Laporan Praktikum Laboratorium Teknik Kimia 2: Semester Genap Tahun Ajaran 2018/2019
Laporan Praktikum Laboratorium Teknik Kimia 2: Semester Genap Tahun Ajaran 2018/2019
Oleh :
Miranti Nur Arafah NIM 171411052
Rani Husna Syamdhiya NIM 171411058
Yasir Mohammad Naufal Attamimi NIM 171411064
Kelompok : 2 (Dua)
Kelas : 2B
Temperatur
t Flow
Percobaan Feed HW in HW out CW in
(menit) (L/min) CW out (TT06)
Tank(TIC01) (TT03) (TT04) (TT05)
1 HW = 1,9 50 49,9 46,3 26,7 29,2
2 50,3 49,8 46,3 26,7 29,3
1 3 CW = 2,1 49,6 49,7 46,2 26,7 29,3
4 50,3 49,8 46,3 26,7 29,6
5 50,2 49,8 46,4 26,7 29,7
1 HW = 1,9 50,2 49,8 46,4 26,8 30
2 49,9 49,9 46,5 26,8 30
2 3 CW = 1,5 49,8 49,9 46,5 26,8 30
4 50,3 49,9 46,5 26,8 30
5 50,1 49,9 46,4 25,8 30
1 HW = 1,9 49,8 49,8 46,8 27 31,2
2 50 50 46,9 27 31,3
3 3 CW = 1 50,9 50,1 47 27 31,3
4 49,5 49,9 46,9 27 31,3
5 49,7 49,9 46,9 27 31,3
1 HW = 1 50 50 46,1 27 30,4
2 50,3 49,9 46 27 30,4
4 3 CW = 1 49,7 49,9 46 27 30,5
4 49,7 49,9 46 27 30,6
5 50 50 46,1 27,1 30,7
1 HW = 1,2 49,8 49,9 45,5 26,8 29,2
2 49,7 49,8 45,5 26,8 29,3
5 3 CW = 1 49,6 49,8 45,6 26,9 29,9
4 50 49,7 45,6 26,9 29,7
5 50,9 49,7 45,6 26,9 29,8
1 HW = 2 49,9 50 47 27 31,5
2 50,1 50,3 47,3 27 31,6
6 3 CW = 1 50,3 50,2 47,3 27 31,8
4 49,7 50,1 47,3 27,1 32,3
5 49,7 50,1 47,4 27,1 32,5
Laju Suhu
t Fluida
No. Feed Hwin Hwout Cwin Cwout)
(menit) Panas
(L/min) Tank(TIC01) (TT03) (TT04) (TT05) (TT06)
1 50,3 49,8 46 26,3 29,8
2 Hw = 1,2 50,4 49,8 45,9 26,3 29,7
1 3 50,6 49,9 45,9 26,3 29,7
4 Cw = 1 49,6 49,9 46 26,2 29,7
5 50,2 50 46 26,3 29,7
1 49,9 49,8 45,5 26,2 28,7
2 Hw=1,2 49,8 49,7 45,4 26,2 28,7
2 3
Cw=1,5
49,7 49,7 45,5 26,3 28,8
4 50,1 49,9 45,5 26,3 28,8
5 50,1 49,8 45,5 26,3 28,8
1 50 49,8 45,3 26,7 28,5
2 Hw=1,2 50,2 49,8 45,2 26,6 28,4
3 3 50,3 49,8 45,2 26,6 28,5
4 Cw=2 50,7 49,7 45,2 26,6 28,7
5 50 49,8 45,4 26,7 28,9
1 50,3 49,9 45,6 26,6 29,1
2 Hw=1 50 49,9 45,6 26,6 29,2
4 3 50,1 49,8 45,5 26,7 29,2
4 Cw=1,4 49,7 49,8 45,5 26,7 29,4
5 50 49,7 45,5 26,7 29,5
1 49,8 49,8 46,2 26,7 29,8
2 Hw=1 49,9 49,8 46,1 26,7 29,6
5 3 50 49,7 46 26,7 29,6
4 Cw=1,4 50 49,7 46 26,7 29,7
5 50 49,7 46,1 26,8 29,8
1 50,6 49,9 46,8 26,6 30,3
2 Hw=2 49,8 49,9 46,8 26,9 30,5
6 3 50,7 49,8 46,8 26,9 30,4
4 Cw=1,4 49,7 49,9 46,7 26,9 30,5
5 51,1 49,9 46,7 26,9 30,4
*Keterangan : HW = Hot Water ; CW = Cold Water
- Percobaan 2
∆𝑇1 = 49,88 – 26,6 =23,28
∆𝑇2 = 46,46– 30 =16,46
∆𝑇1−∆𝑇2 23,26−16,46
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,28 = 19,67
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,46
- Percobaan 3
∆𝑇1 = 49,94 – 27 =22,94
∆𝑇2 = 46,9-31,28= 15,62
∆𝑇1−∆𝑇2 22,94−15,62
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,94 = 19,05
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,62
- Percobaan 4
∆𝑇1 = 49,94 – 27,02 =22,92
∆𝑇2 = 46,04-30,52 = 15,52
∆𝑇1−∆𝑇2 22,92−15,52
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,92 =18,98
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,52
- Percobaan 5
∆𝑇1 = 49,78– 26,86 =22,92
∆𝑇2 = 45,56-29,58 =15,98
∆𝑇1−∆𝑇2 22,92−15,98
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,92 =19,24
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,98
- Percobaan 6
∆𝑇1 =50,14 –27,04 =23,1
∆𝑇2 = 47,26-31,04=15,32
∆𝑇1−∆𝑇2 23,1−15,32
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,1 =18,94
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,32
Temperatur Rata-Rata ℃
Percobaan HW in HW out CW in CW out AT1 AT2 Atlmtd
(TT03) (TT04) (TT05) (TT06)
1 49,8 46,3 26,7 29,42 23,1 16,88 19,83
2 49,88 46,46 26,6 30 23,28 16,46 19,67
3 49,94 46,9 27,00 31,28 22,94 15,62 19,05
4 49,94 46,04 27,02 30,52 22,92 15,52 18,98
5 49,78 45,56 26,86 29,58 22,92 15,98 19,24
6 50,14 47,26 27,04 31,94 23,1 15,32 18,94
Tabel 3.1 Hasil Pengolahan Data ∆𝑻LMTD Co - Current
- Percobaan 2
∆𝑇1 = 49,78 - 26,26 = 23,52
∆𝑇2 =45,48 – 28,76 =16,72
∆𝑇1−∆𝑇2 23,52−16,72
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,52 =19,93
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,72
- Percobaan 3
∆𝑇1 = 49,78– 26,64 =23,14
∆𝑇2 = 45,26 – 28,6 = 18,66
∆𝑇1−∆𝑇2 23,14−18,66
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,14 = 19,72
ln( ) ln( )
∆𝑇2 18,66
- Percobaan 4
∆𝑇1 = 49,82 –26,66 = 23,16
∆𝑇2 = 45,54 – 29,28 = 16,26
∆𝑇1−∆𝑇2 23,16−16,26
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,16 = 19,51
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,26
- Percobaan 5
∆𝑇1 = 49,74 – 26,72 = 23,02
∆𝑇2 = 46,08– 29,7 = 16,38
∆𝑇1−∆𝑇2 23,02−16,38
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,02 = 19,51
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,38
- Percobaan 6
∆𝑇1 = 49,88 – 26,84 = 23,04
∆𝑇2 = 46,76 – 30,46 = 16,34
Percobaan 2
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0316 x 4200 x 3,42 = 453,90 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0249 x 4200 x 3,4 = 355,57 J/s
Qcold 357,94
𝜂= 𝑥 100% = 463,64 𝑥 100% = 78,34%
Qhot
Percobaan 3
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0316 x 4200 x 3,04 = 403,47 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0199 x 4200 x 4,28 = 357,72 J/s
Qcold 357,72
𝜂= 𝑥 100% = 403,47 𝑥 100% = 88,66%
Qhot
Percobaan 4
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0166 x 4200 x 3,9 = 271,91 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 3,5 = 244,02 J/s
Qcold 244,02
𝜂= 𝑥 100% = 271,91 𝑥 100% = 89,74%
Qhot
Percobaan 5
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,22 = 352,71 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x2,72 = 189,64 J/s
Qcold 189,64
𝜂= 𝑥 100% = 352,71 𝑥 100% = 53,77 %
Qhot
Percobaan 6
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0332 x 4200 x 2,88 = 402 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 4,90 = 341,63 J/s
Qcold 341,63
𝜂= 𝑥 100% = 𝑥 100% = 85,07%
Qhot 402
Tabel 3.3 Hasil Pengolahan Data Laju Perpindahan Panas dan Efisiensi Co-Current
Laju Alir Cp
Flow Massa Jenis
Percobaan Massa (J/kg ATH ATC Q (J/s) efisiensi
(m3/min) (kg/m3)
(kg/s) 0C)
Counter Current
Percobaan 1
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 3,92 = 327,63 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 3,44 = 239,84 J/s
Qcold 239,84
𝜂= 𝑥 100% = 327,63 𝑥 100% = 73,20%
Qhot
Percobaan 2
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,3 = 359,39 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0249 x 4200 x 2,5 = 216,45 J/s
Qcold 216,45
𝜂= 𝑥 100% = 359,39 𝑥 100% = 72,75%
Qhot
Percobaan 3
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,52 = 377,78 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0332 x 4200 x 1,96 = 273,3 J/s
Qcold 273,3
𝜂= 𝑥 100% = 377,78 𝑥 100% = 72,34%
Qhot
Percobaan 4
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0166 x 4200 x 4,28 = 298,40 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 2,62 = 256,39 J/s
Qcold 256,39
𝜂= 𝑥 100% = 298,40 𝑥 100% = 85,92 %
Qhot
Percobaan 5
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0249 x 4200 x 3,66 = 382,76 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 2,98 = 291,62 J/s
Qcold 291,62
𝜂= 𝑥 100% = 382,76 𝑥 100% = 76,19 %
Qhot
Percobaan 6
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0332 x 4200 x 3,12 = 435 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 3,58 = 350,34 J/s
Qcold 350,34
𝜂= 𝑥 100% = 𝑥 100% = 80,53 %
Qhot 435
Tabel 3.4 Hasil Pengolahan Data Laju Perpindahan Panas dan Efisiensi Counter-Current
- Percobaaan 2
𝑄 404,71
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,67 = 8230,04 W/m2 oC
- Percobaaan 3
𝑄 308,47
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,05 = 6477,10 W/m2 oC
- Percobaaan 4
𝑄 271,90
U= = = 5730,28 W/m2 oC
𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 0,0025 𝑥 18,98
- Percobaaan 5
𝑄 271,62
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,24 = 5647,04 W/m2 oC
- Percobaaan 6
𝑄 371,98
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 18,94 = 7855,98 W/m2 oC
∆𝑻LMTD
Q rata-rata A U
Percobaan (0C)
(J/s) (m2) (W/m2.0C)
- Percobaaan 2
𝑄 310.91445
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,93 = 6240,13 W/m2 oC
- Percobaaan 3
𝑄 291.86178
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,72 = 5920,12 W/m2 oC
- Percobaaan 4
𝑄 362.07052
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,51 = 7423,28 W/m2 oC
- Percobaaan 5
𝑄 273.29764
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,51 = 5603,23 W/m2 oC
- Percobaaan 6
𝑄 392.63854
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,5 = 8054,12 W/m2 oC
Q rata-rata A ∆𝑻LMTD U
Percobaan
(J/s) (m2) (0C) (W/m2.0C)
1 284.18488 19.69 5773.18
IV. PEMBAHASAN
4.1 Pembahasan oleh Miranti Nur Arafah (171411052)
4.2 Pembahasan oleh Rani Husna Syamdhiya (171411058)
4.3 Pembahasan oleh Yasir M. Naufal Attamimi (171411064)
V. KESIMPULAN