FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 416.000.0000 OR VISIT RCMUSIC.

CA

An Overview of Current
Neuroscience Research

The Benefits of
Music Education
 FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 1.800.461.6058 OR VISIT RCMUSIC.CA

CONTENTS

Your Child’s
YOUR CHILD’S DEVELOPMENT:
MUSIC STUDY MAY BE
THE BEST TOOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
SCIENTIFIC PROOF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
OVERVIEW OF MUSIC
STUDY’S BENEFITS . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A CONVERSATION WITH
3 Development: Music Study
4
may be the Best Tool
DR. SYLVAIN MORENO. . . . . . . . . . . . . .

CONCLUSION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
RELATED
READING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

A WEALTH OF SCIENTIFIC RESEARCH over Musically-trained children develop to their full potential because
the last decade is proving that music education participation in music is inherently rewarding, making children
is a powerful tool for attaining children’s full more likely to devote the time and practice necessary to develop
intellectual, social, and creative potential. strong cognitive and social abilities.
 It speeds the development of speech Most importantly, music gives children a means to
and reading skills express themselves, to unleash their creativity, and to be

 It trains children to focus their inspired by their own boundless capacity for personal growth.
attention for sustained periods For more than 127 years, The Royal Conservatory of Music has

 It helps children gain a sense of contributed to the musical education of millions of Canadians, as
empathy for others well as to their academic success and social well-being. The research
we highlight in this document offers compelling insights into the
Music study requires a high degree of precision
powerful, long-term value children gain through music study.
in auditory processing: being almost in tune is
not good enough. This means that musically
trained children are better able to distinguish “Musical activity involves nearly
subtle details of speech, leading to improved every region of the brain that we
reading, better comprehension, and also a greater
ability to interpret what other people – children know about, and nearly every neural
and adults – are really saying. subsystem.”Daniel Levitin, This is Your Brain on Music, p.299

Brains of Musically Trained Individuals

e STRONGER NEURAL CONNECTIONS

e MORE GREY MATTER
MUSIC e BETTER INFORMATION
PROCESSING
EDUCATION
e HIGHER IQ
e BETTER MEMORY AND ATTENTION
PUBLISHED BY
Copyright © 2014 The Royal Conservatory of Music
e BETTER MOTOR COORDINATION
April 2014 The Royal Conservatory 1
 FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 1.800.461.6058 OR VISIT RCMUSIC.CA

“Our data have confirmed a rapid Overview of Music Study’s Benefits

The Backstory A research report by Dr. Sylvain

Over the past 20 years, several large-scale studies of school Moreno et al showed that 90% You may have noticed that stories about music
of the children who participated in
achievement have found a strong correlation between learning
to play an instrument and academic success.
their study showed a remarkable transfer of cognitive benefits in and the brain appear frequently in the media.
More than two hundred neuroscientists around
gain in intelligence after only
One decade-long U.S. study found that students 20 days of musica

training.
young children after only 20 days the world are involved in researching the effect
who participated in at least nine hours of arts education  of music on brain function and structure, and
a week (including music study) were four times more

of music training. The strength of their work is garnering regular media attention.
likely than their peers to have won recognition for their Musical experience draws on nearly every
academic achievement, and three times more likely to 
this effect in almost all of region of the brain, making music an ideal
have won an award for school attendance.1  the children was remarkable.” experimental tool to explore brain function.
Following is a summary of recent findings.
 Dr. Sylvain Moreno, Rotman Research Institute
1. S.B. Heath, 1999, cited in National Endowment for the Arts
2011 White Paper The Arts and Human Development, p.22
IQ, Memory and Focus

Many researchers have linked music lessons with

improved IQ and academic performance. In a
2. E. Glenn Schellenberg,
Scientific Proof formal study conducted through the University

The Benefits of Music Education — Quick Facts

Music Lessons Enhance IQ
(Psychological Science, 15) Now, in a research breakthrough, of Toronto and published in 2004,
neuroscientists are demonstrating that researchers compared the IQ performance of
there is a causal connection between children in music lessons with those in
music study and cognitive growth. drama lessons or no extra lessons at all. IQ
The use of technologies such as was measured before and after the lessons.
INCREASED
functional Magnetic Resonance Imaging The students in the music group showed
EMPATHY greater increases in full-scale IQ scores than
(fMRI) and electroencephalography
IMPROVED (EEG) has given researchers a better those in either of the other groups.2 IQ scores
LANGUAGE understanding of exactly what happens are widely accepted as standardized
ABILITIES INCREASED INCREASED inside the brain when it processes music predictors of academic achievement.
EMOTIONAL INCREASED SELF- and how this activity contributes to Recent studies have also indicated that
RESILIENCE ATTENTION CONFIDENCE better learning and functioning. individuals who are musically trained show
SPAN The research is showing that learning better working memory abilities than those
+ FOCUS to play an instrument leads to changes in who are not. Working memory is the type of
a child’s brain that make it more likely memory that allows us to remember things
even while our minds are busy with other matters
they will reach their full cognitive
– crucial for such essential tasks as mental
and academic potential. Participating
arithmetic and reading comprehension.
in musical activities –
whether playing an instrument, singing Much has been written about the
or listening – stimulates a whole network importance of developing focus or self-
of brain areas, each interacting with the discipline in children as preparation for success
others to contribute to enjoyment and in life. Current research shows this is one of
Research shows that participating the key outcomes of music instruction.
in music study benefits both
understanding of the music. This brain
workout leads to improved structure and Learning to play an instrument or sing
brain structure and brain function.
function through a process called requires significant levels of attention and
Just like well-exercised muscles
neuroplasticity – the brain’s ability to concentration. There is evidence that children who
protect the bones and joints,
reduce blood pressure and reorganize itself by forming new neural take music lessons have greater abilities to focus
increase energy levels, music connections. The improvements are their attention. Music training seems to be a very
education produces bigger, responsible for many of the benefits of active form of mental training that increases
better-functioning brains –
active participation in music. childrens’ cognitive capacities, enabling them to
a benefit to people of any age. perform better in many other aspects of their life.

2 The Royal Conservatory March 2014 April 2014 The Royal Conservatory 3
 FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 1.800.461.6058 OR VISIT RCMUSIC.CA

A CONVERSATION A FEW WORDS ABOUT Speech and Reading Ability

WITH HOW DR. MORENO Reading, understanding and speaking a

language requires the ability to identify where
DR. SYLVAIN MORENO CONDUCTED syllables and words begin and end. This skill is
Lead Scientist,
Centre for Brain Fitness,
HIS RESEARCH called phonological ability and uses the same
areas of the brain used to identify and break up
Rotman Research Institute sounds. These are important skills that we gain
through experience, and they help us
“MUSIC IS AN INCREDIBLY POWERFUL
TOOL, WE’RE LEARNING.” Dr. Sylvain Moreno
DR. MORENO AND COLLEAGUES conducted a pair
of studies designed to examine the effect of musical
training on the developing brain. In the first of these
understand our native language and new ones.
Studies have shown that musically-trained “The theory of relativity
DR. MORENO IS STUDYING HOW TRAINING AND children have better phonological skills, which
REHABILITATION CAN AFFECT HIGHER ORDER
PROCESSES, SUCH AS LANGUAGE AND INTELLIGENCE.
studies, 32 eight-year-old children were given free
music or painting lessons over a six month period.
None of the children had any prior music or painting training.
can help them to learn words faster, develop a
richer vocabulary, and learn to read sooner.
occurred to me by
THE RCM: TELL US ABOUT YOUR WORK.
DR. MORENO: My area of expertise is in human development, and
how we can impact the brains of children through musical training.
They were randomly assigned to either the music or the
painting group (so the researchers could ensure that any
In a 2009 Canadian study, young children
taking music lessons showed dramatic
improvement in their verbal intelligence
intuition, and music is
outcomes did not come from a biased selection).
THE RCM: WHAT HAVE YOU LEARNED?
DR. MORENO: Musical training impacts a set of processes
The children were tested before and after training.
These tests included measurements of reading
scores after only four weeks of training. The
gains from studying music were much greater
the driving force
in the brain that are related to a whole host of other activities, than for other types of arts training.3
from intelligence and reading to the ability to focus and do
well in school. When we understood that musical training is
skills, cognitive abilities, and listening abilities.
Following the training, the music group (but not the Improvements in speech and reading
are critical to success in school, where
behind this intuition.
painting group) showed improvement in reading skills.
beneficial, we set out to learn the exact benefits and limits.
We started this way because there is a link between
music and language. They’re both auditory activities and
They were better able to connect written words with
their spoken sounds – a critical component of literacy.
strong literacy is a pre-requisite for nearly
every subject area, including mathematics. My parents had me
The children taking music lessons were also better at hearing changes
they share the same acoustic parameters. They even
share the same goal of communicating to a human being.
in intonation – not only in music, but also in speech – which is critical for
understanding emotion and nuance in conversation.
RAW VOCABULARY SCORE3
20 25 30
study the violin from
So we studied reading and we have shown that musical training
improves reading. We looked at verbal intelligence and there
was an absolute trend of improvement. These were some of the
The researchers also monitored the children’s brain waves using
neuroimaging techniques. This research showed increased activity in
MUSIC GROUP
before training

MUSIC GROUP
the time I was six.
regions associated with careful listening to speech and music.

My new discovery
after training
positive intellectual benefits that we measured.
In the second study, 48 preschool children between the ages
THE RCM: ANY SURPRISES IN YOUR RESEARCH? VISUAL ARTS GRP
of four and six were tested in a similar program. These children
DR. MORENO: It was really astonishing to see how quickly before training

the brain changed in response to musical training. We

provided musical training to young children, and within 20
engaged in a computerized training program, led by an
instructor, over the course of one month. Again children were
VISUAL ARTS GRP
after training is the result of musical
perception.”
randomly assigned to either a music or visual art group.
days we would see a shift in a number of cognitive areas.
At the end of the training, the children who had been given music
We started with one simple question: “Is musical training beneficial?”
(but not visual art) lessons, improved in measures of verbal Creativity Albert Einstein5
and the answer that we got was a resounding “YES.” Musical

training has a positive impact on a set of core neural processes that are intelligence and attention. Over 90% of the children taking Another study found a marked difference
music lessons showed this improvement. These children in inter-hemispheric communication
related to focus, intelligence, reading, academics and more.
also showed significant changes in their brains’ processing
Music is an incredibly powerful tool, we’re learning. THE (communication between the right and left
of items requiring a controlled response, or attention.
RCM: HOW CONCLUSIVE WERE YOUR FINDINGS? sides of the brain) in individuals with musical 3. Sylvain Moreno et al,
Musical Training Influences
DR. MORENO: The standard for a typical scientific study is 60 to 70%. training versus those without musical training. Linguistic Abilities in Eight-
SOURCES
That is, we would have to show that musical training impacts this Scientists involved in this area of study year-old Children: More
Short-Term Music Training Enhances Verbal Intelligence Evidence for Brain Plasticity,
percentage of the participants. Our research showed that musical and Executive Function; Sylvain Moreno, Ellen Bialystok, believe the greater connectivity between brain Cerebral Cortex, (Volume 19,

training impacted over 90% of the children we studied. We asked three

Raluca Barac, E. Glenn Schellenberg, Nicholas J. Cepeda
and Tom Chau; Psychological Science, 2011 regions may help foster increased creativity.4 Issue 3, 2009)

different people to reanalyze our data to confirm our findings. 4. Gottfried Schlaug,
Musical Training Influences Linguistic Abilities in Eight-year- The Brain of Musicians
THE RCM: THIS CERTAINLY VALIDATES WHAT SO old Children: More Evidence for Brain Plasticity; Sylvain – A Model for Functional
Moreno, Carlos Marques, Andreia Santos, Manuela Santos, and Structural Adaptation
MANY CANADIAN PARENTS HAVE ALWAYS Sa˜ o Luís Castro and Mireille Besson; Cerebral Cortex
5. Shinichi Suzuki, 1969,
BELIEVED ABOUT THE VALUE OF MUSIC LESSONS. (Volume 19, Issue 3), 2009
Nurtured by Love. A New
Approach to Education, p90

4 The Royal Conservatory April 2014 April 2014 The Royal Conservatory 5
 FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 1.800.461.6058 OR VISIT RCMUSIC.CA

Empathy and Social Awareness Health and Resilience Increases in the Capacity
Recent studies have shown that collaborative music making can Parents will be heartened to know that of Key Brain Regions
increase empathy in toddlers. Empathy, in part, comes from studying music also brings children life-long Important regions of the brain, such as
being sensitive to subtle changes in the human voice that health benefits. Scientific research is starting the frontal lobes that perform higher- 8. Brenda Hanna-Pladdy
and Byron Gajewski,
indicate mood and emotion. Children need to develop empathy to emerge showing that life-long music level cognitive functions, are larger in Frontiers of Human
ANNABEL LYON
Author and 2009 if they are to thrive in family life, at school, and later, at work. training can offer improved cognitive function musically trained individuals than in Neuroscience, Recent

as we age.8 We already know that music

and past musical activity
Rogers Writers’ Trust This connection between music and empathy may be due those without this training.12 predicts cognitive aging
Fiction Prize Winner to improved verbal intelligence. Playing music improves a therapy has helped people recover from In the illustration below, the coloured areas variability: direct
Music study made me disciplined, comparison with general
child’s ability to listen and pick up nuances of speech – the strokes, and can be useful in treating a variety are the regions of the brain that are significantly lifestyle activities, 2012
and it’s helped me to understand
way something is said and the emotions underneath the words, of neurological disorders, such as stuttering, larger in musically trained people 9. Wan, Ruber,
that you don’t need to feel brilliant
autism and Parkinson’s disease.9 Music – the brighter the colour, the bigger the Hohmann and Schlaug,
or inspired all the time to know
not just the words themselves, which in turn is a key element Music Perception, 2010

that you’re moving forward. of empathy and emotional intelligence. training has even been shown to delay difference. The brains of musically trained 10. J. Verghese et al,

Music is inherently emotional, and musical memories are 10 individuals are typically larger in the temporal Leisure activities and the
Practicing scales isn’t particularly the onset of dementia. Consequently, risk of dementia in the
exciting, and sometimes neither is among the most visceral and vivid. Consequently, musicians the strong parallels between music and cortex – an area on the side of the brain that elderly, New England
6. Kirschner and
writing a first draft. But I’ve
Tomasello, Evolution and must learn how to connect with people on an emotional level. speech, as well as the inherent enjoyment controls hearing, among other things – and in Journal of Medicine 2003;
348:2508-16
learned to push through the Human Behavior, 2010 Whether harmonizing in a choir or performing in a string of music, make it a useful and flexible the frontal cortex – an area in the front 11. Perri Klass, M.D.,
harder days, knowing my 7. Johnson, CM and
of the brain in charge of abstract thought,
Memmott JE, Examination
quartet or simply jamming with friends, music students of any rehabilitative technique at many ages. The New York Times,
persistence will pay off down the Early Music Lessons
of Relationships between age, even the very young, learn how to share attention, co- And music study can compensate for planning, and complex behaviours, as well as Have Longtime
road. Participants in School Benefits, 2012
Music Programs of operate and collaborate. These are extremely valuable skills in hearing loss in adults. Studies show that controlling our intended movements.
12. Patrick Bermudez et
Differing Quality and both personal relationships and in the workplace. Studies have seniors with musical training are able to pick al, Neuroanatomical
Standardized Test
Results, Journal of even shown that collaborative musical activities can increase out sounds in noisy environments – such as Correlates of Musicianship
as Revealed by Cortical
Research in Music
toddlers’ pro-social behaviours, making them more likely to restaurants – and can carry on conversations Thickness and Voxel-
Education (Winter 2006),
help someone in need.6
Based Morphometry,
Volume 54, Number 4 better than those without this training, even Cerebral Cortex July 2009;
though they’ve suffered hearing loss.11 19:1583–1596

JEREMIAH BROWN

Olympic Silver Medal-

winning Rower High-quality Music Areas of Greater Cortical Thickness in Musicians
Music has shaped my life from
an early age. I think of my life as
Education Makes a
a series of increases in personal
discipline. It started with piano
h
lessons. My parents did a great
job keeping me from quitting for
Difference 20% RIGHT HEMISPHERE LEFT HEMISPHERE

those first two years of study, but The quality of a child’s music education is
then I began to love the music linked to their academic achievement. Greater difference
more and more and continued Elementary school students in high in thickness
studying because of that love. quality music education programs
As a youth and teenager I did not outperformed those in lower-quality
practice very much – 30 minutes programs in standardized tests of English
a day or so. But piano lessons and mathematics.7 While music education
were my first experience sticking by itself may not be responsible for the
with something over a long entirety of the 20% improvement in test
period of time. This set me up for scores, scientists now believe that the
being able to pursue goals that changes in the brain caused by music
did not come with quick rewards. training can lead to improvements in
Funny thing is now I am using general cognitive skills like memory, Smaller difference
those same experiences cultivated
in thickness
attention, and reading ability, all of which
through sport to continue are predictive of educational outcomes.
studying music more effectively.

6 The Royal Conservatory April 2014 April 2014 The Royal Conservatory 7
 FOR MORE INFORMATION, PLEASE CALL 1.800.461.6058 OR VISIT RCMUSIC.CA

RELATED READING
THE ROYAL CONSERVATORY is committed to advancing
the study of the benefits of music education and sharing
those results with Canadian parents. To this end, we are
PIYA CHATTOPADHYAY pleased to provide a comprehensive list of sources for
Journalist and Broadcaster further reading. We will continue to report new research
People sometimes ask me findings on our website at rcmusic.ca/research.
what it is that makes me sound
confident as a broadcaster.

I always harken back to my  Music, The Brain, And Ecstasy: How Music Captures  GLOBE AND MAIL: Is Toronto school board deaf to power of music
days growing up, learning Our Imagination, Robert Jourdain at http://www.theglobeandmail.com/news/national/education/toronto-
 school-board-deaf-to-power-of-music/article12388771/
Royal Conservatory vocal, and
 This Is Your Brain on Music: The Science of a 
standing in front of the Human Obsession, Daniel Levitin  TORONTO STAR: Everything I Need to Know, I Learned in School
examiner to pass each grade.  Music Class at
 The Tao of Music: Sound Psychology, John Ortiz
No instrument is more personal  http://www.thestar.com/news/insight/2013/06/15/everything_i_need_t
than your own voice. To be  Music, Language, and the Brain, Aniruddh Patel o_know_i_learned_in_school_music_class.html


able to stand in front of  Listen to This, Alex Ross  ABC NEWS: Music Lessons Linked to Lasting Brain Benefits

someone and sing takes some  Musicophilia: Tales of Music and the Brain, Oliver Sacks at http://abcnews.go.com/blogs/health/2012/08/21/music-

guts, but it sure does help build
 Music and the Mind, Anthony Storr
lessons-linked-to-lasting-brain-benefits/
 
your confidence... and of
 Emotional Intelligence: Why It Can Matter More  ABC NEWS: How Music Could Make You a Rocket
course, there’s no better way to Scientist at http://abcnews.go.com/Technology/music-
Than IQ, Daniel Goleman, 2005, Bantam Books
improve your diction than  make-rocket-scientist/story?id=20692544
singing.  Music Lessons Enhance IQ (Psychological Science, 15); E. 
Glenn Schellenberg; 2004; the online version of this article  THE NEW YORK TIMES: Why Music Makes our Brains Sing

can be found at: http://pss.sagepub.com/content/15/8/511  at http://www.nytimes.com/2013/06/09/opinion/sunday/why-

 music-makes-our-brain-sing.html?_r=1&
 Short-Term Music Training Enhances Verbal Intelligence and Executive 
Function, Sylvain Moreno, Ellen Bialystok, Raluca Barac, E. Glenn  THE NEW YORK TIMES: Long-Term Benefits of Music Lessons at

Schellenberg, Nicholas J. Cepeda and Tom Chau; (Psychological Science http://www.nytimes.com/2013/11/12/science/long-term-benefits-of-

published online 3 October 2011, and can be found at music-lessons.html?smid=tw-nytimesmusic&seid=auto&_r=1&
Conclusion 
http://pss.sagepub.com/content/early/2011/10/03/0956797611416999 )  THE NEW YORK TIMES: Is Music the Key to Success at
We know that from early childhood through to retirement years, whether 
 Musical Training Influences Linguistic Abilities in Eight-year-old http://www.nytimes.com/2013/10/13/opinion/sunday/is-
involved in recreational music making or training for a professional
Children: More Evidence for Brain Plasticity, Sylvain Moreno, Carlos music-the-key-to-success.html?emc=eta1
career, people who are engaged in music study are sharpening their 
Marques, Andreia Santos, Manuela Santos, Sa˜o Luís Castro and  THE NEW YORK TIMES, Early Music Lessons Have Longtime Benefits,
DAVID FOSTER cognitive skills and developing social connections. Mireille Besson, Cerebral Cortex, (Volume 19, Issue 3, March 2009) Perri Klass, M.D., 2012, at http://well.blogs.nytimes.com/2012/09/10/
Academy Award-winning 
Producer Over the past two decades, several large-scale studies have found early-music-lessons-have-longtime-benefits/
 Neuroanatomical Correlates of Musicianship as Revealed 
The Royal Conservatory of that music students outperform academically compared to other students, by Cortical Thickness and Voxel-Based Morphometry,  PACIFIC STANDARD: New Evidence Links Music Education, Higher
Music was crucial to my often by large margins. Music students tend to be more engaged and Patrick Bermudez1,2, Jason P. Lerch3, Alan C. Evans1 and Test Scores at http://www.psmag.com/blogs/news-blog/new-evidence-
development as a musician and motivated in their studies, and more likely to win academic awards. Robert, and J. Zatorre, Cerebral Cortex (July 2009)  links-music-education-higher-test-scores-64980/
 
in my preparation for my career Thanks to the groundbreaking research of neuroscientists, we now have a  Examination of Relationships between Participants in School  THE DAILY TELEGRAPH (UK): Music – a gift for language learners at
that has unfolded over the last clear scientific explanation for this phenomenon. Music study leads to lasting Music Programs of Differing Quality and Standardized Test http://www.telegraph.co.uk/education/educationadvice/10435498/Musi
forty years. I always sweated Results, CM Johnson and JE Memmott, Journal of Research c-a-gift-for-language-learners.html
changes in children’s brains, increasing their capacity to perform tasks that 
the exams because there was in Music Education (Winter 2006), Volume 54, Number 4
require sustained attention and careful listening and reading.   U.S. NEWS & WORLD REPORT: Musicians' Brains Might
no “hometown boy” attitude. I  Recent and past musical activity predicts cognitive aging variability: direct Have an Edge on Aging at http://health.usnews.com/health-
had to compete with the best of
Parents can be more confident than ever that an investment in comparison with general lifestyle activities, Brenda Hanna-Pladdy and news/news/articles/2012/08/02/musicians-brains-might-have-
the best in a national music lessons will deliver lifelong benefits for their child. Byron Gajewski, Frontiers in Human Neuroscience, 19 July 2012, available an-edge-on-aging
online at: http://journal.frontiersin.org/journal/10.3389/ 
competition with extremely high
 Doing well and doing good by doing art: The effects of
standards. I have been To Learn More fnhum.2012.00198/abstract
 education in the visual and performing arts on the
fortunate to infuse my classical Music instruction is beneficial for individuals of all ages, however the  THE PACIFIC STANDARD, The Musician’s Brain, (March 17, achievements and values of young adults, James S. Catterall

learning into every phase of my research suggests the benefits are greatest when a child begins at a 2008) downloaded at http://www.psmag.com/science-  Joint music making promotes pro-social behavior in 4-year old children,
musical career. Simply put, I young age. To learn about the many music education options environment/the-musician-s-brain-4698/ Kirchner & Tomasello, Evolution & Human Behavior, 2010
would not be where I am today 
available, visit rcmusic.ca/learning or call 1.800.461.6058. We are 
had I not gone through The Leisure activities and the risk of dementia in the elderly,
here to help parents find the right music instruction for their children. J. Verghese et al, New England Journal of Medicine 2003; 348:2508-16
Royal Conservatory program.

8 The Royal Conservatory April 2014 April 2014 The Royal Conservatory 9
ABOUT THE ROYAL CONSERVATORY OF MUSIC
The Royal Conservatory is one of the largest and most respected institutions in the
world dedicated to music and arts-based education. Providing the definitive standard of
excellence in music education through its curriculum, assessment, performances, and
teacher education programs, The Conservatory has had a substantial impact
on the lives of millions of people globally. In addition, the organization has helped
to train a number of internationally celebrated artists including Glenn Gould, Oscar
Peterson, David Foster, Sarah McLachlan, Angela Hewitt, and Diana Krall.
Motivated by its powerful mission to develop human potential through
leadership in music and arts education, The Royal Conservatory is committed
to the advancement of research and science in the field. Consequently,
The Conservatory has emerged over the last two decades as a leader in the
development of arts-based programs that address a wide range of social issues.
'Muziekles op school is net zo belangrijk als taal en rekenen'
Beeld © Getty
Een nieuwe digitale lesmethode om kinderen vaker in aanraking te laten komen met muziek
wordt vandaag gelanceerd: Kazoo. En dat is belangrijk, zegt neuropsycholoog Jelle Jolles:
"Kennis van muziek is belangrijk voor het menselijk functioneren."

Weinig mensen staan erbij stil als ze een liedje op de radio meezingen, maar terwijl we dat doen,
trainen we bijna alle onderdelen van onze hersenen. Want, legt Jolles uit, als je met muziek bezig bent,
zijn er veel verschillende centra in je hersenen tegelijkertijd hard aan het werk.

Intensieve training
"Als je naar muziek luistert, luister je naar klanken, je luistert naar hoe die klanken elkaar opvolgen, naar
de harmonie en naar het volume van de muziek", zegt Jolles. "En je bent net zoals in woorden of in taal
bezig met het ritme van de muziek. Daarnaast moet je ook nog eens de klanken waarnemen en
analyseren om je zang te kunnen aanpassen als dat nodig is, bijvoorbeeld als je merkt dat je een beetje
vals zingt."

Door naar muziek te luisteren of het uit te voeren, activeer je dus vrijwel ieder deel van het brein. En als
kleuters, kinderen of tieners muziek leren spelen, geven ze hun hersenen een intensieve training.
Daarmee is muziek volgens Jolles net zo belangrijk voor kleuters als taal- en rekenles. "Het mooie is dat
de onderdelen van de netwerken in de hersenen die nodig zijn voor muziek, ook gebruikt worden voor
taal, denken en rekenen."

Succesvoller op latere leeftijd

Het leren van muziekspelen draagt daar zelfs bij aan het leerproces daarvan, denkt Jolles. Kinderen die
veel in aanraking komen met muziek, leren uiteindelijk beter praten, schrijven en rekenen. "Muziek kan
echt een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen", zegt hij.

Er zijn zelfs aanwijzingen dat mensen die op vroege leeftijd veel bezig zijn met muziek, later
succesvoller zijn. Jolles: "Het kan te maken hebben met een relatief 'brede' ontplooiing die ze krijgen.
Ook hun taal ontwikkelt zich goed. Maar natuurlijk speelt ook het gezin - het milieu - waarin je opgroeit
een belangrijke rol. Maar er is een groeiend aantal wetenschappers dat stelt dat je echt je hele leven
wat hebt aan die muziekles op de basisschool."

Kazoo
Toch wordt er op basisscholen steeds minder aandacht besteed aan de muziekles. Op de Pabo beslaat
de muziekles maar een klein deel van de opleiding, en veel leraren kunnen niet zelf zingen of een
instrument spelen.

Met de nieuwe lesmethode Kazoo kunnen kinderen op de computer zelf muziek maken, zodat het
muziekonderwijs makkelijker gegeven kan worden. De lesmethode is door bijna 3000 leerkrachten op
basisscholen getest, en vanaf volgend jaar kan hij gebruikt worden in het klaslokaal.

De volgende Dafne Schippers

Ondanks het belang van muziek is het gelukkig niet erg als kinderen geen muzikale talenten zijn, zegt
Jolles. "Misschien moet je muziek zien als sport: een rondje hardlopen is altijd goed, maar je hoeft echt
niet de volgende Dafne Schippers te zijn. Niet iedereen hoeft in de top te zitten."

"Je moet je een beetje kunnen bewegen in de muziek", zegt Jolles. "Muziek is net als lezen en denken

nodig om je te ontplooien. Daarom moeten basisscholen en ouders de kinderen een beetje sturen en in
ieder geval de inspiratie geven. Ze op muziekles zetten, een gitaar in de kamer neerzetten. Muziek moet
er gewoon bij horen. Muziek gaat niet ten koste van het curriculum, het draagt juist aan bij aan de
ontplooiing. En het schoolse leren heeft daar baat bij."

Toronto, Ontari
‘Wat kinderen wijzer worden van pianoles’
Muziek moet, muziek doet je kind goed – dat is een populair idee onder ouders. Maar muziekles

maakt een kind niet slim en doorgaans ook niet virtuoos, zo leert recent onderzoek. Muziek

maken is vooral mooi, sociaal en inspirerend.

Ouders die zelf een instrument bespelen, zijn schaars. Geen tijd voor, waarschijnlijk. Maar de
meerderheid van de ouders wil wél dat hun kinderen ermee beginnen, en liefst al jong. Vierjarigen
kunnen bij veel muziekscholen al beginnen met pianoles. Sommige docenten geven zelfs peuters van
drie les op een mini-viool of een cellootje – en verwachten dat ze thuis oefenen.

Driejarigen vragen natuurlijk niet zelf om celloles. Maar muziek hoort, zeker voor hoog opgeleide
ouders, van oudsher bij de opvoeding. Ze hopen dat muziek voor het kind een openbaring zal blijken.
Dan betekenen die eerste muzieklessen het begin van een leven lang drummen, fagot spelen bij de
harmonie, of dance-nummers componeren. En misschien wel meer. Want is muziek niet ontzettend
stimulerend voor abstract denken, concentratie en doorzettingsvermogen?

Steeds meer Nederlandse kinderen maken muziek of zingen. 41 procent van de Nederlandse 6- tot 11-
jarigen doet eraan, blijkt uit de Nieuwe Monitor Amateurkunst van het Landelijke Kennisplatform
Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) die deze herfst verschijnt. Veel meer dan hun ouders: van de
Nederlanders tussen 35 en 65 jaar bespeelt ca 15 procent een instrument of zingt.
Deze zomer verdiept de wetenschapsredactie zich in muziek en probeert antwoorden te vinden op
vragen als ‘waarom klinkt een piano altijd vals?’, ‘wordt er nog nieuwe muziek gemaakt?’ en ‘ga je
harder lopen met muziek’? Deze laatste aflevering gaat over de vraag of muziekles nut heeft voor de
ontwikkeling van kinderen. Onderaan staat een lijstje met relevante muziekvideo’s op YouTube.
Maar er zijn net zoveel kinderen bij wie muziek niet aanslaat. Elke dag viool spelen, of wekelijks met de
sax achterop de fiets naar het jeugdorkest – ze slaan zich er hooguit doorheen.

In de opvoedrubriek van NRC vertelde een moeder dit jaar dat ze écht wilde dat haar dochter, ondanks
tegenzin, op pianoles bleef. „Een muziekinstrument leren spelen is goed voor de hersens”, betoogde ze.
Pedagoog Bas Levering, die aan de rubriek meewerkt, noemde haar standpunt „niet echt meer van
deze tijd”. En die goede uitwerking op de hersenen, daar zag hij ook weinig in. „In sommige gevallen
heeft al dat geoefen gewoon weinig zin.”
Zie hier de richtingenstrijd die de afgelopen twintig jaar hartstochtelijk is gevoerd in de
muziekpsychologie. Wat kan muzikale oefening een kind brengen? En, breder: wat is het nut van
oefening versus talent? Uit het nieuwste onderzoek rolt een duidelijke boodschap. De verwachtingen
van ouders over muzieklessen zijn veel te hoog gespannen.

Muziek maakt je niet slimmer

Dertien jaar geleden publiceerde de Canadese psycholoog Glenn Schellenberg een beroemd
experiment in Psychological Science. 36 zesjarige kinderen kregen 36 weken lang keyboard-les. Drie
even grote groepen kregen toneelles, zangles of helemaal geen les.
Aan het eind hadden de kinderen die met zang of toetsen bezig waren geweest, een hoger IQ dan de
rest. Het ging maar om een paar punten, maar het verschil was er. Nooit eerder hadden muzieklessen in
gecontroleerde omstandigheden zo’n algemeen effect laten zien op de hersenen. Sindsdien hebben
muziekpsychologen zijn resultaten vaak aangehaald, ook als rechtvaardiging voor gesubsidieerde
muzieklessen op scholen.

En hoe kijkt Schellenberg er, dertien jaar later, zelf op terug? „Sceptisch”, zegt hij aan de telefoon.
„Niemand heeft het echt kunnen repliceren.”

‘Ik ging op mijn vijfde op pianoles, net als mijn zussen. Ik was een slim kind, en ik oefende elke dag. Ik
zeg niet dat ik slimmer was dan mijn zussen, maar ik had wel muzikale aanleg. Ik ben blijven spelen.
Tijdens mijn studie heb ik filmmuziek gecomponeerd.’ Glenn Schellenberg
Schellenberg, verbonden aan de University of Toronto, was al langer geïnteresseerd in het verband
tussen intelligentie en muzikaliteit. „Ik bestudeerde een groep achtjarigen die al twee jaar muziekles
hadden gehad. Die hadden een IQ dat wel een standaarddeviatie hoger lag dan van hun
leeftijdsgenoten! Dat is ongeveer vijftien punten.”

Van muziek word je slimmer, was de aantrekkelijke verklaring. Dat idee was in 1993 al opgekomen
na een publicatie in Nature over het ‘Mozart-effect’, een experiment dat aan leek te tonen dat studenten
ineens hoger scoorden op een IQ-test als ze tien minuten naar Mozart luisterden.
Vakgenoten veegden die resultaten later van tafel, maar het idee dat muziekles het denken verbetert,
vatte wel post. Keer op keer bleek immers dat kinderen en volwassenen die muziek maakten, ook beter
scoren op taal, wiskunde, op intelligentie in het algemeen.
Muziek maken als oefening in abstract denken – daar valt ook wel wat voor te zeggen. Schellenberg:
„Vooral neurowetenschappers sprongen erop. In muzikaliteit zagen ze een ideaal middel om de
plasticiteit van het brein te onderzoeken.”

Inmiddels zijn er weinig wetenschappers meer die erin geloven. Een handvol keren is het effect van
muziek op cognitie in gecontroleerde experimenten nu onderzocht, meestal zonder resultaat.

„Er is geen bewijs”, concludeert cognitie-onderzoeker Giovanni Sala. Hij publiceerde afgelopen
winter een meta-analyse (een bundeling van eerdere onderzoeksresultaten) in Educational Research
Review. „Zwakke studies vonden wel een effect, goed gecontroleerde studies niet.” Sala’s specialisme,
in het algemeen, is far transfer. Dat is jargon voor: als je X oefent, word je beter in Y. „Ik vraag me af of
het bestaat. Normaal gesproken oefen je iets, en daar word je beter in.”
‘Ik begon als kind met pianoles. Ik probeerde zelfs om op een school te komen met een muziek-
curriculum, maar ik had te weinig talent. Het was een ramp. Maar op mijn vijfde had ik ook leren
schaken, van een jongen in een hotel. Geweldig.’ Giovanni Sala
Sala vermoedt dat de vermeende positieve effecten van muziek op het brein een ‘bijwerking’ zijn. „Elke
andere activiteit die even inspirerend en inspannend is als muziek, werkt ook.” Van schaken word je
trouwens ook niet slimmer, zegt Sala. „Daar heb ik ook onderzoek naar gedaan. Dat vond ik wel
jammer.”

10.000 uur oefenen maakt je geen topper

Je kind iets laten ondernemen dat opwindend is en goed voor zijn humeur. Is het zo simpel? Of kun je je
kind wel degelijk kneden om juist met muziek aan de slag te gaan? Muziekwetenschappers van het
Karolinska Instituut in Stockholm doen daar onderzoek naar.

Eén van hen is gedragsgeneticus Miriam Mosing. Ze onderzoekt de basale vraag of muzikaal talent, en
de motivatie om te oefenen, aangeboren of aangeleerd zijn. Het is een genetisch vraagstuk. En daarom
onderzoekt Mosing tweelingen.

„In de muziekpsychologie gold tot voor kort de heersende theorie: als je maar hard traint, word je een
expert”, vertelt ze. Tienduizend uur oefenen, schreef Malcolm Gladwell in zijn bekende
boek Uitblinkers (Outliers, 2008). „Dat is een heel fijn geloof”, zegt Mosing op ironische toon. „Je kunt
alles worden, als je maar wilt. Maar voor een geneticus is dat raar. Verder zijn alle menselijke
eigenschappen in ieder geval deels erfelijk bepaald.”
Mosing en haar collega’s enquêteerden 10.000 volwassenen die deel uitmaakten van een een-eiïge of
twee-eiïge tweeling: of ze een instrument bespeelden, hoeveel ze oefenden. De deelnemers legden ook
een IQ-test af en enkele basale muzikale vaardigheidstests, over bijvoorbeeld toonhoogte of ritme.

Door een-eiïge met twee-eiïge tweelingen te vergelijken, bepaalde Mosing hoe zeer die eigenschappen
aangeboren waren. Haar resultaten lieten zien wat ook uit de analyse van Giovanni Sala rolt: veel
musiceren maakt je niet slimmer. Het helpt je zelfs niet per se bij muzikale testjes.
‘Ik begon op mijn vijfde met viool. Ik moest elke dag 20 minuten spelen, en dat deed ik ook – en geen
minuut langer. Mijn ouders kregen door dat het pure plichtsbetrachting was. Toen ik van hen zelf mocht
bepalen of ik speelde, raakte ik de viool niet meer aan. Ik ging paardrijden en bracht uren door op de
manege.’ Miriam Mosing

Aanleg lijkt cruciaal voor muzikale vorming

Mosing is ervan overtuigd dat bepaalde kinderen nu eenmaal muzikale aanleg hebben. Als
volwassenen scoren ze daarom hoog op muziektests. Kinderen met muzikale aanleg zijn, behalve
gemiddeld wat slimmer, ook meer geneigd om vaker te spelen op hun instrument. „En als je aanleg
hebt, is die oefening ook leuker en levert het meer op.”

Zowel het Zweedse team als de Canadese groep van Glenn Schellenberg hielden de afgelopen jaren
enquêtes onder amateurmusici (bij volwassenen en kinderen, respectievelijk). In hun resultaten zien ze
vooral het belang van aanleg en karakter bij hun muzikale vorming. Motivatie hebben om te oefenen,
open staan voor nieuwe ervaringen, helemaal op kunnen gaan in muziek (flow).

Bekijk hier filmpjes met kinderen die muziekles krijgen

Wetenschappers die onderzoek hebben gedaan aan muziekles, zijn vaak zelf musicus of componist –
en ze vinden wel degelijk dat muziek inspireert en mensen verbindt. Luister hier naar de filmmuziek van
de Canadese psycholoog Glenn Schellenberg en een piano-optreden van de Zweedse
neurowetenschapper Fredrik Ullén.
Ook in het lijstje: vioolles voor Nederlandse peuters en kleuters; en de muziek die in 1993 gebruikt is
voor het weerlegde onderzoek naar het Mozart-effect, de sonate voor twee piano’s in D majeur (K448).
Ouders en de sociale omgeving hebben beperkte invloed, denkt Mosing. „Je moet natuurlijk niet in zo’n
arme familie of slechte wijk geboren worden dat je nooit met muziek in aanraking komt.” Als dat
eenmaal gebeurd is, dan ligt het vooral aan de aanleg van het kind of het door de lessen zal opbloeien.

Niet iedereen is blij met die nadruk op aanleg en talent. De Britse muziekpsycholoog Susan Hallam, al
25 jaar in het vak, ziet het met lede ogen aan. „Het genetisch onderzoek heeft de politieke wind mee.
Het past bij de toenemende invloed van rechts.”
Hallam is emeritus-hoogleraar educatie en muziekpsychologie aan het University College London. Sinds
de jaren negentig doet ze onderzoek naar het nut van muziekles. In 2015 schreef ze een dik
rapport, The power of music, waarin ze alle mogelijke voordelen opsomt – intellectueel, sociaal, voor
persoonlijke ontwikkeling en gezondheid. Maar nu ziet ze dat zelfs pionier Glenn Schellenberg
„terugtrekkende bewegingen” maakt. „Ik ben bang dat dit het muziekonderwijs schaadt.”
‘Muziek heeft mijn leven veranderd. Ik kom diep uit de arbeidersklasse. Toch steunden mijn ouders me
om viool te gaan spelen. Ik ging naar het conservatorium en werd eerste violist in een BBC-orkest.
Daarna was ik muziekdocent, in de Thatcher-tijd. Er was geen subsidie, hopeloos. Toen ben ik in de
wetenschap gaan werken.’ Sue Hallam

Samen musiceren maakt je mogelijk socialer

Hallam is niet overtuigd van de Zweedse resultaten, zegt ze. „Volgens mij kunnen we genetica en
omgeving helemaal niet uiteenrafelen. Dat kunnen we niet voor ziektes, en we kunnen het ook niet voor
muziekles.”

Maar net als haar vakgenoten vindt ze dat het debat de afgelopen tien jaar te veel over cognitieve
ontwikkeling is gegaan. „De sociale en persoonlijke voordelen van muziek zijn veel belangrijker.”
Doorzettingsvermogen, zegt ze. Discipline, concentratie, teamgeest en zelfvertrouwen. „Ik hoor het van
schooldirecteuren die veel muzieklessen aanbieden. Die hebben het niet over die paar IQ-punten. Ze
hebben het over een beter schoolklimaat. Over verlegen kinderen die ineens durven op te treden.
Muziek heeft een krachtig effect op emoties.”

Dat muzieklessen de persoonlijke of sociale ontwikkeling van kinderen bevorderen, is niet aangetoond.
Er is grote behoefte aan goede studies naar sociale effecten, zeggen de onderzoekers. Glenn
Schellenberg: „We zien al wel effecten van lessen waarbij kinderen samen bewegen op muziek. Dat
geeft een gevoel van verbondenheid.”

Dat geldt waarschijnlijk ook voor andere groepsactiviteiten, zegt de Canadees, zoals sport of theater.
„Het kwam ook uit mijn experiment in 2004. De kinderen die toneelles hadden gehad, hadden daarna
betere sociale vaardigheden.”

Pedagoog Bas Levering is het met Schellenberg eens: „Andere sociale activiteiten zijn ook goed. Ook
voetbal of judo, bijvoorbeeld. Kinderen worden egocentrisch geboren. Bij opvoeding hoort dat je
kinderen leert om iets voor anderen over te hebben.”
‘Op mijn veertiende kocht ik een boek met muziekstukken en akkoorden, en ging ik gitaar spelen. En op
mijn zeventiende kocht ik mijn eerste piano. Want ik viel iedereen lastig die er één in de kamer had
staan. Ik ben altijd blijven spelen, met heel veel genoegen.’ Bas Levering, pedagoog
Muziekles opdringen, dat wijst de pedagoog af. Maar muziek heeft wel een speciale plek in Leverings
hart. „Voor mij is er niets mooiers dan samen muziek maken. Muziek is belangrijk in het leven.”

Muziek als cultuurgoed, muziek die mensen verbindt en beroert, muziek die misschien wel sociaal
gedrag bevordert. Ook al worden kinderen niet beter in taal of wiskunde als ze fagot- of celloles krijgen
– dan nog lijken er krachtige argumenten om alle kinderen in ieder geval te laten kennismaken met
muziek.

„Maar muziekles op school wordt gemarginaliseerd”, zegt Hallam. In Nederland krijgen

basisschoolkinderen gemiddeld een half uur per week muziekles, meestal van een leerkracht die zelf
zegt er niet zo bedreven in te zijn , blijkt uit een rapport uit 2014. Op maar één van de vijf basisscholen
werkt een muziekdocent.
Dat moet beter, vond onderwijsminister Jet Bussemaker. Ze trok er 25 miljoen euro subsidie voor uit,
voor de periode 2014-2020.

Uit de Kamerbrief die ze drie jaar geleden stuurde, klonk al de nieuwe toon. „Kinderen maken kennis
met melodie, ritme en zang. Zij kunnen zich zo op muzikaal en kunstzinnig vlak ontwikkelen. De school
is de plek waar de basis voor die ontwikkeling wordt gelegd.”
Muziek voor de oren dus, niet voor alles wat ertussen zit. Glenn Schellenberg: „Die cheerleaders van
muziekonderwijs hebben zich in de voet geschoten door erop te hameren dat muziek je slimmer maakt,
dat het goed is voor alles. Nu dat niet zo blijkt te zijn, is hun belangrijkste argument van tafel. Ze hadden
moeten zeggen: muziek maakt dat we kunnen dromen, dansen, bewegen. Muziek is belangrijk op
zichzelf.”
rcmusic.ca
Waarom muziekles?

Jaren geleden heeft dr. Frances Rauscher het zogenaamde Mozart-effect ontdekt. Dit
houdt in dat kinderen die naar de muziek van Mozart luisteren een verbeterd ruimtelijk
inzicht krijgen. Na andere onderzoeken is gebleken dat dit Mozart -effect eigenlijk flauwekul
is: het verbeterde ruimtelijk inzicht duurt hooguit 15 minuten, en kan ook verkregen worden
door andere dingen. Toch kan muziek invloed hebben op de intelligentie en dan wel door
muzieklessen. Deze theorie is erg omstreden, want hoewel er veel onderzoeken zijn die
‘bewijzen’ dat muziek wel invloed heeft op de intelligentie, zijn er ook genoeg onderzoeken
die ‘bewijzen’ dat muziek er niets mee te maken heeft.

“Wel intelligenter door muziek!”

Er zijn meerdere redenen waarom men intelligenter zou kunnen worden van muziek. Een
ervan is het feit dat er voor muziek en ruimtelijk inzicht dezelfde prikkelverwerking gebruikt
wordt. Dat betekent dat wanneer je naar muziek luistert, niet alleen het muzikale centrum
in de hersenen gestimuleerd wordt, maar ook het gedeelte da t verantwoordelijk is voor het
ruimtelijk inzicht. Daardoor kan het dat je van veel luisteren naar muziek, of nog beter: het
maken ervan, een verbeterd ruimtelijk inzicht krijgt.
Bij het maken van muziek worden er in de hersenen neuronen geactiveerd. Hierd oor
sterven er minder neuronen af en ontstaan er betere neuronale verbindingen. Door de
verbeterde neuronale verbindingen kunnen de linker - en de rechterhersenhelft beter
samenwerken, wat uiteindelijk zorgt voor een verhoogde intelligentie.
Voor volwassenen heeft het maken van muziek niet zo veel invloed op de hersenen, omdat
de hersenen dan al ‘uitgegroeid’ zijn. Bij kinderen veranderen de hersenen nog en het
effect van een verhoogde intelligentie door muziek kan bij hen dus blijvend zijn. Dit
betekent natuurlijk niet, dat muziek maken helemaal geen effect heeft op de intelligentie
bij volwassenen, het duurt alleen langer voordat er een blijvend resultaat te zien is.
Om het effect van een verhoogde intelligentie door het maken van muziek blijvend te laten
zijn, kan men het beste jarenlang muzieklessen volgen. Hoe langer je oefent op het maken
van muziek, hoe beter het effect. Daarbij heeft het volgen van muzieklessen ook andere
effecten. Het gezamenlijk musiceren zorgt o.a. voor betere sociale en emotionele
vaardigheden, meer zelfvertrouwen, groter groepsgevoel, meer discipline, verminderde
agressiviteit, men kan beter tegen problemen en men accepteert dingen makkelijker.
Er zijn heel wat onderzoeken gedaan die bovenstaande theorieën verdedigen. Enkele
voorbeelden:
Prof. Hans Günther Bastian deed 6 jaar wetenschappelijk onderzoek op Berlijnse scholen
naar het effect van actieve muziekbeoefening op de algemene schoolprestaties. Het
onderzoek richtte zich met name op het meten van de verschillen in leerprestatie s tussen
scholen waarbij de kinderen grondig muziekles kregen, en scholen waar dat niet gebeurde.
De conclusie vormt een krachtig pleidooi voor het terug keren van muziekonderwijs op
basisscholen.

Kinderen met een gemiddeld IQ ontwikkelden zich de eerste jaren op de basisschool
hetzelfde. Na 5 jaar basisschool hadden de kinderen die 4 jaar muzieklessen hebben gehad
een duidelijk hoger IQ dan de kinderen die geen muzieklessen hebben gehad.
Bij kinderen met een bovengemiddeld IQ nam het IQ bij de kinderen di e specifieke
muzieklessen kregen (in solo- en ensemblespel) meer toe dan bij kinderen die ‘gewone’
muzieklessen kregen.
Bij kinderen die achterliepen qua ontwikkeling en sociale vaardigheden, en die (mede door
hun achterstand) een lager IQ hadden dan gemiddeld, had muziek een positief effect. Niet
alleen hadden de kinderen met muzieklessen een hoger IQ dan de kinderen zonder
muzieklessen, ook verbeterde hun sociale vaardigheden.
Kinderen die hun hele schooltijd muzieklessen hebben gevolgd hadden een
acceptatieniveau dat gemiddeld 2x zo hoog was als dat van kinderen die hun hele schooltijd
geen muzieklessen hadden gevolgd. Met een 2x zo hoog acceptatieniveau wordt bedoeld,
dat deze kinderen meer en makkelijker respect konden opbrengen voor hun medemens.
Kinderen die muzieklessen volgden, hadden minder last van wisselende stemmingen en
agressiviteit t.o.v. kinderen die geen muzieklessen volgden.
Kinderen die hun hele schooltijd muzieklessen volgden, hadden een beter zelfvertrouwen
en zaten beter in hun vel dan kinderen die hun hele schooltijd geen muzieklessen volgden.
In Zwitserland werd een onderzoek gedaan naar de schoolprestaties bij kinderen in
muziekgeoriënteerde klassen op basisscholen. Uit het onderzoek is gebleken, dat de
kinderen uit de muziekgeoriënteerde klassen zich beter konden uitdrukken, een verbeterde
spraakontwikkeling hadden, beter konden leren lezen en een beter zelfvertrouwen hadden
dan de kinderen in andere, ‘gewone’ klassen. Ook heerste er in de muziekgeoriënteerde
klassen een sterker groepsgevoel onder de leerlingen vergeleken met de andere klassen.
Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat kinderen die muzieklessen volgen een beter
natuurkundig en wiskundig inzicht hebben. Ook zijn het abstractievermogen en het
analytisch denken bij deze kinderen beter dan bij andere kinderen.

“Intelligenter door muziek? Onzin…”

Er zijn weliswaar heel veel mensen die geloven dat muziek invloed heeft op de intelligentie,
maar er zijn ook mensen die dat niet geloven. Een van deze mensen is Glenn Schellenberg ,
hoogleraar psychologie aan de universiteit van Toronto.
Volgens Schellenberg klopt het weliswaar dat muzieklessen invloed hebben op de
intelligentie, maar is het niet de muziek die daarvoor zorgt. Als kinderen naar school gaan,
verhoogt dat hun IQ en aangezien het volgen van muzieklessen ook een vorm van
onderwijs is, verhoogt dat het IQ ook. Hetzelfde geld voor andere vormen van
buitenschoolse activiteiten waarbij kinderen wat leren: bijles, schaakles of het lezen van
een boek zorgen ook voor een verhoging van het IQ. De enige reden dat vooral
muzieklessen het IQ verhogen, is omdat kinderen wel jarenlang muziekles volgen, maar
niet jarenlang schaakles of bijles. Zoals eerder gezegd is het effect van een verhoogd IQ
alleen blijvend wanneer er lange tijd wordt geoefend.
Schellenberg heeft ook een onderzoek gedaan om aan te tonen dat muzieklessen
nauwelijks effect hebben op de intelligentie. Hij zette een advertentie in de krant waarin
kinderen werden opgeroepen voor een jaar lang piano -, zang- of dramales. 144 kinderen
deden mee aan het onderzoek, waarvan een kwart pianoles kreeg, een kwart zangles, een
kwart dramales en het overige kwart kwam op de wachtlijst om het jaar daarop alsnog
pianoles te krijgen. Aan het begin van het jaar werd bij alle kinderen het IQ getest. Aan het
eind van het jaar werd hun IQ opnieuw getest om te kijken of er opvallende verschillende
waren in de stijging van het IQ. Uit het onderzoek bleek dat bij alle kinderen het IQ
ongeveer even veel gestegen was. Toch was de uitkomst niet helemaal zoals Schellenberg
had verwacht, want het IQ van de kinderen die piano - en zangles volgden was toch iets
meer gestegen dan dat van de kinderen die dramales volgden of op de wachtlijst stonden .

Dyslexie

Taalproblemen behoren tot de meest voorkomende ontwikkelingsstoornissen. Zo’n twintig

procent van de kinderen kampt met de vorming van lezen en schrijven. Kinderen uit deze
groep met leesproblemen hebben vaak ook moeite met luisteren: hun hersenstam maakt
bijvoorbeeld opvallend veel fouten bij het onde rscheid van de aangeboden klanken ‘ba’,
‘da’ en ‘ga’.
Goed kunnen luisteren is essentieel om goed te leren lezen. De klanken in de taal zijn
bewegelijk en lopen vaak in elkaar over: de ene ‘o’ en de andere ‘o’ kunnen flink van elkaar
verschillen terwijl verschillende letters ( de ‘o’ en de ‘oe’ bijvoorbeeld) in klank juist dicht
bij elkaar kunnen liggen. Een kind dat start met lezen moet leren de juiste klankgrenzen te
trekken. Hoe lastig dat is kunnen we ons later nauwelijks meer voorstellen omdat
volwassen hersenen de klanken meestal feilloos op de letters projecteren. We horen niet
meer wat de oren daadwerkelijk registreren, maar wat ze idealiter zouden moeten
registreren. Gebrekkig luisteren kan een kind bij het koppelen van letters en klanken op
een dwaalspoor zetten, waarmee het soms de rest van het leven blijft worstelen. Zelfs een
relatief korte muzikale training van zes maanden kan het luisteren flink verbeteren en dus
helpen om het probleem op te lossen.
Dyslexie is zeker niet alleen een auditief probleem. Dyslectische kinderen hebben meestal
op meer vlakken moeite met automatiseren. De rode draad is een te geringe terugkoppeling
vanuit de hersenschors naar de hersenstam. De leesproblemen zijn daarvan een symptoom
waarbij het haperende auditieve systeem - het onvermogen om goed te luisteren - de
directe oorzaak is. Vandaar ook dat achtergrondgeluid de problemen bij dyslectische
kinderen versterkt zoals Franse onderzoekers in 2009 vaststelden.

Dyslectische kinderen luisteren anders Zo’n twintig pro cent van de kinderen heeft
leesproblemen. De oorzaak schuilt mede in de hersenstam die de klanken van de letters
minder goed verwerkt. De twee figuren laten zien hoe goede (zwart) en slechte lezers
(rood) de klanken van de letters ‘A’ en ‘E’ verwerken [10] . Het verschil verdwijnt na
muzikale training.6/8Muziek traint kanalen in de hersenen die een belangrijke rol spelen
bij leren lezen. Tijdens de basisschool zijn de betrokken hersendelen sterk in ontwikkeling
en daardoor extra gevoelig voor de training. Juist in deze periode kan muziek daarom
optimaal bijdragen aan leesprestaties en emotionele intelligentie . Robuuste experimenten
om dit effect direct aan te tonen laten nog op zich wachten. Dergelijke ‘longitudinale
studies’ zijn complex en tijdrovend. Integratie van hersendelen. De ontwikkeling van het
auditieve systeem is het meest tot in detail onderzochte en waarschijnlijk ook het meest
basale effect van muzikale training. Maar er zijn ook andere effecten op de hersenen
aangetoond. Muziek doet behalve op het gehoor ook een beroep op de integratie van
auditieve, visuele, motorische en emotionele prikkels. Tijdens een longitudinaal onderzoek
[15] werden kinderen zonder muzikale achtergrond vijftien maanden getraind om een
muziekinstrument te bespelen. Daarna was er niet alleen een opvallende toename in de
activiteit van hun auditieve en motorische centra, ook de linker posterior pericingulate had
zich sterk ontwikkeld. Dit is het overgangsgebied tussen de visuele schors en de
emotionele hersenen (het limbisch systeem).
Muzikale training draagt bij aan de integratie van de hersenen. Die integratie ontwikkelt
zich gedurende de kindertijd. Vooral samen musiceren of zingen stimuleert de integratie, re
denken onderzoekers.

Conclusie

Het onderzoek naar de effecten van muzikale training is nog in volle gang en zal de
komende jaren nog meer licht werpen op de invloed van muziek op hersenontwikkeling. De
belangrijkste conclusies kunnen reeds worden getrokken. Zelf muziek maken heeft
aanzienlijk meer impact dan passief luisteren naar muziek. Door de invloed op de
ontwikkeling van het auditieve systeem raakt muzikale training bij kinderen aan primaire
functies als luisteren, taalverwerving, leesvaardigheid en emotionele intelligentie. Muzik ale
training ondersteunt de behandeling van dyslexie. Deze trainingseffecten zijn
laagdrempelig: ze treden al op bij extensieve muzikale activiteit. Intensievere muzikale
training heeft nog bredere effecten, onder andere door verbeterde concentratie en een
verhoogde integratie van hersendelen.
Muziek is een belangrijk onderdeel van onze cultuur. Kinderen in aanraking brengen met
muziek is
daarom waardevol. Maar muziek is meer dan dat. Zingen en muziek maken is een
instrument voor de
ontwikkeling van jonge hersenen.

Mark Mieras

*Muziek Telt is een initiatief van Muziek Centrum Nederland, Fonds voor Cultuurparticipatie
en Kunstfactor. In een periode van drie jaar willen deze organisaties meer muziek brengen
in het leven van kinderen, in het onderwijs en daarbuiten.