0% found this document useful (0 votes)
88 views10 pages

Laporan Praktikum Laboratorium Teknik Kimia 2: Semester Genap Tahun Ajaran 2018/2019

1. The document is a laboratory report on a Shell and Tube Heat Exchanger practical experiment. It includes the objectives, observed data on temperatures at different points in the heat exchanger, and calculations of the log mean temperature difference (LMTD). 2. Temperature data is presented for 6 experiments conducted in both co-current and counter-current flow configurations. Inlet and outlet temperatures are reported for both the hot and cold fluids. 3. Calculations are shown for determining the LMTD for each experiment based on the temperature differences. The average temperatures used in the LMTD calculations are also reported.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as DOCX, PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
88 views10 pages

Laporan Praktikum Laboratorium Teknik Kimia 2: Semester Genap Tahun Ajaran 2018/2019

1. The document is a laboratory report on a Shell and Tube Heat Exchanger practical experiment. It includes the objectives, observed data on temperatures at different points in the heat exchanger, and calculations of the log mean temperature difference (LMTD). 2. Temperature data is presented for 6 experiments conducted in both co-current and counter-current flow configurations. Inlet and outlet temperatures are reported for both the hot and cold fluids. 3. Calculations are shown for determining the LMTD for each experiment based on the temperature differences. The average temperatures used in the LMTD calculations are also reported.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as DOCX, PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 10

LAPORAN PRAKTIKUM LABORATORIUM TEKNIK KIMIA 2

SEMESTER GENAP TAHUN AJARAN 2018/2019

MODUL : SHELL & TUBE HEAT EXCHANGER


DOSEN PEMBIMBING : HERAWATI BUDIASTUTI Ph. D.

Tanggal Praktikum : 9 Mei 2019


Tanggal Penyerahan Laporan : 10 Mei 2019

Oleh :
Miranti Nur Arafah NIM 171411052
Rani Husna Syamdhiya NIM 171411058
Yasir Mohammad Naufal Attamimi NIM 171411064

Kelompok : 2 (Dua)
Kelas : 2B

PROGRAM STUDI D3-TEKNIK KIMIA


JURUSAN TEKNIK KIMIA
POLITEKNIK NEGERI BANDUNG
2019
I. TUJUAN PRAKTIKUM
1. Mengetahui konsep perpindahan panas pada Shell and Tube Heat Exchanger
2. Menghitung efisiensi perpindahan panas pada Shell and Tube Heat Exchanger
3. Menghitung koefisien perpindahan panas keseluruhan pada Shell and Tube Heat
Exchanger

II. DATA PENGAMATAN


2.1 Co – Current Flow

Temperatur
t Flow
Percobaan Feed HW in HW out CW in
(menit) (L/min) CW out (TT06)
Tank(TIC01) (TT03) (TT04) (TT05)
1 HW = 1,9 50 49,9 46,3 26,7 29,2
2 50,3 49,8 46,3 26,7 29,3
1 3 CW = 2,1 49,6 49,7 46,2 26,7 29,3
4 50,3 49,8 46,3 26,7 29,6
5 50,2 49,8 46,4 26,7 29,7
1 HW = 1,9 50,2 49,8 46,4 26,8 30
2 49,9 49,9 46,5 26,8 30
2 3 CW = 1,5 49,8 49,9 46,5 26,8 30
4 50,3 49,9 46,5 26,8 30
5 50,1 49,9 46,4 25,8 30
1 HW = 1,9 49,8 49,8 46,8 27 31,2
2 50 50 46,9 27 31,3
3 3 CW = 1 50,9 50,1 47 27 31,3
4 49,5 49,9 46,9 27 31,3
5 49,7 49,9 46,9 27 31,3
1 HW = 1 50 50 46,1 27 30,4
2 50,3 49,9 46 27 30,4
4 3 CW = 1 49,7 49,9 46 27 30,5
4 49,7 49,9 46 27 30,6
5 50 50 46,1 27,1 30,7
1 HW = 1,2 49,8 49,9 45,5 26,8 29,2
2 49,7 49,8 45,5 26,8 29,3
5 3 CW = 1 49,6 49,8 45,6 26,9 29,9
4 50 49,7 45,6 26,9 29,7
5 50,9 49,7 45,6 26,9 29,8
1 HW = 2 49,9 50 47 27 31,5
2 50,1 50,3 47,3 27 31,6
6 3 CW = 1 50,3 50,2 47,3 27 31,8
4 49,7 50,1 47,3 27,1 32,3
5 49,7 50,1 47,4 27,1 32,5

*Keterangan : HW = Hot Water ; CW = Cold Water


2.2 Counter Current Flow

Laju Suhu
t Fluida
No. Feed Hwin Hwout Cwin Cwout)
(menit) Panas
(L/min) Tank(TIC01) (TT03) (TT04) (TT05) (TT06)
1 50,3 49,8 46 26,3 29,8
2 Hw = 1,2 50,4 49,8 45,9 26,3 29,7
1 3 50,6 49,9 45,9 26,3 29,7
4 Cw = 1 49,6 49,9 46 26,2 29,7
5 50,2 50 46 26,3 29,7
1 49,9 49,8 45,5 26,2 28,7
2 Hw=1,2 49,8 49,7 45,4 26,2 28,7
2 3
Cw=1,5
49,7 49,7 45,5 26,3 28,8
4 50,1 49,9 45,5 26,3 28,8
5 50,1 49,8 45,5 26,3 28,8
1 50 49,8 45,3 26,7 28,5
2 Hw=1,2 50,2 49,8 45,2 26,6 28,4
3 3 50,3 49,8 45,2 26,6 28,5
4 Cw=2 50,7 49,7 45,2 26,6 28,7
5 50 49,8 45,4 26,7 28,9
1 50,3 49,9 45,6 26,6 29,1
2 Hw=1 50 49,9 45,6 26,6 29,2
4 3 50,1 49,8 45,5 26,7 29,2
4 Cw=1,4 49,7 49,8 45,5 26,7 29,4
5 50 49,7 45,5 26,7 29,5
1 49,8 49,8 46,2 26,7 29,8
2 Hw=1 49,9 49,8 46,1 26,7 29,6
5 3 50 49,7 46 26,7 29,6
4 Cw=1,4 50 49,7 46 26,7 29,7
5 50 49,7 46,1 26,8 29,8
1 50,6 49,9 46,8 26,6 30,3
2 Hw=2 49,8 49,9 46,8 26,9 30,5
6 3 50,7 49,8 46,8 26,9 30,4
4 Cw=1,4 49,7 49,9 46,7 26,9 30,5
5 51,1 49,9 46,7 26,9 30,4
*Keterangan : HW = Hot Water ; CW = Cold Water

III. PENGOLAHAN DATA


3.1 Menghitung ∆𝑻LMTD
 Co – Current Flow
- Percobaan 1
∆𝑇1 = 49,8 – 26,7 = 23,1
∆𝑇2 = 46,3 – 29,42 = 16,88
∆𝑇1−∆𝑇2 23,1−16,88
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,1 = 19,83
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,88

- Percobaan 2
∆𝑇1 = 49,88 – 26,6 =23,28
∆𝑇2 = 46,46– 30 =16,46
∆𝑇1−∆𝑇2 23,26−16,46
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,28 = 19,67
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,46

- Percobaan 3
∆𝑇1 = 49,94 – 27 =22,94
∆𝑇2 = 46,9-31,28= 15,62
∆𝑇1−∆𝑇2 22,94−15,62
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,94 = 19,05
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,62

- Percobaan 4
∆𝑇1 = 49,94 – 27,02 =22,92
∆𝑇2 = 46,04-30,52 = 15,52
∆𝑇1−∆𝑇2 22,92−15,52
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,92 =18,98
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,52

- Percobaan 5
∆𝑇1 = 49,78– 26,86 =22,92
∆𝑇2 = 45,56-29,58 =15,98
∆𝑇1−∆𝑇2 22,92−15,98
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 22,92 =19,24
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,98

- Percobaan 6
∆𝑇1 =50,14 –27,04 =23,1
∆𝑇2 = 47,26-31,04=15,32
∆𝑇1−∆𝑇2 23,1−15,32
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,1 =18,94
ln( ) ln( )
∆𝑇2 15,32

Temperatur Rata-Rata ℃
Percobaan HW in HW out CW in CW out AT1 AT2 Atlmtd
(TT03) (TT04) (TT05) (TT06)
1 49,8 46,3 26,7 29,42 23,1 16,88 19,83
2 49,88 46,46 26,6 30 23,28 16,46 19,67
3 49,94 46,9 27,00 31,28 22,94 15,62 19,05
4 49,94 46,04 27,02 30,52 22,92 15,52 18,98
5 49,78 45,56 26,86 29,58 22,92 15,98 19,24
6 50,14 47,26 27,04 31,94 23,1 15,32 18,94
Tabel 3.1 Hasil Pengolahan Data ∆𝑻LMTD Co - Current

 Counter Current Flow


- Percobaan 1
∆𝑇1 = 49,88– 26,28 = 23,6
∆𝑇2 = 45,96-29,72 =16,24
∆𝑇1−∆𝑇2 23,6−16,24
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,6 = 19,69
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,24

- Percobaan 2
∆𝑇1 = 49,78 - 26,26 = 23,52
∆𝑇2 =45,48 – 28,76 =16,72
∆𝑇1−∆𝑇2 23,52−16,72
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,52 =19,93
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,72

- Percobaan 3
∆𝑇1 = 49,78– 26,64 =23,14
∆𝑇2 = 45,26 – 28,6 = 18,66
∆𝑇1−∆𝑇2 23,14−18,66
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,14 = 19,72
ln( ) ln( )
∆𝑇2 18,66

- Percobaan 4
∆𝑇1 = 49,82 –26,66 = 23,16
∆𝑇2 = 45,54 – 29,28 = 16,26
∆𝑇1−∆𝑇2 23,16−16,26
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,16 = 19,51
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,26

- Percobaan 5
∆𝑇1 = 49,74 – 26,72 = 23,02
∆𝑇2 = 46,08– 29,7 = 16,38
∆𝑇1−∆𝑇2 23,02−16,38
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,02 = 19,51
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,38

- Percobaan 6
∆𝑇1 = 49,88 – 26,84 = 23,04
∆𝑇2 = 46,76 – 30,46 = 16,34

Percobaan Temperatur Rata-Rata ℃ AT1 AT2 Atlmtd


HW in HW out CW in CW out
(TT03) (TT04) (TT05) (TT06)
1 49,88 45,96 26,28 29,72 23,6 16,24 19,69
2 49,78 45,48 26,26 28,76 23,52 16,72 19,93
3 49,78 45,26 26,64 28,6 23,14 16,66 19,72
4 49,82 45,54 26,66 29,28 23,16 16,26 19,51
5 49,74 46,08 26,72 29,7 23,02 16,38 19,51
6 49,88 46,76 26,84 30,42 23,04 16,34 19,50
∆𝑇1−∆𝑇2 23,04 −16,34
∆𝑇LMTD = ∆𝑇1 = 23,04 = 19,50
ln( ) ln( )
∆𝑇2 16,34

Tabel 3.2 Hasil Pengolahan Data ∆𝑻LMTD Couter Current

1.3.3 Menghitung Efisiensi


 Co – Current Flow
 Percobaan 1
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0316 x 4200 x 3,5 = 464,52 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0349 x 4200 x 2,72 = 398,70 J/s
Qcold 398,70
𝜂= 𝑥 100% = 464,52 𝑥 100% = 85,83%
Qhot

 Percobaan 2
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0316 x 4200 x 3,42 = 453,90 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0249 x 4200 x 3,4 = 355,57 J/s
Qcold 357,94
𝜂= 𝑥 100% = 463,64 𝑥 100% = 78,34%
Qhot

 Percobaan 3
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0316 x 4200 x 3,04 = 403,47 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0199 x 4200 x 4,28 = 357,72 J/s
Qcold 357,72
𝜂= 𝑥 100% = 403,47 𝑥 100% = 88,66%
Qhot

 Percobaan 4
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0166 x 4200 x 3,9 = 271,91 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 3,5 = 244,02 J/s
Qcold 244,02
𝜂= 𝑥 100% = 271,91 𝑥 100% = 89,74%
Qhot

 Percobaan 5
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,22 = 352,71 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x2,72 = 189,64 J/s
Qcold 189,64
𝜂= 𝑥 100% = 352,71 𝑥 100% = 53,77 %
Qhot

 Percobaan 6
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0332 x 4200 x 2,88 = 402 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 4,90 = 341,63 J/s
Qcold 341,63
𝜂= 𝑥 100% = 𝑥 100% = 85,07%
Qhot 402

Tabel 3.3 Hasil Pengolahan Data Laju Perpindahan Panas dan Efisiensi Co-Current

Laju Alir Cp
Flow Massa Jenis
Percobaan Massa (J/kg ATH ATC Q (J/s) efisiensi
(m3/min) (kg/m3)
(kg/s) 0C)

HW = 1,9 0,0316 4200 3,5 464,52


1 85,83
CW = 2,1 0,0349 2,72 398,70

HW = 1,9 0,0316 3,42 453,90


2 78,34
CW = 1,5 0,0249 3,4 355,57

HW = 1,9 0,0316 3,04 403,47


3 88,66
CW = 1,2 0,0199 4,28 357,72
997
HW = 1 0,0166 3,9 271,91
4 89,74
CW = 1 0,0166 3,5 244,02

HW = 1,2 0,0199 4,22 352,71


5 53,77
CW = 1 0,0166 2,72 189,64

HW = 2 0,0332 2,88 402


6 85,07
CW = 1 0,0166 4,90 341,63

 Counter Current
 Percobaan 1
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 3,92 = 327,63 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0166 x 4200 x 3,44 = 239,84 J/s
Qcold 239,84
𝜂= 𝑥 100% = 327,63 𝑥 100% = 73,20%
Qhot

 Percobaan 2
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,3 = 359,39 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0249 x 4200 x 2,5 = 216,45 J/s
Qcold 216,45
𝜂= 𝑥 100% = 359,39 𝑥 100% = 72,75%
Qhot

 Percobaan 3
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0199 x 4200 x 4,52 = 377,78 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0332 x 4200 x 1,96 = 273,3 J/s
Qcold 273,3
𝜂= 𝑥 100% = 377,78 𝑥 100% = 72,34%
Qhot

 Percobaan 4
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0166 x 4200 x 4,28 = 298,40 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 2,62 = 256,39 J/s
Qcold 256,39
𝜂= 𝑥 100% = 298,40 𝑥 100% = 85,92 %
Qhot

 Percobaan 5
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0249 x 4200 x 3,66 = 382,76 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 2,98 = 291,62 J/s
Qcold 291,62
𝜂= 𝑥 100% = 382,76 𝑥 100% = 76,19 %
Qhot

 Percobaan 6
Qhot = m x Cp x ∆𝑇hot = 0,0332 x 4200 x 3,12 = 435 J/s
Qcold = m x Cp x ∆𝑇cold = 0,0233 x 4200 x 3,58 = 350,34 J/s
Qcold 350,34
𝜂= 𝑥 100% = 𝑥 100% = 80,53 %
Qhot 435

Tabel 3.4 Hasil Pengolahan Data Laju Perpindahan Panas dan Efisiensi Counter-Current

Massa Laju Alir Cp


Flow
Percobaan Jenis Massa (J/kg ATH ATC Q (J/s) efisiensi
(m3/min)
(kg/m3) (kg/s) 0C)
HW = 1,2 0,0199 3,92 327,63
1 73,20
CW = 1 0,0166 3,44 239,84
HW = 1,2 0,0199 4,3 359,39
2 72,75
CW = 1,5 0,0249 2,5 261,45
HW = 1,2 0,0199 4,52 377,78
3 72,34
CW = 2 0,0332 1,96 273,30
997 4200
HW = 1 0,0166 4,28 298,40
4 85,92
CW = 1,4 0,0233 2,62 256,39
HW = 1,5 0,0249 3,66 382,76
5 76,19
CW = 1,4 0,0233 2,98 291,62
HW = 2 0,0332 3,12 435
6 80,53
CW = 1,4 0,0233 3,58 350,34

3.3 Menentukan Koefisien Perpindahan Panas (U)

Diamtere Silinder = 5,6 x 10-2 m


Luas Penampang = ¼ 𝜋 D2 = ¼ x 3,14 x (5,5 x 10-2)2 = 2,5 x 10-3 m2
Qhot – Qcold
Rumus Qrata-rata =
2
 Co – Current Flow
- Percobaaan 1
𝑄 431,37
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,83 = 8701,40 W/m2 oC

- Percobaaan 2
𝑄 404,71
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,67 = 8230,04 W/m2 oC

- Percobaaan 3
𝑄 308,47
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,05 = 6477,10 W/m2 oC

- Percobaaan 4
𝑄 271,90
U= = = 5730,28 W/m2 oC
𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 0,0025 𝑥 18,98

- Percobaaan 5
𝑄 271,62
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,24 = 5647,04 W/m2 oC

- Percobaaan 6
𝑄 371,98
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 18,94 = 7855,98 W/m2 oC

∆𝑻LMTD
Q rata-rata A U
Percobaan (0C)
(J/s) (m2) (W/m2.0C)

1 431.37 19.83 8701.40

2 404.71 19.67 8230.04

3 308.47 19.05 6477.10


0,0025
4 271.90 18.98 5730.28

5 271.62 19.24 5647.04

6 371.98 18.94 7855.98

Tabel 3.5 Hasil Pengolahan Data Koefisien Perpindahan Panas Co – Current

 Counter Current Flow


- Percobaaan 1
𝑄 284.18488
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,69 = 5773,18W/m2 oC

- Percobaaan 2
𝑄 310.91445
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,93 = 6240,13 W/m2 oC

- Percobaaan 3
𝑄 291.86178
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,72 = 5920,12 W/m2 oC

- Percobaaan 4
𝑄 362.07052
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,51 = 7423,28 W/m2 oC

- Percobaaan 5
𝑄 273.29764
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,51 = 5603,23 W/m2 oC

- Percobaaan 6
𝑄 392.63854
U = 𝐴 𝑥 ∆𝑻𝐋𝐌𝐓𝐃 = 0,0025 𝑥 19,5 = 8054,12 W/m2 oC

Q rata-rata A ∆𝑻LMTD U
Percobaan
(J/s) (m2) (0C) (W/m2.0C)
1 284.18488 19.69 5773.18

2 310.91445 19.93 6240.13

3 291.86178 19.72 5920.12


0,0025
4 362.07052 19.51 7423.28

5 273.29764 19.51 5603.23

6 392.63854 19.5 8054.12


Tabel 3.6 Hasil Pengolahan Data Koefisien Perpindahan Panas Counter Current

IV. PEMBAHASAN
4.1 Pembahasan oleh Miranti Nur Arafah (171411052)
4.2 Pembahasan oleh Rani Husna Syamdhiya (171411058)
4.3 Pembahasan oleh Yasir M. Naufal Attamimi (171411064)
V. KESIMPULAN

You might also like