a]njf/L gu/kflnsf
6f]n ljsf; ;+:yf ;+rfng sfo{ljlw, @)&$
k|dfl0fs/0f ldlt @)&$.!).@
k|:tfjgf M
;fd'lxs k|of;df 6f]nsf] ;+:yfut, ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;, :yfgLo :t/df
;'zf;g k|j{4g ug{ gu/kflnsf tyf gu/pGd'v j:tLx?df lglZrt ef}uf]lns If]qleq /x]sf ;a}
3/w'/L ;b:o /xg] ul/ :yflgo :t/df j8f ;ldltsf] dftxt tyf ;xof]lusf] ?kdf /xg] ul/
ltg} ;:yfx?af6 ;]jf ;'ljwfsf] kx'r a9fpg afG5gLo ePsfn] ,
:yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]g, @)&$ sf] bkmf !)@ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L a]njf/L
gu/sfo{kflnsfn] of] sfo{ljlw agfPsf]5 .
! ;+lIfKt gfd / k|f/De
s_ of] sfo{ljlwsf] gfd æ6f]n ljsf; ;+:yf ;+rfng sfo{ljlw @)&$Æ /x]sf] 5 .
v_ of] sfo{ljlw t'?Gt nfu' x'g] 5 .
@= kl/efiff M
ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; sfo{ljlwdf M
s_ æ6f]n ljsf; ;+:yf Æ eGgfn] bkmf # adf]lhd ul7t ;ldltnfO{ ;Demg'k5{ .
v_ æ6f]n ljsf; ;+:yf sfo{;ldlt Æ eGgfn] bkmf # æsÆ adf]lhd ul7t ;ldltnfO{
;Demg'k5{ .
u_ æ;fwf/0f ;efÆ eGgfn] 6f]n ljsf; ;+:yfsf k|To]s 3/w'/Laf6 k|ltlglwTj ug]{ ;fwf/0f
;b:o ;lxtsf] jflif{s e]nfnfO{ hgfpFb5 . ;f] zAbn] ljif]z ;fwf/0f ;ef / 6f]n e]nf
;d]tnfO{ hgfpg]5 .
3_ æ;fd'bflos ljsf; cleofg Æ eGgfn] kl/>d, :jo+;]jf, ;xsfo{ / O{dfGbf/Ltfsf d'No /
dfGotfdf cfwfl/t cleofg sfo{qmd eGg] a'emfp5 .
ª_ æk"0f{ ;/;kmfO pGd'v cj:yfÆ eGgfn] ;kmf / :jR5, k"0f{ ;/;kmfO pGd'v b'j} r/0fsf
;"rsx? k'/f u/]kl5 ;DalGwt ;ldltaf6 cg'df]bg Pj+ k|df0fLs/0f ePsf] cj:yfnfO{
hgfp5 .
r_ æ;fdflhs ;dfj]zLs/0fÆ eGgfn] ;d'bfosf ;a} lnË, hft, hflt, ju{, wd{, Joj;fo /
;a} If]qsf JolQmsf] kx'Fr /x]sf] cj:yf a'emfp5 .
1
@= p2]Zo
6f]n ljsf; ;+:yf u7g ug'{sf d'Vo p2]Zox? lgDg cg';f/ 5g\ .
s_ 6f]n j:tL:t/df ljleGg lgsfox?af6 k|jfx x'g] ;]jfdf 6f]njf;Lsf] kx'r clea[l4 ug]{ .
v_ 6f]njf;Lx?df pBdl;ntfsf] ljsf; u/fO{ 6f]n :t/df n3'pBdsf] ;[hgf, ljsf; /
k|j{wg ug]{ .
u_ 6f]n j:tL :t/df ;dfgtf, ;dtfsf] efjgf hfu[t u/fpg], cfk;L ;befj, ;dembf/L,
;dGjo / d]nldnfk sfod u/fpg] .
3_ cfly{s ;fdflhs ;jfndf ;a} 6f]njf;Lx?nfO{ lg0f{o k|s[ofdf ;dfg cj;/ / clwsf/
k|bfg ug]{ .
ª_ 6f]nsf] ;fdflhs sfo{df kf/blz{tf sfod ul/ ;'zf;gnfO{ a9jf lbg] .
r_ j:tL÷6f]n :t/df ;a} ;+:yfx?sf] k|j]z4f/sf] ?kdf 6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ ljsf; ub}{
ljleGg lgsfox?af6 ;+rfng x'g] ljsf; sfo{df ;xof]u ug]{ .
5_ 6f]n ljsf; ;+:yfx?n] ;xeflutfTds of]hgf th'{df, cg'udg Pjd\ d'NofÍg
k|lsofdf ;xof]u k'/\ofpg] .
h_ 6f]nsf ;b:ox?sf] ul/aLnfO{ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cfwf/df juL{s/0f ul/ ltlgx?sf]
clen]v tof/ ug]{ .
em_ 6f]nsf] ;du| ljsf; nufot ;fd'bflos ljsf; cleofgsf sfo{qmd sfof{Gjogsf] nflu
;lqmo x'g] .
`_ jftfj/0f / ;/;kmfO{, afnd}qL gu/÷j8f 3f]if0ff, k|fËl/s v]tL la:tf/, gZn ;'wf/,
pBdl;ntf ljsf;sf cleofg ;+rfng ug]{ .
6_ 6f]n ljsf; ;+:yfdf /x]sf ;fd'bflos, ;fj{hlgs :yn, ;DklQx?sf] ;+/If0f ;+j{4g ug]{ .
#= 6f]n ljsf; ;+:yfsf] u7g
6f]n ljsf; ;+:yfsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5M
s_ gu/kflnsf If]qleqsf 6f]n txdf /x]sf 3/kl/jf/sf ;b:ox?af6 6f]n ljsf; ;+:yfsf]
u7g ul/g]5 . ;fdfGotof lglZrt ef}uflns If]qsf] 6f]ndf Go'gtd #) 3/w'/L geP
;Dd ;f] 6f]ndf 6f]nljsf; ;+:yf u7g ug{ ;lsg] 5}g t/ s'g} lglZrt ef}uflns If]qsf]
2
6f]ndf !)) eGbf al9 3/w'/L ePsf] xsdf Go'gtd !)) 3/w'/L sfod u/L a9L x'g]
Go'gtd 3/w'/L ;+Vof -#)_ nfO{ cfw/ dfg]/ dfq csf]{ 6f]nljsf; ;+:yf u7g ug{
;lsg]5 . 6f]n ljsf; ;+:yf u7g ubf{ ;s];Dd 6f]nsf ;Dk{"0f 3/w'/LnfO{ Ps 3/ Ps
;b:osf] ?kdf ;d]6g' kg]{5 . ;f] ;Dej geP slDtdf *)Ü 3/w'/L ;xefuL u/fO{ 6f]n
ljsf; ;+:yf u7g ul/g]5 . dlxnf ;xeflutf x'g ;Sg] cj:yfdf 6f]n ljsf; ;+:yfdf
;xeflu ePsf dWo] Go"gtd %)Ü dlxnf cfa4 u/fpg' kg]{5 .
v_ klxnf] k6ssf nflu 6f]n ljsf; ;+:yf u7g ubf{ ;d'bfosf] Jofks e]nfaf6 cWoIf,
pkfWoIf, sf]iffWoIf, ;lrj / ;b:o u/L clwstd !! ;b:oLo Ps sfo{ ;ldlt u7g
x'g]5 . pQm sfo{ ;ldltdf Go"gtd ## k|ltzt dlxnfsf] k|ltlglwTj u/fpg' kg]{5 .
;ldltdf oyf;+ej ;a} ju{ / ;d'bfosf] ;fdflhs ;dfj]l;s/0f x'g]u/L k|ltlglwTj
u/fpg' kg]{5 .
u_ sfo{ ;ldltsf ;b:o afx]s ;DjlGwt 6f]nsf 6f]n ljsf; ;+:yfdf cfa4 ePsf ;a}
3/w'/L ;+:yfsf ;fwf/0f ;b:o x'g]5g\ .
3_ 6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] kbfjlw @ jif{sf] x'g]5 . ;fwf/0f ;efsf] ;j{;Ddt jf ;f]
gePdf ax'dtaf6 g]t[Tj kl/j{tg x'g]5 . Ps k6s cWoIf, pkfWoIf, ;lrj / sf]iffWoIf
ePsf] JolQm k'gM ;f]lx kbdf @ jif{sf] cjlw Joltt geO{ lgjf{lrt x'g]5}g . sfo{;ldltdf
cWoIf, ;lrj / sf]iffWoIf dWo] s'g} Ps hgf clgjfo{ ?kdf dlxnf x'g'kg]{5 .
ª_ lgj{tfdg cWoIfsf] ;+of]jsTjdf # ;b:oLo ;Nnfxsf/ ;ldltsf] u7g ul/g]5 .
;Nnfxsf/ ;ldltsf] ;+of]hs 6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] j}7sdf cfdlGqt ;b:osf]
?kdf ;xeflu x'g]5 .
r_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] Joj:yfkg 9fFrfnfO{ :ki6 kfg]{ -cg';'lr !_ df pNn]lvt gd'gf
ljwfgsf cfwf/df 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljwfg tof/ ug'kg]{5 .
$= btf{ ÷;"lrs[t
6f]n ljsf; ;+:yfsf] btf{ ÷;"lrs[t b]xfo adf]lhd x'g]5M
s_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] a}7sdf ;j{;Ddt lg0f{o u/fO{ j8f ;ldltsf] l;kmfl/;df
gu/kflnsfn] btf{÷;"lrs[t ug]{5 . 6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ gu/kflnsfdf btf{ ;"lrs[t
ubf{ k]z ug]{ lgj]bgsf] gd"gf -cg';"lr @_ df pNn]v ul/Psf] 5 . 6f]n ljsf; ;+:yfaf6
lg0f{o ul/ btf{sf nflu lgj]bg k]z u/]df gu/kflnsfn] -cg';'rL #_ adf]lhdsf] 6f]n
ljsf; ;+:yf btf{ k|df0fkq k|bfg ug]{5 .
3
v_ 6f]n ljsf; ;+:yfn] o; sfo{ljlw adf]lhdsf p2]Zo ljkl/t s'g} sfd u/]df jf k|rlnt
sfg'gn] ug{ gkfpg] sfo{ u/]df j8f ;ldltsf] l;kmfl/;df gu/kflnsfn] 6f]n ljsf;
;+:yfsf] btf{ vf/]h ug{ ug]{5 . btf{ vf/]h ePsf] #) lbg leq ;f] :yfgdf gofF 6f]n
ljsf; ;+:yf u7g ug'{ kg]{5 .
%= 6f]n ljsf; ;+:yfsf] sfd st{Jo / clwsf/ M
6f]n ljsf; ;+:yfn] cfkmgf] 6f]n If]qsf] ;du| ljsf; / ;b:ox?sf] lxtsf nflu b]xfosf sfo{x?
ug]{5g\M
s_ 6f]ndf wlg ul/asf] efjgf x6fO{ ;a} ;b:ox?nfO{ lg0f{o k|s[of / >f]tdf ;dfg clwsf/
k|bfg ug]{ .
v_ ljleGg ;/sf/L Pj+ u}/ ;/sf/L lgsfox?;Fu ;'dw'/ ;DaGw :yflkt ul/ 6f]nsf]
ljsf;sf] nflu ;xlhs/0f ug]{ .
u_ 6f]ndf pBd ljsf;;Fu ;DalGwt of]hgfx? ;+rfng ug{ cfjZos ;xlhs/0f ug]{ .
3_ 6f]nsf] ljsf;sf nflu ljleGg >f]taf6 k|fKt >f]tsf] pRrtd\ ;b'kof]u ug]{ .
ª_ 6f]nsf] ;fd'lxs ;d:of klxrfg u/L k|fyldstfsf cfwf/df 6f]n ljsf; of]hgf th'{df
ug]{ .
r_ k"0f{ ;/;kmfO{ pGd'v cj:yf, Pr=cfO{=le÷P8\;, cGwljZjf;, afnljjfx, ax'ljjfx
h:tf ;fdflhs ;d:ofsf] klxrfg ul/ ;'wf/sf sfo{qmdx? ;+rfng ug]{ .
5_ 6f]nsf] cfly{s tyf ;fdflhs tYofÍs= cWofjlws ug{ ;"rgf clen]v ug]{ .
h_ ;xeflutfTds of]hgf th'{df ubf{ k|fyldstfsf] cfwf/df cfof]hgfx?sf] klxrfg u/L
j8fdf l;kmfl/; ug]{ .
em_ 6f]ndf ljleGg ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L ;+:yf dfkm{t x'g] sfo{qmdx? 6f]n ljsf; ;+:yf
dfkm{t ;+rfng x'g] jftfj/0f >[hgf ug]{ .
`_ cfkmgf] j8f tyf 6f]nnfO{ ;fd'bflos ljsf; cleofg ;+u ;DalGwt :jf:Yo tyf
jftfj/0fd}qL, afnd}qL, k|fËufl/s v]tL lj:tf/, gZn ;'wf/, pBdlzntf agfpg]
sfo{qmdx? ;+rfng ug]{ .
6_ 6f]ndf ejg lgdf{0f dfkb08, ;dflhs ;'/Iff eQf cflb ;fdflhs ;/f]sf/sf ljifodf
r]tgfd"ns sfo{qmd ;+rfng ug]{ .
4
7_ 6f]ndf /x]sf ;fj{hlgs, P]nfgL hUufsf] ;+/If0fdf gu/kflnsfnfO{ ;xof]u ug]{ .
8_ gu/kflnsfsf] /fhZj kl/rfngsf nflu ;xof]u k|bfg ug]{ .
9_ ;+:yfdf k|fKt /sdsf] ;+:yfsf] gLlt adf]lhd /sd vr{ ug]{ . n]vf /fVg] / n]vf kl/If0f
u/fpg] .
0f_ gu/kflnsf;Fu ePsf] ;fem]bf/L cg';f/ cGo sfo{ ug]{ .
^= 6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] j}7s
6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] a}7s Joj:yfkg b]xfo adf]lhd x'g]5 M
s_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf ;b:ox?sf] lxt Pj\+ ;dGjosf nflu 6f]n ljsf; ;+:yfsf] sfo{
;ldltsf] a}7s dlxgfdf slDtdf ! k6sdf g36\g] u/L a:g]5 .
u_ ;ldltsf] j}7sdf cfjZoStf cg';f/ ;/f]sf/jfnfnfO{ cfdlGqt ug{ ;lsg]5 .
3_ ;lrjn] ;+:yfsf] j}7ssf] lg0f{ox? j}7s k'l:tsfdf n]lv k|dfl0ft u/fpg' kg]{5 .
ª_ 6f]ne]nf jf ;fwf/0f ;ef jf ljif]z ;fwf/0f ;ef ;+rfng ubf{ tTsfn sfod /x]sf]
;Dk'0f{ ;b:o ;+Vofsf] slDtdf b'O{ ltxfO{ pkl:yltdf k|dfl0ft ePsf] x'gkg]{5 .
*= cfly{s Joj:yfkg
;+:yfsf] cfDbfgL, vr{, gfkmf, n]vf, n]vf kl/If0f nufot cfly{s Joj:yfkg b]xfo adf]lhd
x'g]5M
!_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] cfDbfgL
s_ ljleGg ;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L lgsfox?, ljleGg ;fd'bflos ;+:yf tyf JolQmx?af6
k|fKt x'g] ;xfotf / cg'bfg .
v_ 6f]n ljsf; ;+:yfn] cfod"ns sfo{x? ;+rfng u/L k|fKt x'g] cfDbfgL .
u_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] gfkmfaf6 k|fKt ;ldltsf] lg0f{ofg';f/ k|fKt x'g] /sd .
3_ ;+:yfn] cGo >f]taf6 hDdf u/]sf] /sd .
@_ vr{ k|0ffnL
s_ ;+:yfsf] ljsf; lgdf{0fsf] nflu 6f]n ljsf; sf]ifsf] /sd ;+:yfsf] lg0f{o cg';f/ vr{
x'g]5 .
5
v_ ;+:yfsf] ;+rfng, Joj:yfkg / n]vf kl/If0fsf nflu ug'{kg]{ vr{x? 6f]n ljsf; ;+:yfsf]
gLlt cg';f/ vr{ x'g]5 .
#_ gfkmf
s_ 6f]n ljsf; ;+:yfn] cfh{g u/]sf] cfDbfgLaf6 vr{ s6fO{ afFsL /x]s]f /sd ;+:yfsf] gfkmf
dflgg]5 .
v_ gfkmfsf] slDtdf @ k|ltzt /sd 6f]nsf] k"jf{wf/ / ;fdflhs If]qsf] ljsf;sf nflu vr{
ug'{ kg]{5 .
$_ n]vf Joj:yfkg
;+:yfsf] n]vf Joj:yfkg b]xfo adf]lhd x'g]5M
s_ sf]iffWoIfn] ;a} k|sf/sf] gubL tyf lhG;L cfDbfgL, ;Dk"0f{ ljsf; vr{sf] ljj/0f
;+:yfsf] ;+rfng tyf Joj:yfkgdf ePsf] k|zf;lgs vr{x?sf] :ki6 n]vf /fVg'kb{5 .
v_ sf]iffWoIfn] /fv]sf] cfDbfgL vr{sf] lx;fa 6f]n ljsf; ;+:yfsf] a}7sdf k]z ug'{kb{5 .
u_ n]vf kl/If0f u/fpg' cl3 clgjfo{ ;fdflhs kl/If0f u/fpg' kg]{5 .
%_ n]vf kl/If0f
;+:yfsf] n]vf kl/If0f b]xfo adf]lhd x'g]5 .
s_ ;+:yfn] lgo'Qm u/]sf] n]vfkl/Ifsaf6 n]vfkl/If0f u/fpg' kg]{5 .
v_ ;+:yfn] cfkmgf] jflif{s n]vf kl/If0fsf] k|ltj]bg gu/kflnsfdf ;d]t k]z ug'{kg]{5 .
(= k'/:sf/, ;Ddfg / sb/
6f]n ljsf; ;+:yfsf JolQm jf ;+:yf cflbnfO{ ;d'bfosf] ljsf;df pTs[i6 sfo{ ug]{nfO{
j8f ;ldlt jf gu/kflnsfn] ;Ddfg Pj+ k'/:s[t ug{ ;lsg]5 .
!)= cg'udg tyf d"Nofs+g
s_ j8f ;ldltn] cfkm\gf] If]q leqsf 6f]n ljsf; ;+:yfsf] lgoldt ?kdf cg'udg u/L k|fKt
sdL sdhf]/Lx?sf] ;'wf/sf nflu ;'emfjx? lbg ;Sg]5 .
v_ gu/kflnsfn] ;du| gu/ If]q leqsf] 6f]n ljsf; ;+:yfx?sf] cfjZostf cg';f/
cg'udg ug'{sf ;fy} j8f ;ldlt jf 6f]n ljsf; ;+:yfx?nfO{ k[i7kf]if0f ug{ ;Sg]5 .
6
!!= ;+;f]wg M o; sfo{ljlwnfO{ Jojl:yt / k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ug{ cfjZostf
cg';f/ gu/ sfo{kflnsfn] ;+;f]wg jf vf/]h ug{ ;Sg]5 .
!@= arfp tyf vf/]hL M o; sfo{ljlwdf Joj:yf ePsf s'/fx?, :yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]g,
@)&$ ;Fu aflemPsf] xb;Dd :jtM cdfGo x'g]5 .
7
cg';"rL – !
============================ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljwfgsf] gd"gf
k|:tfjgf M
:yfgLo ?kdf pknAw >d, ;Lk / ;fwg tyf cj;/x?nfO{ clwstd kl/rfng ub}{
gu/sf] ;fdflhs tyf cfly{s Joj:yfnfO{ Pscsf{sf] kl/k'/ssf] ?kdf ljsl;t u/L ljsl;t
u/L ul/aL Go"gLs/0fsf k|of;df 7f]; of]ubfg, ;xeflutfd'ns of]hgf th'{df ug]{ tyf cfkmgf]
6f]nsf] ;du| ljsf; ug]{ jftfj/0f l;h{gf ug{ of] ======================= 6f]n ljsf; ;+:yfsf]
:yfkgf u/L ;+rfng ug{ jfG5lgo ePsf]n] of] ljwfg agfO{Psf] 5 .
!= k|f/lDes M
;+lIfKt gfd / k|f/De
-s_ of] ljwfg ==================== 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljwfg x'g]5 .
-v_ of] ;+:yfsf] gfd ============= x'g]5 .
-u_ of] ljwfg ======================== 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ;fwf/0f ;efaf6 :jLs[t ePsf]
ldltb]lv nfu" x'g]5 .
-3_ o; ;+:yfsf] sfof{no ============== df x'g]5 .
-ª_ o; ;+:yfsf] l;dfgf b]xfo adf]lhd x'g]5 M
k"j{ ================ klZrd=======================
pQ/ =================== blIf0f =======================
@= kl/efiff M
ljifo / k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; ljwfgdf M
!= æ;+:yfÆ eGgfn] ================ 6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ ;Demg' kb{5 .
@+ æljwfgÆ eGgfn] 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ljwfgnfO{ ;Demg' kb{5 .
#+ æ;fwf/0f ;efÆ eGgfn] ;+:yfsf] ;fwf/0f ;b:osf] e]nfnfO{ ;Demg' kb{5 .
$+ æ;ldltÆ eGgfn] 6f]n ljsf; ;+:yfsf] sfo{;ldlt ;Demg' kb{5 .
%= æa}7sÆ eGgfn] ;+:yfsf] ;+o'Qm jf 5'§f5'§} a}7s ;Demg' kb{5 .
^= ækbflwsf/LÆ eGgfn] sfo{;ldltsf cWoIf, sf]iffWoIf, ;lrj / ;b:onfO{ ;Demg'
kb{5 .
#= ;+ul7t ;+:yf x'g] M
s_ ;+:yfsf] cfkmg} 5'6} 5fk x'g]5 . ;fy} ;+:yfn] JolQm ;/x cfkm\gf] gfdaf6 sfo{
ug{ ;Sg]5 .
v_ ;+:yfn] rn–crn ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{ ;Sg]5 . t/ ;+:yfn] cfkm\gf]
crn ;DklQ ljlqm ug{ eg] kfpg] 5}g . ;+:yf lju7g eP ;f] ;+:yfsf] ;Dk"0f{
rn crn ;DklQ gu/kflnsfdf x:tfGt/0f x'g]5 .
8
$= ;+:yfsf] p2]Zox? M
;+:yfsf] ;+:yfut, ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf nflu b]xfo adf]lhdsf] p2]Zo x'g]5 M
s_ 6f]n :t/df ;Ifd / lbuf] :jfoQ ;+:yfsf] ljsf; ug]{ .
v_ 6f]nsf AolQmx?sf] cfodf a[l4 ug]{ sfo{qmd ;+rfng u/L ul/aL Go"lgs/0fdf
d2t k'¥ofpg] .
u_ :yfgLo :t/sf] ljsf; k|lqmofnfO{ lbuf] / cfTdlge{/ agfpg :yfgLo :t/sf]
;d'bfosf] AolQmx?sf] Ifdtf ljsf; sfo{qmd sfof{Gjogdf 6]jf k'¥ofpg] .
3_ ;+:yfx?nfO{ ;xeflutfTds of]hgf th'{df, cg'udg tyf d'NofÍg k|lqmofdf
;lqmo ;xeflut agfpg] .
%= 6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] u7g M
6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf] u7g b]xfo adf]lhd x'g]5 M
s_ gu/kflnsf sf] lglZrt ef}uf]lns If]qleqsf 6f]n txdf /x]sf 3/kl/jf/sf
;b:ox?af6 6f]n ljsf; ;+:yfsf] u7g ul/g]5 .
v_ klxnf] k6ssf nflu 6f]n ljsf; ;+:yfsf] Jofks e]nfaf6 cWoIf, pkfWoIf,
sf]iffWoIf, ;lrj / cfjZoStf cg';f/sf] ;b:ox? /x]sf] Ps 6f]n ljsf; sfo{
;ldlt u7g x'g]5 . bf]>f] k6ssf] xsdf o:tf] sfo{ ;ldlt ;fwf/0f ;efsf]
;j{;Ddt jf ;f] gePdf ax'dtaf6 k"g{u7g x'g]5 . 6f]n ljsf; sfo{ ;ldltsf]
cjlw @ jif{sf] x'g]5 . Psk6s cWoIf, pkfWoIf / ;lrj ePsf] JolQm k'g M ;f]lx
kbdf nut} b'O{ jif{sf] cjlw Joltt geO{ lgjf{lrt x'g] 5}g . sfo{ ;ldlt slDtdf
%) k|ltzt ;b:ox? / cWoIf / sf]iffWoIfx? dWo] s'g} Ps hgf clgjfo{ ?kdf
dlxnf x'g'kg]{5 .
u_ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] u7g ubf{ ;s];Dd 6f]nsf ;Dk"0f{ 3/w"/LnfO{ ;d]6\g'kb{5 .
olb ;f] ;Dej geP slDtLdf *) k|ltzt 3/w"/L ;xeflu u/fO{ 6f]n ljsf;
;+:yf u7g ul/g]5 . 6f]n ljsf; ;+:yfdf ;xefuL ePsf ;b:ox?dWo] sDtLdf
%) k|ltzt dlxnf cfj4 u/fpg'kg]{5 .
^= ;+:yfsf] sfo{x? M
6f]n ljsf; ;+:yfsf] sfo{x? b]xfo adf]lhd x'g]5g\ .
!= k|To]s 6f]n :t/df ;Dej eP;Dd ;a} 3/kl/jf/ ;xefuL ePsf] 6f]n ljsf;
;+:yf u7g ug]{ .
@= ;+:yfsf] ;b:ox?nfO{ pBdlzntf tkm{ cu|;/ u/fpg cfjZos kxn ug]{ ;f]lx
adf]lhdsf] sfo{qmdx? ;+rfng ug]{ .
#= 6f]ndf cfO{k/]sf] ;d:ofx? ;dfwfg ug{ Pscsf{df efO{rf/f ;DaGw sfod u/L
;Eo ;dfhsf] ;[hgf ug]{ .
$= pknAw >f]tsf] ;d'lrt kl/rfng ub}{ 6f]nsf] ;du| ljsf;sf nflu 6f]n ljsf;
of]hgf agfpg] .
9
%= Pr=cfO=eL=÷P8\;, clzIff, cGwljZjf;, 5fpk8L k|yf, afn ljjfx jx' ljjfx
h:tf ;fdflhs ;d:ofsf af/]df ;Dk"0f{ 6f]n ljsf; ;+:yfsf] ;b:ox?nfO{ r]tgf
clea[l4 ug]{ .
^= cfkm\gf] 6f]n tyf ;fj{hlgs ;+:yfdf a[Iff/f]k0f ug]{ .
&= cfkm\gf] j8f tyf 6f]nnfO{ jftfj/0f d}qL agfpg] ljljw sfo{qmdx? ;+rfng ug]{ .
*= 6f]ndf a;f]jf; ug]{ afl;Gbfsf aLrdf ejg lgdf{0f dfkb08, ;fdflhs ;'/Iff
eQf nufotsf ;dflhs ;/f]sf/sf ljifox?df ljleGg r]tgfd"ns sfo{qmd
;+rfng ug]{ .
(= jftfj/0fd}qL :yfgLo zf;gsf ;"rsx?sf] 6f]ndf sfof{Gjog ug]{ /
gu/kflnsfnfO{ ;"rs sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{ .
!)= cfkm\gf] 6f]n j:tLnfO{ gd'gf j:tLsf] ?kdf ljsf; ug{ ;xof]u ug]{ .
!!= xl/t gu/, pHofnf] ;x/, ;kmf zx/ / ;DkGg tyf ;De zx/ :yfkgf cleofgdf
;xof]u ug]{ .
!@= cfkm\gf] If]qdf ejg ;+lxtf tyf dfkb08sf] sfof{Gjogdf ;xof]u ug]{ .
!#= k"0f{ ;fIf/, k"0f{ vf]k, k"0f{ 36gf btf{ cfbL hUufsf] ;+/If0fdf gu/kflnsfnfO{
;xof]u ug]{ .
!$= 6f]ndf /x]sf] ;fj{hlgs, klt{, PnfgL cfbL hUufsf] ;+/If0fdf gu/kflnsfnfO{
;xof]u ug]{ .
!%= ;+:yfsf] cWoIf, sf]iffWoIf tyf ;lrjsf] rog ;j{;Ddltdf jf ;f] gePdf
ax'dtdf ug]{ .
!^= gu/kflnsfsf] /fh:j kl/rfngdf ;xof]u ug]{ .
!&= gu/kflnsf ;+u ePsf] ;dembf/L cg';f/sf cGo sfo{x? ug]{ .
&= ;b:otf
;+:yfsf] ;b:otf b]xfo adf]lhd x'g]5 M
s_ o; ljwfgsf] p2]Zo adf]lhd ;+:yfk|lt >4f / lgi7f /fvL ljwfgnfO{ :jLsf/ ug]{ :yflgo
6f]naf;L o; ;+:yfsf] ;b:o x'g]5 .
v_ ;b:o aGg] OR5's gofF 6f]naf;LnfO{ ;+:yfn] tf]s]adf]lhd ;+:yfdf b/vf:t lbPdf
;b:otf k|bfg ul/g]5 .
*= ;b:otf g/xg]M b]xfo cj:yfdf ;b:o /xg] 5}g .
s_ ;b:osf] d[To' ePdf .
v_ ;b:on] lbPsf] ;b:otf kl/Tofusf] lnlvt lgj]bg ;+:yfn] :jLs[t u/]df .
t/ ;+:yfsf] lg0f{o pk/ lrQ ga'em]df ;fwf/0f ;efdf k]z u]g]{ / ;fwf/0f;efsf] lg0f{o
clGtd x'g]5 .
u_ ;b:otf z'Ns glt/]sf] jf ;+:yfsf] lg0f{o kfng gu/]df ;+:yfn] lg0f{o u/L ;Dk"0f{
;b:onfO{ hfgsf/L u/fPsfdf .
3_ ;+:yfnfO{ xfgL gf]S;fgL x'g] sfo{ u/]df jf g}lts ktg, cfly{s clgoldttf jf e|i6rf/
u/]sf] cleof]u k|dfl0ft eO{ ;hfo kfPsf] sf/0f b]vfO{ ;+:yfn] ;b:oaf6 x6fpg] lg0f{o
u/]df .
10
t/ ;DalGwt ;b:onfO{ ;kmfO{ lbg] cj;/af6 al~rt ul/g] 5}g . o; ;DaGwL clGtd
lg0f{o ug]{ clwsf/ ;fwf/0f ;efsf] x'g]5 .
ª_ g]kfnsf] k|rlnt sfg'sf] lgif]w u/]sf] sfo{ u/]df .
(= ;+:yf u7g Pj+ sfo{ ;+rfng ug]{ ljlw
;+:yfsf] u7g P+j sfo{ ;+rfng ljlw b]xfo adf]lhd x'g]5 M
s_ lglZrt ef}uf]lns If]qsf JolQmx?sf] ;j{;Ddt lg0f{oaf6 6f]nsf] If]q lgSof{}n u/]kl5
To; 6f]nleq a;f]jf; ug]{ clwsfz+ 3/w"/Lx?sf] pkl:yltdf ;+:yf u7g ul/g]5 .
v_ 6f]n ljsf; ;+:yf u7g ubf{ pkl:yt ePsf] JolQmx?n] u/]sf] ;j{;Ddt lg0f{osf]
cfwf/df cfwf/df Ps – Ps hgf cWoIf, sf]iffWoIf / ;lrj / cGo 3/w"/Lx? ;b:o
x'g]5g\ .
u_ ;+:yfdf slDtdf %) k|ltzt dlxnf ;b:o x'g]5g\ . cWoIf, sf]iffWoIf / ;lrj dWo]
slDtdf ! hgf dlxnf x'g]5 .
!)= ;:yfsf] kbflwsf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/M ;+:yfsf] kbflwsf/Lsf] sfd, st{Jo /
clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5g\ M
s_ cWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
!_ ;+:yfsf] lgoldt a}7s af]nfpg] .
@_ a}7ssf] cWoIftf u/L a}7s ;+rfng ug]{ .
#_ a}7sdf cg'zf;gsf] kfngf ug{ nufpg] / 5nkmnsf ljifox? l6kf]6 ug]{ jf ug{
nufpg]
$_ 5nkmn x'bf ;a}sf] ljrf/ ;+sng ug]{ / ;j{;Ddt lg0f{o ug{ kxn ug]{ .
%_ lg0f{ox? nfu' ug]{ / ug{ nufpg] .
^_ ;lrj / sf]iffWoIfnfO{ cfjZos cg';f/ ;xof]u k'¥ofpg] .
&_ ;+:yfn] cfh{g÷k|fKt u/]sf] gub jf lhG;L ;fdfgx?sf] ;'/Iffsf] k|jGw ldnfpg] .
*_ cfjZos sfo{df ;+:yfsf] k|ltlglwTj ug]{ jf u/fpg] .
(_ ljz]if a}7sx?sf] cfjZoStf k/]df ;a} ;b:ox?sf] ;xdltdf a}7s af]nfpg] .
v_ ;+:yfsf] ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/
!_ cWoIfsf] cfb]z cg';f/ a}7s af]nfpg] .
@_ cWoIfsf] cg'kl:ytLdf a}7ssf] cWoIftf ug]{ .
#_ Ps ltxfO{ ;b:ox?n] ljz]if a}7ssf nflu lnlvt dfu u/]df ljz]if a}7s
af]nfpg] .
$_ a}7s k'l:tsfdf pkl:ytL u/fpg] .
%_ 5nkmnsf] k|:tfjx? ;+sng u/L a}7sdf k]z ug]{ / a}7ssf] lg0f{o k|dfl0ft
u/fpg] .
^_ ;+:yfsf] lqmofsnfksf af/]df ;b:onfO{ hfgsf/L u/fpg]
&_ tf]lsPsf] cGo sfo{ ug]{ .
11
u_ ;+:yfsf] sf]iffWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/
!_ ;+:yfn] u/]sf] cfly{s sf/f]af/sf] n]vf kl/If0f u/fpg] .
@_ a}sdf ;+o'Qm ?kdf vftf ;+rfng ug]{ .
#_ cGo ;b:ox? ;+u ;dGjo /fvL ;xof]u lng] lbg] .
$_ ;+:yfsf] gub / lhG;L ;fdfgsf] lhDdf lnO{ ;'/If0f ug]{ .
3_;+:yfsf] ;b:ox?sf] sfd, st{Jo / clwsf/
!_gu/kflnsf;+u ePsf] ;fem]bf/L kqdf pNn]lvt ;t{ cg';f/ ug'kg]{ sfdx? ug]{ .
@_;+:yfsf] lx;fjlstfj r]s ug]{ .
#_;+:yfsf kbflwsf/Lx?n] u/]sf sfdsf] d'NofÍg lgoldt ?kdf ug]{ .
$_;+:yf ;+rfngsf nflu cfjZostf cg';f/ gLlt jgfpg ;xof]u ug]{ .
%_a}7sdf pkl:yt eO{ k|To]s 5nkmndf efu lng] .
!!= ;fwf/0f ;efsf] u7g / sfo{ k|0ffnL
;fwf/0f ;efsf] u7g / sfo{ k|0ffnL b]xfo adf]lhd x'g]5 M
!_;+:yfsf] ;Dk"0f{ ;b:ox? /x]sf] Ps ;fwf/0f–;ef x'g]5 .
@_;+:yfsf] ;fwf/0f ;efsf] cWoIftf ;+:yfsf] cWoIfn] ug]{5 . lghsf] cg'kl:ytLdf
lghsf] ;lrj / lghsf] klg cg'kl:ytLdf ;+:yfsf] h]i7 ;b:on] ug]{5 .
#_;fwf/0f;ef ;+:yfsf] ;jf]Rr lgsfo x'g]5 .
!@= ;fwf/0f ;efsf] sfd, st{Ao / clwsf/M
;fwf/0f ;efsf] sfd st{Ao / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5
!= ;+:yfsf] ;fwf/0f ;efsf] ;Nnfx k|fKt ug{ plrt b]vL k]; ePsf ljifodf ;Nnfx lbg],
@= n]vfk/LIfs lgo'lQm ug]{ .
#= ;+:yfsf] n]vfkl/Ifssf] k|ltj]bg kfl/t ug]{ .
$= sfo{ ;ldltnfO{ clwsf/ k|Tofof]hg ug]{ .
%= sfo{ ;ldltnfO{ clwsf/ k|Tofof]hg ug]{ .
^= sfo{ ;ldlt ;DaGwdf ePsf ph'/L k'g/fj]bg ;'Gg] / lg0f{o lbg] .
&= ;+:yfsf] ljwfg ;+zf]wg ug]{ .
*= cfjZostf cg';f/ ;Nnfxsf] dgf]gog ug]{ .
(= ;+:yfsf] jflif{s sfo{of]hgf :jLs[t ug]{ .
!#=cfly{s Joj:yf
!=;+:yfsf] b]xfoadf]hLd cfly{s ;|f]t x'g]5
s=;b:otf af6 k|fKt ;'Ns .
v=;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfaf6 k|fKt x'g] cg'bfg .
u= ;+:yfsf] s[ofsnfksf] l;nl;nfdf k|fKt x'g] cfo jf k'/:sf/ .
3= cGo cfDbfgL .
@= k|To]s c;f/ d;fGtdf n]vf tof/ u/L k/LIf0f kZrft ljj/0f ;fwf/0f;efdf k|:t't ug]{
lhDd]jf/L ;+:yfsf] x'g]5 .
#= ;+:yfsf] gfddf k|fKt jf v/Lb rn–crn ;Dkltsf] kl/rfng / k|of]u tf]sLPadf]hLd x'g]5 .
!$= sfo{;ldlt tyf kbflwsf/Lsf] /fhLgfdf
12
!=;ldltsf ;b:ox?n] cfkm\gf] kbaf6 /fhLgfdf lbg rfx]df cWoIf ;dIf lbg ;Sg]5g .
@= cWoIfn] cfkm\gf] /fhLgfdf ;lrj dfkm{t ;+:yfsf] a}7sdf k]z ug'{kg]{5 / ;f] pk/
;+:yfn] lg0f{o u/] adf]hLd x'g]5 .
!%= sfo{ ;ldltnfO{ clj:jf;sf] k|:tfj
sfo{ ;ldltsf cWoIf Pj+ kbflwsf/Lx? pk/ clj:jf; nu] oyf]lrt sf/0f b]vfO{ ;+:yfsf
^)Ü ;b:ox?n] ljz]if ;fwf/0f;ef /fvL clj:jf;sf] k|:tfj k]z ug{ ;Sg]5 .
clj:jf;sf] k|:tfj pk/ 5nkmnu/L x'g] lg0f{odf ax'dtnfO{ eGbf ;j{;xdt nfO{ a9L
hf]8 lbO{g]5 .
!^=ljljw
!= ljwfg ;+;f]wg ug'{kg]{ ePdf sfo{ ;ldltn] :jLs[t u/]kl5 ;fwf/0f;efdf k]z ul/g]5
. ;fwf/0f ;efdf pkl:yt ;b:ox?sf] b'O{ltxfO{ ax'dtn] lawfg ;+zf]wg x'g]5 .
@= k|rlnt P]g, lgodx?;+u afemLPsf a+'bfx? xb;Dd :jt vf/]h x'g]5 .
13
cg';"rL–@
6f]n ljsf; ;+:yf btf{ ug]{ lgj]bgsf] gd"gf
ldlt–=================
>Ldfg\ k|d'v k|zf;lso clws[t Ho"
a]naf/L gu/ sfo{kflnsfsf] sfof{no
a]naf/L, df]/ª
ljifo–6f]n ljsf; ;+:yf btf{ ug]{ ;DaGwdf .
pk/f]Qm ;DaGwdf o; gu/kflnsfåf/f ;+rflnt j8f g+= ======sf]===========================6f]ndf
u7g ul/Psf] ==============================6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ a]naf/L gu/kflnsfsf]
sfof{nodf btf{ ;'lrs[t ul/lbg'x'g cg'/f]w ub{5' . o; =====================6f]n ljsf;
;+:yfsf] If]q lgDg pNn]lvt rf/ lsNnf leq l;ldt /xg]5 .
k'j{ l;dfgf ==================
klZrd l;dfgf==============
pQ/ l;dfgf=================
blIf0f l;dfgf ==============
lgj]bs
=========================
cWoIfsf] gfd –
6f]n ljsf; ;+:yfsf] gfd –
7]ufgf –
14
cg';"rL #
6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ lbg] k|df0f kqsf] gd'gf
a]naf/L gu/kflnsf
gu/ sfo{kflnsfsf] sfof{no
df]/ª, ! g+= k|b]z
k|df0f–kq
=================================gu/kflnsf j8f g+======l:yt===============================================df u7g
ePsf]==========================================================6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ o; sfof{nodf
ldlt==============================df btf{ u/L of] k|df0f–kq k|bfg ul/Psf] 5 .
o; gu/kfnLsfsf] cfly{s, ;fdflhs, ef}tLs k'jf{wf/, zx/L ;'zf;g nufotsf If]qdf o; 6f]n
ljsf; ;+:yfsf] ;xefuLtfsf] ck]Iffsf ;fy} pQ/f]Q/ k|utLsf] z'esfdgf JoQm ub{5' .
==================================
k|d'v k|zf;lso clws[t
15