Didakhe - Jan - Feb., 2017
Didakhe - Jan - Feb., 2017
KEIMAHNI
1. Zirtirtu thar pali kan nei:
Kum 2016 Synod Inkhawmpui Vawi 93-na chuan zirtirtu thar pali
min pe a, kan lawm hle a ni. Chungte chu:-
1) Rev. Lalchawimawia B.Th., B.D., M.Th., (Homiletic)
2) Rev. Lalchhandama B.Sc., B.D., M.Th., (Missiology)
3) Rev.Andrew H. Laltlanliana B.Sc., (Hons) B.D., M.Th.,(Theology)
4) Rev. Lalenkawla B.A., B.D., M.Th., (Old Testament)
2. Doctorate zirtur ten exam hlawhtling takin an bei:
India rama Doctorate zirurten an paltlang ngei ngai Common
Entrance Test (CET) chu Rev. Lalfakawma Ralte, Rev. K.M.
Vanlalpeka ten an beih chu an hlawhtling a. India ram pawna zirtur
ten an tih ngei tur Test of English as a Foreign Language (TOEFL)
pawh Rev. Laldingluaian a bei a, a hlawhtling bawk. An zirna tur
theuhvah interview an la hma chhawn ang.
3. Korean |halai rualten ATC an rawn tlawh:
Namkwang Presbyterian Church |halai mi 18 velin ATC min rawn
tlawh a. Kum thar hnua kan Inkhawm hmasa ber ni 15.1.2017 zanah
zai, lam leh thiam thil chi hrang hrang an rawn entir a, kan hlim hle.
3. Vice Principal Medical check up in Kolkata-ah a kal.
Rev. Dr Vanlalnghaka Ralte chu Medical Check-up-in Kolkata-ah
January ni 3, 2017 khan a kal a, tluang takin a in check-up a. A zun
kawng zim (urethral stricture)zai a ngai a, chu chu January ni 12
khan zai nghal a ni a. Damdawiinah zan khat riakin a tukah an chhuak
a, ni 10 chhung zun siak (catheter) a ngai a, ni 23-ah in chek-up
lehin dam takin January ni 28 khan an lo haw leh ta a ni.
4. Chhiat tawh thu:
Rev. Dr. C. Lalhlira, Principal u Lalchhungi Hmunhmeltha chu
lungphuchawlin November ni 3, 2016 khan a thi a, a vuina hmangin
Principal a kal. Kan Chowkidar Pu Lalrammawia nupui Lalfingi u Robert
Lalropara, Lungpuizawl, Lunglei pawh cancer avangin December ni
18, 2016 khan a thi a. A ruang hi ATC-ah lain an khaw lam pan pui a ni
a, Pu Lalrammawiate chhungkuain an zui. Khawhar chhungte kan
tawrhpui tak zet a, Pathianin thlamuanin awmpui zel rawh se.
Sawihawnna
Israel fate chanchin kan chhiara lungchhiat thlak leh
ngaihnawm bawk si chu sala an tang leh an sal tanna ata
Pathian chhanchhuahna an chang \hin hi a ni. Aigupta sala an
tan te, Assuria sawrkarin hmar lama cheng (Israel)-te sala a
hruai thu leh Babulon sala tan thute hi kan hre lar hle. Aigupta
sala an tan khan nasa taka tihhrehawm leh chhawr luih an ni
a. Mosia hovin Exodus ropui tak kan hmu zui. Assuria sala
tangte chanchin erawh chu kan Bible-in a chhui zui lo.
Khatia hmar lam lal ram a tluk hnu khan chhim lam (Juda) lal
ram chu a ding zel a. BC 597 khan Babulon lal ropui
Nebukadnezaran Jerusalem a rawn bei a. BC 587-ah rawn
bei nawn lehin Jersalem chu nasa taka tichhiain Temple pawh
a ti chhia a, mi tam tak Babulon-ah a hruai a. Hemi hnu lawk
kum BC 582-ah hian Babulon lal hlauvin mi tam tak Aigupta
ramah an tlanchhe bawk. Sala hruai ve loh leh tlanchhe bang
tam zawk chu Jerusalem leh a chhehvelah an khawsa zui a.
Babulon hun lai hian Israel fate chu hmun thum- Babulon,
Juda ram leh Aigupta-ah te an awm darh ta a ni. BC 539 khan
Perisa lal Kuran sal tang chhuah thu puang mahse ram dang
awpna hnuaiah an awm chhunzawm ta zel a. Anmahnia ro
inrela Israel ram a lo din chhuah leh chu kum 1947-ah a ni.
Heng Israel fa awm darhho - Babulon, Juda ram (Isreal chhim
lam) leh Aigupta-a chengte khawsak dan leh inlaichinna hi
chhui tham fe a awm. Babulon sal tanna hian nghawng tam
tak a nei a. Chim ral mai hlauhawmah an ding a. Sala an tan
lai hian Israel hnam humhim turin an bei nasa hle. Chu mi
atana zawlneite thuchah leh ziaktu puithiamte kutchhuak chu
www.mizoramsynod.org January - February, 2017
6
nei ta thung a. Babulon-a awmten chu chu hriain an haw hle nghe
nghe a ni (2 Lalte 25:12; Ezek 11:15; 33:24).
Jerusalem temple tihchhiat hnua Jerusalem awm dan leh a
chhunga chengte chanchin hi hriat chian a har hle. Jerusalem
Temple dinhmun pawh hriat chian a ni lo. Pathian be turin
Jerusalem-ah hian an kalkhawm thin niin Jeremia chuan a
sawi a (Jer 41:5).Temple tihchhiat a nih bakah puithiam leh
zawlneite hruaibo an nih avangin a hma ang chuan Pathian
biakna a awm thei lovin a rinawm. Jerusalem pawimawhna chu
hmar lam Mizpa leh Bethel-ah te insawnin rorelna leh Pathian
biakna hmun pawimawh an ni ta a.10Hei hi saltang mek Babulon-
a awmten an helh hle. Jerusalem aia khaw thianghlim zawk
awm ta chu an ngai thiam lo. Babulon sal tan laia Juda ram
dinhmun chu a tha lovin hruaitu mumal an nei lova, sakhuana
kawngah pawh an tla hniam hle tiin kan sawi thei ang.
Aigupta rama awmte chanchin:
Aigupta hian Israel fate chanchinah hmun pawimawh tak a
luah. An thlatute a\anga an khawsakna leh an chetvelna hmun
a ni. Aristeas-a lehkha thawna a lan dan chuan kum BC zabi
pasarihna lai vel khan mi engemaw zat chu Aigupta-ah hian
an pem thla a.11 Khatia Babulon lal in Jerusalem a tihchhiat
hnu khan Jeremia telin mi tam tak Aigupta ah hian an ral tlan
a nih kha (2 Lalte 25:26; Jer 43:6-7). Nile lui kam Migdol
khuaah te, Tahpanhes leh Memphis khuaahte an cheng zui a
(Jer 44:1). Elephantine Papyri-a a lan dan chuan Israel fate
chu Aigupta hmar lam Elephantine thliarkarah an khawsa a.12
Hetah hian Jehova Temple ropui tak an din.
Heng lai hmunah hian Juda hnam bil chenna hmun nghet tak
an din niin a lang. Aigupta sipaiah pawh an tang thin. Khawsak
pangngai takin hetah hian an awm niin a lang a; Juda hnam
chu ngialnghet takin an ding. Thuthlung Thar huna Africa-a
cheng Juda hnamte kha heng hun laia mite thlah kal zel hi an
www.mizoramsynod.org January - February, 2017
12
Endnotes
1
Thuthlung Hlui Bu thahnem tak hi Babulon sal tan laiaIsrael fate nun
nen inzawm nia sawi thin an ni. Charles E. Carter a chuan Bible-a thuziak
tam tak hian engvanga Juda lal ram chunga chhiatna lo thleng nge tih hi
sawi fiah a tum a; chu bakah Babulon sal tan hun laia Israel fate nun
khawchhuah theihna tur kawh hmuh nan Bible thuziak tam tak chu hetih
hun lai hian a lo piang a ni a ti. Charles E. Carter, Ideology and
Archaeology in the Neo-Babylonian Period,Judah in the Judeans in the
Neo-Babylonian Period, eds. Obed Lipschits and Joseph Blenkinsopp
(Winona Lake, Ind: Eisenbrauns, 2003), 318. Daniel L. Smith-a pawhin
Bible thuziak tam tak chu saltan hun laia dam khawchhuahna tura
hriamhrei tha tak a ni a ti. Daniel L. Smith, Religion of theLandless: The
Social Context of The Babylonian Exile (Bloomington, Ind: Meyer-Stone
Books, 1989), 64-65.Dalit Rom-Shiloni chuan Juda awm darhho inkara
harsatna lo thleng chu Bible ziaktuten an ngaihven hle a; chumi siam rem
hna chu an thuziak kaihruaitu pakhat a ni a ti. Dalit Rom-Shiloni, Exclusive
Inclusivity: Identity Conflicts Between the Exiles and the People who
Remained (th-5thCenturies BCE)(New York: Bloomsbury, 2013), 23.
2
Heng thuziak hmuh chhuah zingah hian Babulon lalte chanchin ziahna
Babylonian Chroniclesan tih chu a pawimawh hle. Heng thuziak
phuahkhawm, lehkhabu ro tling tak hi - James S. Pritchard (ed),Ancient
Near Eastern Texts Relating to the Old Testament (ANET), translated by
A. Leo Openheim (Princeton: Princeton Univ. Press, 1955)-ah hian hmuh
theih a ni.
3
Flavius Josephus-a hi Judate chanchin ziaktu hmingthang tak a ni a. A
lehkhabu Jewish Anitiquities-ah Israel fate chanchin chipchiar tak kan
hmu a. Thuthlung Hlui hriatna tanpuitu tha tak a ni.
4
William F. Albright, A Brief History of Judah from the Days of Josiah to
Alexander the Great,BA 9 (1946): 4; Joel Weinberg, TheCitizen-Temple
CommunityJSOTSup 151; trans. Daniel L. Smith-Christopher (Shefield: Sheffield
Academic Press, 1992), 35.
5
Israel mithiam Oded Lipschits leh Avraham Faust-a te chuan Juda lal ram
mihring kiamna hi zaa sawmsarih (70%) atanga zaa sawmkua (90%) lai niin
an chhut. Heng Oded Lipschits, Demographic Changes in Judah between
the Seventh and the Fifth Centuries B.C.E. in Judah and the Judeans in
the Neo-Babylonian Period, 356; leh Avraham Faust, Judah in the Neo-
Babylonian Period: Archaeology of Desolation(Atlanta, Georgia: SBL,
2012)-te hi en la. Zirtu tam zawk erawh chuan hei hi an pawm lo. Hans M.
Barstad-a leh Jeffrey R. Zorn-a te chuan mihring kiamna hi a tam lo an ti ve thung.
Hans M. Barstad, History and the Hebrew Bible: Studies in Ancient Israelite and
Ancient Near Easter Historiography(Tubingen: Morh Siebeck, 2008) 159, leh
Jeffrey R. Zorn, Tell-en-Nasbeh and the Problem of Material Culture of the Sixth
Century, in Judah and Judeans in the Neo-Babylonian Period, (eds) Oded
Lipschits and Joseph Blenkinsopp (Winona Lake, Ind: Eisenbrauns, 2003), 413-
447 en la.
6
Rainer Albertz, in A History of Israelite Religion in the Old Testament Period Vol.
II From the Exile to the Maccabees, trans. John Bowden, (London: SCM Press
Ltd., 1994), 599.
7
He ngaihdan tawmtu tam tak zingah Ralph W. Klein, Walter Brueggemann,
Peter R. Ackroyd, leh Rainer Albertz-a te chu hriat lar an ni.Klein-a chuan
Tah Hla, Sam Bu thenkhat, Joshua-2 Lalte, Genesis-Deuteronomy (a bikin puithiam
thuziakte), Jeremia, Ezekiela leh Isaia 40-55-te hi Babulon saltan hun laia ziak leh ennawna
phuah khawm niin a sawi. RalphW. Klein, Israel in Exile: A Theological Interpretation
(Philadelphia: Fortress Press, 1979), 7. HengWalter Brueggemann, Hopeful Imagination:
Prophetic Voices in Exile(Philadelphia: Fortress Press, 1986); Peter R.Ackroyd, Exile and
Restoration: A Study of Hebrew Thought of the Sixth Century (London:SCM Pess, 1968),
leh RainerAlbertz, Israel in Exile, te hi en bawk tur.
8
Laurie E. Pierce, New Evidence for Judeans in Babylon, in Judah and Judeans in the
PersianPeriod,eds.Oded LipschichtsandManfredOeming(WinonaLake,Ind:Eisenbrauns,
2006),399-411.
9
Zorn, Tell-en-Nasbeh and the Problem of the Material Culture of the Sixth
Century,413-447. Ephraim Stern, Archaeology of the Land of the Bible Vol. II: The
Assyrian, Babylonian, and Persian Periods (734-332 BCE), (New York:
Doubleday, 2001), 312-327.
10
Gen 12:18; 35:1; Ror 20:18; 1 Sam 10:3; 1 Lalte 12:2-32; Amos 5:5-te kan en
chuan Bethel-a pathian biakna chungchang kan hmu a. Ror 20:1; 1 Sam
7:5; 10:17; 2 Lal 25:23; Jer 40-ah te hian Israel faten rorel tur leh sakhaw thila
punkhawm nan Mizpa an hman thu kan hmu bawk. Jerusalem tihchhiata a
awm takah chuan Mizpa leh Bethel hi an pawimawh ta hle a ni.
11
Herbert T. Andrews, The Letter of Aristeas, in The Apocrypha and
Pseudepigrapha of the Old Testament in English with Introductions and
Critical and Explanatory Notes to the several Books, ed. R. H. Charles (Oxford:
Clarendon Press, 1913), 96.
12
Elephantine Papyri chu Papyrus-a thuziak an hmuh chhuah, tawng hrang
hrang -Demotic Egyptian, Aramaic, Greek, Coptic, and Latin-te a ziak a ni a. Kum
BC zabi pangana vela ziak nia hriat a ni. Heng Gary A. Herion, Elephantine
Papyri, in ABDVol. 2, 445-455, leh Bezalel Porten, The Elephantine Papyri in
English: Three Millennia of Cross-Cultural Continuity and Change(Leiden:
E.J. Brill, 1996)-ah hian en la.
13
Hei hi a chhan nia lang chu Aigupta-a Juda chengte hi Aigupta mite nen
an in pawlhsawp hle a. Nupui pasal pawh an inneih pawlh nasa hle. Temple
pawh hmun hrang hrangah an nei niin a lang. Chipchiar zawkin Bezalel
Porten, The Elephantine Papyri in English - ah hiana hmuh theih.
14
He ngaihdan rawn tichhuaktu chu German mi thiam Julius Wellhausen a
ni. Ani chuan Genesis-Deuteronomy hi kum 600 chhung vel inhlan chhawn
leh phuahkhawm niin a ngai a. A tawpa phuah khawmtute chu puithiamho
niin Israel fate Babulon sala an tan laiin tuna kan neih ang hian chilh
khawm tawh niin a ngai. Hnialtu tam tak awm mahse mi thiamte zingah he
ngaihdan pawmtu hi an la thahnem hle. Julius Wellhausen, Prolegomena
to the History of Israel (Atlanta: Georgia: Scholars Press, 1994; German
edition -188).
a\ang hian Baptistu Johana ngaisang tlat pawl te, Juda Kristian
- Sunagog a\anga hnawhchhuahho leh tihduhdahna avanga darhho
Kristian te leh Sunagog-a la awmho Kristian te, Isua chu Mosia
anga zawlnei ropui tak anga ngai pawl te, Isua Pathianna sawi
uar pawl te, Samari mi Kristian te (Joh 4) leh hengho duh lo
pawl te pawh an awm niin a lang.5 Heng dinhmun hre reng hian
Lal Puithiam tawngtaina kan tih mai hi zir tum ila a \ha ang.
Johana 17:20-23 zirchianna:
Chanchin |ha Johana 17 hi Puithiam Lalber \awng\aina,
Inhlanna \awngtaina, Isuan midang tana a \awng\aisakna ti
tein an sawi \hin.6 A tawngtaina hmun hi sawi chian a ni lo
va, Pindan chungnung emaw kalkawnga a kal lai7 emaw
Gethsemani huan8 emaw pawh a ni thei. Engpawhnise, he
\awng\aina hi Lal Isua krawsa an khenbeh hma ni-a a
\awng\aina niin a lang a. Lal Isuan a thuchah hnuhnung a
sawi tih tawp nan he \awng\aina hi a hmang a ni ang.9
Chanchin |ha buah Lal Isua \awng\ai thu kan hmu fo.10 Mahse,
Gethsemani huana a \awng\ai leh kraws lera a \awng\aina thu
lo chu hmuh tur a tlem hle thung. Chanchin |ha Johana ziakah
chuan Lazara a kaihthawh dawn leh a thih tur thu a sawi laia a
\awngtaina thu ziah lan a ni (Joh 11:41; 12:27f). Johana 17:1-
26-a Lal Isua \awng\aina thu erawh hi chu a danglamin a fun
kim hle. C.K. Barrett-a chuan Lal Isua hnathawh chungchanga
Chanchin |ha Johana theology khaikhawmna a ni, tiin a sawi
a.11 Martin Luthera chuan, He \awng\aina hi tehchhuah phak
rual loh, thinlung leh tihtak zeta duhsakna tawngtaina a ni. A
thinlung chhungril chu a pa leh keini tana hawngin a bun
chhuak zo va. A ri pawh a tlang tha, hriat nuam leh awlsam,
thuk, ril leh zau bawk si a ni a, chhui chhuah zawh rual loh a
ni,12 tiin a sawi bawk. John Knox-a chu a thih dawn hnaih
khan he tawngtaina hi an chhiar sak \hin a; amah ngeiin he thu
hian a thlamuan zia leh chakna a pek nasat zia a sawi chhuak
inpumkhat tirtu anih zia a lang bawk.21 Isua Krista zuitu pawl
hrang hrangte leh ngaihdan hrang hrang neite pumkhata an
awm theihna tur chu Isua Krista zuitu zara Pa, Pathian nena
pumkhat an nih \heuh vang a ni tih a lang.
Tunlai Kohhrante tana a pawimawhna:
1) Kohhrante inpumkhat turin min fuih: Lal Isua \awng\ainain
a uar duh ber chu Kohhranho inpumkhata awm hi a ni. Hun
eng emaw chen a\ang khan Mizoram chhungah ngei pawh
kawng hrang hranga hmalak a ni tawh \hin. Kum 1949 atanga
1983 chhungin vawi engemaw zat Chhim leh Hmar Kohhran
hruaitute Kohhran inpumkhatna kawng zawngin an
inhmukhawm \hin a. Heng inhmuhkhawmah hian mahni tihdan
leh nihna kalsana Kohhran pakhata inchhunkhawm dan kawng
zawn ni \hin mah se, a hlawhtling tak tak thei lo. Kohhran pawl
hrang hrang telna Mizoran Kohhran Hruaitu Committee
(MKHC) erawh chuan Kohhran khata awmkhawm lam aiin
ram leh hnam harsatna hmachhawn zawnga thawhhona lam
hawiin hma a la a, vawiin thlengin mar \ha takin a la kal zel a ni.
Mizoram Theological Association (MTA) (April 1, 1984-a
din) chuan Kohhran pawl hrang hrangte inpumkhatna kawng
dap,22 chu hna pakhatah a nei a, seminar leh workshop
neiin hma a la mek. Heng a\anga lang thei thil pakhat chu
Kohhran inpumkhatna kan hriatthiam dan chu zai khata
luan emaw pawl pakhata inchhunfin inpumkhatna a ni
tlangpui. Kohhran pakhata inchhunfin inpumkhatna hawi
zawnga hma lakna hian Kohhran tihdan leh kalphung kan
neih \heuhte a khawih tel tlat avangin kohhranho thinlungah
a tla na tak tak thei lo. Chutiang khawih lova thawhhona
lamah chuan engemaw chen kan inpumkhat thei niin a lang.
Kohhran inpumkhatna kan hriatthiam dan leh kan zawndan
pawh a \ul anga her rem hret hret a ngai mai thei e. Melisande
Lorke leh Dietrich Werner te chuan Kohhran inpumkhatna
chuan keimahni Kohhran tih dan leh kalhmang leh nihna
www.mizoramsynod.org January - February, 2017
24
Sermon
Endnotes
1
Warren Carter, The Roman Empire and the New Testament: An Essential
Guide (Nashville: Abingdon Press, 2006), 100.
2
Moyer V. Hubbard, Christianity in the Greco-Roman World (Grand Rapids:
Baker Academic, 2010). 144.
3
En zui duh tan, Adolf Deissmann, Light From the Ancient East: The New
Testament Illustrated by Recently Discovered Text of the Greco-Roman World (trans.
Lionel R.M. Strachan; New Work and London:Hodder and Stoughton, 1910), 27-52.
4
Carter, The Roman Empire and the New Testament: An Essential Guide, 116.
5
Raymond E. Brown, The Community of Beloved Disciple (New York:
Paulist Press, 1979), 172-176.
6
O.M. Rao, The Fourth Gospel: Essay and Exegetical Notes on Selected
Passages (Bangalore: Theological Book Trust, 1998), 267.
7
Rev.Zairema,Chanchin|haJohanaZiakHrilhfiahna(Aizawl:TheSynodBookRoom,1974),200.
8
Mithiam thenkhat chuan Synoptic Gospels a\anga thlir chuan Gethsemani huana a
\awng\aina a nih an ring. Ben Witherington, Johns Wisdom: A Commentary on the
Fourth Gospel (Louiseville, Kentucky: Westminster John Knox Press, 1995), 268.
9
Sirach-ah chuan hetiang hi an tih \hin dan a nih thu a chuang (Sir 51:1-30).
10
Mat 14:23; 19:13; 26:36-44; 27:46; Mk 1:35; 6:46;14:32-39; 15:34; Lk
3:21; 5:16; 6:12; 9:18,28f; 11:1; 22:41-45; 23:34,46.
11
C.K. Barrett, The Gospel According to Saint John: An Introduction with
Commentary and Notes on the Greek Text (London: SPCK, 1958), 417.
12
As quoted by James Montgomery Boice, An Exposition Commentary: The Gospel of John
Volume 4- Peace in Storm (John 13-17) (Grand Rapids, Michigan: BakerBook, 1985), 1247.
13
Boice,AnExpositionCommentary:TheGospelofJohnVolume4-PeacenStorm(John13-17),1247.
14
Barrett, The Gospel According to Saint John, 427.
15
Barrett, The Gospel According to Saint John, 427. Jey J. Kanangaraj, A
Commentary on the Gospel of John (Secunderabad: OM Books, 2005), 562.
16
Rev. Zairema, Chanchin Tha Johana Ziak Hrilhfiahna, 208.
17
Rao, The Fourth Gospel: Essays and Exegetical Notes on Selected Passages, 278.
18
Marka 13:10 leh Mat 24:14; 228:19; Tirh 1:8-a khawvel puma Chanchin
|ha hril thu nen a thu kalhmang a in ang hle.
19
Kanangaraj, A Commentary on the Gospel of John, 563.
20
Rev. Zairema, Chanchin Tha Johana Ziak Hrilhfiahna, 208.
21
Rao, OM, The Fourth Gospel: Essays and Exegetical Notes on Selected Passages, 279.
22
Mizoram Theological Association Inkaihhruaina Dan, II:iv.
23
Melisande Lorke and Dietrich Werner,eds., Ecumenical Vision for the
21st Century: A Reader for Theological Education (Geneva: WCC Publication, 2013), xiii
ang hian Adama leh Evi hian fa tam tak an nei tih kan hmu
thei a, hmanlai lehzualah chuan an farnu te pawh an nei mai
reng a ni. Abrahama pawhin a farnu Sari chu nupuiah a nei
tih Bible-in min hrilh bawk a. Thuthlung inkar (Intertestimental
Period)-a lehkhabu pakhat Jubili 4:1-9-ah chuan Kaina hian a
farnu Awan-i nupuiah neih thu leh a fapa tirah Enoka a hrin
thu thlengin kan hmu a ni. Juda tam tak chuan hei hi thutak
ang hrimin an ngai a ni. Amaherawhchu hei hi chu thawnthu
deuh rin bur tur chu a ni lo.
Engpawh ni se, kan Bible-in min hrilh lem loh tu fanu emaw a
ni thei ang. A chhan chu kan Bible ziaktuin Kaina khawchhak
lama a kal thu min hrilh hian khawvel zau zawk leh finna sang
zawkah min luhpui dawr mai tih hriat a tha a. Genesis 5:9-14
inkar hi Puithiamte (Priestly class) thuziak zinga mi niin mi
thiamte chuan an ngai a. Adama thlah kal zelah hian Kaina
thlah chhuina bakah hian a unaupa Setha thlah chhuinaah 5:9-
14-ah kan hmu a, Setha thlahte zingah pawh hian Kaina tan
nupui thuah harsatna a awm lovang.
Kristianna hian khawi ram pawh a mila, eng hnam pawh a mil
a, Eng hnam pawh Kristian ni thiam lo hnam an awm lo. A chhan
engnge ni? A chhan chu Isua zirtirnaah khan khawvel pum thlir
phakna (International Outlook) a awm vang a ni
Thuhrillte hi tih liam mai mai tur a ni lo. Pathian thu zirten
rau khel ve ni awm taka Pathian thu zir kan nih pawh hriat mang
loh khawpa mi tih dan zui a awm theih. Ni bik leh hun bik, entir
nan Inneih, Mitthi vui, Thil lawm chi hrang hranga kan thuchhah
sawi te, Kristiante Kalendar-a ni pawimawh- Good Friday, Easter,
Pentikos, Krismas te nghat phei chuan inbuatsaihna tha, zirtirtna
tling thuchah (didactic element) a ken tel a pawimawh a ni
- Rev. Dr. L.H. Rawsea
4. Religion (M.Th)
1) K.C Lalduhkima - Armed veng
2) Ms. L. Remruatfeli - Republic VT
3) Samuel - Nagaland
4) Ms. Temjensangla I. Jamir - Nagaland
5) Ms. Thangsela - Nagaland
6. Missiology (M.Th)
1) Andy Vanlalduata - Chhiahtlang
2) Rev Dailamthanga - Hnahlan
3) Ms. Lelie Rhakho - Nagaland
4) Ms. Lily Bora - Nagaland
5) Ms. Neingute-U - Nagaland
6) Shaphrang Dkhar - Meghalaya
7) Lalnunpuia - Reiek venglai