ უბ​რა​ლოდ ბავ​შვი, ერ​თ"ერ​თი მრა​ვალ​თა​გა​ნი,
რო​მე​ლიც კუთ​ხე​ში დააყე​ნეს მხო​ლოდ იმი​ტომ, რომ შინ არ იმე​ცა​დი​ნა, არ წაიკით​ხა, არც არა​ფე​რი
და​წე​რა და სკო​ლა​ში ასე სრუ​ლი​ად მო​უმ​ზა​დე​ბე​ლი გა​მოც​ხად​და. ეს სწო​რედ ის ავ​ყია ყალ​თა​ბან​დია,
რო​მე​ლიც ბა​ტონ დო​დეს მოს​ვე​ნე​ბას არ აძ​ლევ​და. დღეს კი, პირ​ვე​ლად ჩვენს ის​ტო​რიაში, გაჩ​ნდა
მთე​ლი კა​ტე​გო​რია ბავ​შვე​ბი​სა და მო​ზარ​დე​ბი​სა, რო​მელ​საც ყო​ველ​დღიურად ას​ხა​მენ თავს ლაფს და
შან​თა​ვენ სიმ​ბო​ლუ​რი ოროს​ნის და​ღით. მათ უკ​ვე აღარ აყე​ნე​ბენ კუთ​ხე​ში, არც იმ სა​მარ​ცხვი​ნო ჩა​ჩის
და​ხურ​ვას აიძუ​ლე​ბენ. თვით სიტ​ყვა "ო​რო​სა​ნი" კარ​გა​ხა​ნია მოძ​ველ​და და ხმა​რე​ბი​დან ამო​ვარ​და;
რა​სიზ​მი სა​მარ​ცხვი​ნო და​ნა​შაულად შე​რაც​ხეს და სა​ბო​ლო​ოდ დაგ​მეს, მაგ​რამ მიუხე​და​ვად
ზე​მოთ​ქმუ​ლი​სა, ამ მო​ზარ​დებს გა​ნუწ​ყვეტ​ლივ იღე​ბენ ფირ​ზე, უჩ​ვე​ნე​ბენ მთელ საფ​რან​გეთს.
ზო​გი​ერ​თი მათ​გა​ნის "საგ​მი​რო საქ​მე​ებს" კი​ლო​მეტ​რიანი სტა​ტიები ეძ​ღვნე​ბა, რო​მელ​შიც მათ
წარ​მოაჩე​ნენ, რო​გორც სა​ხალ​ხო გა​ნათ​ლე​ბის სხე​ულ​ზე აღ​მო​ცე​ნე​ბულ უკურ​ნე​ბელ სიმ​სივ​ნეს. უფ​რო
მე​ტიც, მოგ​ვი​წო​დე​ბენ, ისე მო​ვე​რი​დოთ მათ, რო​გორც შავ ჭირს. ჩვე​ნი ქმე​დე​ბე​ბი თა​მა​მად შე​იძ​ლე​ბა
სას​კო​ლო აპარ​ტეიდად მოინათ​ლოს. ჩვენ ეს მო​ზარ​დე​ბი მთლიანად ახალ​გაზ​რდო​ბას​თან, ყვე​ლა
გა​რე​უბ​ნელ​თან გა​ვაიგი​ვეთ. სა​ზო​გა​დოების წარ​მოდ​გე​ნა​ში ისი​ნი ყვე​ლა​ნი ოროს​ნე​ბი და ხუ​ლიგ​ნე​ბი
არი​ან, თან ძა​ლი​ან სა​შიშ​ნი! სწო​რედ ისი​ნი არი​ან სკო​ლაც, რად​გან რო​ცა სკო​ლა​ზე ჩა​მო​ვარ​დე​ბა
საუბა​რი, მხო​ლოდ მათ​ზე ლა​პა​რა​კო​ბენ.
… და ეს ყვე​ლა​ფე​რი იმი​ტომ, რომ სკო​ლა მა​შინ ახ​სენ​დე​ბათ, რო​ცა მათ​ზე ლაქ​ლა​ქი სურთ.

12

ისიც უნ​და ვა​ღიაროთ, რომ დღე​ვან​დე​ლი მო​ზარ​დე​ბის მი​ერ ჩა​დე​ნი​ლი და​ნა​შაული (რე​კე​ტი, ნა​ცე​მი
მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, გა​და​ბუ​გუ​ლი სკო​ლის შე​ნო​ბე​ბი, გაუპა​ტიურე​ბე​ბი) სი​სას​ტი​კი​თა და სე​რიოზუ​ლო​ბით
არც კი ღირს, შე​ვა​და​როთ წარ​სულ წლებ​ში ჩა​დე​ნილს, რო​მე​ლიც სა​ბო​ლოო ჯამ​ში, მეტ​"ნაკ​ლე​ბად
კონ​ტროლს დაქ​ვემ​დე​ბა​რე​ბუ​ლი აგ​რე​სიულო​ბი​თა და დაუმორ​ჩი​ლებ​ლო​ბით შე​მოიფარ​გლე​ბო​და და
არას​დროს გას​ცდე​ნია სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბებს. თა​ნაც, რაოდენ იშ​ვიათიც უნ​და იყოს ასე​თი
და​ნა​შაულე​ბე​ბი, მა​თი სიმ​ბო​ლუ​რი მნიშ​ვნე​ლო​ბა მა​ინც სა​შინ​ლად დამ​თრგუნ​ვე​ლია, ხო​ლო
ტე​ლე​ვი​ზი​ის, პრე​სის, ინ​ტერ​ნე​ტის და მო​ბი​ლუ​რი ოპე​რა​ტო​რე​ბის სა​შუალე​ბით მომ​ხდა​რის შე​სა​ხებ
ცნო​ბის ელ​ვი​სე​ბუ​რი გავ​რცე​ლე​ბა აათ​მა​გებს საფ​რთხის შეგ​რძნე​ბას.
არც ისე დი​დი ხნის წი​ნათ, სად​ღაც დი​ნის მახ​ლობ​ლად, ერ​თ"ერთ ზო​გად​სა​გან​მა​ნათ​ლებ​ლო ტექ​ნი​კურ
ლი​ცე​უმს ვეს​ტუმ​რე. რამ​დე​ნი​მე კლას​თან შეხ​ვედ​რა მქონ​და და​გეგ​მი​ლი.

ღა​მე სას​ტუმ​რო​ში.

უძი​ლო​ბა.

ტე​ლე​ვი​ზო​რი.

რე​პორ​ტა​ჟი.

ვუ​ყუ​რებ, რო​გორ ეს​ხმი​ან ახალ​გაზ​რდე​ბის ჯგუ​ფე​ბი შემ​თხვე​ვით გამ​ვლე​ლებს მარ​სის ველ​ზე

გა​მარ​თუ​ლი სტუ​დენ​ტუ​რი გა​მოს​ვლე​ბის დროს. აი, მა​თი ერ​თ"ერ​თი მსხვერ​პლი ძირს ეცე​მა. ეს ბი​ჭია,
რო​მე​ლიც ჩე​მი ვა​რაუდით, თავ​დამ​სხმე​ლე​ბის ტო​ლი თუ იქ​ნე​ბა. მას უმოწ​ყა​ლოდ სცე​მენ. ბი​ჭი
წა​მოდ​გო​მას ახერ​ხებს, მაგ​რამ არ ეშ​ვე​ბი​ან, ისევ ურ​ტყა​მენ და ბი​ჭი მოწ​ყვე​ტით ეცე​მა ძირს. ცე​მა არ
წყდე​ბა. მსგავს სცე​ნებს სხვებ​საც ბევრს აჩ​ვე​ნე​ბენ. სცე​ნა​რი ყველ​გან უც​ვლე​ლი​ა: მსხვერპლს
შემ​თხვე​ვით ირ​ჩე​ვენ, რო​გორც წე​სი, ბან​დის რო​მე​ლი​მე წევ​რის ახი​რე​ბით. წამ​ში ჯგუ​ფი
სის​ხლმოწ​ყუ​რე​ბულ მტა​ცე​ბელ ცხო​ველ​თა ხრო​ვას ემ​სგავ​სე​ბა, რო​მე​ლიც არა​ვის ინ​დობს. ხრო​ვა
მის​დევს ყვე​ლა​ფერს, რაც მოძ​რა​ობს. ერ​თი​მეორეს აქე​ზე​ბენ და ყვე​ლა​ნი სა​ერ​თო ჟი​ნით
შეპ​ყრო​ბი​ლე​ბი გას​რო​ლი​ლი ჭურ​ვის სის​წრა​ფით მიქ​რი​ან. მოგ​ვიანე​ბით, იმა​ვე გა​და​ცე​მა​ში
ერ​თ"ერ​თის მა​მა იტ​ყვის, ჩე​მი შვი​ლი არა​ფერ შუაშია, სხვებ​მა ჩა​ით​რიესო. ეს მა​მი​კო, პრინ​ციპ​ში,
მარ​თა​ლი​ცაა, ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, ამ სიტ​ყვის კი​ნე​ტი​კუ​რი გა​გე​ბით: ექა​ჩე​ბოდ​ნენ, ექა​ჩე​ბოდ​ნენ და,
ბო​ლოს და ბო​ლოს, ჩა​ით​რი​ეს. ისე, სა​ინ​ტე​რე​სოა, მაქ​სი​მი​ლიანეც ერ​თ"ერ​თი ასე​თი დაჯ​გუ​ფე​ბის
წევ​რია? ამ კით​ხვამ წა​მიერად გა​მი​ელ​ვა თავ​ში. თუმ​ცა აქ ძა​ლა​დო​ბა იმ​დე​ნად დაუსა​ბუ​თე​ბე​ლი და
უმი​ზე​ზოა, რომ არ არის გა​მო​რიც​ხუ​ლი, ჩვე​ნი მაქ​სი მსხვერ​პლთა შო​რის აღ​მოჩ​ნდეს. აქ არა​ვის
ეცე​რე​მო​ნე​ბი​ან, გაც​ნო​ბას ელე​მენ​ტა​რუ​ლად ვერ მო​ას​წრებ; აგ​რე​სია ბრმა, მყი​სიერი და
ექ​სტრე​მა​ლუ​რია (გა​და​ცე​მა 12 წლის ასა​კამ​დე ბავ​შვე​ბის​თვის მი​ზან​შეუწო​ნე​ლიაო, " გვაფ​რთხი​ლებს
წარ​წე​რა. არა​და, პირ​ვე​ლად "პრა​იმ​"თაიმის" დროს აჩ​ვე​ნეს. რო​გორ გგო​ნი​ათ, აკ​რძა​ლუ​ლი ხი​ლით
აგ​ზნე​ბუ​ლი მო​ზარ​დე​ბი ეკ​რანს თვალს მოაცი​ლებ​დნენ?). სცე​ნებს მოწ​ვეული პო​ლი​ციელი და
ფსი​ქო​ლო​გი უკე​თე​ბენ კო​მენ​ტარს. ფსი​ქო​ლო​გი სა​უბ​რობს რეალო​ბას მოწ​ყვე​ტილ უმუ​შე​ვარ​თა
სამ​ყა​რო​ზე, რო​მე​ლიც და​ნა​შაულით არის გა​ჯე​რე​ბუ​ლი. პო​ლი​ციელი გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი რა​კურ​სით
უდ​გე​ბა საქ​მეს. იგი კონ​კრე​ტუ​ლად და​ზა​რა​ლე​ბულ​თათ​ვის მი​ყე​ნე​ბულ ზი​ან​ზე ამახ​ვი​ლებს მა​ყუ​რებ​ლის
ყუ​რად​ღე​ბას და დამ​ნა​შა​ვე​თა დას​ჯის აუცი​ლებ​ლო​ბის სა​კით​ხაც სვამს. ერ​თიც და მეორეც
თა​ვი​სე​ბუ​რად მარ​თლე​ბი არი​ან, მაგ​რამ ისე​თი შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა მექ​მნე​ბა, რომ ისი​ნი შეუთავ​სე​ბელ
პო​ზი​ცი​ებ​ზე დგა​ნან " ერ​თი ფსი​ქო​ლო​გის გა​ღე​ღი​ლი პე​რან​გით, მეორე კი " პო​ლი​ციელის მჭიდ​როდ
გა​ნას​კვუ​ლი ჰალ​სტუ​ხით.

ვაგ​რძე​ლებ ყუ​რე​ბას. ამ​ჯე​რად პო​ლი​ცი​ის მი​ერ და​კა​ვე​ბულ ოთ​ხი ახალ​გაზ​რდის​გან შემ​დგარ ჯგუფს
გვიჩ​ვე​ნე​ბენ. მათ ბარ​მე​ნის მკვლე​ლო​ბა ედე​ბათ ბრა​ლად. გარ​თო​ბის მიზ​ნით სა​სიკ​ვდი​ლოდ უცე​მი​ათ.
ახალ​გაზ​რდა გო​გო​ნა ამ სცე​ნას მო​ბი​ლუ​რით იღებ​და. ერ​თი&​quot;ორ​ჯერ თვი​თო​ნაც მიაყო​ლა
წიხ​ლი მსხვერპლს, ისე წარ​ბშე​უხ​რე​ლად, გე​გო​ნე​ბა, ბურთს წაეთა​მა​შაო. პო​ლი​ცი​ის კო​მის​რის
აზ​რით, რო​მელ​მაც ისი​ნი დააპა​ტიმ​რა, ამ მო​ზარ​დებს მთლიანად ჰქონ​დათ რეალო​ბის შეგ​რძნე​ბა
და​კარ​გუ​ლი და აქე​დან გა​მომ​დი​ნა​რე, ყო​ველ​გვა​რი ზნე​ობ​რი​ვი შეგ​ნე​ბაც. ასე და ამ​გვა​რად
ერ​თო​ბო​და ეს შე​სა​ნიშ​ნა​ვი ოთ​ხეული ღამ​ღა​მო​ბით: უმოწ​ყა​ლოდ სცემ​დნენ უდა​ნა​შაულო ადა​მიანებს
და თან ამ თა​ვი​ანთ "გმი​რო​ბას" იღებ​დნენ. სათ​ვალ​თვა​ლო კა​მე​რებ​მა დააფიქ​სი​რა, თუ რო​გორ
გა​და​დი​ოდ​ნენ ეს ხუ​ლიგ​ნე​ბი სრუ​ლი​ად აუღელ​ვებ​ლად ერ​თი თავ​დას​ხმი​დან მეორე​ზე. შე​უძ​ლე​ბე​ლია
"მე​ქა​ნი​კუ​რი ფორ​თოხ​ლის" მო​ძა​ლა​დე ძმა​კა​ცე​ბის თავ​გა​და​სავ​ლე​ბი არ გაგ​ხსე​ნე​ბო​დათ. ძა​ლა​დო​ბის
სცე​ნე​ბის მო​ბი​ლუ​რი ტე​ლე​ფო​ნის სა​შუალე​ბით გა​და​ღე​ბა ახა​ლი მო​დაა, გან​მარ​ტავს კო​მენ​ტა​ტო​რი.
ამას წი​ნათ, ამ ორი​გი​ნა​ლუ​რი ტენ​დენ​ცი​ის მსხვერ​პლი ერ​თი ახალ​გაზ​რდა ქალ​ბა​ტო​ნი გახ​და,
პრო​ფე​სი​ით მას​წავ​ლე​ბე​ლი. თავ​დას​ხმა მის​სა​ვე კლას​ში მოხ​და. კად​რე​ბი: ვხე​დავთ მოს​წავ​ლეს,
რო​მელ​საც მას​წავ​ლე​ბელ​ზე მი​აქვს იერი​ში, იატაკ​ზე წა​აქ​ცევს მას და ფე​ხე​ბით შედ​გე​ბა.
პა​რა​ლე​ლუ​რად ყვე​ლაფ​რის გა​და​ღე​ბა მო​ბი​ლუ​რი ტე​ლე​ფო​ნით მიმ​დი​ნა​რე​ობს (დღეს ნე​ბის​მი​ერს
შე​უძ​ლია მსგავ​სი სცე​ნე​ბი ინ​ტერ​ნე​ტი​დან გად​მოტ​ვირ​თოს. შე​იძ​ლე​ბა, სა​გან​გე​ბოდ შერ​ჩეული მუ​სი​კაც
და​ურ​თოთ ზედ). ზო​გი​ერ​თი მო​ზარ​დის კო​მენ​ტა​რი გა​ფიქ​რე​ბი​ნებთ, რომ რეალო​ბას სა​ღი გო​ნე​ბით
აფა​სებს. რო​გორც ჩანს, კად​რებ​მა ნა​ცე​მი მას​წავ​ლებ​ლის შე​სა​ხებ არა​ერ​თი ჩააფიქ​რა. ვრთავ სხვა
არ​ხებს, და​მამ​შვი​დე​ბელს ვე​რა​ფერს ვაწ​ყდე​ბი. გა​ოგ​ნე​ბუ​ლი ვარ ძა​ლა​დო​ბის სცე​ნე​ბის შემ​ცვე​ლი
ფილ​მე​ბის სიმ​რავ​ლით.

მშვი​დი ღა​მეა. უბ​რა​ლო ადა​მიანებს თა​ვი​ანთ ლო​გი​ნებ​ში ღრმა ძი​ლით ჩას​ძი​ნე​ბი​ათ, მათ გვერ​დით კი
ტე​ლე​ვი​ზორ​ში ფილ​მე​ბი ფხიზ​ლო​ბენ. იქ ადა​მიანე​ბი ხო​ცა​ვენ ერ​თმა​ნეთს უმოწ​ყა​ლოდ, ცი​ვი გო​ნე​ბით;
ხო​ცა​ვენ სხვა​დას​ხვა რიტ​მში და სხვა​დას​ხვა სტილ​ში. ისე​თი შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა გრჩე​ბა, თით​ქოს
კა​ცობ​რიობა თა​ვი​სი​ვე თა​ვის გა​ნად​გუ​რე​ბის მა​ნიაკუ​რი იდე​ით იყოს შეპ​ყრო​ბი​ლი. სა​მეც​ნიერო
პო​პუ​ლა​რუ​ლი პროგ​რა​მე​ბის​თვის გან​კუთ​ვნილ ერ​თ"ერთ არ​ხზე, ბუ​ნე​ბის ფო​ტო​გე​ნურ წი​აღ​ში,
ერ​თმა​ნეთს უკ​ვე ცხო​ვე​ლე​ბი ხო​ცა​ვენ და ჭა​მენ, სხვა​თა შო​რის, აქაც მუ​სი​კის თან​ხლე​ბით.

ვუბ​რუნ​დე​ბი პირ​ველ არხს. ყმაწ​ვი​ლი კა​ცი, რომ​ლის პრო​ფე​სიული მო​ვა​ლეობა მსოფ​ლი​ოს ყვე​ლა
კუთ​ხე&​quot;კუნ​ჭულ​ში გა​და​ღე​ბუ​ლი ყვე​ლა​ზე შემ​ზა​რა​ვი და შთამ​ბეჭ​და​ვი ძა​ლა​დო​ბის შემ​ცვე​ლი
ვი​დეომა​სა​ლის (ლინ​ჩის წე​სით გა​სა​მარ​თლე​ბა, თვით​მკვლე​ლო​ბე​ბი, უბე​დუ​რი შემ​თხვე​ვე​ბი,
ჩა​საფ​რე​ბუ​ლი თავ​დას​ხმე​ბი, ტე​რო​რის​ტუ​ლი აქ​ტე​ბი, აფეთ​ქე​ბე​ბი და ა. შ.) ინ​ტერ​ნეტ​ქსელ​ში
გან​თავ​სე​ბა ყო​ფი​ლა, თა​ვის "საქ​მიანო​ბას" ინ​ფორ​მა​ცი​ის აუცი​ლებ​ლო​ბის შე​სა​ხებ უკ​ვე კლა​სი​კად
ქცეული ზღაპ​რით ამარ​თლებს. თან ამა​ტებს, თუ ამას მე არ გა​ვა​კე​თებ, ჩემ მა​გივ​რად სხვე​ბი
გააკე​თე​ბე​ნო. ის თურ​მე ძა​ლა​დო​ბის პრო​პა​გან​დას კი არ ეწე​ვა, რო​გორ გე​კად​რე​ბათ, უბ​რა​ლოდ,
მი​სი მა​უწ​ყე​ბე​ლია მხო​ლოდ... ჩვეულებ​რი​ვი ნა​ძი​რა​ლა, მედ​რო​ვე, ერ​თ"ერ​თი იმათ​გა​ნი, რო​მელ​თა
წყა​ლო​ბი​თაც ეს გი​გან​ტუ​რი მან​ქა​ნა, აი, ბე​ბი​ა&​quot;მარ​კე​ტინ​გის მსგავ​სი არ​სე​ბა, ფუნ​ქციონი​რებს.
შე​იძ​ლე​ბა, სუ​ლაც მი​სი შვი​ლია … შე​იძ​ლე​ბა, თა​ვა​დაც ჰყავს შვი​ლე​ბი …

გა​მოვ​რთე ტე​ლე​ვი​ზო​რი. ძი​ლი არ მე​კა​რე​ბა. ვგრძნობ, აპო​კა​ლიფ​სუ​რი პე​სი​მიზ​მი მით​რევს. ერ​თი

მხრივ, მა​სობ​რი​ვი გა​ღა​ტა​კე​ბით გა​მოწ​ვეული აგ​რე​სია, მეორე მხრივ კი " სა​ყო​ველ​თაო ში​ში და
სი​სას​ტი​კე, მოკ​ლედ, რეალო​ბის​გან სრუ​ლი მოწ​ყვე​ტა ორი​ვე ბა​ნაკ​ში; სა​ბირ​ჟო აბ​სტრაქ​ციები "
შეძ​ლე​ბულ​თათ​ვის, ვი​დეოძა​ლა​დო​ბე​ბი " სა​ზო​გა​დოები​დან გა​რი​ყულ​თათ​ვის. მსხვილ აქ​ციონე​რებს
რეალუ​რი უმუ​შევ​რე​ბი უმუ​შევ​რო​ბის იდე​ად გარ​და​უქ​მნი​ათ, მცი​რეწ​ლო​ვან ხუ​ლიგ​ნებს კი მსხვერ​პლი
" მსხვერ​პლის აბ​სტრაქ​ტულ ხა​ტად. ყვე​ლა ჩა​მოთ​ვლილ შემ​თხვე​ვა​ში ნამ​დვი​ლი ადა​მიანი, ცოც​ხა​ლი,
ხორ​ცი​სა და სის​ხლის​გან შექ​მნი​ლი სუ​ლიერი არ​სე​ბა, უკ​ვა​ლოდ ქრე​ბა. მას​მე​დი​ის სა​შუალე​ბე​ბი,
რომ​ლე​ბიც ამ სის​ხლი​ან ოპე​რას დი​რი​ჟო​რო​ბენ, თა​ვი​ან​თი კო​მენ​ტა​რე​ბით ცდი​ლო​ბენ დაგ​ვარ​წმუ​ნონ,
რომ ნე​ბის​მი​ერ გა​რე​უბ​ნელ მო​ზარდს შე​უძ​ლია, ქუ​ჩებ​ში ითა​რე​შოს, რა​თა მოყ​ვა​სის აბ​სტრაქ​ტულ
ხა​ტამ​დე დაყ​ვა​ნილ რეალურ მოყ​ვასს სუ​ლი გა​აფ​რთხო​ბი​ნოს. და რა ად​გი​ლი უჭი​რავს აღ​ზრდას ამ
სრულ ვაკ​ხა​ნა​ლიაში? სკო​ლას? კულ​ტუ​რას? წიგნს? გო​ნიერე​ბას? ენას? ან რა აზ​რი აქვს ჩემ
გა​მოც​ხა​დე​ბას იმ ზო​გად​სა​გან​მა​ნათ​ლებ​ლო ტექ​ნი​კურ ლი​ცე​უმ​ში, თუ მის​მა აღ​საზ​რდე​ლებ​მა,
რომ​ლებ​თა​ნაც შეხ​ვედ​რას ვა​პი​რებ, მთე​ლი ღა​მე ტე​ლე​ვი​ზი​ის ამ ყოვ​ლის​მომ​ნე​ლე​ბელ სტო​მაქ​ში
გაატა​რეს.

ძი​ლი.

გა​მოღ​ვი​ძე​ბა.

შხა​პი.

თა​ვი ცო​ტა ხანს ყი​ნუ​ლი​ვით ცივ წყალს შე​ვუშ​ვი​რე.

ღმერ​თო, რამ​ხე​ლა ენერ​გია სჭირ​დე​ბა ადა​მი​ანს, მთე​ლი ამ ფან​ტას​მა​გო​რი​ის ნახ​ვის შემ​დეგ

რეალო​ბას რომ და​უბ​რუნ​დეს. ჯან​და​ბას მა​თი თა​ვი! ამ რეგ​ვნებს თა​ნა​მედ​რო​ვე ახალ​გაზ​რდო​ბის
მხო​ლოდ ასე​თი იმი​ჯის შე​მო​თა​ვა​ზე​ბა შე​უძ​ლი​ათ! მე არ ვე​თან​ხმე​ბი მსგავ​სი ხა​ტე​ბის შექ​მნას! ეს
ჩემ​თვის სრუ​ლი​ად მიუღე​ბე​ლია! სწო​რად გა​მი​გეთ, მე არ უარ​ვყოფ ამ რე​პორ​ტაჟ​ში სი​მარ​თლის
არ​სე​ბო​ბას; იმ საფ​რთხე​საც კარ​გად ვაც​ნო​ბიერებ, მო​ძა​ლა​დე​ნი რომ გვიმ​ზა​დე​ბენ. მე, ისე​ვე,
რო​გორც ნე​ბის​მი​ერ თქვენ​განს, ში​შის ზარს მცემს ძა​ლა​დო​ბის თა​ნა​მედ​რო​ვე ფორ​მე​ბი, მაფ​რთხობს
ბრბოს ფსი​ქო​ლო​გია, მი​სი თავ​გა​სუ​ლო​ბა... მე ვი​ცი, რა სიძ​ნე​ლე​ებ​თან არის და​კავ​ში​რე​ბუ​ლი
ზო​გი​ერთ გა​რეუბან​ში ცხოვ​რე​ბა; ვი​ცი, სა​დამ​დე შე​იძ​ლე​ბა მი​გიყ​ვა​ნოს სათ​ვის​ტო​მო​თა ჩა​კე​ტი​ლო​ბამ;
მეს​მის, რო​გო​რი მძი​მეა, იქ იყო სუს​ტი სქე​სის წარ​მო​მად​გე​ნე​ლი, გახ​დე ქა​ლი, დე​და. გა​სა​გე​ბია ის
რის​კიც, რომ​ლის წი​ნა​შეც შე​იძ​ლე​ბა, აღ​მოჩ​ნდნენ ბავ​შვე​ბი იმ ოჯა​ხე​ბი​დან, სა​დაც არა​ნაკ​ლებ ორ​მა
თაობამ მა​ინც იწ​ვნია უმუ​შევ​რო​ბის მწა​რე გე​მო: ხომ წარ​მო​გიდ​გე​ნი​ათ, რა ად​ვი​ლად მო​სა​პო​ვე​ბე​ლი
ნა​დავ​ლი შე​იძ​ლე​ბა გახ​დნენ ისი​ნი ნე​ბის​მიერი ჯუ​რის თაღ​ლი​თის​თვის?! მე ეს ყვე​ლა​ფე​რი
მშვე​ნივ​რად ვი​ცი და არც იმ პრობ​ლე​მებ​ზე ვხუ​ჭავ თვალს, რო​მელ​თა გა​და​ლახ​ვაც მათ უწევთ ყვე​ლა​ზე
ბინ​ძუ​რი სო​ციალუ​რი ჭაობის ყვე​ლა​ზე გახ​რწნილ ელე​მენ​ტებ​თან ურ​თი​ერ​თო​ბი​სას; მაგ​რამ მე უარს
ვამ​ბობ, ეს უკი​დუ​რე​სი სი​სას​ტი​კი​სა და ძა​ლა​დო​ბის ამ​სახ​ვე​ლი კად​რე​ბი ყვე​ლა კე​თილ​დღეობას
მოკ​ლე​ბუ​ლი რაიონის ყვე​ლა მო​ზარდს და​ვუ​კავ​ში​რო; და კი​დევ ერ​თი, მძულს, რო​ცა ღა​რი​ბის წი​ნა​შე
ში​ში ეუფ​ლე​ბათ; ეს ის ში​შია, რო​მელ​საც მსგავ​სი პრო​პა​გან​და აღ​ვი​ვებს ყო​ვე​ლი წი​ნა​სა​არ​ჩევ​ნო
კამ​პა​ნი​ის დროს! სირ​ცხვი​ლი იმათ, ვინც ამ მზრუნ​ვე​ლო​ბა​სა და ყუ​რად​ღე​ბას მოკ​ლე​ბუ​ლი
ახალ​გაზ​რდე​ბის​გან სა​ყო​ველ​თაო მოჩ​ვე​ნე​ბი​თი ში​შის ობი​ექტს ქმნის. ეს ჩვე​ნი სა​ზო​გა​დოების ის
გა​დაგ​ვა​რე​ბუ​ლი ნა​წი​ლია, რო​მელ​საც ღირ​სე​ბაც დაუკარ​გავს და სინ​დი​სიც, რომ არა​ფე​რი ვთქვათ
მა​მობ​რივ გრძნო​ბებ​ზე.
13

აღ​მოჩ​ნდა, რომ დღეს ზო​გად​სა​გან​მა​ნათ​ლებ​ლო ტექ​ნი​კურ ლი​ცე​უმ​ში ზეიმია, სკო​ლის ზეიმი! სულ
რა​ღაც ორი&​quot;სა​მი დღით სკო​ლა გა​მო​ფე​ნად გა​დაქ​ცეულა, სა​დაც წარ​მოდ​გე​ნი​ლი იქ​ნე​ბა
ყვე​ლა​ფე​რი ის, რა​საც მოს​წავ​ლეები გაკ​ვე​თი​ლე​ბის​გან თა​ვი​სუ​ფალ დროს თვი​თონ​ვე ქმნი​ან:
ფერ​წე​რა, მუ​სი​კა, თე​ატ​რა​ლუ​რი დად​გმე​ბი, არ​ქი​ტექ​ტუ​რუ​ლი პრო​ექ​ტე​ბი; თა​ვად აუწ​ყვი​ათ
სა​გა​მო​ფე​ნო სტენ​დე​ბი სას​წავ​ლო ნა​წი​ლის გამ​გი​სა და რამ​დე​ნი​მე პე​და​გო​გის​გან შემ​დგა​რი ჯგუ​ფის
აქ​ტიური ზე​დამ​ხედ​ვე​ლო​ბი​თა და მო​ნა​წი​ლეობით. ეს ის ადა​მიანე​ბი არი​ან, რომ​ლე​ბიც ყო​ველ
ბი​ჭუ​ნას, ყო​ველ გო​გო​ნას გვარ​სა​ხე​ლით იც​ნო​ბენ. ჰოლ​ში პა​ტა​რა სას​კო​ლო ორ​კეს​ტრი უკ​რავს. ასე
რომ, დე​რეფ​ნებ​ში კლა​სი​კუ​რი მუ​სი​კის თან​ხლე​ბით დავ​დი​ვარ. სა​აქ​ტო დარ​ბაზ​ში სა​მი&​quot;ოთ​ხი
კლა​სი მე​ლო​დე​ბა. ორი საათით ყვე​ლა​ნი ერ​თად კით​ხვა&​quot;პა​სუ​ხის ჩამ​თრევ თა​მაშ​ში
გა​და​ვეშ​ვით. მა​თი ხა​ლი​სიანო​ბის, გო​ნიერე​ბის, სი​ცოც​ხლის სიყ​ვა​რუ​ლის, ჯან​მრთე​ლი
სი​ცილ​"კის​კი​სის, მოულოდ​ნე​ლი სე​რიოზუ​ლო​ბი​სა და მახ​ვილ​გო​ნივ​რუ​ლი მიგ​ნე​ბე​ბის,
გან​სა​კუთ​რე​ბით კი მა​ცოც​ხლე​ბე​ლი ენერ​გი​ის წყა​ლო​ბით, მე ჩე​მი წუ​ხან​დე​ლი ტე​ლე​კოშ​მა​რის​გან
სა​ბო​ლო​ოდ გან​ვი​კურ​ნე.

დაბ​რუ​ნე​ბა.

სად​გუ​რის ბა​ქა​ნი.

ალის გზავ​ნი​ლი მო​ბი​ლურ​ზე:

"გაუმარ​ჯოს! ჩვე​ნი ხვა​ლინ​დე​ლი "რან​დე​ვუ" არ და​გა​ვიწ​ყდეს. ჩემ​მა მოს​წავ​ლე​ებ​მა ფილ​მე​ბის

მონ​ტა​ჟი თით​ქმის და​ას​რუ​ლეს. აუცი​ლებ​ლად უნ​და მოხ​ვი​დე, მო​უთ​მენ​ლად გე​ლო​დე​ბი​ან.
დაწ​ყნარ​დე​ბი​ან მხო​ლოდ მა​შინ, რო​ცა შენ ნა​ხავ ყვე​ლა​ფერს, რაც მათ გააკე​თეს!"

VI აქ იმაზე, თუ რას ნიშნავს სიყვარული

"ამ​ქვეყ​ნად ცო​ტა ზედ​მე​ტად კე​თი​ლი უნ​და იყო,

რომ ეს სი​კე​თე საკ​მა​რი​სი აღ​მოჩ​ნდეს.

"

მა​რი​ვო
"სიყ​ვა​რუ​ლი​სა და შემ​თხვე​ვი​თო​ბის თა​მა​ში".

რო​გორც კი სა​სო​წარ​კვე​თი​ლი დე​დე​ბი ყურ​მილს კი​დე​ბენ, მე და​ვაც​ხრე​ბი ხოლ​მე ტე​ლე​ფონს, რა​თა

მა​თი ბე​დოვ​ლა​თი შვი​ლე​ბი რო​მე​ლი​მე სკო​ლა​ში მო​ვაწ​ყო. სა​თი​თა​ოდ ვუ​რე​კავ ყვე​ლა ჩემს კო​ლე​გას,
ძველ მე​გობ​რებს, უიმე​დო შემ​თხვე​ვე​ბის მოგ​ვა​რე​ბა​ში გა​მოც​დი​ლებს, ჩე​მი მხრივ კი უნუ​გე​შო დე​დის
როლს ვირ​გებ. სა​ტე​ლე​ფო​ნო ხა​ზის მეორე ბო​ლო​ში ამა​ზე გუ​ლიანად ერ​თო​ბი​ან.
- ააა, და​კარ​გუ​ლო, გა​მოჩ​ნდი? კარ​გა ხა​ნია, შენ​გან არა​ფე​რი გვსმე​ნია, თუმ​ცა რა, შენ ხომ ამ დროს
გახ​სენ​დე​ბით ხოლ​მე!

- რა მით​ხა​რი, ვერ გა​ვი​გე კარ​გად, რამ​დე​ნი გაც​დე​ნა აქვს წე​ლი​წად​ში? ოც​დაჩ​ვიდ​მე​ტი?

ოც​დაჩ​ვიდ​მე​ტი დღე სკო​ლა​ში არ უვ​ლია და გინ​და, რომ მე ავიყ​ვა​ნო? შენ, მგო​ნი, სა​ერ​თოდ
გა​აფ​რი​ნე! ეტ​ყო​ბა, გა​დაწ​ყვი​ტე, ხე​ლებ​ზე ბორ​კი​ლებ​და​დე​ბუ​ლი ჩაგ​ვა​ბა​რო.

დი​დიე, ფი​ლი​პი, სტე​ლა, ფან​შო​ნი, პიერი, ფრან​სუაზა, იზა​ბე​ლი, ალი და სხვა​ნი... ვინ მოთ​ვლის,
რამ​დე​ნი ბავ​შვი გა​და​ურ​ჩე​ნი​ათ. მარ​ტო ნი​კო​ლი რად ღირს. მი​სი ლი​ცეუმი ხომ ყო​ველ​თვის ღიაა
ყვე​ლა წყალ​წა​ღე​ბუ​ლი​სა და უმაქ​ნი​სის​თვის...

იყო შემ​თხვე​ვე​ბი, რო​ცა შუა წე​ლი​წად​ში მი​წევ​და ხვეწნა-​მუდარა.

- მი​დი რა, ფი​ლიპ, რა​მე მოიფიქ​რე რა, გეხ​ვე​წე​ბი.

- რა​ტომ გა​მოაპან​ღუ​რეს სკო​ლი​დან? ჩხუ​ბის​თვის? და სად მო​აწ​ყო მუშტი-​კრივი, სკო​ლის შიგ​ნით? და

მე​რე, სკო​ლის გა​რე​თაც? სა​ვაჭ​რო ცენ​ტრის დაც​ვის ბი​ჭებ​თან? თან მე​უბ​ნე​ბი, რომ პირ​ვე​ლად არ
აუტე​ხია მსგავ​სი ამ​ბა​ვი? კარ​გი სა​შო​ბაო სა​ჩუ​ქა​რი კი მო​გიმ​ზა​დე​ბია ჩემ​თვის! კარ​გი, კარ​გი,
გა​მო​მიგ​ზავ​ნე. ვნა​ხოთ, რის გა​კე​თე​ბა შე​იძ​ლე​ბა.

ან ეს საუბა​რი სკო​ლის დი​რექ​ტორ მად​მუაზელ ჟ.-​სთან, რო​მე​ლიც ერთ რა​მედ ღირს. რო​ცა ვეს​ტუმ​რე,
ორ გა​ერ​თიანე​ბულ კლასს ფხიზ​ლად ედ​გა თავ​ზე და სა​კონ​ტრო​ლოს აწე​რი​ნებ​და... სი​ჩუ​მე,
ყუ​რად​ღე​ბის სრუ​ლი მო​ბი​ლი​ზა​ცია. ზო​გი​ერ​თებს კა​ლა​მი პირ​ში ჩა​უჩ​რი​ათ და ღე​ჭა​ვენ, ზოგ​საც ცე​რა
და საჩ​ვე​ნე​ბელ თი​თებს შო​რის მო​უქ​ცე​ვია და ციბ​რუ​ტი​ვით ატ​რიალებს (ნე​ტავ რო​გორ ახერ​ხე​ბენ
ამას? ბევ​რჯერ ვცა​დე ბავ​შვო​ბა​ში, მაგ​რამ არა​ფე​რი გა​მო​მი​ვი​და). ზო​გი​ერ​თე​ბის​თვის მას​წავ​ლე​ბელს
შა​ვად სა​წე​რად მწვა​ნე ფურ​ცლე​ბი ჩა​მოური​გე​ბია, და​ნარ​ჩე​ნის​თვის კი - ყვი​თე​ლი... ისე​თი და​ძა​ბუ​ლი
სი​ჩუ​მეა, ჰა​ერ​ში ფიქ​რე​ბის ფარ​ფატ​საც კი გაიგო​ნებს კა​ცი; მე ყო​ველ​თვის მიყ​ვარ​და სა​დი​ლის
შემ​დგო​მი სი​ჩუ​მე, მიყ​ვარ​და ის სი​ჩუ​მეც კლას​ში რომ დაისად​გუ​რებ​და ხოლ​მე. ბავ​შვო​ბა​ში ამ ორ
სი​ჩუ​მეს ერ​თმა​ნეთს ვუ​კავ​ში​რებ​დი. სა​ერ​თოდ, ვა​ღიარებ, რომ და​უმ​სა​ხუ​რე​ბე​ლი დას​ვე​ნე​ბე​ბი​სა და
გან​ცხრო​მი​სად​მი ვი​ყა​ვი მიდ​რე​კი​ლი. კარ​გად ვფლობ​დი თა​ვის მო​კა​ტუ​ნე​ბის ხე​ლოვ​ნე​ბა​საც.
შე​მეძ​ლო, მთე​ლი გაკ​ვე​თი​ლის გან​მავ​ლო​ბა​ში ერ​თი სიტ​ყვაც არ და​მე​წე​რა და ვე​რა​ვინ ვე​რა​ფერს
მიმ​ხვდა​რი​ყო. მაგ​რამ მად​მუაზელ ჟ.-ს ზე​დამ​ხედ​ვე​ლო​ბით მსგავ​სი "თა​მა​ში" გა​მო​რიც​ხუ​ლია.
რო​ცა შე​ვე​დი, კი და​მი​ნა​ხა, მაგ​რამ წარ​ბიც არ შერ​ხე​ვია. მშვე​ნივ​რად იცო​და, რომ გა​სარ​თო​ბად არ
ვიქ​ნე​ბო​დი მი​სუ​ლი და უმი​ზე​ზოდ არ შე​ვა​წუ​ხებ​დი. რად​გან სა​კონ​ტრო​ლო წე​რის დროს თავს ასე​თი
ნა​ბი​ჯის გა​დად​გმის უფ​ლე​ბა მი​ვე​ცი, ცხა​დია, კარ​გი და სა​სიამოვ​ნო არც არა​ფე​რი მექ​ნე​ბო​და
სათ​ქმე​ლი. მის მა​გი​დას უხ​მაუროდ მი​ვუ​ახ​ლოვ​დი, და​ვი​ხა​რე და ყურ​ში "დამ​სა​ხუ​რე​ბე​ბის"
ჩა​მო​ნათ​ვა​ლი ჩავ​ჩურ​ჩუ​ლე:

- თხუთ​მე​ტი წლი​სა და რვა თვის, მე​სა​მე კლას​ში ორ​ჯერ ჩარ​ჩე​ნი​ლი, ათი წე​ლია, წიგ​ნი ხელ​ში არ
აუღია. რამ​დენ​ჯერ​მეა გა​რიც​ხუ​ლი სხვა​დას​ხვა მი​ზე​ზე​ბის გა​მო, ერ​თი თვის წინ პო​ლი​ცი​ამ დააკა​ვა
მეტ​როს ბა​ქან​ზე თმის სა​მაგ​რე​ბით უკა​ნო​ნო ვაჭ​რო​ბი​სათ​ვის. დე​და​მი​სი სახ​ლი​დან წა​ვი​და და
ღმერ​თმა უწ​ყის, სა​დაა გაქ​ცეული, მა​მა კი აბ​სო​ლუ​ტუ​რად უპა​სუ​ხის​მგებ​ლო კა​ცია. აიყ​ვანთ?

მად​მუაზელ ჟ. ზე​დაც არ მი​ყუ​რებს, თა​ვის სამ​წყსოს თვალს არ აცი​ლებს და თან​ხმო​ბას თა​ვის

დაქ​ნე​ვით მაძ​ლევს.

- მხო​ლოდ ერ​თი პი​რო​ბით, - ჩურ​ჩუ​ლებს ტუ​ჩე​ბის შე​ურ​ხევ​ლად.

- აბა, გის​მენთ!

- ჩემ​გან მად​ლო​ბის წე​რილს ნუ დაელო​დე​ბით.

ო, ჩე​მო მად​მუაზელ ჟ., ნამ​დვი​ლი ბრი​ტა​ნე​ლი თუ მო​იქ​ცეოდა ასე. თქვე​ნი მდუ​მა​რე თან​ხმო​ბა ჩემ​თვის
ერთ-​ერთი საუკე​თე​სო მო​გო​ნე​ბაა მას​წავ​ლებ​ლებ​ზე. ეს მა​რი​ვოს აქვს და​წე​რი​ლი! დი​ახ, მა​რი​ვოს,
გეს​მით? რო​მე​ლი​მე თქვენს ღვთის​მო​სავ წიგ​ნში კი არა, მა​რი​ვოს​თან უნ​და ეძე​ბოთ. მოიცა, აი,
ვი​პო​ვე კი​დეც ეს ფრა​ზა, რო​მე​ლიც შე​იძ​ლე​ბა, საიდუმ​ლო დე​ვი​ზად გა​მო​გად​გეთ: "ამ​ქვეყ​ნად ცო​ტა
ზედ​მე​ტად კე​თი​ლი უნ​და იყო, რომ ეს სი​კე​თე საკ​მა​რი​სი აღ​მოჩ​ნდეს".

და ეს ამარ​თლებს, ნამ​დვი​ლად ამარ​თლებს, მერ​წმუ​ნეთ! თქვენ ხომ ის ყმაწ​ვი​ლი სიმ​წი​ფის

ატეს​ტა​ტამ​დე მი​იყ​ვა​ნეთ.

ხში​რად ერ​თი მას​წავ​ლე​ბე​ლიც კი საკ​მა​რი​სია, რომ სა​კუ​თა​რი თა​ვის​გა​ნაც გვიხ​სნას და სხვა

ვაიმას​წავ​ლებ​ლე​ბის​გა​ნაც.
ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, მე ასე​თი მო​გო​ნე​ბა შე​მომ​რჩა ბა​ტონ ბა​ლი​ზე.
ის მა​თე​მა​ტი​კას გვას​წავ​ლი​და პირ​ველ კლას​ში. ჟეს​ტი​კუ​ლა​ცი​ით კი​თინ​გის სრუ​ლი ან​ტი​პო​დი
გახ​ლდათ. ძნე​ლია უფ​რო ნაკ​ლე​ბად კი​ნე​მა​ტოგ​რა​ფიული პე​და​გო​გი წარ​მო​იდ​გი​ნო. რა​ღაც​ნაირი კა​ცი
იყო. მის ფორმა-​აღნაგობას მე უფ​რო ოვა​ლურს და​ვარ​ქმევ​დი. მა​ღა​ლი და წვე​ტიანი ხმა ჰქონ​და. მის
გა​რეგ​ნო​ბა​ში არა​ფე​რი იყო გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი, ერ​თი ნაკ​ვთიც კი არ მი​იპ​ყრობ​და თქვენს
ყუ​რად​ღე​ბას. კლას​ში შეს​ვლას ვე​რა​ვინ და​ას​წრებ​და. მი​უჯ​დე​ბო​და სა​კუ​თარ მა​გი​დას და მოთ​მი​ნე​ბით
გვე​ლო​და. პირ​ვე​ლი სიტ​ყვე​ბი​დან​ვე მა​თე​მა​ტი​კის სამ​ყა​რო​ში ამოგ​ვა​ყო​ფი​ნებ​და ხოლ​მე თავს. და
მა​ინც, რის​გან შედ​გე​ბო​და ეს ერ​თსაათიანი გაკ​ვე​თი​ლი, რო​მე​ლიც ასე გვით​რევ​და და სხვა
ყვე​ლა​ფერს გვა​ვიწ​ყებ​და?! თვით იმ საგ​ნის​გან, რო​მელ​საც ბა​ტო​ნი ბა​ლი გვას​წავ​ლი​და და
რომ​ლი​თაც, რო​გორც ჩანს, მთე​ლი მი​სი არ​სე​ბა იყო მო​ცუ​ლი, რაც მას სა​ოც​რად ხა​ლი​სი​ანს, მშვიდს,
გუ​ლის​ხმი​ერ​სა და დაუჯე​რებ​ლად კე​თილს ხდი​და. ცოდ​ნით შო​ბი​ლი ეს უც​ნაური სი​კე​თე ბუ​ნებ​რი​ვად
ბა​დებ​და მას​ში სურ​ვილს, გაეზიარე​ბი​ნა ჩვენ​თვის ცოდ​ნა, რაც მის გო​ნე​ბა​სა და წარ​მო​სახ​ვას
აღაფ​რთო​ვა​ნებ​და. ამ ადა​მიანის​თვის, ალ​ბათ, წარ​მო​უდ​გე​ნე​ლიც კი იყო, რომ მი​სი საყ​ვა​რე​ლი სა​გა​ნი
უსიამოვ​ნო, უც​ხო და გაუგე​ბა​რი ყო​ფი​ლი​ყო ჩვენ​თვის. ბა​ლი, ყვე​ლა​ფერ​თან ერ​თად, ისე​თი მიამი​ტი​სა
და უცოდ​ვე​ლის შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბას ტო​ვებ​და, გე​გო​ნე​ბა, მა​თე​მა​ტი​კუ​რი ბაგა-​ბაღიდან გაიტა​ცე​სო.
აზ​რა​დაც არ მოუვი​დო​და, რომ ვინ​მეს მის​თვის გაკ​ვე​თი​ლის არე​ვა გა​ევ​ლო გულ​ში. არც ჩვენ
გვი​ფიქ​რია ოდეს​მე მი​სი აბუ​ჩად აგ​დე​ბა ან გა​მას​ხა​რა​ვე​ბა. ცოდ​ნის გა​და​ცე​მით მი​ნი​ჭე​ბუ​ლი
ბედ​ნიერე​ბა, სა​ხე​ზე რომ აღ​ბეჭ​დვო​და, ჩვენ ამის უფ​ლე​ბას არას​დროს მოგ​ვცემ​და.

ვერ ვიტ​ყვი, რომ ჩვენ დი​დი მორ​ჩი​ლე​ბით გა​მო​ვირ​ჩეოდით. სრუ​ლიადაც არა. ყვე​ლა​ნი ჯი​ბუ​ტის
ნა​გავ​საყ​რე​ლი​დან ვი​ყა​ვით გა​მომ​ძვრა​ლი და, ბუ​ნებ​რი​ვია, მა​ინ​ცდა​მა​ინც მიმ​ზიდ​ვე​ლად ვერ
გა​მო​ვი​ყუ​რე​ბო​დით. დღემ​დე მახ​სოვს ღა​მის ჩხუ​ბე​ბი და თავ​პი​რის​მტვრე​ვე​ბი, ან​გა​რიშ​სწო​რე​ბე​ბი და
საქ​მის გარ​ჩე​ვე​ბი, რომ​ლე​ბიც ნამ​დვი​ლად არ იყო სი​ნა​ზი​თა და სით​ბო​თი გა​მორ​ჩეული. მაგ​რამ,
რო​გორც კი ბა​ლის გაკ​ვე​თილ​ზე აღ​მოვ​ჩნდე​ბო​დით, მა​შინ​ვე თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე მა​თე​მა​ტი​კის ოკეანე​ში
გა​და​ვეშ​ვე​ბო​დით ხოლ​მე. ეს ერ​თგვარ ნათ​ლო​ბა​სა და გან​წმენ​დას ემ​სგავ​სე​ბო​და. ერ​თი საათის
შემ​დეგ, რო​ცა ტალ​ღა ყვე​ლას ისევ ხმე​ლეთ​ზე გად​მოგ​ვის​რო​და, თა​ვი უბ​რა​ლო მოს​წავ​ლეები კი არ
გვე​გო​ნა, არა​მედ ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბუ​ლი მა​თე​მა​ტი​კო​სე​ბი.

პირ​ვე​ლი შეხ​ვედ​რის დროს, რო​ცა ვი​თომ ყვე​ლა​ზე "მაგ​რებ​მა" თა​ვი გა​მო​ვი​დეთ და ნუ​ლე​ბით
ტრა​ბახ​საც არ მო​ვე​რი​დეთ, მან ღი​მი​ლით მოგ​ვი​გო, რომ "ცა​რიელი სიმ​რავ​ლის" არ სჯე​რო​და. ამ
გან​ცხა​დე​ბას რამ​დე​ნი​მე უმარ​ტი​ვე​სი შე​კით​ხვაც მოაყო​ლა. ჩვენს ელე​მენ​ტა​რულ პა​სუ​ხებ​ზე გა​გიჟ​და
და გა​დაირია, ლა​მის გე​ნიოსე​ბად მოგ​ვიხ​სე​ნია. თვით​ნა​ბა​დი ოქ​როები ხარ​თო, იძა​ხა. ჩვენც,
იცოც​ხლე, მაგ​რად ვი​ხა​ლი​სეთ. ბო​ლოს, და​ფას​თან მი​ვი​და, ციფ​რი 12 მიაწე​რა და გვკით​ხა, ეს რა
არი​სო.

ყვე​ლა​ზე თავ​ხე​დებ​მა, რა​საკ​ვირ​ვე​ლია, სი​ტუაციიდან თა​ვის დაძ​ვრე​ნა ან​გლო​ბით სცა​დეს.

- 12 თი​თი ხე​ლებ​ზე.

- 12 მცნე​ბა.

ბა​ლის მიამიტ​მა ღი​მილ​მა ბო​ლო მოგ​ვი​ღო.

- ეს თქვე​ნი მი​ნი​მა​ლუ​რი შე​ფა​სე​ბაა გა​მო​საშ​ვებ გა​მოც​და​ზე.

მცი​რეოდე​ნი პაუზის შემ​დეგ კი დას​ძი​ნა:

- რა თქმა უნ​და, თუ ში​შის​გან გა​თა​ვი​სუფ​ლდე​ბით.

და კი​დევ დაამა​ტა:

- მგო​ნი, საკ​მა​რი​სია ამის შე​სა​ხებ საუბა​რი, იმი​ტომ რომ ჩვენ აქ გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​დე​ბით კი არ
უნ​და დავ​კავ​დეთ, არა​მედ მა​თე​მა​ტი​კით.

თქვა და შე​ას​რუ​ლა. ბა​ლი გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​დე​ბის თე​მას არას​დროს მიბ​რუ​ნე​ბია. მთე​ლი წე​ლი,
ნაბიჯ-​ნაბიჯ, ჩვენ ამოთ​რე​ვას ცდი​ლობ​და უმეც​რე​ბის ჭაობი​დან. ჩვენ გა​სარ​თო​ბად და
გა​სამ​ხნე​ვებ​ლად კი ამ ჭა​ობს მეც​ნიერე​ბის სა​ბა​დოს და ცოდ​ნის ჭას უწო​დებ​და. თუ რა​მე იცო​დი,
აუცი​ლებ​ლად და​გი​ფა​სებ​და, ქე​ბით მეც​ხრე ცა​ზე აგიყ​ვან​და. აღ​ფრთო​ვა​ნე​ბუ​ლი ვარ, რაღაც-​რაღაცეები
მა​ინც რომ იცი​თო, - ამ​ბობ​და.

- თქვენ გგო​ნი​ათ, რომ არა​ფე​რი იცით, მაგ​რამ, და​მი​ჯე​რეთ, ცდე​ბით. თქვენ უამ​რა​ვი რამ იცით,
უამ​რა​ვი. პე​ნა​კიონი, აი, მა​გა​ლი​თად, შენ აზ​რად მო​გი​ვი​დო​და, რომ ეს იცო​დი?!

მარ​თა​ლია, ბა​ლის მა​თე​მა​ტი​კამ ჩვენ​გან გე​ნიოსე​ბი ვერ გა​მო​იყ​ვა​ნა, მაგ​რამ ის კი მოახერ​ხა, -

მიუხე​და​ვად იმი​სა, რომ ჩვე​ნი "ცოდ​ნის ჭა" მე​ტის​მე​ტად ღრმა იყო - ეროვ​ნულ გა​მოც​და​ზე ყვე​ლა​ნი
გამ​სვლელ ქუ​ლამ​დე ავე​ქა​ჩეთ.

და​ბო​ლოს, ყვე​ლა​ზე მთა​ვა​რი: ბა​ტონ ბა​ლის სიტ​ყვა არ დას​ცდე​ნია იმ უბად​რუკ მო​მა​ვალ​ზე, რო​მე​ლიც
ბევ​რი მას​წავ​ლებ​ლის ღრმა რწმე​ნით, ჩვენ გვე​ლო​და.

სა​ინ​ტე​რე​სოა, თა​ვად თუ იყო დი​დი მა​თე​მა​ტი​კო​სი? ან მად​მუაზელ ჟ., რო​მე​ლიც მომ​დევ​ნო წელს
გვას​წავ​ლი​და, იყო დი​დი ის​ტო​რი​კო​სი? ან ბა​ტო​ნი ს., რო​მე​ლიც უკ​ვე გა​მო​საშ​ვებ კლას​ში
ფი​ლო​სო​ფი​ას გვი​კით​ხავ​და - დი​დი ფი​ლო​სო​ფო​სი? შე​იძ​ლე​ბა, მაგ​რამ და​ნამ​დვი​ლე​ბით ვე​რა​ფერს
მო​გახ​სე​ნებთ. ერ​თი რამ ვი​ცი მხო​ლოდ, ამ სამ ადა​მი​ანს უზო​მოდ უყ​ვარ​და თა​ვი​სი სა​გა​ნი და ეს
გა​ტა​ცე​ბა გა​დამ​დე​ბი იყო. ამ სიყ​ვა​რუ​ლი​თა და გა​ტა​ცე​ბით შეიარა​ღე​ბულ​ნი მე მო​მად​გნენ,
სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბის ჯურ​ღმუ​ლებ​ში ჩა​ძი​რულს ჩა​მებ​ღა​უჭ​ნენ, ზე​და​პირ​ზე ამო​მათ​რი​ეს და მა​ნამ არ
მო​მეშ​ვნენ, სა​ნამ თა​ვი​ანთ საგ​ნებ​ში ფეხ​ზე არ და​მა​ყე​ნეს. ეს საგ​ნე​ბი კი, მოგ​ვიანე​ბით მივ​ხვდი, ჩე​მი
ცხოვ​რე​ბის კა​რიბ​ჭე აღ​მოჩ​ნდა. მე იმის თქმა არ მსურს, რომ ისი​ნი სხვებ​ზე მე​ტად ჩე​მით
და​ინ​ტე​რეს​დნენ, არა, სრუ​ლიადაც არა. ისი​ნი ერ​თნაირად უყუ​რებ​დნენ ყვე​ლას - კარ​გებ​საც და
ცუ​დებ​საც; ის კია, რომ ამ უკა​ნას​კნე​ლებ​ში გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლად ცდი​ლობ​დნენ, გა​გე​ბის სურ​ვი​ლი
გა​ეღ​ვი​ვე​ბი​ნათ. ნაბიჯ-​ნაბიჯ აკ​ვირ​დე​ბოდ​ნენ ჩვენს ძა​ლის​ხმე​ვას, უხა​რო​დათ წარ​მა​ტე​ბებს რომ
ვაღ​წევ​დით, არ აღი​ზიანებ​დათ ჩვე​ნი სი​ზან​ტე. ჩვენს წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბებს პი​რად შეურაც​ხყო​ფად არ
აღიქ​ვამ​დნენ, პი​რი​ქით, უფ​რო მომ​თხოვ​ნი ხდე​ბოდ​ნენ, მაგ​რამ ეს მომ​თხოვ​ნე​ლო​ბა მხო​ლოდ მა​თი
შრო​მის ხა​რის​ხზე, სის​ტე​მა​ტუ​რო​ბა​სა და კე​თილ​შო​ბი​ლე​ბა​ზე იყო და​ფუძ​ნე​ბუ​ლი. სხვა მხრივ კი
ძნე​ლია, წარ​მო​იდ​გი​ნო ერ​თმა​ნე​თის​გან ასე გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი. ბა​ტო​ნი ბა​ლი წყნა​რი,
აუღელ​ვე​ბე​ლი, კე​თილ​გან​წყო​ბი​ლი, ღი​მი​ლიანი, მე ვიტ​ყო​დი, ნამ​დვი​ლი მა​თე​მა​ტი​კუ​რი ბუ​და იყო;
მად​მუაზელ ჟ. კი, პი​რი​ქით - ქარ​ბორ​ბა​ლა, ტორ​ნა​დო.
გვე​ტა​კე​ბო​და და წამ​ში შე​მოგ​ვაც​ლი​და სი​ზარ​მა​ცის გარსს, რა​თა შემ​დეგ ის​ტო​რი​ის ბო​ბო​ქარ
მო​რევ​ში ჩა​ვეთ​რი​ეთ; ბა​ტო​ნი ს. სკეპ​ტი​კო​სი ფი​ლო​სო​ფო​სი გახ​ლდათ, ნა​ტი​ფი (ნა​ტი​ფი ცხვი​რი,
ნა​ტი​ფი შლა​პა, ნა​ტი​ფი ღი​პი), ურ​ყე​ვი, გამ​ჭრიახი; სა​ღა​მოს შინ დაბ​რუ​ნე​ბულს მი​სი კით​ხვე​ბის​გან
თა​ვი მი​ხურ​და, მაგ​რამ იმავ​დროულად, სურ​ვი​ლი მკლავ​და, მათ​ზე პა​სუ​ხი გა​მე​ცა. ყო​ველ ჯერ​ზე
ვეებერ​თე​ლა თხზუ​ლე​ბებს ვა​ბა​რებ​დი. უშ​ვე​ლე​ბე​ლი, მაგ​რამ ამომ​წუ​რა​ვიაო, მეტ​ყო​და. ამით
დე​ლი​კა​ტუ​რად მი​მა​ნიშ​ნებ​და, რომ მის​თვის უფ​რო მო​სა​წო​ნი ლა​კო​ნუ​რი ნაშ​რო​მე​ბის გას​წო​რე​ბა
იქ​ნე​ბო​და.
თუ და​ვუ​ფიქ​რდე​ბით, ამ სამ პი​როვ​ნე​ბას ერ​თი რა​ღაც მა​ინც ჰქონ​და სა​ერ​თო, არც ერთს არ უყ​ვარ​და
დათ​მო​ბა, ნა​დავ​ლის ხე​ლი​დან გაშ​ვე​ბა. თუ ჩა​გაფ​რინ​დე​ბოდ​ნენ, თავს არ და​გა​ნე​ბებ​დნენ. ჩვე​ნი
მხრი​დან უმეც​რე​ბის გულ​წრფელ აღიარე​ბა​ზე ყურ​საც არ იბერ​ტყავ​დნენ. უშე​დე​გო იყო თა​ვის
მარ​თლე​ბის ნე​ბის​მიერი მცდე​ლო​ბა (მად​მუაზელ ჟ.-მ, ვინ იცის, რამ​დენ​ჯერ მაიძუ​ლა, ჩე​მი
ნა​მოღ​ვა​წა​რი უპა​ტიებე​ლი ორ​თოგ​რა​ფიული შეც​დო​მე​ბის გა​მო თა​ვი​დან ბო​ლომ​დე გა​და​მე​წე​რა.
ბა​ტონ ბა​ლის თა​ვი​სი ახი​რე​ბა ჰქონ​და: დე​რე​ფან​ში დაბ​ნე​ულს ან უაზ​როდ მო​ხე​ტიალეს თუ
გა​მო​გი​ჭერ​და, ან და​მოუკი​დე​ბე​ლი მე​ცა​დი​ნეობი​სათ​ვის გან​კუთ​ვნილ დარ​ბაზ​ში მე​ოც​ნე​ბე მზე​რით
ჭერს მიშ​ტე​რე​ბულს, და​მა​ტე​ბი​თი გაკ​ვე​თი​ლი გა​მო​წე​რი​ლი გქონ​და. მო​გი​ახ​ლოვ​დე​ბო​და და გეტ​ყო​და:
მა​თე​მა​ტი​კის ერ​თი პა​ტა​რა გაკ​ვე​თი​ლი ხომ არ ჩაგ​ვე​ტა​რე​ბი​ნა, რა მოხ​დე​ბო​და, ვი​თომ? სულ
თხუთ​მე​ტი წუ​თი, მე​ტი არა... ჰა, რას იტ​ყვი, პე​ნა​კიონი? რად​გან ორი​ვე​ნი აქ აღ​მოვ​ჩნდით, ბა​რემ
წა​ვი​მე​ცა​დი​ნოთ კი​დეც, მხო​ლოდ თხუთ​მე​ტი წუ​თი, არც მე​ტი, არც ნაკ​ლე​ბი). ეს იყო წყალ​წა​ღე​ბუ​ლის
გა​დარ​ჩე​ნის მძაფ​რი სურ​ვი​ლი, ძა​ლა, რო​მე​ლიც ზე​და​პი​რის​კენ გე​ქა​ჩე​ბა, შენ კი ცოც​ხა​ლი თა​ვით არ
ნებ​დე​ბი და ცდი​ლობ და​უს​ხლტე, მარ​ჯვე​ნა, რო​მე​ლიც ქე​ჩო​ში ჩა​გაფ​რინ​და და არ გეშ​ვე​ბა, - აი,
პირ​ვე​ლი, რაც მომ​დის თავ​ში, რო​ცა მათ​ზე ვფიქ​რობ. ამ ადა​მიანებ​თან, მათ გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე
დას​წრე​ბი​სას, თით​ქოს ხელ​მეორედ ვი​ბა​დე​ბო​დი, ჩემს ნამ​დვილ მე-ს ვუბ​რუნ​დე​ბო​დი და ეს, თუ
შე​იძ​ლე​ბა ასე ით​ქვას, ახ​ლად და​ბა​დე​ბუ​ლი მე-​მათემატიკოსი, მე-​ისტორიკოსი და მე-​ფილოსოფოსი
ერ​თი საათის გან​მავ​ლო​ბა​ში ივიწ​ყებ​და იმ მეორე მე-ს, მეორე​ხა​რის​ხო​ვან წი​ნა​და​დე​ბა​სა​ვით
ფრჩხი​ლებ​ში აქ​ცევ​და მას, მა​თა​ვი​სუფ​ლებ​და მის​გან, იმ მე-​სგან, რო​მე​ლიც ამ მას​წავ​ლებ​ლებ​თან
შეხ​ვედ​რამ​დე ხელს მიშ​ლი​და, რა​თა ამ​ქვეყ​ნად ჩე​მი არ​სე​ბო​ბა მთე​ლი სი​სავ​სით შე​მეგ​რძნო.
და კი​დევ ერ​თი: მე ვფიქ​რობ, რომ მათ თა​ვი​ან​თი საგ​ნის გა​და​ცე​მის ერ​თგვა​რი სტი​ლი ჰქონ​დათ.
ისი​ნი შეუდა​რე​ბე​ლი მსა​ხიობე​ბი იყ​ვნენ. ეს გაკ​ვე​თი​ლე​ბი, ცხა​დია, ცოდ​ნის გა​და​ცე​მის აქტს
წარ​მო​ად​გენ​და, მაგ​რამ მა​თი გა​მოც​დი​ლე​ბა და ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რი მა​რა​გი იმ​დე​ნად ამოუწუ​რა​ვი,
იმ​დე​ნად შთამ​ბეჭ​და​ვი იყო, რომ მთე​ლი პრო​ცე​სი სპონ​ტა​ნუ​რი შე​მოქ​მე​დე​ბის იერს იძენ​და. მა​თი
სი​ლა​ღი​სა და უშუალო​ბის წყა​ლო​ბით, ყო​ვე​ლი ჩა​ტა​რე​ბუ​ლი გაკ​ვე​თი​ლი ღირ​სშე​სა​ნიშ​ნავ და
და​სა​მახ​სოვ​რე​ბელ მოვ​ლე​ნად იქ​ცეოდა ხოლ​მე; ისე​თი შთა​ბეჭ​დი​ლე​ბა გექ​მნე​ბო​დათ, თით​ქოს
მად​მუაზელ ჟ. თქვენ თვალ​წინ აცოც​ხლებ​და ის​ტო​რი​ულ მოვ​ლე​ნებს, ბა​ტო​ნი ბა​ლი ამ​წუ​თას,
ხელ​მეორედ აღ​მოაჩენ​და მა​თე​მა​ტი​კას, ბა​ტო​ნი ს.-​ის პი​რით კი თა​ვად სოკ​რა​ტე ღა​ღა​დებ​და. მა​თი
ყო​ვე​ლი გაკ​ვე​თი​ლი ისე​თი​ვე მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი და და​სა​მახ​სოვ​რე​ბე​ლი იყო, რო​გო​რიც ესა თუ ის
ცნო​ბი​ლი თეორე​მა, სამ​შვი​დო​ბო ხელ​შეკ​რუ​ლე​ბა თუ ფუნ​და​მენ​ტუ​რი აზ​რი, რო​მელ​ზეც იმ დღეს იყო
საუბა​რი.

ამით მთავ​რდე​ბო​და მა​თი ზე​გავ​ლე​ნაც ჩვენ​ზე, ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, ხი​ლუ​ლი და აშ​კა​რა. საგ​ნის
სწავ​ლე​ბის გარ​და, ეს სა​მი პი​როვ​ნე​ბა არც კი ცდი​ლობ​და ჩვენ​ზე რაიმე ზე​მოქ​მე​დე​ბის მოხ​დე​ნას.

ისი​ნი არ მიეკუთ​ვნე​ბოდ​ნენ იმ მას​წავ​ლე​ბელ​თა რიცხვს, მო​ზარ​დთა კონ​ტინ​გენ​ტზე თა​ვი​ან​თი

გავ​ლე​ნით რომ თავს იწო​ნე​ბენ, გან​სა​კუთ​რე​ბით კი იმათ​ზე, რომ​ლე​ბიც მა​მობ​რივ ყუ​რად​ღე​ბა​სა და
ხელს იყ​ვნენ მოკ​ლე​ბულ​ნი; ნე​ტავ თუ ჰქონ​დათ გაც​ნო​ბიერე​ბუ​ლი, რომ ბავ​შვე​ბის თვალ​ში ისი​ნი არა
მხო​ლოდ მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, არა​მედ გან​მა​თა​ვი​სუფ​ლებ​ლე​ბიც იყ​ვნენ; რაც შეგ​ვე​ხე​ბა ჩვენ, ჩვენ
მათ​თვის მხო​ლოდ მოს​წავ​ლეები ვი​ყა​ვით ერთ კონ​კრე​ტულ - მა​თე​მა​ტი​კის, ის​ტო​რი​ის, ფი​ლო​სო​ფი​ის -
სა​გან​ში. ისიც მარ​თა​ლია, რომ ჩვენ ამის გა​მო ერ​თგვა​რი სნო​ბუ​რი სიამა​ყე გვე​უფ​ლე​ბო​და. თავს
რო​მე​ლი​ღაც და​ხუ​რუ​ლი კლუ​ბის წევ​რე​ბად მი​ვიჩ​ნევ​დით. ისი​ნი კი, დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ვარ, ძა​ლი​ან
გა​იკ​ვირ​ვებ​დნენ, რომ ორ​მოც​და​ხუ​თი წლის შემ​დეგ, ერთ-​ერთ ყო​ფილ მოს​წავ​ლეს მათ მიმ​დევ​რად
ჩა​ეთ​ვა​ლა თა​ვი და მზად ყო​ფი​ლი​ყო, ლა​მის ძეგ​ლი და​ედ​გა მათ​თვის! მით უმე​ტეს,
ნაკ​ლებ​სა​ვა​რაუდოა, რომ მათ, ისე​ვე, რო​გორც ჩემს ბლან-​მენილელ ვიოლონ​ჩე​ლისტს, სახ​ლში
დაბ​რუ​ნე​ბი​სა და ჩვე​ნი და​ვა​ლე​ბე​ბის გას​წო​რე​ბის შემ​დეგ, ჩვენ​ზე ედარ​დათ. უფ​რო სწო​რი იქ​ნე​ბო​და,
გვე​ფიქ​რა, რომ მათ ცხოვ​რე​ბა​ში და​ინ​ტე​რე​სე​ბის სხვა სფე​როებიც ექ​ნე​ბო​დათ; რომ გამ​ძაფ​რე​ბუ​ლი
ცნო​ბის​მოყ​ვა​რეობის წყა​ლო​ბით ახა​ლი ცოდ​ნით და ენერ​გი​ით იმუხ​ტე​ბოდ​ნენ, რი​თაც აიხ​სნე​ბო​და
მა​თი ჩარ​თუ​ლო​ბის მა​ღა​ლი ხა​რის​ხი ნე​ბის​მი​ერ გაკ​ვე​თილ​ზე (გან​სა​კუთ​რე​ბით მად​მუაზელ ჟ.,
რომ​ლის შემ​ხედ​ვა​რეს ყო​ველ​თვის წარ​მო​მედ​გი​ნა, რომ ეს ქალ​ბა​ტო​ნი მუდ​მივ მზად​ყოფ​ნა​ში იყო,
მთე​ლი სამ​ყა​რო გა​და​ეყ​ლა​პა თა​ვის ბიბ​ლიოთე​კე​ბიანად). ეს მას​წავ​ლებ​ლე​ბი მხო​ლოდ თა​ვი​ანთ
ცოდ​ნას კი არ გვი​ზიარებ​დნენ, არა​მედ ცოდ​ნის შე​ძე​ნის წყურ​ვილ​საც. სწო​რედ მათ​გან გად​მო​მე​დო
ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რი სიმ​დიდ​რის გა​და​ცე​მის დაუოკე​ბე​ლი ვნე​ბა. ჩვენ მათ გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე თით​ქოს
გო​ნებ​რი​ვი შიმ​ში​ლის გან​ცდით მი​ვიჩ​ქა​რო​დით. ვერ ვიტ​ყვი, რომ მათ ძა​ლი​ან ვუყ​ვარ​დით, მაგ​რამ
ჩვენ მი​მართ პა​ტი​ვის​ცე​მის გრძნო​ბით რომ იყ​ვნენ გამ​სჭვა​ლულ​ნი, ამა​ზე ორი აზ​რი არ არ​სე​ბობს. ეს
პა​ტი​ვის​ცე​მა ვლინ​დე​ბო​და ჩვე​ნი ნაშ​რო​მე​ბის გას​წო​რე​ბა​შიც კი. მა​თი შე​ნიშ​ვნე​ბი არას​დროს იყო
ზე​რე​ლე და გან​ზო​გა​დე​ბუ​ლი. ისი​ნი სა​ვალ​დე​ბუ​ლოდ თვლიდ​ნენ, თი​თოეული ჩვენ​გა​ნის​თვის
ცალ-​ცალკე, წე​რი​ლო​ბით გაეზიარე​ბი​ნათ თა​ვი​ან​თი მო​საზ​რე​ბა. მსგავ​სი მიდ​გო​მის ნი​მუ​შად ბა​ტონ
ბო​მის შე​ნიშ​ვნე​ბი გა​მოდ​გე​ბო​და. ის ის​ტო​რი​ას გვას​წავ​ლი​და მო​სამ​ზა​დე​ბელ კლას​ში. ბა​ტო​ნი ბო​მი
ჩვენ​გან მო​ით​ხოვ​და, რომ ბო​ლო ფურ​ცელ​ზე არა​ფე​რი დაგ​ვე​წე​რა, რად​გან იქ თვი​თონ ჩა​მოგ​ვი​წერ​და
ხოლ​მე წით​ლად და ერ​თხა​ზიანი ინ​ტერ​ვა​ლით ყო​ვე​ლი და​ვა​ლე​ბის დე​ტა​ლურ გარ​ჩე​ვას!

მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, რომ​ლებ​საც ლი​ცე​უმ​ში სწავ​ლე​ბის ბო​ლო წლებ​ში შევ​ხვდი მნიშ​ვნე​ლოვ​ნად

გან​სხვავ​დე​ბოდ​ნენ მა​თი წი​ნა​მორ​ბე​დე​ბის​გან, იმათ​გან, ვის​თვი​საც კლა​სი სხვა არა​ფე​რი იყო, თუ არა
ბავ​შვე​ბის​გან შემ​დგა​რი უსა​ხუ​რი და უინ​ტე​რე​სო მა​სა, რომ​ლის არას​რულ​ფა​სოვ​ნე​ბა​ზე საუბა​რი
მხო​ლოდ აღ​მა​ტე​ბით ხა​რის​ხში აყ​ვა​ნი​ლი და​მამ​ცი​რე​ბე​ლი ეპი​თე​ტე​ბით თუ შე​ეძ​ლოთ. მათ თვალ​ში
ჩვენ მა​თი პე​და​გო​გიური მოღ​ვა​წეობის ყვე​ლა​ზე სა​ში​ნე​ლი მე​ოთ​ხე, მე​სა​მე, მეორე, პირ​ვე​ლი და
გა​მო​საშ​ვე​ბი კლა​სი ვი​ყა​ვით. დი​ახ, ჩვენ​ზე უარე​სი თურ​მე არას​დროს ენა​ხათ; შე​იძ​ლე​ბო​და
გე​ფიქ​რათ, რომ მათ ყო​ველ​წლიურად ურ​თი​ერ​თო​ბა უწევ​დათ მა​თი სტა​ტუ​სი​სა და კომ​პე​ტენ​ცი​ის​თვის
შეუსა​ბა​მო, უღირს აუდი​ტო​რი​ას​თან. შეურაც​ხყო​ფილ​ნი წამ​დაუწუმ დი​რექ​ტორ​თან დარ​ბოდ​ნენ,
მოს​თქვამ​დნენ საკ​ლა​სო და მშო​ბელ​თა კრე​ბებ​ზე. მა​თი გა​მუდ​მე​ბუ​ლი "გო​დე​ბა" ჩვენ​ში
გან​სა​კუთ​რე​ბულ სი​სას​ტი​კეს აღ​ვი​ვებ​და; იმ გა​დარ​ჩე​ნი​ლებს ვემ​სგავ​სე​ბო​დით, რომ​ლებ​საც გე​მის
ჩა​ძირ​ვის შემ​დეგ ჯავ​რის ამოყ​რა იმ უფ​ხო კა​პი​ტან​ზე გა​და​უწ​ყვე​ტი​ათ, რო​მელ​მაც სხვა ვე​რა​ფე​რი
მოახერ​ხა, გარ​და იმი​სა, რომ გე​მი მე​ჩეჩ​ზე შე​ეს​ვა (ეს ის ხა​ტო​ვა​ნი მა​გა​ლი​თია, რო​მე​ლიც ახ​ლა
მო​მი​ვი​და თავ​ში და ვფიქ​რობ, ზუს​ტად გად​მოს​ცემს რეალო​ბას)... შე​იძ​ლე​ბა ასეც ით​ქვას: ჩვენ​თვის
ისი​ნი იყ​ვნენ ის იდეალუ​რი დამ​ნა​შა​ვეები, რომ​ლებ​საც ჩვენ ჩვე​ნი ყვე​ლა უბე​დუ​რე​ბა მი​ვა​წე​რეთ, ჩვენ
კი პი​რი​ქით, მათ​თვის ვი​ყა​ვით ის იდეალუ​რი მცი​რეწ​ლო​ვა​ნი დამ​ნა​შა​ვეები, რომ​ლებ​საც მათ ყვე​ლა
თა​ვი​სი უბე​დუ​რე​ბა და უსიამოვ​ნე​ბა დაუკავ​ში​რეს. მათ მა​რა​დი​ულ დათ​რგუ​ნუ​ლო​ბა​სა და დეპ​რე​სი​ას
ჩვენ ჩვე​ნი მხსნე​ლი ზიზ​ღი და სი​ძულ​ვი​ლი და​ვუ​პი​რის​პი​რეთ.

ყვე​ლა​ზე სა​ში​ნე​ლი მათ შო​რის ბა​ტო​ნი ბლა​მა​რი იყო (ბლა​მა​რი მი​სი ფსევ​დო​ნი​მი​ა!) - მე​ლან​ქო​ლიური
ჯა​ლა​თი, რო​მელ​მაც მე, ცხრა წლის ბი​ჭუ​ნას, ცუ​დი ნიშ​ნე​ბის ისე​თი ქა​რიშ​ხა​ლი და​მა​ტე​ხა თავს, რომ
დღე​საც, რო​ცა რო​მე​ლი​მე ად​მი​ნის​ტრა​ცი​ულ და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა​ში რიგ​ში დგო​მა მი​წევს, ჩემ​დაუნე​ბუ​რად,
თა​ნამ​შრომ​ლის მი​ერ ხელ​ში შე​მო​ჩე​ჩე​ბულ ნო​მერს ბლა​მა​რი​სე​ულ ვერ​დიქ​ტად აღ​ვიქ​ვამ: "#175,
პე​ნა​კიონი, ვე​რაფ​რით გა​გა​ხა​რებ, მო​ლოც​ვამ​დე ჯერ კი​დევ ძაააააალი​ან დი​დი გზა გაქვს
გა​სავ​ლე​ლი!" ან იმ ბიოლო​გი​ის მას​წავ​ლე​ბელს რა და​მა​ვიწ​ყებს, გა​მო​საშ​ვებ კლას​ში რომ
მას​წავ​ლი​და.
სწო​რედ მას უნ​და ვუ​მად​ლო​დე ლი​ცეუმი​დან გა​მოგ​დე​ბას. სულ წუ​წუ​ნებ​და, ამ კლას​ში ოცი
შე​საძ​ლო​დან სამ​ნა​ხე​ვარ ქუ​ლა​ზე მე​ტი არა​ვის ეკუთ​ვნი​სო. მთლიანად და​კარ​გა ყო​ველ​გვა​რი სა​ღი
აზ​რი და ჩა​ვარ​დნის მი​ზე​ზე​ბის გარ​კვე​ვას ჩვენ​თან შეეცა​და. ახ​ლაც თვალ​წინ მიდ​გას მი​სი მა​ღა​ლი
შუბ​ლი, წინ გა​მოშ​ვე​რი​ლი ნი​კა​პი, ჩა​მოშ​ვე​ბუ​ლი ტუ​ჩის კუთ​ხეები:

- იქ​ნებ ვინ​მემ ამიხ​სნას ამ დიადი მიღ​წე​ვის მი​ზე​ზი?

ხე​ლი ავ​წიე და ორი შე​საძ​ლო ვა​რი​ან​ტი შევ​თა​ვა​ზე: ან ჩვე​ნი კლა​სია, სტა​ტის​ტი​კუ​რი თვალ​საზ​რი​სით,
რა​ღაც სა​ში​ნე​ლე​ბა (32 მოს​წავ​ლე ვე​რაფ​რით ას​ცდა 3,5 ქუ​ლას) ან ეს შე​დე​გი პირ​და​პირ კავ​შირ​შია
სწავ​ლე​ბის ხა​რის​ხთან.

სა​კუ​თა​რი გა​მოს​ვლით უზო​მოდ კმა​ყო​ფი​ლი დავ​რჩი. ის კია, რომ ბევ​რი არ უფიქ​რი​ათ, ისე
გა​მო​მა​პან​ღუ​რეს იქი​დან.

- გან​ცხა​დე​ბა კი იყო გმი​რუ​ლი, მაგ​რამ, სამ​წუ​ხა​როდ, სრუ​ლი​ად ფუ​ჭი, - შე​ნიშ​ნა ერ​თმა ჩემ​მა
ძმა​კაც​მა, - იცი, რა გან​სხვა​ვე​ბაა მას​წავ​ლე​ბელ​სა და ხელ​საწ​ყოს შო​რის? ცუ​დი მას​წავ​ლე​ბე​ლი
შე​კე​თე​ბას არ ექ​ვემ​დე​ბა​რე​ბა!

მოკ​ლედ, გამ​რიც​ხეს ლი​ცეუმი​დან.

რა თქმა უნ​და, მა​მა​ჩე​მიც გა​მი​გიჟ​და.

ოჰ, ეს სა​ში​ნე​ლი მო​გო​ნე​ბე​ბი. მა​თი გახ​სე​ნე​ბაც არ მინ​და, მით უფ​რო - მო​ყო​ლა!

ოროს​ნებ​ზე ამ მარ​გა​ლი​ტე​ბის შეგ​რო​ვე​ბას და მათ გა​მოქ​ვეყ​ნე​ბას, ასე რომ ახა​ლი​სებს არა​ერთ

სა​მას​წავ​ლებ​ლოს, ბევ​რად აჯო​ბებ​და, რომ სა​ნი​მუ​შო და მი​სა​ბა​ძი მას​წავ​ლებ​ლე​ბის ან​თო​ლო​გია
შეგ​ვედ​გი​ნა. ლი​ტე​რა​ტუ​რა​ში რამ​დე​ნიც გნე​ბავთ იმ​დე​ნია მსგავ​სი მა​გა​ლი​თი: ვოლ​ტე​რი პა​ტივს
მიაგებ​და იეზუიტებს - ტურ​ნე​მინ​სა და პო​რეს; რემ​ბომ თა​ვის პე​და​გოგს, იზამ​ბარს არა​ერ​თი ლექ​სი
მი​უძ​ღვნა; კა​მიუ ისე​თი​ვე წე​რი​ლებს სწერ​და თა​ვის საყ​ვა​რელ მას​წავ​ლე​ბელს, ჟერ​მენს, რო​გორ​საც
მა​მი​სად​მი სით​ბო​თი და მო​წი​წე​ბით აღ​ვსი​ლი ვა​ჟიშ​ვი​ლი და​წერ​და; ჟუ​ლი​ენ გრი​ნის 26(ა​მე​რი​კუ​ლი
წარ​მო​შო​ბის ფრან​გი მწე​რა​ლი (1900-​1998). მეხ​სიერე​ბას ის​ტო​რი​ის მას​წავ​ლე​ბელ ლე​სე​ლიეზე
ნა​თე​ლი და სიყ​ვა​რუ​ლით სავ​სე მო​გო​ნე​ბე​ბი შე​მორ​ჩა; სი​მო​ნა ვეილი 27( ფრან​გი ფი​ლო​სო​ფო​სი და
რე​ლი​გიური მოაზროვნე (1909-​1943).) თა​ვის პე​და​გოგ ალენს პირ​და​პირ პა​ნე​გი​რი​კებს უძ​ღვნი​და,
რო​მე​ლიც, თა​ვის მხრივ, არ ივიწ​ყებ​და ჟი​ულ ლა​ნი​ოს28( ფრან​გი ფი​ლო​სო​ფო​სი და ფსი​ქო​ლო​გი
(1851-​1894).)რომელმაც ის ფი​ლო​სო​ფი​ის სა​ფუძ​ვლებს აზიარა. ჟ. ბ. პონ​ტა​ლი​სი 29( ფრან​გი
ფი​ლო​სო​ფო​სი, ფსი​ქოანა​ლი​ტი​კო​სი და მწე​რა​ლი (1924))ქება-​დიდებას ას​ხამ​და სარტრს, რო​მე​ლიც
ასე გა​მო​ირ​ჩეოდა სხვა მას​წავ​ლებ​ლე​ბის​გან...
თუ ამ სა​ხელ​გან​თქმუ​ლი მეტ​რე​ბის გვერ​დით ან​თო​ლო​გიაში ად​გილს მი​ვუ​ჩენ​დით იმ დაუვიწ​ყარ
მას​წავ​ლე​ბელ​საც, რო​მელ​საც თი​თოეული ჩვენ​გა​ნი, დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ვარ, ერ​თხელ მა​ინც შეხ​ვედ​რია
სკო​ლის წლებ​ში, მა​შინ ვფიქ​რობ, შე​საძ​ლე​ბე​ლი გახ​დე​ბო​და, ოდ​ნა​ვი ნა​თე​ლი მა​ინც მოგ​ვე​ფი​ნა იმ
თვი​სე​ბე​ბის​თვის, რო​მელ​თაც ეს უც​ნაური პრო​ფე​სია მო​ით​ხოვს.

ცნო​ბი​ლია, რომ რო​გორც კი ახალ​ბე​და მას​წავ​ლე​ბე​ლი ამა თუ იმ კლას​ში სიძ​ნე​ლე​ებს გა​და​ეყ​რე​ბა და

მის ენ​თუ​ზი​აზ​მსა და თავ​და​ჯე​რე​ბუ​ლო​ბას ბზა​რი შეეპა​რე​ბა, იმედ​გაც​რუებუ​ლი წუ​წუნს იწ​ყებს: "ა​რა,
ბა​ტო​ნო, მე ამის​თვის კი არ მო​მიკ​ლავს თა​ვი და ამ​დე​ნი მის​წავ​ლი​ა".

დღე​ვან​დე​ლი "ა​მის​თვის" მოიცავს ერ​თმა​ნე​თის​გან სრუ​ლი​ად გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი სფე​როების მთელ

სე​რი​ას; მხედ​ვე​ლო​ბა​ში მაქვს ცუ​დი აღ​ზრდა, რო​მე​ლიც პირ​და​პი​რი შე​დე​გია არ​შემ​დგა​რი, დან​გრე​ვის
პი​რამ​დე მი​სუ​ლი ოჯა​ხი​სა. ეს არის უმუ​შევ​რო​ბი​თა და გარ​კვეული სო​ციალუ​რი ჯგუ​ფე​ბის
სა​ზო​გა​დოების​გან გა​რი​ყუ​ლო​ბით მი​ყე​ნე​ბუ​ლი ზიანი სა​ერ​თო კულ​ტუ​რუ​ლი დო​ნი​სად​მი და აქე​დან
გა​მომ​დი​ნა​რე, მო​ქა​ლა​ქე​ობ​რი​ვი ფა​სეულო​ბე​ბის გაქ​რო​ბა; ძა​ლა​დო​ბა, რო​მე​ლიც მძვინ​ვა​რებს
ზო​გი​ერთ სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბა​ში, ენობ​რი​ვი გან​სხვა​ვე​ბუ​ლო​ბა, რე​ლი​გიურო​ბის​კენ
შე​მობ​რუ​ნე​ბა, ასე​ვე ტე​ლე​ვი​ზია, ელექ​ტრო​ნუ​ლი თა​მა​შე​ბი, მოკ​ლედ, ყვე​ლა​ფე​რი ის, რაც კვე​ბავს იმ
სო​ციალურ დი​აგ​ნოზს და, რომ​ლი​თაც სა​ინ​ფორ​მა​ციო გა​მოშ​ვე​ბე​ბი ყო​ველ ცის​მა​რე
დღეს დი​ლი​დან​ვე გვი​მას​პინ​ძლდე​ბი​ან.

ჩვენ "ა​მის​თვის" კი არ გვისწავლია-​დან, ჩვენ აქ "ა​მის​თვის" კი არ მოვსულვართ-​მდე მხო​ლოდ ერ​თი

ნა​ბი​ჯია, რო​მე​ლიც ასე შე​იძ​ლე​ბა გა​მოვ​ხა​ტოთ: ჩვენ, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი იმის​თვის კი არ ვართ
მო​წო​დე​ბულ​ნი, რომ სა​ზო​გა​დოების პრობ​ლე​მე​ბი, ასე რომ უშ​ლის ხელს ცოდ​ნის გა​და​ცე​მას აქ,
სკო​ლა​ში გა​დავ​წყვი​ტოთ, ჩვე​ნი პრო​ფე​სი​ის არ​სი ამა​ში ნამ​დვი​ლად არ მდგო​მა​რე​ობს. დაგ​ვახ​მა​რეთ
ზე​დამ​ხედ​ვე​ლე​ბი, აღ​მზრდე​ლე​ბი, სო​ციალუ​რი მუ​შა​კე​ბი, ფსი​ქო​ლო​გე​ბი, მოკ​ლედ, სპე​ციალის​ტე​ბის
საკ​მა​რი​სი რაოდე​ნო​ბა ყვე​ლა სფე​რო​ში. ჩვენ მხო​ლოდ მა​შინ თუ შევ​ძლებთ იმ საგ​ნე​ბის
ნორ​მა​ლუ​რად სწავ​ლე​ბას, რო​მელ​თა და​უფ​ლე​ბა​საც ამ​დე​ნი წე​ლი შევ​წი​რეთ. აი, ასე​თია, კაც​მა რომ
თქვას, მარ​თლაც სა​მარ​თლიანი მოთ​ხოვ​ნე​ბის ჩა​მო​ნათ​ვა​ლი, რო​მელ​საც გა​ნათ​ლე​ბის სა​მი​ნის​ტრო
სა​ბიუჯე​ტო შეზ​ღუდ​ვე​ბი​სა და დე​ფი​ცი​ტის მო​მი​ზე​ზე​ბით ყო​ველ ჯერ​ზე უარით პა​სუ​ხობს.

და აი, ჩვენც შევ​დი​ვართ პე​და​გოგ​თა მომ​ზა​დე​ბის სრუ​ლი​ად გან​სხვა​ვე​ბულ ფა​ზა​ში, რო​მე​ლიც სულ
უფ​რო მე​ტად და მე​ტად არის მოს​წავ​ლე​ებ​თან ურ​თი​ერ​თო​ბის დამ​ყა​რე​ბის უნარ​ზე ორი​ენ​ტი​რე​ბუ​ლი.
ამა​ში დახ​მა​რე​ბის გა​წე​ვა აუცი​ლე​ბე​ლია. მაგ​რამ, თუ ახალ​გაზ​რდა მას​წავ​ლებ​ლე​ბი ისევ მო​ლო​დი​ნის
რე​ჟიმ​ში აღ​მოჩ​ნდე​ბი​ან, რო​დის ინე​ბებს ზემ​დგო​მი უწ​ყე​ბა მათ​თვის ნორ​მა​ტიული კურ​სის
შე​თა​ვა​ზე​ბას, რო​მე​ლიც მათ კლას​ში წა​მოჭ​რი​ლი პრობ​ლე​მე​ბის მოგ​ვა​რე​ბა​ში და​ეხ​მა​რე​ბა, ცხა​დია,
მათ, ახა​ლი იმედ​გაც​რუებე​ბი არ ას​ცდე​ბათ. და ისიც, რაც მათ ხელს უშ​ლით არ​სად გაქ​რე​ბა. ისე, თუ
გინ​დათ, რომ გულ​წრფე​ლი ვი​ყო, რა​ტომ​ღაც ვფიქ​რობ, რომ ეს "ა​მის​თვის არ მის​წავ​ლი​ა"
ძირ​ფეს​ვიანად არც არას​დროს ამოიძირ​კვე​ბა; ვში​შობ, ის ისე​თი​ვე ბუ​ნე​ბი​სა არ იყოს, რო​გო​რი​ცაა
მი​სი წარ​მომ​შო​ბი ობი​ექ​ტუ​რი ფაქ​ტო​რე​ბი.

იდეა, რომ​ლის თა​ნახ​მა​დაც, სწავ​ლე​ბა შე​იძ​ლე​ბა ყო​ველ​გვა​რი სიძ​ნე​ლეების გა​რე​შე, სა​ვა​რაუდოდ,

მოს​წავ​ლე​ზე "ა​მაღ​ლე​ბულ" წარ​მოდ​გე​ნას ეფუძ​ნე​ბა. ისე, პე​და​გო​გი​ურ სიბ​რძნეს, ჩე​მი აზ​რით,
სწო​რედ რომ ორო​სა​ნი უნ​და მი​ეჩ​ნია ნორ​მა​ლურ მოს​წავ​ლედ. ასე​თი თვალ​საზ​რი​სი სრუ​ლი​ად
ამარ​თლებს თვით მას​წავ​ლებ​ლის პრო​ფე​სი​ის და​ნიშ​ნუ​ლე​ბას და ამ უკა​ნას​კნე​ლის მხრი​დან გა​წეული
ნე​ბის​მიერი ძა​ლის​ხმე​ვის ღირ​სია. მას​წავ​ლე​ბელ​მა ხომ არა მხო​ლოდ უნ​და ას​წავ​ლოს მას
ყვე​ლა​ფე​რი, არა​მედ და​არ​წმუ​ნოს ის სწავ​ლის აუცი​ლებ​ლო​ბა​ში. ისიც მარ​თა​ლია, რომ უხ​სო​ვა​რი
დროიდან ნორ​მა​ლურ მოს​წავ​ლედ აღიქ​მე​ბო​და ის, ვინც სხვებ​ზე ნაკ​ლე​ბად ეურ​ჩე​ბო​და და
ეწი​ნა​აღ​მდე​გე​ბო​და სწავ​ლე​ბას; ის, რო​მელ​საც ეჭ​ვი არ შეეპა​რე​ბო​და ჩვენს ცოდ​ნა​ში და არ
მო​უწ​ყობ​და გა​მოც​დას ჩვენს კომ​პე​ტენ​ცი​ას. ეს ის მოს​წავ​ლეა, რო​მე​ლიც თა​ვი​დან​ვე, თუ შე​იძ​ლე​ბა
ით​ქვას, გნებ​დე​ბა, რად​გან მი​სი გუ​ლი პირ​ვე​ლი წუ​თე​ბი​დან​ვე მოინა​დი​რე;
ნი​ჭიერია და სწრა​ფად ით​ვი​სებს მი​წო​დე​ბულ მა​სა​ლას; ჩვენ​გან არ სა​ჭი​რო​ებს გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი
მიდ​გო​მე​ბის ძიებას; ეს ის მოს​წავ​ლეა, რო​მელ​შიც თა​ვი​დან​ვე ცოც​ხლობს სწავ​ლის ბუ​ნებ​რი​ვი
მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბა, რო​მელ​საც მო​უს​ვენ​რო​ბა​სა და უყუ​რად​ღე​ბო​ბას ვერ დას​წა​მებ, ის არას​დროს
გახ​დე​ბა "პრობ​ლე​მუ​რი მო​ზარ​დი". მოს​წავ​ლე, რო​მე​ლიც უკ​ვე აკ​ვნი​დან დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლია იმა​ში, რომ
სურ​ვი​ლე​ბი და ემო​ციები გო​ნე​ბით უნ​და მო​თო​კოს, წი​ნა​აღ​მდეგ შემ​თხვე​ვა​ში, მას ჯუნ​გლებ​ში
მტა​ცებ​ლებს შო​რის მოუწევს ცხოვ​რე​ბა. ასეთ მოს​წავ​ლეს სწამს, რომ სწო​რედ ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რი
ცხოვ​რე​ბაა უკი​დუ​რე​სად დახ​ვე​წი​ლი და მრა​ვალ​ფე​რო​ვა​ნი სიამოვ​ნე​ბე​ბის ამოუწუ​რა​ვი წყა​რო, და არა
სხვა სიამოვ​ნე​ბე​ბი, რო​მელ​თა უმ​რავ​ლე​სო​ბა დროს​თან ერ​თად მო​ნო​ტო​ნუ​რი ხდე​ბა, ცვდე​ბა და თავს
გვა​ბეზ​რებს; მოკ​ლედ, ეს ის მოს​წავ​ლეა, რო​მელ​მაც შე​იგ​ნო, რომ ცოდ​ნა ერ​თა​დერ​თი გზაა იმ
მო​ნო​ბის​გან და​სახ​სნე​ლად, უმეც​რე​ბა რომ გვიმ​ზა​დებს, ერ​თა​დერ​თი შვე​ბაა ჩვენს ონ​ტო​ლო​გი​ურ
სი​მარ​ტო​ვე​ში.
სწო​რედ ასე​თი იდეალუ​რი მოს​წავ​ლის სუ​რა​თი იხა​ტე​ბა ეთერ​ში, რო​ცა მეს​მის ფრა​ზა: "ყვე​ლა​ფე​რი,
რა​საც მი​ვაღ​წიე, სა​ჯა​რო სკო​ლის დამ​სა​ხუ​რე​ბა​ა". ერ​თი წა​მი​თაც არ მე​პა​რე​ბა ეჭ​ვი გა​მომ​სვლე​ლის
გულ​წრფე​ლო​ბა​ში. "მა​მა​ჩე​მი უბ​რა​ლო მუ​შა გახ​ლდათ, ყვე​ლა​ფერს, რა​საც მი​ვაღ​წიე, სა​ხელ​მწი​ფო
სკო​ლას უნ​და ვუ​მად​ლო​დე". არა, მე სუ​ლაც არ მსურს, და​ვაკ​ნი​ნო სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლის
მნიშ​ვნე​ლო​ბა, მაგ​რამ, რო​გორც კი მეს​მის მად​ლიერე​ბის მსგავ​სი სა​ჯა​რო აღიარე​ბა, - იმ​თა​ვით​ვე, -
და ეს ჩემს ძა​ლებს აღე​მა​ტე​ბა, - თვალ​წინ წარ​მო​მიდ​გე​ბა სრულ​მეტ​რა​ჟიანი ფილ​მი, რო​მე​ლიც ცხა​დია,
ქება-​დიდებას ას​ხამს სკო​ლას, მაგ​რამ, სწო​რედ იმ სკო​ლას, რო​მელ​შიც ის ბავ​შვი და​დიოდა,
რო​მელ​მაც პირ​ვე​ლი კლა​სის პირ​ვე​ლი გაკ​ვე​თი​ლი​დან​ვე შე​იგ​ნო, რომ სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლა მზა​დაა,
მი​სი მო​მა​ვა​ლი უზ​რუნ​ველ​ყოს; ამის​თვის კი მას მხო​ლოდ ერ​თი "პა​ტა​რა" პი​რო​ბის შეს​რუ​ლე​ბა
მოუწევს: უნ​და იყოს ზუს​ტად ისე​თი მოს​წავ​ლე, რო​გო​რის ხილ​ვაც სკო​ლას სურს. და სირ​ცხვი​ლი
იმათ, ვინც ვერ გაამარ​თლებს სკო​ლის მო​ლო​დინს.

- დი​ახ, მე​გო​ბა​რო, შენ სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლას ნამ​დვი​ლად უნ​და ემად​ლიერე​ბო​დე. მან ბევ​რი მოგ​ცა,
ძა​ლი​ან ბევ​რი, მაგ​რამ, ცხა​დია, არა - ყვე​ლა​ფე​რი. აქ შენ ნამ​დვი​ლად ცდე​ბი; შენ, ეტ​ყო​ბა, და​გა​ვიწ​ყდა
შემ​თხვე​ვი​თო​ბის კაპ​რი​ზე​ბი; შე​საძ​ლოა, შენ სხვებ​ზე ნი​ჭიერი აღ​მოჩ​ნდი. იმიგ​რან​ტი მშობ​ლე​ბი,
რომ​ლებ​მაც გაგ​ზარ​დეს, შე​იძ​ლე​ბა, ისე​თი​ვე მო​სიყ​ვა​რუ​ლე​ნი, მზრუნ​ველ​ნი და შორ​სმჭვრე​ტელ​ნი
იყ​ვნენ, რო​გორც ჩე​მი მე​გობ​რის, კაინას, დედ-​მამა, რომ​ლებ​მაც გა​დაწ​ყვი​ტეს, რომ მა​თი სა​მი​ვე
ქა​ლიშ​ვი​ლი ნას​წავ​ლი და და​მოუკი​დე​ბე​ლი ყო​ფი​ლი​ყო, რა​თა ვერც ერ​თი მა​მა​კა​ცი ვერ მოპ​ყრო​ბო​და
მათ ისე, რო​გორც ეს მათ დროს იყო მი​ღე​ბუ​ლი. ან, შენ შე​იძ​ლე​ბა, ყო​ფი​ლი​ყა​ვი ზუს​ტად ისე​თი,
რო​გო​რიც ჩე​მი მე​გო​ბა​რი პიერია, შე​ნი ან​ტი​პო​დი, ოჯა​ხუ​რი ტრა​გე​დი​ის მსხვერ​პლი, და ერ​თა​დერ​თი
შვე​ბა სწავ​ლა​ში გე​პო​ვა, თა​ვით ფე​ხე​ბამ​დე ჩა​გეყ​ვინ​თა მას​ში, რა​თა სა​ნამ გაკ​ვე​თი​ლი
გრძელ​დე​ბო​და, დროებით მა​ინც და​გე​ვიწ​ყე​ბი​ნა ის, რაც შინ გე​ლო​დე​ბო​და. შენ, შე​იძ​ლე​ბო​და, მი​ნის
ბე​დი გა​გე​ზიარე​ბი​ნა, ყო​ფი​ლი​ყა​ვი ას​თმის მძე​ვა​ლი და გაგ​ჩე​ნო​და დაუოკე​ბე​ლი წყურ​ვი​ლი, მე​ტი
გცოდ​ნო​და, მე​ტი გა​გე​გო ყვე​ლაფ​რის შე​სა​ხებ, რაც მთა​ვა​რია, ახ​ლა​ვე, აქ​ვე, რა​თა რო​გორ​ღაც
მოს​ცი​ლე​ბო​დი ავად​მყო​ფის სა​რე​ცელს. - ის​წავ​ლო მხო​ლოდ იმის​თვის, რომ თა​ვი​სუფ​ლად სუნ​თქვა
შე​გეძ​ლოს, - გა​მო​მიტ​ყდა ის ერ​თხელ, - სწავ​ლობ და თით​ქოს დაგ​მა​ნუ​ლი ფან​ჯრე​ბი იღე​ბა შენ​თვის.
სწავ​ლობ და აღარ იხ​რჩო​ბი. სწავ​ლობ, კით​ხუ​ლობ, წერ და სუნ​თქავ, უფ​რო და უფ​რო ფარ​თოდ იღე​ბა
ფან​ჯრე​ბი და ჰა​ერს ეწა​ფე​ბი. ჰაერი, ჰაერი, მე​ტი ჰაერი! გე​ფი​ცე​ბი, გაკ​ვე​თი​ლე​ბი და სკო​ლა
ერ​თა​დერ​თი ხსნა იყო ჩემ​თვის, რა​თა დროებით და​მე​ვიწ​ყე​ბი​ნა ჩე​მი მტან​ჯვე​ლი ას​თმა და სხვა​გან
მეფ​რი​ნა. მე სუ​ლაც არ მა​დარ​დებ​და ის, თუ რამ​დე​ნად კომ​პე​ტენ​ტუ​რე​ბი იყ​ვნენ ჩე​მი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი
ან რამ​დე​ნად ხა​რის​ხიანი იყო მა​თი სწავ​ლე​ბა. ჩემ​თვის მთა​ვა​რი იყო, სა​წო​ლი​დან წა​მოვ​მდგა​რი​ყა​ვი,
ჩა​მეც​ვა და გავ​ქა​ნე​ბუ​ლი​ყა​ვი სკო​ლა​ში. იქ კი​დევ მეთ​ვა​ლა, მემ​რავ​ლე​ბი​ნა, გა​მე​ყო, და​მე​ზე​პი​რე​ბი​ნა
წე​სე​ბი; დღეს უფ​რო მე​ტი შე​მეტ​ყო, ვიდ​რე გუ​შინ შე​ვიტ​ყვე. მხო​ლოდ ეს მსურ​და, სხვა არა​ფე​რი,
მე​სუნ​თქა ჰაერი, რაც შე​იძ​ლე​ბა მე​ტი ჰაერი! ისიც შე​საძ​ლე​ბე​ლია, რომ ჟე​რო​მი​სეული იუმორ​ნა​რე​ვი
გან​დი​დე​ბის მა​ნი​ით ყო​ფი​ლი​ყა​ვი შეპ​ყრო​ბი​ლი: "რო​გორც კი წერა-​კითხვასა და თვლას და​ვე​უფ​ლე,
მივ​ხვდი, რომ სამ​ყა​რო მე მე​კუთ​ვნის! ათი წლი​სა შაბათ-​კვირას ბე​ბიაჩე​მის სასტუმრო-​რესტორანში
ვა​ტა​რებ​დი. ოფი​ცი​ან​ტე​ბის დახ​მა​რე​ბის მო​მი​ზე​ზე​ბით დარ​ბაზ​ში შევ​ძვრე​ბო​დი ხოლ​მე და მუშ​ტრებს
ამო​სუნ​თქვის სა​შუალე​ბას არ ვაძ​ლევ​დი, იმ​დენ კით​ხვას მი​ვაყ​რი​დი: რამ​დე​ნი წლის იყო ლუი XIV,
რო​დე​საც გარ​და​იც​ვა​ლა? რას ნიშ​ნავს ზედ​სარ​თა​ვი სა​ხე​ლი და გან​საზ​ღვრე​ბა? რამ​დე​ნი იქ​ნე​ბა 123
გამ​რავ​ლე​ბუ​ლი 72-​ზე? ყვე​ლა​ზე მე​ტად ეს პა​სუ​ხი მომ​წონ​და: "მე ნამ​დვი​ლად არ ვი​ცი, მაგ​რამ იმე​დია,
შენ მეტ​ყვი". მა​გა​რი იყო, ათი წლის ასაკ​ში ბევ​რად მე​ტი გცოდ​ნო​და, ვიდ​რე ად​გი​ლობ​რივ​მა
აფ​თიაქარ​მა ან კიურემ იცოდ​ნენ! ლო​ყა​ზე მო​მი​თა​თუ​ნებ​დნენ ხოლ​მე ხელს, მაგ​რამ ვგრძნობ​დი, რომ
ჩემ​თვის თა​ვის წაგ​ლე​ჯა ერ​ჩივ​ნათ... ძა​ლი​ან ვხა​ლი​სობ​დი!"

შე​სა​ნიშ​ნა​ვი მოს​წავ​ლეები იყ​ვნენ: კაინა, მი​ნა, პიერი, ჟე​რო​მი და შენც, ჩე​მო მე​გო​ბა​რო, ფრან​სუაზაც,
რო​მელ​მაც ყვე​ლა​ფე​რი თამაშ-​თამაშით ის​წავ​ლა, თან ად​რეული ბავ​შვო​ბი​დან​ვე, ლა​ღად,
ყო​ველ​გვა​რი სიძ​ნე​ლეების გა​რე​შე (და მა​ინც, რა იყო სე​რიოზუ​ლი რა​ღა​ცეებით გარ​თო​ბის მი​სი ეს
საოცა​რი ნი​ჭი!). ერთ-​ერთ პრეს​ტი​ჟულ კო​ლეჯ​ში, პე​და​გო​გის ად​გილ​ზე გა​მოც​ხა​დე​ბუ​ლი კონ​კურ​სი
ისე ად​ვი​ლად გაიარა, გე​გო​ნე​ბა, საქ​მე უბ​რა​ლო ან​კე​ტის შევ​სე​ბას ეხე​ბო​და. და რა მნიშ​ვნე​ლო​ბა
აქვს, ვი​სი შვი​ლე​ბი იყ​ვნენ, იმიგ​რან​ტე​ბის, მუ​შე​ბის, მო​სამ​სა​ხუ​რეების, ტექ​ნი​კო​სე​ბის,
მას​წავ​ლებ​ლე​ბის თუ მსხვი​ლი ბურ​ჟუების. რაც მთა​ვა​რია, ბევ​რი რა​მით მკვეთ​რად გან​სხვა​ვე​ბუ​ლი ეს
ადა​მიანე​ბი შე​სა​ნიშ​ნა​ვი მოს​წავ​ლეები იყ​ვნენ; ეს იყო ის მი​ნი​მუ​მი, რომ​ლის აღ​მო​ჩე​ნა სა​ხელ​მწი​ფო
სკო​ლას შე​ეძ​ლო შენ​ში და მათ​ში! ის გეხ​მა​რე​ბა, გახ​დე ის, რაც სი​ნამ​დვი​ლე​ში ხარ, თუმ​ცა არ არის
გა​მო​რიც​ხუ​ლი, სრუ​ლი​ად სა​წი​ნა​აღ​მდე​გო მოხ​დეს. გა​ნა ერ​თი და ორი მიუტო​ვე​ბია სა​ხელ​მწი​ფო
სკო​ლას შუა გზა​ში? გა​ნა შენც ასე არ ფიქ​რობ? სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლის​თვის ქება-​დიდების შეს​ხმით,
გა​ნა ვერ გრძნობ, რომ სა​კუ​თარ თავს ეპირ​ფე​რე​ბი, ცდი​ლობ იდეალურ მოს​წავ​ლედ წარ​მოგ​ვიდ​გე?
ასე​თი საქ​ციელით შენ ჩქმა​ლავ უამ​რავ რა​მეს, რის გა​მოც ჩვენ სუ​ლაც არ ვართ თა​ნა​ბარ პი​რო​ბებ​ში
ცოდ​ნის შე​ძე​ნი​სას, მე ვგუ​ლის​ხმობ ცხოვ​რე​ბი​სე​ულ პი​რო​ბებს, გა​რე​მოც​ვას, რო​მელ​შიც ვტრიალებთ,
ავად​მყო​ფო​ბებს, ტემ​პე​რა​მენტს.

"რა​საც მი​ვაღ​წიე, სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლას უნ​და ვუ​მად​ლო​დე".

იქ​ნებ ეს მცდე​ლო​ბაა, სა​კუ​თა​რი ნი​ჭი და შე​საძ​ლებ​ლო​ბე​ბი სათ​ნოებად გაასა​ღო? (თუმ​ცა ერ​თი

მეორეს არ გა​მო​რიც​ხავს), ან ფიქ​რობ, რომ წარ​მა​ტე​ბებს ნე​ბის სიმ​ტკი​ცით, შეუპოვ​რო​ბი​თა და
თავ​გან​წირ​ვით მი​აღ​წიე. მარ​თა​ლია, ნამ​დვი​ლად შრო​მის​მოყ​ვა​რე და მი​ზან​და​სა​ხუ​ლი იყა​ვი და ეს შენ
დამ​სა​ხუ​რე​ბად შე​იძ​ლე​ბა ჩავ​თვა​ლოთ, მაგ​რამ იცი, რა​შია საქ​მე? შენ ად​რეული ასა​კი​დან​ვე
მოახერ​ხე, გე​სარ​გებ​ლა ღვთით ბო​ძე​ბუ​ლი გა​გე​ბის ნი​ჭით. და, რაც მთა​ვა​რია, ამ გა​გე​ბის​გან
იმ​თა​ვით​ვე გე​უფ​ლე​ბო​და უზარ​მა​ზა​რი სიამოვ​ნე​ბის გან​ცდა. შე​ნი ყო​ვე​ლი ძა​ლის​ხმე​ვაც ამ
სიამოვ​ნე​ბი​სა და სი​ხა​რუ​ლის მო​პო​ვე​ბას ისა​ხავ​და მიზ​ნად. სა​ნამ მე სა​კუ​თა​რი უუნა​რო​ბით
მო​რა​ლუ​რად გა​ნად​გუ​რე​ბუ​ლი და გა​თე​ლი​ლი სა​მე​ცა​დი​ნოდ მა​გი​დას მი​ვუჯ​დე​ბო​დი, შენ უკ​ვე შენს
სა​მუ​შაო მა​გი​დას​თან მო​უთ​მენ​ლო​ბა გიპ​ყრობ​და, სას​წრა​ფოდ რო​მე​ლი​მე სხვა სა​გან​ზე
გა​და​სუ​ლი​ყა​ვი, იმი​ტომ რომ მა​თე​მა​ტი​კის და​ვა​ლე​ბას, რო​მელ​ზეც მე ზედ მი​მე​ძი​ნე​ბო​და ხოლ​მე, შენ
ორ წამ​ში გა​უს​წორ​დი. და​ვა​ლე​ბე​ბი შენ​თვის მხო​ლოდ ტრამ​პლი​ნი იყო ცოდ​ნის მა​ღა​ლი
მწვერ​ვა​ლე​ბის და​საპ​ყრო​ბად, ჩემ​თვის კი - მცო​ცა​ვი ქვი​შე​ბი, სა​დაც ჩე​მი სრუ​ლი​ად უმ​წეო გო​ნებ​რი​ვი
შე​საძ​ლებ​ლო​ბე​ბი მხო​ლოდ სიღ​რმე​ებ​ში ეფ​ლო​ბოდ​ნენ და უგ​ზო​უკ​ვლოდ იკარ​გე​ბოდ​ნენ.
შე​ას​რუ​ლებ​დი თუ არა და​ვა​ლე​ბებს, თავს სრუ​ლი​ად თა​ვი​სუ​ფალ ადა​მიანად გრძნობ​დი, მო​ნა​ვარ​დე
ქარს ემ​სგავ​სე​ბო​დი, შეს​რუ​ლე​ბუ​ლი სა​მუ​შაოთი გან​ცდი​ლი სიამოვ​ნე​ბით ტკბო​ბას ეძ​ლეოდი; მე კი​დევ
სა​კუ​თა​რი უმეც​რე​ბის​გან სა​ბო​ლო​ოდ გა​მოშ​ტე​რე​ბუ​ლი სა​ნა​ხევ​როდ შეს​რუ​ლე​ბუ​ლი შა​ვი ვა​რი​ან​ტის
თეთ​რად გა​და​კე​თე​ბას ვცდი​ლობ​დი. ფუ​ჭი იყო ჩე​მი ძა​ლის​ხმე​ვა - მი​ხაზ​ვა, გა​ხაზ​ვა, გა​და​ხაზ​ვა - ამ
სა​ში​ნე​ლე​ბას არა​ნაირი მა​კიაჟი არ შვე​ლო​და. ან, რა​ტომ მე​გო​ნა, რომ ფე​რუ​მა​რი​ლით ვინ​მეს
გა​ვა​ცუ​რებ​დი?! შენ თა​ვი​დან​ვე შრო​მის​მოყ​ვა​რე იყა​ვი, მე კი​დევ ჩა​მო​ყა​ლი​ბე​ბუ​ლი ზარ​მა​ცი. ნუ​თუ
მარ​თლა ეს არის ის, რა​საც სი​ზარ​მა​ცეს უწო​დე​ბენ?! ეს სა​კუ​თარ თავ​ში​ვე ჩაფ​ლო​ბა და ისე
გახ​ლარ​თვა, გან​ძრე​ვა რომ აღარ შე​გიძ​ლია? და რას ნიშ​ნავს სი​ბე​ჯი​თე და შრო​მის​მოყ​ვა​რეობა?
რო​გორ ახერ​ხე​ბენ ყვე​ლა​ფერს ეს შრო​მის​მოყ​ვა​რეებად წო​დე​ბულ​ნი? საიდან მოს​დით საამი​სო ძა​ლა,
ენერ​გია? ეს იყო მთე​ლი ჩე​მი ბავ​შვო​ბის ამო​უხ​სნე​ლი გა​მო​ცა​ნა; ძა​ლის​ხმე​ვა, რო​მე​ლიც მე
მან​გრევ​და და მი​წას​თან მას​წო​რებ​და, შენ​თვის სკო​ლის პირ​ვე​ლი დღეები​დან​ვე წარ​მა​ტე​ბის
სა​წინ​და​რი იყო. იმ​ხა​ნად, მე და შენ წარ​მოდ​გე​ნაც არ გვქონ​და პიაჟეს 30(ჟან პიაჟე (1896-​1980)
-შვეიცარიელი ფსი​ქო​ლო​გი და ფი​ლო​სო​ფო​სი.) მახ​ვილ​გო​ნივ​რულ გა​მო​ნათ​ქვამ​ზე: "რომ გაიგო, ჯერ
წარ​მა​ტე​ბას უნ​და მი​აღ​წი​ო". არც ის ვი​ცო​დით, რომ ჩვენ ორი​ვე​ნი ამ აქ​სიომის ცოც​ხალ ილუს​ტრა​ცი​ას
წარ​მო​ვად​გენ​დით.

გა​გე​ბის​კენ, ცოდ​ნის​კენ ლტოლ​ვას შენ​ში მთე​ლი ცხოვ​რე​ბის გან​მავ​ლო​ბა​ში აღ​ვი​ვებ​დი. სწო​რა​დაც

იქ​ცეოდი. შე​მეც​ნე​ბის ეს წა​დი​ლი დღე​საც ბრწყი​ნავს შენს თვა​ლებ​ში! ის, ვინც ამას წა​მო​გა​ძა​ხებს,
მხო​ლოდ შუ​რიანი და ღვარ​ძლიანი სუ​ლე​ლი იქ​ნე​ბა... მაგ​რამ ერთ რა​მეს გთხოვ, ნი​ჭიერე​ბა​სა და
სათ​ნოებას ერ​თმა​ნეთ​ში ნუ აურევ. ეს შეც​დო​მაა, ამის გა​მო აირია ყვე​ლა​ფე​რი. რა და​აწ​ყობს ახ​ლა ამ
არე​ულ კარ​ტებს? შენ კი​დევ უფ​რო არ​თუ​ლებ აღზრდა-​განათლების ისე​დაც რთულ სა​კითხს (სხვა​თა
შო​რის, ეს საკ​მა​ოდ გავ​რცე​ლე​ბუ​ლი შეცდომა).

იცი, ვინ იყა​ვი სი​ნამ​დვი​ლე​ში?

შენ მოს​წავ​ლე კი არ იყა​ვი, არა​მედ ნამ​დვი​ლი მარ​გა​ლი​ტი!

ასე ვუ​წო​დებ​დი (გო​ნე​ბა​ში) ჩემს ფრიადოს​ნებს, რო​გორც კი მას​წავ​ლე​ბე​ლი გავ​ხდი. ასე

მივ​მარ​თავ​დი (გო​ნე​ბა​ში) ამ ბრწყინ​ვა​ლე მოს​წავ​ლე​ებს, რო​გორც კი კლას​ში მათ აღ​მო​ვა​ჩენ​დი.
ძა​ლი​ან მიყ​ვარ​და ეს "ჩე​მი მარ​გა​ლი​ტე​ბი". მა​თი წყა​ლო​ბით სხვე​ბის​გან ვის​ვე​ნებ​დი. ისი​ნი
მაძ​ლევ​დნენ მუ​შაობის სტი​მულს... ისი​ნი, რომ​ლე​ბიც აზრს პირ​და​პირ ჰა​ერ​ში იჭერ​დნენ, პირ​ვე​ლე​ბი
მპა​სუ​ხობ​დნენ ზუს​ტად და ხში​რად იუმო​რის დი​დი გრძნო​ბით; ეს მა​თი მო​ციმ​ცი​მე მზე​რა, ეს
მოკ​რძა​ლე​ბუ​ლი უშუალო​ბა და პირ​და​პი​რო​ბა - ეს ხომ მა​ღა​ლი ინ​ტე​ლექ​ტის გრა​ციოზუ​ლო​ბაა. აი,
მა​გა​ლი​თად, პა​ტა​რა ნოემი (უ​კაც​რა​ვად, დი​დი ნოემი, ის ხომ უკ​ვე პირ​ველ კურ​სზე სწავ​ლობს),
რო​მელ​საც ფრან​გუ​ლის მას​წავ​ლე​ბელ​მა შარ​შან პირ​და​პირ ჟურ​ნალ​ში ჩაუწე​რა მად​ლო​ბა. მას
ქება-​დიდება არ და​უწ​ყია, მოკ​ლედ, მაგ​რამ მრავ​ლის​მთქმე​ლად ჩაუწე​რა: "ნოემი - ფრან​გუ​ლი ენა
19/20, გმად​ლობ". და მი​მაჩ​ნია, რომ ეს სრუ​ლი​ად სა​მარ​თლიანია - სა​ხელ​მწი​ფო სკო​ლა ვალ​შია
ნოემის წი​ნა​შე. ის, ასე​ვე, უნდა უმად​ლო​დეს ჩემს ახალ​გაზ​რდა ბი​ძაშ​ვილ პი​ერს, რო​მელ​მაც ეს-​ეს
არის ჩააბა​რა გა​მო​საშ​ვე​ბი გა​მოც​და უმაღ​ლე​სი შე​ფა​სე​ბით და მა​შინ​ვე გაეშუ​რა აფ​რიანი ნა​ვით
ოკეანის ტალ​ღებ​თან შე​საბ​რძო​ლებ​ლად, 2007 წლის ივ​ლი​სის პირ​ველ დღე​ებ​ში, რო​ცა ოკეანე
გან​სა​კუთ​რე​ბით მშფოთ​ვა​რეა. "შეგ​რძნე​ბე​ბი აქ უფ​რო მძაფ​რია, ვიდ​რე გა​მოც​და​ზე" … - თით​ქოს
გვე​უბ​ნე​ბა მი​სი მხიარუ​ლი სი​ცი​ლი.

ნამ​დვი​ლად ყო​ველ​თვის მიყ​ვარ​და კარ​გი მოს​წავ​ლეები.

თუმ​ცა ხში​რად მე​ცო​დე​ბო​და კი​დეც ისი​ნი, იმი​ტომ, რომ სა​დარ​დე​ბე​ლი მა​თაც არ აკ​ლი​ათ - გა​ნა
ად​ვი​ლია, არას​დროს გა​უც​რუო იმე​დე​ბი უფ​რო​სებს; არ გაბ​რაზ​დე, რო​ცა მეორე ად​გილ​ზე აღ​მოჩ​ნდე​ბი
და ვი​ღაც კრე​ტი​ნი პირ​ველ ად​გილს აგარ​თმევს; არ არის იოლი, პირ​ვე​ლი გაკ​ვე​თი​ლი​დან​ვე ალ​ღო
აუღო მას​წავ​ლებ​ლის შე​საძ​ლებ​ლო​ბებს; რა თქმა უნ​და, ცო​ტა ფრიადოს​ნებ​მაც კი უნ​და მო​იწ​ყი​ნონ
გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე, აიტა​ნონ ოროს​ნე​ბი​სა და ვი​გინ​და​რე​ბის ქი​ლი​კი და და​ცინ​ვა; წა​უყ​რუ​ონ ბრალ​დე​ბებს
- აქაოდა, კუ​დე​ბი აქვთ გა​დაბ​მუ​ლი დი​რექ​ტორ​თან და მას​წავ​ლებ​ლებ​თა​ნო. ამ ყვე​ლა​ფერს დაამა​ტეთ
ასაკ​თან და, საერთოდ, ზრდას​თან და​კავ​ში​რე​ბუ​ლი (ჩვეულებ​რი​ვი ამ​ბა​ვი​ა!) უამ​რა​ვი პრობ​ლე​მა.

მოსწავლე-​მარგალიტის ტი​პუ​რი პორ​ტრე​ტი: თერ​თმე​ტი წლის მე​ექ​ვსეკ​ლა​სე​ლი კა​ფან​და​რა ფი​ლი​პი

(სა​ვა​რაუდოდ, 1975 წე​ლი​ა) თა​ვი​სი გა​მო​წეული ყუ​რე​ბით, დი​დი, გრძე​ლი კბი​ლე​ბით, რის გა​მოც ენა
ხან ეჩ​ლი​ქე​ბო​და, ხან ებ​მო​და. ერ​თხელ ვკით​ხე: კარ​გად ჩას​წვდი პირ​და​პი​რი და გა​და​ტა​ნი​თი
მნიშ​ვნე​ლო​ბით ნათ​ქვამს, რომ​ლის შე​სა​ხე​ბაც გუ​შინ ვსაუბრობდით-​მეთქი?!

- პირ​და​პი​რი და გგგა​და​ტა​ნი​თი ნნნათ​ქვა​მი, მასწ.? შშშე​სა​ნიშ​ნა​ვად გგგა​ვი​გე. უამ​რა​ვი მმა​გა​ლი​თიც

კი შე​მიძ​ლია მმ...ო.​..გიყ​ვა​ნოთ!

- აბა, მი​დი, ფი​ლიპ, გის​მენთ.

- კე​თი​ლი, მმმასწ. აი, მმა​გა​ლი​თად, გუ​შინ სახ​ლში სტუმ​რე​ბი გვ...გვყავ​და. დე​და​ჩემ​მა თა​ვი
გგა​მოიდო და გა​და​ტა​ნი​თი მმმნიშ​ვნე​ლო​ბით წარ​მად​გი​ნა: ეს ფფი​ლიპ​პია, ჩვე​ნი პპპა.​..ტა.​..რა,
ყვე​ლა​ზე უმ​ცრო​სი. სი​ნამ​დვი​ლე​ში კი ვარ ყყყვე​ლა​ზე უუუმ​ცრო​სი, ყყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში ამ ეტაპ​ზე,
მმმაგ​რამ სუ​ლაც არ ვარ ყვე​ლა​ზე პპა​ტა​რა. ჩჩჩე​მი ასა​კის​თვის დდდი​დიც კი ვარ. ეს ბავ​შვი ჩჩიტ​ტი​ვით
იკენ​კე​ბა, სულ არ ჭამს. - ეს ხომ სა​ერ​თოდ მაგ​გგა​რი იდიოტო​ბაა. რა​საც ჩჩჩი​ტე​ბი დღის
გგგან​მავ​ლო​ბა​ში იკენ​კე​ბი​ან, ორ-​სამჯერ მმმა​ინც აღე​მა​ტე​ბა მმმათ წო​ნას. მმე კი​დევ სა​ერ​თოდ
არა​ფერს ვჭამ. ჰო, დე​და​ჩემ​მმა ჩჩემ​ზე კი​დევ თქვა, სულ სად​ღღღაც, ღრუბ​ლებ​ში დაფ​რი​ნავ​სო, მმმე კი
მმათ​თან ერ​თად სუფ​რას​თან ვი​ჯე​ქი, ამას სტუმ​მმრე​ბიც დამმ... იდას​ტუ​რე​ბენ. მე კკკი​დევ პირ​და​პი​რი
მნიშ​ვნნნე​ლო​ბით მმმე​ლა​პა​რა​კა: ჩჩჩა​იკ​მინ​დე ხმა, მმმო​იწ​მინ​დე პი​რი, ნუ დდდებ იდაყ​ვებს მა​გი​და​ზე,
სა​ღა​მო მმმშვი​დო​ბი​სა უსურ​ვე ყყყვე​ლას დდდა დრო​ზე ლლლო​გინ​ში​ო...

ფი​ლიპ​მა სა​კუ​თა​რი გა​მოც​დი​ლე​ბი​დან შემ​დე​გი დას​კვნა გა​მოიტა​ნა: სტუმ​რებ​თან გა​და​ტა​ნი​თი

მნიშ​ვნე​ლო​ბით დიასახ​ლი​სე​ბი სა​უბ​რო​ბენ, პირ​და​პი​რი მნიშ​ვნე​ლო​ბით კი - დე​დე​ბი შვი​ლებ​თან.

- კი​ნა​ღამ დდდა​მა​ვიწ​ყდა, მმმასწ. მმმას​წავ​ლებ​ლე​ბიც ასე ელა​პა​რა​კე​ბი​ან თა​ვი​ანთ მმოს​წავ​ლე​ებს!

ვერ გეტ​ყვით, რა ბე​დი ეწია ჩემს ენა​ბორ​ძი​კა ფი​ლიპს - მოსწავლე-​მარგალიტის არ​ქე​ტიპს. ნე​ტავ
ახ​ლა რას აკე​თებს? იქ​ნებ მას​წავ​ლე​ბე​ლიც გახ​და. ეს მე მხო​ლოდ გა​მა​ხა​რებ​და. იქ​ნებ სუ​ლაც
პე​და​გო​გი​ურ ან სხვა რო​მე​ლი​მე მსგავს უმაღ​ლეს სას​წავ​ლე​ბელ​ში მოღ​ვა​წე​ობს? შე​იძ​ლე​ბა მო​მა​ვალ
მას​წავ​ლებ​ლებს მოს​წავ​ლე​ებ​თან შე​სახ​ვედ​რად ამ​ზა​დებს, ისე​თებ​თან, რო​გო​რე​ბიც ისი​ნი რეალურ
ცხოვ​რე​ბა​ში არი​ან. იქ​ნებ და​კარ​გა თა​ვი​სი პე​და​გო​გიური უნა​რი? იქ​ნებ ზედ​მე​ტად გა​მომ​გო​ნებ​ლად
მი​იჩ​ნი​ეს, იმის​თვის რომ ეს​წავ​ლე​ბი​ნა; იქ​ნებ ჩაეძი​ნა; ან სად​ღაც გაფ​რინ​და...

7
ესე იგი, მოს​წავ​ლე - ისე​თი, რო​გო​რიც არის. ეს არის მთა​ვა​რი!

კარ​გად გა​ით​ვა​ლის​წი​ნე, - მაფ​რთხი​ლებ​დნენ მე​გობ​რე​ბი, რო​ცა ამ წიგ​ნის და​წე​რა გან​ვიზ​რა​ხე -

მოს​წავ​ლეები ძა​ლი​ან შე​იც​ვალ​ნენ შე​ნი ბავ​შვო​ბის შემ​დეგ და იმ ბო​ლო თორ​მე​ტი წლის
გან​მავ​ლო​ბა​შიც, რაც პე​და​გო​გი​ურ მოღ​ვა​წეობას თა​ვი დაანე​ბე. იცი, დღე​ვან​დე​ლი მოს​წავ​ლეები სულ
სხვა​ნაირე​ბი არი​ან.

კი და არა.

ეს ბავ​შვე​ბი და მო​ზარ​დე​ბი იმა​ვე ასა​კის არი​ან, რამ​დე​ნი​საც მე გახ​ლდით ორ​მოც​დაათიანი წლე​ბის

მი​წუ​რულს. ეს არის პირ​ვე​ლი ნი​შა​ნი, რო​მე​ლიც ასე გვამ​სგავ​სებს ერ​თმა​ნეთს. ისი​ნი წი​ნან​დე​ბუ​რად
დი​ლით ად​რე დგე​ბი​ან, მა​თი გან​რი​გი და ჩან​თე​ბი ისევ ისეა გა​ძეძ​გი​ლი, ხო​ლო მას​წავ​ლებ​ლე​ბი,
კარ​გე​ბი თუ ცუ​დე​ბი, ისევ მა​თი სა​უბ​რე​ბის საყ​ვა​რელ თე​მად რჩე​ბა. აი, ეგეც შე​ნი სა​მი სა​ერ​თო
ნი​შა​ნი.

უკაც​რა​ვად, კი​ნა​ღამ გა​მომ​რჩა: არის ერ​თი გან​სხვა​ვე​ბა - მა​თი რიც​ხვი დღეს ბევ​რად უფ​რო დი​დია,
ვიდ​რე ჩე​მი ბავ​შვო​ბის პე​რი​ოდ​ში. დღეს ისი​ნი "მრა​ვალ​ფე​რო​ვან​ნი" გახ​დნენ, ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში,
ჩემს უბან​ში, რო​მე​ლიც იმ იმიგ​რან​ტე​ბი​თაა და​სახ​ლე​ბუ​ლი, თა​ნა​მედ​რო​ვე პა​რი​ზი რომ ააშე​ნეს.
რაოდე​ნო​ბა და კა​ნის ფე​რი, რაც მარ​თა​ლია, მარ​თა​ლია, მნიშ​ვნე​ლო​ვან გან​სხვა​ვე​ბას ქმნის, მაგ​რამ
ნელ-​ნელა იც​რი​ცე​ბა, რო​გორც კი მეოცე რაიონის საზ​ღვრებს მიღ​მა აღ​მოჩ​ნდე​ბით. გან​სა​კუთ​რე​ბით
ფერ​ში გან​სხვა​ვე​ბა ხდე​ბა ნაკ​ლე​ბად თვალ​ში სა​ცე​მი.

ჩვე​ნი ბორ​ცვე​ბი​დან ქვე​ვით, პა​რი​ზის ცენ​ტრის მი​მარ​თუ​ლე​ბით თუ და​უყ​ვე​ბით, ფე​რად​კა​ნი​ან

მოს​წავ​ლე​ებს სულ უფ​რო და უფ​რო ნაკ​ლე​ბად გა​და​ეყ​რე​ბით, ხო​ლო პან​თეონის მიმ​დე​ბა​რე
ტე​რი​ტო​რი​ებ​ზე გან​ლა​გე​ბულ ლი​ცეუმებ​ში ისი​ნი სან​თლი​თაც რომ ეძე​ბოთ, ვერ იპო​ვით... აფ​რი​კუ​ლი
და არა​ბუ​ლი წარ​მო​შო​ბის მოს​წავ​ლეების რაოდე​ნო​ბა სა​ერ​თოდ ჩვე​ნი ქა​ლა​ქე​ბის ცენ​ტრებ​ში ძა​ლი​ან
ცო​ტაა, ასე რომ ჩვენც სა​მო​ციანი წლე​ბის "თეთრ" სკო​ლას ვუბ​რუნ​დე​ბით.

არა, ფუნ​და​მენ​ტუ​რი გან​სხვა​ვე​ბა დღე​ვან​დელ და გუ​შინ​დელ მოს​წავ​ლე​ებს შო​რის სხვა რა​მე​ში​ა: დღეს
უფ​რო​სი ძმე​ბის პუ​ლო​ვე​რე​ბის ტა​რე​ბა უკ​ვე აღარ არის მი​ღე​ბუ​ლი. აი, ეს არის ნამ​დვი​ლი გან​სხვა​ვე​ბა.
დე​და​ჩე​მი თა​ვი​დან ბერ​ნარს უქ​სოვ​და სვი​ტერს. ბერ​ნა​რი, ცხა​დია, იზ​რდე​ბო​და და რო​გორც კი
დაუვიწ​როვ​დე​ბო​და, მე მო​მიგ​დებ​და. ჩვე​ნი უფ​რო​სი ძმე​ბი დუ​მე და ჟან-​ლუიც ზუს​ტად ასე​ვე
იქ​ცე​ოდ​ნენ. დე​და​ჩე​მის მი​ერ მოქ​სო​ვი​ლი სვი​ტე​რე​ბი ჩვენ​თვის გარ​დაუვალ სა​შო​ბაო სი​ურ​პრიზს
წარ​მო​ად​გენ​და. არც მარ​კა ჰქონ​და და არც იარ​ლი​ყი იყო ზედ მიტ​ყე​პე​ბუ​ლი - "დე​დის ხე​ლით ნაქ​სო​ვი
პუ​ლო​ვე​რი". მიუხე​და​ვად ყვე​ლაფ​რი​სა, ჩე​მი თაობის ბავ​შვე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბა "დე​დის წარ​მოებულ"
სვი​ტე​რებს ატა​რებ​და.
დღეს კი, ნუ​რას უკაც​რა​ვად! დღეს დიდ​საც და პა​ტა​რა​საც ბებია-​მარკეტინგი მო​სავს. ის აც​მევს და
ახუ​რავს ბავშვს, აჭ​მევს და ას​მევს, ვარ​ცხნის და ზრუ​ნავს მოს​წავ​ლის აღ​ჭურ​ვი​ლო​ბა​ზე, აყე​ნებს
გორ​გო​ლა​ჭე​ბი​ან ცი​გუ​რებ​ზე, სვამს ვე​ლო​სი​პედ​ზე, სკუ​ტე​რებ​სა და თვით​გო​რიაზე, აყე​ნებს მათ გზა​ზე,
აძ​ლევს მი​მარ​თუ​ლე​ბას, ურ​ჩევს მუ​სი​კას, და​აქ​რო​ლებს მათ მოხ​მა​რე​ბის სამ​ყა​როს ყვე​ლა
კუთხე-​კუნჭულში. ბებია-​მარკეტინგი აძი​ნებს და აღ​ვი​ძებს ყვე​ლას; რო​გორც კი ბავ​შვი მერხს
მი​უჯ​დე​ბა, ბებია-​მარკეტინგი მის ჯი​ბე​ში ვიბ​რი​რებს, ამ​შვი​დებს მას: ნუ​რაფ​რის გე​ში​ნია, მე აქ ვარ,
შენს ტე​ლე​ფონ​ში. შენ აღარ ხარ სას​კო​ლო გე​ტოს მძე​ვა​ლი!

სა​მოც​დაათი​ან წლებ​ში ერ​თი ბავ​შვი გარ​და​იც​ვა​ლა. მო​დი, ჟიული და​ვარ​ქვათ მას. გე​მახ​სოვ​რე​ბათ,
ალ​ბათ, ასე ერ​ქვა 1878-​1883 წლებ​ში გა​ნათ​ლე​ბის მი​ნის​ტრსაც - ჟი​ულ ფე​რი! ჩავ​თვა​ლოთ, რომ ეს
პა​ტა​რა ჟიული იყო უკ​ვდა​ვი და ყო​ველ​თვის არ​სე​ბობ​და; სი​ნამ​დვი​ლე​ში, ის საუკუ​ნე​ზე ნაკ​ლე​ბი ხნის
წი​ნათ ჩაისა​ხა და ახ​ლა გაოცე​ბას ვერ ვმა​ლავ, რომ მან ასე ცო​ტა ხანს იცოც​ხლა, ყო​ველ
შემ​თხვე​ვა​ში, დე​და​ჩემ​ზე ნაკ​ლე​ბი. და​ახ​ლოებით 1760 წელს ჟან-​ჟაკ რუ​სომ ის შექ​მნა, რო​გორც
ერ​თგვა​რი მენ​ტა​ლუ​რი პრო​ტო​ტი​პი და ემი​ლი და​არ​ქვა. ჰო​და, ეს ემი​ლი ვიქ​ტორ ჰიუგომ ერ​თი
საუკუ​ნის შემ​დეგ ქვეყ​ნიერე​ბას მო​ავ​ლი​ნა. დი​ახ, ჰიუგომ, რო​მე​ლიც თა​ვის უპირ​ვე​ლეს მო​ვა​ლეობად
ბავ​შვე​ბის მძი​მე შრო​მის კლან​ჭე​ბი​დან გა​მოგ​ლე​ჯას მი​იჩ​ნევ​და, სა​დაც მათ ახალ​და​ბა​დე​ბუ​ლი
"ინ​დუს​ტრიული სა​ზო​გა​დოება" აგ​ზავ​ნი​და. "ბავშვს აქვს სრუ​ლი უფ​ლე​ბა, გახ​დეს ადა​მიანი", - წერ​და
ჰიუგო. ადა​მი​ანს ქმნის გა​ნათ​ლე​ბა, გა​ნათ​ლე​ბას კი, თა​ვის მხრივ, სწავ​ლა შობს. აქე​დან
გა​მომ​დი​ნა​რე, სწავ​ლა აუცი​ლე​ბე​ლია და ბავ​შვი უფ​ლე​ბა​მო​სი​ლია, მიიღოს უფა​სო და სა​ვალ​დე​ბუ​ლო
გა​ნათ​ლე​ბა. XIX საუკუ​ნის 70-​იანი წლე​ბის მი​წუ​რულს, რეს​პუბ​ლი​კამ ეს ბავ​შვი საერო, უფა​სო და
სა​ვალ​დე​ბუ​ლო სკო​ლა​ში მი​იყ​ვა​ნა და მერხს მი​უს​ვა, რა​თა მი​სი ფუნ​და​მენ​ტუ​რი უფ​ლე​ბე​ბი
დაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბუ​ლი​ყო. მას უნ​და ეს​წავ​ლა წე​რა, კით​ხვა, ან​გა​რი​ში, მსჯე​ლო​ბა, რის გა​რე​შეც ის
პი​როვ​ნე​ბად და მო​ქა​ლა​ქედ ვერ ჩა​მო​ყა​ლიბ​დე​ბო​და.

ჟიული ორ გან​ზო​მი​ლე​ბა​ში ცხოვ​რობ​და: სკო​ლა​ში ის მოს​წავ​ლე იყო, სახ​ლში კი - ვა​ჟიშ​ვი​ლი ან

ქა​ლიშ​ვი​ლი. ოჯა​ხი მის აღ​ზრდა​ზე ზრუ​ნავ​და, სკო​ლა კი - მის გა​ნათ​ლე​ბა​ზე. ეს ორი სამ​ყა​რო
პრაქ​ტი​კუ​ლად ჰერ​მე​ტუ​ლი იყო. თვით ჟიულის სამ​ყა​როც ასე​თი​ვე გახ​ლდათ. მან სრუ​ლი​ად
მო​უმ​ზა​დებ​ლად და გა​უც​ნო​ბიერებ​ლად შეაბი​ჯა მო​ზარ​დო​ბის და​უდ​გრო​მელ და ბო​ბო​ქარ ხა​ნა​ში,
მო​წი​ნა​აღ​მდე​გე სქე​სის თა​ვი​სე​ბუ​რე​ბებს დი​დი ვე​რა​ფე​რი გაუგო და სულ ვა​რაუდებ​ში იყო
გახ​ლარ​თუ​ლი. ფან​ტა​ზიორობ​და, იგო​ნებ​და და "ხელთ არ​სე​ბუ​ლი" სა​შუალე​ბე​ბით კმა​ყო​ფილ​დე​ბო​და.
რაც შეეხე​ბა გარ​თო​ბა​სა და თა​მა​შებს, მა​თი უმ​რავ​ლე​სო​ბა მის პი​რად ფან​ტა​ზიასა და
გა​მომ​გო​ნებ​ლო​ბა​ზე იყო და​მო​კი​დე​ბუ​ლი. გან​სა​კუთ​რე​ბუ​ლი შემ​თხვე​ვე​ბის გარ​და, ჟი​ულს არ
ეხე​ბო​და მოზ​რდილ​თა არა​ნაირი საზ​რუ​ნა​ვი - არც ემო​ციური, არც ეკო​ნო​მიური და არც პრო​ფე​სიული.
ის არც რო​მე​ლი​მე ფირ​მა​ში იყო თა​ნამ​შრო​მე​ლი, არც ოჯახ​ში - ნდო​ბით აღ​ჭურ​ვი​ლი პი​რი და არც
სკო​ლა​ში - მას​წავ​ლე​ბელ​თა თა​ნა​მო​სა​უბ​რე. ცხა​დია, კორ​სე​ტით შე​მოზ​ღუ​დუ​ლი მა​შინ​დე​ლი
სა​ზო​გა​დოება მხო​ლოდ გა​რე​დან ჩან​და ასე​თი მარ​ტი​ვი და პრი​მი​ტიული. დარ​ჩე​ნი​ლი ნაპ​რა​ლე​ბი​დან
გრძნო​ბე​ბი მას​ში მა​ინც აღ​წევ​და და ადა​მიანურ სირ​თუ​ლეს სძენ​და. ერ​თი ისაა, რომ ჟიულის უფ​ლე​ბა
მხო​ლოდ სწავ​ლის უფ​ლე​ბით გა​ნი​საზ​ღვრე​ბო​და, ვალ​დე​ბუ​ლე​ბე​ბი - კარ​გი შვი​ლის, კარ​გი
მოს​წავ​ლი​სა და ჯა​რის​კა​ცის (უფ​რო სწო​რად, სა​ზარ​ბაზ​ნე ხორ​ცის) მო​ვა​ლეობით. 1914-​1918 წლებ​ში
ექ​ვსი მი​ლიონი ჟიულის​გან შემ​დგა​რი არ​მიიდან 1 350 000 ბრძო​ლის ველ​ზე გა​ნად​გურ​და, ცოც​ხლად
დარ​ჩე​ნი​ლე​ბი​დან უმ​რავ​ლე​სო​ბა სა​კუ​თარ კე​რას ხეიბა​რი და​უბ​რუნ​და.

სა​ერ​თო ჯამ​ში, ჟი​ულ​მა ას წელს იცოც​ხლა.

1875-​1975.

XIX საუკუ​ნის ბო​ლო მე​ოთ​ხედ​ში ინ​დუს​ტრიული სა​ზო​გა​დოების კლან​ჭებს გა​მოგ​ლე​ჯი​ლი ჟიული ასი
წლის შემ​დეგ ნე​ბა​ყოფ​ლო​ბით ჩა​ბარ​და სა​ბაზ​რო სა​ზო​გა​დოებას, რო​მელ​მაც მის​გან ბავშვი-​კლიენტი
შექ​მნა.

დღეს ჩვენს პლა​ნე​ტა​ზე ხუ​თი ტი​პის ბავ​შვი არ​სე​ბობს: ბავშვი-​კლიენტი - ჩვენ​თან;

ბავშვი-​მწარმოებელი - სხვა ქვეყ​ნებ​ში; სად​ღაც, ჩვენ​გან შორს - ბავშვი-​ჯარისკაცი და ბავშვი-​მეძავი;
და მეტ​როს სა​რეკ​ლა​მო ბილ​ბორ​დებ​ზე გა​მო​სა​ხუ​ლი მო​მაკ​ვდა​ვი ბავ​შვი, რო​მე​ლიც ჩვენ,
ცხოვ​რე​ბის​გან დაღ​ლი​ლებ​სა და გა​ბეზ​რე​ბუ​ლებს, მშიერ-​მწყურვალი და უმ​წეო თვა​ლე​ბით
გად​მოგ​ვცქე​რის.

ისი​ნი, ხუ​თი​ვე​ნი, ბავ​შვე​ბი არი​ან.

და დღეს ხუ​თი​ვეს სინ​დი​სის ქენ​ჯნის გა​რე​შე, და​უნ​დობ​ლად იყენებენ.

10

ბავშვ-​კლიენტებს შო​რის არი​ან ისე​თე​ბი, რომ​ლე​ბიც თა​ვი​ან​თი მშობ​ლე​ბის ფი​ნან​სუ​რი სახ​სრე​ბით

სარ​გებ​ლო​ბენ და ისე​თე​ბი, რომ​ლე​ბიც ვე​რაფ​რით სარ​გებ​ლო​ბენ, რად​გან მათ მშობ​ლებს არც
არა​ფე​რი გა​აჩ​ნი​ათ; ისე​თე​ბი, რომ​ლე​ბიც ყი​დუ​ლო​ბენ და ისე​თე​ბი, რომ​ლე​ბიც "შოვ​ნას" ახერ​ხე​ბენ.
ორი​ვე შემ​თხვე​ვა​ში ახალ​გაზ​რდა მყიდ​ვე​ლი, მიუხე​და​ვად იმი​სა, რომ სა​კუ​თა​რი ჯა​ფი​თა და ოფ​ლის
ღვრით მო​პო​ვე​ბულ სახ​სრებს არ ხარ​ჯავს, მე​სა​კუთ​რის უფ​ლე​ბებს იძენს. აი, ეს გახ​ლავთ
ბავშვი-​კლიენტი, რო​მე​ლიც თი​თის გა​უნ​ძრევ​ლად მომ​სა​ხუ​რე​ბის უთ​ვა​ლავ სფე​რო​ში თა​ვი​სი
მშობ​ლე​ბი​სა და მას​წავ​ლებ​ლე​ბის და​რად მე​სა​კუთ​რედ გარ​და​იქ​მნე​ბა (ტან​საც​მე​ლი, საკ​ვე​ბი,
ტე​ლე​ფო​ნი, მუ​სი​კა, ელექ​ტრო​ნი​კა, ტრან​სპორ​ტი, გართობა-​დასვენება). ასე და ამ​გვა​რად, ის ისე​თი​ვე
ეკო​ნო​მი​კურ როლს თა​მა​შობს, რო​გორ​საც მი​სი მშობ​ლე​ბი, რომ​ლებ​საც მის აღზრდა-​განათლებაზე
ზრუნ​ვა აკის​რი​ათ. მშობ​ლე​ბის მსგავ​სად, ისიც სა​ერ​თო ბაზ​რის მნიშ​ვნე​ლო​ვან ნა​წილს შე​ად​გენს.
ისიც, რო​გორც მი​სი მშობ​ლე​ბი, ხელს უწ​ყობს ფი​ნან​სუ​რი სახ​სრე​ბის ბრუნ​ვას (იმ ფაქტს, რომ ეს
სახ​სრე​ბი მის პი​რად სა​კუთ​რე​ბას არ წარ​მო​ად​გენს, არა​ნაირი მნიშ​ვნე​ლო​ბა არა აქვს). მი​სი, ისე​ვე
რო​გორც მშობ​ლე​ბის სურ​ვი​ლე​ბი, მუდ​მივ სტი​მუ​ლი​რე​ბა​სა და გა​ნახ​ლე​ბას მო​ით​ხოვს, წი​ნა​აღ​მდეგ
შემ​თხვე​ვა​ში, ეს უზარ​მა​ზა​რი მან​ქა​ნა გა​მარ​თუ​ლად ვერ იმუ​შა​ვებს. ამ თვალ​თა​ხედ​ვით
ბავშვი-​კლიენტი მნიშ​ვნე​ლო​ვა​ნი ფი​გუ​რაა, სრულ​ფა​სო​ვა​ნი კლი​ენ​ტი, ზუს​ტად ისე​თი, რო​გო​რიც
ზრდას​რუ​ლი ადა​მიანი.
და​მოუკი​დე​ბე​ლი მომ​ხმა​რე​ბე​ლი.

დაწ​ყე​ბუ​ლი სულ პირ​ვე​ლი ბავ​შვუ​რი სურ​ვი​ლე​ბი​დან.

თურ​მე ამ სურ​ვი​ლე​ბის დაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბით იზო​მე​ბა მი​სად​მი მშობ​ლე​ბის სიყ​ვა​რუ​ლის სიძ​ლიერეც.

უფ​რო​სე​ბი ცდი​ლო​ბენ, შეეწი​ნა​აღ​მდე​გონ ამას, მაგ​რამ უმ​წეონი არი​ან, რად​გან ვე​რა​ფერს
უპი​რის​პი​რე​ბენ. ასე ვი​თარ​დე​ბა სა​ბაზ​რო სა​ზო​გა​დოება: ბავ​შვის სიყ​ვა​რუ​ლი (აი, იმ ბავ​შვი​სა,
რომ​ლის ამ​ქვეყ​ნად მოვ​ლი​ნე​ბა მშობ​ლებს ისე ძლი​ერ სურ​დათ, რომ ახ​ლა მის წი​ნა​შე თავს
სა​მუ​და​მოდ მო​ვა​ლედ მი​იჩ​ნე​ვენ) მი​სი სურ​ვი​ლე​ბის სიყ​ვა​რულ​საც ნიშ​ნავს. ეს სურ​ვი​ლე​ბი კი სულ
ცო​ტა ხან​ში სა​სი​ცოც​ხლო მნიშ​ვნე​ლო​ბის მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბე​ბად გარ​და​იქ​მნე​ბა: სიყ​ვა​რუ​ლის
მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბა ნივ​თის ქო​ნის სურ​ვილს უთა​ნაბ​რდე​ბა. დი​ახ, რად​გან ეს სიყ​ვა​რუ​ლი მხო​ლოდ ნივ​თის
შე​ძე​ნით თუ შე​იძ​ლე​ბა და​დას​ტურ​დეს.

ბავ​შვის ყო​ლის სურ​ვი​ლი...

მო​ით​მი​ნეთ, მო​ით​მი​ნეთ, აი, კი​დევ ერ​თი გან​მას​ხვა​ვე​ბე​ლი ნი​შა​ნი დღე​ვან​დე​ლი ბავ​შვი​სა ჩე​მი დრო​ის
ბავ​შვი​სა​გან: ვი​ყა​ვი კი სი​ნამ​დვი​ლე​ში ნა​ნატ​რი ბავ​შვი?

ბავ​შვი, რო​მე​ლიც უყ​ვარ​დათ, ალ​ბათ - კი. ან, ვთქვათ, ბავ​შვი, რო​მე​ლიც იმ​დე​ნად უყ​ვარ​დათ,
რამ​დე​ნა​დაც იმ​ხა​ნად ბავ​შვე​ბის სიყ​ვა​რუ​ლი შე​ეძ​ლოთ, მაგ​რამ - ნა​ნატ​რი და სა​სურ​ვე​ლი?

სა​ინ​ტე​რე​სოა, რა სა​ხით შე​მომ​ხე​დავ​და მხცო​ვა​ნი დე​და​ჩე​მი (მი​სი ას​მე​ერ​თე წლის​თა​ვი ახ​ლა​ხან

აღ​ვნიშ​ნეთ. ჩვენ შო​რის დარ​ჩეს და, ამ წიგ​ნის წე​რა ძა​ლი​ან გა​მი​ჭიანურ​და), ისე, სას​ხვა​თა​შო​რი​სოდ
მის​თვის რომ მე​კით​ხა:

- დე​და, შენ​თვის მარ​თლა სა​სურ​ვე​ლი ბავ​შვი ვი​ყა​ვი?

- ...

- დი​ახ, დი​ახ, არა​ფე​რიც არ მო​გეს​მა, მინ​და, ვი​ცო​დე, ვი​ყა​ვი თუ არა სა​სურ​ვე​ლი ბავ​შვი. ნამ​დვი​ლად
ნატ​რობ​დით თუ არა შენ და მა​მა ჩემ და​ბა​დე​ბას.

ნათ​ლად ვხე​დავ, თუ რო​გორ მიმ​ზერს დე​და​ჩე​მი; ვგრძნობ ხან​გრძლივ დუ​მილს, ჩემს კით​ხვას რომ
მოჰ​ყვა.

ბო​ლოს მპა​სუ​ხობს:
- მით​ხა​რი, შვი​ლო, შენს ცხოვ​რე​ბა​ში ყვე​ლა​ფე​რი ნორ​მა​ლუ​რა​დაა?

უფ​რო ღრმად რომ შე​მე​ტო​პა, ალ​ბათ, რამ​დე​ნი​მე ფაქ​ტობ​რივ და​ზუს​ტე​ბა​საც მო​ვის​მენ​დი:

- ომი იყო, შვი​ლო, მა​მა​შენ​მა შვე​ბუ​ლე​ბით ისარ​გებ​ლა და ერთ დღე​საც სრუ​ლი​ად მოულოდ​ნე​ლად
დაგ​ვად​გა თავს. ყვე​ლა​ნი კა​საბ​ლან​კა​ში წაგ​ვიყ​ვა​ნა - მეც და შე​ნი სა​მი ძმაც, თვი​თონ კი მეშ​ვი​დე
ამე​რი​კულ არ​მი​ას შეუერ​თდა. მა​შინ პრო​ვან​სში გა​და​სას​ხდო​მად ემ​ზა​დე​ბოდ​ნენ; შენ კა​საბ​ლან​კა​ში
დაიბა​დე.

ან ახსნა-​განმარტებებში გა​და​ვარ​დე​ბო​და, რო​გორც ეს ტრა​დი​ციულად სამ​ხრე​თელ დე​დებს სჩვე​ვი​ათ:

- ცო​ტა არ იყოს, მე​ში​ნო​და, გო​გო არ შემ​ძე​ნო​და. პი​რა​დად მე გო​გოს ყო​ველ​თვის ბი​ჭი მერ​ჩივ​ნა.

მოკ​ლედ, ვე​რაფ​რით და​ვად​გენ​დი, ვი​ყა​ვი თუ არა სი​ნამ​დვი​ლე​ში სა​სურ​ვე​ლი შვი​ლი. ჩვენს ოჯახ​ში
მსგავ​სი კით​ხვე​ბის მი​მართ და​მო​კი​დე​ბუ​ლე​ბა ერ​თი სიტ​ყვით გა​მოიხა​ტე​ბო​და - უად​გი​ლო.

გვე​ყო​ფა ამის შე​სა​ხებ, მო​დი, ისევ ბავშვ-​კლიენტს მი​ვუბ​რუნ​დეთ და საქ​მეს ნა​თე​ლი მოვ​ფი​ნოთ. მი​სი
აღ​წე​რით სუ​ლაც არ ვცდი​ლობ, რომ ეს მო​ზარ​დი სა​ძულ​ველ და გა​მოტ​ვი​ნე​ბულ არ​სე​ბად
წარ​მო​გიდ​გი​ნოთ, არც დე​დის ხე​ლით მოქ​სო​ვი​ლი პუ​ლო​ვე​რე​ბის, და​კემ​სი​ლი წინ​დე​ბი​სა და თუ​ნუ​ქის
სა​თა​მა​შოების​კენ დაბ​რუ​ნე​ბას ვქა​და​გებ; არც ოჯა​ხუ​რი პრობ​ლე​მე​ბის მი​ჩუ​მა​თე​ბი​სა და არც ოგი​ნოს
მე​თო​დის​31(იაპო​ნე​ლი გი​ნე​კო​ლო​გის ოგი​ნოს (1882-​1975) მე​თო​დი გუ​ლის​ხმობს ჩა ​ სახ ​ ვის​თვის სა ​
სურ​ვე​ლი დღეების გა​მოთ​ვლას მენ​სტრუალუ​რი ციკ​ლის ხან​გრძლი​ვო​ბის მი​ხედ ​ ვით.) მომ​ხრე ვარ.
მოკ​ლედ, არა​ფერ ისეთს არ ვგუ​ლის​ხმობ, რის გა​მოც დღე​ვან​დელ​მა თაობამ შე​იძ​ლე​ბა ჩვე​ნი
ახალ​გაზ​რდო​ბის წლე​ბი შავ-​თეთრ ფილ​მად აღიქ​ვას. არა! უბ​რა​ლოდ, სა​კუ​თარ თავს ვეკითხები,
რო​გო​რი ორო​სა​ნი დად​გე​ბო​და ჩემ​გან, შემ​თხვე​ვით ერ​თი თხუთ​მე​ტი წლის წინ რომ
დავ​ბა​დე​ბუ​ლი​ყა​ვი. ეჭ​ვიც არ შე​გე​პა​როთ, ჩემ​გან ნამ​დვი​ლი ორო​სა​ნი მომ​ხმა​რე​ბე​ლი გა​მო​ვი​დო​და.
გო​ნებ​რივ მო​უმ​წი​ფებ​ლო​ბას სა​მომ​ხმა​რებ​ლო მო​წი​ფუ​ლო​ბით შე​ვავ​სებ​დი, რო​მე​ლიც მო​ზარ​დის
სურ​ვი​ლებს ისე​თი​ვე ლე​გი​ტი​მუ​რო​ბას ანი​ჭებს, რო​გორ​საც მოზ​რდი​ლი​სას; თა​ნაც ამას პრინ​ცი​პის
სა​კით​ხად გა​ვიხ​დი​დი. აი, ყურ​შიც კი ჩა​მეს​მის სა​კუ​თა​რი სიტ​ყვე​ბი: "თქვენ ხომ გაქვთ თქვე​ნი
კომ​პიუტე​რი? მეც მაქვს უფ​ლე​ბა, ჩე​მი მქონ​დეს! მით უმე​ტეს, თუ არ გსურთ თქვენ​სას მი​ვე​კა​რო".
და​მით​მობ​დნენ კი​დეც, ცხა​დია, სიყ​ვა​რუ​ლით!.. რა? ეს რა მა​ხინ​ჯი სიყ​ვა​რუ​ლი​ა?.. ად​ვი​ლი
სათ​ქმე​ლია.

ყო​ველ ეპო​ქას ოჯა​ხუ​რი სიყ​ვა​რუ​ლის გა​მო​ხატ​ვის თა​ვი​სი ენა აქვს. ჩვე​ნი ეპო​ქა სიყ​ვა​რუ​ლის
"ნივ​თი​ერ" გა​მო​ხა​ტუ​ლე​ბას ანი​ჭებს უპი​რა​ტე​სო​ბას. ნუ და​გა​ვიწ​ყდე​ბათ ბებია-​მარკეტინგის
დი​აგ​ნო​ზი: "ა​მა​ში მდგო​მა​რე​ობს მი​სი სპე​ცი​ფი​კა," ესაა მი​სი გან​მას​ხვა​ვე​ბე​ლი ნიშან-​თვისება. ისე​ვე,
რო​გორც ბავ​შვე​ბი​სა და მო​ზარ​დე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბა, რო​მელ​თა შე​სა​ხე​ბაც საუბა​რი ყო​ვე​ლი მხრი​დან
მეს​მის, მეც თა​ვი​სუფ​ლად და​ვარ​წმუ​ნებ​დი დე​და​ჩემს, რომ ჩე​მი გა​რე​მოც​ვის შე​სა​ფე​რი​სად ყოფ​ნა, და
აქე​დან გა​მომ​დი​ნა​რე სუ​ლიერი წო​ნას​წო​რო​ბაც, დიდ​წი​ლად ამა თუ იმ ნივ​თის შე​ძე​ნა​ზეა
და​მო​კი​დე​ბუ​ლი.

- დე​და, აუცი​ლებ​ლად, რო​გორ გით​ხრა, უსიკ​ვდი​ლოდ მჭირ​დე​ბა N-​ის ბო​ლო მო​დე​ლი.

ნუ​თუ დე​და​ჩე​მი ისურ​ვებ​და, რომ ყვე​ლა​ნაირად და​ჩაგ​რულ ადა​მი​ანს დავ​მსგავ​სე​ბო​დი? ისე​დაც ხომ
ასე​თად ვგრძნობ​დი თავს ჩე​მი ნიშ​ნე​ბის გა​მო? ნუ​თუ სა​ჭი​რო გახ​დე​ბო​და მდგო​მა​რეობის კი​დევ უფ​რო
დამ​ძი​მე​ბა?! ნუ​თუ ეს საკ​მა​რი​სი არ იქ​ნე​ბო​და?

- დე​და, გე​ფი​ცე​ბი, ამის გა​რე​შე ნამ​დვილ "გოიმად" ჩამ​თვლი​ან! (ა​რა, არა, ასე კი არ უნ​და მეთ​ქვა, "
გოიმი" რა ხა​ნია, მოძ​ველ​და). გეს​მის? მე ვიქ​ნე​ბი სუფ​თა "ყა​ნა!" (მი​შელ ოდიარი იტ​ყო​და,
"ჩაშ​ვე​ბუ​ლი" ან "ბან​ძი​ო". - "გაიგე, რა, თუ ამ ჩექ​მებს არ მი​ყი​დი, მაგ​რად გავ​ბან​ძდე​ბი!").

ჩე​მი მო​სიყ​ვა​რუ​ლე დე​და, რა თქმა უნ​და, და​მით​მობ​და. მხო​ლოდ ერ​თი რა​მაა გა​სარ​კვე​ვი,
ენ​დო​მე​ბო​დათ კი მე​ოთ​ხე შვი​ლი? გავ​ხდე​ბო​დი ნა​ნატ​რი და სა​სურ​ვე​ლი? მომ​ცემ​დნენ კი ამ​ქვეყ​ნად
მოვ​ლი​ნე​ბის შე​საძ​ლებ​ლო​ბას?.. რო​გორც და​ნარ​ჩე​ნი ყვე​ლა​ფე​რი, ესეც საოჯა​ხო ბიუჯე​ტის სა​კით​ხია.

11

ერთ-​ერთი ფაქ​ტო​რი, რის​თვი​საც დღე​ვან​დე​ლი ახალ​გაზ​რდა მას​წავ​ლე​ბე​ლი სრუ​ლი​ად

მო​უმ​ზა​დე​ბე​ლია, ეს არის მთლიანად მოსწავლე-​კლიენტებით და​კომ​პლექ​ტე​ბულ კლას​თან შეხ​ვედ​რა.
ცხა​დია, თა​ვის დრო​ზე თვი​თო​ნაც ერთ-​ერთი იმათ​გა​ნი იყო და მი​სი შვი​ლე​ბიც ასე​თე​ბი არი​ან, მაგ​რამ
ამ კლას​ში ის მას​წავ​ლე​ბე​ლია. მას​წავ​ლებ​ლის სტა​ტუს​ში კი მას უკ​ვე აღარ ეს​მის მშობ​ლის
სიყ​ვა​რუ​ლის ნა​ზი ხმე​ბი და არც ის მო​ვა​ლეობის გრძნო​ბა აღელ​ვებს, მშობ​ლის გულ​ში არას​დროს
რომ არ ნელ​დე​ბა. პე​და​გო​გიური კო​ლექ​ტი​ვის თვალ​ში მოს​წავ​ლე აღარ არის სა​სურ​ვე​ლი და ნა​ნატ​რი
ბავ​შვი, რომ​ლის სიყ​ვა​რულ​საც მი​სი გუ​ლის გალ​ღო​ბა შე​უძ​ლი​ა; ეს სკო​ლაა, ლი​ცეუმი ან კო​ლე​ჯი და
არა სახ​ლი ან მა​ღა​ზია, შე​ნი კაპ​რი​ზე​ბი და სურ​ვი​ლე​ბი არა​ვის ადარ​დებს; არც სა​ჩუქ​რე​ბით აგავ​სებთ
ვინ​მე. აქ სხვა, უფ​რო სე​რიოზუ​ლი და ფუნ​და​მენ​ტუ​რი მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბის - გა​ნათ​ლე​ბის
მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბის - დაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბა​ზე ზრუ​ნა​ვენ. ეს კი ნამ​დვი​ლად არაა ად​ვი​ლი საქ​მე. მით უმე​ტეს
რომ, სა​ნამ ამ მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბას და​აკ​მა​ყო​ფი​ლებ​დე, სა​ჭი​როა მი​სი გაღ​ვი​ძე​ბა და გაღ​ვი​ვე​ბა.
გა​მოც​დილ მას​წავ​ლე​ბელ​საც კი უჭირს ამ სურ​ვი​ლე​ბი​სა და მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბის მო​რი​გე​ბა;
მოსწავლე-​კლიენტსაც არ მოელის დალ​ხე​ნი​ლი ცხოვ​რე​ბა, რო​გო​რია, აბა, და​კა​ვე​ბუ​ლი იყო უხა​ლი​სო
მოთ​ხოვ​ნი​ლე​ბის დაკ​მა​ყო​ფი​ლე​ბით მრა​ვალ​რიც​ხო​ვა​ნი სურ​ვი​ლე​ბის დათ​მო​ბის ხარ​ჯზე! უნ​და
დაიძა​ბო და ის​წავ​ლო, ავარ​ჯი​შო გო​ნე​ბა და მეხ​სიერე​ბა; გა​მოეთი​შო ყვე​ლა​ფერს და ჩა​ერ​თო ცოდ​ნის
ქსელ​ში; წააგო "ზმა​ნებ​ში" და მოიგო ცოდ​ნა​ში; თვა​ლის​მომ​ჭრე​ლი სა​თა​მა​შოები უხი​ლავ
აბ​სტრაქ​ცი​ებ​ში გაც​ვა​ლო და, რაც მთა​ვა​რია, იხა​დო და იხა​დო სკო​ლა​ში მი​ღე​ბუ​ლი ცოდ​ნის​თვის,
რად​გან სწო​რედ ეს არის ჟი​ულ ფე​რის​გან მემ​კვიდ​რეობით მი​ღე​ბუ​ლი უფა​სო სწავლა-​განათლების
პა​რა​დოქ​სი - სა​ჯა​რო სკო​ლა დღეს​დღეობით ერ​თა​დერ​თი ად​გი​ლია ამ სა​ბაზ​რო სა​ზო​გა​დოება​ში,
სა​დაც მოსწავლე-​კლიენტმა თა​ვად უნ​და იხა​დოს ყვე​ლაფ​რის​თვის; დაემორ​ჩი​ლოს აღებ-​მიცემობის
პრინ​ციპს - ცოდ​ნა შრო​მი​სა და გარ​ჯის სა​ნაც​ვლოდ; მეც​ნიერე​ბა - ძა​ლის​ხმე​ვის სა​ნაც​ვლოდ;
უნი​ვერ​სა​ლუ​რი ინ​ტე​ლექ​ტუალუ​რი ღი​რე​ბუ​ლე​ბე​ბის წვდო​მა - და​მოუკი​დე​ბე​ლი აზ​როვ​ნე​ბის
სა​ნაც​ვლოდ; მხო​ლოდ ბუნ​დო​ვა​ნი მო​მა​ვა​ლი - გაკ​ვე​თი​ლებ​ზე მუდ​მი​ვი დას​წრე​ბის სა​ნაც​ვლოდ. აი,
რას ით​ხოვს სკო​ლა მის​გან. თუ არ​სე​ბუ​ლი გა​რე​მოებე​ბის აღ​ქმის უნა​რით და​ჯილ​დოებულ კარგ
მოს​წავ​ლეს ასე​თი მდგო​მა​რეობა სრუ​ლი​ად აკ​მა​ყო​ფი​ლებს, რა​ტომ უნ​და აწ​ყობ​დეს ვი​თომ
ორო​სან​საც ასე​თი ცხოვ​რე​ბა? რის გა​მო გა​დაც​ვლის ის "კო​მერ​ციული მო​წი​ფუ​ლო​ბის" სტა​ტუსს
მოს​წავ​ლის მორ​ჩილ მდგო​მა​რეობა​ზე, რო​მე​ლიც, მი​სი აზ​რით, მას ინ​ფან​ტი​ლუ​რო​ბას სძენს? რა​ტომ
უნ​და უხა​დოს მან სკო​ლას რა​ღა​ცით, რო​დე​საც სა​ზო​გა​დოება, რო​მელ​შიც ცხოვ​რობს და რომ​ლის
სრუ​ლუფ​ლე​ბი​ან წევ​რა​დაც თვლის თავს, დი​ლი​დან სა​ღა​მომ​დე სრუ​ლი​ად უფა​სოდ სთა​ვა​ზობს
"ცოდ​ნას" მრა​ვალ​ფე​რო​ვა​ნი შეგ​რძნე​ბე​ბი​სა და კო​მერ​ციული ურ​თი​ერ​თო​ბე​ბის სა​ხით? რა​ნა​ირ
ოროს​ნა​დაც უნ​და გრძნობ​დეს ის თავს სკო​ლა​ში, შინ დაბ​რუ​ნე​ბუ​ლი, თა​ვის ოთახ​ში ჩა​კე​ტი​ლი
კომ​პიუტერ​თან ვი​დეოთა​მა​შის დროს გა​ნა სამ​ყა​როს მბრძა​ნებ​ლად არ გარ​და​იქ​მნე​ბა? რო​ცა მთე​ლი
ღა​მე ჩა​თა​ობს, რო​გორ ფიქ​რობთ, არ ეუფ​ლე​ბა გან​ცდა, რომ მთელ მსოფ​ლი​ოს​თან აქვს
ურ​თი​ერ​თო​ბა?! გა​ნა კომ​პიუტე​რის კლა​ვიატუ​რა არ ჰპირ​დე​ბა ნე​ბის​მიერი ცოდ​ნის თა​ვი​სუ​ფალ
წვდო​მას, თუ ამის სურ​ვი​ლი გა​უჩ​ნდე​ბა? და ეს ბრძო​ლე​ბი ვირ​ტუალურ არ​მი​ებ​თან, გა​ნა მას მძაფ​რი
ცხოვ​რე​ბის გან​ცდით არ ავ​სებს? არა, მით​ხა​რით, რა​ტომ უნ​და გა​უჩ​ნდეს მას სურ​ვი​ლი, ეს ყვე​ლა​ფე​რი
სკო​ლის უბად​რუკ მერ​ხზე გაც​ვა​ლოს? რა​ტომ უნ​და აიტა​ნოს მშვი​დად მი​სი სე​მეს​ტრუ​ლი ნიშ​ნე​ბით
უკ​მა​ყო​ფი​ლო უფ​რო​სე​ბის გაუთა​ვე​ბე​ლი ღვარ​ძლიანი კო​მენ​ტა​რე​ბი, რო​ცა თა​ვის ოთახ​ში ჩა​რა​ზუ​ლი,
სკო​ლა​სა და ოჯახს მოწ​ყვე​ტი​ლი, ის მბრძა​ნებ​ლად არის ქცეული?!

ეჭ​ვიც არ შე​გე​პა​როთ, რომ ისე​თი ორო​სა​ნი, რო​გო​რიც მე გახ​ლდით, თხუთ​მე​ტიოდე წლის წინ რომ
და​ბა​დე​ბუ​ლი​ყო და დე​და​მისს მის უმ​ნიშ​ვნე​ლო ახი​რე​ბებ​ზე ყუ​რიც არ შეებერ​ტყა, აუცი​ლებ​ლად
გა​ტე​ხავ​და საოჯა​ხო სა​ლა​როს, მაგ​რამ არა იმის​თვის, რომ სა​ჩუქ​რე​ბი ეყი​და და ოჯა​ხის
წევ​რე​ბის​თვის ჩა​მოერი​გე​ბი​ნა, არა​მედ იმის​თვის, რომ ახა​ლი ზმა​ნე​ბი შეეძი​ნა და მო​დუ​რად
გა​მოწ​ყო​ბი​ლი​ყო; ან სა​კუ​თა​რი თა​ვის​თვის ბო​ლო მო​დე​ლის კომ​პიუტე​რი "ე​ჩუ​ქე​ბი​ნა". აი,
მიეწე​ბე​ბო​და ეკ​რანს, გა​ით​ქვი​ფე​ბო​და მას​ში, ინა​ვარ​დებ​და საიტი​დან სა​იტ​ზე, უსას​რუ​ლოდ,
უსაზ​ღვროდ დრო​სა და სივ​რცე​ში, უგან​რი​გოდ, ჰო​რი​ზონ​ტე​ბის გა​რე​შე, დღე​ცა და ღა​მეც უაზ​როდ
იჩა​თა​ვებ​და ისე​თებ​თან, რო​გო​რიც თვი​თო​ნაა. გა​გიჟ​დე​ბო​და, პირ​და​პირ ჭკუა გა​დაეკე​ტე​ბო​და ამ
ეპო​ქა​ზე, რო​მე​ლიც თა​ვის ოროს​ნებს ვე​რა​ნა​ირ მო​მა​ვალს ვერ ჰპირ​დე​ბა, მაგ​რამ სა​მა​გიეროდ,
აწ​მყოს გა​ნად​გუ​რე​ბა​ში ეხ​მა​რე​ბა … და ასე​თი სა​ხით ის იდეალუ​რი ნა​დავ​ლი იქ​ნე​ბო​და იმ
სა​ზო​გა​დოების​თვის, რო​მე​ლიც წარ​მა​ტე​ბით ამ​რავ​ლებს ქო​ნი​ან, უსა​ხურ და უს​ხეულო მო​ზარ​დებს.

12

- რა თქვი​?ეს მე ვარ ქო​ნიანი, უს​ხეულო მო​ზარ​დი?

(ღმერ​თო, ისევ ის...)

- ვინ მოგ​ცა ჩემ მა​გივ​რად ლა​პა​რა​კის უფ​ლე​ბა?

ჯან​და​ბა, რა​ტომ გა​ვიხ​სე​ნე ისევ ის ორო​სა​ნი, რო​მე​ლიც მე ოდეს​ღაც ვი​ყა​ვი; რა​ტომ ამოვ​ქე​ქე
წარ​სუ​ლის ჯურ​ღმუ​ლე​ბი​დან ეს აბე​ზა​რი მო​გო​ნე​ბა? უკ​ვე ვამ​თავ​რებ წიგნს, სულ რამ​დე​ნი​მე გვერ​დი
დამ​რჩა და​სა​წე​რი, თით​ქოს მაქ​სი​მი​ლიანე​ზე სა​უბ​რის შემ​დეგ დას​ვე​ნე​ბუ​ლი ვი​ყა​ვი მის​გან, და აი,
ისევ ამო​ყო თა​ვი. რა ძა​ლა მედ​გა, რომ გა​ვიხ​სე​ნე?

- მი​პა​სუ​ხე, შენ რა, არ გეს​მის? ვინ მოგ​ცა უფ​ლე​ბა, გეთ​ქვა, თხუთ​მე​ტიოდე წლის წინ რომ
დავ​ბა​დე​ბუ​ლი​ყა​ვი, ისე​თი ჰი​პერ​მომ​ხმა​რე​ბე​ლი ორო​სა​ნი კლიენტი-​მოსწავლე ვიქ​ნე​ბო​დი, რო​გორ​ზეც
შენ სა​უბ​რობ?

არა, ეჭ​ვის შე​ტა​ნა არ შე​იძ​ლე​ბა, ნამ​დვი​ლად ის არის; რო​გორც ყო​ველ​თვის, დამ​დგა​რა და ჩემ​გან
ით​ხოვს ახსნა-​განმარტებებს, იმის მა​გივ​რად, რომ თვი​თონ წარ​მო​ად​გი​ნოს შე​დე​გე​ბი. კე​თი​ლი,
მო​დი, ვი​სა​უბ​როთ:

- მა​ინც, რო​დი​დან მჭირ​დე​ბა შე​ნი ნე​ბარ​თვა, რა​მე რომ დავ​წე​რო?

- მას შემ​დეგ, რაც ოროს​ნებ​ზე ათას​გვა​რი სი​სუ​ლე​ლეების როშ​ვა და​იწ​ყე. მე კი​დევ ამ სა​კით​ხში
მთა​ვა​რი ექ​სპერ​ტი ვარ. გა​სა​გე​ბი​ა?!

ისე, სა​ინ​ტე​რე​სოა, შე​იძ​ლე​ბა თუ არა ადა​მიანი იყოს ექ​სპერ​ტი იმა​ში, რაც ასე სტან​ჯავს მას? ნუ​თუ,
ავად​მყო​ფებს შე​უძ​ლი​ათ, თა​ვი​ანთ მკურ​ნალ ექი​მებს ჩაენაც​ვლონ, ცუდ მოს​წავ​ლე​ებს კი - თა​ვი​ანთ
მას​წავ​ლებ​ლებს? არა​ვი​თარ შემ​თხვე​ვა​ში არ უნ​და მივ​ცე შან​სი, ამ თე​მა​ზე ილაქ​ლა​ქოს, თო​რემ
და​ვი​ღუ​პე. მო​მი​წევს კი​დევ უამ​რა​ვი გვერ​დის გა​ფუ​ჭე​ბა. არა, დრო​ზე უნ​და მო​ვა​კე​ტი​ნო.

- აბა, ბრძა​ნე, ბა​ტო​ნო, რო​გო​რი ორო​სა​ნი იქ​ნე​ბო​დი დღეს?

- თუ მოქ​მე​დე​ბას დღე​ვან​დელ დრო​ში გად​მო​ვი​ტანთ, გარ​წმუ​ნებ, რომ ყვე​ლა​ფერს ძა​ლი​ან კარ​გად

გა​ვარ​თმევ​დი თავს. ცხოვ​რე​ბა მხო​ლოდ სკო​ლა ხომ არ არის. დი​ახ, დი​ახ, შენ წარ​მო​იდ​გი​ნე, უამ​რა​ვი
სხვა რა​მეც არ​სე​ბობს. თა​ვი​დან​ვე გა​მოგ​ვი​ლა​ყე ტვი​ნი სკო​ლა​ზე ამ​დე​ნი ლაქ​ლა​ქით, მაგ​რამ მინ​და
გით​ხრა, რომ უამ​რა​ვი სხვა გა​მო​სა​ვა​ლიც არ​სე​ბობს. ქვეყ​ნის მე​გობ​რე​ბი გყავს, რომ​ლე​ბიც სკო​ლის
გა​რე​შეც კარ​გად მო​ეწ​ყვნენ ცხოვ​რე​ბა​ში. ახ​ლა არ მით​ხრა, ტყუილიაო. შე​ხე​დე ბერ​ტრანს, რო​ბერს,
მა​იკს, გა​იხ​სე​ნე ფრან​სუაზაც. მა​ლე​ვე მო​უტ​ყდნენ სკო​ლას და არი​ან ახ​ლა მშვე​ნივ​რად თა​ვი​ან​თთვის;
ცხოვ​რე​ბაც გა​და​სა​რე​ვად მო​იწ​ყვეს. ასე არ არის? მე, მა​გა​ლი​თად, დღეს თა​ვი​სუფ​ლად შე​მეძ​ლო,
ჩემ​პიონი გავ​მხდა​რი​ყა​ვი ელექ​ტრო​ნი​კა​ში. ნამ​დვი​ლად არა​ფე​რი შე​მიშ​ლი​და ხელს. რა​ტო​მაც არა,
ვი​თომ?

- ...

- რა იყო? არ მო​გე​წო​ნა, არა, მსგავ​სი პერ​სპექ​ტი​ვა? რა თქმა უნ​და, შენ ხომ ელე​მენ​ტა​რუ​ლად ვერ
გარ​კვე​ულ​ხარ კომ​პიუტერ​შიც კი; ძა​ლი​ან გინ​და, არა, დავ​რჩე ასე მა​რა​დი​ულ ოროს​ნად, ან სეიფე​ბის
გამ​ტე​ხად. ცოც​ხა​ლი მა​გა​ლი​თის​თვის გჭირ​დე​ბი ასე​თი, არა? კარ​გი, კარ​გი, ჯან​და​ბას ჩე​მი თა​ვი,
ეგ​რე იყოს; თხუთ​მე​ტი წლის წინ რომ დავ​ბა​დე​ბუ​ლი​ყა​ვი, მარ​თლაც ორო​სა​ნი ვიქ​ნე​ბო​დი, თან
ყვე​ლა​ზე უარე​სი შენს სა​დამ​რი​გებ​ლო​ში. სა​მა​გიეროდ, შენ ვე​რაფ​რით გა​გა​ჩე​რებ​დი, ატეხ​დი ერთ
ამ​ბავს: "ეს ჩემ​თვის არ უს​წავ​ლე​ბი​ათ", "მე ამის​თვის არ მის​წავ​ლიაო"... გაწ​ყობს მსგავ​სი ვა​რი​ან​ტი?

- ...

- ნე​ბის​მი​ერ შემ​თხვე​ვა​ში, რა მნიშ​ვნე​ლო​ბა აქვს, რო​გო​რი ვიქ​ნე​ბო​დი, თუ არ ვიქ​ნე​ბო​დი. საქ​მე სხვა

რა​მე​შია.

- აბა, რა​შია, ბრძა​ნე!

- საქ​მე ისაა, რომ "ეს" ჯერ კი​დევ ბუნ​დო​ვა​ნი და გა​ურ​კვე​ვე​ლი რჩე​ბა. ახალ​გაზ​რდა პე​და​გო​გე​ბი კი
გამ​წა​რე​ბუ​ლე​ბი გაიძა​ხი​ან, არა, ბა​ტო​ნო, ჩვენ​თვის "ეს" არ უს​წავ​ლე​ბიათო. მაგ​რამ, აი, სწო​რედ "ეს"
არის მთა​ვა​რი კით​ხვა.

- და, რო​გო​რია შე​ნი პა​სუ​ხი?

- პა​სუ​ხი ისე​თი​ვე ძვე​ლია, რო​გორც თა​ვად სამ​ყა​რო. მას​წავ​ლებ​ლე​ბი არ არი​ან მომ​ზა​დე​ბულ​ნი

ცოდ​ნი​სა და უმეც​რე​ბის შე​ჯა​ხე​ბის​თვის; ეს არის ჩე​მი პა​სუ​ხი.

- და, გგო​ნია, რომ ყვე​ლა​ფერს ნა​თე​ლი მოჰ​ფი​ნე?

- მშვე​ნივ​რა​დაც მოვ​ფი​ნე. მთე​ლი ეს სა​უბ​რე​ბი ორი​ენ​ტი​რე​ბის და​კარ​გვა​ზე, ძა​ლა​დო​ბა​ზე,

მოხ​მა​რე​ბა​ზე, ეს გაუთა​ვე​ბე​ლი ლაქ​ლა​ქი სხვა არა​ფე​რია, თუ არა დღე​ვან​დე​ლი ახსნა-​განმარტება.
ხვალ სხვა​ნაირად იჭიკ​ჭი​კე​ბენ; სხვა​თა შო​რის, შენც ამას​ვე ამ​ტკი​ცებ​დი: შე​უძ​ლე​ბე​ლია, "ა​მის"
ჭეშ​მა​რი​ტი ბუ​ნე​ბა მი​სი შე​მად​გე​ნე​ლი ელე​მენ​ტე​ბის ერ​თობ​ლიობამ​დე და​ვიყ​ვა​ნო​თო.

- ეს გან​მარ​ტე​ბა სუ​ლაც არ არის ნა​თე​ლი.

- წე​ღან ვახ​სე​ნე - ცოდ​ნი​სა და უმეც​რე​ბის შე​ჯა​ხე​ბა. ეს დარ​ტყმა ძა​ლი​ან, ძა​ლი​ან ძლიერია. "ა​მის"
ჭეშ​მა​რი​ტი ბუ​ნე​ბაც სხვა კი არა​ფე​რია. მის​მენ?

- გის​მენ, აბა რას ვშვრე​ბი!

მე, რა თქმა უნ​და, ვუს​მენ, ის კი​დევ თა​ვის თავ​ში დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი რო​გორც არას​დროს, კა​თედ​რა​ზე
ადის და ლექ​ცი​ის ჩა​ტა​რე​ბას მი​პი​რებს. თუ კარ​გად ჩავ​წვდი მის ქა​და​გე​ბას, გა​მო​დის, რომ "ა​მის"
ნამ​დვი​ლი ბუ​ნე​ბა ჩა​დე​ბუ​ლია მა​რა​დი​ულ კონ​ფლიქ​ტში ცოდ​ნა​სა - რო​გორც ის აღიქ​მე​ბა - და
უმეც​რე​ბას - რო​გო​რიც ის არის სი​ნამ​დვი​ლე​ში - შო​რის; პე​და​გო​გე​ბის აბ​სო​ლუ​ტურ უუნა​რო​ბა​ში,
გაიგონ ის სრუ​ლი უმეც​რე​ბის მდგო​მა​რეობა, რო​მელ​შიც მა​თი ოროს​ნე​ბი იმ​ყო​ფე​ბი​ან; და ეს იმი​ტომ,
რომ თვი​თონ თა​ვის დრო​ზე კარ​გი მოს​წავ​ლეები ბრძან​დე​ბოდ​ნენ, ყო​ველ შემ​თხვე​ვა​ში, იმ სა​გან​ში
მა​ინც, რო​მელ​საც ახ​ლა ას​წავ​ლი​ან. მას​წავ​ლებ​ლე​ბის მთა​ვა​რი ნაკ​ლი მდგო​მა​რე​ობს მათ
უუნა​რო​ბა​ში, წარ​მო​იდ​გი​ნონ თა​ვი იმის არ​მცოდ​ნედ, რაც სი​ნამ​დვი​ლე​ში კარ​გად იცი​ან. შე​იძ​ლე​ბა,
შე​მეც​ნე​ბის გზა მათ​თვი​საც ია-​ვარდებით არ იყო მო​ფე​ნი​ლი; შე​იძ​ლე​ბა, სწავ​ლის პრო​ცეს​ში უამ​რა​ვი
სიძ​ნე​ლეც იწ​ვნი​ეს, მაგ​რამ სა​ბო​ლო​ოდ, შე​ძე​ნი​ლი ცოდ​ნა მათ​გან გა​ნუ​ყო​ფე​ლი გახ​და და ეს ისე
აღიქ​ვეს, რო​გორც მო​ცე​მუ​ლო​ბა, თა​ვის​თა​ვა​დი სიც​ხა​დე, რო​მე​ლიც გე​გო​ნე​ბა, დე​დის მუც​ლი​დან
გა​მოჰ​ყვათ ("კი, მაგ​რამ ეს ხომ ცხა​დია, რა​ზე ვდა​ვობთ"?). ვერც კი წარ​მო​უდ​გე​ნი​ათ, რომ იმათ​თვის,
ვინც ამ მო​მენ​ტში სრუ​ლი უმეც​რე​ბის მდგო​მა​რეობა​ში იმ​ყო​ფე​ბა, მა​თი ცოდ​ნა შე​იძ​ლე​ბა
აბ​სო​ლუ​ტუ​რად უც​ხო და გაუგე​ბა​რი აღ​მოჩ​ნდეს.

- აი, მა​გა​ლი​თად, შენ, რო​მელ​მაც ასო-​ბგერა "ა"-ს შეს​წავ​ლას მთე​ლი წე​ლი მო​ან​დო​მე, შე​გიძ​ლია თუ
არა, თა​ვი წერა-​კითხვის უცო​დინ​რად წარ​მო​იდ​გი​ნო? არა! ასე​ვე გაუჭირ​დე​ბა მა​თე​მა​ტი​კის
მას​წავ​ლე​ბელ​საც იმის წარ​მოდ​გე​ნა, რომ არ იცის, ორ​ჯერ ორი რომ ოთ​ხი​ა; არა​და, ხომ იყო დრო,
რო​ცა კით​ხვა არ იცო​დი, რო​ცა ან​ბან​ში ისე ფარ​თხა​ლებ​დი, რო​გორც იქ, ჯი​ბუტ​ში, სა​ნაგ​ვე​ში? ახ​ლა
კი, ნე​ბა მი​ბო​ძე, გა​გახ​სე​ნო არ​ცთუ ისე შო​რეული წარ​სუ​ლი, რო​ცა სე​რიოზუ​ლად ფიქ​რობ​დი, რომ
ალი​სა, შე​ნი ქა​ლიშ​ვი​ლი, დღეს რომ შენ​ზე მეტს კით​ხუ​ლობს, გან​გებ ჯიუტობ​და და ცოც​ხა​ლი თა​ვით
არ უნ​დო​და სკო​ლა​ში მი​ცე​მუ​ლი ტექ​სტე​ბის​თვის ერ​თხელ მა​ინც გა​და​ევ​ლო თვა​ლი. სუ​ლე​ლი და
უღირ​სი მა​მა, აი, ვინ იყა​ვი! და, თა​ვად შენ რო​გორ წვა​ლობ​დი, გახ​სოვს? და​გა​ვიწ​ყდა? ამო​გე​შა​ლა
მეხ​სიერე​ბი​დან, კით​ხვის შეს​წავ​ლას გა​ცი​ლე​ბით მე​ტი დრო რომ მო​ან​დო​მე, ვიდ​რე შენ​მა
ქა​ლიშ​ვილ​მა? ერ​თი ამას და​მი​ხე​დეთ, თურ​მე ვაჟ​ბა​ტო​ნი გაზ​რდი​ლა და თან ნას​წავ​ლი კა​ცი დამ​დგა​რა,
რო​მელ​საც სა​კუ​თა​რი გო​გო​ნა აღი​ზიანებს და გაიძა​ხის, სწავ​ლა მის​თვის არ გა​მოუგო​ნე​ბიათო. შენ​მა
პე​და​გო​გი​ურ​მა გა​მოც​დი​ლე​ბამ და მა​მობ​რივ​მა დარ​დმა, ეტ​ყო​ბა, სა​ერ​თოდ გა​გიქ​რო უმეც​რე​ბის
შეგ​რძნე​ბი​სა და გა​გე​ბის უნა​რი.

მე ვუს​მენ, ვუს​მენ... ის კი​დევ, მგო​ნი, გა​ჩე​რე​ბას კი​დევ კარ​გა ხანს არ აპი​რებს …

- თქვენ, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, ყვე​ლა​ნი ერთ თარ​გზე ხართ გა​მოჭ​რი​ლი. იცი, რა გაკ​ლი​ათ

გან​სა​კუთ​რე​ბით? ერ​თი კარ​გი სპეც​კურ​სი უმეც​რე​ბა​ში. შე​ძე​ნილ ცოდ​ნა​ზე ტო​ნა გა​მოც​დებს აბა​რებთ,
გა​დი​ხართ ათა​სი ჯუ​რის კონ​კურ​სებს, არა​და, უპირ​ვე​ლე​სად, სულ სხვა რა​მე​ში უნ​და შე​გა​მოწ​მოთ
კაც​მა - რამ​დე​ნად შეგ​წევთ უნა​რი, გაიგოთ იმ ადა​მიანის მდგო​მა​რეობა, რო​მელ​მაც არ იცის ის, რაც
თქვენ იცით; ვოც​ნე​ბობ, რო​დის დად​გე​ბა დრო, რო​ცა რო​მე​ლი​მე პრეს​ტი​ჟუ​ლი სას​წავ​ლე​ბე​ლი
კონ​კურ​სანტს, უპირ​ვე​ლეს ყოვ​ლი​სა, თა​ვი​სი ყვე​ლა​ზე სა​მარ​ცხვი​ნო წა​რუ​მა​ტებ​ლო​ბის გახ​სე​ნე​ბას
მოს​თხოვს. მა​გა​რი იქ​ნე​ბა, არა? მა​გა​ლი​თად, მოაყო​ლონ, რო​გორ ჩა​ვარ​და მე​სა​მე ან მეორე კლას​ში
მა​თე​მა​ტი​კის გა​მოც​და​ზე. თან, ესეც არ აკ​მა​რონ და აიძუ​ლონ, ამ ჩა​ვარ​დნის მი​ზე​ზე​ბიც ჩა​მო​ყა​ჭოს.

- ყვე​ლა​ფერს თა​ვის მა​თე​მა​ტი​კის მას​წავ​ლე​ბელს და​აბ​რა​ლებ​და.

- ეგ​რე არ გა​მო​ვა. ჩემ​ზე უკეთ არა​ვინ იცის, რას ნიშ​ნავს მას​წავ​ლებ​ლის მი​ერ დაშ​ვე​ბუ​ლი შეც​დო​მა,
სა​კუ​თარ ტყავ​ზე გა​მო​მიც​დია. კან​დი​დატს უნ​და მო​ეთ​ხო​ვოს, უფ​რო ღრმად ეძე​ბოს, გა​არ​კვი​ოს,
ეცა​დოს მა​ინც, რა​ტომ ჩაფ​ლავ​და მა​ინ​ცდა​მა​ინც იმ წელს. მი​ზე​ზი სა​კუ​თარ თავ​ში ეძე​ბოს, გარ​შე​მო
მყო​ფებ​შიც, ჩაიხე​დოს თავ​ში, სულ​შიც, ორ​გა​ნიზ​მშიც, ნეირო​ნებ​ში, ჰორ​მო​ნე​ბი არ გა​მორ​ჩეს -
მოკ​ლედ, ეძი​ოს ყველ​გან; ისიც გა​იხ​სე​ნოს, რო​გორ ამოძ​ვრა წუმ​პი​დან. რა მოიმოქ​მე​და ამის​თვის, რა
ში​ნა​გა​ნი რე​სურ​სე​ბი აამუ​შა​ვა, ან სად და რო​გორ მი​აგ​ნო მათ - ამ ყოვ​ლის​შემ​ძლე რე​სურ​სებს. მე
კი​დევ უფ​რო შორს წა​ვი​დო​დი, აუცი​ლებ​ლად ვკით​ხავ​დი დამ​წყებ მას​წავ​ლებ​ლებს, რა​ტომ აირ​ჩი​ეს ეს
სა​გა​ნი და არა სხვა რო​მე​ლი​მე. რა​ტომ გა​დაწ​ყვი​ტეს ინ​გლი​სუ​რი ენის სწავ​ლე​ბა და არა -
მა​თე​მა​ტი​კის ან კი​დევ ის​ტო​რი​ის; საგ​ნის სიყ​ვა​რუ​ლის გა​მო? კი, ბა​ტო​ნო, მა​შინ იქე​ქონ იმ საგ​ნებ​ში,
რომ​ლე​ბიც მათ მა​ინ​ცდა​მა​ინც არ ეპიტ​ნა​ვე​ბო​დათ. გა​იხ​სე​ნონ, რა სიძ​ნე​ლე​ებ​თან იყო და​კავ​ში​რე​ბუ​ლი
მათ​თვის ფი​ზი​კა ან ფი​ლო​სო​ფია, ან თუნ​დაც ფიზ​კულ​ტუ​რის გაკ​ვე​თი​ლე​ბი. მოკ​ლედ, ვი​საც
მას​წავ​ლებ​ლო​ბა გა​და​უწ​ყვე​ტია, ნა​თე​ლი, ადეკ​ვა​ტუ​რი და სა​მარ​თლიანი წარ​მოდ​გე​ნა უნ​და ჰქონ​დეს
სა​კუ​თარ სას​კო​ლო წარ​სულ​ზე. მათ ცო​ტა​თი მა​ინც უნ​და შე​იგ​რძნონ უმე​ცა​რი მო​ზარ​დის
მდგო​მა​რეობა. რა თქმა უნ​და, თუ სურთ, მა​თი დახ​მა​რე​ბით ამ მდგო​მა​რეობას თა​ვი და​ვაღ​წი​ოთ.

- თუ სწო​რად გა​ვი​გე, მას​წავ​ლებ​ლე​ბი უფ​რო ყო​ფილ ოროს​ნებს შო​რის უნ​და შე​ვარ​ჩი​ოთ და თა​ვი
და​ვა​ნე​ბოთ ფრიადოს​ნებს?

- რა​ტო​მაც არა, თუ ამ უბე​დუ​რე​ბას თა​ვი და​აღ​წი​ეს, მეხ​სიერე​ბა არ მოშ​ლი​ათ და კარ​გად ახ​სოვთ,

რო​გო​რი მოს​წავ​ლეები იყ​ვნენ ოდეს​ღაც. ყვე​ლა​ფერს თა​ვი რომ და​ვა​ნე​ბოთ, შენც ჩე​მი კარ​გა ბლო​მად
გმარ​თებს.

- არაააა!

- არა? რა, არა? მი​მაჩ​ნია, რომ რაც შეეხე​ბა სწავ​ლე​ბას, ჩე​მი ვა​ლი​დან ვერ ამოხ​ვალ. ყო​ფი​ლი
ორო​სა​ნი რომ არ ყო​ფი​ლი​ყა​ვი, ვნა​ხავ​დი, რა მას​წავ​ლე​ბე​ლიც დად​გე​ბო​დი. ეს ერ​თგვა​რი
წი​ნა​პი​რო​ბაც კი იყო. ასე არ არის? პა​ტი​ოს​ნად აღიარე! შენ რომ ბრწყინ​ვა​ლე მოს​წავ​ლე
ყო​ფი​ლი​ყა​ვი, ცხოვ​რე​ბა​ში სულ სხვა რა​მეს გააკე​თებ​დი. სი​ნამ​დვი​ლე​ში იცი, რა მოხ​და? შენ,
მას​წავ​ლებ​ლად გა​დაც​მუ​ლი, ისევ ჯი​ბუ​ტის სა​ნაგ​ვეს მი​უბ​რუნ​დი, რა​თა იქი​დან სხვა ოროს​ნე​ბი
ამო​გეთ​რია. ჩა​ნა​ფიქ​რი სის​რუ​ლე​ში მო​იყ​ვა​ნე და ვი​სი წყა​ლო​ბით? რა თქმა უნ​და, ჩე​მი! იმი​ტომ, რომ
შენ იცო​დი, რა​საც ვგრძნობ​დი: ესეც ცოდ​ნაა, ჩე​მო ძვირ​ფა​სო. გა​ნა შენც ასე არ ფიქ​რობ?

(გინ​და, რომ ჩემ​მა პა​სუხ​მა სიამოვ​ნე​ბა მოგ​გვა​როს, მაგ​რამ ვერ მო​გარ​თვი...)

- მგო​ნი, ნა​მე​ტა​ნი მოგ​დის. თა​ვი მო​მა​ბეზ​რე შე​ნი ემ​პა​თი​ით. ამ სიტ​ყვე​ბით ნე​ბის​მი​ერ მას​წავ​ლე​ბელს
გა​მო​იყ​ვან​დი წყო​ბი​დან. შენ რომ ცო​ტა მო​გენ​დო​მე​ბი​ნა და თა​ვის დრო​ზე თა​ვი ხელ​ში აგეყ​ვა​ნა,
მშვე​ნივ​რად მოახერ​ხებ​დი ჯი​ბუ​ტის ნა​გავ​საყ​რე​ლი​დან გა​მოძ​რო​მას.

აქ ვატ​ყობ, რომ ბრაზ​დე​ბა. ჯერ ერ​თი იმი​ტომ, რომ წარ​მოდ​გე​ნა არა აქვს, რას ნიშ​ნავს სიტ​ყვა
"ემ​პა​თი​ა", მეორეც იმი​ტომ, რომ ახ​სნის შემ​დეგ ძა​ლი​ან კარ​გა​დაც იგებს მის მნიშ​ნე​ლო​ბას.

- არა​ნაირი ემ​პა​თია! ჯან​და​ბამ​დე გზა ჰქო​ნია ამ შენს ემ​პა​თი​ას! ბო​ლომ​დე ჩაგ​ვძი​რავს ეს თქვე​ნი
ემ​პა​თია! არა​ვინ გა​ძა​ლებთ ჩვენს ად​გი​ლას დად​გო​მას. თქვენ გე​ვა​ლე​ბათ, იხ​სნათ ბავ​შვე​ბი,
რომ​ლებ​საც თქვენ​თვის პი​რა​დად დახ​მა​რე​ბის​თვის არ მოუმარ​თავთ. შე​გიძ​ლია თუ არა ამის გა​გე​ბა?
თქვენ მო​გეთ​ხო​ვე​ბათ, რომ ცოდ​ნას ცო​ტა ინ​ტუიცი​აც დაამა​ტოთ, რა​თა რო​გორ​მე გაიგოთ, თუ რას
ნიშ​ნავს უმეც​რე​ბა, არ​ცოდ​ნა. წა​დით და შეეცა​დეთ, ან​კეს​ზე წა​მოაგოთ ოროს​ნე​ბი. აი, ეს არის თქვე​ნი
საქ​მე. ცუ​დი მოს​წავ​ლე თვი​თო​ნაც კარ​გად აიყ​ვანს სა​კუ​თარ თავს ხელ​ში, რო​ცა თქვენ გა​სა​გე​ბად
აუხ​სნით, რო​გორ გააკე​თოს ეს! აი, სულ ეს არის, რა​საც ით​ხო​ვენ თქვენ​გან!

- და ამიხ​სე​ნი, კონ​კრე​ტუ​ლად, ვინ ით​ხოვს?

- მე!

- ააა, აი, თურ​მე რა​ში ყო​ფი​ლა საქ​მე. და შენ, დი​დო სპე​ციალის​ტო, თა​ვად რა შე​გიძ​ლია მით​ხრა
უმეც​რე​ბის მდგო​მა​რეობა​ზე?

- მე ვიტ​ყო​დი, რომ ეს სუ​ლაც არ არის ის დი​დი, შა​ვი ხვრე​ლი, რო​გორც თქვენ წარ​მო​გიდ​გე​ნი​ათ.
სრუ​ლი​ად სა​წი​ნა​აღ​მდე​გო რა​მეს​თან გვაქვს საქ​მე. მე მას ერ​თგვარ ბაზ​რო​ბას შე​ვა​და​რებ​დი, აი,
ისეთს, სა​დაც ადა​მიანე​ბი ძველ​მა​ნე​ბით და უამ​რა​ვი ხა​რა​ხუ​რით ვაჭ​რო​ბენ; ამ ბაზ​რო​ბა​ზე ყვე​ლა​ფერს
იპო​ვი, რაც სულ​სა და გულს გაუხარ​დე​ბა, გარ​და სურ​ვი​ლი​სა, გაიგო ის, რა​საც სკო​ლა​ში გას​წავ​ლი​ან.
ცუ​დი მოს​წავ​ლე არას​დროს მი​იჩ​ნევს სა​კუ​თარ თავს უმეც​რად. პი​რა​დად მე აზ​რა​დაც არ მომ​სვლია,
რომ ასე​თი ვი​ყა​ვი. ის კია, რომ თა​ვი იდიოტი მე​გო​ნა, მაგ​რამ ეს სულ სხვა რა​მეა. ორო​სანს თა​ვი ან
უღირ​სი ჰგო​ნია ან არა​ნორ​მა​ლუ​რი, ან თუ გნე​ბავთ, მე​ამ​ბო​ხე. ხშირ შემ​თხვე​ვა​ში, მას სა​ერ​თოდ
მიუფურ​თხე​ბია ყვე​ლაფ​რის​თვის, ცხოვ​რობს თა​ვის​თვის და დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლია, რომ უამ​რა​ვი რა​მე იცის
იმის იქით, რის სწავ​ლე​ბა​საც თქვენ სკო​ლა​ში მას უპი​რებთ. და არც ის ჰგო​ნია, რომ არ იცის ის, რაც
თქვენ იცით. ცო​ტა ხან​ში თქვენ​გან არც არა​ნაირი ცოდ​ნის მი​ღე​ბა არ ენ​დო​მე​ბა. მოკ​ლედ, თქვენც
გა​მო​გიგ​ლო​ვებთ, სკო​ლა​საც და ამ უკა​ნას​კნე​ლის მი​ერ და​პი​რე​ბულ ცოდ​ნა​საც. ვერ ვიტ​ყვი, რომ ეს
გა​დაწ​ყვე​ტი​ლე​ბა მის​თვის უმ​ტკივ​ნეულოა, მაგ​რამ... კი არ ვი​ცი, რო​გორ აგიხ​სნა... ურ​ჩევ​ნია, ამ
ტკი​ვი​ლით იაროს, ვიდ​რე მის​გან გა​ნი​კურ​ნოს. ამის გა​გე​ბა ძნე​ლია, მაგ​რამ ნამ​დვი​ლად ასე​ა... ის
უკ​ვე ცდი​ლობს, უმეც​რე​ბა ისე წარ​მო​ად​გი​ნოს, რო​გორც მი​სი მეორე ბუ​ნე​ბა - მე​რე რა, რომ
მა​თე​მა​ტი​კა​ში სრუ​ლი ნუ​ლია, სა​თა​ნა​დოდ არ გა​ნუ​მარ​ტეს, ამი​ტო​მაც გა​სა​გე​ბია, რა​ტო​მაა სრუ​ლი
ნუ​ლი ამ სა​გან​ში. ხე​დავთ, რო​გორ მსჯე​ლობს ის? და, ვი​ნაიდან მას სჭირ​დე​ბა ამ ნაკ​ლის
კომ​პენ​სი​რე​ბა, ცდი​ლობს, სხვა სფე​რო​ებ​ში "გა​იბ​რწყი​ნოს", აი, მა​გა​ლი​თად, სეიფე​ბის გა​ტეხ​ვა​ში,
რო​გორც მე, ჩხუბ​შიც ეც​დე​ბა რა​ღაც დო​ზით თა​ვის გა​მო​ჩე​ნას, და რო​ცა პო​ლი​ციაში მოხ​ვდე​ბა და
სო​ციალუ​რი მუ​შა​კი შეეკით​ხე​ბა, რა მი​ზე​ზით აიც​რუა სკო​ლა​ზე გუ​ლი, იცი, რას უპა​სუ​ხებს?

-…

- ზუს​ტად იმა​ვეს, რა​საც მას​წავ​ლე​ბე​ლი, ანუ მიედ-​მოედება ათას რა​მეს, ამი​ტომ და იმი​ტო​მო. მი​ზე​ზე​ბი
არ გა​მოელე​ვა: "სკო​ლა ჩემ​თვის არ შექ​მნი​ლა და არც მე დავ​ბა​დე​ბულ​ვარ მის​თვის"; "ა​მას მე ვერ
შევ​ძლებ, მე ეს არ გა​მო​მი​ვა". მას სხვა პა​სუ​ხი არ აქვს. სი​ნამ​დვი​ლე​ში ის სრუ​ლი​ად
გა​უც​ნო​ბიერებ​ლად ცოდ​ნი​სა და უვი​ცო​ბის შე​ჯა​ხე​ბა​ზე იწ​ყებს ლა​პა​რაკს. მი​სი "ეს" და მი​სი
პე​და​გო​გის "ეს" იდენ​ტუ​რია. მას​წავ​ლებ​ლებს მი​აჩ​ნი​ათ, რომ მათ იმის​თვის ამ​ზა​დებ​დნენ, სწავ​ლას
მოწ​ყუ​რე​ბუ​ლი ბავ​შვე​ბის​თვის ეს​წავ​ლე​ბი​ნათ და არა ისე​თე​ბის​თვის, რომ​ლებ​საც სწავ​ლა არ სურთ,
მოკ​ლედ, ამ​ბო​ბენ, რომ მათ​თვის ასე​თი მოს​წავ​ლეების მო​ძებ​ნა და "ა​მო​ქაჩ​ვა" არა​ვის უს​წავ​ლე​ბია,
და რომ "ეს" მა​თი საქ​მე არ არის. "ეს", მხო​ლოდ და მხო​ლოდ "ეს" გა​ის​მის აქე​და​ნაც და იქი​და​ნაც.

- და, რო​გორ დავ​ძლი​ოთ "ეს", თუ ემ​პა​თია არ გა​მოგ​ვად​გე​ბა?

ის ორ​ჭო​ფობს.

მე ჩემ​სას არ ვიშ​ლი:

- ჰა, მით​ხა​რი. შენ ხომ ყვე​ლა​ფე​რი იცი, თუმ​ცა არა​ფე​რი გის​წავ​ლია. რა არის სწავ​ლე​ბის ყვე​ლა​ზე
ეფექ​ტუ​რი მე​თო​დი? არ​სე​ბობს კი ისე​თი მე​თო​დი, "ეს" რომ დავ​ძლი​ოთ?

- აქ მე​თო​დე​ბის სიმ​ცი​რე​ზე ნამ​დვი​ლად არ ღირს ლა​პა​რა​კი; რამ​დე​ნიც გინ​და, იმ​დე​ნია! თქვენც ხომ
სხვას არა​ფერს აკე​თებთ, იმის გარ​და, რომ რო​მე​ლი​მე მე​თოდს ამოეფა​როთ. თუმ​ცა გუ​ლის სიღ​რმე​ში
დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ხართ, რომ აქ მე​თო​დი საქ​მეს ვერ უშ​ვე​ლის, იმი​ტომ, რომ მას ყო​ველ​თვის რა​ღაც
აკ​ლია.

- და, ვერ იტ​ყვი, რა აკ​ლია?

- ვე​რა?

- რა​ტომ?

- უწ​მა​წუ​რი სიტ​ყვაა.

- ემ​პა​თიაზე უარე​სი?

- ნამ​დვი​ლად. ეს ისე​თი სიტ​ყვაა, რომ​ლის წარ​მოთ​ქმის უფ​ლე​ბას შენ თავს ვერც სკო​ლა​ში მის​ცემ,
ვერც ლი​ცე​უმ​ში, ვერც უნი​ვერ​სი​ტეტ​ში და ვერც რო​მე​ლი​მე სას​წავ​ლო და​წე​სე​ბუ​ლე​ბას მიმ​სგავ​სე​ბულ
ად​გი​ლას.

- და, მა​ინც?

- არა, არა, მარ​თლა არ შე​მიძ​ლია.

- მი​დი ახ​ლა, თქვი!

- ხომ გით​ხა​რი. არ შემიძლია-​მეთქი. ისე, გა​ნათ​ლე​ბა​ზე სა​უბ​რი​სას ეს სიტ​ყვა თუ წა​მოგ​ცდა, ლინ​ჩის
წე​სით დას​ჯა არ აგ​ცდე​ბა.

- ...

- ...

- ...

- სიყ​ვა​რუ​ლი!

13

რაც მარ​თა​ლია, მარ​თა​ლია, ჩვენ​თან, სწავ​ლე​ბა​ზე სა​უბ​რი​სას, სიყ​ვა​რუ​ლის ხსე​ნე​ბა ნამ​დვი​ლად

მიუღე​ბე​ლია. ეს იგი​ვეა, ჩა​მოხ​რჩო​ბი​ლის სახ​ლში თოკ​ზე რომ ილა​პა​რა​კოთ.

ამი​ტომ სრუ​ლი​ად გა​მარ​თლე​ბუ​ლი იქ​ნე​ბა, თუ მე​ტა​ფო​რას მივ​მარ​თავთ იმ სიყ​ვა​რუ​ლის აღ​სა​წე​რად,

მად​მუაზელ ჟ., ნი​კოლ ნ., და კი​დევ ის რამ​დე​ნი​მე მას​წავ​ლე​ბე​ლი რომ შე​უპ​ყრია და, რო​მელ​თა
შე​სა​ხებ წი​ნა თა​ვებ​ში ამ​დე​ნი ვი​ლა​პა​რა​კე. მხედ​ვე​ლო​ბა​ში მყავს იმ პე​და​გო​გე​ბის უმ​რავ​ლე​სო​ბაც,
რომ​ლე​ბიც თა​ვი​ანთ კლა​სებ​ში და​სას​წრე​ბად მე​პა​ტი​ჟე​ბოდ​ნენ, ასე​ვე, ყვე​ლა ის დაუღა​ლა​ვი და
დღე​ნიადაგ მზრუნ​ვე​ლი მას​წავ​ლებ​ლე​ბი, რომ​ლებ​საც სა​ერ​თოდ არ ვიც​ნობ.

მაშ ასე, მე​ტა​ფო​რა.

ამ შემ​თხვე​ვა​ში "ფრთიანი" მე​ტა​ფო​რა აჯო​ბებს.

ისევ ვერ​კო​რი.

სექ​ტემ​ბრის პირ​ვე​ლი დღეები.

გვიანი ღა​მე. ამ წიგ​ნის ერთ-​ერთ გვერ​დზე მუ​შაობი​სას ჩამ​ძი​ნე​ბია. დი​ლით გაგ​რძე​ლე​ბის სურ​ვი​ლით
სავ​სეს გა​მეღ​ვი​ძა. უკ​ვე ვემ​ზა​დე​ბო​დი ლო​გი​ნი​დან წა​მო​სახ​ტო​მად, მაგ​რამ გა​რე​დან შე​მოღ​წე​ულ​მა
სუს​ტმა ხმა​ურ​მა შე​მა​ყოვ​ნა. სახ​ლის გარ​შე​მო რა​ღაც წიოდა. არა, ეს უფ​რო წივილ-​კივილს წააგავ​და,
ხან ძლი​ერ​სა და გაბ​მულს, ხა​ნაც სუს​ტსა და წყვე​ტილს. ააა, რო​გორ ვერ მივ​ხვდი უცებ: მერ​ცხლე​ბი
გა​საფ​რე​ნად ემ​ზა​დე​ბი​ან. ყო​ველ წელს და​ახ​ლოებით ერ​თსა და იმა​ვე დროს პაემანს უნიშ​ნა​ვენ
ერ​თმა​ნეთს ელექ​ტრო​მავ​თუ​ლებ​ზე. მინდორ-​ველები და გზის​პი​რე​ბი პარ​ტი​ტუ​რე​ბით მოიფი​ნე​ბა
ხოლ​მე.
მერ​ცხლე​ბი გა​დაფ​რე​ნის​თვის ემ​ზა​დე​ბოდ​ნენ. ეს ჟივილ-​ხივილიც შეხ​ვედ​რის სი​ხა​რუ​ლის​გან იყო
ატე​ხი​ლი; ისი​ნი, რომ​ლე​ბიც ჯერ კი​დევ ჰა​ერ​ში ტრიალებ​დნენ, თით​ქოს დაშ​ვე​ბის ნე​ბარ​თვას
შეს​თხოვ​დნენ იმათ, რომ​ლე​ბიც უკ​ვე ჩა​მომ​წკრი​ვე​ბუ​ლიყ​ვნენ მავ​თუ​ლებ​ზე და ჰო​რი​ზონტს მიღ​მა
გაფ​რე​ნის მო​ლო​დინ​ში თრთოდ​ნენ. ჩქა​რა! ჩქა​რა! ნუ აყოვ​ნებთ. და​უჩ​ქა​რეთ, სა​ცაა გავ​ფრინ​დე​ბით.
ისი​ნი მოფ​რი​ნა​ვენ და მოფ​რი​ნა​ვენ ჩრდი​ლოეთი​დან ჰიჩ​კო​კი​სე​ულ ბა​ტა​ლიონე​ბად. გე​ზი
სამ​ხრე​თის​კენ აუღი​ათ. სწო​რედ იქით​კენ გა​დის ჩე​მი სა​ძი​ნე​ბე​ლი ოთა​ხის ფან​ჯრე​ბიც. გა​ნიერი,
ორ​ფრთიანი - სამ​ხრე​თის​კენ, პა​ტა​რა, ერ​თიანი კი - ჩრდი​ლოეთის​კენ … და მე და მი​ნი ყო​ველ წელს
ერ​თი და იგი​ვე დრა​მის მხილ​ვე​ლე​ბი ვხდე​ბით. ერ​თმა​ნე​თის სა​პი​რის​პი​როდ გაჭ​რი​ლი ფან​ჯრე​ბის
გამ​ჭვირ​ვა​ლო​ბით მოტ​ყუებუ​ლი მერ​ცხლე​ბის ნა​წი​ლი პა​ტა​რა ფან​ჯრის მი​ნებს თა​ვით ას​კდე​ბა. ასე
რომ, ამ დი​ლას წე​რის​თვის ვერ მო​ვიც​ლი. წა​მოვ​დე​ქი, ჯერ ჩრდი​ლოეთის ერ​თფრთიანი ფან​ჯა​რა
გა​მო​ვა​ღე, მე​რე სამ​ხრე​თის​კენ გა​მა​ვა​ლი - ორ​ფრთიანიც, მე​რე ისევ საბ​ნის ქვეშ შევ​გორ​დი და მე​რე
მთე​ლი დი​ლა ვაკ​ვირ​დე​ბო​დით ჩვე​ნი ოთა​ხის გავ​ლით მერ​ცხლე​ბის ეს​კად​რი​ლი​ის უჩ​ვეულოდ
მდუ​მა​რე გა​დაფ​რე​ნას. ალ​ბათ ლო​გინ​ში მწო​ლიარე ორი ფი​გუ​რის და​ნახ​ვა​ზე ფრთხე​ბოდ​ნენ. მხო​ლოდ
გა​ნიერი, ორ​ფრთიანი ფან​ჯრის ორი​ვე მხა​რეს ჩას​მუ​ლი ორი ვიწ​რო ფან​ჯა​რა იყო და​კე​ტი​ლი. სივ​რცე
სრუ​ლი​ად საკ​მა​რი​სი იყო მათ შო​რის, რომ მერ​ცხლე​ბის მთე​ლი არ​მია გა​ტეული​ყო, მაგ​რამ
უსიამოვ​ნე​ბას ვე​რას​დროს ვერ ვცდე​ბო​დით. გა​მო​რიც​ხუ​ლი იყო, რომ ორი-​სამი გზა​აბ​ნეული სუ​ლე​ლი
მომ​ცრო, ვიწ​რო ფან​ჯრებს არ შეს​კდო​მო​და … და​ახ​ლოებით ასე​თია ოროს​ნე​ბის პრო​პორ​ცი​აც -
იმა​თი, ვინც ნორ​მი​და​ნაა გა​დახ​რი​ლი, იმა​თი, ვინც რიგ​ში ვერ დგე​ბა, იმა​თი, ვინც აუცი​ლებ​ლად
გვერ​დით გა​და​უხ​ვევს და სხვა​გან და​უწ​ყებს ძებ​ნას თავ​შე​საქ​ცევს … შე​დე​გი კი, რო​გორც წე​სი, ერ​თია
- ფან​ჯა​რა​ზე შე​ნარ​ცხე​ბა და იატაკ​ზე და​ცე​მა. მა​შინ, რო​მე​ლი​მე ჩვენ​გა​ნი ად​გე​ბა, აიყ​ვანს გაბ​რუებულ
მერ​ცხალს, ხე​ლის​გულ​ზე და​ის​ვამს და მოეფე​რე​ბა - რა მსუ​ბუ​ქი​ა?! სა​ერ​თოდ არა აქვს წო​ნა, ჰაერით
გავ​სე​ბუ​ლი ძვლე​ბი. დაელო​დე​ბა, სა​ნამ საწ​ყა​ლი მო​სუ​ლი​ერ​დე​ბა, შემ​დეგ მი​ვა ფან​ჯა​რას​თან და
გა​უშ​ვებს, რა​თა მე​გობ​რე​ბის ამა​ლას დააწი​ოს. გა​მო​ცოც​ხლე​ბუ​ლი მერ​ცხა​ლი აუცი​ლებ​ლად
გაფ​რინ​დე​ბა. თა​ვი​დან ცო​ტას კი შე​ყოვ​ნდე​ბა, თით​ქოს წა​მიერად ფრე​ნის უნა​რი წა​ერ​თვაო, მე​რე
ზიგ​ზა​გებს მო​ხა​ზავს ჰა​ერ​ში, ბო​ლოს პირ​და​პირ სამ​ხრე​თის​კენ აიღებს გეზს და თა​ვის მო​მა​ვალ​ში
გაუჩი​ნარ​დე​ბა.

აი, ჩე​მი მე​ტა​ფო​რაც, შე​იძ​ლე​ბა, საუკე​თე​სო არ გა​მო​ვი​და, მაგ​რამ ასე წარ​მო​მიდ​გე​ნია სიყ​ვა​რუ​ლი
მას​წავ​ლებ​ლი​სა, რომ​ლის მოს​წავ​ლეებიც შეშ​ლი​ლი ჩი​ტე​ბი​ვით დაფ​რი​ნა​ვენ. სწო​რედ ეს არის
მად​მუაზელ ჟ.-ს ან ნი​კოლ ა.-ს მთა​ვა​რი საზ​რუ​ნა​ვი - გონ​და​კარ​გუ​ლი მერ​ცხლე​ბის მო​სუ​ლიერე​ბა.
ცხა​დია, მა​თი მცდე​ლო​ბა ყო​ველ​თვის წარ​მა​ტე​ბუ​ლად ვერ დამ​თავ​რდე​ბა, უეჭ​ვე​ლად ექ​ნე​ბათ
ჩა​ვარ​დნე​ბიც. ზო​გი​ერ​თებს ვერც გა​მო​აღ​ვი​ძე​ბენ და ასე გაბ​რუებუ​ლე​ბი ეყ​რე​ბი​ან ხა​ლი​ჩა​ზე ან
რო​მე​ლი​მე მი​ნა​ზე წაიტე​ხა​ვენ კი​სერს. ამ შემ​თხვე​ვა​ში ჩვენს სინ​დისს პირ​და​ღე​ბუ​ლი ღრმუ​ლე​ბი,
ორ​მოები შე​მორ​ჩე​ბა, აი, ისე​თე​ბი, ჩვენს ბაღ​ში რო​მაა, სა​დაც მკვდა​რი მერ​ცხლე​ბი გა​ნის​ვე​ნე​ბენ.
მაგ​რამ სა​სო​წარ​კვე​თი​ლე​ბას მა​ინც არ მი​ვე​ცე​მით. ისევ და ისევ შე​ვეც​დე​ბით და​ვეხ​მა​როთ მათ.
დარ​წმუ​ნე​ბუ​ლი ვარ, რომ გა​მოგ​ვი​ვა. ისი​ნი ხომ ჩვე​ნი მოს​წავ​ლეები არი​ან. ჩვე​ნი სიმ​პა​თია თუ
ან​ტი​პა​თია ზო​გი​ერ​თი მათ​გა​ნის მი​მართ (რაც თა​ვის​თა​ვად სრუ​ლი​ად ბუ​ნებ​რი​ვი​ა) ამ შემ​თხვე​ვა​ში
მხედ​ვე​ლო​ბა​ში არ მიიღე​ბა. თა​ნაც, აბა, ვინ გა​მო​იც​ნობს, ვინ რო​გორ გვიყ​ვარს ან არ გვიყ​ვარს.
გაბ​რუებუ​ლი მერ​ცხა​ლი ცხოვ​რე​ბის​კენ უნ​და შე​მო​აბ​რუ​ნო და მორ​ჩა!