Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

300
ISBN 978-81-906607-3-0

ieefCeveer %eeveceleer
cenekeeJe
-jeefelee-

heb. ueeueev pewve jekesMe

iebpeyeemeewoe (ce.e.)
hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer keer
nerjke peevleer-MejohetefCe&cee 2008 kes Gheue#e ceW ekeeefMele

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeve :-

Oece&efoJeekej heer"eOeerMe #eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepe

-ekeeMeke-

-: mecheeoke :-

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

heesve veb.- (01233) 280184, 280236

meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve

Website : www.jambudweep.org
E-mail : [email protected]

eLece mebmkejCe
500 eefleeeB

Deeefeve Megkeuee hetefCe&cee

Jeer.efve. meb. 2534
14 Deketyej 2008, MejohetefCe&cee

cetue
100/-.

kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

(3)

(4)

emleeJevee SJeb mecheeokeere

efyevee DeveLeke ece Deewj eiee{ ee kes Ssmes Glke=, jceCeere SJeb ye=noekeej cenekeeJe
kee me=peve mebYeJe veneR nw~
keefJe eer ueeueeb pewve jekesMe keer uesKeveer lehemee keer Deeie ceW lehe kej kegvove
yeveer nw Dele: Gvekeer uesKeveer mes emetle Ske-Ske JeCe& megJeCe& keer MeesYee kees OeejCe kejlee
nw~ Gvekes eje jefele en keeJe ebLe meceepe ceW meceele nesiee, Ssmee efJeeeme nw~
ceeleepeer kes megoerIe& peerJeve ceW Deveske Gleej-e{eJe Deees nQ~ Gvekees meceleehetJe&ke
heej kejleer ngF Deehe Deepe Ske ceneve lespeefmJeveer, ceneleheefmJeveer, hejceefJeog<eer, es
SJeb pes meeefOekee kes he ceW mechetCe& meeOeg meceepe SJeb pewve peiele ceW megeefleefle nQ~
hetpe ceeleepeer kes peerJeve kes meYeer heejme SJeb heeJeve henuegDeeW kee JeCe&ve keeJe ceW
eLeemLeeve efkeee ieee nw~
keeJe kes heejeeCe mes leerLe&ee$ee SJeb meeOegmeceeiece kee hegCeueeYe hee"keeW kees
menpe ner nes peelee nw~ efJeefYevve mLeeveeW Deewj DeJemejeW hej ceeleepeer eje efoes iees
eJeeveeW kee Yeer keeJeelceke JeCe&ve jevee ceW nw~ heuele: en keeJe %eeve Deewj efmeevleeW
mes Yeer Yejhetj nw~
hejcehetpe ceeleepeer kes ke=eflelJe SJeb JeefelJe kes JeCe&ve ceW keefJe kee ceve Ketye jcee
nw~ esle meeefkee heefnves, efheer-keceC[ueg efueS Ke[dieemeve/heeemeve cege kes Jewjeieeslheeoke
Deveske Meyo efe$eeW kee Debkeve mebyebefOele DeOeee cesW efJemleej mes efkeee ieee nw~ meeefnefleke
jeveeDeeW kee Ske-Ske hee ceW heefjee oskej ieeiej ceW meeiej Yej efoee nw~ keefJe ves
JeefelJe SJeb ke=eflelJe kee efJemleej mes JeCe&ve kej hetpe ceeleepeer kes eefle pees ee kee DeIe&
meceefhe&le efkeee nw, Jen Deeeflece SJeb yespees[ nw~
keeJe keer Yee<ee menpe, mejue, megyeesOe, eJeencee SJeb heefjefmLeefleeeW kes Devegketue
nw~ GmeceW cevo-cevo meefjlee kee keue-keue efveveeo megveeF& oslee nw~ efJeefJeOe MewefueeeW kes
ceeOece mes DeefYeJeefe DeefOeke eYeeJeke nes ieF& nw~ heeeW keer ieselee, ueeyelee SJeb
kemeeJe meJe&$e MueeIeveere nw~ kegue efceueekej Ske ceneJeefelJe hej efueKee ieee en
cenekeeJe mJeeb ceW mechetCe&lee kees OeejCe efkeS ngS nw~
Fme ke= efle mes meYeer YeJepeve ueeYe G"eles ngS esjCee eehle kejW, ener cebieuekeecevee nw~

-kece&eesieer ye.jJeerv kegceej pewve

hejcehetpe ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer yeermeJeeR meoer
keer eslece SJeb peslece meeOJeer nQ~ hetpe eer kee yengDeeeeceer JeefelJe DeekeeMe keer
lejn Demeerce, meeiej keer lejn iebYeerj SJeb efnceeuee keer lejn Ge nw~ Ssmes cenveere
JeefelJe SJeb heenej Je<eeae Deueewefkeke ke=eflelJe kees MeyoeW ceW mecesves kee meenme
kejvee Deleble keef"ve SJeb MueeIeveere eeeme nw~ ceveg kes ceve ceW peye eeYeefe kee
pJeej Gce[lee nw, leye Gmes mJeeb keer Deuhe%elee kee yeesOe nesles ngS Yeer Jen Deheves DeeoMe&
kees cevecebefoj ceW efJejepeceeve kej YeefeefJeYeesj nes Gmekes iegCeieeve kejves ceW leuueerve nes
peelee nw~
keefJeoe eer heb. ueeueeb pewve jekesMe ves hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&kee
eer %eeveceleer ceeleepeer kes efoJe peerJeve kees DeeOeej yeveekej Fme ye=nled cenekeeJe keer
jevee keer nw~ keefJe hetpe ceeleepeer keer cenee Deewj Deheveer Deuhe%elee mes megheefjefele nw
efkevleg ee Deewj Yeefe keer esjCee Gmes keeJe efueKeves nsleg efJeJeMe kej osleer nw~ keefJe ves
mJeeb keer Fme YeeJeYetefce kees eleerkeelceke Mewueer ceW Fme ekeej Jee efkeee nwefeef[ee le=Ce kees eeWe oyeeS, kejves eueer efmebOeg yebOeeve~
efpemeves osKee, Gmeves jeskee, let heieueer-cetjKe-Debpeeve~~
uesefkeve Gmeves Ske ve ceeveer, yeesueer kejvee cesje keece~
heg<eeLeea ye{les ner peeles, kejles veneR yeere efJeeece~~
(Fmeer keeJe mes)
keefJe ves hetpe ceeleepeer kes pevce meved 1934 mes ueskej Deeleve meved 2008 leke keer
74 Je<eeae efoJe peerJeve ee$ee hej keeJe jevee kej Deheves peerJeve kees Oeve SJeb uesKeveer
kees heeJeve efkeee nw~ ceQves mee: emetle Fme cenekeeJe kee Deeeesheevle heejeeCe efkeee nw
Deewj Fme efve<ke<e& hej hengBee efke ee Deewj Yeefe ceW [tyekej Jeefe keef"velece keee&
kejves ceW Yeer meheue nes peelee nw~ pewmes efJeefJeOe JebpeveeW mes megmeefppele mJeCe&Leeue kees
osKekej efvecee&Cekelee& kes ece Deewj ee kee Devegceeve menpe ner nes peelee nw, Gmeer
ekeej pewve peieled kes cetOe&ve keefJe heb. ueeueeb pewve jekesMe eje cevenj nefjieereflekee
bo ceW jefele, heeBe KeC[eW ceW efveye, MeleeefOeke heeemetveeW mes eefLele, ee-Yeefe Deewj
efJevee mes Yejhetj, Deuebkeej keer e mes megMeesefYele, heo ueeefuele mes Deuebke=le, ceeOege&
Deewj emeeoiegCe mes cebef[le Yeefe jme kes Fme keeJejlve kes heejeeCe mes keefJe keer meeOevee
SJeb hetpe ceeleepeer kes eefle Gmekeer Demeerce eeYeefe kee DevegYeJe cegPes nes ieee keeeWefke

k m, k m

(5)

(6)

cebieue keecevee

DeeYeej

-eeefj$eeceCeer Deeefe&kee DeYeeceleer

heb. ueeueebo peer jekesMe ves hetpe ieefCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer keer Yeefe ceW en cenekeeJe efueKekej
Deheveer uesKeveer kee meogheeesie efkeee nw leLee iegYeefe kes
cenlJe kees eoefMe&le efkeee nw~

eer Depee pewve

eerceleer eefceuee pewve

hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes 75JeW pevceefoJeme,

MejohetefCe&cee-2008 nerjke peebleer ceneslmeJe kes MegYe DeJemej hej ekeeefMele
Fme ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe ebLe kes ekeeMeve ceW eerceleer eefceuee pewve
Oe.he. eer Depee kegceej pewve, yeeoMeenhegj (ieg[ieeBJee-nefjeeCee) JeeueeW ves
%eeveoevemJehe Dehevee DeeefLe&ke meneesie eoeve efkeee nw~

efpeme ekeej jsueiee[er ceW Deiej Fbpeve ve nes lees Jen eeef$eeesW kees Gvekes iebleJe
mLeeve leke ues peeves ceW meceLe& veneR nes mekeleer nw, Gmeer ekeej cees#eceeie& keer iee[er
kes Fbpeve kes meceeve hetpe ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer YeJeelceeDeeW kees cees#eceeie& ceW
ueieeves ceW melele lelhej jnleer nQ~ Fme keeJe ebLe ceW hetpe ceeleepeer kes eefle yengle
megvoj MeyoeW kee eeesie keefJe ves efkeee nw~ heefC[le peer keer uesKeveer mes meYeer efJeeveeW
kees esjCee ueskej iegDeeW kes eefle iegCeeenkelee kee YeeJe jKevee eeefnS~ efJee ceW
efpeleves Yeer meceoee nQ, Gve meYeer ves ieg kes cenlJe kees memecceeve mJeerkeej efkeee
nw pewmee efke nceejs DeeeeeeX ves Yeer kene nw efkeiegYeefe mebpecesCe e, lejbefle mebmeej meeejb Ieesjb~
efCCebefle Dekecceb, pecceCe cejCeb Ce heeJeWefle~~

eer pewve ekeeMe pewve (mJe.) SJeb eerceleer pewveceleer pewve kes megheg$e
eer Depee pewve Jele&ceeve ceW eer efoiecyej pewve meceepe, yeeoMeenhegj kes
GheeOe#e nQ~ Deehekes Ske heg$e efe. meefeve pewve SJeb oes hegef$eeeB-keg. ieerlet
pewve Je keg. DebMet pewve nQ~

Fme ekeej ieg keer ceefncee kees yeleeves Jeeues DeveskeeW GoenjCe pewveMeeeeW ceW
Yejs he[s nQ~

Deehe osJe-Meee-ieg kes hejce Yee nQ leLee heefjJeej kes meYeer meome
Yeer Oeeefce&ke mebmkeejeW mes Deesleeesle nQ~

Fme keeJe ebLe kes jeefelee heb. ueeueebo peer kes efueS cesje DeeMeerJee&o nw efke
efpeme ekeej GvneWves Fme cenekeeJe keer jevee keer nw, Gmeer ekeej Deeies Yeer osJeMeee-ieg keer Yeefe ceW ner Deheveer uesKeveer kee meogheeesie kejles jnW~

nce Deehekes eefle neefo&ke DeeYeej Jee kejles nQ leLee Deehe meYeer kes
GppJeue YeefJe<e kes efueS YeieJeeve efpevesv mes cebieue keecevee kejles nQ~
-mecheeoke

ieg keer ceefncee kee eefleheeove kejves Jeeues Fme cenekeeJe kees he{kej Deehe
meYeer Deheves peerJeve kees meheue yeveeSB, ener meyekes efueS cebieue esjCee nw~

k m, k m

(7)

(8)

oes Meyo

DevleYee&Jevee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

Ske keefJe ves yengle ner megvoj yeele kener nw efkejece legcneje eefjle, mJeeb ceW keeJe nw~
keesF& keefJe yeve peeS, menpe mebYeeJe nw~~
hetpe ceeleepeer kes peerJeve eefjle kes eefle Yeer en hebefeeeB
hetCe&hesCe eefjleeLe& nesleer nQ, Fvekee efJeje JeefelJe SJeb
DeodYegle ke=eflelJe pees Yeer Ske yeej he{ ueslee nw, Gmekes oe ceW keeJe mJeeb efnueesjW
Yejves ueielee nw Deewj Jen keg ve keg efueKeves kes efueS Deelegj nes G"lee nw~
heefC[le eer ueeueeb peer jekesMe ves hetpe ceeleepeer kes yengDeeeeceer JeefelJe mes
eYeeefJele neskej Fme cenekeeJe keer jevee keer nw, en peneB Gvekeer iegYeefe kee
heefjeeeke nw, JeneR Gvekeer keeJe eefleYee mes peve-peve kees heefjefele kejeves kee Ske
megDeJemej Yeer nw~
eeefhe hetpe ceeleepeer kes efJeMeeue JeefelJe kees MeyoeW ceW meerefcele kejvee Delevle
DemebYeJe pewmee eeeme ueielee nw efkevleg YeefeJeMe emlegle efkeS ieS ts-hets Meyo Yeer
ceesleer kee he OeejCe kej uesles nQ~
heefC[le ueeueebo peer ves ueieYeie [s{ Je<e& hetJe& hetpe ceeleepeer kes peerJeve hej Ske
keeJe ebLe efueKeves keer YeeJevee Jee keer Leer, leye ceQves GvnW eeslmeeefnle Yeer efkeee Lee
hegve: GvneWves hetpe ceeleepeer kes peerJeve mes mebyebefOele mebmLeeve eje ekeeefMele meeefnle
eehle kejkes en Ske YeeieerjLe eeeme efkeee nw~ cegPes efJeeeme nw efke en cenekeeJe
efJeled meceepe SJeb pevemeeOeejCe meYeer kes efueS esjCeemheo nesiee leLee Fme cenekeeJe
kees he{kej DeJeMe ner hetpe ceeleepeer kes peerJeve kes efJeefJeOe henuegDeeW kee %eeve meYeer
kees eehle nesiee leLee Ske heeefjJeeefjke Deewj meeceeefpeke peerJeve kees megKehetJe&ke Jeleerle
kejves kes efueS Yeer DeJeMe esjCee eehle nesieer~
hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer keer nerjke peebleer-2008 kes heeJeve DeJemej
hej jefele Fme cenekeeJe kes jeefelee heb. ueeueebo peer kes efueS cesje cebieue DeeMeerJee&o
nw efke Jes Fmeer ekeej Deheveer uesKeveer kee meogheeesie ncesMee osJe-Meee-ieg keer Yeefe
kes efueS kejles jnW, leeefke Gvekeer eefleYee efoveeWefove Je=efbiele nesleer jns~

k m, k m

-heer"eOeerMe #eguueke ceesleermeeiej

ceneve keeeeX kees kejves Jeeues ner ceneheg<e kenueeles nQ~ Jes
ceneve keee& jepevewefleke #es$e, meeceeefpeke #es$e DeLeJee Oeeefce&ke
#es$e ceW nes mekeles nQ~ Ssmes ceneheg<eeW keer e=BKeuee egieevegegie mes
eueer Dee jner nw~ ceneheg<e yeveees veneR peeles nQ Jes Deheves JeefelJe
leLee ke=eflelJe mes mJeeb yeve peeles nQ~ GvneR ceW mes Ske nQ hetpe
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer~
ceneheg<e efkemeer keer yeheewleer veneR nesles nQ~ Jes efkemeer peeefle, Oece& DeLeJee #es$e JeMes
ef <e
mes yebOes veneR nesles nQ~ Jes meJe&peveefnleee-meJe&pevemegKeee keer metefe kees eefjeLe&
le kejles nQ~
ceneheg<e iegCeeW kes Yeb[ej nesles nQ~ Jes pevemecegoee kes efueS ceeie& efvecee&lee nQ~ Jes Je=#eeW
kes meceeve meyekees megKeeo Meerleue eBJe eoeve kejles nQ~ Deehe eflejW hej leejneR kes cetueceb$e
kees ue#e ceW jKeles nQ~ ceneheg<e efkemeer Yeer peeefle, Oece& ee #es$e ceW GlheVe nesles jnles nQ~
hetpe ieefCeveer ceeleepeer ves GejeosMe kes yeejeyebkeer efpeues ceW efmLele ess mes eece
efkew leveiej ceW pevce ueskej Deheves leeie SJeb %eeve mes meejs efJee kees Deeueesefkele jke efoee~
meceer eerve-meceked-meee %eeve FvnW ceeveeW hetJe& YeJeeW mes eues Dee jns megmebmkeejeW kes keejCe
eneB menpe he ceW eehle nes ieee~ Fvekee yeeheve Yeer heeheve pewmee eew{lee kees efueS Sng
Jeleer le ngDee leLee heeheve veneR heenej ceW Yeer FveceW yeeheve pewmeer mhet efle& heefjueefele# nesleer nw~
efJeeved uesKeke heb. eer ueeueebo peer jekesMe, iebpeyeemeewoe (ce.e.) ves hetpe
ceeleepeer kes efJe<ee ceW Jewmes ner uesKeveer veneR eueeF& nw elegled Fvekes iegCeeWheer yeieeres mes
keg Des megboj SJeb megceOegj heg<heeW kees egvekej Fme ke=efleheer iegueomles kees mepeeee nw~
en ke=efle hegmleke veneR yeefuke jlveekej nw pees Jeefe FmeceW eefJe neskej ienjer [gyekeer
ueieeesiee, Jen jlveeW-ceesleer-ceeCeke Deeefo kees eehle kejsiee~
uesKeke cenesoe ves ke=efle kees DeleerJe mejue yeveeves kee Yejmeke eeeme efkeee nw
efpememes eleske hee"ke menpehe mes oebiece kej mekeW leLee hetpe ceeleepeer keer
heeJeve efJe kees Deheves Deblece&ve ceW DeJeleefjle kej mekeW~ mecemle hee"keeW kes efueS cesje
en megPeeJe nw efke Fme keeJe ke=efle kee Deveske yeej heejeeCe kejW efpememes Deehekees
DeYetlehetJe& GheueefyOeeeB eehle neWieer~ Deehekeer DeeOeeeflceke eslevee mhegjeeceeve nesieer~
mebece kees OeejCe kejves kee DeleerJe meenme eehle nesiee~ mees %eeve kees eehle kejves
keer ueueke peeiesieer~
emlegle ke=efle kes me=e heb. ueeueebo peer kes efueS yengle-yengle DeeMeerJee&o~

(9)

cenekeeJe kes meboYe& ceW

-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)
efpeme ekeej meeiej Deewj veoer kee, Je=#e Deewj heue kee, efove Deewj ekeeMe kee leLee
jeef$e Deewj DebOekeej kee hejmhej mebyebOe Deveeefokeeue mes nw, Gmeer ekeej ieg Deewj efMe<e
kee mebyebOe Yeer Deveeefokeeue mes euee Dee jne nw~ MeeeeW ceW ieg Deewj efMe<e mes mebyebefOele
DeveskeeW GoenjCe nQ~
en mee nw efke keesF& Yeer Jeefe iegmeb%ee kees leYeer eehle kejlee nw peye Gmekes
DeeOeerve keesF& efMe<e nes Deewj keesF& Jeefe leYeer efMe<e kenueeves kee DeefOekeejer neslee nw
peye Jen Deheves peerJeve ceW efkemeer kees ieg yevee ueslee nw~
emlegle ebLe pees Deehekes neLe ceW nw, Fmekee veece nw-ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe,
FmeceW heb. ueeueeb peer jekesMe ves hetpe ceeleepeer kees Dehevee ieg yeveekej Gvekes pevce
meved 1934 mes ueskej Jele&ceeve meved 2008 leke kes ueieYeie mecemle henuegDeeW kees uesKeveerye
efkeee nw~
eeefhe en OegJe mele nw efke hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer pewmes
eefleYeeMeeueer JeefelJe kes yeejs ceW keg Yeer kenvee DeLeJee efueKevee mete& kees oerheke
efoKeeves kes meceeve nw efhej Yeer heb. ueeueebo peer ves Fme cenekeeJe kees efueKekej en
meeefyele kej efoee nw efke mete& keer Deejleer Gleejves kes efueS Ske ese mee oerheke ner
keeheer neslee nw, mete& keer Deejleer kejves kes efueS keYeer otmeje mete& veneR ueeee pee
mekelee~ heeBe KeC[eW ceW efJeYee Fme cenekeeJe ceWs 1692 heeeW kes eje keefJe ves hetpe
ceeleepeer kee iegCeieeve efkeee nw leLee Gvekes peerJeve keer nj eser-ye[er Ievee kees
megvojlee mes emlegle efkeee nw~
hetpe ceeleepeer ves Deheves peerJeve ceW efpeleves Yeer keee& efkeS nQ GvnW osKekej meYeer
ueesie Deeee& kejles nQ~ GvneWves veejer neskej Fleves keee& kej efoes efke Deepe heg<e
meceepe ieewjJe kee DevegYeJe kejlee nw, Fve YeeJeeW kees keefJe ves keeJe kes eejbYe ceW Fme
ekeej efveye efkeee nwveejer neskej ceeleepeer ves, efkeS keee& Deeeflece Deveske~
vej Yeer Jewmee kej vee heeS, Gece-hetCe&-megg-eleske~~
Deehe YeeJe mes efoJe heg<e nQ, efoJe Je mes veejer nQ~
FmeerefueS lees Deepe heg<e Yeer, ceelee kes DeeYeejer nQ~~
eLece oes KeC[eW ceW keefJe ves hetpe ceeleepeer kes pevce mes ueskej eleenCe mes hetJe&
leke kee jesceebeke JeCe&ve efkeee nw efpemekes Devleie&le cewvee eje heevebefohebeefJebMeeflekee

(10)
ebLe kee mJeeOeee, efkewleveiej SJeb Deeme-heeme kes veiejeW mes efceLeelJe otj Yeieevee,
YeeF&eeW kes eseke kee meceioMe&ve kes DeeOeej mes mecegefele Fueepe, cewvee kes oe ceW
Jewjeie kes Debkegj emhegefle nesvee Deeefo kee eLeeLe&lee mes JeCe&ve efkeee ieee nw hegve:
le=leere KeC[ mes ueskej hebece KeC[ leke hetpe %eeveceleer ceeleepeer eje efkeS ieS mecemle
eelegcee&meeW kee, Gvekes meYeer keee&keueeheeW kee efJemleej mes JeCe&ve nw~
Deepe mechetCe& osMe keer pewve meceepe Fme yeele kee ieewjJe kejleer nw efke hetpe
%eeveceleer ceeleepeer efpeme keece kees neLe ceW ues uesleer nQ, Jen hetje kejkes ner es[leer nQ~
eens efkeleveer ner efJeIve yeeOeeSB DeeJeW, hej Jes efJeIveeW mes Ieyejekej keee& kees es[leer veneR
nQ, Fve YeeJeeW kees keefJe keer Yee<ee ceW osKeWGece-ceOece-peIeve he mes, ceeveJe nesles leerve ekeej~
efJeIveeeeble peIeve ve nesles, keesF& keee& kejves leweej~~
ceOece keee& Meg kej osles, Deeles efJeIve es[les Yeeie~
hej efJeIveeW mes [jW ve Gece, keee& hetCe& kejves ye[ Yeeie~~
ceeleepeer keer eke=efle nw Gece......................
JeemleJe ceW keefJe ves hetpe ceeleepeer kes iegCeeW kee efve<he#eYeeJe mes cetueekebve efkeee
nw~ etBefke Jes Yeer Ske efJeeve nQ Dele: efJeee kes cenJe kees Yeueer ekeej peeveles nQ, pewmee
efke kene Yeer nwefJeeved SJeb peeveeefle, efJeppeve heefjececed~
ve efn yevOee efJepeeveeefle, heg$e emeJe Jesoveeced~~
cenekeeJe kes Deble ceW keefJe ves cesjer DeefYeuee<ee Meer<e&ke mes Deheveer ceveesYeeJevee
kees 5 heeeW ceW emlegle efkeee nw, efpemeceW mes Ske keeJe Deehekes mece#e emlegle nwhetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, yeveW mJeie& keer DeefOekeejer~
heg<eosn hee cegefveele OeejW, neW eoMe lehe Deeeejer~~
esCeer ceeb[Q, Ieele Ieeefleee, heeJeW De#ee kesJeue%eeve~
YeJepeerJe GheosMeve kejkes, Debeflece heo heeJeW efveJee&Ce~~
hetpe ceeleepeer keer Yeefe ceW emhegefle es megvoj hebefeeeB JeemleJe ceW Deepe nj
Yee keer DeefYeuee<ee nw~
Fme ekeej Delevle megvojlee kes meeLe efueKes iees Fme cenekeeJe kees he{kej Deehe
meYeer hetpe ceeleepeer kes DeeoMe& peerJeve mes leLee keefJe keer meMee uesKeveer mes heefjefele
neW, ener Fmekeer meeLe&kelee nw~

k m, k m

(11)

(12)

je^ieewjJe, ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe

cenekeeJe kes jeefelee

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

heb. ueeueebo pewve jekesMe kee heefjee

uesKeke-Deefveuekegceej pewve (Sce.ske.)
meneekeceb$eer, Yeesheeue

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

pevcemLeeve
: efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.
pevceefleefLe
: Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991(meved 1934)
ie=nmLe kee veece : keg. cewvee
ceelee-efhelee
: eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele : F&. meved 1952 ceW yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee kes efoveDeeeee&jlve
eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~
#eg efuuekee oer #ee : ew $e ke= . 1, F& . meved 1953 kees ceneJeerjpeer Deef leMee #es $e (jepe.) ceW
Deeefe&kee oer#ee : JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW
eeefj$eeeJeleea 108 Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje kes eLece heeOeerMe
Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe : Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cet ueeeej, keeleb$e-JeekejCe,
<edKeC[eiece Deeef o ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb SJeb 250 efJeefMe ebLeeW keer uesefKekee~meved 1995
ceW DeJeOe efJe.ef Je. (hewpeeyeeo) eje [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYet ef<ele~
leerLe& efvecee&Ce esjCee : nefmleveehegj ceW pebyeterhe leerLe& kee efvecee&Ce, Meeele leerLe&
DeeesOee kee efJekeeme SJeb peerCeexej, eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeosJe
lehemLeueer leerLe& kee efvecee&Ce, leerLekej pevceYetefceeeW kee efJekeeme, YeieJeeve ceneJeerj
pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) ceW vebeeJele& cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve
heg<heobleveeLe keer pevceYetefce keekevoer leerLe& (efveke ieesjKehegj-G.e.) efJekeeme keer esjCee,
YeieJeeve heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce Deefn$e leerLe& hej leerme eewyeermeer cebefoj, ceebieerlegbieer
ceW efvecee&CeeOeerve 108 heg Gebgbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue eeflecee~
ceneslmeJe esjCee : hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&^ere
efveJee&Ce ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenekegbYe cemlekeeefYe<eske, keg C[ueheg j
ceneslmeJe, YeieJeeve heee& veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe ~
Mew#eefCeke esjCee : pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&^ere mebieeser,
je^ere kegueheefle meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe meccesueve SJeb Deve
Deveske je^ere-Debleje&^ere mlej kes mesefceveej Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee : pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985), meceJemejCe eerefJenej
(1998 mes 2002), ceneJeerj peesefle (2003-2004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue leke
Fme JemegOee kees megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~

pevce
ceelee-efhelee
helveer
heg $e
hegef$eeeB

efMe#ee eeefhle

ef Me#ee
efM e#eCe

DeefYeefe

meeefnle mesJee
1.cenekeeJe

1 pegueeF&, 1934, efmeueieve (ueefuelehegj) heeueve-efkemeueJeeme (G.e.)

eerceleer keeQmeeyeeF& pewve-eer keeuetjece pewve~
eerceleer YeieJeleeryeeF& pewve~
eer Deefveue kegceej-eerceleer jsKeejeveer pewve (efe.Deefve, Deefjnble)
eerceleer veeruece-eer keceuesMe kegceej pewve (efe.ieieve, efMeuheer)
eerceleer cebpet-eer eceesokegceej pewve (efe.efeee, eleerke, ceesefvekee)
eerceleer MeesYee-eer vejsv kegceej pewve (efe.MeMeebke, MegYeced)
eerceleer yejKee-eer Devethe kegceej pewve (efe.DehetJee&, osJe)
eer efoiecyej pewve DeveeLeeuee, ye[veiej~
eer veeefYevebove efo.pewve efJeeeuee, yeervee~
eer mejmes" ngkegceebo efo. pewve mebmke=le ceneefJeeeuee, Fboewj~
Sce.S. (efnvoer), Sce.S. (mebmke=le), yeer.S[. Meeeer, meeefnlejlve~
efvepeer SJeb ceOeeosMe kes Meemekeere Gelej ceeOeefceke efJeeeueeeW
ceW 40 Je<eeX leke DeOeeheve leLee eeeee& heo mes mesJeeefveJe=e~
yeeuekeeue mes ner Glke= meeefnle kes he"ve-hee"ve, me=peve SJeb
meeefnefleke DeeeespeveeW ceW meefee Yeeieeroejer~

meoueiee kes meble, mebmke=efle enjer-cegefve megOeemeeiej, keueeleerLe&meebieevesj, ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe~
2.cegefve peerJeveer iegCeeW kes Deeiej, %eeve kes meeiej
3.Meleke
Deeeee& %eevemeeiej Meleke, menpeevebo Meleke, Meeefm$e heefj<eo
kee megvenje mehej, leCe efebleeceefCe
4.#es$eheefjee keeJe messjewve-meg<ecee, keesveer oMe&ve, efmejeWpe kes pewve cebefoj, heeJeve
heeJeeefieefj, vewveeefieefj-ieewjJe, iebpeyeemeewoe : Ske heefjee
5.heeevegJeeo
Yeeecej cenekeeJe, efJeeemeeiejekeced~
6.DeelceeKeeve DeelceJe=eced~
7. hetpeve-Deejleer GheeOeee %eevemeeiej, ceg efve meceleemeeiej, ceg efve eceeCemeeiej, eer ef oiecyej
eeueermee
pewve DeefleMee #es$e mesjewve, meeBeer, meebieevesj, efeypeewefueee heejmeveeLe,
hewefjeepeer, jsJeemee, heeJeeefieefj~

(13)
8.mleJeve

YeieJeeve heejmeveeLe SJeb Deeeee& Meebeflemeeiej eCeer hejcheje kes

mecemle Deeeee&~
9.Deke
cegefve eer megOeemeeiej, cegefve eer DeYeemeeiej, Deveskeeble %eeve
cebefoj Fleeefo Deveske~
10.mecheeove
mevceefle-mebosMe (heeef#eke), pewveeeee&, eeeee& vejsv ekeeMe
DeefYevebove ebLe : ceveer<ee~
11. mheg jeveeSB meeefnlemeeOevee kes 55 Je<eeX ceW mece-meeceefeke eser-ye[er meneeefOeke
keefJeleeDeeW kee me=peve~ osMe keer efJeefYeVe he$e-heef$ekeeDeeW ceW ekeeefMele~
hegjmkeej
1. eer Deeeee& mete&meeiej mce=efle egle mebJeOe&ve hegjmkeej-2002
2. eerceleer mJe.eboejeveer pewve mce=efle efJelcenemebIe hegjmkeej-2002
3. cenekeefJe Deeeee& %eevemeeiej $eeesoMe hegjmkeej-2005
Gheeef OeeeB
1. Oece& efoJeekej (YeieJeeve MeerleueveeLe efo.pewve cebefoj ^m, meeBeer)
2. megOeebMeg (eer veeefYevebove efo.pewve efnleesheosefMeveer meYee, yeervee)
mecceeve
1. eer efoiecyej pewve heefj<eo, efpeuee jeemesve~
2. eer YeieJeeve ceneJeer j 2500Jeeb ef veJee& Ce cenes lmeJe meef ceef le, ef peuee jeemes ve
3. eer mekeue efo.pewve meceepe ueefuelehegj eje mecceeve efveefOe
meefnle (cebieue meeefveOe he.het.108 cegefve eer #eceemeeiej peer cenejepe)
4. eer efo.pewve peewnjer yeepeej veJeegJeke ceb[ue, peehegj (jepemLeeve)
5. eer efo.pewve ieesueeueejere meceepe, efJeefoMee, peyeuehegj, Yeesheeue
6. eer mekeue efo.pewve meceepe, peyeuehegj (cebieue meeefveOe he.het.Deeefe&kee
105 {celeer ceeleepeer)
7. eer efo.pewve efme#es$e kegC[uehegj (oceesn)
8. eer efo.pewve Oece&eYeeJeveer meYee, keese, metjle, Goehegj Fleeefo~
heb. ueeueebo pewve jekesMe Goejcevee JeefelJe kes Oeveer nQ~ Oece& SJeb meceepe kes efuSe
meceefhe&le nQ ~ osJe-Meee-ieg kes hejce Yee nQ~ Deehe cetke SJeb efve:mJeeLe& leerLe& mesJekenQ~ Deeheves
Deveske leerLe& #es$eeW hej keeJe efueKes Deewj efveueexYe YeeJe mes GvnW #es $eeW kees meceeflehe& kej efoee~
Deehe DeefKeue YeejleJe<eeae efo.pewve Meeeer heefj<eo keer keee&keeefjCeer kes mecceeveveere
meome nQ leLee DeefKeue YeejleJe<eeae efJeled heefj<eo SJeb efJeled cenemebIe kes meome nQ~
Deehe Deveske mLeeveere mebmLeeDeeW kes ieefjceecee heoeW hej ceeveod JeefelJe kes he ceW
keee&jle nQ~ Deehekees hejcehetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer keer nerjke peebleer
kes MegYe DeJemej hej efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve, pecyeterhe-nefmleveehegj eje
pecyeterhe hegjmkeej-2008 mes mecceeefvele efkeee pee jne nw~ nce Deehekes GppJeue
YeefJe<e SJeb mJemLe oerIe& peerJeve keer cebieue keecevee kejles nQ~

k m, k m

(14)

Ske Deefleere pewve kesv

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

-kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve (DeOe#e)
mebef#ehle heefjee :
efheues leerve oMekeeW ceW jepeOeeveer efouueer keer Gej efoMee ceW GejeosMe kes efpeuee cesj" eqmLele
heewjeefCeke leerLe& neqmleveehegj ceW Ske je^ere Deewj Debleje&^ere Deeke<e&Ce kee kesv GYej kej Deeee nw~
200 Heg kes Jeeme ceW meHeso Deewj jbieerve helLejeW mes efvee|cele pewve Yetieesue keer Deefleere Je=eekeej jevee
pecyeterhe eje Deheves DeeOeej hej Jesefle nukes iegueeyeer mebiecejcej mes efvee|cele 101 Heg TBes megces
heJe&le keer MeesYee Deepe efkemekes ceve kees Deekee|<ele veneR kejleer nw?
eeeerve pewve meeefnle SJeb Yetieesue kes heefjeeeke, Jew%eeefvekeeW kes efueS MeesOe kesv, DeeOeeeqlceke
GVeeve kes efueS heefJe$e mLeeve, ceeveefmeke Meebefle SJeb efpevesv YeieJeeve keer hetpeve-Yeefe kes mechetCe&
meeOeveeW leLee mecemle DeeOegefveke megefJeOeeDeeW keer GheueyOelee meefnle Fme Deveghece leerLe& keer peveke
mebmLee kee veece nw- efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve (jefpe.)~ pewve meceepe keer meJeexe
meeOJeer hetpe ieefCeveerecegKe Deee|ekeeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes 1972 ceW
Fme mebmLeeve kee met$eheele efkeee ieee~ efoiecyej pewve Fbmeret Dee@He kee@mceesieeefHeke efjmee&
(Digambar Jain Institute of Cosmographic Research) kes veece mes eefme
Fme mebmLeeve kee DeeOeejYetle ue#e Lee-pecyeterhe kee efvecee&Ce Deewj en pecyeterhe ner Debl ele
mebmLeeve kee cegKe keeee&uee yeve ieee~
pebyeterhe keer 30 Ske[ heefJe$e Yetefce hej mebmLeeve kes eje mebeeefuele efJeefYeVe eespeveeDeeW/jeveeDeeW
kee mebef#ehle efJeJejCe efvecveebefkele nw1. pebyeterhe jevee-efpevesv YeieJeeve keer 207 eefleceeDeeW mes heeJeve Yeejleere efMeuhe Deewj
pewve Yetieesue kee Deefleere GoenjCe, DeeOegefveke Deeke<e&CeeW-efyepeueer kes HeewJJeejs, veewkee-efJenej
Fleeefo meefnle~
2. keceue cebefoj-YeieJeeve ceneJeerj keer DeefleMeekeejer Ke[dieemeve eeflecee Fme cebefoj ceW
efJejepeceeve nQ~
3. Oeeve cebefoj-24 leerLekej YeieJevleeW keer eefleceeDeeW meefnle eR jevee Fme cebefoj ceW
efJejepeceeve nQ, pees efke Oeeve (Meditation) kejves nsleg Geceesece ceeOece nQ~
4. ef$ecete|le cebefoj-YeieJeeve DeeefoveeLe, Yejle SJeb yeengyeueer keer Ke[dieemeve eefleceeDeeW mes Fme
cebefoj kee veece meeLe&ke nw~ keceue hej efJejepeceeve YeieJeeve vesefceveeLe SJeb heee&veeLe mes Fme cebefoj keer
MeesYee efiegefCele nes ieeer nw~
5. Jeemeghetpe cebefoj-Fme cebefoj ceW 12JeW leerLekej-Jeemeghetpe mJeeceer keer Ke[dieemeve eeflecee
efJejepeceeve nQ~
6. Meebefle-kegbLeg-DejnveeLe cebefoj-efpeve YeieJevleeW kes ieYe&, pevce, lehe Deewj %eeve keueeCekeeW

(15)

(16)

mes neqmleveehegj keer Yetefce hejce-heeJeve ngF& nw, Gve Meebefle-kegbLeg Deewj DejnveeLe YeieJebleeW keer Ke[dieemeve
eefleceeSb Fme cebefoj ceW efJejepeceeve nQ~
7. cebefoj-Deefjnble, efme, Deeeee&, GheeOeee Deewj meeOeg hejcesefeeW keer eefleceeDeeW
meefnle (Deesce) jevee Fme cebefoj ceW efJejeefpele nw~
8. efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj-Fme cebefoj ceW efJeosn #es$e kes efJeeceeve 20 leerLekejeW keer
eefleceeSB yeerme keceueeW hej efJejepeceeve nQ~
9. meneket cebefoj-efpevesv YeieJeeve keer 1008 eefleceeDeeW meefnle~
10. YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj-Oeeleg efvee|cele YeieJeeve $e+<eYeosJe keer cetueveeeke eeflecee SJeb
Deve efpeve eefleceeDeeW meefnle~
11. YeieJeeve $e+<eYeosJe keere|lemlebYe-YeieJeeve $e+<eYeosJe Devleje&<^ere efveJee&Ce ceneceneslmeJe
Je<e& ceW efvee|cele, YeieJeeve kes peerJeve eefj$e kees eoe|Mele kejves Jeeuee, 8 eefleceeDeeW mes meceeqvJele 31 Heg
TBee keere|lemlebYe~
12. lesjnerhe efpeveeuee-Fme cebefoj kes Deboj ceOeueeske kes lesjnerheeW keer Deke=ef$ece jevee
kee Deefle megvojlee kes meeLe efoioMe&ve kejeee ieee nw, efpemeceW hebeces heJe&leeW kes meeLe-meeLe kegue
2127 eefleceeSB efJejepeceeve nQ~
13. Deeheo efoiecyej pewve cebefoj-Fme cebefoj kes Deboj eLece pewve leerLekej YeieJeeve
$e+<eYeosJe keer efveJee&CeYetefce Deeheo-kewueeMeheJe&le keer Deeke<e&ke eefleke=efle efJejepeceeve nw~ kewueeMeheJe&le
kee ner otmeje veece Deeheo nw~ 4 HejJejer 2000 kees ueeue efkeuee cewoeve, efouueer ceW lelkeeueerve
eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje Fme eefleke=efle kes mece#e efveJee&Ceuee[t e{ekej Fmekee
GodIeeve efkeee ieee~
14. veJeen Meeefvle efpevecebefoj-hetpe ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes Gej Yeejle ceW eLece
yeej efveefce&le Fme veJeenMeebefle efpevecebefoj ceW veJeen Deefj efveJeejke veJe leerLekejeW keer Oeeleg efveefce&le
megvoj eefleceeSB efJejepeceeve nQ, efpevekes oMe&ve-hetpeve kejkes YeeieCe Deheves eneW keer Meebefle kejles ngS
osKes peeles nQ~
15. pecyeterhe hegmlekeeuee-eeeerve nmleefueefKele SJeb ekeeefMele ueieYeie 15000 iebLeeW SJeb
hegmlekeeW kes mebien meefnle~
16. pecyeterhe Deew<eOeeuee
17. %eeveceleer keuee cebefojced-neqmleveehegj kes heewjeefCeke Fefleneme kees eoe|Mele kejves Jeeueer
PeebefkeeeW meefnle~
18. Jeerj %eeveesoe iebLeceeuee-1972 ceW mebmLeeefhele Fme iebLeceeuee eje Deye leke ueeKeeW keer
mebKee ceW 250 mes DeefOeke iebLeeW SJeb hegmlekeeW kes mebmkejCeeW kee ekeeMeve nes egkee nw~
19. mecei%eeve ceeefmeke heef$ekee-en heef$ekee meved 1974 mes ueieeleej ekeeefMele nes jner nw,
efpemeceW pewve MeeeeW kes meejhe uesKeeW SJeb Deve cenlJehetCe& keee&eceeW kee mebkeueve Ske mLeeve hej
eehle neslee nw~

20. jepee eseebme YeespeveMeeuee-Deeves Jeeues oMe&veee|LeeeW kees eefleefove Meg (pewveeee& kes
Deveghe) Yeespeve GheueyOe kejeves Jeeuee en efoiecyej pewve meceepe kee eLece Yeespeveeuee nw, peneB Ske
meeLe 500 ueesie yew"kej Yeespeve kej mekeles nQ~
21. Oece&MeeueeSb-200 mes DeefOeke heuew, yebieues Fleeefo, efpeveceW "njves mebyebOeer meYeer
DeeOegefveke megefJeOeeSb GheueyOe nQ~
22. ceveesjbpeve kes meeOeve-lejn-lejn kes Petues, yeeeW keer jsue, veewkee efJenej, HeewJJeejs, njsYejs uee@ve, hetjs kewcheme ceW Ietceves kes efueS SsjeJele neLeer (ceesj mes mebeeefuele), efyepeueer keer Deeke<e&ke
JeJemLee, megvoj eeke=efleke Me Fleeefo yejyeme ner oMe&veee|LeeeW kees Fme YeJe jevee keer leguevee
mJeie& mes kejves kes efueS esefjle kejles nQ~

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje

Deeeesefpele meeceeefpeke SJeb Mew#eefCeke keee&ece
Deketyej 1981-pecyeterhe (neqmleveehegj) mLeue hej pecyeterhe %eevepeesefle mesefceveej~
31 Deketyej 1982-efHekekeer Dee@ef[esefjece-efouueer ceW pecyeterhe mesefceveej efpemekee GodIeeve
eer jepeerJe ieebOeer, lelkeeueerve mebmeo meome eje efkeee ieee~
Deewue 1985-pecyeterhe (neqmleveehegj) mLeue hej pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve efJe<ee
hej Debleje&^ere mesefceveej, efpemekee GodIeeve G.e. kes lelkeeueerve ceb$eer eesHesmej JeemegosJe eEmen eje
efkeee ieee~
petve 1982 mes Deewue 1985-ueeueefkeuee cewoeve, efouueer mes lelkeeueerve eOeeveceb$eer eerceleer
FbefojeieebOeer eje 4 petve, 1982 kees hetjs osMe ceW YeceCe kejves nsleg pecyeterhe %eevepeesefle jLe kee
GodIeeve efkeee ieee~ pevemeeOeejCe ceW DeeEnmee, eeefj$e-efvecee&Ce leLee efJee yevOeglJe kes mebosMe kee
eeej-emeej kejles ngS 1045 efove leke osMe Yej ceW YeceCe kejves kes heeeled en %eeve peesefle
lelkeeueerve j#eeceb$eer eer heer.Jeer. vejefmecne jeJe (YetlehetJe& eOeeveceb$eer) eje pecyeterhe kes cegKe ej kes
mece#e meowJe kes efueS mLeeefhele kej oer ieF&~
1992-Debleje&peere eefj$e efvecee&Ce mebieeser kee pebyeterhe mLeue hej eer vesceerebo pewve,
efJeOeeeke (ceOeeosMe) keer DeOe#elee ceW Deeeespeve efkeee ieee~
pewve ieefCele SJeb eeefj$e efvecee&Ce Deeefo efJe<eeeW hej ngF& mebieesefeeB cesj" efJeeefJeeeuee
SJeb efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes mebege lelJeeJeOeeve ceW Deeeesefpele keer ieF~
1993-DeeesOee ceW DeJeOe efJeMJeefJeeeuee-Hewpeeyeeo kes mebege lelJeeJeOeeve ceW Yeejleere
mebmke=efle kes Deee eCeslee YeieJeeve $e+<eYeosJe efJe<ee hej mebiees<"er~
Deketyej 1995-cesj" efJeMJeefJeeeuee kes mebege lelJeeJeOeeve ceW hebeefoJemeere ieefCeveer
Deee|ekee eer %eeveceleer meeefnle mebieeser-95~
ceee&-Deewue 1998-lelkeeueerve eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje 9 Deewue 1998
kees leeuekeesje msef[ece, efouueer mes osMe Yej ceW YeceCe kejves nsleg YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCe
eerefJenej jLe kee GodIeeve~ 3 Je<e& leke osMeYej ceW leerLekej YeieJevleeW kes meJeexoeer efmeebleeW SJeb

(17)

(18)

pewveOece& keer eeeervelee kee eeej-emeej kejves kes heMeeled en meceJemejCe Fueeneyeeo Ge veeeeuee
kes lelkeeueerve cegKe veeeeOeerMe eje leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& (Fueeneyeeo) ceW
mLeeefhele kej efoee ieee~
Deketyej 1998-pecyeterhe mLeue hej je^ere kegueheefle meccesueve, efpemekee GodIeeve efkeee
ieee-mJeieeae eer jepesMe heeeue (lelkeeueerve mebmeo meome eje)~
HejJejer 2000-lelkeeueerve eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje 4 HejJejer 2000 kees
ueeue efkeuee cewoeve, efouueer ceW Ske Je<e& leke eueves Jeeues YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&^ere efveJee&Ce
ceneceneslmeJe Je<e& kee GodIeeve efkeee ieee~
Fme egie ceW pewveOece& kes eLece leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe hej 1008 mebieesefeeW keer e=bKeuee,
YeieJeeve $e+<eYeosJe keere|lemlebYeeW kee efvecee&Ce leLee Deve Deveske meeceeefpeke SJeb Mew#eefCeke keee&ece
je^ere SJeb Debleje&^ere mlej hej Fme Je<e& kes Debleie&le Deeeesefpele efkees iees ~
esjCes, kevee[e, vetpemeea Deeefo efJeosMe keer YetefceeeW hej Yeer FvneR esjCeeDeeW kes ceeOece mes
4 HejJejer 2000 kees efveJee&Ce ceneceneslmeJe ceveeee ieee~
petve 2000-pecyeterhe mLeue hej 11 petve 2000 kees pewveOece& keer eeeervelee efJe<ee hej
je^ere mesefceveej Deeeesefpele efkeee ieee~
HejJejer 2001-YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#eeYetefce-eeeie (Fueeneyeeo) ceW leerLekej
$e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& kee veJeefvecee&Ce~ Fme leerLe& hej YeieJeeve kes oer#ee keueeCeke kes
eleerkemJehe Oeeleg kes JeJe=#e kes veeres Oeeve ceW ueerve ceneeesieer $e+<eYeosJe keer meJee heebe Heg
Gegbie efheer-keceC[ueg meefnle Ke[dieemeve eeflecee, kesJeue%eeve keueeCeke kes eleerkemJehe YeieJeeve
keer elegceg&Keer eeflecee meefnle efoJe meceJemejCe jevee leLee efveJee&Ce keueeCeke kes eleerke mJehe
51 Heg Gegbie kewueeMeheJe&le keer YeJe jevee hej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer 14 Heg Geg bie Deleble
ceveesnejer ueeueJeCeea heeemeve eeflecee leLee leerve eewyeermeer kes eleerke mJehe 72 efpeve eefleceeSB
efJejepeceeve nQ~ $e+<eYeosJe keere|lemlebYe Yeer mLeeefhele nw~ 4 mes 8 HejJejer 2001 leke YeieJeeve
$e+<eYeosJe hebekeueeCeke eeflee SJeb 1008 cenekegbYeeW mes kewueeMeheJe&le hej eefleefle YeieJeeve
$e+<eYeosJe kee cenekegbYecemlekeeefYe<eske keee&ece~
meved 2003-2004-YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe) ceW vebeeJele& cenue
leerLe& kee efvecee&Ce~ YeieJeeve ceneJeerj cebefoj, YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj, veJeienMeebefle efpevecebefoj,
ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj Deewj vebeeJele& cenue (YeieJeeve ceneJeerj kee pevce cenue) SJeb GmeceW mLeeefhele
YeieJeeve MeebefleveeLe efpeveeuee Fme leerLe& kes cegKe Deeke<e&Ce nQ~ ceneJeerj keer pevceYetefce kes eeejemeej nsleg YeieJeeve ceneJeerj peesefle jLe mechetCe& YeejleJe<e& ceW eJele&ve kej egkee nw~
YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe-6 peveJejer 2005 kees
pevceYetefce JeejeCemeer mes Fmekee YeJe GodIeeve neskej hetjs Ske Je<e& leke (27 efomecyej 2005 leke)
Fmes efJeefYeVe DeeeespeveeW kes meeLe ceveeee ieee~
hegve: meved 2006 ceW hetpe ceeleepeer ves YeieJeeve heee&veeLe efveJee&CeYetefce meccesoefMeKej Je<e&
Ieesef<ele efkeee leLee efomecyej 2007 ceW kesJeue%eeve Yetefce Deefn$e leerLe& hej YeieJeeve heee&veeLe

meneeefyo ceneslmeJe kee je^ere keee&ece Deeeesefpele kejkes 4 peveJejer 2008 kees YeieJeeve heee&veeLe
pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe kee meceeheve efkeee~
Jele&ceeve ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe keer 31 heg Gegbie efJeMeeue Ke[dieemeve
hee<eeCe eeflecee kee efvecee&Cekeee& eue jne nw~
Fme mebmLeeve kes eje mecee-mecee hej efJeefJeOe hebekeueeCeke eefle<"eSb SJeb Oeee|ceke keee&ece
mecheVe nesles jnles nQ~ mebmLeeve kes DeodYegle keee&keueehe keer esCeer ceW nw-Ceceeskeej ceneceb$e yeQke, peneB
eefleJe<e& eeueg YeeeW eje ueeKeeW keer mebKee ceW Ceceeskeej ceb$e efueKekej pecee kejeS peeles nQ,
legceketj (kevee&ke) mes Ske kejes[ ceb$e SJeb Goehegj (jepe.) mes Ske kejes[ ceb$e meved 2006 ceW Fme
yeQke ceW pecee ngS Dele: GvnW efJeMes<e he mes mecceeefvele efkeee ieee~ kejes[eW ceneceb$e efJeMJeMeebefle keer
efkejCeW emeeefjle kejves ceW DeefleMee OejesnjmJehe nQ~

mebmLeeve eje efoes peeves Jeeues hegjmkeej

ieefCeveer %eeveceleer hegjmkeej-meved 1995 mes eleske heeBe Je<e& ceW en hegjmkeej pewve Oece& hej
Gemlejere MeesOe leLee mebmLeeve keer Mew#eefCeke ieefleefJeefOeeeW ceW meneesie nsleg efkemeer Yeer pewve efJeeve ee
meceefhe&le keee&kelee& kees 1,00,000/-(Ske ueeKe) hees keer veieo jeefMe, eMeeqmle-he$e Fleeefo kes meeLe
eoeve efkeee peelee Lee~ Deewue 2006 ceW ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer Deeefe&kee oer#ee mJeCe&
peebleer ceneslmeJe kes DeJemej hej mebmLeeve eje eefleJe<e& Fme hegjmkeej kees osves kee efveCe&e efueee ieee
Dele: Deye en hegjmkeej eefleJe<e& efkemeer Jeefj efJeeve DeLeJee efJeefMe meceepemesJeer kees eoeve efkeee
peelee nw~
Deee|ekee jlveceleer hegjmkeej-meved 1999 ceW mLeeefhele 11,000/- hees keer veieo jeefMe
meefnle eefleJe<e& eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
pecyeterhe hegjmkeej-meved 2000 ceW mLeeefhele 25,000/- hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e&
eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
eer essueeue pewve hegjmkeej-meved 2003 ceW mLeeefhele 11,000/-hees keer veieo jeefMe meefnle
eefleJe<e& eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
kegC[uehegj hegjmkeej-meved 2004 ceW mLeeefhele 25,000/-hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e&
eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
vebeeJele& hegjmkeej-meved 2004 mes eejbYe 25000/-hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e&
eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
Ghejese hegjmkeejeW kes Deefleefje YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&<^ere efveJee&Ce ceneslmeJe Je<e& kes
DeJemej hej Ieesef<ele 2,50,000/- hees keer veieo jeefMe kee YeieJeeve $e+<eYeosJe vesMeveue DeJee[& SJeb
11,000/-hees keer veieo jeefMe kee yeeeer hegjmkeej Yeer mebmLeeve eje eoeve efkeee ieee~ YeieJeeve
$e+<eYeosJe vesMeveue DeJee[& meved 2003 ceW kegC[uehegj ceneslmeJe kes DeJemej hej lelkeeueerve meebmeo SJeb
hetJe& efJee jepe ceb$eer eer Jeer.Oevebpee kegceej pewve kees YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe)
ceW eoeve efkeee ieee~

(19)

(20)

Fueeneyeeo-G.e. ceW
leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& kee efvecee&Ce

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes meneesieer

meved 2001 ceW mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve $e+<eYeosJe oer#ee SJeb kesJeue%eevekeueeCeke Yetefce
eeeie (G.e.) ceW Fme leerLe& kee efvecee&Ce Fueeneyeeo-yeveejme neFJes hej efkeee ieee nw~ Fme leerLe&
heefjmej ceW $e+<eYeosJe oer#eekeueeCeke leheesJeve SJeb meceJemejCe jevee cebefoj kes meeLe-meeLe YeieJeeve
keer efveJee&CeYetefce kes eleerke ceW efJeMeeue kewueeMeheJe&le kee Yeer efvecee&Ce ngDee~ FmeceW 72 ewleeuee nQ leLee
heJe&le kes veeres ieghee cebefoj ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe keer DeefleMeekeejer Oeeleg eeflecee (meJee leerve heg
heeemeve) efJejepeceeve nw~ heJe&le kes F&Meeve keesCe ceW efveefce&le 31 heg TBes keerefle&mlebYe ceW $e+<eYeosJeceneJeerj mJeeceer keer 8 eefleceeSB nQ~ #es$e hej eeef$eeeW kes DeeJeeme-Yeespeve Deeefo keer mechetCe& DeeOegefveke
JeJemLee GheueyOe nw~ Fme leerLe& kee mebeeueve mebmLeeve kes Debleie&le ieef"le Ghemeefceefle kes eje efkeee
pee jne nw~

efoiecyej pewve ef$e}eske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le Jeerj %eeveesoe ievLecee}e
keer mLeehevee meved 1972 ceW ngF&~ leye mes Deye leke }eKeeW keer mebKee ceW ievLeeW kee
hekeeMeve nes egkee nw Deewj efvejvlej nes jne nw~ iebLecee}e mes hee"keeW kees ievLe kece
keercele ceW heehle nes mekeW, Fme o=eq< mes ievLecee}e ceW Ske mebj#eke eespevee Deiemle
meved 1990 mes heejbYe keer ieF& nw~ Fme eespevee kes Devleie&le efvecve cenevegYeeJe Deye
leke mebj#eke yevekej Dehevee meneesie heoeve kej egkes nQ~
efMejesceefCe mebj#eke
1. eerceleer efvece&}e pewve Oe.he. mJe. eer hesceevo pewve, lelheg$e heoerhe kegceej pewve,
Keejer yeeJe}er, efouueer-6~
2. eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
3. eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer-19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
4. eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
5. eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
6. eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
7. eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe,
efouueer-92~
8. [e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
9. eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
10. eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
11. eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
12. eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer
13. eer efpelesv kegceej pewve SJeb eerceleer megveerlee pewve keesef[ee, heueesefj[e,
et.Sme.S.
14. eerceleer efJeceuee osJeer pewve Oe.he. eer DeesceekeeMe pewve, mJeeefueke veiej,
nefjej (GejeKeb[)~
15. eer Deefcele pewve SJeb mebYeJe pewve megheg$e eerceleer Deveerlee pewve Oe.he. eer cetueebo
pewve heeveer, efomehegj (keecehe) Deemeece~
16. eerceleer Deefpele kegceejer pewve Oe.he. eer censv kegceej pewve, Deesyesoguueeiebpe
(jeemesve) ce.e.~

YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj leerLe& kee efJekeeme

YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) kee efJekeeme kejves nsleg mebmLeeve kes
Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj efoiecyej pewve meefceefle veece mes Ske Ghemeefceefle yeveeF&
ieF&, efpemekes ceeOece mes JeneB vebeeJele& cenue leerLe& heefjmej kee efvecee&Ce efkeee ieee~ JeneB vebeeJele&
cenue leerLe& heefjmej ceW YeieJeeve MeebefleveeLe ewleeuee kes Deefleefje efJeeMeebefle ceneJeerj cebefoj, YeieJeeve
$e+<eYeosJe cebefoj, veJeenMeebefle cebefoj leLee leerve cebefpeue kee ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj nw~ JeneB eeef$eeeW
kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege DeeJeeme SJeb Yeespeve keer mecegefele JeJemLee nw~
Ghejese meYeer efvecee&Ce eespeveeSb, meeceeefpeke, Oeee|ceke leLee Mew#eefCeke keee&ecehetpe ieefCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes Gvekes memebIe meeefveOe ceW Fme mebmLeeve eje Deeeesefpele
efkees iees nQ~ mebIemLe e%eeeceCeer Deee|ekee eer eboveeceleer ceeleepeer kee ceeie&oMe&ve SJeb heer"eOeerMe
#eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepekee efveoxMeve Fve mecemle keeeeX ceW Delevle cenlJehetCe& jne nw~
Fme ekeej en mebmLeeve Deheveer efJeefYeVe mecee|hele keee& eespeveeDeeW eje meceepe keer mesJee ceW
eefle#eCe mebueive nw~
ceeveefmeke Meebefle, DeeOeeeqlceke efJekeeme, eeke=efleke meewvoe& SJeb Deve Deveske ueeYe Ske meeLe
eehle kejves nsleg en mebmLeeve pebyeterhe oMe&ve kes efueS Deehekees meeoj Deecebef$ele kejlee nw~

km,km

(21)

(22)

hejce mebj#eke
1. eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~
2. [e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
3. eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
4. eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
5. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
6. eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
7. eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
8. eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
9. eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
10. eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
11. mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~
12. eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
13. eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
14. eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
15. eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~
16. eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
17. eer heebo pewve keeefjee, efouueer
18. eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer

efJe<eeevegeceefCekee
e.me.
1.
2.
3.
4.
5.

efJe<ee

he= meb.

meefJevee mecehe&Ce
ke=efle vewheLe
ee keer Devevelee
mebkeuhe/eefle%ee
cebieueeejCe

1
2
12
13
14

eLece KeC[
6.

keLeeJeej

15

efleere KeC[
7.
8.
9.
10.
11.
12.

keLeeJeej
mecekelJe iegCeesheslee cewvee
Jewjeie kes Debkegj-1
Jewjeie kes Debkegj-2
mJehve mebkesle
Deeeee& eer osMeYet<eCe peer kee efkewleveiej ceW MegYeeieceve

23
30
32
35
37
40

le=leere KeC[
13.
14.
15.
16.
17.

mehlece eeflecee-yeeee& ele OeejCe, meved 1952

#egefuuekee oer#ee
efkewleveiej ceW eLece eelegcee&me, meved 1953
peehegj ceW eelegcee&me, meved 1954
cnmeJe[ ceW eelegcee&me, meved 1955

43
50
54
58
60

elegLe& KeC[
18.
19.
20.
21.

ceeOeesjepehegje ceW Deeefe&kee oer#ee

peehegj (Keeefveee) eelegcee&me, meved 1956-57
eer efiejveej efme#es$e ee$ee
yeeJej eelegcee&me

65
69
73
77

(23)
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.

Depecesj ceW eelegcee&me, meved 1959

megpeeveie{ eelegcee&me, meved 1960
meerkej eelegcee&me, meved 1961
uee[vetB eelegcee&me, meved 1962
eer meccesoefMeKej keer ee$ee, meved 1962
keuekeee eelegcee&me, meved 1963
nwojeyeeo ceW eelegcee&me, meved 1964
eJeCeyesueieesuee eelegcee&me, meved 1965
meesueehegj eelegcee&me, meved 1966
meveeJeo eelegcee&me, meved 1967
eleeheie{ eelegcee&me, meved 1968
peehegj eelegcee&me, meved 1969
eWke (jepe.) ceW eelegcee&me, meved 1970
Depecesj eelegcee&me, meved 1971
efouueer eelegcee&me, meved 1972-73-74
nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1975
Keleewueer eelegcee&me, meved 1976
nefmleveehegj ceW eelegcee&me, meved 1977-78
ceesjeries-efouueer eelegcee&me, meved 1979
ketee yegueekeer yesiece, eeBoveer eewke-efouueer eelegcee&me, meved 1980
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1981
ketee yegueekeer yesiece, meeFefkeue ceekex-efouueer eelegcee&me, meved 1982
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1983
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1984
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1985
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1986-87
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1987
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1988
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1989
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1990
mejOevee eelegcee&me, meved 1991
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1992

(24)
80
83
85
88
91
96
99
102
106
108
110
114
117
120
123
130
135
137
141
145
149
152
156
160
165
168
170
174
176
181
184
189

54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.

leerLe&#es$e DeeesOee eelegcee&me, meved 1993

efkewleveiej eelegcee&me, meved 1994
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1995
efme#es$e ceebieerlegbieer eelegcee&me, meved 1996
ueeue cebefoj, eeBoveer eewke-efouueer eelegcee&me, meved 1997
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1998
jepeeyeepeej kevee@ huesme-veF& efouueer eelegcee&me, meved 1999
keceue cebefoj, eerleefJenej-efouueer eelegcee&me, meved 2000
eer DeMeeske efJenej, hesme-1, efouueer eelegcee&me, meved 2001
eeeie-Fueeneyeeo eelegcee&me, meved 2002
kegC[uehegj (veeueboe) eelegcee&m,e meved 2003
kegC[uehegj (veeueboe) eelegcee&m,e meved 2004
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 2005-2006
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 2006
pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me, meved 2007

196
202
208
220
223
230
235
241
245
248
255
259
265
272
278

hebece KeC[
69.
70.
71.
72.
73.
74.

ieefCeveer Deeefe&keeefMejesceefCe 105 eer %eeveceleer ceeleepeer kee JeefelJe

hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer kee ke=eflelJe
cesjer DeefYeuee<ee
Yepeve (nerjke pevcepeebleer DeeF&, %eeveceleer ceeleepeer keer)
Yepeve (MejohetveeW kee es eebo nw ieefCeveer eer %eeveceefle ceele nw)
Yepeve (Meejo ceelee kee he efoKeeee)

289
307
324
326
327
328

meefJevee mecehe&Ce
Meleer yeermeJeeR eLece eesefieveer, yeeueyeeeeefj$e Oeveer~
uesleer pevce Deveske egieeW ceW, Ssmeer eefleYee ceneiegCeer~~
pewve meceepe meJeexe meeefOekee, Jeefjlecee Deeefe&kee Deehe~
oMe&ve-%eeve-eeefj$e ef$eJesCeer, njles Jeeve peieled mebleehe~~1~~
ieefCeveerecegKe, Deeefe&kee efMejesceefCe, jlve Deeefe&kee, %eeveesoefOe~
veee eYeekej, efJeeefJeYetefle, pewvepeieled keer ceneefveefOe~~
pewve Deeefe&kee ele keer heeueke, eeefj$e ebefkee, %eeveefveOeeve~
je^ keer ieewjJe, egie eJeefle&kee, keeuepeeer JeefelJe ceneve~~2~~
JeeiosJeer, efmeevle Jeeemheefle, egleosJeer Jeeemheefle efJeOeeve~
veejer Meefe eleerke, Jelmeuee, leerLeexeefjkee, oeeefveOeeve~~
DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, egle osJeer nes eJeevekeej~
ceewefueke uesKeve, erkeeke$eea, GodIeeefle efpeve Deeiece meej~~3~~
eLeeveece leLee iegCe Jesefle, jlve$ee keer leerLe& ceneved~
Deeoefnob keeoJJeb kes men, kejleer nQ hej kee keueeCe~~
eslemeeefkee, efheer-keceC[ueg, DeyeermeiegCe cetueeeej~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, ke=efle Dehe&Ce men veceve npeej~~4~~

heb.ueeueebo pewve jekesMe

iebpeyeemeewoe (ce.e.)
14 Deketyej 2008, MejohetefCe&cee
k m, k m

ke=efle vewheLe
Deepe kes Fme Jew%eeefveke egie ceW cesjer mecePe mes efkemeer meceg kees heej kej
uesvee ee efkemeer Geggbie heJe&le kees ueeBIe peevee keesF& keef"ve keee& veneR nw keeeWefke
peueheesle SJeb Jeeegeeve eje en menpe-mebYeJe nes ieee nw, efkevleg ceQves lees en
DevegYeJe efkeee nw efke efkemeer DemeeOeejCe ceneve meble ee meeOJeer kee JeemleefJeke,
eeLeeleLe peerJeve eefj$e efueKevee Delevle keef"ve keee& nw~ keejCe efke Gme
ceneYeeie keer eleske met#celee keer eee& kejvee eLeeLe&lee mes hejs nw~ yengle meer
yeeleW meceeefJe nesves mes jn peeleer nQ, mebef#ehlelee kee meneje uesvee he[lee nw~
heuele: eefjleveeeke kes JeefelJe kes meeLe veee veneR neslee~ Deve yeele en
nw efke peerefJele eefjleveeeke kes efpeve keeeeX keer eee& nceves hetCe& keer ner Leer
efke GveceW vees keee& Deewj peg[ peeles nQ, leye nceejer eee& DeOetjer ner yeveer jnleer
nw~ meble kes peerJeve kes met$e Yeer uesKeke kees ner Keespevee he[les nQ en Yeer Ske
keef"ve keee& nw~ meejebMe en nw efke nce Gme efJeMeeue, efJeje JeefelJe keer
mechetCe&lee kees Debefkele veneR kej heeles~
pewmes efkemeer efJeMeeue Je=#e keer pe[sb Yetefce ceW yengle ienjer nesleer nQ, Ske pe[
kes Deveske GheYeeie nesles nQ, Gvekees efieve heevee ee Gme Je=#e keer MeeKeeDeeW,
eMeeKeeDeeW, he$eeW, heg<heeW, heueeW SJeb Gmekes oerIe&peerJeer mee#e ceW Ieefle DemebKe
IeveeDeeW kees ken heevee mebYeJe veneR nw Jewmes ner efkemeer ceneve, DemeeOeejCe
JeefelJe kes Oeveer Deelceefnle kes meeLe hejefnle ceW mebueive meeOeg ee meeOJeer keer
oerIe&, efoJe, osJeeshegveerle peerJeveee$ee kee meJeeieerCe, mechetCe& JeCe&ve kejvee
mebYeJe veneR nw~
(2)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ye[s-ye[s efJeeved ngS nQ, nQ Deewj neWies, ceQ Gvekeer yeele veneR kejlee, ceQ
lees Deheveer yeele kenlee ntB~ ceQ Ske Deuhe%e, cebo-yegef efMeMeg ntB efpemes ve lees
MeeeeW kee %eeve nw, ve Yee<ee hej DeefOekeej nw, ve JeekejCe ceW o#elee eehle
nw, ve keeJe ceW vewhegCe nw leLee keLeve keer jceCeere Mewueer Yeer veneR nw~ ceQ
mJeeb meeOeg veneR ntB, cesjs Deeeej-efJeeej Yeer meeOeg veneR nQ FmeefueS cegPes
meeOegeefj$e kee efueKevee meceg- meblejCe SJeb heJe&leejesnCe mes Yeer DeefOeke
og<kej eleerle nes jne nw~
cesjs meeceves Ske ue#e nw, Jen eslece lees nw hej Jen Flevee TBee nw efke
Gme leke cesje leerj hengBevee yengle keef"ve nw~ keee& keer keef"velee kees osKeles
ngS ceQves ceve kees mecePeeee efke YeeF&! Jener keee& kejvee Gefele nw pees Deemeeve
nes, meeceLe& kes Yeerlej nes~ leye ceb$eer ceve ves kene eerceved! Deemeeveer keer
Deesj Deekeef<e&le nesvee Jeefe keer meyemes ye[er kecepeesjer nw~ GVeefle efMeKej hej Jes
ner efJejepeles nQ pees keef"ve keee& mJeerkeej kej {lee mes yeeOeeDeeW kee eflejmkeej
kejles ngS Deeies ye{les nQ~ Gmeves Dehevee jnme Keesueles ngS kene efke mebmeejer
Jeefe kee ceve meoe keeue DeMegYe ceW ner eJe=efe kejlee jnlee nw~ ceve lees
pebieueer neLeer keer lejn celeJeeuee neslee nw Deewj peye Deheveer ceveceeveer hej Glej
Deelee nw lees Fmes keewve jeske mekelee nw? Fmekes efueS DebkegMe kee keece kejlee nw
mJeeOeee~ FmeefueS DeMegYe mes efveJe=efe, heeheeW mes efJejefe, kece&#ee, ceve keer
heefJe$elee, eeefj$e keer GppJeuelee Deeefo MegYe eJe=efe kes efueS meeOegeefjle uesKeve
mes eslece keesF& Deve Gheee veneR nw Deewj peye mes ceQves ceve keer MegYeceb$eCee
mJeerkeej keer, leye mes Deye leke [s{ oMeke Jeleerle nes egkes nQ ceQ Fme heefJe$e
keee& ceW mebueive ntB~
meved 1998 ceW eerceeved YeeF& [[email protected] peer pewve-Denceoeyeeo keer
Jeelmeueceeer DeiegDeeF& ceW cegPes hejce hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe
105 eer %eeveceleer ceeleepeer kes oMe&ve nefmleveehegj-pecyeterhe ceW Deeheeer keer
pevce SJeb mebece peebleer kes mecee eLeceyeej oMe&ve kejves SJeb cebieueeMeer<e heeves
kee hejce meewYeeie eehle ngDee~ esle meeefkee OeejCe efkeS YeeeW mes efIejer
hejce hetpe ceeleepeer Ssmeer MeesYeeeceeve nesleer LeeR, pewmes ve#e$eeW kes yeere ebcee
keer eeBoveer~ Gvekee cegKeceb[ue lehemee kes lespe mes Tpe&efmJele Lee, DeeBKeeW mes
keCee Peueke jner Leer~
Gme mecee ceeleepeer keer efJemceeefJecegiOe kejves Jeeueer Deueewefkeke eefleYee,

Deheefjefcele keee&#ecelee leLee Deveghece metPeyetPe kee heefjee menpe ner eehle nes
ieee~ ceQves pecyeterhe heefjmej kes yeereeW-yeere Ke[s nesskej peye elegefo&ked ef
oew[eF& lees Ssmee ueiee efke en lees keesF& mJeie&ueeske kee Yeeie ner Oeje hej Glej
Deeee nw, leYeer lees Gej-eosMe kes hee&ve efJeYeeie ves pecyeterhe mes nefmleveehegj
keer heneeve yeleeles ngS Fmes Ske Delegueveere ceeveJe efveefce&le mJeie& keer meb%ee
eoeve keer nw~ pecyeterhe jevee kes ceOe Ke[e megcesheJe&le Yeer Dehevee efMej
G"ekej ceevees ener lees ken jne nw efke Deiej meee mJeie& keneR hej nw lees Jen
ener nw, ener nw~ cegPes lees Ssmee eleerle nw efke en cenegbie megcesheJe&le hetpe
ceeleepeer keer mebece meeOevee, meeefnle mepe&vee SJeb mebmke=efle mebj#ee kes Deeeflece
keeeeX kee keerefle&mlecYe ner nw~ en megces heJe&le Deheveer TBeeF& kes meeLe ner
ceeleepeer kes JeefelJe SJeb ke=eflelJe keer TBeeF& kee Yeer eleerke nw~
hetpe ceeleepeer kee pevce G.e. kes yeejeyebkeer efpeues ceW efkewleveiej
veeceke veiej kes eser eer essueeue pewve keer Oece&helveer eerceleer ceesefnveerosJeer
keer eLece mevleeve kes he ceW 22 Deketyej, meved 1934 Deeefeve Megkeuee hetefCe&cee
(Mejo hetefCe&cee) keer jeef$e ceW 9 yepekej 15 efceefve hej cewvee veeceke Ske
kevee kes he ceW ngDee~ hetJe& pevce kes mebmkeej SJeb Fme YeJe kes eyeue heg<eeLe&
kes heuemJehe cewvee ves meved 1952 ceW MejohetefCe&cee kes ner efove ie=nleeie kej
meved 1953 ceW Deeeee& eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes #egefuuekee oer#ee SJeb meved
1956 ceW yeermeJeeR meoer kes eLece Deeeee& eeefj$e eeJeleea eer Meebeflemeeiej peer
cenejepe kes eLeceheeOeerMe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe mes Deeefe&kee
oer#ee OeejCe kej %eeveceleer veece eehle efkeee~
hetpe ceeleepeer kee JeefelJe yengDeeeeceer nw~ Jen DeekeeMe mee efJemle=le,
meeiej mee iebYeerj SJeb efnceeuee mee TBee Deewj GppJeue nw~ Deeheeer ceW egievesle=lJe
keer DehetJe& #ecelee nw~ Deehe Ssefleneefmeke egieveeefekee nQ~ Deeheves veeefjeeW kes
efueS DeelcemJeelev$e kee met$eheele efkeee~ Deeheves yeermeJeeR meoer ceW kegceejer
DeJemLee ceW eLece Deeefe&kee oer#ee enCe kej Ske mJeefCe&ce Fefleneme keer jevee
keer nw~ Deehe pewve meceepe keer eslece SJeb Jeefjlece meeOJeer nQ~ Deehe
egieeJeefle&kee, ieefCeveerecegKe, Deeefe&kee efMejesceefCe, egleJeeefjefOe, JeeiosJeer, eeefj$e
eefvkee Fleeefo Deveske GheeefOeeeW mes Deuebke=le nQ~
%eeve kes #es$e ceW Deehe mee#eeled mejmJeleer keer DeJeleej nQ~ oMe&ve-Oece&DeOeelce-veee-ieefCele-Yetieesue-Keieesue-veerefle SJeb Fefleneme Fleeefo Deveske efJe<eeeW

eLece KeC[

(3)

(4)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

kee Deehekees heejieeefcelJe eehle nw~ Deehekees efnvoer, mebmke=le, eeke=le, keVe[,
ceje"er Fleeefo Deveske Yee<eeDeeW hej DemeeOeejCe DeefOekeej nw~ Deeheves Ge
Yee<eeDeeW ceW Deveske ebLe Yeer efueKes nQ~ meeefnle keer efJeefJeOe efJeOeeDeeW eLee
iee-hee, veeke, keneveer, Gheveeme, mebmcejCe, DeelcekeLee, meceer#ee Deeefo
hej Deeheves meceeve DeefOekeej kes meeLe uesKeveer eueekej Glke= meeefnle keer
jevee keer~ Deeheves nj Jeie& kes efueS Gheeesieer meeefnle me=ef keer nw~
Deeheves ceewefueke ebLe efueKes leLee erkeeSB Yeer keeR~ eejeW DevegeesieeW kes
ebLeeW hej uesKeveer eueekej GvnW megheee yevee efoee nw~ Deeheves oes npeej
Je<e& eeeerve <edKeb[eiece ebLe kes met $eeW keer meesueneW hegmlekeeW keer mejue
mebmke=le erkee kee uesKeve keee& hetCe& kej efueee nw pees Ske cenece GheueefyOe
nw~ Deehekes uesKeve ceW YeeJe SJeb Yee<ee kee ceefCekeebeve mebeesie nw~ eleske
Meyo mJeCe&cegefkee ceW pe[s ceefCe keer MeesYee kees eehle kejlee nw~ eEke yengvee,
Deehekes Delegue Jewog<e kees osKekej meceepe, efJeeved SJeb mebeefceeeW ves Deehekees
Deveske Geceeseceefmeeble- eesejer, eeefj$eeefvkee, JeeiedosJeerr, egleJeeefjefOe
pewmeer Deveske GheeefOeeeW mes Deuebke=le efkeee nw~ [e@. jececeveesnj ueesefnee
DeJeOe efJeeefJeeeuee, hewpeeyeeo (G.e.) ves meved 1995 ceW Deehekees [er.efued
keer ceeveod GheeefOe mes Deuebke=le kej Deheves ieewjJe kees ye{eee nw~ pewveOece& keer
eeeervelee, YeieJeeve $e+<eYeosJe kee efJeemlejere eeej, mketueer hee"e-hegmlekeeW
ceW ekeeefMele pewveOece&mebyebOeer YeeefvleeeW kes mebMeesOeve kee eyeue heg<eeLe& Deeefo
mecemeeceefeke keee& Deehekeer efJeMes<e %eeveeefleYee, Deveghece metPeyetPe leLee Deueewefkeke
keee&#ecelee kes heefjeeeke nQ~
hetpe ceeleepeer ves Deveske mlees$eeW, hetpeeDeeW SJeb efJeOeeveeW keer efnvoer
Yee<ee ceW jevee kej Yeefe meeefnle kes #es$e ceW Ske eebeflekeejer egie kee
met$eheele efkeee nw~ hetJe& ceW pees efJeOeeve Les, Jes efieves-egves nmleefueefKele SJeb
mebmke=le Yee<ee ceW Les~ ceeleepeer ves pevemeeOeejCe keer Fme keef"veeF& kee
DevegYeJe kej Gvekeer mejue-mejme efnboer ceW jevee kej oer efpeveceW DeOeelce
keer iebiee, Yeefe keer ecegvee, efmeeble keer mejmJeleer eJeeefnle nes jner nw~ es
efJeOeeve meeefnle Deewj efmeeble keer lees Deveghece efveefOe nQ ner, Yeefe jme mes
Yeer Yejhetj nQ~ GveceW mebieerle, uee, bo, jme, YeeJe SJeb Yee<ee kee DeodYegle
mecevJee nw~ Deepe ceeleepeer eje jefele efJeOeeveeW keer hetjs osMe ceW Oetce ceeer
ngF& nw~ ceeleepeer eje jefele hetpeeSB Yeer Deleble ueeskeefee neskej YeeeW kes

keC"eW keer nej yeve ieF& nQ~ ceeleepeer eje jefele veJeosJelee hetpee nj Yee
keer henueer hemebo nw~
cenoeee& lees en nw efke hetpe ceeleepeer ves yeermeJeeR meoer ceW kegceejer
DeJemLee ceW Deeefe&kee oer#ee enCe kej Ske Deesj lees eLece yeeueyeeeeefjCeer
Deeefe&kee yeveves kee Fefleneme jee lees otmejer Deesj kegceeefjeeW kees Iej keer
enejoerJeejer mes cege nes mebece OeejCe kejves kee cebieue ceeie& eMemle kej
efoee~ leermejer efJemceekeejer GheueefyOe en nw efke hetpe ceeleepeer ves Deheves
oeref#ele peerJeve ceW ueieYeie leerve meew Glke= ebLeeW keer jevee kej YeieJeeve
ceneJeerj keer hejcheje ceW Ske mJeefCe&ce Fefleneme efueKe efoee, peyeefke Fmekes hetJe&
efJeiele {eF& npeej Je<eeX ceW Deeefe&keeDeeW eje ebLe efueKes peeves kes keesF& eceeCe
GheueyOe veneR nQ~ en peevekej nj Jeefe kee cemleke ceeleepeer kes ejCeeW ceW
ee mes Pegke peelee nw~
ecelkeej kees vecemkeej nw Fme keLeve keer eefjleeLe&lee Gme mecee
mhe nes peeleer nw peye nce DeefleMee #es$eeW kees lees meye lejn mes mece= osKeles
nQ Deewj leerLekejeW keer keueeCeke YetefceeeW kees Ghesef#ele, Gvekeer keesF& megefOe uesves
Jeeuee veneR nw~ Ssmeer efmLeefle ceW hetpe ceeleepeer ves leerLekej keueeCeke YetefceeeW
kes efJekeeme keer esjCee oskej Gvekee Gej kej efoee~ nefmleveehegj, DeeesOee,
kegC[uehegj, eeeie, Deefn$e, jeceev Deeefo 99 kejes[ cenecegefveeeW keer
efveJee&Ce Yetefce ceebieerlegbieer, keekeboer Deeefo Ssmes ner #es$e nQ~ Fve keeeeX mes Gvekee
pewve mebmke=efle kes eefle Deefce Devegjeie Peuekelee nw~
cesjer lees en mhe ceevelee nw efke peye nce hetpe ceeleepeer kes mecee
mebmke=le meeefnle kee heejeeCe kejles nQ lees GmeceW cenekeefJe keeefueoeme pewmeer
Ghecee Deeefo DeuebkeejeW keer e, YeejefJe pewmee DeLe&ieecYeere& SJeb oC[ pewmee
heoueeefuele eehle kejles nQ~ pewve hejcheje kes Deeeee& DekeuebkeosJe, mecevleYe
SJeb Dece=leebmetefj Deeefo lees Deehekeer eglemecheoe kes eeCe nQ ner~ Ssmes meJe&iegCeeuebke=le
meeefnle kees SJeb Gmekeer jeefe$eer cenekeJeefe$eer ceelee %eeveceleer peer kees nce
meeoj eCeece kejles nQ~
Fmeer ekeej peye nce hetpe ceeleepeer eje efnvoer Yee<ee ceW jefele mlegefleeeW,
hetpeeDeeW SJeb efJeOeeveeW kees he{les nQ, lees GmeceW Yeefe jme kes mecemle GheeoeveeW
kees heekej nceW efnvoer kes Yee keefJe leguemeeroeme keer eeo DeeS efyevee veneR
jnleer~ YeeJe-Yee<ee-jme-bo-Deuebkeej-iegCe-jerefle-Meyo Meefe mes mejeyeesj ceeleepeer

hebece KeC[

(5)

(6)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keer es jeveeeW Yeeesb kees Deveble hegCe yebOe kee keejCe nQ~ ceeleepeer kee
meeefnle kees Glke= nw ner, GmeceW Gvekes leeie Deewj mebece ves hetCe& peerJevlelee
Yeer Glhevve kej oer nw~
ceeleepeer kes meeefnle keer Ske Dece=leeshece efJeMes<elee Deewj nw, Deewj Jen nw
pewve efmeebleeW kees ebLeeW mes efvekeeuekej JeJeneefjke he eoeve kejvee~ nefmleveehegj
ceW pewve hejchejeceeve pecyeterhe kee cee@[ue efJeMeeuehe ceW cege DeekeeMe kes
veeres yeveeee ieee efpemekes ceeOece mes mechetCe& efJee pewveYetieesue kees oebiece
kej mekes~ ener veneR, Ske efJeMeeue ke#e ceW lesjnerhe keer jevee Yeer pewve
Yetieesue kees mecePeves kee Ske ceneve JeJeneefjke DeYetlehetJe& meheue eeeme nw~
Fmekes efueS ceeleepeer keer efpeleveer Yeer eMebmee keer peeS, Jen kece nw~ ceeleepeer
ves PeeBefkeeeW kes ceeOece mes yeeuekeeW kees eLeceevegeesie mes heefjefele kejeves kee
Gece eeeme efkeee nw~
hetpe ceeleepeer pewmeer efJeue#eCe, Deueewefkeke, DemeeOeejCe efoJe eefleYeemecheVe
JeefelJe osMe Deewj meceepe kes hegCeesoe mes MeleeefyoeeW ceW keYeer-keYeer GlheVe nesles
nQ~ Deheves Dece=le DeJeoeve mes Oeje kees Oeve kejles nQ~ Deehe efejkeeue leke YeJeeW
kees Deheveer $eeee eoeve kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~
Ssmes ceefnceecebef[le JeefelJe mes YeeF& [[email protected] peer ves cegPes heefjefele
kejeee, Gmekes efueS ceQ Gvekee ke=le%e SJeb DeeYeejer ntB~
Fmeer mecee meved 1998 ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe efJeled cenemebIe kee
ie"ve ngDee Deewj ceQ meome yevekej Gmekes ceeOece mes hetpe ceeleepeer kes oMe&veeW
kee leLee Gvekes efJeeJeeheer keee&keueeheeW kes heefjee kee ueeYe uesves ueiee~ meved
2003 ceW YeieJeeve ceneJeerj kes efmeebleeW kes eeej-emeej ceW meefee Yetefcekee kes
efueS mJe.eerceleer eboejeveer pewve-efkewleveiej mce=efle hegjmkeej hetpe ceeleepeer
kes meeefveOe ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#ee SJeb kesJeue%eeve Yetefce eeeie ceW
cegPes eehle ngDee~ ceQ ceeleepeer kes efJeMeeue JeefelJe SJeb efJeje ke=eflelJe mes
heefjefele SJeb eYeeefJele lees Lee ner, cesjs ceve ceW Gvekes eefle {ee Yeer Leer Dele:
ceQves efJeeej efkeee efke ceeleepeer keer megoerIe&-efJemceeefJecegiOekeejer-efoJepeerJeve
ee$ee hej Ske ye=nod keeJe jevee kejkes ceneve hegCeepe&ve kes meeLe Deheveer
uesKeveer kees heefJe$e leLee peerJeve kees Oeve kejvee eeefnS~ leye ceQves efJeled
efMejesceefCe, meoe eerceeved vejsv ekeeMe peer mes Deheves efJeeej eke efkeS
leLee efveJesove efkeee efke Jes cegPes ceeleepeer kes eerejCeeW leke henggBeeves ceW

nmleeJeuecyeve eoeve kejW~ eer eeeee& peer mebJesoveMeerue Jeefe nQ lelkeeue cegPes
hetpe ceeleepeer kes eerejCeesb leke ues ieS Deewj ceeleepeer mes cesje heefjee kejeles
ngS kene efke es heb.ueeueebo peer jekesMe nQ, efveoex<e keefJelee kejles nQ leLee
Deehe hej keeJejevee kejvee eenles nQ~ ceQ lees neLeeW ceW eerheue efuees
ceeleepeer kes eerejCeeW ceW Ke[e ner Lee, ceeleepeer ves cegPe hej ke=heeef [eueer
Deewj Deleble efvemhe=n YeeJe mes kene efke cesjs peerJeve eefj$e ceW lees keesF&
efJeMes<elee veneR nw Dele: cegPe hej keeJe ve efueKekej efkevneR leerLekej ee Deve
ceneheg<e hej keeJe efueKeW hejvleg cesje ceve lees ceeleepeer hej ner keeJejevee
kes efueS hetCe& efveee kej egkee Lee Dele: ceQves ceeleepeer kes ejCeeW ceW eeege
eCeece kejles ngS eerheue meceefhe&le efkeee~ meble lees eCele kees MegYeeMeer<e osles ner
nQ~ ceeleepeer ves Yeer cevocegmkejen kes meeLe oef#eCe kej G"ekej efMej hej efheer
jKeles ngS cebieue DeeMeer<e efoee~ en Deepe cesjs ceneved hegCe kee Goe Lee~
Gme efove mes cesjs ceve Deewj ceefmle<ke ceW ceeleepeer kes efoJepeerJeve hej
keeJe jevee kes efJeeej Jewmes ner Gce[les-Iegce[les jns, pewmes eeJe=[d keeue ceW yeeoue
DeekeeMe ceW oew[les jnles nQ~ Gvekes yejmeves ceW n Je<e&, Ske ceen, meesuen efove
kee oerIe& mecee ueie ieee~
mecee efkemeer keer eleer#ee veneR kejlee~ eej Je<e& Jeleerle nes iees, hej
keeJe uesKeve eejbYe ve nes mekee~ meved 2006 kes Deewue ceen ceW hetpe %eeveceleer
ceeleepeer kee Deeefe&kee oer#ee mJeCe& peebleer ceneslmeJe ceveeee ieee leye
efvejhes#e yevOeg eerceeved [[email protected] peer Yeeiesvog kes meeLe ceQ nefmleveehegj
hengBee~ hetpe ceeleepeer SJeb mekeue mebIe kes oMe&ve efkeS leLee MegYeeMeer<e eehle
efkeee~ eerceeved [[email protected] peer keer efvemhe=n Jeelmeueceeer esjCee SJeb nmleeJeuecyeve
ves hetJe& mebkeuhe kees efeeeefvJele nesves keer keeueueefyOe eoeve keer~ mee hete
peees lees en keeJe GvneR keer osve nw SleoLe& ceQ Gvekee oe mes ke=le%e SJeb
DeeYeejer ntB~
heeefjJeeefjke JemleleeDeeW SJeb hetJe&efveefele meeefnefleke DehetCe&leeDeeW keer
hetCe&lee ceW mebueivelee kes keejCe emlegle keeJe kee uesKeve 21-3-07 yegOeJeej kees
eejbYe nes mekee Deewj ueieeleej 8-5-08 De#ee le=leeree heJe& leke Deleble
levceelee SJeb Skeefvelee kes meeLe euelee jne~
keeJe jevee eejbYe kejves mes hetJe& efpeveeuee peekej efpevesv osJe keer
hetpeve keer leLee keeJe keer efveefJe&Ive meceeefhle keer keecevee mes eerpeer kes ejCeeW

eLece KeC[

(7)

(8)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceW hetpe ceeleepeer keer mee#eerhetJe&ke eerheue meceefhe&le efkeee~ mJeeOeee keer
sefyeue hej hetpe ceeleepeer kee efe$e efJejepeceeve efkeee~ bo kee veece hetpe
ceeleepeer kes veece hej %eeveceleer jKee~ Fme ekeej jevee kee eejbYe ngDee~
uesKeve kes ceOe hetpe ceeleepeer Denefve&Me, nj#eCe, cesjs osn osJeeuee keer
ceveesJesefokee hej mee#eeled-meer efJejepeceeve jner nQ~ Ssmee DeJemej keYeer veneR
Deeee, peye Jes cesjer keefJeef mes DeesPeue ngF& neW~ ee, Yeefe Deewj n<e& mes
GodYetle eemegkeeeg peue mes Gvekes ejCee#eeueve kej GvnW DeIe& e{evee Deewj
efhej uesKeve eejbYe kejvee en cesje eefleefove kee ece jne nw~ Fmemes cegPes
esjCee efceueleer, keefJelee peieleer Deewj uesKeveer ieefle heke[ uesleer~ mecee Deewj
ece kee helee ner veneR euelee~ en keeJe ceQves veneR efueKee, en lees hetpe
ceeleepeer kes eefle cesjer Deveve ee kee heue nw~
hetpe ceeleepeer kee eefj$e Flevee efJeMeeue, efJeje SJeb yengDeeeeceer nw efke
Gmekee meJeeieerCe Deewj mechetCe& efe$eCe mebYeJe ner veneR nw, Fme yeele kees keeJe
kes eejbYe leLee JeefelJe SJeb kele=&lJe Yeeie ceW Deer lejn oMee& efoee ieee nw~
en keeJe lees efmebOeg kee Ske efyevog Yeer veneR nw~ Fme keeJe ceW hetpe ceeleepeer
kes pevce mes ueskej meved 2008 leke kes keee&keueeheeW kee mheMe&cee$e ner ceQ kej
heeee nttB~ leye Yeer Deekeej keeheer ye{ ieee nw~
Fme jevee ceW meJe&$e hejce hetpe ceeleepeer kes efoJe peerJeve keer heeJevelee
lees nw ner, keeJe keer jceCeerelee Yeer nw keeeWefke keefJelee mJeeb ceW megboj nesleer
nw~ pewmes ceeleepeer kee JeefelJe yengDeeeeceer nw Fmeer ekeej en keeJe Yeer
peerJeve kes efJeefJeOe henuegDeeW, JeCe& efJe<eeeW kees Deheves ceW meceees ngS nw~ FmeceW
efmeeble, DeOeelce, cegefve/Deeefe&keeDeeW kes Dece=le GheosMe, ceneheg<eeW kes mJeefCe&ce
peerJeveemebie, eejeW DevegeesieeW kes efJe<ee, leerLe&#es$eeW-ceneveiejeW kee keeJecee
JeCe&ve nw~ keeJe uesKeve ceW meJe&$e cesjer mce=efleeeB, eeefj$e ebefkee SJeb ieefCeveer
%eeveceleer ceeleepeer kes oeref#ele peerJeve kes mJeefCe&ce 50 Je<e& ke=efleeeW kee Deeee
efueee ieee nw~ Fmekes efueS ceQ hetpe oesveeW ceeleepeer SJeb #eguueke eer ceesleermeeiej
kes eerejCeeW ceW eCeece kejlee ntB~ mechetCe& mebIe kee Yeer cegPes meneesie efceuee nw
SleoLe& ceQ meyekes eefle DeeYeejer ntB~
FmeceW pees keg DeeF& nw Jen lees hetpe ceeleepeer kes heeJeve peerJeve eefj$e
kee SJeb Gvekes cebieue DeeMeer<e kee eYeeJe nw Deewj pees keg vetveleeSB nQ Jes cegPe
Deuhe%e keer nQ, efJeppeve megOeej kej he{W~

1 petve 2007 mes 7 petve 2007 leke nefmleveehegj ceW %eeve peesefle
efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJej Deeeesefpele efkeee ieee Lee~ Gme mecee leke keeJe
kes ueieYeie 300 hee yeve egkes Les~ GmeceW Fme keeJe keer emlegefle MeleeefOeke
efJeeveeW keer GheefmLeefle ceW keefJe eje keer ieF& Leer~ Gme mecee keeJe megvekej
hetpe e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer, heer"eOeerMe #eguueke
eer ceesleerm eeiej SJeb kece& ees ieer ye. eer jJeervkeg ceej peer leLee eeeee&
eer vejsvekeeMe peer, heb. eer efMeJeejCeueeue, [[email protected] peer Yeeiesvog,
eeeee& eer efveneueebo peer eYe=efle efJeeveeW ves keeJe keer neefo&ke DevegMebmee Je
hetpe e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves Mewueer Deer nw
kenkej eMebmee lees keer ner Leer, keeJe keer MeerIe hetCe&lee kes efueS esjCeeeo
cebieueeMeer<e Yeer efoee Lee~ Gvekes DeeMeerJee&o mes keeJe Ske Je<e& keer DeuheeJeefOe
ceW ner hetCe& nes ieee~ eerceeved [e@. MesKejebo peer-Denceoeyeeo efJeled meccesueve
kes mecee cesjs Iej heOeejs Les~ Deeheves Yeer Deheveer MegYekeeceveeSB eke keer LeeR~
eerceeved [[email protected] pewve-Fboewj mes Yeer keeJe uesKeve keer neefo&ke Devegceesovee
mecee-mecee hej eehle nesleer jner nw~ ceQ Deehe meYeer kes eefle Dehevee eLeeeesie
DeefYeJebove SJeb DeeYeej eke kejlee ntB~
meeefnle-meeOevee Ske ceneve lehemee nw~ Fmekes efueS mecee, ece, efee
keer Skeeelee SJeb Deve keeeeX keer efveYe&jlee Deleble DeeJeMeke nw~ heefjJeej ceW
jnles ngS mechetCe& DevegketueleeSB meeOevee kees meheue yevee osleer nQ~ mees, cesjer
helveer eerceleer YeieJeleeryeeF& cesjs GejoeefelJe kes mekeue keee& Yeer mJeeb mecheVe
kej uesleer nQ Dele: ceQ meYeer Iejsuet keeeeX mes cege jn meeefnle meheee& ceW
efveefeble YeeJe mes ueiee jnlee ntB Dele: meeefnle me=peve kee yengle keg ese lees
Gvekees ner peelee nw~ cesjs heg$e eer Deefveuekegceej SJeb heg$eJeOet eerceleer jsKeejeveer,
hegef$eeeB Deewj peeceelee eerceleer veeruece-keceuesMe, eerceleer cebpet-eceeso, eerceleer
MeesYee-vejsv SJeb eerceleer yejKee-Devethe leLee ie=n hegueJeejer kes meYeer megceve
Deefve Deefjnble-ieieve-efMeuheer-efeee-eleerke-Deefleefe, MeMeebke-MegYeced, efeeeosJe meyekes eje esjCee Deewj DevegMebmee eehle nesleer jnleer nw pees meeefnleoerhe
kees meoe eoerhle jKeves ceW Ie=le kee keece kejleer nw~ Fve meyekes efueS cesje
neefo&ke DeeMeerJee&o nw efke Jes meoe nBmeles-cegmkejeles peerJeve heLe ceW Deeies ye{sb Deewj
GVeefle efMeKej hej DeejesnCe kejW, en cesjer neefo&ke keecevee nw~
hejce hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer,

hebece KeC[

(9)

(10)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejce hetpe e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer ceeleepeer kes eerejCeeW ceW meeoj
ef$ekeeue Jeboeefce, hejce hetpe heer"eOeerMe #eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepe
kes eerejCeeW ceW yeejcyeej Feefce, kece&eesieer yeeeejer eer jJeervkegceej peer
kees meeoj Jebovee SJeb mebIemLe meYeer ye.yenveeW kees meeoj Jebovee~ Deehe meYeer
jlve$ee keer meeOevee kejles ngS Deeieeceer Deveske Je<eeX leke YeJepeveeW kees
DeeMeerJee&o eoeve kejles jnW, en cebieue keecevee nw~
nefmleveehegj ceW efJejepeceeve mekeue efpeveosJeeW kees meeoj eCeece~
nce ceelee kes DeeYeejer nQ
veejer neskej ceeleepeer ves, efkeS keee& Deeeflece Deveske~
vej Yeer Jewmee kej ve heees, Gece-hetCe&-megg eleske~~
Deehe YeeJe mes efoJe heg<e nQ, efoJe Je mes veejer nQ~
FmeerefueS lees Deepe heg<e Yeer, ceelee kes DeeYeejer nQ~~

ee keer Devevelee
(1)
osn osJeeuee, ceveesJesefokee, ceW ceelee kees yew"ekej~
heue-heue DeIe& e{eee ceQves, ee hetJe&ke iegCe ieekej~~
peye mes ceQves ceeleepeer kes, heees heeJeve ejCekeceue~
leye mes Deye leke cesjer ee, otOe mes OeesF& ceneOeJeue~~
(2)
jnW keneR hej Yeer ceeleepeer, ejCe lees cesjs ceve ceW ner~
cesjer osn keneR Yeer jnleer, ceve ceelee kes heo ceW ner~~
ceeleepeer kee MegYeeMeer<e hee, cesje peerJeve Oeve ngDee~
iegCe iee hegCe keceeee Flevee, YeeieJevle veefnb Deve ngDee~~

k m, k m

(3)
meoe keeue ner ceeleepeer kes, eer ejCeeW kee meeLe jns~
cesjs efMej hej Deehe eer kes, MegYeeMeer<e kee neLe jns~~
pevce-pevce neW ieg Deehe ner, ceQ Yeer efMe<e kee heo heeTB~
ebove-ceesleer-jefJe mebie yew"tB, ceeleepeer kes iegCe ieeTB~~

k m, k m

eLece KeC[

(11)

(12)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

mebkeuhe/eefle%ee

cebieueeejCe

efeef[ee le=Ce kees eeWe oyeees, kejves eueer efmebOeg yebOeeve~

efpemeves osKee, Gmeves jeskee, let cetjKe, heieueer Debpeeve~~
uesefkeve Gmeves Ske ve ceeveer, yeesueer kejvee cesje keece~
heg<eeLeea eueles ner jnles, kejles veneR yeere efJeeece~~1~~

veeefYejee-ceosJeer-vebove, efJeee#eg-Deelce%e-efpevesMe~
eerceled-mJeebYet-meJe&Yetleefnle, hej-meefn<Ceg-Deegle-hejcesMe~~
eerueerueeie=n eYegheohebkepe, keerefle&-ceeso-pee-cebieueOeece~
yemetB GvneR ceW veKe-MeefMe yevekej, %eeveeeefhleefnle Dee"ebs eece~~1~~

eeRer e{leer nw hene[ hej, efiej peeleer nw yeseejer~

uesefkeve e{vee veneR es[leer, jKeleer nw eeeme peejer~~
efkevleg Deble ceW e{ ner peeleer, efmej kes Thej ueskej Yeej~
mee eelve JeLe& veefnb peeles, ke=<Ce jefele ieerlee kee meej~~2~~

keeceosJe-eeer-leerLekej, $ee heo MeesefYele eerefpevejepe~

efpevekeer ke=hee keesj yeve peeleer, YeJeoefOe leejCe-lejCe-penepe~~
MejCeeiele j#eke, eefleheeueke, meye efpevekee iegCeieeve kejW~
Meebefleeoelee, MeebefleveeLe efpeve, ncekees Meebefle eoeve kejW~~2~~

osKees! eeRer nesleer eser, otj keer ee$ee kej ve mekes~

hej, ee$eer kes Jee yew"kej, Jen Yeer efouueer pee hengBes~~
meodieg ejCe heke[kej peye nce, nes mekeles YeJe meeiej heej~
lees jevee nw yeele keewve meer, mecePe ngDee kejves leweej~~3~~

cees ncenelecenjCe efoJeekej, YeJeeleehenj ebmeceeve~

mehleleJe-<edJe-keeue$ee-veJeheoeLe&- efve#eshe-eceeCe~~
%eeve efoee egleosJeer ceelee, peie hej efkeee cenled Ghekeej~
leerLekej cegKe keceueefveme=les! veceve nceeje yeejcyeej~~3~~

mecePe jne ntB efnceefieefj TBee, jntBiee ceQ Demeheue, veekeece~

hej, iegYee uesKeveer cesjer, uesleer veefnb keves kee veece~~
eLee eb ueKe pJeej kee Deevee, meeiej keer cepeyetjer nw~
leLee Yeefe ceW ueerve Yee kees, %eele ve nesleer otjer nw~~4~~

eer YeieJeved DejnbleosJe lees, cees#e heOeejs os GheosMe~

cegKekeceueesodYeJe ceeB efpeveJeeCeer, osleeR meoe ceewve mebosMe~~
ceve-Jee-keeee kejW esjCee, ieg yeleueeles cees#emeove~
eer iegJej kes heo hebkepe ceW, meefJevee yeejcyeej veceve~~4~~

yeeoue osKe heheerne Kego ner, kejves ueielee efheT-efheT~

yeewj osKe ceoceeleer keeseue, kejves ueieleer kegnt-kegnt~~
peelee keewve keceue mes kenves, nesvee efJekeefmele eele:keeue~
efKeue peelee nw mJele: mee ner, ueKekej mete& efkejCe kee peeue~~5~~

ieefCeveer ecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe, ceele Meejoe keer DeJeleej~

eeefj$eebefkee, yeeueeesefieveer, egieeJeefle&kee-leerLeexej~~
Jelmeuecetefle&, je^ keer ieewjJe, egie keer meeOJeer eslecee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, Jebove kejles MeerMe vecee~~5~~

mJele: kegcego Jeve efJekeefmele neslee, peeW ner neslee evesoe~

Jewmes iegcegKe eb osKekej, ngDee Yee kee Yeeieesoe~~
eer ceeleepeer %eeveceleer kees, ceveesJ es ef okee yew"ekej~
cenekeeJe kee DeIe& e{eTB, mJeCe&JeCe& egle jevee kej~~6~~

k m, k m

k m, k m
hebece KeC[

(13)

(14)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eLece
KeC[
eLece KeC[

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

DeOeesueeske ceW jnW veejkeer, ceOe ceveg<e-efleee efveJeeme~
TOJe&ueeske ceW megjieCe jnles, ueeske Deble efmeeW kee Jeeme~~3~~

keLeeJeej
meceeefnle efJe<eeJemleg

er he-meceg Demeb Kes MeesY eW, ceOeueeske ceW Jeueeekeej~

pecyeterhe yeere ceW efmLele, Ske ueeKe eespeve efJemleej~~
efieefj megces veeefYe nw Fmekeer, jKelee Peeuej kee Deekeej~
ueJeCe meceg kejOeveer henves, <e[defieefj, mehle#es$e efoOeej~~4~~

1. DeueeskeekeeMe Deewj ueeskeekeeMe~

2. ueeske keer efmLeefle Deewj Yeso~
3. ceOeueeske ceW pecyeterhe, pecyeterhe ceW Yejle #es$e~
4. Yejle#es$e ceW DeeesOee, leerLekejeW keer pevce veiejer~
5. Deepe Yejle kee Yeejle
6. DeeesOee-ueKeveT-yeejeyebkeer-efkewleveiej~
7. efkewleveiej-Oeeefce&ke veiej~
8. efkewleveiej ceW eefjleveeefekee kes hetJe&pe Deeefo~
9. eefjleveeefekee kes ceelee-efhelee~
10. eeefjleveeefekee kee heefjJeej-Ske efJenbiece<e~
11. eer essueeue-ceeB ceesefnveerosJeer-Ske heefjee~

mehle#es$e ceW eLece#es$e nw, veece Yejle DeefleMee megboj~

pecyeterhe keer oef#eCe efoked ceW, MeesefYele eLee Oeveg<e cevenj~~
iebiee-efmebOeg-efJepeee& efieefj mes, Yejle#es$e yeBlee n Yeeie~
heeBe Keb[ jnles cues nQ, Ske Keb[ Deee& ye[Yeeie~~5~~
Je=<eYeveeLe kes heg$e Yejle ves, eeJeefle& kee heo heeee~
Yejle#es$e kes <edKeC[eW hej, kesleg efJepee kee uenjeee~~
Je=<eYeeeue hej veeceebefkele kej, Meemeke yeves Yejle cenejepe~
veece Yejle mes osMe nceeje, kenueelee Yeejle nw Deepe~~6~~

keeJe heo
(%eeveceleer bo)
eer efpevesv <e[dJe yeleees, GveceW Ske Je DeekeeMe~
Gmekes Yeso kens oes efpeveJej, ueeskeekeeMe-DeueeskeekeeMe~~
mekeue Je peneB osKes peeles, Jen kenueelee ueeskeekeeMe~
peneB cee$e DeekeeMe Je nw, kenles Gmes Deuees keekeeMe~~1~~

Deee&KeC[ ye[Yeeie Fmeefuees, FmeceW nesles leerLekej~

heg<e Meueekee hewoe nesles, nesles nQ Gece $e+ef<eJej~~
Devebleeveble eewyeermeer DeeeeR, ngDee mecee hej cees#e ieceve~
Jele&ceeve ceW eLece leerLekej, Je=<eYe DeeesOee efueee pevece~~7~~

Je DeueeskeekeeMe Demeerefcele, oMeeW efoMeeDeeW Deej-ve-heej~

Devebl eeos Meer , JeJe= nece, jKelee nw Devebl e efJ emleej~~
ese eRkee uekee jnlee, Je=nled ke#e kes yeereeW Keeme~
yeme, Jewmes ner ueeske nceeje, efmLele ceOe DeueeskeekeeMe~~2~~

YeesieYetefce kee Deble ngDee peye, keuheJe=#e meye ueghle nges~

Je=<eYeve=heefle ves epeepeveeW kees, kece& Yetefce veJe met$e efoes~~
eYeg Dee%ee mes Fb ves jes, veiej DeeesOee efpevecebefoj~
keewMeue-ceeueJe-heuueJe Deeefoke, osMe yeveees Deefle megboj~~8~~

DeOe: ceOe De TOJe& Yeeie ceW, ueeske nceeje yeBe ngDee~

neLe kecej hej, heie hewueees, keesF& heg<e peeW Ke[e ngDee~~
hebece KeC[

ueIet -Je=nled yeng eece yeveees, Keske-KeJe& -ce[by e-esC e~

GveceW epee JeJeefmLele kejkes, Fb efkeee megjhegj kees ieewve~~
(15)

(16)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deefme-ceefme-ke=ef<e-efJeee Deeefoke mes, peerJeveJe=efe eueeeW peve~

JeCe& $ee keer kejer JeJemLee, Je=<eYeveeLe-vejheefle-YeieJeved ~~9~~

pewveer peve kes meew Iej FmeceW, oes efpevecebefoj DeeueerMeeve~

heeerme mene keer Deeyeeoer nw, eeefj$e ebefkee peer heneeve~~
cebefoj-efMeKej otj mes efoKeles, kesMeefjee uenjeles nQ~
efnuee-efnuee kej oMe&ve kejves, ncekees efveke yegueeles nQ~~16~~

Je<e& DemebKes yeerle iees efhej, ceneJeerj kee ngDee pevece~

Deveeefo-DeefveOeve JemlegleJe kee, hegve: efkeee eYeg GodIeeve~~
eeJeke-meeOeg efefJeOe Oece& kee, os GheosMe iees efveJee&Ce~
Gvekes heeJeve eer ejCeeW ceW, meefJevee yeejcyeej eCeece~~10~~

Denes! efpeveeuee Deefle ner megboj, yeveeR Jesefokee cenecevees%e~

Gve hej efpeveJej eeflecee MeesYeW, peg[les ceve-Jee-keee-ef$eeesie~~
yeereeW-yeere Jesefokee Thej, heejmeveeLe efJejepes nQ~
[ce-[ce cegefe veiee[s yepeles, efvele efpevekes ojJeepes nQ~~17~~

ee keeue kee keYeer ve kelee, Jen ye{lee ner peelee nw~

pees YeefJe<e nw, Jele&ceeve yeve, efhej Deleerle nes peelee nw~~
Meemeve meee jns yeoueleer, nesles nQ GlLeeve-heleve~
meerceeSB Yeer jnW yeoueleeR, neslee Gvekee hegveie&"ve~~11~~

pewve meceepe eneB keer Oeeefce&ke, eefleefove efpeveJej kee DeefYe<eske~

levcee nes eYeg hetpeve kejleer, efvepe ceW efpeve eeflecee kees osKe~~
pewve meceepe Goej eneB keer, meeOegYee DeefleMee iegCeJeeve~
meoe-meoe Deeeesefpele kejleer, hetpeve-ceb[ue-ceneefJeOeeve~~18~~

peye eceMe: Deleerle mes ye{ nce, Jele&ceeve ceW Deeles nQ~
jepeeW-veiejeW-meye eeceeW kee, cesue ner Yeejle heeles nQ~~
mekeue jepe lees Debie nQ Fmekes, efceuekej yevelee Yeejle osMe~
nw Deveskelee yeere Skelee, vetleve Yeejle kee mebosMe~~12~~

ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer kee, cebieuecee meeefveOe efceuee~~

eer ceneJeerj efpeveeuee vetleve, DeefleMeekeejer keceue efKeuee~~
cebefoj-cetjle Deefle ner megboj, efMeKej keueelceke cevenejer~
eerceeleepeer %eeveceleer kes, MegY eeMeer<e keer yeef uenejer~~19~~

jKes kecej hej neLe, Ke[s neW, yeveleer Yeejle keer lemJeerj~
hewj nceejs leefceuevee[g nQ, ceeLee nw peccet-keMceerj~~
ieue hebpeeye, hes Sce. heer. oeBeer kegnveer jepemLeeve~
yeeBeer Deesj efyenej-G[ermee, efouueer efoue, et.heer. nw peeve~~13~~

Fmeer veiej jnles Fke ocheefle, Oeve kegceej peer-hetueceleer~

essueeue megheg$e Deehekes, Deefleere, JeglheVeceleer~~
veece Lee ess efkevleg ye[s Les, Gve Lee iegCemecetn kee Jeeme~
efpeveJej oMe&ve, hetpeve kejvee, mJeeOeee efe mJeCe& megJeeme~~20~~

et.heer. keer ueKeveT jpeOeeveer, yeejeyebkeer Ske efpeuee~

efkewleveiej nw kemyee GmeceW, ceevees megboj megceve efKeuee~~
Meeele leerLe& DeeesOee Debeue, yemee DeJeOe keer kenles Meeve~
Oece& OJepee nj Iej hej henjs, efkewleveiej kemyes kee veece~~14~~

Meeble-mejue-meblees<eer eeCeer, oeve-Oece& DeefleMee Glmeen~

meved GefVeme yeeerme F&meJeer, esspeer kee ngDee efJeJeen~~
DeJeOeeeble ceW efpeuee meerleehegj, nw cencetoeyeeo cegkeece~
eeJeke Les megKeheeueoeme peer, ceeesosJeer helveer veece~~21~~

ueKeveT veJeeye Deeefmehe Gewuee, Gvekes Deeuee jns yepeerj~

jepee eer efkewlejee ves, yemee, efueKeer Fmekeer lekeoerj~~
jner Meleeyoer DeejnJeeR, Geje& ceW pevce ngDee~
Oeerjs-Oeerjs Oece& veeRJe hej, Fmekee Gefele efJekeeme ngDee~~15~~
eLece KeC[

Oece&hejeeCe Fme ocheefle kee, Oece&ege ner Lee nj keece~

mecee eehle pevceer Fke kevee, jKee ceesefnveer osJeer veece~~
(17)

(18)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Oeerjs-Oeerjs ye[er nes ieF, he{e-efueKee, mJeeOeee efkeee~

heevebefohebeefJebMeeflekee kees he{, peerJeve Gej efkeee~~22~~

cewvee-Meebefle-kewueeMe-eerceleer, ceveesJeleer Je ekeeMe-megYee<e~

eerkegcegoveer-jJeerv-ceeueleer, keeefceveer-ceeOegjer-ef$eMeuee Keeme~~
meye mevleeveW jlve Deceesueke, Oeeefce&kelee mes Deesleeesle~
yeveer ngF& nQ peieppeveeW kees, Oece& esjCee-Tpee& eesle~~29~~

Oeeefce&ke kevee ceesefnveer osJeer, efpeveeeflecee kees mee#eer kej~

yeeee&ele Dee"W-eGoMe, efueee Meerueele peerJeve Yej~~
meved GVeerme meew yeeerme F&meJeer, essueeue mebie ngDee efJeJeen~
efhelee-heefle kegue efkeee megheeJeve, Oece&-kece&, ceve Yej Glmeen~~23~~

GveceW henueer heg$ eer DeodY egl e, cew vee ceelee %eeveceleer ~
yeeueeesefieveer, eeefj$eebefkee, Jeefj Deeefe&kee yeermeMeleer~~
Ske kegceejer ceveesJeleer nQ, Deepe Deeefe&kee DeYeeceleer~
%eeve-Oeeve-lehe ceW mebueivee, mebIe Deeefe&kee %eeveceleer~~30~~

megboj pees[er ceve kees Yeeleer, Lee emeVe heefjJeej meYeer~

keee Ghecee oW, mecePe ve Deees, Iej ceW oerheeJeueer mepeer~~
heevebefohebeefJebMeeflekee, ceele-efhelee ves efoee onspe~
essueeue-ceesefnveerosJeer, meeoj-meefJevee jKee menspe~~24~~

pewmes keceue hebke mes G"kej, Thej efKeuelee mejJej ceW~

leLee kegceejer eer ceeOegjer, jceeR veneR eEkeefeled Iej ceW~~
ueIegJee Je<e& $eeesoMe ceW ner, Deepevce yeeee& Oeeje~
eceMe: YeeJe efJeMegef ye{ekej, heeves eueeR cees#eej~~31~~

eee: peve osles onspe ceW, heee-hewmee-Kesle-cekeeve~

efkevleg cenppeve mebmkeej os, mebleefle kees kejles iegCeJeeve~~
ueeuee eer megKeheeueoeme ves, yeser kees mebmkeej efoes~
heevebefo hebeefJ ebMeeflekee, ebLe meMe Ghenej ef oes ~~25~~

meved GVeerme meew veJeemeer Deeee, Deehe Deeefe&kee oer#ee ueer~

nefmleveeiehegj leerLe& ceeOegjer, ngF ebovee ceeleepeer~~
ieefCeveer %eeveceleer ceelee ves, oer#ee os Gej efkeee~
YekeJeve Yekes efJehegue peveeW kee, ceelee ves Ghekeej efkeee~e~32~~

ceesefnveerosJeer Oece& hejeeCe, mebmke=efle-efMe-megceefnuee jlve~

heevebefohebeefJebMeeflekee, %eeve-eefjle-efnle efkeee eelve~~
peerJeve Ske ceneee$ee nw, heefle-helveer nQ ee meceeve~
jKeW mecevJee, lees efhej peerJeve, yeve peelee nw megKe keer Keeve~~26~~

jJeervkegceej peer heg$e eer Fke, yeeee&ele OeejCe kej~

pewveOece&-meceepe mesJee ceW, jeef$e-efoJeme jnles lelhej~~
kece& nw hetpee, keYeer ve keles, metPeyetPe mes uesles keece~
eueles jnles Ske Dekesues, kece&eesieer nw meeLe&ke veece~~33~~

es su eeue-ceese f n veer o sJ eer , kee peer J eve Lee Ss m ee ner ~

efceuekej jns otOe-heeveer peeW, jne mecee nes kewmee ner~~
Oece&-DeLe&-keece-cees#e es, efpeve heg<eeLe& yeleees eej~
DeLe&-keece heg<eeLe& kee heeueve, MueeIeveere Oece& Devegmeej~~27~~

pecyet er h e-nef m leveeheg j ceW , yevee Devet "e Oece& mLeeve~

efvejefleeej ele heeueve kejles, jnles efvejle mJe-hej keueeCe~~
mJeie& Oeje hej, Ghecee Pet"er, nesl es meeOJeer-meble veneR~
Oece& meeOevee, meeOeve-meg efJeOee, nw Ssmeer Deve$e veneR ~~34~~

DeLe&-keece ceW efuehle ngS vee, jKekej Oece&-cees#e kee Oeeve~

henueer heg$eer cewvee heeeer, eceMe: kegue lesjn mevleeve~~
eej heg $ e nQ , veew nQ heg $ eer , yes e-yes er Ske meceeve~
veneR hegef $eeeB YeejmJehee, Lee Gvekee DeeoMe& ceneve~~28~~
hebece KeC[

(19)

leerve hegef$eeeW, Ske heg$e ves, cees#emeeOevee mJeerkeejer~

Gece iesner Mes<e yeves nQ, meye nQ DeCegele kes Oeejer~~
(20)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

essueeue-ceesefnveerosJeer, ves Deefle Oeeefce&ke keee& efkees~

kejer Deveske leerLe& ee$ee nQ, ye{-e{ eG efJeefOe oeve efoes~~35~~

les jn Je<e& jner oer #ee efhej, hebn-Ske-heeemeer meved~

%eeveceleer ceeleepeer meefVeefOe, ngDee meceeefOe ege cejCe~~
ie=n peerJeve ceW jneR pees yeser, Oece& #es$ e ceW yeveeR ieg~
het peveere mebece Jeefjlee, oer#ee peerJeve veee Meg~~42~~

essueeue-ceesefnveerosJeer, efeflee jne oesveeW kee ece~

hej Gvekeer peerJeve-Mewueer kees, Deefleere ken mekeles nce~~
ess ueeue kee meved Gvenej, ngDee Meebeflecee meceeefOecejCe~
hebevecemke=efle megveles-megveles, efkeee Deeheves mJeie& ieceve~~36~~

peerJeve nw Gvekee ner meeLe&ke, efpemekee neslee Deble Yeuee~

Keeke efpeee Jen, ceje ve Gece, cejvee Yeer nw Ske keuee~~
essu eeue-ceese fnveero sJeer, kee peerJ eve DeeoMe& ueueece~
Gvekees eeeefue Dehe&Ce kej, Deye nce uesles Deuhe efJejece~~43~~

efJeog<eer ceefnuee ceesefnveerosJeer, efkeee heefle kees mecyeesOeve~

Deblemecee leke jKee efJejeieer, meeJeOeeve peeie=le-esleve~~
peerJe Dekesuee ner Deelee nw, peelee Deehe Dekesuee nw~
peerJeve lees nw DeeBKe efceeewveer, eej efoveeW kee cesuee nw~~37~~

k m, k m

ceelee - efhelee, heg$e - hegef$eeeB, helveer - Yeefieveer - efjMlesoej~

keesF& meeLe veneR pee mekeles, nw meye mJeejLe kee mebmeej~~
Dele: Gefele nw ceesn es[kej, hebevecemke=efle peehe kejW~
%eeveceleer peer DeeMeer<e Yespee, keesF& efJekeuhe ve Deehe kejW~~38~~

mJe. [e@. ojyeejerueeue keesef"ee kes Godieej

Delevle eceeso keer yeele nw efke kesJeue DeYeer#Ce %eeveesheeesie ceW ner veneR,
eeefj$eeeejeefo hebeeeej ceW melele efvejle hetpe %eeveceleer ceeleepeer ves Demeneer
pewmes ogn veee ebLe kes efnvoer DevegJeeo kes DeYeeJe keer hetefle& kee meheue SJeb
mlegle keee& efkeee nw~ Demeneer efpelevee peefue Deewj ogjJeieen oeMe&efveke ebLe
nw, Fmes lep%e efJeeved ner peeveles nQ~ Ske ner mLeue hej yeew oMe&ve keer eee&
kejles-kejles Deve oMe&veeW keer Yeer eee& Dee peeleer nw, efpemes mecePevee meeOeejCe
yegef kee keee& veneR nw~ Gmes mecePeves-mecePeeves kes efueS yegef kee yeng-Deeeece
kejvee he[lee nw~ efpemekee meYeer Yeejleere oMe&veeW ceW ienje eJesMe nes Jener
Demeneer kee ceceexodIeeve kej mekelee nw~ ceeleepeer ves Fme ogjJeieen ebLe kee
Deefle mejue efnvoer DevegJeeo emlegle kejkes efpeme meenme SJeb yegef JewYeJe kee
heefjee efoee nw Jen efve:mebosn mlegle nw~
5 pegueeF& 1974, JeejeCemeer

peye nce peeles eece efveke kes, Mekegve ceveeles meYeer ekeej~
Dele: peveke hejuees ke ieceve ceW, kejW ve DeMekegve efkemeerekeej~~
ceeleepeer kes Jeeve eeokej, meye mecelee mes keece efueee~
peveke meeceves ove ve kejkes, meceeefOecejCe meneesie efkeee~~39~~
heefle kes peerJevekeeue ceesefnveer, hebeceeeflecee heeueve keer~
ngS efoJebiele eoe heefleeer, mehlece eeflecee OeejCe keer~~
meved GVeerme Fkenej Deeee, mehlehebeeMele Deeeg nleer~
Deeeee& eer Oece&m eeiej mes, ng F Deeefe&kee jlveceleer ~~40~~
lesjn mevleeveeW keer ceelee, jneR Deeefe&kee lesjn Je<e&~
cees n e= bKeuee lees[ Deeheves, Oece&# es$ e heeee Glke<e& ~~
Oeve eeefJekee ceesefnveerosJeer, Oeve Deeefe&kee jlveceleer~
jner eslee GYee he#e ceW, peie ceW Ske efcemeeue jeer~~41~~
eLece KeC[

(21)

(22)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efleere
KeC[
hebece KeC[

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ye[s-ye[s hetueeW kes iegs, Gmekes kesMe mepeeles
ceOegueesYeer mecetn YeeQjeW kes, iegve-iegve, iegve-iegve ieeles
MeefMe cegKe eecee, mJe eeBoveer, n<e& GcebieeW Jeeueer
ceeveeW kenleer YeJe Deelcee, keesF& Deeves Jeeueer

keLeeJeej
meceeefnle efJe<eeJemleg
1. ceneve Deelcee kes Deeieceve hetJe& eke=efle ceW n<e&~
2. Mejo hetefCe&cee hej eke=efle kee efJeMes<e he~
3. efkewleveiej keer MeesYee~
4. eer essueeue-ceesefnveerosJeer kes Iej heg$eer-pevce~
5. Iej ceW KegefMeeesb kee JeeleeJejCe~
6. heg$eer kee veece cewvee~
7. cewvee veece keer meeLe&kelee~
8. cewvee kee yeeuekeeue, eer[eSB Deeefo~
9. cewvee keer eefleYee Delevle efJeue#eCe~
10. cewvee ceW Gece mebmkeejeW kee yeerpeejesheCe~

GefVeme-meew, eeQ leerme F&meJeer, Deke ty ej yeeF& me jne~

Mejo hetefCe&cee ueskej Deeeer, Deefle efnlekej mebosMe Dene~~
Je=#e-ueleeeW-he#eer kenles, ceewmece DeefleMee Oeguee-Oeguee~
vej-veejer meye kenW hejmhej, ceve nw efceeer Ieguee-Ieguee~~48~~
efkewleveiej MeesYee Deefle cevenj, Mejo eeBoveer, MegYe efveMee~
Lee efv ejce DeekeeMe hetC e& le:,meg emeVe Leer ef o Mee-efo Mee~~
ueieleer eke=efle otOe mes vneF&, cebo-cebo eue jne heJeve~
MeefMe efkejCeeW mes nef<e&le nesles, efKeueles kegcego-kegcegoveer Jeve~~49~~
Meejo MeefMe keer mekeue keueeeW, hewueeleer nQ Deefcele ekeeMe~
eeoj esle Dees{ uesles nQ, veiej-YeJeve, Oejleer-DeekeeMe~~
kenles nQ Fme jele megOeekej, Dece=lekeCe yejmeeles nQ~
Fmeerefuees peve jKeer eeBoveer, Keerj eele G" Keeles nQ~~50~~

keeJe heo
ceneve-YeJe-efoJe Deelcee, Deeves Jeeueer nw Yet-hej~
mecePe eke=efle meefppele nesleer nw, Gmekes mJeeieleeLe& meJej~~
meJe&eLece Jen efvece&ue nesves, kejleer nw Je<ee&-mveeve~
heuele: he=LJeer-Je=#e-ueleeeW, Oeguekej nes peeles Deceueeve~~44~~

keneR-keneR hej eb eeBoveer, Ieer-yetje jKe Keeles ueesie~

kenles oerIe&keeue mesJeve mes, Yeie peeles DeeBKeeW kes jesie~~
ves$e peesefle keer kejW hejer#ee, megF& ef ceW Oeeiee [eue~
Deiej meheue neW, ves$e "erke nQ, Je=-egJee DeLeJee neW yeeue~~51~~

veoer-mejesJej peue hetefjle nes, peie keer heeme yegPeeles nQ~

eer<celeheve mes cegefe eehle kej, meye eeCeer megKe heeles nQ~~
eewlejhee nefjeeueer efoKeleer, ceKeceue kee neslee DeeYeeme~
yeeoue peeles, Je<ee& Leceleer, efvece&ue nes peelee DeekeeMe~~45~~

hee"keJe= vo! eueW Ssmes ceW, kemyee eer ef kewleveiej~

essueeue-ceesefnveer osJeer, ocheefle jnles eser Jej~~
hegCeJevle nQ, YeeieJeble nQ, Oeeefce&kelee efpevekeer heneeve~
Gvekes Iej nes jner yeOeeF&, kevee pevceer iegCe keer Keeve~~52~~

Oeerjs-Oeerjs Mejo $e+let kee, nes peelee nw MegYeeieceve~

mejJej keceueeW mes Yej peeles, efvece&ue neslee Gvekee ceve~~
eke=eflemegbojer mepeOepe kes Deye, vees he ceW Deeleer nw~
hetueeW efkeer njer meeefkee, meyekee efee uegYeeleer nw~~46~~
eLece KeC[

nQ~
nQ~~
nw~
nw~~47~~

kevee DeodYegle, jlve cenece, emetefleie=n ceW ngDee ekeeMe~

cegKe megboj, pewmes Yet Gleje, Mejo hetefCe&cee MeefMe DeekeeMe~~
hewo e nes les jesF & ve efkeb ef eled , ue#eCe ceneef Jeue#eCe nQ~
en kevee meeceeve veneR nw, es osJeer kes ue#eCe nQ~~53~~
(23)

(24)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eeBo ieieve kee Deefle Deejpe ceW, keee cesjer hejeF& nw~
helee veneR en keewve ebefkee, Deepe Oeje hej DeeF& nw~~
cesjs Debke keuebke meceeee, en lees nw efvekeuebke Jeer~
ceQ [tyetBiee, uesefkeve Fmekeer, keerefle& keewcegoer veneR keYeer~~54~~

essueeue-ceesefnveerosJeer, keer kevee henueer mevleeve~

YeeieJeleer nw, Dehej ue#ceer, heue-heue Fmekee jKeles Oeeve~~
DeefleMee heJeleer mevleefle kees, Deheueke osKee kejles ueesie~
kenles, peye mes pevceer Iej ceW, efces nceejs efevlee Meeske~~61~~

yengle mecee leke ie=n ieJee#e mes, keveeeer kes oMe& efkees~
efhej efkejCeeW mes Mejeb ves, heeJeve ejCemheMe& efkees~~
Oeve ngDee kenkej mebkeeses, efJevele YeeJe mes ieceve efkeee~
nj Je<e& Dee veceve keBiee, hetCe&eb ele enCe efkeee~~55~~

ieewjJeCe&, Yeeuehe GVele, cegKe pewmes Meejo kee eb~

ueeseve megboj, veeruekeceue ceW, efhekej yew"e ke=<Ce efceefuevo~~
veeke vegkeerueer, DeOej ueeue nQ, kej-heie ess ceve ceesnQ~
het jner MewMeJe keer DeeYee , Debie-Debie Deveghece meesnQ~~62~~

peye Iej ceW yes e nes lee nw , heJe& ceveees peeles nQ ~

Debespeer yeepes yepeles nQ, Ketye veeeles-ieeles nQ~~
Oeve-oewuele Yeer Ketye uegeles, eeeke peee ve Keeueer nw~
uesefkeve kevee Deiej pevce ues, yepes ve heter Leeueer nw~~56~~

ejCe mecee kes keW keYeer vee, eefle#eCe ye{les peeles nQ~
leLee uee[ueer Fme kevee kees, nce Yeer ye{leer heeles nQ~~
MegYe cegntle& keeue Deeves hej, jKee ieee heg$eer kee veece~
veece jne heneeve yeee keer, Devle: esleve jne Deveece~~63~~

efkevleg peerJe pees hegCe yeeBOe kej, hetJe& YeJeeW mes ueeles nQ~
Gvekes pevcekeeue ceW neef o& ke, n<e& ceveees peeles nQ~ ~
ceelee-efhelee, keggc yeerpeve meye, het ues veneR meceees Les~
yengle keee kenW! efkewleveiej ves, ieerle KegMeer kes ieees Les~~57~~

cewvee veece jKee heg$eer kee, meoe yeesueleer ceer"s yeesue~

meyekee ceve kejleer Leer ceesefnle, jKeleer DeeBieve Dece=le Ieesue~~
jneR yeeueeer[eSB Ssmeer, ceele-efhelee kee Mebefkele ceve~
eles veneR keYeer cewvee kees, mJeCe& jefele ie=n kes yebOeve~~64~~

en Keeser heefjheeer keye mes, Deewj eueer keeeW helee veneR~

hej, pees n<e& efoee en yeser, keefJe lees mekelee yelee veneR~~
ueies ietBpeves Iej Deew DeeBieve, efkeuekeejer men-efmcele neme~
ceg Ke ef Je meb g oj, ueKe kej heef jpeve, oe meceeee Deef le Guueeme~~
58~~

veece ve kesJeue mecyeesOeve nw, efveeefle yelee oslee nw Jen~~

cew-vee Iej ceW jn heeTBieer, cewvee veece yeleelee ken~~
Denb keej kee nw eleerke ceQ, veneR kejsieer en yeeuee~
YeJekeeveve ceW jns Yekelee, Denbkeej kejves Jeeuee~~65~~

efpevekee ceve Goeme nes peelee, ue[keer pevceer megvekej veece~

Fme ue[keer kes MegYeue#eCe ueKe, Gvekes nesles MegYe heefjCeece~~
kenles Ssmeer yes er Iej ceW, ues uesleer iej pevce nceej~
nce lees Oeve Yeeie nes peeles, lej peeles Iej-Iej-heefjJeej~~59~~

en-ve#e$e-efleefLe Deeefo kee, peeleke he[lee Deefcele eYeeJe~

peesefle<eMeee yeleelee meye nw, neWies kewmes peeleke YeeJe~~
Mejeb en yeleueelee nw, peelekeOeejer mecei%eeve~
Yetleue hej peeleke heeesiee, eMe: keerefle&, efvece&ue mecceeve~~66~~

eLee ebcee, metjpe, veefoeeB, Je=#e-ueleeSB efkemeer ekeej~

Yeso ve kejleeR, osleeR meyekees, meeceYeeJe mes efvepe Ghenej~~
leLee Yeso ve kejW efkemeer efJeOe, yese-yeser ceele-efhelee~
ceeveeW en efMe#ee osves kees, eceMe: Deeles MeefMe-meefJelee~~60~~
hebece KeC[

MegYe eeBoveer yeleueeleer nw, %eeve #eeesheMece otOe Oeguee~

efKeues kegcegoJeve YeJeceveeW kees, peeleke osiee efKeuee-efKeuee~~
Meejo MegYe eeBoveer pevcee, kewmee nesiee peeleke Yeele?
efceLeelece kees otj nekej, kej osiee mecekelJe eYeele~~67~~
(25)

(26)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

mJe ieieve ceW Meeble ecekelee, keee kenlee nw ncemes eb~

ceneeleer yeve kejkes peeleke, meye kees osiee n<e& Decebo~~
eLee eeBoveer Meerleue nesleer, Jewmes neWies Meeble efJeeej~
mJe Deewj efJemleerCe& ieieve-mee, Gmekee nesiee oe Goej~~68~~

pee Skeevle yew " het pee kee, Kes ue Kesu eleer Leer cewv ee~
meeOJeer yevevee, meeOegpeveeW kees, efkeme ekeej Yeespeve osvee~~
meeOeg-meble peye veiej heOeejW, ueeYe G"evee kej melmebie~
mJeeOeee veJeveerle efceuee pees, Gmes yeveeee peerJeve Debie~~75~~

cegKe mes efvekeues Meyo-Meyo ceW, nesiee De#ee Dece=le Jeeme~

Gmekes cegKe ceb[ue kes Thej, kejsiee efPeueefceue efoJe ekeeMe~~
Jele&ceeve ceW mes nes kej ner, nesl ee nw Yeef Je<e efv ecee& Ce~
Jele&ceeve mes ner YeefJe<e kee, yegOepeve kej uesles Devegceeve~~69~~

keeue kee heber G[lee peelee, helee veneR keg eue heelee~
eele:-meeeb-jpeveer Deeleer, efhej eYeele nw Dee peelee~~
Fme ekeej eceMe: cewvee ves, Je<e& meeleJeeB eehle efkeee~
Je<e& Dee"JeeB peeles-peeles, ueewefkeke efMe#ee eehle efkeee~~76~~

cewvee veece jKee heg$eer kee, meyekeer jepeogueejer nw~

nw meyekeer DeeBKeeW kee leeje, meyekees eeCeeW heejer nw~~
veece veneR kesJeue meb%ee nw, FmeceW jnlee efhee YeefJe<e~
Deepe ve mener, keue lees efveefele, eieefle nesiee efveefnle jnme~~70~~

yegef ye[er efJeue#eCe Fvekeer, Ske yeej ceW meye keg eeo~
Ssmeer ueieve efke #eCe Yej cewvee, kejleer veneR JeLe& yeyee&o~~
ns[ceemj yeesuee ess! yeser mejmJeleer-DeJeleej~
Fmemes Deeies ye{e ve keesF&, meye ue[kes nejs Pekecmeej~~77~~

keee&JemleleeJeMe peye ceelee, efyeefee efKeuee ve heeleer Leer~

leye heueves ceW ueser cewvee, peye-leye ove ceeeleer Leer~~
ceelee Deeleer, otOe efheueeleer, egcyeve uesskej ieeleer Leer~
elegej ceW peveveer ceve kees, cewvee efkeueke efjPeeleer Leer~~71~~

Kelece nes ieF& ueewefkekeefMe#ee, Deeies meeOeve keesF& veneR~

meeOe veneR hetjer nes heeeer, Dele: meeefOekee keer veneR~~
pewve hee"Meeuee ceW peekej, Oeeefce&ke efMe#ee ueeYe efueee~
hee" JeneR kee JeneR eeo kej, meyekees efJemcee [eue efoee~~78~~

Oeerjs-Oeerjs ye{leer peeleer, eLee oespe keer ebkeueer~

Jewmes eceMe: ye[er nes ieeer, cewveeosJeer veece ueueer~~
nesvenej efyejJeeve kes nesles, efekeves hees mele keLeve~
GppJeuelece YeefJe<e yeleueelee, cewvee kee megboj yeeheve~~72~~

mecee hes Deevee, mecee hes peevee, he {-efueKe lel#eCe hetje keece~
Skeefeelee iegcegKe megvevee, veefnb eceeo-Deeueme kee veece~~
yegef leerelee, ueieveMeeruelee, efJeveeMeeruelee, DevegMeemeve~
efceueles nQ efJejues e$eeW ceW, nj uesles efMe#eke kee ceve~~79~~

ueuevee kes ue#eCe heuevee ceW, efoKe peeles meye kenles nQ~
heie mes eueleer kenleer cewvee, heoefJenej nce kejles nQ~~
ceQ cenueeW ceW veneR jnt B i eer , peeTB i eer meb l eeW kes meb i e~
eer [ eeW Yeer Ss meer kejleer , nes l ee Yeje ef J ejeieer jb i e~~73~~

jneR meoe opex ceW DeJJeue, meoe mensueer ceele efoee~

mee hetes lees FvneR iegCeeW ves, cewvee peer kee meeLe efoee~~
hegmleke he{vee, mJeeo ve eKevee, Fmes veneR kenles nQ %eeve~
efkevleg he{e pees, Glejs peerJeve, Jemleg leJe nesvee heneeve~~80~~

cewvee veece meeLe&ke kejleer, JeeCeer meyekees Yeeleer Leer~

pees Yeer megvelee, Dece=le ueielee, peye cewvee legleueeleer Leer~~
ceelee eoe Deejleer he{leer, hetpee kejleer, ieeleer Leer~
eser cewvee meeLe yew"kej, leeueer Ketye yepeeleer Leer~~74~~
eLece KeC[

Fme Deveghece mebleeve pevce os, ceeB ceesefnveer kee ceele=lJe~

Oeve nes ieee meYeer lejn mes, essueeue kee efhele=lJe~~
Debie-Debie Leer eke=efle efJenef<e&le, efkewleveiej keer ieueer-ieueer~
heg$e mes ye{kej n<e& ceveeee, peye en ekeer eLece keueer~~81~~
(27)

(28)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pewmeer Ieter efheueeF& peeleer, Jewmes ue#eCe Deeles nQ~~

Oeerjs-Oeerjs Je=efbiele nes, Dehevee Demej efoKeeles nQ~~
Meg-yeg nes, DeueKe-efvejbpeve, peie ceeee mes jefnlehevee~
ceelee mes ueesjer-megve yeeueke, kegbokegbo Deeeee& yevee~~82~~

mecekelJe iegCeesheslee cewvee

meceeefnle efJe<eeJemleg

ceeleeeer ceesefnveerosJeer, efJeog<eer-Oeeefce&ke-efMe Deleer~

ceeB iegCe cewvee je meceees, Jewmeer nes ieF& yeeueceleer~~
heevebefohebeefJebMeeflekee, megvee-he{e ceeB ieYe&oMee~
Dele: Oece& Deveg j eie het Ce& l e:, cew vee os Jeer oe yemee~~83~~
eele: G"les F&MemcejCe, kejleue leerLekej oMe&ve~
ceneceb$e eer Ceceeskeej kee, kejvee veJeOee GeejCe~~
kej mveeve efpeveeuee peevee, nef<e&le nesvee ueKe DeefYe<eske~
ievOeesoke kees efMejesOeee& kej, hetpeve kejvee YeeJe mecesle~~84~~
DevegMeemeve-Dee%ee kee heeueve, efMe-meewce-mele JeJenej~
ceele-efhelee mes cewvee heees, menpehe Gece Ghenej~~
cewvee efyeefee ye[er elegj Leer, keee& keef"ve neW kewmes ner~
Pehe mebgoj kej osleer LeeR, ceelee kenleer pewmes ner~~85~~
oeoe-oeoer, eeee-eeeer, leeT-leeF& keer mebleeve~
esceYeeJe mes jnles efnueefceue, keYeer ve nesleer KeeReeleeve~~
mesJeeYeeJe, mecehe&Ce, Deeoj, menveMeeruelee, DeefleefLe melkeej~
mekeue iegCeeefvJele Fme keggcye ceW, cewvee heees Megefe mebmkeej~~86~~

k m, k m

hebece KeC[

(29)

1. hejleb$e osMe ceW DeefMe#ee kee yeesue-yeeuee~

2. efkewleveiej ceW eseke keer ceneceejer~
3. meYeer kes eje MeerleueeosJeer keer hetpee-peue e{evee~
4. cew vee kes YeieJeeve Meer leueveeLe keer het peve kejves kes ef ueS meYeer kees esefjle efkeee~
5. cewvee ves Yeelee-megYee<e-ekeeMe esekeemle~
6. cewvee eje MeerleueveeLe keer hetpeve SJeb jesefieeeW hej iebOeesoke ef[kevee~
7. heb. ceveesnjueeue peer efmeueieve kes efJeeej: es Deccee keesF& osJeer nw~
8. meYeer eje cewvee kes mecekelJe efJeeej keer eMebmee~
9. cewvee ves ye[s neskej Deueewefkeke Fefleneme jee~
10. cewvee ceW Gece mebmkeejeW kee yeerpeejesheCe~

keeJe heo
hetJe& mecee hejleb$e osMe ceW, efMe#ee kee Lee veneR ekeeMe~
Dele: DeefOekelej ueesie DeefMeef#ele, jnles emle DebOe efJeeeme~~
Fme keejCe peye eseke efvekeues, ee nes ceesleerPeje yegKeej~
ueesie ceveeles jnW osJelee, veneR kejeles Les Gheeej~~87~~
efkewleveiej ceW eseke hewueer, Iej-Iej yeeueke Les yeerceej~
megYee<e-ekeeMe-Devegpe cewvee kes, Yeer eseke kes ngS efMekeej~~
heefjpeve-hegjpeve peesj ueieeJeW, euees hetpeves Meerleue ceeF&~
uesefkeve cewvee ves yeleueeF&, efpeve iebOeesoke mener oJeeF&~~88~~
MeerleueveeLe kejes eYeg hetpee, iebOeesoke ef[kees ueekej~
eerheeue kee keg efceeee, cewvee ves efpevehetpee kej~~
mes" Oeveee ves heeee Lee, Dehevee heg$e Yeefe kes peesj~
ie=n hewueer efceLeelJe e=bKeuee, eceMe: cewvee ves oer lees[~~89~~
cewvee eefleefove YeefeYeeJe mes, kejleer efpeveJej kee hetpeve~
kejs eeLe&vee egieue Devegpe kees, mJeemLe ueeYe oW ns mJeeefceved~~
ueekej ef[kes iebOeesoke kees, yebOeg egieue hej ee mebie~
keg ner efove ceW, mJeemLe ueeYe kej, oesveeW heeee he Devebie~~90~~
(30)
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

GOej he[ewmeer Ske ceele kes, egJee heg$e kees Keeee keeue~
efceLee-ceesn-De%eeve kes keejCe, ngDee ceele kee en Lee neue~~
heevebefohebeefJebMeeflekee, n{euee mes heekej %eeve~
yeeuekeeue ceW ner cewvee ves, heeee mecekedoMe&ve-%eeve~~91~~

Jewjeie kes Debkegj-1

meceeefnle efJe<eeJemleg

cewvee ves YeieJeeve mes kene, YeieJeved! ueepe legcnejs neLe~

kejW Oece&-YeeeW keer j#ee, "njs Deehe ef$eueeskeer veeLe~~
Deheves ele kee Oeeve jKesW eYeg, kejW yebOegpeve jesie Meceve~
Deue-Deeue eeve Deehe hej, Deeeer nttB ceQ ejCe-MejCe~~92~~

1.
2.
3.
4.
5.

keeJe heo

efmeueieve efpeuee ueefuelehegj Jeemeer, hebef[le eer ceveesnjueeue~

cewvee meceked efeee osKekej, DevegYeJe mes yeesues lelkeeue~~
en kevee keesF& osJeer nw, efoKeleer nw nesvenej yengle~
kejJee eewLe, yeeevee osvee, g[Jeees Fmeves meye keg~~93~~

hee"keJe=vo! eueW nce efceuekej, pewve hee"Meeuee eebieCe~

peneB nes jne mebmLee kes, Jeeef<e&ke GlmeJe kee Deeeespeve~~
meeOeejCepeve kees es GlmeJe, kejles cee$e ceveesjbpeve~
efkevleg efJeefMe, efJeJeskeerpeve kee, G" peelee Fvemes peerJeve~~98~~

keee nw mele, Demele keewve nw, keee nw meceked, keee efceLeeled~

mele ve mecePes efpeve eLeeW mes, efhej legceves keee mecePee Keeke~~
cewvee ef cenevegkeerueer, pewveOece& efmeeble Kejs~
peye Yeer keesF& mebke Deeee, cewvee efveCe&e mee efvekejs~~94~~

Oeerjs -Oeerj s cewv ee osJ eer , Deeies keoce ye{ eleer

mecee yeerlelee peelee cewvee, Je<e& hebeoMe heeleer
oMe&keieCe kes ceOe ceele= mebie, nce cewvee kees heeles
cewvee kes peerJeve ceW Fmemes, eej eeBo ueie peeles

cewvee kes efceLeelJe leeie keer, pewveepewve eMebmee keer~

meceked ee-%eeve-eefjle keer, meye neefo&ke DevegMebmee keer~~
meheue keee& Gmekes ner nesles, efpemekee eeYeeJe Deue~
meceked oMe&ve henueer meer{er, Deiej eeefnS cees#e cenue~~95~~

nQ~
nQ~~
nQ~
nQ~~99~~

Gheeoeve peye peeele neslee, ueIegefveefcee kej peelee keece~

Jejvee peerJe Yekelee jnlee, hee veefnb heelee ue#e cegkeece~~
mebmkeeefjle cewvee kee ceve Lee, Oece& yeerpe kees Gece #es$e~
Deecee jnleer peye eee&, Kegue peeles efJeJeske kes ves$e~~100~~

Jeefe Ske JeefelJe yengle mes, meYeer Deveve DemeeOeejCe~

yeeue ye eeeefj Ceer cewv ee, meceked De Debi e OeejCe~~
Deveeefokeeueerve efceLeelJe Me$eg mes, efvepe heefjJeej yeeeee nw~
Jeerjceleer efhej %eeveceleer ves, peie efMeJeceeie& efoKeeee nw~~96~~

Dekeuebke Deewj efvekeuebke kee cebeve, leoe ngDee GlmeJe kes yeere~
en efveefcee heekej cewvee ves, leeiee peieled ceesn kee keere~~
hee"keJeb=o! Meg neslee nw, osKees veeke kee cebeve~
leerLekej eer ceneJeerj kees, kejles meye meeoj Jebove~~101~~

cewvee mes ye{ Jeerjceleer efhej, %eeveceleer meer{er e{vee~

nw DeefleMee ner efJemceekeejer, meoer yeermeJeeR keer Ievee~~
GuuesKeveere Fefleneme yeve ieee, mJeCe& -ceefCe-Keef ele peerJeveJe=e~
he{s he= Fefleneme efceuee ve, Fmemes keesF& es eefj$e~~97~~
eLece KeC[

pewve hee"Meeuee kee Jeeef<e&keeslmeJe~

hebn Je<eeae cewvee kee GlmeJe ceW ceeB kes meeLe peevee~
Dekeuebke Deewj efvekeuebke veeke kee cebeve~
cewvee hej veeke kee eYeeJe-ie=n yebOeve ceW veneR yeBOeves kee efveCe&e
Dehevee efveCe&e ceeB kees megveeee~

eer efoiecyej pewve efpeveeuee, jeefpele Les cegefvejepe eer~

efkemeer YeJe ocheefle ves Deekej, Gvekeer ejCe Jebovee keer~~
MegYe efJeeej Deeee ocheefle ceve, yeesues cegefveJej ke=hee kejW~
nceW De"eF& heJe& keeue leke, ele yeeee& eoeve kejW~~102~~
(31)

(32)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keCeeJeble eer cegefveJej ves, ele DeeMeer<e eoeve efkeee~

Deesced Meyo kenkej ocheefle ves, cegefveheo efJevele eCeece efkeee~~
meeLe ceW Deees heg$e egieue kes, ceve ceW peeies YeeJe ceneve~
eer iegJej! nce oesveeW kees Yeer, en heeJeve ele kejW eoeve~~103~~

Gefele mecee, Gece efveCe&e keer, efpemeceW #ecelee nesleer nw~

Jener Deelcee peerJeveheLe ceW, yeerpe meheuelee yeesleer nw~~110~~
cewvee ceeB mes kene keeve ceW, en mebmeej keef"ve keeje~
veneR hebmetBieer ie=n yebOeve ceW, eentB YeJe mes gkeeje~~
kejvee nw keueeCe mJeeb kee, JeLe& ve Keesvee ceeveJe YeJe~
ceeB ceesefnveerosJeer ves megve, efkeee leJe oebiece meye~~111~~

oef#eCe kej DeeMeer<e efoee ieg, yeeeW! kejvee Oece&eeej~

efveYe&j nw legce pewmeeW hej ner, pewveOece&-j#ee kee Yeej~~
hebKe ueiee kej mecee G[ ieee, yeeueke oesveeW ngS peJeeve~
Fvekee heefjCee megkejCeere nw, ceele-efhelee peeies Dejceeve~~104~~
heg$eeW efMe#ee-hetCe& nes egkeer, Deye oesveeW kee kejW efJeJeen~
veneR efheleepeer! nce ve kejWies, Dehevee peerJeveJe=#e leyeen~~
yeeee& ele kejer eefle%ee, mee#eer eer cegefvejepe ejCe~
kesJeue heJe& De"eF& leke ner, efkeee leoe yeeee& JejCe~~105~~

ceeB ves meesee en

peye Gece DeJemej
DeLeJee peye eewJeve
yengle keef"ve mvesn

heevebefohebeefJebMeeflekee, kee cewvee mJeeOeee efkeee~

he{ osneke DeMegefe osn kee, meee heefjee eehle efkeee~~
mJeeOeee Jen ner kenueelee, efpemekee Deeleceefnle Gheeesie~
veeke-ebLe osKe-he{ cewvee, efkeee Deelceefnle meled Geesie~~113~~

veneR efheleepeer! veneR Lee GmeceW, meercee kee GuuesKe keneR~

peerJeveYej heeueWies Gmekees, nce lees kejW efJeJeen veneR~~
en keee ceele-efhelee kes Gj hej, legceves efkeee keg"ejeIeele~
Denes! nceejs DejceeveeW hej, ceeveeWs ngDee nw Gukeeheele~~106~~

%eeve veneR jef#ele ebLeeW ceW, efkevleg Deelcee kee nw Oeve~

Dele: pejer %eeve eke nes, yemes DeeejCe kes DeeBieve~~
he{les-he{les Meee-Jeefe keer, osn peerCe& nes peeleer nw~
efkevleg, nvle! ceve yemeer Deelcee, peerCe& veneR nes heeleer nw~~114~~

JebMeJesefue Deye ye{sieer kewmes, kewmes jnsiee peie ceW veece~

veece Deehekee kejWies jesMeve, kejWies peie ceW megboj keece~~
veeve Deeg Yej kej ceelee ves, cecelee kee peeot [euee~
leLee efheleepeer ueies efheueeves, oe heej Yej-Yej heeuee~~107~~

cewvee he{leer veneR Leer kesJeue, efkevleg ceveve Yeer kejleer Leer~
pees Devlemed kees Dee ueielee, Gmekees Jen Deeejleer Yeer~~
ceelee-efhelee, mekeue heefjpeve ves, peye efJeJeen hej [euee peesj~
uesefkeve cewvee Ske ve megveer, osKee veneR GOej cegKe cees[~~115~~

uesefkeve {eleer heg$eeW hej, ngDee ve Fmekee keesF& Demej~

yeesues efvepe keueeCe kejWies, hebe ceneele OeejCe kej~~
henues yeseW Meeoer kej uees, hejcheje efveJee&n kejes~
leoveblej oer#ee ueskej kes, Deelece kee keueeCe kejes~~108~~

DeewjeW kes jeskes mes metjpe, keYeer ve heLe mes kelee nw~
kewmes Yeer letheeB Deees hej, efieefj megces ve ef[ielee nw~~
Pejves keer yenleer Oeeje kees, keesF& jeske ve heelee nw~
efpemeceW nesleer Ssmeer {lee, Jener eieefle kej heelee nw~~116~~

efJevee meefnle Dekeuebke ves kene-veneR, efheleepeer "erke veneR~

henues keere[ ceW heie kejvee, efhej Oeesvee en veerefle veneR~~
Fmemes lees Gece en nesiee, nce keere[ ceW kejW ve heie~
oer#ee ueskej cegefveele heeueW, Dehevee ueW efMeJehegj kee ceie~~109~~
eer Dekeuebke kes Ske Jeekee ves, cewvee peerJeve yeoue efoee~
ceQ ie=n yebOeve veneR yeBOetbieer, lel#eCe { mebkeuhe efkeee~~
hebece KeC[

(33)

yeeer nw, Yeesueer nw, veeoeve DeYeer~

Deeesiee, mecePee otBieer, yeele meYeer~~
Deeesiee, mecePe mJeeb Dee peeesieer~
kee yebOeve, lees[ veneR en heeesieer~~112~~

(34)

en eCece efveCe&e cewvee kee, yevee peieled kees cenoeoMe&~

ye eee& - meb ece eje ner , Deelcee heeleer nw Glke<e& ~ ~
peieled Jebe heeJeve efveCe&e keer, Yetefj eMebmee kejles nce~
eueles nQ cewvee kes Iej hej, ye{ jns leeie kes peneB keoce~~117~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

cee$e veneR Ieer, meYeer JemlegeW, leeieer ceQ yeepeej yeveeR~
Iej ceW ner leweej meYeer nes, Meg-mJe neW Oegueer-veer~~122~~

Jewjeie kes Debkegj-2

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.

meye OeceeX ceW es Oece& nw,

efkemeer peerJe kees veneR meleevee,
Yeespeve-heeveer kejs eYeeefJele,
Dele: Gefele peerJeve mJeerkeejW,

Ske efove iJeeefueve Ieer kee Ie[e ueskej Deeeer~

cewvee ves Ieer ceW cejer eerefeeB osKekej Ieer Jeeheme efkeee~
cewvee eje Deepe mes yeepeej kee Ieer SJeb meYeer JemlegSB leeie~
cewvee eje veerjme Yeesspeve~
nce Yeer cewvee mes efMe#ee ueW~

Jemleg yepee KeeeW ve keg Yeer, DeMeg-DeYe#e-DemJemLehevee~

veefnb ceee&efole, peerJejeefMeMeJe, efyevee vee peue, jeef$e yevee~~
otOe-oner-efceeVe-lesue-Ie=le, efhemes cemeeues leeie kejW~
oee oe kees ener Gefele nw, efoJee Demeve mJeerkeej kejW~~124~~

keeJe heo
efkewleveiej lees DeJeOe#es$e kes, Yetefce Yeeie ceW Deelee nw~
Je-#es$e-keeue-YeeJe Yeer, Dehevee Demej efoKeelee nw~~
oer#ee ues keueeCe efkeee Lee, yeeeer-megboefj oesveeW ves~
efhej keeeW cewvee osj ueieees, eleer-Deeefe&kee nesves ceW~~118~~

yeeueJeeme Flevee mebJesove, efJeJeske-peeie=efle-mebece-leeie~

henues kes mebmkeej cenece, ueeeer mebie cewvee ye[Yeeie~~
meghle yeerpe kees ceele ceesefnveer, efmebefele kej Jeeleeme efoee~
keeueueefyOe hee nges Debkegefjle, Deye efJejefe kee he efueee~125~~

Ske efoJeme iJeeefueve ueeeer Leer, osMeer Ieer cegKe yeeBOe Ie[e~
Thej mes lees mJe-megiebefOele, efoKelee Lee mJeeefo ye[e~~
efkevleg efkeee peye cegKe GodIeeve, Yeje eerefeeW kes MeJe mes~
Ieer keer Ssmeer osKe ogo&Mee, ie=n meome meye efJeefmcele Les~~119~~

cewvee veerjme Yeespeve kejleer, ceve jnlee Deefle lees<e Yeje~

meee leeie ener kenueelee, jnlee veneR efJekeuhe peje~~
Deekegue-Jeekegue Jen neslee nw, efpeme ceve neslee ceesn efveJeeme~
ceesn cevegpe kee eyeue Me$eg nw, kej oslee peerJeve kee veeMe~~126~~

cewvee kee lees yegje neue Lee, ueKe efnbmee ceve ngDee efJeoerCe&~
Yet-leue hej DeeBmet keer ueef[eeB, ceesleer-meer nes ieeeR efJekeerCe&~~
YeJemeeiej meblejCe mesleg yeve, kejvee efpemes peerJe Gej~
Jen kewmes Yeespeve-heeveer ceW, kej mekelee efnbmee mJeerkeej~~120~~

Oeve-Oeve nQ cewveeosJeer, Oeve-Oeve nw Gvekee leeie~

peveveer-peveke Oeve nQ Gvekes, efpevemes heesef<ele jne efJejeie~~
Oeve-Oeve nce ueesie meYeer neW, mebece-leeie eMebmee kej~
Deewj Ske efove { eefle%e nes, yeleueeeW Gme hej euekej~~127~~

cewvee yeesueer veneR eeefnes, en Ieer Jeeheme ues peeDees~

Fmes eve kej Deve kees otBieer, keue legce Dee Ieer heeDees~~
Deiej keneR legce ener eve kej, ncekees ueeDeesieer oeoer~
leoe nceejs oeeOece& keer, nes peeesieer yeyee&oer~~121~~

DeefOeke veneR lees Flevee kej ueW, es[W leerve cene cekekeej~
mehle-Jemeve-jeef$e kee Yeespeve, peue Devevee, ceeBmeenej~~
DeC[e-ceueer-Meerle hese meye, heem het[ ve enCe kejW~
mees osJe-ieg kee hetpeve, efpeveJeeCeer kee ceveve kejW~~128~~

cewvee ceeB mes meefJevee yeesueer, leeie Deepe mes Ie=le yeepeej~
ceQ Yeespeve Kee kej uetBieer, veneR eeefnS mejmeenej~~
eLece KeC[

oee-Deefnbmee-keCee-esce~
efevleve kejvee meyekeer #esce~~
ceve-JeeCeer-Deeeej-efJeeej~
Jeehetle peue, Meekeenej~~123~~

k m, k m
(35)

(36)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

en lees keLeve ng Dee MeeeeW kee, Deye meg ve uees Deveg YeJe keer yeele~
pees efJeeej ienjs ceve yew"e, Jen ner efoKe peelee nw jele~~
Dele: jKeW ceve Dehevee efvece&ue, esce-oee-Ghekeej kejW~
eYeg megcejve kej Mewee-leeieW, eYeg megcejve kej enCe kejW~~133~~

mJehve mebkesle
meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.

mJehve mebmeej-efJeefYeVe cele~

cewveeossJeer ves mJehve osKes~
mJehveebs kee heue-meeOJeer peerJeve megve-efhelee efebeflele, cewvee emeVe~
Ske efove cewvee ves ceelee mes kene-ceQ efJeJeen veneR keBieer~
ceelee kee mecePeevee~
cewvee eje { mebkeuhe ognjevee~

efove peelee nw, mebOee Deeleer, mebOee peeleer, Deeleer jele~

jele yeerle peeleer mJehveeW ceW, Dee peelee nw hegve: eYeele~~
Fme ekeej ceeveJe peerJeve kee, Deesme efyevog peeW neslee Deble~
efkevleg Ske #eCe JeLe& ve Keesles, mecekeder eeJeke-meble~~134~~
Ske efveMee cewveeosJeer ves, eYeg megcejve kej efkeee Meeve~
jpeveer yeerleer megKe-efvee ceW, Mes<e jner yeme Deuhe jeve~~
Deble enj cewvee ves osKes, Gece-DeodYegle meheves eej~
eelekeeue heefjJeejpeveeW mebie, Fve meheveeW hej ngDee efJeeej~~135~~

keeJe heo
mJehve Meee ncekees yeleueelee, Deeies nesves Jeeuee pees~
henues ner mebkeseflele neslee, peye efvee ceW peeles mees~~
Meg Ye ee DeMegYe keewve-mee mehevee, Fme hej Yeer nce kejW efJeeej~
leerLekej ceelee ves osKes, meesuen meheveeW kee mebmeej~~129~~

esle Jee ceQ, hetpeve Leeueer, ues cebefoj kej jner ieceve~
meeLe-meeLe eue jne nw cesjs, hetCe& ebocee veerue ieieve~~
cesjs Thej, efveke ner cesjs, Ketye eeBoveer efke jner~
Deewj keneR Deve$e ve peeleer, Thej-Thej ceke jner~~136~~

neLeer-Iees[e-efmebn osKevee, yeleueelee nesvee eMeJeeve~

esle mehe& mes Oeve efceuelee nw, iepeejesn Ssee& ceneved~~
mJeCe&-jpele-hee$e ceW heeeme, Keevee oslee Oeve Yejhettj~
efMej-oe{er kes kesMe keevee, kece& Yeej kejlee nw otj~~130~~

meheves ueKe Deeeefole cewvee, eelekeeue eYeg efkeee veceve~

mveeefhele nes ieF& efpeveeuee, meeslmeen keer eYeg hetpeve~~
efhej YeeF& kewueeMe mes kens, pees osKes Les meheves eej~
meeOJeer cene yevesWieer peerpeer, oMe efoMe nesiee eMe: emeej~~137~~

oeBle-neLe-keeve kee kevee, kenlee ce=leg ee efke OeveveeMe~

Meg<ke Je=#e oMe&ve yeleueelee, ceneog:Ke mechetCe& efJeveeMe~~
keebeW hej meesvee eefo osKee, legcnW ueiesiee Pet"e oes<e~
MegYe oMe&ve kej hetue ve peevee, veneR DeMegYe-ueKe Keesvee nesMe~~131~~

hetpe efheleeeer-essueeue peer, efeefvlele mJej ceW yeesues eeW~

Iej efhebpe[s kees es[ kes cewvee, G[ peeesieer peuoer keeeW~~
ceelee-efhelee, YeeF&-Yeefieveer kee, heue efJeeej efele ngDee Goeme~
hej cewvee kes jesce-jesce mes, het he[e Deveghece Guueeme~~138~~

eLece enj ceW mJehve pees osKee, Ske Je<e& ceW osiee heue~
efeflee enj kee De ceen ceW, le=leere enj $ewceeme mekeue~~
elegLe& enj mJehve pees osKee, FmeceW ueie peeles oMe efove~
meteexoe mes hetJe& mJehve kee, heue efceue peelee Gme ner #eCe~~132~~
hebece KeC[

(37)

meyekeer yeele megveer cewvee ves, Kego Yeer ieuele efJeeej efkeee~
meheveeW Yespee Keguee efveceb$eCe, cewvee ves mJeerkeej efkeee~~
ceeveJe leve, Gece kegue heeee, efpeveJeeCeer keer efceueer MejCe~
ceQ lees meheue keBieer peerJeve, kejkes Gece eleeejCe~~139~~
(38)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efJevee YeeJe mes cewvee osJeer, ceelee mes yeesueeR Gme jespe~
efJeJeen hebke ceW veneR heBmetbieer, kejW efhelee vee Jej keer Keespe~~
kece& efJeveeMeer efpeveJej oer#ee, hebe ceneele OeejCe kej~
Deelece kee keueeCe keBieer, iegJej kes ejCeeW peekej~~140~~

Deeeee& eer osMeYet<eCe peer kee

efkewleveiej ceW MegYeeieceve
meceeefnle efJe<eeJemleg

cewvee peer kee efveCe&e megvekej, ceelee kee efoue t ieee~

ueiee efke pewmes ceeB-yeser kes, esce kee oeceve t ieee~~
yeesueeR yeser menpe ve Flevee, oer#ee kee OeejCe kejvee~
MetueeW mes Yeer keef"ve keee& nw, hebe ceneele Deeejvee~~141~~
veejer peerJeve Deyeuee kee nw, j#ee yeesuees kewmes nes~
Dele: jnes Iej kes ner Yeerlej, hetJe& hejcheje pewmes nes~~
Meeoer kejkes, cesjs pewmeer, Iej ceW hetpee-hee" kejes~
oeve Deewj mJeeOeee kes eje, Dehevee peerJeve meheue kejes~~142~~

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

keeJe heo

uesefkeve efpemeves "eve efueee nes, kejvee Dehevee hetCe& efJekeeme~

Jen Deyeuee, eyeuee kej osleer, yeeOeeDeeW kee meleeveeMe~~
Deewj Ske efove heew<e heekej, pee kej uesleer kece& efkeuee~
Deelece mes hejceelece yevekej, MeesefYele nesleer efmeefMeuee~~143~~

meble je^ kes YeeieefJeOeelee, heLeoMe&ke, cebieuekelee&~

esce yejmelee nw veeveeW mes, JeeCeer mes Dece=le Pejlee~~
peie keueeCe Jeeme kejlee nw, Gvekes MegYeeMeer<ecee neLe~
efvecyeJe=#e ebove nes peelee, eefo jnlee ebove kes meeLe~~144~~

k m, k m

iebiee heehe Meceve kejleer nw, eb Meceve kejlee nw leehe~

keuheJe=#e nj uesl ee meyekee, og:Ke-nervelee kee meb leehe~~
meyekees njues ege f e ve keesF &, nceW efo KeeF& osl eer nw ~
efkevleg Dekesueer meble keer mebieefle, leerveeW kees nj uesleer nw~~145~~

cegeke

meble veiej ceW peye Deeles nQ, Dee peelee nw mJele: yemeble~
megKe-mebmke=efle cegmkeeves ueieleer, nes peelee heeheeW kee Deble~~
meble peiee osles meesleeW kees, peeieeW kees kej ose Ke[e~
Ke[s ngDeeW keer veme kes Yeerlej, osles lespe Ketve oew[e~~146~~

vewjeMeceo ceW [tyeles, vej kes efueS veJe Deeme nes~

keesF& Deueewefkeke Meefe nes, DeefYeJeefe nes efJeeeme nes~~
keefuekeeue keer veJe peesefle nes, Glke<e& kee DeeYeeme nes~
ceevees ve ceevees mele nw, legce mJeeb ceW Fefleneme nes~~

eLece KeC[

meble Deeieceve mes veiej nef<e&le~

cewvee eje eLece yeej cegefveoMe&ve~
cewvee ves Deeeee&eer kees Deheveer eefleYee mes eYeeefJele efkeee~
Deeeee&eer kee kesMeueeWe osKe cewvee kes ceve ceW Yeer kesMeueeWe kes YeeJe~
Deeeee&eer kee efJenej-meeLe ceW peeves kee cewvee kee efJeeej~
cewvee eje Iej hej ner n{euee, jlvekejC[ Deeefo keC"mLe kejvee~
Deeeee&eer kes MegYeeMeer<e mes Iej hej ner meeOevee kejvee~

(39)

(40)

eer Deeeee& osMeYet<eCe peer, efkewleveiej peye heOejees~

pewve ef oiecyej cegefve kes oMe&ve, eLece yeej cewvee heees~~
meb l e nceejs veiej heOeejs , en meew Y eeie nceeje nw ~
hee Gvekee meeefVeOe ceesn kee, efcee meIeve DebefOeeeje nw~~147~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eLee efoJeekej kes Gieves mes, efKeue peeles nQ hebkepe-Jeve~

leLee eleerej kes oMe&ve mes, efKeues mekeue YeJeeW kes ceve~~
cewvee ves ceelee mebie peekej, oMe&ve-eJeeve ueeYe efueee~
meneveece mlees$e megvee kej, ieg Dece=le Ghenej efoee~~148~~

pew mes ef c eer heeveer heekej, ce=o g l ee kees hee peeleer nw ~

MeeeeW kes DeYeeme mes Jewmes, yegef eKej nes peeleer nw~~
heevebe f oheb eef JebM eef l ekee, ceele ef oes Oeeef c e& ke mebm keej~
meyeves efceuekej cewvee peer kes, Keesues cegefeceeie& kes ej~~155~~

meneveece mlees$e Deueewefkeke, mekeue ceveesjLe kejlee hetCe&~

eke=efle leerLekej yebOe-megkeejCe, kejlee kece& eke=efleeeB etCe&~~
Fmekee eefleefove hee" kejes legce, Deeeee&eer DeeMeer<e efoee~
megve cewvee kes hee" Yeefe mes, eefleefove kejvee Meg efkeee~~149~~

Deeeee&eer kes MegYeeMeer<e mes, jnves ueieeR meeOeveejle~

eelemeeceeefeke, efpeveJej hetpeve, Meg Demeve kee heeuee ele~~
cegPes Ske efove ie=n efhebpejs mes, efveefele ner G[ peevee nw~
ener ceveewleer kejkes cewvee ves, en efveeefcele ele "evee nw~~156~~

Deeeee&eer kes kesMeuegbe kee, ngDee YeJelece Deeeespeve~

pewveepewve mekeue pevelee kee, hegueefkele ngDee efJejeieer ceve~~
ceve ner ceve cewvee eeW yeesueer, ke=hee kejes cegPe hej YeieJeved~
Deefej efoJeme Deees peerJeve ceW, ceQ Yeer keB kesMeuegbeve~~150~~

Devegpe jJeerv keer Jee oes Je<e& Leer, Keelee-heerlee cewvee neLe~
efnuee-efce}e Lee hee-heeveer peeW, meeslee Lee cewvee kes meeLe~~
peerpeer keneR eueer ve peees, DeeBeue jKelee neLe iens~
jesves ueielee eefo megve ueslee, peeves kes Yeer Meyo kens~~157~~

[t ye ieF& ef evleve ceW cew v ee, Ss mee ef ove keye heeTB i eer ~
lees[ mekeue peie b-ceesn, ceQ efvepe Deelece kees OeeTBieer~~
efpeveJej oer#ee OeejCe kejkes, hebeceneele OeejCe kej~
Deelece kee keueeCe keBieer, eerieg ejCeeW ceW peekej~~151~~

ceelee-efhelee, YeeF&-Yeefieveer meye, ceneceesn ceW [tyes Les~

hej ef Jejeefi eveer cewv ee kes heue, keles Tyes- Tyes mes ~~
veeLe! hejce keCee kes meeiej, ie=n-kethe mes efvejJeejes~
kejeJeuecye oskej kes mJeeefceved~ peieledcenesoefOe mes leejes~~158~~

jcelee peesieer, yenlee heeveer, Deeeee&eer kee ngDee efJenej~

Oejleer-Decyej ueies ietbpeves Deeeee&eer keer pee-peekeej~~
cewvee kee ceve een jne Lee, Deeeee&eer kes mebIe euetB~
esve-kesve-efJeOe iegejCeeW ceW, peekej efpeveJej oer#ee uettB~~152~~

Jeekegue he#eer hebKe he[he[e, een jne Lee G[ peevee~

ef kevleg Ke [ er TB eer oerJ eejW , jes ke jneR yeenj peevee~~
yeenj veneR megj#ee keg Yeer, Ke[s Yesef[es Keeves kees~
Ssmes ceW Jewjeie efJeJeMe Lee, ceve cemeesme jn peeves kees~~159~~

keeue ueefyOe efyeve keee& ve neslee, efJeppeve kee mener keLeve~

ie=n efhebpe[s ceW yebo jn ieF&, cewvee osJeer ceejs ceve~~
eer heee&e keer efveboe kejleer, hetjer osj jesleer-jesleer~
{ eefle%e mebIe efceue peeleer, Deiej keneR cewvee nesleer~~153~~

k m, k m

Deeeee& eer osMeYet<eCe kee, Oece&Je=efcee hee DeeMeer<e~

jlvekejC[, keC"mLe kej efueee, ueer n{euee cewvee meerKe~~
efpemekees ienjer heeme ueieer nes, kej ueslee nw kethe Keveve~
efpe%eemet Iej ceW jnkej Yeer, kej ueslee nw %eeveepe&ve~~154~~
hebece KeC[

(41)

(42)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

le=leere
KeC[
eLece KeC[

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efeveieejer pJeeuee yeve peeleer, peye efceue peelee heJeve efveefcee~
melele meeOevee-egleeYeeme mes, ngDee Meg cewvee kee efee~~
meceeeej cew v ee leke hengB es , yeejeyeb keer eeleg c ee&m e~
efhej keee Lee Jewjeie kee Oeveg<e, MeesefYele ngDee oe DeekeeMe~162~~

mehlece eeflecee-yeeee& ele OeejCe, meved 1952

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

Deeeee& eer osMeYet<eCe kee yeejeyebkeer ceW eelegcee&me~

cewvee kee Deeeee&eer kes oMe&ve kejves Devegpe kewueeMe kes meeLe peevee~
{er lees[kej mebece OeejCe kejves kee eyeue heg<eeLe&~
cewvee kee efhebpejs mes G[vee, efhej veneR ueewvee~
Deeeee&eer kee kesMeueeWe GlmeJe~
ceelee-efhelee eje yeej-yeej Iej eueves kee Deeen~
cewvee eje Dehevee kesMeueeWe Meg kejvee~
efheleepeer kee Deve$e peevee Deewj ceelee kee cete|le nes peevee~
cewvee eje cebefoj peevee Deewj eleenCeheele Iej leLee eleg jenej kee leeie~
cebefoj ces jele Yej ceeB-yeser kee Jeelee&ueehe~
Deiej Deehe cesjer meeer ceelee nQ lees ele OeejCe keer Devegceefle oW, cesje
Ghekeej kejW~
ceelee eje mJeerke=efle Deewj mJeeb kes Gej kee efveJesove~
eele:keeue Deeeee&eer mes mehleceeeflecee kes eleenCe~
Mejo hetefCe&cee-pevce Deewj mebece kee Ske ner efove~
Deeeee&eer kes eJeeve~
ele enCe keer Iej-meceepe hej eefleefeee~

efvece&ce-efveceexner-cewvee ceve, ie=n-leve-Yeesie efJejle mebmeej~

heue-heue keee Ske Je<e&-mee, Lecelee veneR oe kee pJeej~~
nesles hebKe Deiej G[ peeleer, peeleer iegJej ejCe-MejCe~
kenleer efpeveJej oer#ee os oes, efces pevce-ce=leg YeJe YeceCe~~163~~
ceeB-ceve neslee ceesce-mee keesceue, oeehetCe&, cecelee kee kees<e~
megKeer ceeveleer meoe mJeeb kees, efpememes nes mevleefle meblees<e~~
cewvee ves j ueiee jKeer Leer, oMe&ve kejves peevee nw~
Deeeee&eer ves efoes hee" pees, Gvekees cegPes megveevee nw~~164~~
efheIeueer cecelee mes Devegceefle hee, kewueeMe Devegpe kees ueskej meeLe~
hengBeer cewvee iegejCeeW ceW, yeesueer ke=hee kejes cegefveveeLe~~
Deveeefokeeue mes YeJe YeceCe ceW, heBmeer ngF& ntB yegjer lejn~
leejCe-lejCe, heesle YeJe meeiej, cegPes yeee uees efkemeer lejn~~165~~
leeslee peye G[lee efhebpejs mes, hegve: ueewkej veefnb Deelee~
cewvee ves ie=n-leeie efoee Deye, keesF& veneR ueewe heelee~~
jnves ueieeR JeneR Deye cewvee, Deenejoeve, egle%eeve efveefcee~
kewueeMe Devegpe kees he[e ueewvee, kejles ove, og Keer nes efee ~~166~~

keeJe heo

leoe keeue veejer kee peerJeve, Deyeuee Yejer keneveer Lee~

DeeBeue ceW Lee otOe Deewj, DeeBKeeW ceW eemegke heeveer Lee~~
veneR meeeveer keJeebjer kevee, Iej mes yeenj pee mekeleer~
Ske ieeBJe mes, ieeBJe otmejs, peees Gmekeer keee nmleer~~~167~~

efkewleveiej mes mee" ceerue nw, yeejeyebkeer MegYe mLeeve~

Deeeee& eer osMeYet<eCe kee, Gme ner Deesj ngDee emLeeve~~
eelegcee&me keeue efveejeee, efkeee efveJesove mekeue meceepe~
Oece&ueeYe kee Deveghece DeJemej, ncekees osJeW eer cenejepe~~160~~

hej, cewvee ves ef{ lees[ oer, mebece kes meesheeveeW e{~
ceefncee cebef[le efkeee veeefj kees, meenme mes Deeies ye{kej~~
veejer lees nw vej mes Yeejer, hegCe keLeve eefjleeLe& efkeee~
mebece mebove mebeeueve kej, peerJeve kee hetCee&Ie& efoee~~168~~

Deeeee& eer osMeYet<eCe peer, keCee meeiej meble ceneved~

YeejleieewjJe, efJeeeuebke=le, Deeeee& jlve, DeefleMee efJeeved~~
mekeue meceepe efveJesove kees megve, meye hetJee&hej efkeee efJeeej~
meved GVeerme yeeJeve F&mee kee, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~161~~
hebece KeC[

(43)

(44)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deeefo-keeue ceW yeeeer-megbojer, pees emlegle DeeoMe& efkeee~

Deveb leceleer eb oveyeeuee ves, efpemekees Deeies ye {e efo ee~~
Gmeer cenece mebece heLe kees, cewvee peerefJele efkeee hegve:~
heuemJehe efceue jneR osKeves, eleer-meeefOekeeSB DeOegvee~~169~~

Meeble nes ieee keg #eCe ceW meye, kesMeueeWe efkeee Deeeee&eer~
kesMeuegbe kee keee cenJe nw, megg ngDee GheosMe leYeer~~
efoMee-efoMee mes Deees he#eer, ueew iees meye Deheves Iej~
Denes! ueewn yeeuee efJejeefieveer, Decej jns kenles Fke mJej~~176~~

mecee kee heber G[e otj leke, yeerle iees oes-leerveske ceen~
jefJe keer efkejCeW cebo-cebo LeeR, hej cewvee ceve Lee Glmeen~~
Deeefeve Megkeue elego&Meer Deeeer, kesMeuegbe cegefve GlmeJe Deepe~
efkewleveiej oefjeeyeeoeefoke, mes peg[ DeeF& mekeue meceepe~~170~~

Jeso er meccegK e yew "er cew v ee, eYeg mes kejs eeLe& vee eeW ~
leerve ueeske kes veeLe Deehe nQ, cesjer Dejpe ve megveles keeeW~~
Oeeve ueieekej megve uees mJeeceer, neLe pees[ meefJevee kenleer~
og :KeeW mes g keeje os oes , nej ieF& menleer -menleer ~~177~~

ceele-efhelee Yeer Deees Gvekes, cewvee yeesueer Jeeve mebYeej~

oer#ee cegPes efouee oW ieg mes, nesiee en cesje Ghekeej~~
DecetueiegCe heeme veneR nQ, ieg mee#eer ele efueee veneR~
Dele: Skeoce oer# ee os ves, kee kees F& Deew ef ele veneR ~~171~~

ceneceb$e kee peehe kejs keYeer, og:Ke njCe efJeveleer he{leer~

mebkeceeseve mlegefle eje, yeej-yeej efJeveleer kejleer~~
eYeg kes meccegKe ueieve ueieees, yeerle ieee yenglesje keeue~
Denes! efveMee kes veew-oMe yepe iees, ceelee ves mecePeeee yeeue~~178~~

euees ! euees! Iej peeoe Deeen, kejves ueie ieS ceele-efhelee~

kesMeuegbe eejbYe kej efoee, iegJej mee#eer JeneR leoe~~
DeefleMee YeeJe efJeMegef DeeF&, keesF& jeske ve heeee nw~
efhelee iees Deve$e #es$e lepe, ceeB cete& Jej heeee nw~172~~

yeser G"es! euees Iej Deheves, keBieer Jewmee, legce eenes~

keew ve ceele eens i eer Ss m ee, ces j er yes er meg K eer ve nes~ ~
hengBeer Jene@B, peneB "njer Leer, euee jeef$e Yej Jeelee&ueehe~
henuet ngS Gpeeiej meye ner, ceeB ceve ueieer efJejeieer ehe~~179~~

efpeleves cegBn Gleveer LeeR yeeleW, YeJe YeceCe nw Ske yeuee~

ceeveJe leve kees meeLe&ke kejves, mebece OeejCe es keuee~~
veeyeeefueie ue[keer kees jesskees, peuoer ueeDeess hegefueme yeguee~
kejes Jener pees hetCe& Gefele nes, henues leewuees veee leguee~~173~~

hee"keJe=bo eueW nce meye ner, megveW efJejeieer kes mebJeeo~

efpevekees nce he{les hegjeCe ceW, Deepe GvneR kees kej ueW eeo~~
Deecee jn pecyetmJeeceer, heBmes veneR YeesieeW kes peeue~
leLee efJejeieer cewvee osJeer, heBmeer ve yewjer jeie-kejeue~~180~~

Fmeer ceOe DeeF& keg yeeOee, cewvee ves heLe efkeee eeve~
Deewj Devle henBgeer efpevecebefoj, eYeg meccegKe eeW kens Jeeve~~
peye leke cegPekees efceuesb veneR ele, leeie efkeee ceQ elegjenej~
Iej peeves kee leeie nw cesje, eYeg Ghemeie& efveJeejCe nej~~174~~

osKees yeser! efhelee legcnejs, ogKe ceW heeieue keneB iees~

helee veneR Gvekee keee nesiee, nce lees efJeefOe mes ues iees~~
ceesn kece& ner lees Deveeefo mes, ncekees peie ceW Iegcee jne~
efpemekee pees nesvee mees nesiee, cegPes ve keesF efJekeuhe jne~~181~~

osKe kesMeuegbeve iegJej kee, cewvee ves Yeer efkeee Meg~

Dehevee kesMeueeWe kejves kees , Meeer heeF& os Ke ieg ~~
Gvekee meenme osKe-osKe kej, pevelee ceW Keueyeueer ceeer~
jeskees jeskees Fme kevee kees, en nw Fmekeer veemecePeer~~175~~
eLece KeC[

(45)

henues yeser Iej ceW jnkej, kejes meeOevee De DeYeeme~

meheue jnes lees , meb Ie ceW Deekej, ef hej jnvee ieg ejCeeWheeme~~
keue keer yeele JeLe& nw ceeles, keue kees efkemeves peevee nw~
keue kes efJeeemeer De%eeW kees, Mes<e jne heleevee nw~~182~~
(46)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceeB keer cecelee efyeueKe-efyeueKe kej, DeeBmet ueieer yeneves peye~

%eevehetC e& MeyoeW kes eje, cew v ee ves mecePeeee leye~~
ceelee-ef h elee, heg $ e-heg $ eer meye, Pet " s ef j Mles - veeles nQ ~
Deveeefokeeue mes yeveles-efceles, eeW ner Deeles -peeles nQ~~183~~

peye eelekeeue kes Dee" yepes, Deeeee& mebIe ceC[he Deeee~

leye eesleeDeeW ves cewvee kees, esle meeefkee ceW heeee~~
nj ees lee ceve efpe%eemee Leer, keue kee keee heefjCeece ngDee~
leye esle meeefkee ves meyekeer, Mebkee kees hetCe& efJejece efoee~~190~~

osKees yeser! YeeF& legcneje, Jen jJeerv Deefle ese nw~

Jen lees nBmevee Yetue ieee nw, njoce jeslee-jeslee nw~~
peerpeer efyevee efpeesiee kewmes, legcneR yelee cesjer cewvee~
kegmegce oe Jee yeve yeesueer-ceQ lees keg Yeer peevetB vee~~184~~

pevemecetn Deefle Yeejer Lee, keue keer nueeue ceve ceeer ngF&~
ceele-efhelee, YeeF&-Yeefieveer, ceve jeie keer ceWnoer jeer ngF&~~
hej cewvee ceve mecelee Leer, peeW Meeble mejesJej neslee nw~
Mejo efveMee kee hetCe& eb, GmeceW eefleefyeefcyele neslee nw~~191~~

Deiej Deehe meeer ceelee nQ , lees ces j e Ghekeej kejW ~

eleOeejCe keer Devegceefle os, cece peerJeve kee Gej kejW~~
cecelee yeoue ieF& mecelee ceW, efueKeer mJeerke=efle keeiepe hej~
ces j er yes er pees ele ceeB i es , Jen os oW Deeeee& eJej~~185~~

Deeeee&eer kes eJeeve kee, veefnb Meyo tves heelee Lee~

keCe& Debpeefue mes ceve ceW, meerOee eJesMe kej peelee Lee~~
ceeve mejesJej kee nbmee, peeW ceesleer egie megKe heelee nw~
leeW yeeueeesefieveer cewvee kees Yeer Meyo-Meyo ceve Yeelee nw~~192~~

efJejeie Deewj jeie keer Je<ee&, ueieer yejmeves veeveeW mes~

cebieuecee nes hebLe legcneje, cecelee efyeKejer JeeveeW mes~~
pew m es legP ekees heej ueieeves , les j e kenvee ceevee nw ~
Jewmes cegPes Yeer cees#eceeie& hej, legPekees ner ues peevee nw~~186~~

pewmes en-ve#e$e meYeer, metjpe keer heefjecee kejles nQ~

Jewmes ner eleOece& Deeefo, yeeee& kes Yeerlej jnles nQ~~
yeeee& lees Debke meMe nw, Deewj mekeue ele Metve meceeve~
yeeee&efyeve mekeueeleeefoke, jn peeles nQ Metve eceeCe~~193~~

yeecegntle& ngDee en efveCe&e, ngDee efeeeefvJele eele: keeue~

yeeee& ele mehleceeeflecee, ieg mes enCe kejer lelkeeue~~
osKees, en kewmee megeesie nw, eesie efceueeee eer YeieJeved~
Mejo hetefCe&cee pevce efoJeme nw, Jener jne oer#ee kee efove~~187~~

F&mee meved GVeerme meew yeeJeve, Demeewpe Megkeue hetefCe&cee peeve~

MejohetefCe&cee heJe& mJeeb ceW, Deepe nes ieee heJe& ceneve~~
yeeueeesefieveer cewvee eje, meoer yeerme ceW henuee uesKe~
efueKee ieee Fefleneme leeie kee, Deye leke efceuee ve en GuuesKe~~194~~

hegvepe&vce eehle kej cewvee, vetleve peerJeve Meg efkeee~

ieg ejCeeW kes meefVeOeeve ceW, ie=n kee Yeer heefjleeie efkeee~~
jesles jns ceesn kes hegleues, hej cewvee keg efoee ve Oeeve~
efyeve efJejefe, ceesn kes leeies, nes veefnb mekelee efvepe keueeCe~~188~~

pew m eer Gece YeeJe ef J eMeg e f , cew v ee kes Gj DeeF& Leer ~

Jew meer GppJeue esle meeef kee, ceelee ves henveeF& Leer~~
es l e meeef kee Oeejs cew v ee, ueieleer meYee yeer e Ss m es ~
ceeveeW keesF & peese flehegb pe ner , Gleje nes Yet -hej pew mes~ ~195~~

ekeeeeQOe kes Fme egie ceW, peye ve=le Jeemevee kejleer nw~
nw Deeee& cene cewvee, yeeee& kees OeejCe kejleer nw~~
Jener Jeerj Deefle, Jener Oeerj Deefle, kenleer nw Gmekeer ieeLee~
yeeueees ef ieveer Gme cewv ee kees, meYeer veceeles nQ ceeLee~~189~~
hebece KeC[

(47)

esle meeefkee Oeejs cewvee, eerheue Oeejs egieue kejeW~

efkeee veceesmleg, eerheue Dehe&Ce, Deeeee&eer heeJeve ejCeeW~~
yeeee&ele-mehleceeeflecee, iegJej cegPes eoeve kejW~
peieeehe-ogKeoeJeeveue mes, ns iegJej Gej kejW~~196~~
(48)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eJeeve ngS meceehle eerieg, meYeeefJemeefpe&le meYeer ekeej~

efkevleg Ke[e Lee DeeMe ueieees, cewvee kee ceesner heefjJeej~~
metpe jner LeeR meyekeer DeeBKeW, jes-jes Deeg yeneves mes~
uesefkeve efheIeuee veneR efnceeuee, jeie keer Deeie peueeves mes~~197~~
Devegpe jJeerv oew[kej heke[e, peerpeer keer Oeesleer kee esj~
jeskej yeesuee Deer oeroer, euees-euees Deye Iej keer Deesj~~
hej helLej efoue uesMe ve efheIeuee, heefjpeve mes cegBn cees[efueee~
Je<e& De"ejn, yeeueeesefieveer, ie=n mes veelee lees[ efueee~~198~~
nes efvejeMe ueews meye Iej kees, cewvee-cewvee jve ueiee~
uesefkeve Fme ogefveee kes Yeerlej, keesF& Yeer lees veneR meiee~~
nceves pees mehevee osKee Lee, DeheveeW mes ner hetCe& ngDee~
Fme ekeej cewvee oeroer kee, eLece eleeslmeJe hetCe& ngDee~~199~~

#egefuuekee oer#ee
meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

keeJe heo

k m, k m

eelegcee&me ngDee efveeefhele, Deeeee&eer kee ngDee efJenej~

mele Deefnbmee OJepe henjeles, heie-heie kejles Oece& eeej~~
DeJeOeeeble, ueKeveT jpeOeeveer, [eueeriebpe ceW "nje mebIe~
yeeueeesefieveer mebIe meeLe ceW, cewvee eueleer meefnle Gcebie~~200~~

Deeeee&keuhe eer eglemeeiej cenejepe kenles LesheejmeceefCe lees ueesns kees meesvee yeveelee nw, heejmehe veneR
yeveelee~ efkevleg %eeveceleer ceeleepeer Jen heejme nQ, pees ueesns kees
meesvee ner veneR efkevleg heejme yevee osleer nQ~ elegled efvepe mece keer
yeele lees peeves oes, efvepe mes ceneve kej osleer nQ~ DeLee&led Deheves
yeeeejer efMe<eeW kees cegefve heo efoueekej GvnW vecemkeej kejkes
Demeerce Goejlee SJeb Deeieceefvelee kee heefjee eoeve kejleer nQ~
ceF& 1988, uetCeJeeb (jepe.)

eLece KeC[

Deeeee&eer kee ueKeveT efJenej-ye.cewvee kee Yeer mebIe meeLe peevee~

mebIe eerceneJeerj peer hengBee~
Deeeee&eer mes oer#ee keer eeLe&vee~
Deeeee&eer eje #egefuuekee oer#ee osvee~
veece #egefuuekee Jeerjceleer jKee ieee~
Deeeee&eer eje MegYeeMeer<e~
ceelee ceesefnveer kee oMe&veeLe& Deevee~
ceelee ceesefnveer eje mJeeb kees Iej mes Gej kee efveJeosve~
ceelee ceesefnveer keer ie=n Jeehemeer-efkewleveiej kees MegYe meceeeej~

ueKeveT mes eer ceneJeerj peer, ee$ee ue#e yevee iegJej~

kej efJenej ebeYe ejCeeW, mebIe Lee hengBee meesveeefiej~~
hegCeeoe leerLe& keer ee$ee, heeJeve nes peeles heie-ceeLe~
menme iegCee hegCe ye{ peelee, eefo nes meeOeg-mebIe kes meeLe~~201~~
keesceue Debie, yeeueJee kevee, ceeie& efyes kebkeCe-helLej~
ceeIe-heew<e keer meo& nJeeeW, Mejerj keeBhelee nw Lej-Lej~~
ceve efJejeefieveer, ke meefn<Ceg, Oeerj-Jeerj en kevee nw~
Ske ner mee[er, "b[ efvekeeueer, Ske DeMeve Deefle Oevee nw~~202~~

(49)

(50)

Deeeee&eer osMeYet<eCe peer, mebIe elegefJe&Oe efkeee eOeeve~

meesveeefieefj mes ceneJeerj peer, eceMe: hengBe ieee MegYe Leeve~~
heeuiegve heJe& De"eF& henues, ngDee #es$e hej MegYeeieceve~
ye [s Yeeie mes heees meyeves, ceneJeerj eYeg kes oMe&ve~~203~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

yeeeeefj Ceer cewv ee oer oer, kes ceve jner Ske Fe~
Deefejkeeue eehle nes peees, peie keueeCeer efpeve oer#ee~~
mecee-mecee yeng efkees efveJesove, hegve: eneB Yeer efJeveleer keer~
osKe hee$elee eeriegJej ves, MegYeeMeer<e-men mJeerke=efle oer~~204~~

Fme ogue&Ye DeJemej kees heekej, pees peve meheue yeveeles nQ~
Jes peve efveefele mJeuhe YeJeesb cesb, cees#e hejce heo heeles nQ~~
ceQves FmeceW MegDeele mes, yengle Jeerjlee osKeer nw~
Fme egie ceW Deve$e ve Jewmeer, keneR Jeerjlee hesKeer nw~~211~~

ew$eke=<Ce Skeced meved $esheve, DeeF& Ie[er Jen cebieuecee~

YeJemeeiej mes heej Glejves, kee Deeee Gheege mecee~~
eelekeeue cewvee oeroer ves, eYeg DeejeOeve-hetpeve keer~
efhej megneefieveer ceefnueeDeeW ves, keer cebieue mveeve efJeOeer~~205~~

pewmes iegCe nQ, veece nes Jewmee, Dele: Jeerjceefle jkeKee veece~
Deeies Yeer meeLe&kelee osvee, Jeerjceleer legce jKevee Oeeve~~
eefleYee legcejer ceneefJeue#eCe, Fmes Deewj ecekeevee legce~
he{es-he{eDees mebIe ceW jnkej, metjpe hetCe& GieeDees legce~~212~~

eerheue ues heeC[eue ceW ieF, Deeeee&eer mes efJeveleer keer~

leejCe-lejCe penepe eerieg, megve ueerpes cesjer Dejpeer~~
ns iegJej! ceQ lees Deveeefo mes, YeJe-Jeve ceW ntB Yeke jner~
ceesn ceneJewjer ves uete, ogKe oeJeeveue Pegueme jner~~206~~

cesje en DeeMeer<e nw legcekees, Deiej jKee ece en peejer~

lees legce efJeog<eer es yeveesieer, heeDees eMe:keerefle& Yeejer~~
eerieg kee DeeMeer<e eehlekej, Jeerjceleer kene ieodieo mJej~
cesje peer Jeve Oeve nes ieee, oer# ee hee Deeeee&eJej~~213~~

vejke-efv eiees o eej ieefleeeW ceW, og:Ke Devebles heeF& nt B~

Deye Gvemes gkeeje heeves, MejCe Deehekeer DeeF& ntB~~
Deeeee&osJe! efpeveoer#ee oskej, cesje peerJeve Oeve kejW~
efvejefleeej ele keBieer heeueve, keesF& efJekeuhe ve Deve kejWb~~207~~

leovevlej iegJej Dee%ee mes, cebefojpeer oMe&ve kejves~

ieF #egefuuekee Jeerjceleer peer, YeieJeved keer mlegefle kejves~~
veeLe Deehekee DeefleMee meee, pees ceQves oer#ee heeF&~
yevee jns DeeMeer<e Yee hej, meoe-meoe ns efpevejeF&~~214~~

eerheue efkeee meceefhe&le cewvee, iegejCeeW ceW efkeee eCeece~

mJeeefmleke jefele eewke ceW yew"er, Meg ngDee oer#ee kee keece~~
oer#ee Meyo mJeeb kenlee nw, megkejCeere nw Deelce jceCe~
leLee pejer YeeJe efJeMegeq, Dele: ke<eee kejW GheMece~~208~~

ew$e ke=<Ce Skece meved $esheve, efoJeme jne DeefleMeekeejer~

yeermeefJeb meefo ceW eLece kegbJeejer, kevee ves oer#ee Oeejer~~
mebece kes Fme mJeCe& #es$e ceW, jee ieee ceefCecee Fefleneme~
hewueeee Fme Jeerjceleer ves, Deveghece mebece-%eeve ekeeMe~~215~~

oer#eeLeea kes cemleke Thej, nmle jKee Deeeee&eer~

efJeefOeefJeOeeve mes eeriegJej ves, cewvee #egefuuekee oer#ee oer~~
Oewe&-Jeerjlee cetleea Fmeves, meoe JeerjJeled keece efkeee~
iegCeeveghe Deeeee&eer ves, Jeerjceleer MegYeveece efoee~~209~~

yeeeerceleer #egefuuekee ceelee, jnW mebIe ceW meoe mecee~

Jeerjceleer peer meeLe GvneR kes, kejW meeOevee jlve$ee~~
Ske efoJeme ceeB ceesefnveer osJeer, oMe&veeLe& LeeR DeeF& leoe~
n<e&-efJe<eeo e Peueke jns Les, Ske meeLe ner cegKe cege~~216~~

mekeue GheefmLele pevemecetn ves, men<e& pee-peekeej efkeee~

leoghejevle Deeeee&eer ves, meceeesefele GheosMe efoee~~
yengle keef"ve ceeveJe leve heevee, Gece kegue ef peveJeeCeer mebie~
leoefhe keef"ve Deevee peerJeve ceW, mebece-oer#ee OejCe emebie~~210~~
hebece KeC[

ceelee eer ceesefnveerosJeer, kejleer LeeR Deleerle ceve eeo~

uesefkeve ceelee Jeerjceleer ceve, uesMe ve Deeee n<e&-efJe<eeo~~
Feefc e keer ceeleepeer mes, Oece& Je=e f DeeMeer< e efc euee~
JeeesJe= neslee nw ese, jne mebeceer meoe ye[e~~217~~
(51)

(52)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deeeee&eer mes mecyeesOeve hee, ceve ves heeF& Meebefle megOee~

F efJeeesies DeefJeJeskeer ner, kejles nw og:Ke Meeske cegOee~~
Deeefo ve Deble cene YeJemeeiej, FmeceW efkemekee keewve veneR~
mee hetes lees Ske Deelcee, Dehevee otpee keesF& veneR~~218~~

efkewleveiej ceW eLece eelegcee&me-meved 1953

meceeefnle efJe<eeJemleg

yengle osj leke jneR osKeleeR, yew"er jneR eLee nes efe$e~
efhej yeesueer efvepe keer Deelcee ner, nesleer nw efvepe keer ner efce$e~~
Jen heeJeve efo ve keye DeeSiee, ceQ Yeer meb ece OeeBieer~
legce pewmeer oer#ee OeejCe kej, De kece& kees peeBieer~~219~~
ceeleeeer ceesef nveer osJ eer , kene hejmhej nes Ghekeej~
ceQves mebece Devegceefle oskej, legcnWs ueieeee YeJe mes heej~~
yeser let Yeer YeJe yebOeve mes, cegPes efoueevee gkeeje~
Jeerjceleer ves Oece&Je=ef-men, MegYe efJeeej kees mJeerkeeje~~220~~

1.
2.
3.
4.
5.
6.

keeJe heo
eeBovehegj eer ceneJeerj kes, ejCeeW MeerMe vecee, kej peesj~
Deeeee&eer osMeYet<eCe kee, mebIe euee ueKeveT keer Deesj~~
veiej-eece yeng heeJeve kejles, ueKeveT veiej efkeee Deeyeeo~
efhej efJenej kej henBges ieggJej, efkewleveiej ef{bie oefjeeyeeo~~222~~

ceelee ee$ee hetjer kejkes, efkewleveiej efJeeece efkeee~

ie=nerpeveeW kees Jeerjceleer keer, oer#ee yeeyele %eeve efoee~~
ceesnve=heefle kes JeMeerYetle nes, ogKeer ngS heefjJeej-mJepeve~
efkevleg efveeefle kees Deue peeve efhej, ceesnleehe kee efkeee Meceve~~221~~

efkewleveiej ceW nueeue cee ieeer, oerJeeueer ceve Yejer Gcebie~

euees-euees meye oMe&ve kejves, oefjeeyeeo efJejeefpele mebIe~~
hegCe Goe Deeee nce meyekee, ngDee nceejs DeIe kee veeMe~
kejW efveJesove eeriegJej mes, efkewleveiej nes eelegcee&me~~223~~

k m, k m

Yeefe-Gcebie efuees efomeeiej, oew[er Deeeer mekeue meceepe~

eerheue Deefhe&le kej eer ejCeeW, yeesueer Depe& megvees cenejepe~~
nce eeleke nQ Deefle ner heemes, Deewj Deehe hepe&ve ceneved~
efkewleveiej ner Deehe heOeejW, hetjw nce meyekes Dejceeve~~224~~

hejce hetpe Deeeee& eer Oece&meeiej cenejepe ves keneceQ Deewj Deeefe&kee %eeveceleer peer oesveeW ves Deeeee& eer Jeerjmeeiej
cenejepe mes oer#ee ueer, efkevleg %eeveceleer ceeleepeer ves DeelcekeueeCe
SJeb efMe<e efvecee&Ce kes meeLe-meeLe meeefnle me=peve SJeb leerLe& efvecee&Ce
Deeefo pees ueeskeesej keee& efkees nQ Gmekes efueS meeOeg meceepe SJeb
mechetCe& pewve meceepe Gvekee Ghekeej Yetue veneR mekelee nw~
Deketyej 1982, ueesneefjee (jepe.)
eLece KeC[

Deeeee& mebIe kee efkewleveiej ceW cebieue eJesMe~

#egefuuekee Jeerjceleer peer kee eLece veiejeieceve~
#egefuuekee Jeerjceleer keer efvejblej mJeeOeee ceW mebueivelee~
#egefuuekee peer keer DeeBKeeW ceW heer[e-ceelee ceesefnveer eje Gheeej~
oeoer eje hees jKeves kee Deeen-Jeerjceleer eje cevee kejvee~
Deeeee& mebIe kee efJenej~

#egefuuekee ceelee Jeerjceleer kes, ejCeeW Deefhe&le keer Dejoeme~

kejW efveJesove, Deeeee&eer mes, efkewleveiej nes eelegcee&me~~
ieg nesles nQ ye[s heejKeer, nce lees Iej Dee peeles ken~
keewve nw meee, keewve nw Pet"e, Jes hee uesles ceve keer len~~225~~
(53)

(54)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ess-ye[s meYeer ves efceuekej, yeejcyeej eeeme efkeee~

efkes jns efMej iegJej ejCeeW, iegceve mee mJeerkeej efkeee~~
heuemJehe Deeeee&eer kee, efkewleveiej ceW hengBee mebIe~
Fme ekeej nes ieee GheefmLele, efkewleveiej ceW Oece& emebie~~226~~
efkewleveiej keer ieueer-ieueer kees, meyeves Ketye mepeeee
DeeyeeueJe= vej-veejer kee, esnje efKeue cegmkeeee
ej-ej hej yeveeR Deuhevee, lees j Ceej ueieees
yengle kenW keee Yee ieieve mes, heg<he lees[kej ueees

vesefceeb Deeeee&eer jefele, ieesccemeej ebLe nw veece~

peerJekeeC[ meele meew ieeLee, Decejkees<e j efueee leceece~~
YeieJeleer DeejeOeve, hejceelceekeeMe kee, keF& yeej mJeeOeee ef keee~
keeleb$e heceeuee JeekejCe kees, he{kej %eeve kee ueeYe efueee~~233~~
Lee~
Lee~~
Les ~
Les~~227~~

melele DeveJejle DeOeeve keejCe, efMej Yeejer heve, DeeB KeW eevle~
ceeB ceesefnefve ef vepe otOe kee heene, jKekej heer[e kejleer Meeble~~
efkewleveiej kes eelegcee&me kee, Jeerjceleer Deefle ueeYe efueee~
ceewve ceb$e he{, %eeveece=le kee, efveMe-efove levcee heeve efkeee~~234~~

hejce hetpe Deeeee& mebIe kee, peye cebieuecee ngDee eJesMe~

heoe#eeueve, kejer Deejleer, pevelee pewveepewve DeMes<e~~
yengefJeefOe Jeee eue jns Deeies, yeereeW-yeere eue jne mebIe~
ngF& Oece&cee veiejer meejer, jBies Oece& ceW mekeue emebie~~228~~

JeweeJe=le-Deenejoeve kes, efceues meYeer kees DeJemej hetCe&~

ele-mebece OeejCe kes eje, efkees meYeer ves keuce<e etCe&~~
Oeeefce&ke eee&-eee& yeerles, elegcee&me kes efoJeme mekeue~
Deewj Ske efove meceeJe=#e hej, ueie Deeee efJeoeF& kee heue~~235~~

yeeueeesefieveer, Jeemegkegceejer, hetpe #egefuuekee Jeerjceleer~

Deeke<e&Ce kee kesv meYeer keer, veiej heOeejer yeeuemeleer~~
essueeue keer ener uee[ueer, ceele ceesefnveer keer heejer~
DeJeOe keer MeesYee, veiej keer ieewjJe, Oece&#es$e keer efveefOe veejer~~229~~

jespe-jespe cejnce ueieves mes, eCe Yej nesleer heer[e Meeble~

essueeue-ceesefnveerosJeer, kes ceve keer efce ieF& DeMeebefle~~
Oece&ceeer eee& kees ueKekej, kej JeweeJe=le, os Deenej~
efJejn kes eues "erke nes iees, cevemlegef heeF& heefjJeej~~236~~

Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~

hetCe&eesie mes pees kejles nQ, Gvekes nesles meheue eeeme~~
Deeeee&eer Jelmeuejlveekej, oeeefveOeer, keCee Yeb[ej~
yengYee<eeefJeod, %eevecenesoefOe, Gvemes ngDee cenod Ghekeej~~230~~

ceesn cenelece, yentefheee, Deeee he oeoer kee Oej~

ceeleepeer es heee ues uees, jKe efoKeueees Deheves kej~~
ceQves lees meye leeie kej efoee, cebefoj ceW kej osvee oeve~
Dejs! efkeleeye ceBiee legce uesvee, veneR veneR, Devegefele, De%eeve~~237~~

Dee peeles nQ meble peneB hej, e peelee nw JeneR yemeble~

ceg e-eee& osKe mebl e keer, Dee peelee heeheeW kee Deb le~~
Dece=le eJeeve megvekej Gvekes, efKeue peelee peerJeve Geeve~
MegYeeMeer<e mes efceue peelee nw, ceveJeebefle Gece Jejoeve~~231~~

nes efvejeMe Jes eueer ieF peye, meesee ceelee Jeerjceleer~

Yeke jns De%eeveer eeCeer, ceesn DeBOesje Ieesj Deleer~~
oes keew[er kee nw Jen meeOeg, pees jKelee keew[er keer Deeme~
Jen eeJeke nw oes keew[er kee, veneR nw keew[er efpemekes heeme~~238~~

eer #egefuuekee Jeerjceleer peer, jKeleeR ceewve DeefOekelece keeue~

Jes nj heue eKeleer jnleer LeeR, eer pewveeiece ebLe jmeeue~~
mecebleYe Deeeee&eer jefele, jlvekejC[ eeJekeeeej~
DeLe&-GeejCe meg<"g kej efueee, iegJej keer Dee%ee efMejOeej~~232~~
hebece KeC[

pewmes peue yenlee ner jnlee, peue-peerJeve kee ener eceeCe~

meeOeg Ske "ewj ve jnlee, mele meeOeglee keer heneeve~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, Deeeee& mebIe kee ngDee ieceve~
mebIe meeLe emLeeve kej efoee, Jeerjceleer Oej mecelee ceve~~239~~
(55)

(56)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

yengle otj leke iees YeeieCe, mebIemeeLe Yej Deeg veeve~

hej efveceexner meeOegmebIe kees, jeske ve heees ngDee ieceve~~
veceve efkeee, DeeMeer<e eehle kej, Jeeheme Deeeer mekeue meceepe~
Deecee jn Oece& kees heeueW, meyeves kejer eefle%ee Deepe~~240~~

peehegj ceW eelegcee&me, meved 1954

meceeefnle efJe<eeJemleg

ceewve meeOevee cetue ceb$e nw, efyevee ceewve kes ele-lehe JeLe&~
jeie s<e ke=Me neseb ceewve mes, ceewve cegefe Deew<eOe DeJeLe&~~
Meefe DeheJee ke peelee nw, Meebefle efee ceW Deeleer nw~
meeceeefeke-mJeeOeee kes efueS, mecee yeele nes peeleer nw~~241~~

k m, k m

1.
2.
3.
4.
5.
6.

keeJe heo
yeejeyebkeer ueKeveT neskej, ceneJeerj
JeerjeYet kes MegYe oMe&ve kee, efhej mes
en Deefle ner jceCeere #es$e nw, cetjle
eehle veneR Deve$e keneR hej, Ssmeer

efveecemeej keer meeeoeefvkee erkee meeefnle peiele kes cemleke

kee erkee nwhetpe ieefCeveer Deeefe&kee ceelee %eeveceleer peer ner Ske Ssmeer meeOJeer ceefCe nQ,

peer hengBee mebIe~

Deeee hegCe emebie~
nw DeefleMeekeejer~
metjle cevenejer~~242~~

helee veneR keye mes keeeW, kewmes, en erues ceW oyeer jneR~
Fke iJeeues kees mehevee oskej, erues mes yeenj efvekeueer~~
DeheJeeo ueiee oerJeeve meeye kees, Fvekee Oeeve ueieeee nw~
leer ve-leer ve lees he ieesu eeW mes , eYeg ves GvnW yeeeee nw~ ~243~~

efpevneWves efveecemeej keer mebmke=le erkee efueKekej veejer peieled kees ner veneRr mechetCe&
pewve meceepe kees Ske ceneve Geemeve hej yew"e efoee nw~ eefo Gme meeeoeefvkee
erkee kees Jele&ceeve meeefnlepeieled kes cemleke kee erkee kene peees lees keesF&

ceeleepeer eer Jeerjceleer kes, ceve ceW eee n<e& Deheej~

Jeerj eYet kes oMe&ve kejves, hengBeer ueskej Yeefe pJeej~~
legce meecege DeefleMeekeejer nes, legcneR yeves cesjer heleJeej~
legce ejCeeW ceW oer#ee heeF&, hejcheje heeTB YeJe-heej~~244~~

Delegefe veneR nesieer~ mebmke=le ebLeeW keer erkeeSB lees yengle nQ efkevleg Jes meye heg<e
efJeeveeW eje keer ngF& erkeeSB nQ~ efkemeer Deeefe&kee ceelee kes eje keer ieF& en henueer
ner erkee nw, pees Meyo, DeLe& Deewj DeefYeeeeeW mes mecheVe nw~ %eeveceleer ceeleepeer ves
pees Yeer keee& efkees nQ, Jes meYeer ceneve Deewj DeYetlehetJe& nQ~
Deewue meved 1985

efkewleveiej mes ceneJeerj peer~

ceneJeerj peer kee JeCe&ve~
ceneJeerj peer mes peehegj~
efJeue#eCe eefleYee keer Oeveer #egefuuekee Jeerjceleer~
JeglheVeceefle #egefuuekee Jeerjceleer~
JeekejCe kee DeOeeve-ueesns kes eveeW kees meet yeveevee~

pewve veiej peehegjJeemeer peve, ceve Deeee Glmeen Deheej~

Deeeee&eer kes eerejCeeW ceW, efkeee veceesmleg yeejcyeej~~
ns keCeeOeve! %eeve kes meeiej! nce hej Fleveer ke=hee kejW~
Deieuee eelegcee&me cegveerej, peehegj kee mJeerkeej kejW~~245~~

mJe. [e@. ueeue yeneogj Meeeer

(DeOe#e-De.Yee.efo. pewve Meeeer heefj<eo)

mJeerke=efle Hee Deeeee&eer keer, peehegjJeemeer n<e& efJeYeesj~

eLee cesIe OJeefve kees megve kejkes, vele&ve kejves ueieles ceesj~~
eLece KeC[

(57)

(58)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deeeee& mebIe peehegj heOejeee, efhej efveJeeF&-eWke Deeee~

e$e-le$e kejles eYeeJevee, mebIe veiej peehegj Yeeee~~246~~
ceneefJeue#eCe eefleYee Oeejer, hetpe #egefuuekee Jeerjceleer~
efmeeble-JeekejCe kees he{ves keer, jner yegYeg#ee leere Deleer~~
ceeveeW %eeveeehle kejves kees, ngDee nes Yemceke jesie ceneved~
%eeve yegYeg#ee yegPee ve heeles, Deuhe %eeve, Meeefeke efJeeved~~247~~
DeodYegle megcejve Meefe Deehekeer, ceeveeW jns hetJe& mebmkeej~
leere-leer#Ce cesOee- mecheVee, mekeue, menpe eehle Ghenej~~
Fkehee"er Dekeueb ke eesielee, enCe Meefe Yeer DeefleMee ceeve~
heuele: Fvueeue peer jkeKee, JeglheVeceleer peer meeLe&ke veece~~248~~
JeekejCeefJeee ueewn eves-meer, ye[er keef"ve mes Deeleer nw~
uesefkeve Jeerjceleer kes Gj ceW, nuegDee-meer hee peeleer nw~~
oes Je<eeae keesme& keeleb$e kee, oes ceen mes kece ceW hetCe& efkeee~
Ske yeej he{ ueewn eves kees, meet-ceer"e yevee efueee~~249~~
Devlejee Deenej ceW nges, Dele: Meefe leve #eerCe ngF&~
%eeve yegYeg#ee Jeerjceleer keer, hej ye{kej De#eerCe ngF&~~
meheves ceW Yeer DeOeeve kejleeR, kejleeR efme JeekejCe he~~
efove ceW he{leeR meheves jleeR, kejleeR efJe<ee Deelceleodhe~~250~~
meJee&Le&efmeef-keeleb$eJeekejCe, DeOeeve peehegj hetCe& efkeee~
mJeeOeee kej ye{es efvejblej, Deeeee&eer DeeMeer<e efoee~~
Jeerjceleer keer %eeve yegYeg#ee, Yeer Deye nes ieF& eEkeefeled Meeble~
mecee kee heber G[les- G[ les , yew"e eleg cee&me ef oveebl e~~251~~

cnmeJe[ ceW eelegcee&me, meved 1955

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

keeJe heo

ese mebIe, mekeue ceve Yeeee, Deeeee&eer, Fke #eguuekepeer~

oes ner cee$e #egefuuekee ceelee, efJeMeeueceleer Deew Jeerjceleer~~
eeJekepeve kes Yeefe Deef Oeke Leer, ceve ceW Gce[e Deefle Glmeen~
meew-meew eewkes eefleefove ueieles, leoe kegleke&, megveer DeheJeen~~252~~

hebece KeC[

eej meeOeg, meew eewkes ueievee, Gefele veneR en Kee& efhepetue~

leLeekeefLele megOeejJeeoerpeve, efoee yeele kees Devegefele letue~~
eewkee ueievee keee& hegCe kee, efceuelee Yeespeve kejves Meg~
he[ieenve mes hegCe oeve kee, neW oelee kes YeeJe efJeMeg~~253~~
(59)

mebeefceeeW ceW efMejesceefCe Deeeee& Meebeflemeeiej peer~

Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer eje meuuesKevee enCe keer Keyej~
#egefuuekee Jeerjceleer kee oMe&veeLe& henuee Deeieceve~
Deeeee&eer kee DeeMeer<e Deewj GheosMe~
#egefuuekee Jeerjceleer kee ueewkej Deeeee& eer osMeYet<eCe mes peesyevesj
ceW efceuevee~
ieg Dee%ee mes efJenej-heuve ceW eglehebeceer hej DeYetlehetJe& eJeeve~
efveOet&ce Deefive kee mJehve oMe&ve~
Deeefe&keeoer#ee kes efueS kegbLeueefieefj Meebeflemeeiej peer kes heeme hengBevee~
Deeeee&eer keer Dee%ee ceQves oer#ee osvee es[ efoee nw, Jeerjmeeiej mes legce
oer#ee uees~
ueewkej cnmeJe[ ceW eelegcee&me~
cnmeJe[ ceW mJehej keueeCeer %eeve kee oeve~
eYeeJeleer-meesvetyeeF&-he{kej %eeveceleer kes meeLe ngF~
Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer meceeefOemLe ngS-Jeerjceleer peer ves oMe&ve efkeS~
cnmeJe[ mes peehegj-Jeerjmeeiej kes heeme~
Deeeee& Jeerjmeeiej mes Deeefe&kee oer#ee nsleg efveJesove~
mebIe ceeOeesjepehegje Deeee~

pewmes veYe ceW efoveceefCe metjpe, meyemes Gece DeeYeeJeeve~

pewmes efieefjeeW ceW megces nw, meyemess efJemle=le, legbie, ceneved~~
pewmes megceveeW ceW iegueeye ner, heelee nw ve=he kee Deeoj~
Jewmes mebece, lehemleeie ceW, eer Deeeee& Meebeflemeeiej~~254~~
eer Deeeee& Meebeflemeeiej peer, DeefleMee hegCeJevle, iegCeKeeve~
keCee meeiej, Deeiece%eelee, ceneheg<e, efveYe&e, yeueJeeve~~
(60)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Ghemeie&peeer, ueeskeesej meeOeke, eeefj$e eeJeleea, $e+ef<ejepe~

meeOJeeeej eb$e efokedmeteke, ceesnefleefcej nj eer cenejepe~~255~~

efpemekes ceve pees ienjs yemelee, JeneR Gmes efoKelee efove-jele~

efveOet&ce Deefive kees peueles osKee, Jeerjceleer ves mJehve eYeele~~262~~

meuuesKeve ues ves Jeeues nQ, Jeerjceleer kes eJeCe he[ er~
Gvekes oMe&ve megkejCeere nQ, ceve GlkeC"e ngF& ye[er~~
peye leke eerieg oMe& veneR neW, Gveves efkeee veceke kee leeie~
helee euee Deeeee&eer kees, oMe&ve Devegceefle oer cenejepe~~256~~

Deeee& oer#ee ueskej kes ceQ, ye{tB DeeejCe kes heLe hej~
yeejcyeej efJ eMegef Deeleer, Deelce ef e$eJeled kes DeJemej~~
Deeeee&eer mes kegvLeueefieefj ceW, efkeee efveJesove oee efveOeeve~
YeJeoefOe mes cegPe heej ueieeves, Deeefe&kee oer#ee kejW eoeve~~263~~

efJeMeeueceleer #egefuuekee peer men, Jeerjceleer peer ke=leemLeeve~

peehegj mes eeeCe kej oesveeW, keer Menj cegcyeF& ceW Deeve~~
cenecegefve eer vesefceefmebOeg kes, oMe&ve kee MegYeueeYe efueee~
Ssefleneefmeke jLeee$ee osKeer, hetvee-yeeune Meceve efkeee~~257~~

eer kegbLeueefieefj efme#es$e nw, megboj Ske hene[er hej~

osMeYet<eCe-kegueYet<eCe cegefveJej, eneB mes cegefe iees lehekej~~
yeves nggS nQ meele efpeveeuee, Deeefo-yeengyeueer-veboerej~
eer Deeeee& Meebeflemeeiej peer, Deees leve lepeves veej~~264~~

yeeune mes eue veerje hengBeer, jeefpele Les Deeeee&eer~

Jebove kej, jlve$ee heter, oesveeW #egefuuekee ceeleepeer~~
keewve? #egefuuekee Jeerjceleer nQ, Jee nw kesJeue efJebMeefle Je<e&~
Deeeee&eer osMeYet<eCe mes, oer#ee ues, heeee Glke<e&&~~258~~

eer Deeeee& Meebeflemeeiej peer, megvee efveJesove Yeueer ekeej~

yees ues leeie efo ee nw ceQv es , oer# ee os vee meYeer ekeej~~
ece meuuesKeve OeejCe kej ceQ, he os efoee Jeerj eleer~
Gvemes peekej, oer#ee uesvee Gej Deccee Jeerjceleer~~265~~

DeYeer ngS oes Je<e& nQ kesJeue, meeceeefpeke peve efkeee efJejesOe~

efkevleg iepeye keer {lee Fvekeer, keesF& mekee ve Fvekees jeske~~
megve emeVe Deeeee&eer ves, Meg YeeMeer< e-men ef Me#ee oeR~
Deuhe Jeemkee, leerme Je<e& leke, keYeer Dekesueer jnes veneR ~~259~~

Deeeee& eer keer JeeCeer megve ceve, Gce[er YeeJe efJeMegef leYeer~
Denes! Deeefe&kee oer#ee uesvee, ceQ lees eentB DeYeer-DeYeer~~
efkevleg jeskevee he[e mJeeb kees, yeere he[e nw eelegcee&me~
eer ieg keer meuuesKeve ueKekej, cegPekees hegCe keceevee Keeme~~266~~

Deveeieej Oecee&ce=le heervee, DeOeeve kejes mecee kee meej~

YeieJeleer DeejeOeve Yeer he{vee, mJeeb he{e ceQ efeme yeej~~
efMe#eeeW Deeeee&eer keer, Gece mes Yeer efnlet ceneved~
keesunehegj-yesueieeBJe-YeceCekej, peehegj DeeeeR iegmLeeve~~260~~

eerieg kee GesOeve heekej, Dehevee peerJeve Oeve efkeee~

meeceeefpeke DeefleMee Deeen hee, cnmeJe[ eelegcee&me efkeee~~
eelegc ee&me yeere ceW peekej, Deeeee& eer kes oMe& efkeS~
meuuesKeve Dee{ #eheke ueKe, ueeseve-peerJeve Oeve efkeee~~267~~

peehegj efveke peesyevesj pee, oMe& efkeS eer ieg cenejepe~

hee DeeMeer<e, eehle ieg Dee%ee, hengBe ieF metjle iegpejele~~
leoveblej heuve ceW Deekej, eglehebeceer kee heJe& cevee~
egleeJeleej hej Jeerjceleer ves, efoee eLece eJeeve Dehevee~~261~~
Deuhe Jeeef me, Deef le meg b oj eJeeve, Jeen! Jeen! peve Meyo ef keee~
eelegcee&me eneR hej kejves, Deeen-Devegvee efJevee efkeee~~
eLece KeC[

(61)

#egefuuekee ceelee Jeerjceleer ves, elegcee&me Gheeesie efkeee~

mJe-hej keueeCeke, cegefe eoeeke, %eeveoeve Geesie efkeee~~
%eeveoeve lees meye oeveeW ceW, jKelee nw JewefMee ceneved~
efpelevee osles Glevee ye{lee, Ie peelee eefo kejW ve oeve~~268~~

(62)

efkevleg efpevnW cebefpeue nw heejer, Jes keles nQ yeere veneR~

eneB mes eue yeejeceleer hengBeer, Les Meebefle efmebOeg Deeeee& eneR~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

cees#e Meee-leJeeLe&met$e nw, GceemJeeceer heeret<e keueMe~

Yeje ngDee nw Fmekes Yeerlej, efpeveJeeCeer kee Dece=le-jme~~269~~

"njes DeYeer, mebIe ceW jnkej, meceeeej mecePees-peevees~

DevegYeJe kejes mebIeeee& kee, oWies oer#ee leye ceeveeW~~276~~

mehleleJe efpeveJeeCeer ieees, Gvekee JeCe&ve met$e eOeeve~

erkee-Yee<e-Jeeefle&ke-Fme hej, ye[s-ye[s efJejes efJeeved~~
Fmekee hee"ve ceeleepeer ves, meggleee mecheVe efkeee~
%eevemete& kees GodIeeefle kej, YeJeeW kee Ghekeej efkeee~270~~

Jeerj celeer ceve Lee GleeJeuee, oer#ee peuoer efceue peees~

Ske-Ske efove ueies Je<e&-mee, ewv e veneR ceve ceW Deees~~
meesee peye leke mecee ve hekelee, Je=#e veneR heue heeles nQ~
pees GleeJeuee, Jener yeeJeuee, yege f ceeve yeleueeles nQ ~ ~277~~

vesefceebo Deeeee&eer kee, Je meben ueIeg eeke=le ebLe~

<ed JeeW kee JeCe&ve FmeceW, meg g he JeefC e& le efv ee Le~~
efpeveJeeCeer kee neo& mecePeves, en ebLe nw veeRJe meceeve~
Fmekees Deelcemeeled kejkes ner, %eeve cenue e{les efJeeved~~271~~

yeerle iees keg ceen Fme lejn, Tne-heesn efJeeejeW ceW~

meesv ee Jener Keje nesl ee nw, pees lehelee Debi eejeW ceW ~~
pees GVeefle kes celeJeeues nQ, meye jKeW, veefnb kejW lJeje~
kej efJenej mebIe peehegj mes, hengBee ceeOeesjepehegje~~278~~

ceeleepeer eer Jeerjceleer ves, meye jnme yeleueeee nw~

peneB Je <ed heees peeles, Jener ueeske kenueeee nw~~
keeleb$eJeekejCe Yeer ceeleepeer, eelegcee&me he{eee nw~
Gece %eeve#eeesheMece ueKekej, pevemecetn n<ee&ee nw~~272~~

k m, k m
Hetpe ceeleepeer efJee keer eLece Yeejleere veejer nQ, efpevneWves pewve ieefCeleere
ef$eueeske mebjevee ceW mes pecyeterhe keer jsKeeieefCele kees meekeejhe eoeve efkeee~
en Fefleneme keer eLece ieefCeleere Ievee kener pee mekeleer nw, efpemeves mechetCe&
ueeske, efJee, osMe, meceepe leLee Jeefe kes Oeeve kees Deekeef<e&le efkeee nw~ pewve
ieefCele kes ieebYeere& kees GvneWves ner eLece yeej cetueebefkele efkeee, eLece leerLekej
$e+<eYeosJe eYeg keer efleere megheg$eer megvojer keer efJeee kees eesppJeue he mes
ekeeefMele efkeee, efpemekeer Deesj Fme egie ceW efkemeer kee ue#e veneR ieee Lee~ ener
veneR, Jejved veee SJeb meeefnle ceW Yeer Gvekeer DeYetlehetJe& eefleYee eKej he mes
ekeeMeve ceW DeeF& Deewj GvneWves pees Fme Deesj Yeer DebMeoeve efoee, Jen yeeeer keer
efJeee kees efveKeejlee euee Deeee~
Fme ekeej oesveeW efJeeeDeeW ceW efvehegCe hetpe %eeveceleer ceeleepeer kee peerJeve
Ske vees oMe&ve kees meeceves ueeee nw, vees DeeoMe& kees efueS Yeejleere SJeb peie
peerJeve ceW eebefle ueskej Deeee nw~

ng F eYeeef J ele eYeeJeleer peer , mees v et y eeF& , megn eieJeleer ~

DeOeeve kej eerJeerjceleer mes, nes ieF& oesveeW %eeveJeleer~~
peerJeve ceW mebece OeejCe kej, hetpe Deeefe&kee heo heeee~
meceeefOemLe efpeveceefle-heeeJeefle, veece meeefOJeeeW ceW Deeee~~273~~
Deeeee&eer Meebeflemeeiej peer, meuuesKeve Dee{ jns~
YeeoeW Megkeuee oespe kes eele:,efmeveceve meceeefOemLe ngS~~
cnmeJe[ mes pee Jeerjceleer peer, jneR GheefmLele kegbLeueefieefj~
kejleer jneR #eheke kes oMe&ve, YeeJe efJeMegef ye{ees Gj~~274~~
JewjeieYeeJe kees Oeejs Gj ceW, cnmeJe[ hegvejeieceve efkeee~
jepeefieje jesefkee, eeJeue, es[ DeVe meye leeie efoee~~
eelegcee&me Deveblej peehegj, heOejeF eer Jeerjceleer~
ieg Dee%ee hee efceueeR mebIe, Deeeee& eJej eer Jeerjeleer~~275~~

-ees. Sue.meer. pewve, peyeuehegj

Deeeee& eer Jeerjmeeiej mes, efkeee efveJesove ceeleepeer~

hegCe Deeefe&kee oer#ee oskej, Gheke=le kejW cenejepeeer~~
hebece KeC[

(63)

(64)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

elegLe&
KeC[
eLece KeC[

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

kesMeuegbe mebece eLecee#ej, oeeOece& henuee meesheeve~
jns DeeeekeJe=efe megjef#ele, mJeeJeuecye jlve iegCeKeeve~~
leve ef Jejelee, YeeJeefJeMege q, Deeceelee Deeleer nw~
Dele: hetJe& oer#ee uesves kes, uegbeveefJeefOe keer peeleer nw~~283~~

ceeOeesjepehegje ceW Deeefe&kee oer#ee

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Deeeee&eer mes oer#ee nsleg efveJesove-mJeerke=efle~

eLecee#ej kesMeuegbeve efeee~
Deeefe&keeoer#ee efeeeSB~
%eeveceleer veecekejCe SJeb GheosMe~
oer#ee meYee ceW meeb[ kee Deeieceve~
oer#ee kee cenlJe~

kesMeuegbe heeeled eerieg, efJeefOe-efJeOeeve mebmkeej efkees~

cemleke Thej cegefve oer# ee kes, mebmkeej mecheVe efkees~~
mebece nsleg GhekejCe efheer, keceC[ueg Meewe GhekejCe oeve~
efoes Meeepeer eeriegJej ves, hejceeshekeejer mJehej keueeCe~~284~~
eefleYee kes Devegketue Deehekee, %eeveceleer MegYe veece efoee~
mecegheefmLele efJeMeeue pevelee ves, Gew: mJej peeveeo efkeee~~
pewmee veece efoee nw legcekees, kejvee Dehevee meeLe&ke veece~
leye mes Deye leke %eeveceleer kee, %eeveepe&ve yeme Ske ner keece~~285~~

keeJe heo
Ske efoJeme ieg efveke hengBekej, efkeee efveJesove ns mJeeefceved~
hegCe Deeefe&kee oer#ee oskej, cegPe hej ke=hee kejW YeieJeved~~
keCeeefveefOe Deeeee&eer ves, meye hetJee&hej meese-efJeeej~
JewMeeKeke=<Cee efove efefleee keer, oer#ee efoJeme efkeee efveOee&j~~279~~

ngDee leYeer Deejpe yengYeejer, Deeee meeb[ meYee eebieCe~

cebe kes meccegKe Ke[e nes ieee, Meeble YeeJe mes kejs veceve~~
efhej Yet cemleke skee ceeveeW, Deeeee& mebIe kees efkeee eCeece~
Ke[e jne DeeMeer<e eehle kej, jne osKelee oer#ee keece~~286~~

Deeeee& eer kee MegY eeMeer< e hee, jesce-jes ce n<ee&ee Lee~

ceeveeW cenejb ke ves kees F& , jlve efevleeceefC e heeee Lee~~
cebieue eewke hegjs ceC[he ceW, mJeeefmleke efveefce&le eewkes hej~
Lee yew "eee oer # eeLeea kees , ef y ee es l e Jee Thej~~280~~

Deeeee&eer kes eJeeve megvekej, MeebleYeeJe mes ieceve efkeee~

YeJe peevekej mekeue peveeW ves, yengceesoke Ghenej efoee~~
Deeeee& eer Jeer j meeiej ves , oer # eeLeea Gheos Me ef o es ~
Gvnbs eJeCekej ceesnevOeeW kes, ngS GodIeeefle veeve-efnS~~287~~

Deeeee&eer kes ejCe keceue ceW, Deefhe&le efkeee eerheue Ske~

efhej oer#ee efnle efkeee efveJesove, hegueefkele jesce-jesce eleske~~
Deveeefokeeue mes mJeeefceved ceQves, Yeesies og:Ke efveieeso cebPeej~
ueeKe eewjemeer efhej-efhej Yekeer, efcee veneR cesje mebmeej~~281~~

DeeefJebMeefle cetueiegCeeW kee, %eeveceleer kees %eeve efoee~

heo Deeefe&kee eehle Deeheves, Dehevee peerJeve Oeve efkeee~~
DejnbleosJe pees heLe yeleueeee, pees efpeveJeeCeer ieeee nw~
Gme hej Deef[ie-Deeue jnvee nw, pees iegDeeW mes heeee nw~~288~~

hebehejeJele&ve kes og:Ke mes, ns iegJej IeyejeF& ntB~

Deeleefvleke gkeeje heeves, MejCe Deehekeer DeeF& ntB~~
keCeeOeve Deeeee&eer ves, oef#eCe kej DeeMeer<e efoee~
efJejeie YeeJe mes oer#eeLeea ves, kesMeuegbe eejbYe efk eee~~282~~
hebece KeC[

(65)

leovevlej oer#ee cenlJe kees, yeleueeee Deeeee&eJej~

hejeshekeej keer leguevee ceW nw, mJeeshekeej kejvee efnlekej~~
hej-efnle kejvee keee& hegCe kee, eeJeke-meeOege kejCeere~
efvepeefnle yeeOeke yeves Deiej lees, hej-efnle kejvee nw Yepeveere~~289~~
(66)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejeshekeej pees kejvee eenW, henues efM e#ee eehle kejW~

mJeeshekeej kejves kes Fgke, efpeveoer#ee mJeerkeej kejW~~
efMe#ee mes neslee nw Jeefe kee, yeefnceg&Keer-yengcegKeer efJekeeme~
oer#ee mes oeref#ele heelee nw, DeeYevlej kee efoJe ekeeMe~~290~~

en lees yeele jner yeenj keer, DeeYevlej Deblej Deelee~

peerJeveMewueer, efebleve-eee&, meese-efJeeej yeoue peelee~~
Yeespeve kee efJeeej Deye lees Yepeve, ues uesslee nw meYeer ekeej~
meg efJeOee ee efke DemegefJeOee hej Deye, Oeeve ve peelee efkemeer ekeej~~297~~

efMe#ee Yeesie Deesj ues peeleer, oer#ee eesie kejeleer eesie~

efMe#ee mes Fnueeske megOejlee, oer#ee mes megOejW eueeske~~
peerJeve ceW Gheeesieer oessveeW, efkevleg cegKelee oer#ee keer~
Dele: efJeJeskeerpeve peerJeve ceW, enles efnlekej oer#ee ner~~291~~

Dele: DemegefJeOee ceW megefJeOee kee, meeOeke Dece=le heerlee nw~

ieceea - meoea - Je<ee& ceW Yeer , meeOeke meg K e mes peer l ee nw ~ ~
Yeewefleke megKe lees #eCeYebiegj nQ, Deelceueervelee Meeele nw~
en efJeeej kej meeOeke nj#eCe, jnlee Deelece ceW jle nw~~298~~

oer#ee Deewj eJepee oesveeW, Ske Jeee kes Jeeeke oes~

meJe& heehe kee cetue heef jen, Gmekee leeie meJe&Lee nes ~~
ebLecegefe ner heehecegefe kee, keejCe kenles nQ efpeveosJe~
cetue Meg<ke eefo nes peees lees, Je=#e Meg<ke neslee mJeecesJe~~292~~

Fme ekeej Oeevejle meeOet, kej ueslee keceeX kee #ee~

peieled YeceCe keer oerIe& e=bKeuee, lees[ hengBelee efMeJe Deeuee~~
meheue meeOevee keer nes efpemeves, hetJe&YeJeeW ceW Yeueer ekeej~
oer#ee kes heeJeve emebie kee, Gvekees efceuelee nw Ghenej~~299~~

oer#ee kejleer kece&neefve nw, hegCeJe=ef, mebmke=efle kee #ee~

enlee Jener, ve neslee efpemekees, DeeleeKeeveeJejCe Goe~~
osJe lejmeles nQ oer#ee kees, ues vee mekeles yeseejs~
DeeleeKeeveeJejCe Goe kes, jnles kee<eeefeke ceejs~~293~~

yeeuekeeue mes ner Leer cewvee, Meeble-meewce-megkegceej ceefle~

efMe-meYe-mebmke=le-ce=ogYee<eer, JeJenej jne Meeueerve Deefle~~
hetJe&pevce kes mebmkeejeW mes, YeJeYeeJe Yeer ueeeer meeLe~
mele-MeesOe keer ceveesJe=efe nw, jns leere %eeve keer heeme~~300~~

megj ogue&Ye heee&e cevegpe keer, heeles Fmekees peerJe efJejue~

Oeve, efJeJeskeer, hegCeJevle Jes, oer#ee ueskej kejW meheue~~
efMe#ee keesF& Yeer ues mekelee, efkeb yengvee heMeg-he#eer Yeer~
uesefkeve efJejues vej-veejer ner, nes heeles nQ oer#eeLeea~~294~~

mebI e<eeX kees Pesue Deeheves, lees[er cegef Mkeue ie=nkeeje~

Deeeee&eer osMeYet<eCe mes, mehlece eeflecee ele Oeeje~~
OeejCe efkees #egefuuekee kes Jele, Deepe Deeefe&kee oer#ee ueer~
%eeveceleer legceves veejer keer, en heee&e meheue kej ueer~~301~~

he#eer -efJ ee-oebl e keer lejn, mebl e ef pevcee nesl es nQ~

eLece pevce os leer nw ceelee, ot pee ieg Jej os l es nQ~ ~
oer#ee ceeveW pevce otmeje, FmeceW neslee meYeer veee~
veJe heee&e eke nes peeleer, veece hegjevee euee ieee~~295~~

cebieuecee nes hebLe legcneje, nes meheue meeOevee jlve$ee~

cees#eceeie& hej ye{es efvejblej, nes efve:Mebke-Deef[ie-efveYe&e~~
ueeske$ee kes veeLe Jeerj kee, Oeeve jns efvele Deblece&ve~
en heee&e so Deblele:, ueeske Meer<e& hej kejes ieceve~~302~~

oer#eeefleefLe ner meeOeg keer Deye, pevceefleefLe kenueeleer nw~

#egu ueke-Ssueke-cege fve-Deeefe& kee, heee& e efc eue peeleer nw~~
veece yeoue peelee meeOeg nes, ceefle-meeiej peg[ peelee nw~
ess Iej-heefjJeej ve jnles, peie keggcye nes peelee nw~~296~~
eLece KeC[

(67)

Deefle efJejeie, ieewjJe-ieefjcee mes, hetCe& ngDee en Deeeespeve~

pewveOece& kes peekeejeW mes, ietBpe G"e leye Oeje-ieieve~~
ngF& efJemeefpe&le meYee Deble ceW, eeriegJej kees efkeee eCeece~
%eeve-Deeefe&kee eee& ueKeves, nce uesles nQ ener efJejece~~303~~
(68)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

peehegj (Keeefveee) eelegcee&me

meved 1956-57

efebleve efkeee mebIe Devegheer, meye megefJeOeeeW eehle

ef pe%eemeg - efJ eeved ieg C eer peve, vej-veejer GheueyOe
megboj cebefoj, efpeveeefleceeeW, jce eke=efle keer ieeso
%eeve-Oeeve-lehe-meeOeve kejves, nw meye keg Gheege

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

peehegj pewve veiej keer pevelee, efkeee efveJesove yeej npeej~

eerheue Dejhes ejCe keceue ceW, Keesues hetCe& oe kes ej~~
leye yeesues Deeeee&eer eeW, legcnW ueieer nw meeer heeme~
Dele: legcnW DeeMeer<e nceeje, eneR hew nesiee elegcee&me~~308~~

ceeOeesjepehegje mes efJenej-peehegj pewve veiej~

peehegj ceW eelegcee&me~
etueefieefj ceW meeOJeer mebIe ceW DeOeeheve~
mJeeb Yeer veee-meeefnle kee DeOeeve~
eelegcee&me Deveblej mechetCe& veiej Gheke=le ngDee~
%eeveeCe&Je hej megboj mebmke=le erkee efueKeer~
Keeefveee eelegcee&me-1957
ieg DeeosMe mes ueIeg mebIe yeveekej efJenej~
ieg DemJemLelee eJeCekej peehegj Deeieceve~
ieg efJeeesie-efMeJemeeiej peer Deeeee& yeves~

eer Deeefe&kee %eeveceleer kee, Deeeee& mebIe men ngDee ieceve~

Oece&eeej kej veiej-eece ceW, hengBeeR etueefieefj eebieCe~~
heg<he peneB hej Yeer peelee nw, nes peelee megjefYele Jeeleeme~
%eeveceleer kee leere #eeesheMece, nj ceve Yejlee %eeveekeeMe~~309~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer eneB, meeOJeer mebIe efkeee hee"ve~
ieesccemeej, veee oerefhekee, hejer#ee cegKe kee DeOeeheve~~
Fvekeer mebgoj hee"ve Mewueer, ueKe nef<e&le Deeeee&eer~
ecegefole ceve meye mes kenles Les, veJe metjpe DeeYee efyeKejer~~310~~

keeJe heo
peue kee Ske veece nw peerJeve, peerJeve nw eueves kee veece~
eefleheue Deeies ye{les jnvee, nw Demeueer peerJeve heneeve~~
keves mes peerJeve cej peelee, ye{ves mes Deeleer nw peeve~
Fmeerefuees peue-peerJeve oesveeW, meoe-melele jnles ieefleceeve~~304~~

hebef[le ueeueejece Meeeer, Deefle efJevece, DeefleMee efJeeved~

hebef[lepeer eer Ketyeebo peer, kees Lee eKej veee kee %eeve~~
Deeeee&eer mes eehle Deveg%ee, efceuee GYee-Jeelmeue Goej~
eefjle eveYe, ecese keceue kee, %eeveceleer heeee Ghenej~~311~~

meeOegejCe peerJeve eleerke nw, keves kee veefnb uesles veece~

Deepe eneB lees keue JeneB nw, megyen eneB nesleer JeneB Meece~~
mekeue efpeveeuee kejer Jebovee, eerefpeveJej kees efkeee veceve~
Deeeee& eerJeerjmeeiej mebIe, hetJe& #es$e lepe efkeee ieceve~~305~~

Deeeee& eer Jeerjmeeiej kes, meceioMe&ve-%eeve-eefj le~

DevegMeeefmele mebece eee& ves, egje efueee peehegj kee efee~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, etueefiejer kees efkeee veceve~
veiej efpeveeuee Jebove kejves, mekeue mebIe ves efkeee ieceve~~312~~

ceeOeesjepehegje mes euekej, Deeeee& mebIe peehegj Deeee~

peehegj efveke #es$e etueefieefj, meyekes ceve DeefleMee Yeeee~~
Deeeee&eer mes efkeee efveJesove, peehegj pewve meceepe mekeue~
eelegcee&me eJeeme eneR kej, kejW nceeje pevce meheue~~306~~
hebece KeC[

eneB~
eneB ~ ~
eneB~
eneB~~307~~

veiej iegueeyeer peehegjJeemeer, hetues veneR meceees Les~

Petce-Petce kej veees ieees, jesce-jesce n<ee&es Les~~
yengleeW kes veeveeW mes ekeer, mJe-MegYe-ceesleer-ceeuee~
Denes Yeeie nw, hegCeesoe pees, efceuee nceW DeJemej Deeuee~~313~~
(69)

(70)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

meefppele ngS ieueer eewjens, eewke, Deuhevee, JeboveJeej~

nj efpevecebefoj, efpeveeeflecee kees, efkees mebIe ves veceve npeej~~
efpeme kee@ueeveer ee efke veiej ceW, Deeeee& mebIe kes he[W ejCe~
JeneB-JeneB Dece=le Je<ee& mes, Deeee Lee Demecee eeJeCe~~314~~

leovelej Deeeee&eer ves, efkeee eYeeJevee kee megefJeeej~

DeeosMe efoee leye meeOeg-meeOJeer, mebIe yeveekej kejW efJenej~~
Deeme-heeme kes veiej-ieeBJ e pee, Oece&- DeeejCe-Gheos MeQ~
Deheves efevleve eee& eje, Dee<e&ceeie& kees mebhees<eQ~~321~~

peneB -peneB meb I e heOejelee, ye{ peelee Lee Deeke<e& Ce~

Yeer[ Gce[ he[leer Leer kejves, veF& Deeefe&kee kes oMe&ve~~
megoMe&veere JeefelJe Deehekee, veJeoer#ee, Deuheeeg jner~
uesefkeve eee&, %eeve-Oeevecee, Deeiece kes Devegketue jner~~315~~

efMejesOeee& kejkes ieg Dee%ee, %eeveceleer peer efkeee efJenej~

yeie-Peeie-ceespecee-ees, efkeee mebIe-men Oece&eeej~~
meeOeg-meeOJeer kej DeOeeheve, efkeee %eeve kee Geesleve~
hegve: ieg DemJemLe peevekej, Jeeheme peehegj efkeee ieceve~~322~~

Deeeee&eer MegYeeb jefele nw, eer %eeveeCe&Je veeceke ebLe~

eoMeeveges#ee kee JeCe&ve, efkeee megerkee ieg efveeLe~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, DeefleMee Yeeee Jen JeCe&ve~
mebmke=le erkee efueKeer Deeheves, Deefhe&le keer iegjepe ejCe~~316~~

eelegcee&efmeke ceOekeeue ner, iegefJeeesie DeJemej Deeee~

Deeeee& eer Jeer j meeiej ves , os J euees k e ceW heo heeee~~
Deeefeve Jeoer DeceeJemee kees, meceeefOehetCe& ngDee DeJemeeve~
eer cegefveJej efMeJemeeiej peer kees, Deeeee&he kej efoee eoeve~~323~~

iegJej yeesues Deefle megboj, en eLece eeeme legcneje nw~

%eeve mete& yevekej kes ecekees, MegYe DeeMeer<e nceeje nw~~
nj eeJeke kees efceuee meg-DeJemej, Deeeee&mebIe osvee Deenej~
GheosMeece=le heeve efkeee meye, JeweeJe=efe efceuee Ghenej~~317~~

ueKe efJeeesie Deeeee&eer kee, mekeue mebIe ceW eee Meeske~

hej efJeeej kej Jemleg leJe kees, meye eceMe: nes iees efJeMeeske~~
Deevee-peevee peerJeve kee ece, en lees ee$ee nw Deveyeej~
Deye emebie kees es[ eneR hej, eueW leerLe&jepe efiejveej~~324~~

veiej ef peveeuee Jebove kejkes, peehegj ngDee efJejeefpele meb Ie~

uetCeeheeCee kes efpevecebefoj, cegefve eJeeme kee jne emebie~~
efhej Kepeebeer keer veefMeee ceW, nges cenece Deeeespeve~
efmeee ceb[ue efJeOeeve keer, ngF& ceneslmeJe-men hetpeve~~318~~

k m, k m
efvepe me=er kees efveefce&lee, JesOee peie efJeKeele~
Oece&me=ef mepe&ve efkeee, vecele efces YeJe Deele&~~1~~

meved GVeerme meeeJeve ceW Yeer, ngDee Keeefveee eelegcee&me~

pewve meceepe peehegj kes Gj ceW, eee DeefleMee n<e& ngueeme~~
iegJej keer heeJeve eee ceW, eGefJeOe mebIe efJejepe jne~
eelegcee&me ceW %eeveceleer kes, %eeve kee JeneB ekeeMe jne~~319~~

meceJemejCe ceW engBefoMeer, cegKe oerKes eYeg Deehe~~

Dele: efJeeleescegKe legcneR, vecele nB mebleehe~~3~~
kece&Yetefce keer Deeefo ceW, GheosMee <edkece&~
Dele: efJeekecee& legcneR, pepele efceues efvepeMece&~~4~~
-ieefCeveer %eeveceleer

Deeeee&eer ceneJeerj keerefle&peer, mebIe meefnle heOejees eneB~

pees meewYeeie efceuee peehegj kees, DeewjeW kees GheueyOe keneB~~
GYee mebIe meeefveOe eoeve kej, %eeveceleer ceve kegbpe efKeues~~
mJeeOeee efpe%eemee le=efhle, kes DeJemej heee&hle efceues~~320~~
eLece KeC[

(71)

(72)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, mebIe meeLe ceW efkeee ieceve~
heo efJenej kej ceeleepeer kee, ngDee veiej ceW MegYeeieceve~~328~~

eer efiejveej efme#es$e ee$ee

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

eer mejmes" Yeeieebo meesveer, kejer mebIe keer DeieJeeveer~

Devegvee-efJevee-Yeefe-ieodieo mJej, yeesues mJeCe&ceeer JeeCeer~~
meheue ngDee pevce Depecesje, efMeJemeeiej mes meble efceues~
jesce-jesce hegueefkele nQ meyekes, n<ex ceeveme kebpe efKeues~~329~~

ieg-efJeeesie kes cesIe eS jns~

Deeeee& eer efMeJemeeiej peer kee efiejveej ee$ee kee efJeeej~
nerjeueeue peer efveJeeF& mebIeheefle yeves~
mebIe kee efJenej-Depecesj ceW eLece he[eJe~
efJenej keeue ceW Yeer %eeveceleer ceeleepeer Deheveer efMe<ee efpeveceleer kees
cegKeee ebLe DeOeeheve kejeleeR~
%eeveceleer ves meYeer mes jepeceeie& mes ner eueves kees kene~
Ske ceeleepeer heie[b[er mes eueeR-DeeOee mebIe Yeke ieee~
yeeJej nesles ngS mebIe efiejveej hengBe ieee~
leerLe&#es$e keer ceeleepeer ves ueieeleej 7 JeboveeSB keer~
leerLe&#es$e kee JeCe&ve~

hetpe Deee|ekee %eeveceleer keer, eefleYee ye[er efJeue#eCe nw~

%eevehegbpe, efJeog<eer ceelee keer, Mewueer ceW Deeke<e&Ce nw~~
Dele: hetpe Deeeee&eer ves, keje efoee veefMeee eJeeve~
efkeee eJeCe efJemcee efJeceg iOe nes, jesce-jesce hegueefkele peve-peve~~330~~
efceue meceepe ves efkeee efveJesove, Deeeee&eer kes ejCeeW pee~
ceeleepeer kes eJeeve nesJeW, veiej yeere meeJe&peefveke meYee~~
en ieewjJe keer yeele mebIe keer, cegmkeees Deeeee& eJej~
hengBe ieF& F&<ee&uet peve leke, efkemeer lejn en yegjer Keyej~~331~~

keeJe heo

Deeeee&eer kes eJeCe ej leke, pee hengBeer en oen-peueve~

jns Meeble meodYeeJe mebIe ceW, cevee kej efoee ceeB-eJeeve~~
efvevoe-mlegefle, megkeKe-ogkeKe ceW, yegOe uesles mecelee kee mJeeo~
Dele: veneR ceeleepeer ceve ceW, efkebefeled Deeee n<e&-efJe<eeo~~332~~

eeJeke nes DeLeJee nes meeOeg, eesie-efJeeesie kee he[s eYeeJe~

Deeeee& eer Jeerjmeeiej kee, DevegYeJe kejlee mebIe DeYeeJe~~
eoef he mecee keer eeoj og Ke kees , eceMe: eceMe: kejleer kece~
hej, meye yeesues ieg efJeeesie kees, veneR Yeguee heeles nQ nce~~325~~

peehegj mes Depecesj ieceve ceW, GYeekeeue Lee euee efJenej~

meesuen ceerue jespe mebIe euelee, ceOekeeue kejlee Deenej~~
keneR Je=#e keer eee efceueleer, ceeleepeer kejleeR efJeeece~
Fleves mJeuhekeeue ceW ceelee, kej uesleeR DeOeeheve keece~~333~~

Deblejbie ceW ieg kee megcejve, yeej-yeej nes Deelee nw~

megefOeeeW ceW efIej kej Deleerle Yeer, Jele&ceeve yeve peelee nw~~
De%eeveer keer oe Jes ovee, DeeB met yeve yen peeleer nw ~
%eeveerpeve keer Deblemed heer[e, Oece& he {ue peeleer nw~~326~~

iegJej nesles ye[s heejKeer, DevegYeJe mes uesles meye peeve~

efkemekees efkeleveer heeme ueieer nw, Gmekees Glevee osles %eeve~~
ceeleepeer, efpeveceefle efMe<ee kees, leerve yeej ceW n-n-n~
ieeLeeSB - Muees ke he { eleeR , mew eefv leke eb L eeW keer -ken~~334~~

ieg efJeeesie GlheVe Yeej mes, oleb$eer kes Pebke=le leej~

veJeeeee& efMeJemeeiej peer ves, leerLe&ee$ee kee jKee efJeeej~~
mekeue mebIe Devegceesove heeee, Deeeee&eer DeeMeer<e efoee~
nerjeueeue efveJeeF& heeveer, heo mebIeheefle mJeerkeej efkeee~~327~~

hebece KeC[

euee mebIe efiejveej #es$e kees, eLece ejCe Depecesj jne~

OeJeuee ceW eer Jeerjmesve ves, efieefj kees cebieue#es$e kene~~

yew" kes he{leeR, jen ceW iegveleeR, meesves kes hetJe& megvee osleeR~
Deiej veneR lees eeo kejeleeR, ceelee leoe meguee osleeR~~
ueewefkeke ceeB nesleer DehetCe& nQ, ieg hetefCe&ceeB nesleer nw~
Jener hetCe& efJe %eeveceleer ceW, nceW efiele nesleer nw~~335~~
(73)

(74)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

kej efJenej Depecesj veiej mes, hengBee mebIe veiej yeeJej~

kee leerve efove, kej eYeeJevee, ieee JeneB mes Deve Menj~~
Ske-Ske heie eueles-eueles, Dee peelee nw heLe kee heej~
Oece& eYeeJevee kejlee-kejlee, ye=nod mebIe hengBee efiejveej~~336~~

eer ef iejveej #es$e kee keCe-keCe, heeJeve nw DeefleMeeeer ceneved~

keesef yenej, meele Meleke cegefve, efieefjJej mes heeee efveJee&Ce~~
heeBe eWke MeesefYele efiejveejer, keneR efpeveeuee, keneR ejCe~
Fvekee pees Jebove kejlee nw, Gvekes efceles pevce-cejCe~~343~~

heeBe-Ske cegefve, veew Deeef e&kee, #eg uueke Ske, #egefuuekee eej~
SkeeoMe-veew yee-yeeeejer, eewkes Jeeues keF& Goej~~
peneB keneR Yeer mebIe "njlee, JeneR leerLe& yeve peelee Lee~
efpeveMeemeve kee [bkee yepelee, meye cebieue nes peelee Lee~~337~~
mebIe pee jne jepeceeie& mes,
kene Deeefe&kee Jeerjceleer ves,
%eeveceleer ves es kee Gvekees ,
heie[b[er Yekeve kee keejCe,

eLece eWke hej ieescegKe iebiee, efpevecebefoj eewyeerme ejCe~

ceeleepeer eer%eeveceleer ves, meeoj meyekees efkeee veceve~~
efleere eWke efveJee&Ce heOeejs, eercegefveJej Deefvekegceej~
oMe&ve kejkes ceeleepeer ves, keervee heehe-hegbpe kees #eej~~344~~

leye heie[b[er Deeve efceueer~

eueW Fmeer mes jen Yeueer~~
jepeceeie& ner eues W meYeer~
nes mekeleer nw keYeer-keYeer~~338~~

le=eflee eWke mes efMeJehegj hengBes, hejce lehemJeer Mebyegkegceej~

elegLe& eWke De#eeheo heeee, eer cegefveJej eegcve kegceej~~
elegLe& eWke mes meye Yee Keeles, kece ner Yee e{W Gme hej~
uesefkeve efpemeves "eve efueee nes, Gmes ve ueielee eEkeefeled [j~~345~~

jee ncesMee YeeF& mes ueW, eens nes efkelevee ner yewj~
jepeceeie& mes eueves ceW ner, jnleer meoe heefLeke keer Kewj~~
ceelee mes ner kejvee Yeespeve, eens nes efkelevee veerjme~
Jelmeuelee kes keejCe GmeceW, Dee peelee nw Deveghece jme~~339~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, e{eR Jebovee efnle efiejveej~

Yeefe-YeeJe mes, ieodieo mJej mes, kejer Jebovee egle Devegmeej~~
heie-heie eYeg keer mlegefle kejleeR, eWke-eWke hej skee ceeLe~
vesefceveeLe eYeg ejCe MejCe ceW, hengBe ieeeR iegJej kes meeLe~~346~~

ef kevleg veneR ceeveer ceeleepeer, Gvekes heer s eueeR meYeer~

mebIe tkej Yeke ieeeR meye, efJeheefe cenece Deeve he[er~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, eeefhe Jee ceW jneR keefve~
uesefkeve DevegYeJe, %eeve-Oeeve ceW, Deveghece-Gece-mekeue Jeefj~~340~~

ceeleepeer megkegceejer veejer, Dele: LekeeJe ngF& DeefOeke~

leeefhe Oece& esjCee esefjle, mehle Jebovee keeR DeveLeke~~
eWke heeBeJeeR cees#e kees iees, leerLekej eer vesefceveeLe~
ceeleepeer eer %eeveceleer ves, meefJevee veceve efkeee cegefveveeLe~~347~~

pees henues ner leeie egkes meye, Mes<e ve keg kejves kees leeie~
yeesuees, Deye keee leeie kejW Jes, cegefve-Deeefe&kee peer ye[Yeeie~~
efhej Yeer #es$e Jebovee leke kees, veceke Deeefo kee leeie ef keee~
mee nw efpemeves jmevee peerleer, Jen ner peie ceW mener efpeee~~341~~
ee$ee keeue
nes efveefJe&Ive
ieg Dee%ee
ceie ceve ner
eLece KeC[

mekeue YeefeeeB keer ceeleepeer, ejCe Jebovee keer meele~

MeerIe efmeheo eehle cegPes nes, kejer YeeJevee eYeg kes ej~~
meceeefOeYeefe he{ kejer Jebovee, efueee hegve: oMe&ve keer DeeMe~
Jeeheme DeeeeR mebIe meeLe ceW, ceveefme lees<e-Deevebo kee Jeeme~~348~~

meeOegieCe meye ner, Deefj vesefceeYeg peehe kejW~

meYeer keer ee$ee, heLe ceW efevleve melele kejW~~
hee %eeveceleer ves, meJeeueeKe ceb$eeW kee peehe~
ceve efkees efvejblej, Yeeies efJeIve mJele: egheeehe~~342~~
(75)

veneR meeref{eeB, veneR meneje, DeejesnCe nw keef"ve Deleer~

efyevee menejs Thej hengBeeR, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~~
ener veneR DeewjeW kees kejeee, DeejesnCe os kej DeJeuecye~
le=Ce kee Yeer eefo eesie eehle nes, efceues meheuelee efyevee Jeuecye~~349~~
ef
(76)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Depeg&ve-Yeerce-egefOeefj-heeb[Je, Dee" kejes[ efJe[ jepee~
cees # e heOeejs Me$eg b pee mes , mce= e f le nes peeleer leepee~~353~~

yeeJej eelegcee&me
meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

heJe&l e kes meesh eeveeW Thej, e{ leer peeleeR %eeveceleer~

peue mes hetCe& Ie[s ues peeleer, mebIe esleecyej oes meeOJeer~~
keee Gheeesie kejesieer peue kee, heeme meleeleer yeejcyeej~
heJe&le Thej peue veefnb efceuelee, Fmemes kej uesleeR Gheeej~~354~~

efiejveej keer ee$ee keewve kej mekelee nw?

ceelee %eeveceleer Jeefuebie mes veejer, hej YeeJe mes heg<eesece Jeso~
efiejveej mes Meb$egpee Deeieceve~
esleecyej efpeveeueeeW kes yeere efo.pewve cebefoj keer MeesYee~
ee$eekeeue ceW oes esleecyej meeefOJeeeW mes Jeelee&ueehe~
Meb$egpee mes yeeJej Deeieceve~
yeeJej ceW ceeleepeer eje mebIemLe meeOegDeesb kees DeOeeheve~
mebIe kee Depecesj Deeieceve~
ceeleepeer eje Ssueke heVeeueeue ebLeceeuee kes nmleefueefKele ebLeeW kee DeJeueeskeve~
ceeleepeer eje nj #eCe kee %eeveepe&ve ceW meogheeesie~

eee& eesie Deehekeer ner nw, cees#eceeie& Yeer mener Jener~

hej esleer DeheJeeo ceeie& mes, cees#e efceuesi ee helee veneR~~
ece mes e{leeR meesheeveeW hej, hengbeeR ye{e-ye{e heie Ske~
ceve ceetj nes ieee ehegefuuele, efpevecebefoj mecetn kees osKe~~355~~
efeflee eWke hej MeesefYele nw Fke, eer efoiecyej efpevecebefoj~
heeC[Je ejCe, JesefokeeSB veew, jeefpele nQ Gmekes Deboj~~
cegKe Jesefokee hej jeefpele nQ, MeebefleveeLe efpeveosJe ueueece~
ece-ece heeJeve eer ejCeeW ceW, ceeleepeer ves efkeee eCeece~~356~~

keeJe heo
veew npeej veew meew efveveevetb, Yet mes efieefj-efMeKe leke meesheeve~
veew eewkeew eefo he{W hene[e, lees nesles eerme eceeCe~~
pees peie mes eerme yeve jnW, Jes ner e{ mekeles efiejveej~
Jes ner peve Gece heo heeles, kejles De kece& efjheg #eej~~350~~

eer efoiecyej pewve efpeveeuee, esleeW ceOe ueies Fme YeeBefle~

pewmes cegKe ceW peerYe Dekesueer, ceOe jns yeeermeeW oeBle~~
efme#es$e meyekes ceve Yeeee, efkeee eJeeme efoJeme oes-eej~
Jeeheme jepemLeeve hengBeves, mekeue mebIe ves efkeee efJenej~~357~~

ceeleepeer eer %eeveceleer ceW, mekeue eesielee heeles nce~

Jeefu ebie mes Jes veejer nQ, efkevleg YeeJe mes heg <ees ece~~
{mebkeuhe-Oeerjlee-meenme, %eeve-Oeeve-lehe-meceleeYeeJe~
meIevehe mes DeefJeeue jnles, %eevele ceelee keer eBJe~~351~~

Fmeer yeere eer ceeleepeer kees, Deees yenglesjs Deblejee~

heuele: leve ogye&uelee DeeF&, leoefhe jne ceve Oeceexlmeen~~
Deeiecemeccele eee& heeueve, ceeleepeer ceve cegefole efkeee~
mebIe meeLe ceW oerIe& ieceve Yeer, Deecee mecheVe efkeee~~358~~

efme#es$e eer efiejveejer kees, meyeves meefJevee veceve efkeee~

efme#es$e eer Me$egbpee kees, mekeue mebIe ves ieceve efkeee~~
efpeveeueeeW kee ie{ Me$egbpee, heeueerleevee veece Menj~
mee{s leerve npeej esle ceW, Ske efoiecyej efpevecebefoj~~352~~

pewmes meefjlee ye{leer eceMe:, peeleer hengBe ue#e meeiej~

Jewmes Oece&OJepee henjelee, Deeeee&mebIe heng Bee yeeJej~~
veefMeee echeeueeue mes" peer, cegefve mebIe kee jne eJeeme~
Ssueke heVee YeJeve mejmJeleer, mebIe Deeefe&kee peer kee Jeeme~~359~~

pewmes ceefCeceeuee kes ceOe ceW, MeesefYele neslee nw uee@efke~

Jew m es meyeceW Mees Y ee heelee, pewv e ef oiecyej ceb e f oj Fke~~
hebece KeC[

(77)

(78)

neefo&kelee mes efkeee efveJesove, yeeJej pewve meceepe meYeer~

eelegcee&efmeke Oece&ueeYe nes, keCee Oeve Deeeee&eer~~

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deeeee&eer efMeJemeeiej peer ves, efkeee efveJesove meese-efJeeej~

Je-#es$e Devegketue osKekej, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~360~~

Depecesj ceW eelegcee&me, meved 1959

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, eehle Dee%ee eer Deeeee&~

efkees DeOeeefhele mebIemLeeW kees, jepeJeeefle&ke-ieesccemeej~~
efpeveebLeeW kees eerieg cegKe mes, he{e veneR Deeefe&kee eer~
GvnW mJele: ner Deelcemeeled kej, %eeve efoee DeveeW kees Yeer~~361~~
mJeeOeee kej lelJe mecePevee, eeefhe en Yeer keee& keef"ve~
mJeeb mecePe, hej kees mecePeevee, nw Deefle og<kej mebes<eCe~~
hej ceeleepeer %eeveceleer keer, Mewueer meye kees Yeeleer Leer~
heVeeueeue meMe efJe%eeW keer, Ketye eMebmee heeleer Leer~~362~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.

ceeleepeer mebenCeer jesie mes emle ngF~

ceeleepeer ves mecelee YeeJe mes menve efkeee~
jesie emle-kecepeesj DeJemLee ceW Yeer, yeeeejer-yeeeeefjefCeeeW kees he{eee~
ie=nmLe peerJeve kes ceelee-efhelee oMe&veeLe& Deees~
ceesefnveer kees ceesnveere ves peke[e~
mebieefle kee eYeeJe~

keeJe heo
en Mejerj JeeefOe kee cebefoj, jesce-jesce ceW jesie Yejs~
ye[ s-ye[ s eeer- ceg ef ve osK es , Jes Yeer Fmekes hesj hejs ~~
mevelekegceej, Jeeefojepe cegefve, kes efceueles he{ves DeeKeeve~
Dele: ve leve mes ceesn ye{eles, mJe-hej %eeve Jeeues ceefleceeve~~366~~

Oeve Oeve ceeleepeer legcekees, legce og<kej kees efkeee mejue~

pe[ceefle kees efpeveceefle ceW yeouee, jepeceuue kees efkeee keceue~~
DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, nj heue kee kejleeR Gheeesie~
DeOeeve kejleeR ee efke kejeleeR, efueKeleer, ueKeleeR Deelece eesie~~363~~

jesie yengle nQ efkevleg meYeer kee, cetue Ske nw Goj efJekeej~

Fmeere f u eS hes kees heke [ e, ceevelegb i e Deeeb l e ef J eeej~~
cegef ve-Deeef e& kee ye [Yeeieer nQ , GvnW ve kece& meleeles nQ~
efkevleg Demeelee kes Deeves hej, Jes Yeer yee ve heeles nQ~~367~~

ef ove kee #eCe-#eCe JeLe& vee peelee, jnlee %eeve meceef he& le ece~
De&jeef$e leke kejleeR ceelee, nmleefueefKele MeeeeW ceW ece~~
Ssueke heVeeueeue peer eje, mLeeefhele mejmJeleer meove~~
nmleefueefKele MeeeeW kee ceelee, kejleeR efveefMe ceW DeJeueeskeve~~364~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, kece& Demeelee Deeee peye~

mebenCeer Fke jesie ves Deekej, Dehevee hewj peceeee leye~~
efkevleg veneR ceeleepeer efJeeefuele, ngF Demeelee keceeX mes~
keeeWefke Jes nw hetCe& megheefjefele, pewveeiece kes ceceeX mes~~368~~

Fle: hetJe& Keeefveee peehegj, yeveer efve<eee Jeerj efveefOe~

ejCe heeogkee ngF mLeeefhele, mebIes meefVeefOe eLeeefJ eefOe~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, Deeeee& mebIe ves kejer ve osj~
peehegj ceevemlebYe eeflee, kejkes mebIe hengBee Depecesj~~365~~

pees Deeee nw Jen peeesiee, mecee kes meye heeyebo nQ~

kece&ee kes ejCe ve keles, eueles leere ee cebo nQ~~
meelee ieee, Demeelee Deeee, Fke efove en Yeer peeesiee~
uesefkeve cesjs meece YeeJe kees, keesF& ef[iee ve heeesiee~~369~~

k m, k m

pees keg kece& efkees hetjye ceW, Jes ner Goe ceW Deeles nQ~
kepe& Deoe kejves ceW efJe%epeve, uesMe veneR Ieyejeles nQ~~
eLece KeC[

(79)

(80)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pees yeesles nQ Jener keeles, en ogefveee keer jerefle Deue~

efkeee kece& Yeesievee he[lee, efveefele Deepe veneR lees keue~~371~~

ieg GheosMe megves ceve ueekej, Deenej-oeve Yeer ueeYe efueee~

egcyekeere JeefelJe ves eneB, eer ekeeMe kees jeske efueee~~377~~

Ssmes DeJemej hej %eeveer peve, Keso ve ceve ceW ueeles nQ~
uese fkeve melele Oece&eee& ceW , Dehevee mecee efyeleeles nQ~~
ognjeles jnles nQ ceve ceW, keefLele hegjeCeeW kes DeeKeeve~
Gvemes meceleeYeeJe meerKeles, leLee veMeeles kece& ceneved~~371~~

DeefleeYeeJe he[lee mebieefle kee, keer eehle kej mebie megceve~

cenppeveeW kes efMej Thej Yeer, kej peelee nw DeejesnCe~~
Gmemes Yeer ye{kej, melmebieefle, kej uesleer nw Deehe meceeve~
jlve$ee kes {eejCe mes, YeJe heg<e yeveles YeieJeeve~~378~~

efpeveJeeveew<eefOe ceeve ceelegeer, veneR jesie hej Oeeve efoee~

Devlejee kes peueeYeeJe mes, jesie he efJekejeue efueee~~
Deye leke te efheC[ ve Gmemes, efmLeefle yeveleer meuuesKeve~
efkevleg hetJe&Jeled eee& jKekej, kejleer jneR he"ve-hee"ve~~372~~

Ske-Ske efy evog kes efj meles, nes peelee nw efj e Ie[ e~
Ske-Ske #eCe Ieles- Ieles , Ie peelee nw Je<e& ye[ e~~
elegcee&me Yeer hetCe& nes ieee, ngDee efheefkee heefjJele&ve~
veiej uee[vetb ue#e yevee, Deeeee& mebIe ves efkeee ieceve~~379~~

hebeeOeeeer ebLe cenece, hetpeeeer mJeeOeee efkeee~

hee$ekesmejer veece mlees$e kee, DeveeW kees Yeer %eeve efoee~~
ye eeeef j Ceer ef J eeepeer kees , meJee& L e& e f m eef he { eF& nw ~
yeeF& Debietjer (Deeefoceleer) kees, he{e meeLe ner ueeF nQ~~373~~

eer mes" Yeeieebo meesveer, leerve ueeske kee efkeee efJeOeeve~

eerheue e{s cee[ves Thej, jne jepe JewYeJe Gheceeve~~
ngF& meceeheve hej jLe ee$ee, jpele GhekejCe efvekeues meye~
Deefle eYeeJevee ngF& Oece& keer, cegefve mebIe keer meefVeefOe leye~~380~~

Iej peerJeve kes ceele-efheleepeer, ceesefnveer osJeer-essueeue~

eLeceyeej oMe&ve kees Deees, yegje ngDee oesveeW kee neue~~
%eeveceleer mes efehe ceesefnveer, het-het kej ove efkeee~
hej, ceeleepeer mecePe ve heeF, kece& ceesnveer peke[ efueee~~374~~

k m, k m
JeemleJe cesW pewve veece mes Keesueer ieF& efMe#eCe mebmLeeDeeW
ceW en efnbmeecee yeeeueespeer efMe#eCe veneR nesvee eeefnS~
Dejs! Dees kee cegiee& yeveekej yeefue kejves Jeeues eMeesOej jepee
ves ome YeJeeW leke pees ogKe Yeesies nQ, Jen keLee he{kej nj
efkemeer kees meesevee eeefnS efke Yeues ner Fve cesW{keeW kes ceejves
ceW [ekejer meerKekej, Deeies npeejeW jesefieeeW kee DeehejsMeve
kej GvnW peerJeveoeve oWies efkevleg npeejeW peerJeveoeve kes hegCe
mes Ske peerJe kee yegefhetJe&ke Ieele kejvee, Gme hegCe mes
DeefOeke iegCee ye[e ceneheehe nw~
(cesjer mce=efleeeB, hespe-232)

kece& ceesnveer ceneeyeue nw , YeJe-YeJe ceW Yekeelee nw~

efpememes keg mebyebOe ve Gmekees, Dehevee meiee yeleelee nw~~
keewve eneB efkemekeer ceeB-yeser, keewve efhelee, Yeefieveer, oeje~
hej, "efieee Fme ceesn kes keejCe, peerJe efhejs ceeje-ceeje~~375~~
meele Je<e& heeeled efceueve Lee, ienjs Les efJeeesie kes eCe~
Lee Gheeve, yeve Deeg yen ieee, efJevele YeeJe mes efkeee veceve~~
kegMeue-#esce heter jlve$ee, ceeleepeer Yeer eMve efkeee~
ceveesJeleer kees veefnb ueees nQ, efvegjlee kee keece efkeee~~376~~

hebece KeC[

ceelee-efhelee, ekeeMe, ceeOegjer, jns eneB mevleg nges~

Deeeee& mebIe kes oMe&ve heekej, nef<e&le-cegefole-emeVe ngS~~

(81)

(82)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eewkes ueieles hetCe& Menj ceW, Oeeefce&ke eee& ieueer-ieueer~
meeOegmebIe kes he[ieenve kees, YeepeveeW keer nes[ ueieer~~
peien-peien melejbieer MeesYee, eerheue-keueMe megneles Les~
efpeme Iej nes peeles Denej, vej Oeve-Oeve nes peeles Les~~385~~

megpeeveie{ eelegcee&me, meved 1960

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Depecesj mes mebIe uee[vetb heOejeee~

hebekeueeCeke eeflee mecheVe~
mebIe kee megpeeveie{ Deeieceve~
cegefve SJeb Deeefe&kee oer#eeSB~
Deeefe&kee %eeveceleer meYeer kees mebece-lehe hej ye{ves keer esjCee osleeR~
ceeleepeer ves mebIe kees he{eee~
mebIe kee meerkej kees efJenej~

kegue kee ecegKe eenlee pewmes, cesjs kegue keer Je=ef nes~
%eeveceleer peer melele eenleeR, meeOeg-megkegue DeefYeJe=ef nes~~
meyekees meoe esjCee osleeR, YeJe-leve-Yeesie efJeje yevees~
eeflecee Oeejes, yevees Deeefe&kee, Meefe mecneuees cegefve yevees~~386~~
meJe& heefjen heehe cetue nw, megkejCeere ner Gmekee leeie~
pees kej osles leeie heefjen, Jees peve nesles nQ ye[Yeeie~~
megvekej keg ye[Yeeieer peve ves, leeie heefjen keer Fe~
GvnW hetpe Deeeee&eer ves, oer Deeefe&kee-cegefve oer#ee~~387~~

keeJe heo
Deeeee& mebIe Depecesj mes euee, veiej uee[vetb heOejeee~
eer ceefppevesv hebekeueeCeke, kee Gece DeJemej Deeee~~
ceneJeerj mJeeceer keer eeflecee, ev YeJeve ceW heOejeF&~
Meebefle-Jeerj-eb eefleceeDeeW, ves Yeer eeflee Leer heeeer~~381~~

efkeee DeOeeefhele ceeleepeer ves, pewvesv JeekejCe, cetueeeej~

eer #egefuuekee efpeveceleer kee, efJeefJeOe he keervee Ghekeej~~
Ssmes veece Deveske ve efpevekee, efkeee ieee GuuesKe eneB~
hej yengleeW kees ceeleepeer ves, efoee %eeve kee oeve eneB~~388~~

ceevemlecYe efvecee&Ce kes efueS, efMeueeveeme mecheVe ngDee~

kej eYeeJevee efJeefJeOe he mes, mebIe megpeeveie{ ieceve ngDee~~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, mebIe meeLe ner ieceve efkeee~
peneB ejCe jKeleeR ceeleepeer, JeneB-JeneB hej eceve efkeee~~382~~

Deeeee& eer kes eefleefove eJeeve, ceeleepeer kes mecee-mecee~

heJe&-ceneslmeJe pees Yeer Deees, iees ceveees eLeemecee~~
yengekeej mes kej eYeeJevee, Deeeee& mebIe kee ieceve ngDee~
MesKeeJeer kes eJesMe ej-mece, meerkej ceW Deeieceve ngDee~~389~~

ye=nod mebIe mes ngDee eYeeefJele, ie{ megpeeve keer pewve meceepe~
neLe pees[ kej yeesueer cegefveJej, Deef leMee hegCe heuee nw Deepe~~
eeleg cee& me nceW efc eue peees, hejcehetpe Deeeee& eer~
cegefveYee, Oeeefce&ke meceepe keer, hegve: hegve: neefo&ke efJeveleer~~383~~

k m, k m

keCeeOeve Deeeee&eer ves, meye hetJee&hej efkeee efJeeej~

Je-#es$e Devegketue peevekej, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~
Deeyeeue Je=, vej-veejer ceve ceW, uenj n<e& keer oew[ ieF&~
eee&-eee&-GheosMeeW mes, Oece& eYeeJevee yengle ngF&~~384~~
eLece KeC[

(83)

(84)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ee-%eeve-leeie-ef$eJesCeer, yenves ueieer veiej eebieCe~
meefVeOeeve Deeeee&eer kes, ngDee oer#ee kee Deeeespeve~~
oer#ee keee nw hegvepe&vce nw, meeOeg megyegOe Fmes heeles nQ~
YeJe-leve-Yeesie efJeje YeJe ner, oer#ee kees ues heeles nQ~~394~~

meerkej eelegcee&me, meved 1961

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

meerkej kee meewYeeie~

mebeefceeeW kees efpeve oer#ee efoueJeeeer~
ceeleepeer eje kele&=lJeyegef kee leeie~
yeeyetueeue peer peceeoej kee meerkej Deeieceve, ceeleepeer mes eYeeefJele ngS~
meye mecemee kee meceeOeeve-Deeefe&kee %eeveceleer~
ceeleepeer eje mebIe kees ueefyOemeej Deeefo he{evee~
ceelee ceesefnveer peer kees mebece hej Dee{ efkeee~
Deve pees Yeer Deees, keg-keg ele heees

efvejehes#e efvemhe=n meeOJeer nQ, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~

hej keueeCe efvejle efvele jnleeR, eefleheue een veneR jKeleeR~~
jepeceuue-ef p eveceef l e-Deb i et j er , jleveer y eeF& meb Y eJeceleer ~
oe esjCee meb ece heLe keer, Deb le oer# ee efoueJee oer~~395~~
efkevleg Deeefe&kee %eeveceleer ves, Fmekee keg ve ese efueee~
kele=&lJeyegef kees leeie Deeheves, hee$e hegCe kees ese efoee~~
Oeve-Oeve ceeleepeer meecege, Deehe lees nQ DeeoMe& ceneved~
meye keg kejkes, efkeee ve keg Yeer, pees ceeves Jen nw efJeeved~~396~~

keeJe heo

heb ef [le peer eer yeeyet ueeuepeer , peceeoej meer kej Deees ~
peeefle-JeJemLee, e%eesheJeerle kes, eceeCe yengle mes efoKeueees~~
ngS eYeeef Jele ceeleepeer mes , ee jKeves ueies Deheej~
jns %eeve peeseflejLe mebeeueke, ceevee ceelee kee Ghekeej~~397~~

pewmes meye megceveeW ceW megboj, neslee nw iegueeye kee hetue~

pewmes meye veefoeeW ceW heeJeve, nesles nQ iebiee kes ketue~~
pewmes meble eefjle neslee nw, megboj yeenj Deew Yeerlej~
Jewmes ner ce ceW iegueMeve-mee, ueielee nw megboj meerkej~~390~~

%eeveceleer ceeleepeer Thej, Deeeee&eer kees Lee efJeeeme~

keesF& peefue mecemee Deeleer, meceeOeeve ceeleepeer heeme~~
keYeer efJeefMe eJeeve kejvee nes, osles %eeveceleer DeeosMe~
Deepe legcneje eJeeve nesiee, keef"ve mecemee, efJe<ee efJeMes<e~~398~~

Gve heemeeW keer yeele kejes legce, efpevekees efceuee ve nes heeveer~
efc eue peees heer ves kees Dece= le, peerJeve neslee keueeCeer~~
meerkej kees MegYeeesie efceuee peye, hetuee veneR meceeee Lee~
F&mee meved GVeerme-meew Fkeme", hegCe Je<e& en Deeee Lee~~391~~

DeYeer#Ce %eeve eesefieveer ceelee, DeOeeve-DeOeeheve ner keece~

efkemeves, keee, ef uekeKee nw keneB hej, he= , ebehfeeeB eeo leceece~~
kenles meye DeJeleej Meejoe, hetJe& pevce ece DeveLeke nw~
%eeveceleer ceefmle<ke kes Yeerlej, keesF& kechetj efhe nw~~399~~

vee peeves efkeleves Je<eeX kee, cene hegCe heueJeble ngDee~

efMeJemeeiej Deeeee& eer kee, cebieue veiej-eJesMe ngDee~~
Oeve pevce meye ner ves ceevee, yejmeer ce ceW Dece=leOeej~
Deeeee&eer mes efkeee efveJesove, kej oes peerJeve kee Gej~~392~~

efpeveceleeefo efMe<eceb[ueer, kee ueKekej oer#ee mebmkeej~

ceeleepeer kees eehle ngDee peeW, Deveghece KegefMeeeW kee mebmeej~~
ieg keer meoe YeeJevee jnleer, efMe<e e{W GVeefle meesheeve~
efpeveJej oer#ee OeejCe kejkes, eehle kejW De#ee efveJee&Ce~~400~~

ceeie& - ieueer -eew ke-eew j ens , iees mepeees Yeueer ekeej~

Deeeee& mebIe efkeee DeefYevebove, heie e#eeueve, Deejleer Gleej~~
eelegc ee&m e ngD ee mLeeef hele, Deef l e Glmeenceeer Jeeleeme~
Deefleere GheueyOeer ueeee, meerkej kee en eelegcee&me~~393~~
hebece KeC[

(85)

(86)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

meb I emLeeW kees ceeleepeer ves , eneB he { eee ueef y Oemeej~

ecese keceue ceele&C[ he{eee, efpeveceefle kees oskej efJemleej~~
henues ceeB ves veneR he{e Lee, ebLe veee kee cenekeef"ve~
efkevleg #eees heMece Deef leMee keejer, ng Dee mejuelece ef ove hej ef ove~~401~~
peerJe hejmhej kejW Gheen, GceemJeeceer peer met$e efoee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, peerJeve ceW eefjleeLe& efkeee~~
ceele ceesefnveer ves cewvee kees, ie=nkeeje mes cege efkeee~
Gvekees eneB hej %eeveceleer ves, ele mebece DeeejCe efoee~~402~~
oMe&ve kejves pees Yeer Deelee, GvnW mecePeleer LeeR heefjJeej~
meyekees mebece heLe efoKeueekej, ceeleepeer kejleeR Ghekeej~~
ceveesJ eleer -kew ueeMe-eerc eleer , ekeeMe-cees efn veer pees Deees~
hejceeshekeejer ceeleepeer ves, keg ve keg ele efoueJeees~~403~~

uee[vetB eelegcee&me, meved 1962

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

keeJe heo

mecee yeerleles osj ve ueieleer, hebKe ueiee G[ peelee nw~

DeeBKe Pehekeles jele nes ieF&, DeeBKe Kegues efove Deelee nw~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee efheefkee heefjJele&ve~
mebIe meeLe ceW ceeleepeer kee, ngDee uee[vetb Deesj ieceve~~404~~

ot pees o-ceBt[Jee[ e-neskej, ket keveJeeueer efkeee ef Jenej~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, pewve Oece& kee efkeee eeej~~
JeneB mes euekej ieF uee[vetb, Deeeee& mebIe efceueeR Ssmes~
eeeiejepe ceW iebiee-pecegvee, Deeheme ceW efceueleeR pewmes~~405~~

k m, k m

Deeeee&eer efMeJemeeiej meefVeefOe, ngS Oeeefce&ke Deeeespeve~

ceevemlebYe efpeveefyecye eeflee, kee megbojlece mebeespeve~~
ceevemleb Y e os K e ceeveer kee, ceeve-Yeb i e nes peelee nw ~
eer efpeveJej kes oMe&ve kejkes, lecemleesce Yeie peelee nw~~406~~

meJe& peiele Fke mecee ceW DeJeueeskeW eYeg Deehe~

vecetB efJeeked kees melele, meceefkele nes efve<heehe~~1~~
meye eeCeer kes F&Me legce, Dele: efJeeYetlesMe~
vecele %eeve keefuekee efKeues, efceuelee meewKe DeMes<e~~2~~
mekeue efJee kees lespe mes, Jeehle efkeee YeieJeeve~
efJeepeesefle kees efvele vecetB, veMeW kece& yeueJeeve~~3~~
legce mes ye{kej veefnb keesF&, peie ceW F&ej nese~~
vecetB Deveerej kees melele, kece&keeefuecee Oeese~~4~~
-ieefCeveer %eeveceleer
eLece KeC[

uee[vetb ceW ceevemlebYe-efpeveefyecye eeflee~

Devegpee ceveesJeleer kee mebIe ceW eJesMe~
ceesefnveerosJeer ves Deeeee&eer mes otmejer eeflecee enCe keer~
ceeleepeer mebIe ceW mecevJeeke kee keece kejleeR~
ceeleepeer eje efpeveceleer kees DeOeeheve~
Deefpelemeeiej peer kees mebIe leeie veneR kejves nsleg mecePeeee~
mebIe pees[ves kes efueS peerJeveYej kes efueS keF& JemlegDeeW kee leeie~
Deeeee&eer mes efMeKejpeer ee$ee kes efueS Devegceefle~
ueIeg mebIe kes meeLe ceeleepeer kee efMeKej peer kees efJenej

peye leke keeue ueefyOe ve Deeleer, leye leke yeveW ve keesF& keece~
efkelevee ner heg<eeLe& kejes legce, JeLe& ner peeles elve leceece~~
uesefkeve keeue ueefyOe Deeves hej, MeerIe meheuelee efceue peeleer~
nesvenej pewmeer nesleer nw, yegeq Yeer Jewmeer nes peeleer~~407~~

(87)

(88)

cevees Jeleer kee jne ceveesj Le, ceeleepeer kes oMe& kejW ~
mebece kes heLe hej eue kejkes, Dehevee peerJeve Oeve kejW~~
efkevleg efhelee kee ceesn ncesMee, ceeie& ceW yeeOeke yeve peelee~
ceele ceesefnveer kee eeeme Yeer, Gve hej keg ve eue heelee~~408~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceveesJeleer kee Yeeie Ske efove, ceeB mebie uee[vetb ues Deeee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, GvnW yeeee& efoueJeeee~~
ceveesJeleer kee ceve Jew jeieer, veneR eenlee ueewtB Iej~
Dele: meeOeveeueerve nes ieF, %eeveceleer peer mebIe jnkej~~409~~

Yeespeve keer JemlegSB es[vee, keee en Yeer keesF& nw leeie~

mekeue ebefLeeeB leeie egkes pees, Deye Jes keee leeieW ye[Yeeie~~
efpemekes heeme pees keg neslee nw, Jener leeie nw kej mekelee~
jme heefjleeie cenece lehe kees, cenelehemJeer kej mekelee~~416~~

Ske efoJeme ceeB %eeveceleer ves, Kego kee efkeee kesMeuegbeve~

JewjeieYeeJe hewoe kejves ceW, kesMeuegbe yeve ieee heJeve~~
ceeleeeer ceesefnveerosJeer, mebece veewkee ngF meJeej~
efMeJemeeiej Deeeee&eer mes, oes eeflecee keerveer mJeerkeej~~410~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, efevleve-ceveve Deveve kejW~

meccesoefMeKej Jebovee kejkes, Dehevee peerJeve Oeve kejW~~
neLe pees[kej iegCe ejCeeW ceW, efkeee efveJesove meefnle eCeece~
efme#es$e Jebovee kejves, iegJej Devegceefle kejW eoeve~~417~~

Oece& heeme efpemekes ceve peieleer, Deve ve Gmes megnelee nw~

meceioMe&ve%eeveeefjle ner, Gmekes ceve kees Yeelee nw~~
pewve meceepe uee[vetb ceW Yeer, Fme ner iegCe kee jne efveJeeme~
efMeJemeeiej Deeeee& mebIe ves, efkeee eneR hej eelegcee&me~~411~~

pewmes efhelee, meglee kee Deheveer, veneR eenlee keYeer efJeeesie~

Jewmes ieg efMe<e DeheveeW kee, meoe eenlee nw meb eesie~~
leoefhe hegCe kee keee& peevekej, Devegceefle oer Deeeee&eer~
eer ieg Jej kes ejCe heKeejs, eeegl e eerc eeleepeer~ ~418~~

keg nesles nQ efJeIvemeblees<eer, keg kejles efJeIveeW kee veeMe~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, mebIe Meebefle efnle jne eeeme~~
jns mebIe meewneo&-mecevJee, nes ve efkemeer kees veejepeer~
hetJee&hej iegCe oes<e yeleekej, mecePee osleeR ceeleepeer~~412~~

eeJeke neW DeLeJee neW meeOeg, meyeceW neslee mebJ esove~

mepeue veeve nes iees ieg kes, peye Deees efJeeesie kes #eCe~~
mekeue mebIe ves kejer efJeoeF&, Deeeee&eer DeeMeer<e efoee~
Deheves mebIe meefnle ceeleepeer, efme#es$e kees ieceve efkeee~~419~~

Deeeee&eer Jeerjmeeiej peer, hee" he{eee Gece veske~

meoe keece legce megF& mes uesvee, keQeer kees legce osvee heWke~~
pewmes megF& pees[leer meyekees, ceeleepeer ves pees[e mebIe~
Deefle mecePeeee DeefpeleefmevOeg kees, mebIe leeie peye G"e emebie~~413~~

k m, k m

iee-hee-JeekejCe-veee hej, ceeleepeer kee hetCee&efOekeej~

uesKeve-eJeeve-Oeeve-meeOevee, Fleeefoke nQ #es$e Deheej~~
iee efevleeceefCe, Oece& Mecee&Yegoe, MeyoeCe&Je ebefkee Fleeefo~
efpeveceeflepeer kees efkeS DeOeeefhele, ceeleepeer eer %eeveceleer~~414~~
Denes! Oeve ceeleepeer legcekees, mebIe pees[vee keece efkeee~
mebenCeer efnle Dece=le Deew<eefOe, lee kee legce heefjleeie efkeee~~
peerJeve keer hejJeen veneR keer, Jen Yeer oeBJe hej ueiee efoee~
efkeee keee& Dekeuebke osJepeer, legce Yeer kejkes efoKee efoee~~415~~
hebece KeC[

(89)

eej efJeOe oeve kee heue

%eeveJeeved

%eeveoevesve

efveYe&eesYeeoevele:~

DeVeoeveelmegKeer efveleb efveJee&efOeYex<epeeod YeJesled~~

DeLe&-ceveg<e %eeveoeve mes DeLee&led MeeeeW kes oeve mes ee efJeee kes oeve mes
%eeveJeeved neslee nw~ DeYeeoeve osves mes efveYe&e nes peelee nw~ Deenejoeve osves mes ncesMee
megKeer neslee nw Deewj Deew<eefOeoeve kes osves mes ncesMee efvejesie jnlee nw~

(90)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

#egefuuekee eer eseebmeceleer peer, megieveebo peer yeeeejer~
ye eeeefj Ceer ieuket -cet ueer , cevees Jeleer , YeBJ ejer yeeF& ~~422~~

eer meccesoefMeKej keer ee$ee, meved 1962

meceeefnle efJe<eeJemleg

heeheg j er - eer c eneJeer j peer , nes kej ceLeg j e heng B ee meb I e~

pecyetmJeeceer kes peerJeve kes, cegKej nes iees mekeue emebie~~
yeeuekeeue ceW he{e Lee cewvee, pecyetmJeeceer eefjle ceneved~
Gmemes ner cew vee ves heeee, ye eee& ele-Meer ueef veOeeve~~423~~

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

leerLe&ee$ee kee cenJe~

leerLe&ee$ee kes efueS emLeeve~
heehegjer-ceneJeerj-ceLegje-pecyetmJeeceer keer mce=efle~
Deeieje-efhejespeeyeeo-jlvehegjer-DeeesOee ee$ee~
DeeesOee leerLekejeW keer pevcemLeueer mes efkewleveiej~
efkewleveiej ceW Oece& eYeeJevee~
ceelee-efhelee eje heefj<enpee eJeCe kejvee~
mebIe yeveejme-hevee-jepeie=ner-heeJeehegjer-iegCeeJeeb-echeehegj-kegC[uehegj neskej
meccesoefMeKej hengBee~
9. veiej-veiej Deewj Menj-Menj ceW Oece&eYeeJevee~
10. meccesoefMeKej keer ee$ee-hetjs ceeie& ceW ceb$e pehe~
11. eYeg ejCeeW ceW eeLe&vee~
12. leerLeeX keer Jebovee kee cenJe~
13. F&mejer ceW Deeieceve-eJeevemeej kee mJeeOeee~

heevebefohebeefJebMeeflekee, he{ ceve Ghepee YeeJe efJejeie~

pecyetmJeeceer eefjle ves Gmekees, yevee efoee Meesues keer Deeie~~
heuemJehe cewv eeosJ eer ves , ie= nkeejeie=n es [ efo ee~
Jeerjceleer efhej %eeveceleer ceve, cees#eceeie& mes pees[ efoee~~424~~
ceLegje mes mebIe euee Deeieje, leoe efhejespeeyeeo veiej~
efkees megoMe&ve yeengyeueer kes, efyecye legbie, cevenj-megboj~~
cewvehegjer-keVeewpe-keevehegj , efhej mebIe heng Bee jlvehegjer~
leerLekej eer Oece&veeLe efpeve, pevceYetefce MeesYee efyeKejer~~425~~
jlevehegjer kees Jebove kejkes, veiej DeeesOee hengBee mebIe~
DeveeefoefveOeve en leerLe& cenece, Deeiece JeefCe&le mekeue emebie~~
meYeer leerLekej eneR peveceles, meccesoefMeKej heeles efveJee&Ce~
Jele&ceeve ceW Deeee Deblej, Fmes Yetue ngC[e keer ceeve~~426~~

keeJe heo
meye leerLeeX ceW ceneleerLe& nw, efme#es$e meccesoefMeKej~
cees#e iees meye, meoe peeeWies, Fmeer #es$e mes leerLekej~~
Devebleeveble Deve cegefveJej Yeer, Fmeer #es$e heeee efveJee&Ce~
Meeele-heeJeve leerLe&#es$e kees, meeoj yeejcyeej eCeece~~420~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, peevees pevce DeeesOee ner~

yeejn eespeve, ceerue eeveJew, meercee Deeiece ceW Jejveer~~
efkewleveiej mebIe ieee eneB mes, leesjCe ejs yeves keF&~
ieee mepeeee pewm es ogu nve, mepeleer kees F& veF& -veF& ~ ~427~~

efpeveves efkees ve efpeveJej oMe&ve, Ssmes ves$eeW mes keee keece~

efpeveves megveer veneR efpeveJeeCeer, veneR megMeesefYele neW Jes keeve~~
leerLe&Jebovee kejer ve efpeveves, Jes heie keee heeSB efMeJeOeece~
Ssmeer jmevee ceW jme-vee nw, efpemeves efueee ve eYeg kee veece~~421~~

pewveepewve ngS ueeYeeefvJele, mehleefoJeme leke jne eJeeme~

eJeeve-eee&-eee& eje, Oece& eYeeJevee efkeee eeeme~~
mebIe Deeefe&kee ceOe MeesYeleer, ceeleepeer eer %eeveceleer~
eLee osefJeeeW yeere MeesYeleer, ceele Meejoe mejmJeleer~~428~~

en efJeeej kej eer ceeleepeer, leerLe&Jebovee efkeee eeeCe~

meeLe jneR Deeefe&kee efpeveceefle, heeeJeleer, Deeefoceefle veece~~
eLece KeC[

(91)

(92)

meeOet nesles heJeve mJeYeeJeer, keles veneR meoe ieefleceeve~

Deepe eneB Dece=le yejmeeles, keue JeneB osles peerJeveoeve~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

veere-TBe kee Yeso ve kejles, meyekees mJemLe yeveeles nQ~

pees jnles ieef leceeve meJe&o e, Jes heeJeve nes peeles nQ ~ ~429~~

oer#ee ueskej ceeleepeer ves, Deelece efnle eeOeeve efoee~

efkevleg meeLe ceW mecee-mecee hej, meJe&Yetle Ghekeej efkeee~~436~~

eer ekeeMe mes ceele-efhelee, meye megveles eee& keeue efJenej~

keCee Me GheefmLele nesles, yen he[leer DemegbDeve keer Oeej~~
eneB Meeve kejleeR ieodoesb hej, jKee ve Oejleer hewj keYeer~
Jes Deye kejleeR heo efJenej nQ, keebs-helLej keer Oejleer~~430~~

veiej-ieeBJe pees efceues ceeie& ceW, meyekees OeceexheosMe efoee~

oee-Deefn bmee hee" he {eee, Jelmeue-ele Deeeej efoee~~
meeOJeer Jes<e-ceOegj JeeveeJeefue, efnleeejCe-cebieue GheosMe~
megvekej peve-peve nges eYeeefJele, leeie efkees meeceeve-efJeMes<e~~437~~

ne[ keBheeves Jeeueer meoea, oeBle kejW JeerCee kee keece~

keesceue leve hej jnW Pesueleer, mecelee mes Je<ee& Deew Ieece~~
GYee keeue euelee efJenej nw, oghenj yeeo kejW Deenej~
veerjme, mJeuhe, heeefCeheg yew"s, mebece OeejCe Deefme keer Oeej~~431~~

meeleeW Jemeve efkemeer ves leeies, efkemeer ves leeies leerve cekeej~
efkemeer ves leeiee ef yevee vee peue, ef kemeer ves leeiee efveef Me Deenej~
~
efkemeer ves Oeejs heeBe DeCegele, keesF& efveece efueee hetpeve~
kejer eefle%ee mJeeOeee keer, eefleefove kejW osJe oMe&ve~~438~~

mebIe meeLe eueves Jeeues Yeer, kejles Les veerjme Deenej~

efkevleg YetKe ceW Ssmee ueielee, pewmes nes Dece=le kee meej~~
Iej kes hheve Yeespeve ceW Jen, mJeeo keneB pees FmeceW nw~
mevleeW kes DeeMeerJee&o mes, meyekee peerJeve megKe ceW nw~~432~~

pewmes iebiee penB-penB yenleer, kejleer peeleer peerJeve oeve~

Jewmes ceelee %eeveceleer peer, kejleer ieF peieled keueeCe~~
pewmes yeeoue Yeso ve kejlee, meye hew kejlee peue keer Je=ef~
Jewmes ceelee %eeveceleer keer, jner meYeer hej mecelee ef~~439~~

efkewleveiej mes ieceve nes ieee, mekeue mebIe Deeje Deeee~~

JeneB mes euekej eceMe: eceMe:, veiej yeveejme heOejeee~~
megheee&veeLe, eer heee&veeLe kee, veiej yeveejme pevcemLeeve~
YeefeYeeJe mes kejer Jebovee, he{er mlegefle meefnle eCeece~433~~

peue kees eLee eb$e efceue peees, Thej kees e{ peelee nw~
ceve kees leLee ceb$e efceue peees, TOJe& ieceve kej peelee nw~~
mekeue ceeie& ceW ceeleepeer ves, efkeee ceneceb$e kee peehe~
hetb oyeekej Yeeie iees meye, efJeIve-Decebieue Deheves Deehe~~440~~

hevee kes ieguepeej yeeie mes, mes" megoMe&ve cees#e iees~

hebehene[er jepeie=ner kes, mekeue mebIe ves oMe& efkeS~~
efm e#es$e eer heeJeehegj mes, JeerjeYet heeee efveJee&C e~
ceeleepeer ves YeeJe meefnle, eerefme#es$e kees efkeee eCeece~~434~~

heefj <enpeeer eerc eeleepeer, veneR os n eefl e ues M e cecelJe~

heLe keer efJeke efJe<eceleeDeeW ceW, jKeleeR ceve ceW meoe mecelJe~~
eues-keeBs keg ve kej mekes, jner Kesueleer ceOegcegmkeeve~
megKe-ogKe n<e&-efJe<eeo ve kejleeR, FvnW JemegvOeje yevOeg meceeve~~441~~

eer ieg CeeJeeb ef me#es$ e nw, ieew lece mJeeceer cees# e iees ~
echeehegj ceW JeemeghetpeeYeg, meYeer keueeCeke hetCe& ngS~~
ceneJeer j keer pevceYete f c e nw , veeueb o e kee keg C[ueheg j ~
ece-ece meyekees Jebove kejles, mebIe hengBee meccesoefMeKej~~435~~
megkejCeere Deelceefnle henues, yeves lees kejvee hej Ghekeej~
DeeeeeeX ves yeleueeee nw, ener jne Deeiece kee meej~~
hebece KeC[

(93)

ke=<Cee pes mehleceer eele:, kej Denej mebIe e{e henej~

meerlee veeues hej meeceeefeke, efhej Deeies ye{vee mJeerkeej~~
hetjs ceeie& ceb$e pehe kejkes, mebIe ves hee ueer kegbLeg MejCe~
cemleke skee eYeg ejCeeW ceW, ceses YeieJeved! pevce cejCe~~442~~

(94)

ceeleepeer kes keceue veeve mes, n<e& keer Oeeje yen efvekeueer~
ngDee megefveefele YeJe nce meYeer, YeJe keer meercee Deuhe jner~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

YeeJe meefnle pees kejs Jebovee, veneR vejke-heMeg ieefle heelee~

nw Deefevle ceenelce #es$e kee, ceneleerLe& nw kenueelee~~443~~

keuekeee eelegcee&me, meved 1963

meceeefnle efJe<eeJemleg

peerJevle leerLe& ves, ceneleerLe& keer, mebIe meefnle Jebovee efkeee~

eWke-eWke hej mlegefle-Jebove, YeeJeeW mes Dee&vee efkeee~~
ef MeKej-ef MeKej keer jpe ef Mej Oeejer , Deod Yeg le Yeef e Jeb pevee keer ~
efkeee mecehe&Ce, leve-ceve-keCe-keCe, heue-heue kece& Yebpevee keer~~444~~
peerJeve nw eebmeeW keer ee$ee, cegefe hetJe& leke heefjYeceCe~
efveeefle peerJe keer yeveer ngF& nw, leve heefjJele&ve, pevece-cejCe~~
Deveeefokeeue mes jesie ueiee en, og:Ke Yeesielee nw eeCeer~
YeJe meeiej mes heej Gleejes, ns eYeg! heee&veeLe mJeeceer~~445~~

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

peieppeeue efVe kejves keer, efpemeves ceve ceW "eveer nw~

Iej-DeeBieve kees leeie meeOevee, kees Deefhe&le efpevoieeveer nw~~
efJe<eeeW mes cegKe cees[ efueee nw, Deye veneR Ietcevee elegie&efle~
ceeleepeer mes eneB eehle keer, mehlece eeflecee ceveesJeleer~~446~~

keeJe heo
Dee<ee{ megoer eewLe oeshenj, mebIe Deeefe&kee ieceve ngDee~
oes meew ceerue ee$ee kejkes, keuekeee Deeieceve ngDee~~
yenves ueiee je leueJeeW mes, ogKeles Ketye, ve ewve efueee~
elego&Meer Dee<ee{ megoer kees, hengBee mebIe yesueieefee~~449~~

ceOegyeve ceW keg efove eJeemekej, mebIe F&mejer ceW Deeee~

eJeevemeej ebLe DeeOeeeflceke, mJeeOeee meYeer kees kejJeeee~~
Ske ceen ke kej ceeleepeer, mejueceeie& ece Meceve efkeee~
leerLe&jepe keer kej heefjecee, keuekeee kees ieceve efkeee~~447~~

ceneveiej en een jne Lee,

eeleke pewmes nce heemeeW keer,
Deeeee&eer efMeJemeeiej peer kes,
meved eflejsme" ceW ceeleepeer kee,

leerLe&jepe meccesoefMeKej kee, nw cenJe Deefevlekeejer~

DejyeeW-KejyeeW GheJeemeeW kee, heue heelee Jebovekeejer~~
vejke-heMetieefle ue ner peeleer, Gveeeme YeJeeW ceW nes YeJe heej~
Ssmes heeJeve leerL e&#es$e kees , veceve nceeje yeejcyeej~~448~~

cenemeble keesF& Dee peeS~

keesF& heeme yegPee peees~~
MegYeeMeer<e ves hetjer DeeMe~
ngDee mLeeefhele eelegcee&me~~450~~

ceneveiej ves ceeleepeer kee, efkeee neefo&ke DeefYevebove~

heie e#eeueve-kejve Deejleer, peekeejs, Mele Mele Jebove~~
Deeyeeue Je= vej-veejer kee ieCe, hetuee veneR meceeee Lee~
ceneveiej ves ceneleerLe& kees, ceneelve mes heeee Lee~~451~~

k m, k m

eLece KeC[

keuekeee ceW je-jbefpele hewjeW mes Deeieceve~

ceneveiej ceW n<e& keer uenj~
yesueieefee ves Oeeefce&ke cesueeW kes mLeeve kee he ues efueee~
ceeleepeer keer meYee ceW eMve hetves kes Ketye DeJemej~
efmeee ceb[ue efJeOeeve kee Deeeespeve~
keg.megMeeruee ves yeeee& ele efueee~
keuekeee mes meccesoefMeKej kee efJeeej~
Jebovee SJeb efJenej~

(95)

(96)

Yejves ueiee Oece& kee ces u ee, mevleeW mes jewv eke DeeF& ~
het peve-eJeeve-Yepeve-Deejleer , ve= le-ieeve ceb i eueoeeer~ ~
keF& Ske eewkes iees ueieees, he[ieenW meew-meew vej-veej~
Oeve Yeeie Jen ceeleepeer kes, efpeme Iej ceW nes peeBe Denej~~452~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eeslee ceve efpe%eemee nesvee, eMve hetvee eesie mebYeej~

hetCe& meYee nesleer ueeYeeefvJele, en Yeer lehe kee Ske ekeej~~
eMve lees ceevees Ske megceve nw, megjefYele neslee meye Jeeleeme~
Ske oerhe mes , oerhe yengle mes , eppJeefuele nesles kejW ekeeMe~~453~~

hetpe Deeefe&kee ceeleepeer kes, efJenej keeue ceW ngF& meYee~

kene meYeer ves eee& -eee&, Deveg Meemeve Glke= eYee~~
efveboke ee efke eMebmeke kes eefle, jne ve ceelee n<e&-efJe<eeo~
nce ke=le%e nQ GhekeejeW kees, meoe-meoe jkeKeWies eeo~~460~~

eMve yeng l e mes ceeleepeer mes , het s peeles eoe-keoe~

meye ner meceeOeeve hee peeles , meeceeCe, meew-be meoe~~
ceeleepeer lees %eevecete f l e& nQ , kejW eMeb mee ueesi e meYeer ~
uesefkeve Oeve-Oeve ceeleepeer, ngDee %eeveceo veneR keYeer~~454~~

efmeee ceb[ue efJeOeeve keer, keesF& veefnb ceefncee kee heej~

Fme efJeOeeve ceW keF& efJeOeeve nQ, Yeje ngDee efpeveJeeCeer meej~~
cewveemegboefj Fmes jeeee, heefle kee keg efceeee Lee~
pevce-peje-ce=leg keg jesie Yeer, Fmemes ner efce heeee Lee~~461~~

ceeleepeer kee jne efvejblej, DeOeeve-DeOeeheve peejer~

meceeef OeMeleke-heb emeb en ebL e, DeOeees yeejer-yeejer ~~
ngDee eMebefmele mebIe meye lejn, efkebefeled eeekeJe=efe veneR~
%eeve-Oeeve-lehe ner eOeeve nw, keuen-ehebe-DeMeebefle veneR~~455~~

keuekeee mes kej efJenej peye, mebIe ye{e Deeies keer Deesj~
efoee elege|oked Meyo megveeF&, efnvot-cegefmuece obiee kee Meesj~~
hej ceeleepeer meceief, GvnW ueiee ve keg Yeer [j~
eue Oeveyeeo-KejKejer nes kes, mebIe hengBee meccesoefMeKej~~462~~

efkemeer cegefve-meeOJeer-meeOeg keer, ceeB kees efveboe veneR hemebo~

pees kejlee nw DeMegYe kece& kee, neslee Gmekees yebOe Devebo~~
MeerIe jeske osleeR efveboke kees, Gheietnve iegCe heeueve kej~
Gefele veneR efveboe kejvee, nes JeMeerYetle ceeee-celmej~~456~~

leerLe&jepe keer kejer Jebovee, meyeves efceue ceeleepeer mebie~

eer veboerej erhe eeflee, Deeeespeve kee jne emebie~~
hegve: hegve: Deeen YeeeW kee, Dele: JeneB ke ueeYe efoee~
leovevlej meccesoefMeKej mes, ieceve hegjefueee Deesj efkeee~~463~~

Dee<e&ceeie& efJehejerle yeesuekej, Yeer[ veneR DeefYeesle keoe~

Deeiecemeccele eJeeve kejvee, ner Fvekees DeefYeesle meoe~~
yeej-yeej kenles Les keg peve, kejs Meebefle ceW Oece& efveJeeme~
meeceeCe mecePeeee Fvevess, Oece& ceW jns Meebefle kee Jeeme~~457~~

k m, k m

keee meeje peiele kegceeie& mes jefnle nes mekelee nw?

efmeee ceC[ue efJeOeeve kee, ngDee cenece Deeeespeve~

ceeleepeer kes eefl eefove nesles, meejhetCe& ceeefce&ke eJeeve~~
keeefle&ke Megkeuee elego&Meer efove, ngDee efheefkee heefjJele&ve~
leovevlej eer mebIe Deeefe&kee, efkeee efMeKej peer Deesj ieceve~~458~~

efpevewjefhe ke=leb vewlelmeJe&%ewefve&: kegceeie&keced~

peieled efkecegle Mekeesle keleg&cemceefOewpe&vew:~~
peye meJe&%e efpevesvosJe Yeer Fme mebmeej kees kegceeie& mes jefnle
veneR kej mekes, leye efhej nceejs pewmes ueesie kewmes kej mekeles nQ?
-eer jefJe<esCeeeee&

Deeeee& keuhe eglemeeiej peer keer, heg$eer eer megMeerueeyeeF&~

Gmekees ceeleepeer ves, YeJe-efJejeie keer Iebter Leer efheueeF&~~
ngF & eYeeef Jele ceeleepeer mes, yeeee& ele OeejCekej~
jneR mebIe ceW, Deeies euekej, ngF egleceleer Deeefe&kee Jej~~459~~
hebece KeC[

(97)

(98)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Oeerjs-Oeerjs ceeie& heej kej, hengBeer nwojeyeeo veiej~
meyeves KegefMeeeB Ketye ceveeF, veiej mepeeee [iej-[iej~~467~~

nwojeyeeo ceW eelegcee&me, meved 1964

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Dee<ee{ ceen ceW ceeleepeer ves, Deefle ner kejer eueeF& Leer~
Yeer<eCe ieceea-mebenCeer ves, Fve hej kejer e{eF& Leer~~
jme-hee-oJee ve heeleer keg Yeer, efvekeue Jeceve mes peeleer Leer~
heuemJehe ogye&ue leve ceelee, G" ee yew" ve heeleer LeeR~~468~

meccesoefMeKej mes hegjefueee ceW eJeeme~

mejeke yebOegDeebs keer yemleer ceW keg efove efyeleeS~
G[ermee-Keb[efieefj-Goeefieefj, G[ermee, DeebOeeosMe~
Deb[e-ceueer-ceebmeenej leeie kee GheosMe~
mebenCeer jesie kee ekeeshe~
nwojeyeeo ceW veepegke efmLeefle Deewj jesie Meceve~
ceveesJeleer kees #egefuuekee oer#ee-DeYeeceleer veece jKee~
veiej ceW eLece yeej efpeveeuee hej efMeKej kee efvecee&Ce~
nwojeyeeo eelegcee&me keer Deveske GheueefyOeeeB~

Ske yeej ner Yeespeve-heeveer, meeLe Gmeer kes Deew<eOe heeve~

peerefJele jKevee keef"ve Lee Fvekees, Jewe-[ekej kee Devegceeve~~
mekeue meceepe ngF& Deefle efebeflele, kejW hejmhej Jeelee&ueehe~
DeuheJeemkee meeOJeer ceelee, nQ Deveve Deheves ceW Deehe~~469~~
efJeog<eer, eJeevekeuee o#e nQ, Deeieceese eee&Oeejer~
eefo meceeefOe nes ieF& eneB hej, nceW ueies DeheeMe Yeejer~~
efkebkele&Je efJecet{ ngS meye, keg Gheee ve metPee nw~
keuekees JeeueeW ves Yespee, kegMeue Jewe leye otpee nw~~470~~

keeJe heo
efyenej heg jef ueee Jeve Debeue ceW, mejeke peeef le peve kejW ef veJeeme~
JelmeueleeJeMe ceeleepeer ves, keg efove JeneB hej efkeee eJeeme~~
keeue mebeceCe eeJeke efyeg[s, Deye kenueeves ueies mejeke~
Oece& Deefnbmee, peerJeve meeeflJeke, ke=ef<e-heMegheeueve, Yeespeve Meeke~~464~~
eceMe: kej efJenej ceeleepeer, keke G[ermee efkeee eJesMe~
Keb[efieefj Goeefieefj, ieghee #es$e kes, mebIe ves oMe&ve efkeS efJeMes<e~~
eevle G[ermee es[ mebIe peye, DeeBOeeosMe ceW efkeee efJenej~
heeee yeng leeele mes eeefuele, Deb[e-ceueer-ceebmeenej~~465~~
Fme eosMe kes efJenej keeue ceW, efkeee Deefnbmee Oece& eeej~
Deb[e-ceueer-ceeBme leeie ner, jnlee Fve eJeeve kee meej~~
ngS eYeeefJele eesleeDeeW ves, leeie kej efoee ceebmeenej~
ceebme hekeeles yele&ve heWkes, mJeerkeeje meeeflJeke Deenej~~466~~

eeleg cee& me ng Dee mLeeefh ele, n<e& uenj keer DeeF& nw~
Deeyeeue-Je=-vej-veejer meyekes, esnjs jewveke DeeF& nw~~
ngS keee&ece mecee-mecee hej, ceeB kes eJeeve jespe ngS~
ceeleepeer mes Oecee&ce=le kes, e<eke meYeer ves Ketye efhees~~472~~
Deeeee&eer efMeJemeeiej peer mes, mJeerke=efle heekej oer#ee keer~
ceeleepeer ves ceveesJ eleer kees, leoe #eg efu uekee oer# ee oer ~~
eeJeCe Megkeuee meeleW MegYeefleefLe, cees#ekeueeCeke heejmeveeLe~
DeYeeceleer ceelee Feefce, kejkes meyeves veceeee ceeLe~~473~~

Iej peekej ueesieeW ves Deheves, ceele-efhelee kees mecePeeee~

yeeueke-yet{eW meYeer mes Gveves, leeie ceeBme kee kejJeeee~~
eLece KeC[

Fvekeer veepegke efmLeefle osKeer, ngS Jewe kes nesMe nJee~

Deeegkece& peye Mes<e jns lees, kej peeleer nw keece oJee~~
Fve meueen mes kej heefjJele&ve, Jewe ves efoee oJeeF& nw~
Oeerjs-Oeerjs jesie Meceve nes, leve mhetleer& DeeF& nw~~471~~

(99)

hejce hetpe ceeleepeer meefVeefOe, Deefle Ssefleneefmeke keee& ngS~

heJe&heet&<eCe-eelegcee&me ceW, hheve efJeefJeOeefJeOeeve ngS~~
(100)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

veneR efMeKej Lee efpevecebefoj hej, Meemevekeeue cegmeueceeveer~

ceeleepeer mes eehle esjCee, efMeKej yeve ieee cevenejer~~474~~

eJeCeyesueieesuee eelegcee&me, meved 1965

MeebefleveeLe efpeve ngS efJejeefpele, keueMeejesnCe efkeee ieee~

eLeceyeej jLeee$ee kee Yeer, cenoeeespeve efkeee ieee~~
eehle esj Cee ceeleepeer mes, pees Ssefleneefmeke keee& ngS~
Jewmes Deye leke veneR efkemeer kes, MegYeeMeer<e mecheVe ngS~~475~~
nwojeyeeefoke elegcee&me keer, jneR GheueefyOe Deveskeeveske~
meyemes Gece ceeleepeer kee, mJeemLe ueeYe nw GveceW Ske~~
yeng efJeOeeve, #egefuuekee oer#ee, cebefojpeer hew efMeKej yevee~
mebIe euee ceve yeengyeueer Yepe, MeebefleveeLe kees MeerMe vecee~~476~~

k m, k m

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. Degle Deueewefkeke efpeveefyecye oMe&ve SJeb eJeeme~
2. jeef$e ceW eYeg ejCeeW ceW Oeeve ueieeee~
3. Ske jeef$e ceW Oeevekeeue ceW pecyeterheeefo jeveeDeeW kes oMe&ve ngS~
4. eneR yeengyeueer mlees$e SJeb yeengyeueer eefj$e keer jevee keer~
5. 15 efove ceW keVe[ Yee<ee meerKeer Deewj keewMeue eehle efkeee~
6. pecyeterhe SJeb lesjnerhe jevee nefmleveehegj ceW yeveJeeF&~
7. Deveske mlees$eeW-mlegefleeeW keer jevee~
8. keVe[ Yee<ee ceW Yeyeeng mlegefle keer jevee~
9. Ske Je<e& Deewj eJeeme~
10. Deeme-heeme kes #es$eeW kes oMe&ve~

keeJe heo

heehe yebOe efkevekes veneR nw

pewmes metjpe efvepe mJeYeeJe mes, njlee nw peie kee DeBOekeej~

Jewmes meble eke=efleJeMe Deheveer, kejles jnles nQ Ghekeej~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, Ssmeer ner nQ meeOJeer Ske~
Gvekes heeJeve eerejCeeW ceW, Mele-Mele Jebove ceeLee ske~~477~~

heeJeeieceoejeFb DeCeeFJeefeeF peerJeefcce~

lelLe megnemeJeoej GiIeeoWlees ke[ meoesmees~~50~~
Ieef[eepeueb Je kecces DeCegmeceecemebKeiegefCeemes{erS~
efCeppejceCes mebles efJe cenJJeF&Ceb kegoes heeJeb~~60~~
peerJe ceW heeheeeJe ej Deveeefokeeue mes efmLele nQ Gvekes jnles ngS
pees peerJe MegYeeeJe kes ej kee GodIeeve kejlee nw DeLee&led MegYeeeJe kes
keejCeYetle keeceeW kees kejlee nw Jen meoes<e kewmes nes mekelee nw? DeLee&led
Jen efveoex<e nw~
peye ceneeefleeeW kes eeflemecee Ieefkeeeb$e kes peue kes meceeve
DemebKeele iegefCele esCeer he mes keceeX keer efvepe&je nesleer jnleer nw leye Gvekes
heehe kewmes mebYeJe nw? DeLee&led cegefveeeW kes heehe kee DeeeJe veneR neslee nw~
-peeOeJeuee-eer Jeerjmesve mJeeceer
hebece KeC[

keF& Je<eeX mes ieescce mJeeceer, oMe&ve Fe jner eyeue~

kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, yeengyeueer kes ejCe keceue~~
eer efpevesv keer Deveghece-DeodYegle, cevenjcetjle legbie efJeMeeue~
veeveeW kes meccegKe Deeles ner, ceeB kej pees[ veceeee Yeeue~~478~~
veeve Kegues kes Kegues jn iees, leve jesceebefele, ieodieo mJej~
ieesccesMe eer yeengyeueer keer, Oeeveueerve efJe kees ueKekej~~
ueiee efke pewmes mJehve nes kees F&, Deefle efJemcee, Deeee& cene~
n<ee&eflejske yene veeveeW mes, MeyoeW mes veefnb peee kene~~479~~

(101)

(102)

heLe kee ece keehetj nes ieee, jesieeefoke meye otj ngS~
efveOe&ve kees efceue ieee Kepeevee, kece& kegueeeue etj ngS~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eb-efJevOeefieefj kejer Jebovee, efkevleg efceer ve ceve keer heeme~

Dele: efoJeme hevn ceeleepeer, jneR yeengyeefue ejCeeW heeme~~480~~

ceOeueeske-lesjnerheeW kes, eej Meleke hebeeMele Dee"~

Deke=ef$ece efpeve ewleeuee kees, nefmleveeiehegj Gleje "e"~~487~~

ejCeeW yew" Oeeve Leer kejleeR, mlegefle he{leeR-efebleve-ceewve~

hetCe& efvejekeguelee DeheveeF&, efMe<ee-mebIe nceejs keewve~~
jeef$eMeeve kece kejW, eeBoveer, yeengyeueer efJe efvejKeW Ketye~
ceveesJesefokee GvnW efye"ekej, veevekehee ueieeleeR [tye~~481~~

en efkemekee keceeue nw yeesuees, efkemeves meye meekeej efkeee~

efkemeves pew veeiece kees Yet- hej, eeLeeleLe Gleej efo ee~~
pecyet - erhe - meceg - megces, heJe&le - #es$e - veoer - mejJej~
osJe-leerLekej-kece&YeesieYet, Deee&-cues vej efkees Decej~~488~~

Ske jeef$e kes Deble enj ceW, Oeeve ceive LeeR ceeleepeer~
ngS Deueewefkeke #es$e kes oMe&ve, efieefj-erhe-cebefoj Deeoer~~
pecyeterhe - Keb[ Oeelekeer - heg<kejJej - veboerej meye~
erh e-keg ueeeue-ceb e f o j-cet jle, ceeleepeer ves os Kes leye~~482~~

lesjnerhe eeo jKe heevee, Gvekeer meye jevee kee %eeve~

keeiepe hej Yeer efueKe vee heeles, keeue heeBeJeW kes efJeeved~~
Denes! Oeve ceeleepeer legce nes, meyekees efoee Decej Deekeej~
SleoLe& leJe ejCe keceue ceW, veceve nceeje yeejcyeej~~489~~

IeveW yew"eR jneR Oeeve ceW, osKee efoJe ekeeMe efnS~

ueiee efke pewmes hetJe& pevce ceW, Fvekes oMe&ve Ketye efkeS~~
eej Meleke DehebeeMele, efpevecebefoj kes meggboj Me~
mce=efle heue mes ceeleepeer kes, DeeeJeefOe veefnb nese DeMe~~483~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, jes eneB mlees$e Deveske~

pecyetmJeeceer, iegJeerj-efMeJe, mlegefleeeB megboj eleske~~
meebielejeie ceW ceeleepeer ves, ceneJeerj mlegefle jeer~
Ye-yeeng mlege fl e, Deveg es #ee, keVe[ Yee<ee ceW efJejeer ~~490~~

eLee efpevecebefoj mebKee, ef$eueeskemeej ceW heeles nce~

FmeceW nw mebosn ve keg Yeer, osKes ceele ves hetJe& pevece~~
yeengyeueer mlees$e keer jevee, eYeg ejCeeW efieefj Thej keer~
Ske hebeeMele MueeskeeW ceW, megboj-mejme Yeefe jme keer~~484~~

pecyeterhe jevee kee ceve ceW, Deeee eneR efoJe DeeYeeme~

Deveghece meeefnefleke ke=efleeeW mes, hetCe& jne en eelegcee&me~~
eeo jnsieer meoekeeue en, peerJeve keer GheueefyOe ceneved~
yeengyeefue kes ejCekeceue kee, jne es Gece Jejoeve~~491~~

yeengyeueer kee eefjle Deeheves, Ske Meleke SkeeoMe hee~

jee ceveesnj Deveghece megboj, ueieer osj vee DeefleMee mee~~
Ske Meleke SkeeoMe heeeW, keer ceefCeceeuee mJeCe& iegCeer~
ceeleepeer ves Deefhe&le keer nQ, Deefleere ieesccesMe cegveer~~485~~

heeocetue ceW yeengyeueer kes, peye-peye ceelee kejW eJeeme~

Deeievlegke efpe%eemegpeveeW kees, leye-leye oW mecyeesOeve Keeme~~
efoiecyejlJe kee keee cenJe nw, yeengyeueer kee eefjle ceneve~
mecePee osleeR DebespeeW kees, ceeleepeer oskej JeeKeeve~~492~~

ceeleepeer keer eefleYee DeodYegle, ceneefJeue#eCe Dekeuebkeer~

hebn efove ceW keVe[ Yee<ee, keewMeue heeee ceeleepeer~~
ener veneR efMe<eeDeeW kees Yeer, efmeKee efoee he{vee-efueKevee~
Deefle Deeee&peveke Ievee en, cenppeveeW kee nw kenvee~~486~~
mJehve osKevee eerpe Deueie nw, efkevleg Gmes kejvee meekeej~
yengle ner s{er Keerj yebOeg Jen, jn peeles peve Peke kees ceej~~
eLece KeC[

(103)

ieesccesMe-eeryeengyeueer keer, Deveghece efJe ceve kees Yeeeer~

heJe&leceeuee hej njereflecee, ves ueer engBefoefMe DeBie[eF&~~
%eeveeJejCeer kece& #eeesheMece, lesjnerhe efoJe DeeYeeme~
meye efJeeej kej ceeleepeer ves, efkeee eneR hej eelegcee&me~~493~~

(104)

ener veneR eerceeleepeer ves, Ske Je<e& eneB efkeee eJeeme~

keee& DemebYeJe mebYeJe nesles, eefo nes ceve ceW meeer heeme~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

{ mebkeuheer hee peeles nQ, pees uesles nQ ceve ceW "eve~

ceeleepeer DeefYe<eske kees heeee, Demecee eer ieescce YeieJeeve~~494~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

Ske Je<e& leke yeengyeueer peer, efveeue jnkej Oeeje eesie~

ceeleepeer Yeer Ske Je<e& leke, eneB jneR DeodYegle mebeesie~~
heeuiegve ke=<Cee Debke elegLeea, Deevee-peevee Ske efleefLe~
yeengyeueer efJe kees ef venejles, euee mebIe cet[efJ eer~~495~~
cet[efJeer ceW mebIe ves efkees, oMe&ve eeflecee heefke ceCeer~
jlveceeer efpeve eefleceeDeeW kes, keF& DeJeieenvee, JeCe& keF&~~
keejkeue-ngccee-Oece&mLeue mes, hengBe ieee mebIe yeerpeehegj~
Oece& eYeeJevee kejles-kejles, mebIe Dee ieee meessueehegj~~496~~

k m, k m

cevenmleer kees JeMe ceW kejes

pen eb[es JeCenlLeer Gecees Ceejjeeceiieefcce~
eflekeKebkegmesCe Oeefjoes CejsCe efo{meefepegesCe~~
len eb[es ceCenlLeer Gecees efJemeejepeceiieefcce~
CeeCebkegmesCe Oeefjoes es pen ceeneflLeJe~~
DeLe&-pewmes efpemekes ieb[mLeue mes ceo Pej jne nw Deewj pees Delevle kegefhele
nes jne nw Ssmee Jevenmleer eefo meebkeue Deeefo yebOeveeW mes jefnle neskej veiej kes
jepeceeieeX ceW oew[ jne nw lees { MeefeMeeueer ceveg<e leer#Ce DebkegMe kes eje ner Gmes
JeMe ceW kej mekelee nw~ Gmeer ekeej mes hebesefveeW kes efJe<eeheer jepeceeie& ceW Gb[
efhejlee ngDee ceveheer nmleer %eeveheer DebkegMe kes eje ner JeMe ceW efkeee peelee nw
SJeb pewmes ceoesvcele nmleer Yeer JeMeerYetle nes peeves mes mJebo keg Yeer kejves ceW
meceLe& veneR neslee nw Gmeer ekeej mes cegefve Yeer peye Deheves ceveheer nmleer kees JeMe ceW
kej uesles nQ lees Jes Gmes penebB ueieeles nQ, JeneR hej "nj peelee nw, JeLe& kes og:Keoeeer
Deele&jew Oeeve keer lejhe veneR peelee nw, Ssmee DeefYeeee nw~
-YeieJeeve kegbokegbo osJe, cetueeeej

hebece KeC[

meesueehegj eelegcee&me, meved 1966

(105)

1.
2.
3.
4.
5.

%eeve-Yeefe Jeelmeue keer ef$eJesCeer eneB eJeeefnle ngF&~

Deveefievele iebLeeW kee mJeeOeee~
Deveske mlees$eeW SJeb ebLeeW keer jevee~
eejbefYeke efpe%eemegDeeW SJeb ceefnueeDeeW kees %eeveoeve~
pewve Yetieesue kees Yetefce hej Gleeje~

keeJe heo
pewmes yeeoue peue yejmeelee, kejlee euelee peie Ghekeej~
Jewmes meble peneB hej peeles, Deeleer-peeleer JeneB yenej~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, mebIe meefnle kej jneR ieceve~
ceneje^ keer megboj veiejer, ngDee meesueehegj MegYeeieceve~~497~~
pewve peiele keer Deveghece meeOJeer, Deeiece keer Gece %eelee~
ueKe eee&, megvekej Jeeveece=le, peve-peve kees Deevebo Deelee~~
heekej Ssmeer efveefOe Decetue kees, efkeee efveJesove hetjes Deeme~
ns ceeleepeer! mees ueeheg j ceW , kejW mLeeefh ele eelegc ee&m e~~498~~
Oece&Oeeve Devegketue #es$e nw, Yee-hebLe, Devegketue jne~
peueJeeet Devegketue mebIe kes, efJeceue efmebOeg meeefVeOe cene~~
eser -eeJeke iegCeer eleerpeve, Devegvee-efJevee efJeueeskeer Keeme~
hejce hetpe eerceeleepeer ves, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~499~~
meesueehegj kee elegcee&me en, efJemce=le nesiee veneR
%eeveejeOeve-efebleve ceW ner, ueerve jne Gheeesie
mJeeOeee-eJeeve-eee& kee, meoekeeue Jeeleeme
%eeve-Yeefe-Jeelmeue ef$eJesCeer, kee eJeen efove-jele

keoe~
meoe~~
jne~
yene~~500~~

eelekeeue mJeeOeee ceW jne, ueefyOemeej ebLe kee veece~

meceemeej leoveblej euelee, DeefleefJeMegef heeles heefjCeece~~
(106)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ef$eueeskemeej MueeskeJeeefle&ke, ceOe efoJeme neslee mJeeOeee~

eee&-leJe Denefve&Me eueleer, heuele: nesleer cebo ke<eee~~501~~

meveeJeo eelegcee&me, meved 1967

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer keer, keuece ve uesleer keYeer efJejece~

Jen lees efvele ye{leer ner jnleer, peeW heeJeve iebiee DeefYejece~~
ceeleepeer ves jes eneB hej, mebmke=le ceW mlees$e Deveske~
ef$eueeske-eveYe-efMeKej-eYeeleer, cenemeeefnleefveefOe eleske~~502~~
ceeleepeer Jewog<e DeefleMeeer, efJeefJeOe efJeOeeDeeW hej DeefOekeej~
mebmke=le-veee-bo-JeekejCe, efmeeb le %eeve nw Deefcele Deheej~~
yengYee<ee efJe%ee ceeleepeer, iee-hee-ceW hejce eJeer Ce~
DevegJeeove ceW o#e Deehe nQ, jnleeR %eeveOeeve ceW ueerve~~503~~
eejefcYeke efpe%eemegpeveeW kees, Je-meben meg%eeve efoee~
mebmke=le ceW meeceeefeke he{vee, ceefnueeDeeW kees efmeKee efoee~~
%eeveece=le os hee ueer efMe<ee, Deccee kee heeee mecceeve~
%eeve meceeve Jeelmeue Yeer efoee, lesjnerhe kejeee Oeeve~~504~~
pewveeiece Yetieesue efJe<ee kee, ceeleepeer kees Deveghece %eeve~
Gmekes yeue hej jee Deeheves, Gece FvOJepe kee efJeOeeve~~
pecyeterhe mekeue jevee kees, meheue efoee Yet-hej Deeeece~
helLej-helLej yeesue jne nw, %eeveceleer ceelee kee veece~~505~~

1. meesueehegj mes efJenej~

2. kegbLeueefieefj-hew"Ce-Sueesje-ceebieerlegbieer-iepehebLee-ye[Jeeveer-efmeJejket nesles
ngS Fboewj ceW eJeeme~
3. Fboewj ceW efMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
4. Deeueehe heefle SJeb hee$ekesmejer mlees$e kee DevegJeeove~
5. meveeJeo ceW eelegcee&me~
6. eer 105 #eguueke ceesleermeeiej peer keer pevceYetefce~
7. ceesleereb meble ceesleermeeiej nes iees~
8. efMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
9. eelegcee&me keer Deveske GheueefyOeeeB~
10. eMeJeb le e$e ves yeeee&ele efueee pees Deepe Deeeee& eer JeOe&ceevemeeiej nQ~
11. cegeeefieefj kees efJenej~
12. cegeeefieefj veece keer meeLe&kelee~

keeJe heo

veejer neskej ceeleepeer ves, efkeS Deeeflece keee& Deveske~

vej Yeer Jewmee kej vee heees, Gece-hetC e&-megg-eleske~~
Deehe YeeJe mes efoJe heg<e nQ, efoJe Je mes veejer nQ~
FmeerefueS lees Deepe heg<e Yeer, ceelee kes DeeYeejer nQb~~506~~

k m, k m

eLece KeC[

meceeefnle efJe<eeJemleg

(107)

eeJeke kes heo efmLej jnles, oew[ ueieelee jnlee ceve~

efkevleg meble ceve efmLej jKeles, eueles jnles meoe ejCe~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, meesueehegj mes mebIe euee~
kegbLeueefieefj - hew"Ce - Sueesje - ceebieerlegbieer - leerLe& efceuee~~507~~
efh ej iepehebLee ee$ee kejkes , ye[Jeeveer mebI e heOejeee~
ye[Jeeveer mes Tve, JeneB mes, efm eJejket #es$e Deeee~~
leoveblej Fboewj ceW efkeee, efMe#eCe-efMeefJej meg Deeeespeve~
ef keee eneR hej ceeleepeer ves, Deeueeheheefle DevegJ eeove~~508~~
hee$ekesMejer mlees$e kee efkeee, mebmke=le Yee<ee heeevegJeeo~
ceesleerebo peer efkees ekeeefMele, mekeue meceepe efoee OeveJeeo~~
Fboewj eenlee neefo&kelee mes, ceeleepeer kee eelegcee&me~
GOej meveeJeoJeemeer heemes, yew"s hetCe& ueieees DeeMe~~509~~
(108)
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

yew "s -yew "s keece ve euelee, nw Geesi e meheuelee Jeeme~

Yeeie meeLe Gmekee ner oslee, pees kejlee nw hetCe& eeeme~~
eer iegJej leke oew[ ueieeF&, Dee%ee ueees neLeeW-neLe~
ceeleepeer ves efMejesOeee& keer, veiej meveeJeo efkeee meveeLe~~510~~
mebIe meefnle eer ceeleepeer kee, eoe veiej Deeieceve ngDee~
ueiee efke pewmes metKes ceLeue, iegueMeve-iegueMeve eceve ngDee~~
Fmeer veiej kes jlve Deceesueke, #eguueke peer eer ceesleerebo~
ceeleepeer mebIemLe mebeceer, ceesleermeeiej peer iegCeJevle~~511~~
veiej meveeJeo jnles ocheefl e, heeyeeF& -Decees uekeebo ~
Gvekes Ske heg $ e Jew j eieer , ye eeejer eer cees l eer eb ~~
cenepeew njer ceeleepeer ves , Ske ef meye peeve efueee~
cegPes ieeso os oes yese, ceelee ves Gvemes ceeBie efueee~~512~~
ceele-efhelee keer mJeerke=efle heekej, ueies hetves ceesleeretj~
ie=n-lepe ngS mebIe ceW Meeefceue, ceeB DeeMeer<e efceuee Yejhetj~~
meppeve kes cemleke e{ peelee, keer megceve kee heekej mebIe~
ceeveJe meble mebie kees heekej, Kego Yeer yeve peelee nw meble~~513~~
efMe#eCe efMeefJej ngDee Deeeesefpele, eelegcee&me kee meheue Gheee~
n{euee-leJeeLe& m et $ e men, DeOeees heg <eeLe& Gheee~~
veiej meveeJeo elegcee&me kee, Ske Deewj nw Deveghece heue~
eMeJevle e$e ves yeeee& ues, Dehevee peerJeve efkeee meheue~~514~~
efpeveJej oer#ee Oeej Deveblej, JeOe&ceevemeeiej cegefve ceeve~
Deepe Deehe Deeeee& yeves nQ, e{kej jlve$ee meesheeve~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee efheefkee heefjJele&ve~
mebIe meefnle eerceeleepeer ves, cegeeefieefj kees efkeee ieceve~~515~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. cegeeefieefj mes yeebmeJee[e~
2. yeebmeJee[e ceW ceeleepeer kes eJeeve~
3. yeebmeJee[e keer GheueefyOe-keueeosJeer mes Deeefe&kee kewueeMeceleer~
4. efhelee-heg$eer-efMe<ee mecyevOe~
5. ceeleepeer kee ieg mebIe ceW hegveefce&ueve~
6. eelegcee&me keer mLeehevee~
7. ceeleepeer eje Oece& eYeeJevee~
8. ceeleepeer eje ceesleerebo-eMeJeble kegceej Deeefo kees DeOeeheve~
9. eer jJeerv oMe&veeLe& Deees-ceeleepeer eje mecyeesOeve~
10. eelegcee&me Deveblej ceneJeerj peer kees efJenej~
11. ceeleepeer keer efveoex<e eee&~
12. ceeleepeer eje Deveske ebLeeW kee DeOeeve~
13. keese-ecelkeej peer neskej ceneJeerj peer ceW Deeieceve~
14. ceneJeerjpeer ceW Deeeee& eer efMeJemeeiej peer keer meceeefOe~
15. Deeeee&he Oece&meeiej peer kees~
16. SkeeoMe cegefve SJeb Deeefe&kee oer#eeSB~
17. mebeefceeeW keer cetueesjke ceeleepeer jneR~
18. ceeleepeer ves Fefleneme megj#ee kes efueS mebIe kes efe$e efKebeJeees~
19. ceeleepeer mJe-hej keueeCe ceW mebueive~
20. ceneJeerj peebleer heeeled mebIe kee efJenej~

keeJe heo

cegeeefieefj kes leggbie efMeKej hej, Ske ieghee nw cevenejer~

GmeceW jeefpele MeebefleveeLe keer, eefleceee DeefleMeekeejer~~
ueieYeie leerme efpeveeuee MeesefYele, eke=efle e meJe&$e ueueece~
nesleer Leer cegefleeve keer Je<ee&, Dele: he[e cegeeefieefj veece~~516~~
hebece KeC[

eleeheie{ eelegcee&me, meved 1968

(109)

cegeeefieefj ceW hegCeepe&ve kej, mebIe yeebmeJee[e Deeee~

ceeleepeer kes eJeeve megvekej, peve-peve kee ceve n<ee&ee~~
Ske eece mes Fke-Fke eeJeke, osJeW cegPekees heg$eer Ske~
ceQ efJeog<eer kej GvnW yevee otB, ceveesjcee-meerlee meer veske~~517~~

(110)

nges eYeeefJele heVeeueeue peer, keveke-keuee oes heg$eer uee~

ceeleepeer kes ejCe keceue ceW, Jeboeefce men oeR efye"uee~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

heeBe Je<e& kees meeQhe jne ntB, ceeleepeer oW jlve yevee~

yeeee&ele oskej Gvekees, ceeB DeeMeer<e efoee Dehevee~~518~~

ceeleepeer ves DeJemej heekej, yeeee& oer Ieger efheuee~

keeueevlej ceW mebIe Deeefe&kee, kees en Deveghece jlve efceuee~~525~~

kevekeuelee Deew keuee GYee kees, ele mebece keer Ieger efheuee~
Ketye he{eee, Ketye efmeKeeee, efpememes peerJeve megceve efKeuee~~
mecee eehle eer keueeosefJepeer, %eeve-Oeeve-lehe ngF eJeerCe~
kewueeMeceleer Deeefe&kee neskej, Deelce-Oece& ceW DeOegvee ueerve~~519~~

ceeleepeer keer eee& efvece&ue, Gvekeer mecelee kejsiee keewve?

efhelee yeele peye kejles Iej keer, OeejCe kej uesleeR leye ceewve~~
Devegceefle leeie Oeje ele efpemeves, ie=n eee& ceW ueielee oes<e~
Oeve-Oeve ceeleepeer legce nes, Deehekeer eee& Deefle efveoex<e~~526~~

heg$eer jns keneR Yeer uesefkeve, mekeleer veneR efhelee kees Yetue~
jnleer een efhelee kes ceve ceW, heg$eer nes DeeBKeeW kes ketue~~
iegJej nesles efhelee mes ye{kej, efceer kees osles Deekeej~
mebmkeej kes eeCe hetBkeles, ieg hetCe& ceeB kee DeJeleej~~520~~

ceeleepeer ves eneB he{ees, veee oerefhekee-ieesccemeej~

%eeve efoee efMe<e-efMe<eeDeeW, keeleb$e JeekejCe-men efJemleej~~
efleueeseheCCeefle pees efleuees&ke kees, he{e eYet kees mee#eer kej~
keewMeue heeee, efMeefJej ueieeee, %eeve efoee, ke=efle heJeekej~~527~~

efMe<ee Yeer heg$eer mes ye{kej, jKeleer meoe ieg kee Oeeve~
ieg ner Gmekes ceele-efhelee nQ, iegJej ner Gmekes YeieJeeve~~
heeBe Je<e& heeeled eer ceeB, efMeJemeeiej ceW efceueeR leLee~
efceueleer nw meeiej ceW peekes, peue Yej meefjlee mecee eLee~521~~

ceeleepeer mes eehle esj Cee, ngS meheuelece Deeees peve~

ieghetefCe&cee, j#eeyebOeve, cegkeg mehleceer, heet&<eCe~~
efveeheve mecheVe nes ieee, mecee G[ ieee hebKe hemeej~
eeBovehegj kees ue#e yeveekej, Deeeee& mebIe kee ngDee efJenej~~528~~

iegJej mebIe jeefpele kejeJeueer, efkeS eerefMeJeefveefOe oMe&ve~

n<e& Deeg yen he[s veeve mes, ngDee mebIe-men mebIe efceueve~~
ye{e mebIe ueKe efvepe efMe<ee kee, eerieg Deefle ner n<ee&S~
kegMeue-#esce, jlve$ee het e, JelmeueYeeJe Gce[ DeeS~~522~~

mebIe euee keese heOejeee, efhej ecelkeej peer Deeee~

pewveOece& keer kej eYeeJevee, ceneJeerj ejCe ceW efMej veeee~~
Deeeee&eer efMeJemeeiej peer keer, menmee eneB meceeefOe ngF&~
meeOet Yeer ceeveJe nesles nQ, veeveeW DeBmegJeve Oeej yener~~529~~

veiej eleeheie{ MeesYeve megvoj, jepemLeeveer Meeve jne~

Deeeee& mebIe efMeJemeeiej peer kee, mLeeefhele eelegcee&me jne~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, eee&-eee&-eJeeve kej~
keer eYeeJevee pewve Oece& keer, mekeue meceepe yeesOe oskej~~523~~

eer cegefvejepe
SkeeoMe peve
eer #egefuuekee
cetue ceW esjke

ceeleepeer ves efkees DeOeeefhele, ceesleerebo-eMeJeble kegceej~

Deveeveske efMe<e-efMe<eeDeeW, heeeer efMe#ee Yeueer ekeej~~
ener veneR ceesleer-eMeeefo veew, ke#ee Meeeer keer GeerCe&~
Deewj Deepe meeefVeOe GvneR kes, ueies YeJeesoefOe kejves leerCe&~~524~~
eleeheie{ kes eelegcee&me kee, uesKeveere nw Ske emebie~
ceele-efhelee mebie megle jJeerv Yeer, Deees oMe&veeLe& cegefve mebIe~~
eLece KeC[

(111)

Oece&meeiej ves, Deeeee&he kee heo Oeeje~

ngS meg-oeref#ele, es[ egkes pees ie=nkeeje~~
DeYeeceleer peer, ngF Deeefe&kee DeYeeceleer~
jneR meYeer keer, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~~530~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleerpeer, jneR mebIe ceW esjke-eeCe~

eLece yegueevee, %eeve kejevee, mecee kejevee oer#ee oeve~~
ceeB ves Iej-yeenj vee osKee, heke[ efueee pees Deeee neLe~
cees#eceeie& hej Gmes ueieeee, nce meye legcnW veceeles ceeLe~~531~~

(112)

ceeleepeer JeglheVeceefle nQ, yegef ceneefJeue#eCe nQ~

Ske ceneveejer kes GveceW , Skeef $ ele meye ue#eCe nQ ~ ~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Gvnbs helee nw meye keg DeefmLej, kewmes nes jef#ele Fefleneme~

Dele: Deeheves meeOeg mebIe kes, efe$e efKebeees efkees eeeme~~532~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

ceeleepeer nQ ye[er heejKeer, ceefCe-ceesleer meyekee nw %eeve~

efpemekees neLe ueiee osleer nQ, nes peelee Gmekee keueeCe~~
efkeme-efkeme kee GuuesKe kejW nce, eneB lees uecyeer meteer nw~
mee nw, Goej eefjle mebleeW keer, nesleer Oeje meceteer nw~~533~~
ew$e Megkeue lesjme kes MegYeefove, JeerjeYet kee pevce
ngDee ye=nod cesuee Deeeespeve, GlmeJe cene Deveve
ceneJeerj kes eerejCeeW ceW, ceeLe veceeee e kej
Oece&efveefOe Deeeee& mebIe ves, ieceve efkeee peehegj keer

ngDee~
ngDee~~
peesj~
Deesj~~534~~

k m, k m

1. peehegj ceW Deeeee& eer Oece&meeiej kee mebIe meefnle Deeieceve~

2. mebIe kee peehegj ceW eelegcee&me mLeeefhele~
3. ceeleepeer ves cegefvemebIe kees DeOeeheve kejeee~
4. %eeve#es$e ceW meye veeefjeeW ceW ceeleepeer kee ecegKe mLeeve~
5. eneR Demeneer keer efnvoer erkee jeer~
6. ceeleepeer ves efMe<e efnleeLe& Demeneer kee DevegJeeo efkeee~
7. iCekeeue ceW Yeer ceeleepeer ves efJeeece/efJejece veneR efueee~
8. efMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
9. peesefleuees&ke kee %eeve efoee~
10.peehegj mes efveJeeF&, efhej efjeemele eWke Deeieceve~

keeJe heo

ie=nmLe Oece& Yeer hetpe nw~

DeejeOevles efpevesve ieg<eg e ef JeveefleOee&efce&kew: eer efleew:,
hee$esYees oeveceeheefVenlepeveke=les lee keeCeyegdee~
leJeeYeeme: mJekeereelejeflececeueb oMe&veb e$e hetpeb,
leodieen&mLeb yeg Oeeveeef celejef on hegveog &:Keoes cees nheeMe:~~13~~
peneB hej efpevesvosJe keer DeejeOevee keer peeleer nw, iegDeeW kee efJevee efkeee
peelee nw, Oecee&lceeDeeW kes meeLe DeefleMee eerefle jnleer nw, hee$eeW kees oeve efoee peelee
nw SJeb Deeheefe mes heeref[le eeefCeeeW kees oeeyegef mes keCee oeve efoee peelee nw,
leJeeW kee DeYeeme efkeee peelee nw, Deheves eleeW ceW DeLee&led oeve-hetpee Deeefo efeeeDeeW
leLee hebe DeCegele Deeefo eleeW ceW esce efkeee peelee nw, efvece&ue meceioMe&ve OeejCe
efkeee peelee nw, Jen ie=nmLeeJemLee efJeeveeW kes eje hetpe nw, efkevleg Fmemes efJehejerle
ieen&mLe peerJeve Fme mebmeej ceW og:Keoeeke ceesn kee peeue ner nw~
eer heevebefo Deeeee&

hebece KeC[

peehegj eelegcee&me, meved 1969

(113)

peehegj lees pewveeW kee ie{ nw, kenueelee nw pewve veiej~

meefppele ngS ieueer-eewjens, ngF& ehegefuuele [iej-[iej~~
eer Deeeee& Oece&meeiej peer, mebIe meefnle heOejees nQ~
eke=efle-heg<e meyeves ner efceuekej, ieerle KegMeer kes ieees nQ~~535~~
eer Deeeee& Oece&meeiej peer, nQ efvece&ue eeefj$e efveOeeve~
Dee<e& hejcheje kes mebhees<eke, mebIe elegefJe&Oe Deehe eOeeve~~
mekeue osMe kes veeve efmeleejs, mekeue meceepe oe meceed~
leeie Deewj efvemhe=n peerJeve kes, GeeoMe& jns nQ Deehe~~536~~
Fmeer mebIe MeesYeeeceeve nQ, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~
mejmJeleer DeJeleej Deehe nQ, yeeueeesefieveer yeerme meoer~~
%eeve-Oeeve-leheueerve meJe&oe, kejleeR meyekees %eeve eoeve~
iegYee-DevegMeeefmele-efJeveeer, Jelmeueeefo meJe&iegCe Keeve~~537~~

(114)

Ss mes Deveg hece meb Ie kees heeves, keewv e veneR ueueeeesiee~

hej efpemekee nesiee hegCeesoe, yeme, Jen ner hee-heeesiee~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efyevee hegCe heg<eeLe& Dekesuee, nes mekelee nw meheue veneR~

eelegcee&m e ngDee peehegj ceW, mebIe ieee Depecesj veneR~~538~~

Jener ebLe leJeeLe&met$e keer, jns eJeeefnle iebiee Deepe~

efpemeceW efvele DeJeieenve kejkes, nw ueeYeeefvJele mekeue meceepe~~545~~

Dee<ee{ Megkeuee eewome efleefLe kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~

peehegj ves Deefle n<e& ceveeee, ueew ieee Depecesj efvejeMe~~
neefve-ueeYe ceW mecelee OeejW, uesles nQ efJeJeske mes keece~
mecekedef cenppeveeW keer, ener jner yeee heneeve~~539~~

leLee ceele kes efMe<e Ske nQ, ceesleerebo yeeeejer~

Meeeer - veeeleerLe& oesveeW keer, kejW hejer#ee leweejer~~
Demeneer ebLe GYee ceW, Lee efveOee&efjle ueiee keef"ve~
efMe<e efnleeLe& efkeee ceeleepeer, hetJe& hejer#ee DevegJeeove~~546~~

ceeleepeer mJeeOeee kejeee, cegefvemebIe ceve JelmeueOeej~

keueeCecebefoj-ieesccemeejpeer, efove ceW Ske yepes mes eej~~
cegefveJej eer efoee-DeefYevebove-mebece-yeesefOe-censv efveefOe~
efvece&ue-mebYeJe-JeOe&ceeve efveefOe, ngS DeOeeefhele eLeeefJeefOe~~540~~

Demeneer mekeue peveeW kees, ueieleer ke-meneer nw~

uesefkeve Jen lees ceeleepeer kees, ueieer Leer efceeer pewmeer nw~~
Dele: veneR eerceeleepeer ves, iCekeeue Yeer efueee efJejece~
ef efJeMeger, efpeveJej Yeeer, kee heeret<e efheee DeefJejece~~547~~

kegske Deeefe&kee-ceesleerebo Yeer, Fme efMe#eCe ceW uesles Yeeie~

eeke=le JeekejCe kejW DeOeeefhele, ceeleepeer Deenej kes yeeo~~
eefleefove eele: meele yepes mes, Yeer jnlee DeOeeheve ece~
leJeeLe& jepeJeeefle&ke-De-meneer kees he{les Les cegefveieCe~~541~~

Deeeee&eer keer Dee%ee heekej, efkeee efMeefJej Deeeespeve nw~

pewve peesefleueexke kee heefjee, Fmekee cegKe eeespeve nw~~
hevn efove leke efoee meYeer kees, mete&-eb-ve#e$eer %eeve~
pewveeiece mes efoee ceelegeer, met$e-efe$e-jsKeere eceeCe~~548~~

veneR efJejece uesleeR ceeleepeer, meoe-meoe euelee en ece~

Meeeer-veeeleerLe& efJe<eeeW kees, he{les efMe<e Je meeOetieCe~~
Demeneer- jepeJeeefle& ke, pewv esv eefeee ebL e Deveske~
MeyoeCe&Je eefvkee, iee efevleeceefCe, DeOeeefhele nesles eleske~~542~~

pewve veiej kee elegcee&me en, jne DeleerJe heueoeeer nw~

efveeheve heeeled mebIe en, hengBee veiej efveJeeF& nw~~
Oece& eYeeJevee kej efveJeeF& ceW, ceneJeerj kee kejkes Oeeve~
mebIe mebie ceeleepeer hengBeeR, eWke efjeemele jepemLeeve~~549~~

yeele eneR hej hetCe& ve nesleer, Deye eueleer uesKeve keer yeele~
ceeleepeer ves pewve Oece& kees, oer Fke cenlJehetCe& meewieele~~
Demeneer ef n voer er kee, ceeleepeer ves jeer eneR ~
Deewj efkemeer ves ke efkeee nes, efceuelee nw GuuesKe veneR~~543~~

k m, k m

veejer vej mes ogieg veer Yeejer , en lees Gefe hegj eveer nw~
uesefkeve ceelee %eeveceleer keer, en ele#e keneveer nw ~~
Ssmee Deye leke keesF& GoenjCe, he{ves-megveves ceW ve Deeee~
%eeve#es$e ceW Yeejer veejer, nes efpemeves kej efoKeueeee~~544~~
GceemJeeefce Deeeee&eer mes, efMe<e ves hete Deeleceefnle~
Deeeee&eer ves Gmes yeleeee, cees#eceeie& DeeMeer<e meefnle~~
eLece KeC[

(115)

(116)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

en peie cesuee, peerJe Dekesuee, keesF& ve mebie Deelee-peelee~
ceelee-efh elee-meg l ee-ieg -esu ee, meyekee nw Pet "e veelee~~
Depej-Decej en DeelcelelJe nw, OegJe-De#ee-DeefJeveeMeer nw~
leve lees nw hegue heefjJele&ve, DeOegJe-#eeer-efJeveeMeer nw~~553~~

eWke (jepe.) ceW eelegcee&me, meved 1970

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. peehegj mes meebieevesj~
2. efheleepeer kes mJeie&Jeemeer nesves kee meceeeej~
3. efhele= efJeeesie ceW mecelee OeejCe~
4. ceesleereb kees efkewleveiej Yespee-ceeB ceesefnveer kees mebyeesOeve~
5. mebIe kee efveJeeF& Deeieceve~
6. mebIemLe-meeOeg-meeefOJeeeW kees DeOeeheve~
7. efveJeeF& mes eWke ceW eelegcee&me mLeehevee~
8. ceeleepeer DemJemLe~
9. ceeleepeer ves uesKeve #es$e ceW Fefleneme keer jevee keer~
10. eWke mes es[ejeeefmebn Deeieceve~
11. ceelee ceesefnveer kee Deeieceve SJeb meeleJeeR eeflecee kes ele OeejCe~

nes DeelcemLe-mJemLe ceeleepeer, ceesleerebo efoee DeeosMe~

efkewleveiej pee kenes nceeje, ceele= ceesefnveer mes mebosMe~~
ie=n keejeie=n es[ mebIe ceW, Deekej kejes Deelce keueeCe~
legceves efoee cees#eheLe cegPekees, cegPekees Yeer nw legceje Oeeve~~554~~
eneB mes mebIe ieee efveJeeF&, keer eYeeJevee Deefle Keemeer~
ieesccemeej mJeeOeee kejeee, mebIemLe Deeefe&kee-mebveemeer~~
ceeleepeer nQ ef Meuheer pewm eer, ie{ -ie{ osleer cete fl e& yevee~
Deeeee&eJej GvnW oer#ee oskej, Gvekees osles hetpe yevee~~555~~
ceeleepeer kes efMe<e Ske vee, meeOJeer-eeJeke-cegefve keF&~
mebIe ieceve kejkes efveJeeF& mes, ieee efjeemele eWke veF&~~
Ske ceen kejkes eJeeme eneB, efkeee DeOeeheve-uesKeve keee&~
leovevlej iees eWke hegjeveer, mebIe meefnle Oece& Deeeee&~~556~~

keeJe heo
eelegcee&me ngDee efveeefhele, Deeeee&eer ves kejer ve osj~
veiej iegueeyeer peehegj mes eue, mebIe heOejeee meebieevesj~~
eneB megMeesefYele ome efpevecebefoj, oMe&ke efee uegYeeles nQ~
megbo j-ye=nled- legb ie-Deeke<e&ke-keueehetC e& ceve Yeeles nQb~~550~~
mekeue efpeveeuee, efpeveJej Jebos, ceve ceW Deefle Glmeen jne~
efkevleg Mejerj ke hegef[ee kee, veefnb JeeveeW mes peee kene~~
heeBme leveke meer leve ceW meeueW, jner keneJele en Keemeer~
leYeer leej eece mes Deeee, efheleepeer ngS mJeie&Jeemeer~~551~~
megvee efoJebiele ngS efheleepeer, Deeee leej efkewleveiej~
efmenj G"e leve cewvee osJeer, ceve ceW oew[er Meeskeuenj~~
uesefkeve lel#eCe %eeveceleer ves, JemlegleJe hej efkeee efJeeej~
keesF& veneR efkemeer kee meeLeer, Pet"s efjMleeW kee mebmeej~~552~~
hebece KeC[

mekeue meceepe ves efkeee efveJesove, meefJevee, ceOegj efueS Yee<ee~

Deeeee&eer! nce Oece& efheheemeg, een jns leJe eewceemee~~
keCeeOeve Deeeee&eer ves, megvee efveJesove Yeueer ekeej~
eelegcee&me efkeee mLeeefhele, eLeeefJeefOe Deeiece Devegmeej~~557~~
mebIe elegefJe&Oe kes ceeOece mes, ngS eYeeJevee kes yengkeece~
uesefkeve ceelee %eeveceleer kees, leYeer oyeesee leere pegKeece~~
Kegues mLeeve, Meerle kes keejCe, peke[eS meye Debie-elebie~
yengle keee kenW Oece& ceeie& ceW, Fmemes ngDee jbie ceW Yebbie~~558~~
heevebefohebeefJebMeeflekee,
kenles
nQ
Deeeee&eer~
megKe ner megKe DeLeJee ogKe ner ogKe, jnles peerJeve veneR keYeer~~
veeres-Thej nesles jnles, eLee ee kes Deejs nQ~
Jewmes ner meg Ke-ogK e kes Yeeieer, nes les peerJ e yeseejs nQ~~559~~

(117)

(118)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deiej kejW megKe-ogKe keer ieCevee, leoe og:Ke lees efmbOeeg eceeCe~
efkevleg megkeKe efceuelee peerJeve ceW, Deuhe-vetve efyevog kes ceeve~~
GmeceW Yeer ogKe yeere ceW Deekej, kej oslee nw leere enej~
Dele: mecePe uees uesMe veneR megKe, nj heue ogKecee nw mebmeej~~560~~

Depecesj eelegcee&me, meved 1971

meceeefnle efJe<eeJemleg

ceele ceesefnveer Deefle efJeeesefieveer, efkeS mekeue kesMe kele&ve~

esle meeefkee Oeejer, DeeeeR , Deeeee&eer kejves oMe&ve~~
eerheue YeW efkeee ieg ejCeeW, mehlece eefleceeele OeejW~
Deeeee&eer kees efkeee veceesmleg, Deehe cegPes YeJeoefOe leejW~~561~~
efkevleg eer hetpe ceeleepeer, efkebefeled veneR efJejece efueee~
DeOeeve-DeOeeheve-erkee ceW, leve-ceve MegYe Gheeesie efkeee~~
neLe efueee pees kejkes es[e, veneR DeOetje keece yeee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, Ske veee Fefleneme jee~~562~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, es[ejeeefmebn ngDee efJenej~
Demeneer keer erkee hej, MegYe DeeMeer<e efoee Deeeee&~~
eglehebeceer heeJeve efove hej, Demeneer hetpee keer~
Deeeee&eer kes pevce efoJeme hej, eer efpevesv ee$ee efvekeueer~~563~~
leoe heeuekeer ngF& efJejeefpele, Demeneer keer erkee~
YeJe peguetme ves ceesn efueee ceve, meeOeg-eeJeke meye ner kee~~
Deveghecekeee& efkeee ceeleepeer, Deveghece ner mecceeve efceuee~
eehle meeOevee keer ieefjcee kees, meeOeke kee ceve keceue efKeuee~~564~~

1. es[ejeeefmebn mes hegve: eWke Deeieceve-hebekeueeCeke eeflee mebheVe~

2. eWke ceW Devegpe kewueeMe-jJeerv kee oMe&veeLe& Deeieceve~
3. ceeleepeer eje mecyeesOeve-eer jJeerv ves DeOeeve kej vees peerJeve kee
MegYeejbYe efkeee~
4. eWke mes Depecesj Deeieceve~
5. ceesFefveeeB neF& mketue eebieCe ceW ceeleepeer eje pewve peesefleueexke hej
Deveghece eJeeve~
6. eer Yeeieebo meesveer Fleeefo eJeeve ceW Deeles Les~
7. eneR ceelee ceesefnveerosJeer ves Deeeee& Oece&meeiej mes Deeefe&kee oer#ee ueer,
veece jlveceleer jKee~
8. eneR keg.ceeOegjer ves DeepeerJeve yeeee& ele efueee~
9. eer ceesleerebo eer jJeerv kees Iej mes Jeeheme ueees~
10. eer jJeerv eje DeepeerJeve yeeee& ele~
11. lesjn jlveeW keer ceelee-Deeefe&kee jlveceleer~
12. hetpe ceeleepeer %eeveceleer ves mechetCe& heefjJeej kee keueeCe efkeee~
13. ceeleepeer kee yeeJej ceW eJeeme~

keeJe heo
es[ejeeefmebn mes efJenej kej, mebIe eWke efhej heOejeee~
eerceefppevesv hebekeueeCeke, kee Decetue DeJemej Deeee~~
hebekeueeCeke Ske eefeee, efpemeceW hetpe yeves hee<eeCe~
Deiej cevegpe heg<eeLe& kejs lees, Jen Yeer yeve mekelee YeieJeeve~~565~~

k m, k m

efkewleveiej mes Deees FmeceW, kewueeMe-jJeerv egieue Yeelee~

ceeveJepeerJeve kes cenJe kees, GvnW mecePeeee leye ceelee~~
hebe hejeJele&ve kees kejves, keeue Deveble ieceeee nw~
Deepe cenehegCe mes legceves, en ceeveJe YeJe heeee nw~~566~~
eLece KeC[

(119)

(120)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Fmes eehle kej legcnW eeefnS, Fmekee meod Gheeesie kejes~

keece-Yeesie ceW ve kejes cele, cees#eeeefhle Geesie kejes~~
ceeleepeer kes meogheosMe kee, eer jJeerv hej jbie e{e~
Dele: jeskekej ieghe Oej, Gvekee peerJeve veee ie{e~~567~~

ceeleepeer keer pevceoe$eer, ceelee eer ceesefnveer peer~

Deeeee&eer Oece&meeiej mes, eneB Deeefe&kee oer#ee ueer~~
eneR kegceejer ceeOegjer peer ves, DeepeerJeve yeeee& efueee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efMe<ee Fvekees yevee efueee~~574~~

meJe&eLece lees ceeleepeer ves, GvnW %eeve kee oeve efoee~

eer jJeerv ves eeleke pewmes, mJeeefle yetbo-mece heeve efkeee~~
Meeeer kes leerveeW KeC[eW kee, Ske meeLe ner ceveve efkeee~
%eevekethe mes peue efvekeeueves, Gmekee efveMeefove Keveve efkeee~~568~~

Gheeoeve lees Dehevee neslee, FmeceW keg mebosn veneR~

hej efveefcee kes efyevee Dekesuee, kej mekelee Jen keece veneR~~
jJeerv-ceesefnveer-cevees-ceeOegjer, Gheeoeve efvepe keece efkeee~
efkevleg Deeefe&kee %eeveceleer ves, vewefceefeke DeJeoeve efoee~~575~~

jepeJeeefle&ke-Demeneer, Deeueehe heefle, ieesccemeej~

he{s hejer#ee Yeer GeerCe& keer, he{e meJee&vle mecee kee meej~~
ueies he{eves efMe<epeveeW kees, leJeeLe&met$e , FesheosMe~
Fmemes ngDee %eeve heefjceeefpe&le, mce=efle ceW Dee ieee DeMes<e~~569~~

eer ceesefnveer osJeer peer ves, pevces Gece lesjn jlve~

meyekee Gece leere #eeesheMece, efceuee %eeveOeve Deuhe eelve~~
mebece ceW eleg ngS DeeCeer, yeves peiele kees Ske efcemeeue~
%eeve-DeYee-ebovee-jefJe-men, Decej ceesefnveer-essueeue~~576~~

hebekeueeCeke hetCe& ngDee peeW, Deeeee& mebIe kee ieceve ngDee~

heerheue-ceeuehegje-ueeJee nes, Depecesj veiej Deeieceve ngDee~~
eelegcee&me ngDee mLeeefhele, meesveerpeer veefMeee eebieCe~
Deeeee&mebIe kes peekeejeW mes, ueies ietBpeves Oeje-ieieve~~570~~

lesjn jlveeW keer ceelee kee, jlveceleer ieg veece efoee~

meYeer GheefmLele pevemecetn ves, meeoj pee-peekeej efkeee~~
peerJeve es Gmeer kee efpemeves, jlve$ee ele heeuee nw~
meheue efkeee Gmeves ceeveJe YeJe, efpemeves Deble mebYeeuee nw~~577~~

eneB ceesFefveee neF&mketue kes, ye=nod-efJeMeeue-meYee eebieCe~

pewve peesefleueexke efJe<ee hej, ceeleepeer kes ngS eJeeve~~
JeneB heOeejs Gekeesef kes, eeshesmej, peesefleefJe&eve~
he$ekeej-eser-Jew%eeefveke, mecePes-peeles osMe keer Meeve~~571~~

eelegcee&me ngDee efveeefhele, Deeeee& mebIe kee ngDee ieceve~

Oece& eYeeJevee kejles-kejles, ngDee yeeJej ceW MegYeeieceve~~
keg ner efoJeme eJeeme Deveblej, mebIe ieee Deve$e keneR~
ieg Dee%ee mes ceeleepeer ves, efkeee Deuhe eJeeme eneR~~578~~

metjpe-ev-ve#e$e keer mebKee, ieceve TBeeF&-ieueer Deekeej~

Deefle met#ce-meerke-eeceeefCeke, ceeleepeer kes megves efJeeej~~
Flevee leere #eeesheMece Deye leke, veneR osKeves ceW Deeee~
efpemekees keesF& kej ve mekee Lee, ceeB ves kejkes efoKeueeee~~572~~

efkewleveiej mes eer jJeerv kees, ceesleerebo yeeJej ueees~

GvnW hesjCee os ceeleepeer, yeeee& Deepevce efoueJeees~~
Fme ekeej ceeleepeer Gvekees, efkeee cege ie=nkeeje mes~
Deepe mebIe ceW Deuebkeej nQ, Iej veefnb iees ogyeeje mes~~579~~

DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceeB kee, jne hetJe&Jeled DeOeeve ece~

eefleefove ner Deeeesefpele nesles, hetpeeeer Gece eJeeve~~
mejmes" eer Yeeieebo meesveer, eYe=efle yengppeve Deeles Les~
Oece&-%eeve Dece=le kees heerkej, peerJeve meheue yeveeles Les~~573~~
hebece KeC[

Demeneer efu eef Kele eef le, ef ceueer eneB Meee Yeb[ej~
ceeleepeer ves efkeee eneB hej, hee"evlej efueKeves kee keee&&~~
efouueerJeemeer eerheue ueees, kejer efJevee yengMe: kej peesj~
JeneB heOeejsb, nceW %eeve oW, ieceve kejW efouueer keer Deesj~~580~~
(121)

(122)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efouueer eelegcee&me, meved 1972-73-74

keeJe heo

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. hene[er Oeerjpe-efouueer ceW eLece eelegcee&me meved 1972 ceW~
2. cees#eMeee hej ceeefce&ke eJeeve~
3. pecyeterhe efvecee&Ce kes efueS efo.pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee~
4. Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee keer mLeehevee~
5. Demeneer kee ekeeMeve~
6. ceveesJeleer-ceerveeyeeF& keer Deeefe&kee oer#ee~
7. ceeleepeer DemJemLe-Deeeee& osMeYet<eCe peer cenejepe kee DeeMeerJee&o~
8. Deeeee&keuhe eglemeeiej peer kee DeeMeerJee&o~
9. mechetCe& efouueer kees heeJeve efkeee~
10. ceeleepeer kee Yeespeve Deleble meeoe-veerjme~
11. vepeheie{ efouueer ceW eelegcee&me~1973
12. Deveske efJeOeeve mecheVe ngS~
13. ef$eueeskeYeemkej SJeb veeemeej ebLeeW keer jevee~
14. ef$eYebieer meben kee DevegJeeo~
15. ieeBOeerveiej ceW eJeeme~
16. mecei%eeve ceeefmeke heef$ekee kee ekeeMeve eejbYe~
17. ueeue cebefoj ceW eelegcee&me~1974
18. 2500 JeeB efveJee&Ce ceneslmeJe ceW hejeceMe&~
19. YeieJeeve ceneJeerj hej hegmleke uesKeve-YeieJeeve ceneJeerj kewmes yeves?
20. ceeleepeer kes 13 ebLe ekeeefMele~
21. yeeueefJekeeme eLece Yeeie ekeeefMele~
22. Demeneer kee efJeceeseve~
23. 14 ebLeeW kee efJeceeseve~
24. nefmleveehegj ceW ceneJeerj efpeveeuee kee hebekeueeCeke~
25. nefmleveehegj ceW cegefve-Deeefe&kee oer#eeSB~
26. Deveske cegefvemebIeeW kee cebieue meeefveOe~
27. Deeeee& eer osMeYet<eCe peer ves ceeleepeer kees Deeefe&keejlve, veeeeYeekej
GheeefOeeeB oer~
28. YeieJeeve ceneJeerj keer meg b ojcet efle& kees vepej ve ueies Dele: ieeue hej keepeue ueieeee~
(123)
eLece KeC[

vemeerjeyeeo-Depecesj-ieg[ieJeeB, nes efouueer keer hetjer Deeme~

eneB hene[er Oeerjpe peekej, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~
heJe& heet&<eCe kes Deeves hej, efoes leJeeLe&met$e eJeeve~
mejue, meejieefYe&le, Deefleceeefce&ke, DeefleMee ngS eYeeefJele peve~~581~~
cees#eMeee nw meeiej ienje, efuees ieieve pewmee efJemleej~
mecevleYe-Dekeuebke osJe mes, hee vee heees Fmekee heej~~
ieeiej ceW meeiej uenjelee, efpeveoMe&ve kee leJe-efveees[~
DeeOeej mlecYe JeerjJeeCeer kee, ebLe mJeeb ceW nw yespees[~~582~~
leJeeLe& met$e peerJeve Dece=le nw, efpemeves Fmekee heeve efkeee~
ceeveeW Gmeves pewveeiece kes, mekeue meej kees peeve efueee~~
megKe-ogKe, peerJeve-cejCe v ceW, mecelee kees Jen heeuesiee~
jeie-s<e kee Jepe&ve kejkes, #ecelee kees Dehevee uesiee~~583~~
meceioMe&v e leevee Fmekee, yeevee Fmekee mecei%eeve~
eeefj$e pegueene yegveves Jeeuee, cees#e mecePe uees Jee meceeve~~
pees Fmekee heejeeCe kejles, heeles heue efvece&ue GheJeeme~
efJe<ee-ke<eeeeW mes ceve nlee, heehe ve Deeles Gmekes heeme~~584~~
ceeleepeer kes eJeeve megvekej, Jeen! Jeen! keer OJeefve efvekeueer~
peerJeve yeerlee megveles-megveles, efkevleg ve Ssmeer yeele efceueer~~
pees henues Keeueer jnles Les, Deye Gve ke#eeW peien veneR~
Dele: Ke[s ke#e kes yeenj, eeslee megveles Deewj keneR~~585~~
Demeneer-ef$eueeskemeej e, ngS ekeeefMele eelegcee&me~
pecyeterheheCCeefle DeefYeJeefe, mejue jerefle GheueefyOe Keeme~~
meceemeej leJeeLe& met$e hej, eJeeve pees Deeee Deevebo~
Gmes efjkee[& kej efkeee megjef#ele, jepee eFpe kewueeMeebo~~586~~
pecyeterhe jevee efvecee&Ce efnle, ngDee mLeeefhele Fke mebmLeeve~
eer ef o.pewve ef$eueeske Mees Oe kee, efoee ieee Gmekees MegYe veece~~
(124)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Gmekes ner Yeerlej meceepe ves, Fke mebmLee kees Meg efkeee~
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kee, Gmekees Gece veece efoee~~587~~

peneB- peneB heOejeleeR ceelee, nes peeles heeJeve Jes #es$ e~

%eeveMeueekee, efpeveJee Debpeve, Kegue peeles De%eeveer ves$e~~594~~

ceeleepeer keer oes efM e<eeSB , ceveesJ eleer- ceer veeyeeF& ~

meb ece heLe hej Deeies ye{ ves, Gvekeer keeueueefyOe DeeF&~~
Dele: es j Cee os kej Gvekees, ceeleepeer lew eej ef keee~
Deeeee&eer osMeYet<eCe ves, Deeefe&kee oer#ee oeve efoee~~588~~
ye eeeef j Ceer ceer v eeyeeF& , ng F Deeef e& kee eMees c eleer ~
ye eeeefj Ceer ceveesJ eleer peer , meb%ee heeF& meb ececeleer ~~
oes veeW ner ceeleepeer eje, Oeeefc e& ke ef Me#ee heeF& nw ~
Gveves ner iegYeej mecneuee, cees#e keer jen efoKeeF& nw~~589~~

Ske ceesnuuee
ej-Deuhevee,
peve-peve peesns
keye ceeleepeer

ceeleepeer kee mebIe ese-mee, oes cegefveeer ceeleepeer eej~

w leeieerpeve meeLe ceW euekej, kejW JeJemLee mebIe efJenej~~
Deeeee&eer osMeYet<eCe kes, ceeleepeer oMe&ve heees~
ceve-ceetj ves efkeee ceneslmeJe, jes ce-jesce Les n<ee&es ~~590~~
ceeleepeer DemJemLe ngF, peye DeMegYekece& Goe Deees~
Deeeee&eer osMeYet<eCe peer, mJeeb JeneB hej heOejees~~
DeeMeerJee&o efoee Deew yeesues, Fveves yeng heg<eeLe& efkeee~
Demeneer DevegJeeove kej, DeYetlehetJe& ner keee& efkeee~~591~~

Deeeee&keuhe eer eglemeeiej peer, ceeleepeer eefle kens efJeeej~

%eeveceleer legce Degle heejme, cesjs YeeJeeW kes Devegmeej~~
heejme lees ueesns kees kesJe}, meesvee cee$e yeveelee nw~
hej pees yevelee efMe<e legcneje, legce mes Yeer ye{ peelee nw~~593~~

hebece KeC[

le=h le ve nes lee, otpes keer ueieleer yeejer~

ieueer mepeeJe, nes v es ueieleer lew eejer ~ ~
Jee Fme lejn, pewmes eeleke heeme ueieer~
eneB heOeejW, Dece=l e yejmes Ie[ er -Ie [er~ ~596~~

ceeleepeer nQ ye[er heejKeer, jKeleer nQ meye ner kee %eeve~

efkemekees efkeleveer heeme ueieer nw, Gvekees jnlee meyekee Oeeve~~
Gvekes ceve ceW uenjelee nw, keCee meeiej Dehejcheej~
Deeleceefnle eecegKe meeLe ceW, kejleer jnleeR hej Ghekeej~~597~~
keepet-efkeMeefceMe-ceeJee-efceeer, ceeleepeer kee meye keg leeie~
ueewkeer-leesj F&- oeue-eheeleer, Keg ues jns Fvekes ner Yeeie~~
jme-jmeeeve keg ve uesleeR, uesleeR yeme veerjme Yeespeve~
ceeleepeer keer Yeespeve eee&, memlee-meg bo j Deeees peve~~598~~

Iej leeieves mecee Deeheves, pees Pes uee mebI e<e& ceneved~
heg<eeW mes Yeer jne DemebYeJe, Gmekee mee#eer mekeue peneve~~
mJeemLe ueeYe es kejW MeerIe ner, cesjs nQ DeeMeer<e Deveske~
ieodieo cesje oe nes jne, Deefle megeesie efMe<ee kees osKe~~592~~

eelegcee&me ngDee efveeefhele, ceeleepeer kee ngDee efJenej~

ceneveiej kes efpeveeueeeW pee, ceelee efkeee mJe-hej Ghekeej~~

meYeer eenles ceeleepeer kee, Fmeer ceesnuues jns eJeeme~

Deenej oeve kee ueeYe eehle nes, eJeeve hetjer nes DeefYeuee<e~~
yeeueke-egJee-Je=-vej-veejer, ejCe heKeejW yeejcyeej~
kejW Deejleer, ieieve iegBpeeJesb, ceeleepeer keer pee-peekeej~~595~~

Deenejoeve osvee ceeleepeer, uesefkeve es nw s{er Keerj~

meppeeefleJe, Megpeue eener, keer ner Kegueleer nw lekeoerj~~
Fmekes efyevee het ve nesleer, kewmee Yeer nesJes OeveJeeve~
Fvemes ege meYeer vej-veejer, kej mekeles nQ Deenejoeve~~599~~
efouueer lees Yeejle kee efoue nw, ceeleepeer ves peerle efueee~
Gheke=le kejves mekeue peveeW kees, meeoj Je<e& Jeleerle efkeee~~
mecee yeerleles osj ve ueieleer, efhej Dee hengBee eelegcee&me~
leLee vepeheie{ efouueer ceW ner, ceeleepeer ves efkeee eJeeme~600~~

(125)

eelegcee&me ngDee mLeeefhele, ngS keee&ece leoe Deveske~

efJeOeeve yengle mes nges nQ GveceW, leerveueeske efJeOeeve nw Ske~~
(126)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ngF& eYeeJevee Deefle ner Fvemes, leerve ueeske kee heeee %eeve~
ceeleepeer ves eneB efmeKeeee, kejvee leerve ueeske kee Oeeve~~601~~

efJeeevebo-osMeYet<eCe peer, meeoj FvnW yegueeles Les~

ceeleepeer kes hejeceMe& mes, keee& eslee heeles Les~~608~~

ef$eueeskeYeemkej, veeemeej Deeheves, ceneebLe oes jes eneB~

DeeeJe-YeeJe-ef$eYebieer-meben, kee DevegJeeove efkeee eneB~~
nes ke= heeueg efMe<eeW kes Thej, keeleb$e JeekejCe efkeee DevegJeeo~
meoe jneR %eeveepe&ve lelhej, efkeee ve ceeB ves keYeer eceeo~~602~~

ueeue efpeveeuee ceW ceeleepeer, eJeeve kejleeR eele:keeue~

Oecee&ce=le keer Je<ee& nesleer, megvekej eeslee neWe efveneue~~
eJeeve jnles Deefle ner megboj, eeceeefCeke eYeeJe Yejs~
ueeueeefele nes eesleeDeeW ves, Gvekes she-efjkee[& kejs~~609~~

eelegcee&me Deveblej ceeB ves, ieeBOeerveiej ceW efkeee efJenej~

eYeg hetpeve kee hee" he{ekej, ceeB ves efkeee peieled Ghekeej~~
eer ekeeMe efnlew<eer Meeeer, mecheeoke mevceefle-mebosMe~
uesles Yeeie leJe eee& ceW, megveles ceelee kes GheosMe~~603~~

jns JeneB hej Ieesj DebOesje, neslee veneR peneB Deeefole~

cegoe& nw Jen peeefle efke efpemekee, neslee veefnb Gece meeefnle~~
Fme DeJemej hej ceeleepeer ves, ceneJeerj hej efueKeer efkeleeye~
ceewefueke-Gece-peieefnlekeejer, ceneJeerj ecekes mejleepe~~610~~

veeer eespevee cebieuekeejer, ngF& efeeeefvJele hejceheefJe$e~

ef$eueeske MeesOe mebmLeeve efvekeeuee, mecei%eeve veece kee he$e~~
ceeleepeer kes DeeosMeeW kee, peve-peve kejlee Fmemes heeve~
elegj veg ees ieer %eeve mes Yeje, elegheeesieer mecei%eeve~~604~~

ceneJeerj kewmes yeves en, Lee hegmleke kee veece jKee~

eeefCecee$e hej keCee kejvee, ceneJeerj kee keece jne~~
heeerme npeej hegmlekeW eheer, Ske nheles ceW efyekeer meYeer~
ome npeej Deewj heJeeeeR, Ske ceen efyeke ieF meYeer~~611~~

ceeleepeer ves efvepe eee& mes, meyekees en GheosMe efoee~

{leehetJe&ke efveece mebYeeuees, ceQves njoce ener efkeee~~
meeOeke Deiej "eve ues ceve ceWs, keesF& veneR keef"ve nw keece~
efveece meheueleehetJe&ke heuelee, efceue peeles nQ eesie leceece~~605~~

efceues jece kees leguemeer pewmes, ceneJeerj kees leLee keJeer~

efceue peelee lees ceneJeerj mes, heefjefele neslee peiele meYeer~~
ceeleepeer keer Fme efkeleeye ves, Gmeer keceer kees hetCe& efkeee~
ceeB ves Deer lejn yeleeee, peerJeve pees ceneJeerj efpeee~~612~~

efouueer-efoue ceW mecee ieF ceeB, efoue mes yeenj pee ve mekee~R
meved eewnej elegcee&me ceW, ueeue efpeveeuee keer jneR~~
efouueer kee efoue yengle ye[e nw, jner osMe keer jpeOeeveer~
Oece&-osMeYet<eCe-efJeee keer, efouueer ves keer DeieJeeveer~~606~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleerpeer, efkeee melele %eeve DeYeeme~

nges $eeesoMe ebLe ekeeefMele, jne efJeefMe en eelegcee&me~~
yeeueefJekeeme kee eLece Yeeie Yeer, ng Dee ekeeefMele Fme ner keeue~
ceeleepeer kes meg-eeeme mes, ngDee peeefle kee GVele Yeeue~~613~~

meved eewnej Je<e& cenece, eee DeefKeue efJee ceW n<e&~

JeerjeYet efveJee&Ce kees yeerles, oes npeej heeBe meew Je<e&~~
SleoLe& GlmeJe Deeeespeve, DeefKeue efJee ceW nw nesvee~
Oece& Deefnbmee peekeejeW mes, ietBpe G"e keesvee-keesvee~~607~~

eLece KeC[

cene-ceneslmeJe Deeeespeve ceW, euelee meoe efJeeej-efJeceMe&~

ceeleepeer keer GheefmLeleer mes , GmeceW Dee peelee Glke<e& ~~

Demeneer ieb L ejepe keer , ceeleepeer ves er kee keer ~

kemeneer ueewnevee kees, yevee ef oee cekeKeve-efceeer~~
veerj melee kees ceeleepeer ves, mejue-mejmelee he ef oee~
efnvoer ceW DevegJeeove kejkes, peve-peve cenoghekeej efkeee~~614~~

(127)

(128

Demeneer ebLe$eeesoMe, meyekee ngDee efJeceeseve nw~

SleoLe& Fke meceejesn kee, ngDee ye=nod Deeeespeve nw~~

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pewve meceepe kes mekeue meeOegieCe, kee meeefVeOe efceuee heeJeve~

meeng Meebefleemeeo meMe yeng, ieCeceeve heOeejs Deeeespeve~~615~~
Dee" efomecyej meved eewnej, ngF Devekes efJeOe oer#eeSB~
ceveg pe efJ ejeieer ngS ceg v eer J ej, veejer yeveeR Deeef e& keeSB~ ~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, kesMeuegbe meneesie efoee~
Deeeee&eer Oece&meeiej ves, meye oer#ee mebmkeej efkeee~~616~~
Fme DeJemej hej efJejepeceeve Les, osMe-Oece&-efJeee yeng mebIe~
ueeueyeneogj, nerjeueeue peer, efoes megg JeeJe emebie~~
Deeeee& eer os MeYet <eCe ves , efJ eeeveb o ceg e fv ejepe eer ~
GheeOeee efkeee efJeYetef<ele, veJe ceetj efheefkee oer~~617~~
Deeeee& eer osMeYet< eCe ves , hetpe Deeef e&kee %eeveceleer~
Deeefe&kee jlve, veeeeYeekej, cenled heosve meceuebke=le keer~~
iegJej ves ieewjJe heo oskej, efvepe Jeelmeue eoeve efkeee~
vetleve efheer, Meee Deeefo os, efMe<ee kees mecceeve efoee~~618~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, mebIe Oece&efveefOe ieceve ngDee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer men, nefmleveehegj Deeieceve ngDee~~
GheeOeee eer efJeeevebo Yeer, nefmleveehegj heOejees nQ~
#es$e hegjeleve, Ssefleneefmeke ceW, peerJevle leerLe& yeng Deees nQ~~619~~
yeengy eueer peer ye[s efpeveeuee, ceneJeerj peueceb efoj kes ~
hejJejer ceW hebekeueeCeke, leer Le& #es$e nefmleveehegj kes ~~
leYeer #es$e veJe pecyeterhe ceW, Gmeer hebekeueeCeke mebie~
ngF& eeflee ceneJeerj efpeve, Ke[dieemeve DeJeieenve legbie~~620~~
ceneJeerj efpeveJej keer cetjle, DeefleMee heejer-heejer nw~
keueekeej ves ceveeseesie mes, yeebkeer Jeer Gleejer nw ~~
vepej veneR ueie peee efkemeer keer, meye Yeie peeS Deueeyeuee~
efJeeevebo kehet&j kee keepeue, efoee cetefle& kes ieeue ueiee~~621~~

hebece KeC[

cetefle&$eeeW kes hebekeueeCeke, eeCeeeflee, Oeeefce&ke keee&~

mekeue mebIe keer cebieue meefVeefOe, neskej eee n<e& Deheej~~
pewmes meefjlee kes ve Fke Leue, DeefJejue euevee Gmekee keece~
meeOeg mebIe Yeer eues eneB mes, ueskej keg efove Deuhe efJejece~~622~~
(129)

nefmleveehegj eelegcee&me, meved 1975

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. leerLeeX kee Goe kewmes?
2. nefmleveehegj #es$e kee heefjee~
3. ceelee %eeveceleer ves eJeCeyesueieesue kes meheves kees meekeej efkeee~
4. eelegcee&me keer mLeehevee~
5. ceeleepeer kes eele:-oeshenj eJeeve~
6. heet&<eCe heJe& ceW cees#eMeee SJeb oMeOeceeX hej eJeeve~
7. FvOJepe efJeOeeve keer jevee~
8. efveecemeej DevegJeeo Deeefo Deveske ebLeeW keer jevee~
9. pecyeterhe jevee cee@[ue kee DeveeJejCe~
10. megces heJe&le kee efvecee&Ce eejbYe-De#eele=leeree kees~
11. ceeleepeer keer Gece eke=efle-keee& kees hetCe& kejkes ner oce uesleer nQ~
12. eelegcee&me efveeefhele-Keleewueer emLeeve~

keeJe heo
nesleer peneB hegCe keer Je<ee&, yenleer Meebefle meg Oeeje nw~
peneB ueiee megOeeve Deelcee, heeleer cegefe efkeveeje nw~~
DeefleMeelee DeJeueeske peneB keer, ceve efJeefmcele jn peelee nw~
nes peeleer Yet hetpe JeneB keer, leerLe& veee yeve peelee nw~~623~~
Ssmee ner nw leerLe& cenece, veece nefmleveehegj efJeKeele~
Fefleneme PejesKes yew" kes osKeW, Deve veece Yeer nesles %eele~~
nefmleveeiehegj DeLeJee iepehegj, Fleeefoke efceueles nQ veece~
Deefle heefJe$e en leerLe&#es$e nw, Fmemes heeJeve nes peeles heefjCeece~~624~~
ngS eej keueeCe eneB hej, Meebefle-kegvLeg-Dejn YeieJeeve~
keeceosJe-eeer-leerLekej, leerv e-leerve heoege ceneve~~
pevces-jepe efkeee-oer#ee ueer, GheosMe efoee cebieuekeejer~
Gvekes oMe&v e peieppeveeW kees, nes les YeJeeleehenejer~ ~625~~
(130)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Fmekes henues DeeefoveeLe efpeve, eLece heejCee ngF& eneB~

ve=he eseebme ves Denej oeve os, hegCe keceeee cenled eneB~~
kees[ekees[er Je<e& hetJe& leke, peelee nw Fmekee Fefleneme~
j#ee yebOeve keer Ievee kee, nw mecyevOe Fmeer mes Keeme~~626~~

GceemJeeefce kes leJeece=le kees, eesleeDeeW ves Ketye efheee~

pees ceeleepeer efoee nw ncekees, Deye leke keesF& veneR efoee~~
Oeve-Oeve ceeleepeer legcekees, Oeve-Oeve ngS nce Deepe~
nce ke=le%e nQ, DeeYeejer nQ, kejs Jevoeefce mekeue meceepe~~633~~

heeBe Meleke cegefveeeW kees eneB hej, Ieeveer ceW Lee hesue efoee~
iegoe cegefve kes Thej Yeer, F& peuee Ghemeie& efkeee~~
keewjJe-heeC[Je-eerke=<Ce kes, peerJeve ece kes leej peg[s~
pej-peceerve-pees keer Keeeflej, eneB kes YeeF&-YeeF& ue[s~~627~~

leJeeLe& met$e mes oMe OeceeX kee, DeefJeveeYeeJeer veelee nw~

heet& <eCe kes oMe efo JemeeW ceW, GvnW megv eeee peelee nw ~~
Ske-Ske efove Ske Oece& hej, ceeleepeer JeeKeeve efoee~
OeceeieeW kees mecePee kejkes, meyekees mecei%eeve efoee~~634~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, Fmekees DeefOeke cenJe efoee~

%eeve-Oeeve-lehe-#es$e yeveekej, DeefleMee heeJeve eefLele efkeee~~
oef#eCe efmLele eJeCeyesueiegue, yeengyeueer kes ejCe keceue~
Oeevekeeue pees osKee mehevee, Gmes eneB hej efkeee meheue~~628~~

eesOe-ceeve-ueesYe-ceeee kee, eyeue eot<eCe eejeW Deesj~

Pet"-kegMeerue-Demebece-ie=n kee, DebOekeej eee IeveIeesj~~
heehe-leehe-mebleehe cesves, oMe jlveeW kee henves nej~
Deeee heJe&jepe hee&t<eCe, mekeue peieled kejves Ghekeej~~635~~

SleoLe& eeeerv e #es$e mes , Ske ceeru e keer otjer hej~

ceeleepeer ves kece&"lee mes, mJeie& Gleej efoee Yet-hej~~
eekedkeee& mechetCe&lee efceues, en efJeeej Deeeee&eer~
ceeleepeer kees Fmeer #es$e hej, elegcee&me keer Dee%ee oer~~629~~

heJe& heet&<eCe Oeeefce&ke ee$ee, neslee FmeceW Deelce efJekeeme~

TOJee&j esnCe kes eeeme mes, peerJeve heelee Oece&-ekeeMe~~
Oece& hejce mebpeerJeve Deew<eOe, efceles nQ DemeeOelece jesie~
cetue eke=efle ceW ueew Deelcee, kejleer nw esleve kee Yeesie~~636~~

eelegcee&me ngDee mLeeefhele, peve-peve kee ceve keceue efKeuee~

#es$e hegjeleve, YeepeveeW kees, ceeleepeer meeefVeOe efceuee~~
yenves ueieer %eeve keer iebiee, heeee peve peerJeve kee meej~
eelekeeue ceeB eJeeve kejleeR, kegbokeggbo kee eJeeve meej~~630~~

oMeOeceea cebieueee$ee kee, #eceeYeeJe Gece mees heeve~

Oece&osJelee, #ecee eeCe nw, #eceeOece& keer nw heneeve~~
ceeve ceneefJe<e, iejue nueenue, ceve kees kejlee keueg<e-ke"esj~
efJevee efyevee eeCeer ogKe heelee, peelee veere vejke ceW Ieesj~~637~~

peerJevOej echet, Je=e jlveekej, OeJeuee ece oeshenj Deelee~

efMe<eJeie& DeOeeefhele neskej, mecei%eeve legef heelee~~
heJe&jepe Deeee heet&<eCe, nefmleveeiehegj ngDee efveneue~
Je<eeX yeeo efceues megveves kees, mejue-mejme eJeeve Fme meeue~~631~~

ceeeeeejer-kegefue-Jeelee, DeJeiegCe ceneve og:Ke keer Keeve~

ceve-Jee-keee mejuelee efeeJej, en nw Deepe&Je Oece& ceneve~~
peneB mele nw JeneR Oece& nw, peneB Demele cenece heehe~
Demeled-kegke-efvevoke JeeveeW mes, peve heeles DeefleMee mebleehe~~638~~

ceeleepeer kes eJeeve nesl es, eelekeeue eer eJeevemeej~

FmeceW JeefCe&le, keg bokegb o mes, ceneJeerj JeeCeer kee meej~~
ceOekeeue ceW hetpe ceeleeer, cees#eMeee Fke-Fke DeOeee~
GodIeeefle kejleeR jnme meye, efnvoer ceW Deefle mejue yeveee~~632~~
eLece KeC[

(131)

ueesYe ueeske ceW Yekeelee nw, heehe-ke<eeeeW kes eje~

Yetue Deehekees elegie&efle ceW, efhejlee peve ceeje-ceeje~~
mebece ece kees pee kejves keer, eskeuee, Glke= efJeefOe~
mebece vej kees hetpe yeveeves, Jeeueer nw Deveceesue efveefOe~~639~~
(132)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

YeJe mes leejs heej Gleejs, Gmeer efeee kee lehe nw veece~
lehe kes eje peue peeles nQ, kece& meIeve mevleehe leceece~~
Deew<eOe-Meee-DeYee-Deeneje, kens efpevesv elegefJe&Oe oeve~
leeiees, oeve kejes, hej ceve ceW, ueeDees veneR uesMe DeefYeceeve~~640~~

veneR efJeIve yeeOeeDeeW kees ceeB, keneR yegueeves peeleer nQ~

efhej Yeer eefo Jes Dee peeeW lees, keYeer veneR Ieyejeleer nQ~~
keee& hetCe& kejkes ner ceeveeR, efJeIve eYebpeve otj ne~
jefJe ekeeMe kees jeske ve heeleeR, kewmeer Yeer neW cesIe Iee~~647~~

ebLe leeie efveeLe ngS nQ, Meue ve efkebefeled Jes ner Oeve~
megj-megjsv veceles ejCeeW ceW, cegefveJej heeueW Deeefkebeve~~
yeeee& peerJeve megKe meeiej, hejceevebo-Meebefle YeC[ej~
heeueve kejvee DeefleMee cegefMkeue, pewmes euevee Deefme keer Oeej~~641~~

keuheJe=#e ceneJeerj ejCe ner, jne mekeue keee& kee Yeej~

DeeefMe<e Gvekee, keee& mebYeeuee, ceesleereb-jJeerv kegceej~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee ef heefkee heefj Jele&ve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efkeee Keleewueer Deesj ieceve~~648~~

ceeleepeer kes mejue-eYeeJeer, OeceeieeW hej megve JeeKeeve~

eeslee yeesues Deye leke nceves, heeee veneR Oece& kee %eeve~~
Deepe nceW efvepe yeesOe ngDee nw, ceeleepeer kes eJeeve megve~
eesOeeefoke lees meye efJeYeeJe nQ, #ecee Deeefo nQ Deelece iegCe~~642~~
Fme eJeeme ceW ceeleepeer ves, jee FvOJepe veece efJeOeeve~
hetjs osMe ceW Gme efJeOeeve mes, ye{e %eeveceefle peer kee veece~~
les jner heeW kes Deke=ef $ece, efpevecebefoj kee nw Dee& ve~
Fme efJeOeeve kes eje nes peeles YeeeW kes YeeJe meheue~~643~~
efveecemeej DevegJeeo efkeee ceeB, oMeue#eCe hej hee jes~
eefle%ee veece Gheveeme jee, jesefnCeer veece veeke efJejes~~
ceeB keer eefleYee yengcegKeer nw, mete& ieieve peeW kejs ekeeMe~
efJeefJeOe efJeOeeDeeW ceW jeveekej, meyekee ceeB ves efkeee efJekeeme~~644~~
yeeueefJekeeme e$e Gheees ieer, ceeleepeer kes jes ng S~
eejeW Yeeie ceeBie pevelee keer, Dele: ekeeefMele eneB ngS~~
pecyeterhe jevee kee cee@[ue, ngDee DeveeJe=le Meee eceeCe~
leoveghe De#ee le=leeree kees, Meg ngDee megces efvecee&Ce~~645~~
Gece-ceOece veere Yeso mes, ceeveJe nesl es leerve ekeej~
efJeIveeW mes [j Meg ve kejles, veere keee& kees efkemeer ekeej~~
Meg keee& kees yeere leeieles, efJeIveenle nes ceOecepeve~
efkevleg keee& kees hetCe& ner kejW, efJeIve ve kej Gece peve~~646~~
hebece KeC[

(133)

k m, k m
Deeeee&eer kegvokegvo mJeeceer elegefJe&Oe mebIe kes veeeke Leskeg ueesie ken mekeles nQ efke kegbokegboosJe Dekesues ner Deeeee& Les~ en yeele
Yeer efvejeOeej nw, henues lees Jes mebIe kes veeeke ceneved Deeeee& efiejveej heJe&le hej mebIe
meefnle ner hengBes Les~ otmejer yeele iegJee&Jeueer ceW eer iegefhleieghle Yeyeeng Deeefo mes ueskej
102 DeeeeeeX keer heeJeueer oer nw~ GmeceW FvnW heeBeJeW he hej efueee nw~ eLee1. eer iegefhleieghle 2. Yeyeeng 3. ceeIevevoer 4. efpeveev 5. kegvokegvo 6. GceemJeeceer
Deeefo~ Fmemes mhe nw efke efpeveev Deeeee& ves FvnW Dehevee he efoee, heeeled FvneWves
GceemJeeceer kees Deheves he kee Deeeee& yeveeee~ ener yeele vebefomebIe keer heeJeueer kes
DeeeeeeX keer veeceeJeueer ceW nw~ eLee-4. efpeveeb, 5. kegvokegvoeeee& 6. GceemJeeceer~ Fve
GoenjCeeW mes meJe&Lee mhe nw efke es ceneved mebIe kes Deeeee& Les~ otmejer yeele en
Yeer nw efke FvneWves mJeeb Deheves cetueeeej ceW ceeYeto ceW meeg Sieeieer-cesje Me$eg Yeer
Skeekeer ve jns, Ssmee kenkej hebece keeue ceW Skeekeer jnves kee cegefveeeW kes efueS
efve<esOe efkeee nw~ Fvekes DeeoMe& peerJeve, GheosMe Je DeeosMe mes Deepe kes Deelce
efnlewef<eeeW kees Dehevee eeve Je peerJeve GppedJeue yeveevee eeefnS~
-ieefCeveer %eeveceleer

(134)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Keleewueer eelegcee&me, meved 1976

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

ceeleepeer keer Gece eJeeve Mewueer~

eelegcee&me keer mLeehevee~
yeeueefJekeeme eejeW Yeeie, n{euee, leJeeLe&met$e, Jemeben, meceeefOeleb$e he{eS~
heet&<eCe heJe& ceW ye[s yeepeej ceW eJeeve~
ceeleepeer ves Jewjeieceeer kesMeuegbeve efkeS~
ceeleepeer ves keF& ebLeeW kee heeevegJeeo efkeee-ebLe ekeeMeve~
FvOJepe efJeOeeve hetCe& ngDee~

keeJe heo
Jele&ceeve egie ceneefJeYetefle, %eeve-Oeeve-lehe keer Yeb[ej~
eJeeve Mewueer Deefle ner Gece, kejleeR Meg-mJe Geej~~
keerefle& keewcegoer hewueer engBefoefMe, Meyo megves nj yeesueer ceW~
ceeleepeer kee elegcee&me nes, Deye keer yeej Keleewueer ceW~~649~~
keejCe ceeB nes egkee heoehe&Ce, Fmekes Yeer Lee hetJe& eneR~
efMe#eCe efMeefJej ngDee Deeeesefpele, ceeB DeeMeer<e mes hetJe& eneR~~
ceneJeerj peebef le ieF& ceveeF& , meefVeOeeve eer ceeleepeer~
ngF& megheefjefele ceeleepeer mes, pevelee pewveepewve meYeer~~650~~
yeeueefJekeeme kes eej Yeeie nQ, ngS DeOeeefhele eneB meYeer~
n{euee-leJeeLe& met $e Yeer, meeLe he {ees iees leYeer ~~
Je meben-meceeefOeleb$e he{, meyekee ngDee cenled Ghekeej~
jKee Geceesece mebeespeve, ceesleerebopeer jJeerv kegceej~~651~~

ye[e yepeej "ekegj ejs kes, eebieCe efveefce&le ngDee heb[eue~

oMe ceW mes eleske Oece& hej, eJeeve nesles eele:keeue~~
eJeeve eje ceeleepeer ves, efpeveJeeCeer keer Deee& keer~
Meerleue-peerJeveoeeer-ceer"s, cesIe Jeeve keer Je<ee& keer~~653~~
eelegc ee& me mLeeheve kes efove, kesMeuegb e mecheVe ef keee~
veiejheeefuekee bkeer eebieCe, osKeer meye Jewjeie ef eee~~
pewveslej peve ngS megheefjefele, Jeerj Deeefe&kee eee& mes~
Meg<keIeemeJeled Glheeefle kej, kee heQkes ceeB ves kewmes~~654~~
kesMe ye[s ve jKeles meeOeg, GveceW he[ peeles nQ peerJe~
jespe mebYeeueves lesue [eueves, keer efeblee ceve jns DeleerJe~~
Oece& Deefnbmee ner meJeexece, Gmekee heeueve kejles nQ~
kegske ceen ceW meeOeg-meeOJeer, kesMeuegbeve kej uesles nQ~~655~~
ceeleepeer ves meceeef O eleb $ e-men, Jemeb en-Fes h eos M e~
efkeee hee DevegJeeo ceveesnj, Oece&-meceepe efnle ngDee efJeMes<e~~
ngDee ekeeMeve Fve ebLeeW kee, efueKee ebLe Deeefe&kee meeLe~
DeOeeve-DeOeeheve ceW yeerlee, ceeleepeer kee eelegcee&me~~656~~
ceeleepeer ves Meg efkeee Lee, jevee FvOJepe efJeOeeve~
leerve ceen ceW hetCe& nes ieee, men heeeme hetpee efvecee&Ce~~
peye mes ngDee ekeeefMele nw Jen, Yeejle kes keesves-keesves~
meeslmeen neslee Deeeesefpele, ueieleer Oecee&ce=le Je<ee& nesves~~657~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee ef heefkee heefj Jele&ve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, mebIe meefnle nes ieee ieceve~~
mJeemLe jne eefleketue FmeefueS, nefmleveeiehegj DeeF Keeme~
leerLe&#es$e eeeerve efpeveeuee, ceeleepeer kee jne eJeeme~~658~~

pewve meceepe Keleewueer hengBeer, neLe pees[kej ceeB ojyeej~

ceeleepeer kes ejCekeceue ceW, Dejhes eerh eue yeejcyeej~~
keCeeOeve eer ceeleepeer ves, mees ee-mecePee hetj er Deeme~
veiej Keleewueer ceW Deekej kes, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~652~~
eLece KeC[

(135)

k m, k m

(136)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

nefmleveehegj ceW eelegcee&me, meved 1977-78

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eelegcee&me mLeehevee-eeeerve cebefoj nefmleveehegj~
2. Deenej-efJeeej-JeJenej-JeeheejMegef hej eJeeve~
3. cetueeeej keer efnvoer erkee kejvee~
4. Deveske hegmlekeeW-efJeOeeveeW-hetpeeDeeW keer jevee~
5. pecyeterhe jevee kes eieefle ejCe~
6. ceeleepeer SJeb pewve ceb$eeW kes eYeeJe mes Je<ee& kee Gefele mecee hej nesvee~
7. eelegcee&me ceW eefMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
8. eJeeve efveoxefMekee keer jevee~
9. efMeefJej ceW 150 efMeefJejeLeea, Ge keesef kes efJeeved heOeejs~
10. ceeleepeer kees efJeeveeW eje efmeebleJeeemheefle keer GheeefOe~
11. eelegcee&me efveeefhele-oefjeeiebpe efouueer emLeeve~
12. nefmleveehegj Deeieceve-megoMe&ve ces keer eeflee~
13. GejeosMe ceW eLeceyeej iepejLe~
14. oMe PeeBefkeeeW kee efvecee&Ce~
15. Jeerjmeeiej efJeeeheer" keer mLeehevee~
16. mete&keeble (megjsMe) keesef [ee eLecee$e yeves-pees Deepe jefJeveboer cegefvejepe nQ~
17. hebekeueeCeke-iepejLe mecheVe~
18. ceeleepeer kee efouueer kees efJenej~

keeJe heo

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

cewues Jee mJe nes peeles, peue-meeyegve kee hee mebeesie~
eeslee ceve efvece&ue nes peeles, heekej meeOegmebIe kee eesie~~
nw eOeevelee Gheeoeve keer, yeele Gefele peeveer-ceeveer~
hej efveefcee efyeve keece ve neslee, kenleer ceelee efpeveJeeCeer~~661~~
ceeleepeer ves kene meYeer mes s, eelegcee&me ejCe nQ eej~
Deenej Megef-Jeweeefjke Megef, JeJenej Megef, Megef Jeeheej~~
ceeleepeer ves meyemes henues, Jeeheej Megef hej peesj efoee~
veeehetCe& nes Oeve kee Depe&ve, peie efnlekeejer keLeve efkeee~~662~~
hebef[le peer eer DeeMeeOej keer, jevee Oecee&ce=le-meeieej~
kene GvneWves meyemes henues, nesJes veeeesefele Jeeheej~~
leoveblej eerceeleepeer ves, Deenej Megef hej peesj efoee~
pewmee Depe&ve, Jewmee Yeespeve, leodJeled nes JeJenej efeee~~663~~
Mejerj eLece meeOeve nw Oece& kee, Gmekes ef yevee ve euelee keece~
Dele: iCeleeJeMe ceeB eer kee, nefmleveeiehegj jne cegkeece~~
Sse fl eneefm eke eeeer ve efpeveeuee, ceW heOejeF ceeleepeer ~
eelegcee&me ngDee mLeeefhele, peve-peve hegCe Ie[er DeeF&~~664~~
ceeleepeer %eeveesheeesie ceW, meoe-meoe jnleer nQ ueerve~
efvele-vetleve jevee kejves ceW, hetpe eer nQ hejce eJeerCe~~
ebLe-hegjeCeeW keer erkeeSB, kejvee ceve kees Yeelee nw~
mebmke=le mes efnvoer kej osleeR, Fke #eCe JeLe& ve peelee nw~~665~~
Jekes j mJeeceer keer jevee, ceneeb L e nw cet u eeeej~
mebmke=le mes efnvoer kej Gmekeer, efkeee ceele eer cenoghekeej~~
efJeled ieeser kes emebie ceW, Deeefo-Deble keefJe efkeee he"ve~
Gce[e eeYeeJe Deheefjefcele, %eeefhele ee meefnle veceve~~666~~

nefmleveeiehegj ceeleepeer kee, Meg ngDee peeW eelegcee&me~

nesves ueieer Oece& keer Je<ee&, mJe ngDee peerJeve DeekeeMe~~
pewmee nce kejles nQ Yeespeve, nes peelee nw Jewmee ceve~
Yeespeve eje Deeves ueielee, nw Jeweeefjke heefjJele&ve~~659~~

hebece KeC[

hejce hetpe eer ceeleepeer ves, efoee MegYeespeve hej peesj~

efpeve-Jee-metjpe kes ekeeMe ceW, nessves ueieer megvenjer Yeesj~~
oerh eke DebOekeej Keelee nw , Dele: Gieuelee nw keepeue~
keceue megjefYe hewueelee enBgefoefMe, heerkej mej kee ceer"e peue~~660~~
(137)

ceeleepeer kes ef Jehegue %eeve kee, DeLeke heefjece kee en heue~

melele meeOevee, egleeYeeme mes, mecheVee en keee& mekeue~~
Yee<ee mejue, eee meyener mes, Deefle JewefMee jne DevegJeeo~
ken mekeles en pewve peiele kees, ceeleepeer kee DeeMeerJee&o~~667~~
(138)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Oejleer kes osJelee, cegefve efoiecyej, Je<ee&eesie jeveeSB keF&~

ef u eKes ef J eOeeve, jeer het peeSB , ceeleepeer ves veF& - veF& ~ ~
meyeue-meheue uesefKeveer ceeB kee,r keves kee uesleer veefnb veece~
iee-hee-Oeeef ce&ke jeveeSB, jeleer jnleer nQ DeefJejece~~668~~

hejce hetpe eerceeleepeer Kego, efoee eefMe#eCe efJeppeve~

efkeme Mewueer ceW megkejCeere nw, Oece& meYee Gece eJeeve~~
Gheke=le ngS mekeue efJeppeved, leoe ke=le%elee %eeefhele keer~
efmeebleJeeemheefle keer GheeefOe mes, ngF Deuebke=le ceeleepeer~~675~~

DeejeOevee veece Ske ebLe kee, mebmke=le hee ceW jevee keer~
eej Meleke, eeueerme, eej heo, jeer ke=efle en ceeleepeer~~
hebeces-efJeOeeve ceelegeer, Fme ner eeleg cee&me efueKee~
mecei%eeveer efJeMes<eebke ceW, Je<ee&eesie efJeefMe efoKee~~669~~

uesefkeve ceeleepeer kes ceve ceW, ngDee ve efkebefeled n<e& ee ceeve~

oMe&ve-%eeve-eefjle DeejeOeve, mes yeveles nQ meeOeg ceneve~~
Dee<e& hejcheje j#ee kejvee, efMeefJej efoee meyekees megefJeeej~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ceeleepeer kee ngDee efJenej~~676~~

pecyet er h e meg c es heJe& l e, TB ee G"lee peelee Lee~

yeeoue ueiesW [jeves, ceeB kee, peehe Meg nes peelee Lee~~
efhej lees heeveer veneR yejmelee, hetje nes peelee meye keece~
efveMee keeue ceW efmebeve kejles, cesIeotle Dee eejeW eece~~670~~

oeBle efkeeefke kejleer meoea, ceeleepeer kej jneR efJenej~

hetpe Deeefe&kee jlveceleer-men, heeueve kejleeR hebeeeej~~
meved De"nej, ceen efomecyej, oefjeeiebpe efJejepee mebIe~
ces eeflee, iepejLe GlmeJe, ngDee megefveefele mekeue emebie~~677~~

Deejpe ceW he[ peeles meye ner, pees Yeer kejles keee& eneB~
Gce[-Iegce[ kej keeues yeeoue, G[ peeles ve peeves keneB~~
ceeB cebieuecee-ejCe Deehekes, pewve ceb$e ceW Meefe Deheej~
hetues veneR meceeles meye ner, nef<e&le nesles Dehejcheej~~671~~

hegve: mebIe iepehegj heOejeee, meved Gveemeer eewLee ceeme~

ngF& megoMe&ve ces eeflee, eseebmeefmevOeg MegYe meefVeefOe Keeme~~
eLeceyeej Gejeos M e ceW , iepejLe GlmeJe mecheVee~
menme-menme vej-veejer osKee, Oeve efkeee peerJeve Dehevee~~678~~

meved GVeerme Deej Deeee, ngDee mLeeef hele eelegc ee&m e~

nefmleveeiehegj ye[e efpeveeuee, ceeleepeer kee jne eJeeme~~
Oece& kee Dece=le ueiee yejmeves, engBefoefMe eF& KegMeneueer~
Oece& efheheemet, peve efpe%eemet, heerles Les Yej-Yej heeueer~~672~~

Fmeer eefleekeeue eneB ome, yeveeR PeeBefkeeeB megbojlece~

Deye Yeer heefjmej ceW efmLele nQ, DeJeueeskeve kej mekeles nce~~
Fleveer megboj-cegKej efke ceeveeW, nce mes yeesue jner nQ~
he= hegjeCeeW kes egve-egve kej, efveMe-efove Keesue jner nQ~~679~~

hejce hetpe ceeleepeer meefVeefOe, ngDee eefMe#eCe efMeefJej eneB~

ceesleerebo kees"ejer heuCe, efMeefJej kes kegueheefle jns eneB~~
yeeyetueeue peer peceeoej ves, enCe efkeee mebeeueke Yeej~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, eJeeve efveoxefMekee keer leweej~~673~~

eer JeerjefveefOe efJeeeheer" keer, ngF& mLeehevee keeue leoe~

mete&keeble (megjsMe) keesef[ee, eLece e$e yeve ngS cegoe~~
jefJeveb oer cege fvejepe he ceW, Deepe meeOevee jle jnles~
vejsMe-eJeerCe-mebmLeeve keee&jle, Oece&eYeeJevee nQ kejles~~680~~

ueieYeie Ske Meleke hebeeMele, eefM e#eCeeLeea heOejees~

ueeueyeneogj-cekeKeveueeue mes, eesie eefMe#eke Yeer Deees~~
pewve esleecyej yeeueeece ceW, Deeeespeve oMe efoJeme jne~
menveMeeruelee iegCe meJeexece, mejenveere nw meYeer kene~~674~~
eLece KeC[

(139)

hebekeueeCeke-iepejLe GlmeJe, efveefJe&Ivehe mecheVe ngDee~

oekeceue efKeue G"s meYeer kes, ceeleepeer ceve cegefole ngDee~~
efouueer keer ceefnuee meceepe ves, ceeleepeer keer kejer hegkeej~
pes ceeme keer leere leheve ceW, ceesjeries kees efkeee efJenej~~681~~
(140)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

meeOeg-ejCe efpeme Leue he[ peeles, enue-henue ye{ peeleer nw~
pewve-peiele keer owe fveke eee& , Deecee yeve peeleer nw ~~
Oece& DebkegjCe nesves ueielee, YeJe keceue yeve efKeue peeles~
veiej-cegnuuee-efpeveeueeeW kes, meejs Me yeoue peeles~~683~~

ceesjeries-efouueer eelegcee&me-meved 1979

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eer<ce leheve cesW ceeleepeer efJenej kej efouueer hengBeeR~
2. eelegcee&me keer mLeehevee~
3. ceeleepeer DeeF-yenej DeeF&~
4. meypeer ceb[er efpeveeuee ceW-heee&veeLe efveJee&Ce efoJeme~
5. heet&<eCe heJe& ceW FvOJepe efJeOeeve kee Deeeespeve~
6. efmelecyej ceW efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
7. ef[heriebpe efpeveeuee ceW Yeer FvOJepe efJeOeeve ngDee~
8. ceesjeries ceW hebehejceser efJeOeeve~
9. eelegcee&me efveeefhele~
10. oefjeeiebpe yeeueeece nerjke peebleer ceW meefvveefOe oer~
11. Deue efyenejer Jeepeheseer ves ceeleepeer mes DeeMeerJee&o efueee~
12. eerveheeke& kee@ueesveer ceW Oeeve meeOevee efMeefJej~
13. ye.ceeOegjer peer ves meeceeefeke efJeefOe efmeKeueeF&~
14. ceeleepeer ves Jemeben kee DeOeeve kejeee~
15. kevee@ huesme ceW FvOJepe efJeOeeve kee Deeeespeve~
16. hene[iebpe ceW Jemeben DeOeeheve~
17. $e+<eYepeebleer, hebehejceser efJeOeeve kee Deeeespeve~
18. eeBoveer eewke ceW ceneJeerjpeebleer hej ceeleepeer kes eJeeve~
19. mecei%eeve efMeefJej kee Deeeespeve~
20. efnvoer jlvekejb[ SJeb Meebefle efJeOeeve keer jevee~
21. jlveceleer ceeleepeer heerefueee mes emle~
22. efouueer ceW ner eer<cekeeue~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, ueies efpeveeuee Yeje-Yeje~

yeeue-Je=-vej-veejer ceve ceW, Oeeefce&ke jbie e{e ienje~~
eelekeeue ceeB kes eJeeve ceW, Deeves ueiee Je=nled mecegoee~
veneR efkemeer kee keesF& peiele ceW, kesJeue neslee Oece& menee~~684~~
eeJeCe Megkeuee efleefLe mehleceer, kees Jen DeeF& hegCe Ie[er~
pew v e ef peveeuee meypeer ceb [ er , ceW heOejeF ceeleepeer ~ ~
heee&v eeLe efveJee&C e ef oJeme hej, uee[t eneB e{eee nw~
leoe meeceefeke eJeeve kejkes, efoJeme cenJe yeleeee nw~~685~~
Oeve Yeeie ceevee meceepe ves, ceeleepeer kes ejCe he[s~
nce DeeYeejer, nce ke=le%e nQ, nce meyekes meewYeeie ye[s~~
eer cegefvejepe ceefuuemeeiej peer, Oece&meYee heOejees nQ~
efJeeeOej kes hetJe& efhelee eer, MeesYee meYee ye{ees nQ~~686~~
ceesj eri es keer ceefn ueeDeeW ves , heet&< eCe ceW YeeJe efkeee~
FvOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, MegYe Deeeespeve jKee ieee~~
henueer yeej ngDee Deeeespeve, efouueer kees Leer yeele veF&~
Dele: keceeves hegCe Deheefjefcele, Fb-FbeCeer yeves keF&~~687~~
efMe#eCe Deewj eefMe#eCe efMeefJej, ngDee efmelecyej kes ceefnves~
eehle jner mechetCe& meheuelee, Oece&ueeYe kes keee kenves~~
ceesleerebo kees"ejer heuCe, kegueheefle kee heo Oeejs Les~
meeefnleeeee& eer heVeeuee} peer, meeiej mes heOejees Les~~688~~

keeJe heo
lehle leJee-meer Yetefce lehe jner, metjpe Deeie Gieuelee nw~
heJeve uehe Peguemeeleer leve kees, hebLeer jen ve euelee nw~~
Ssmes ceW mebIe ceeleepeer kee, eceMe: hengBee efouueer heeme~
ceesjer ies kes pewve efpeveeuee, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~~682~~
hebece KeC[

ef[ her iebpe efpeveeuee efouueer , ceeleepeer Deeieceve ngD ee~

FbOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, MegYe-Deeeespeve eneB ngDee~~
MelekeeefOeke eer-heg<eeW ves, hetpeke yevekej ueeYe efueee~
leoghejevle eerceeleepeer ves, ceesjeries kees ieceve efkeee~~689~~
(141)

(142)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceesjeries ceW jcesMeebo ves, hebehejceser efkeee efJeOeeve~

mecee yeerleles osj ve ueieleer, Deeee efoJeme Jeerj efveJee&Ce~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee efheefkee heefjJele&ve~
yeeueDeeece-oefjeeiebpe kees, ceeleepeer ves efkeee ieceve~~691~~

ceneJeerj peebefle ceneheJe& hej, ngS eYeeJeke ceeB eJeeve~

ceen ceF& ceW ngDee eeesefpele, mecei%eeve efMeefJej efMe#eCe~~
yeeueefJekeeme-ebLe Jemeben, jlvekejC[ eeJekeeeej~
meYeer Jeie& ves he{s Oeeve mes, enCe efkeS Gece mebmkeej~~697~~

yeeueDeeece oef j eeieb pe ves, Je<e& heenej hetC e& ef keS~

nerjke peebefle ceneslmeJe ceeB ves, yengMe: DeeMeerJee&o efoS~~
Deue efyenejer Jeepeheseer ves, eehle efkeee ceeB MegYe DeeMeer<e~
kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, eerveheeke& kee@ueesveer yeere~~691~~

Deeeespeve eefleefove nesles Les, eueleer Leer eJeeve ceeuee~

efkevleg keYeer Yeer ceeleepeer ves, uesKeve keee& veneR euee~~
Jemle efoveeW ceW Yeer ceeleepeer, kejleeR efpeveJeeCeer kee ieeve~
jeeR Deehevess efnvoer jevee, jlvekejC[ Je MeebefleefJeOeeve~~698~~

Oeeve meeOevee efMeefJej eneB hej, ngDee cenece Deeeespeve~

ceeleepeer ves Oeeve kejeee, eR yeerpe heo megefveeespeve~~
yeeueyeeeeefjCeer ceeOegjer, meeceeefeke efJeefOe efmeKeueeF&~
Oeeve-meeOevee-meeceeefeke ceW, ceveesMeebefle meyeves heeF&~~692~~

eer<cekeeue keer leere leheve ceW, ngDee heerefueee leere Deleer~

efMeefLeueieele nes ieF yengle ner, hetpe Deeefe&kee jlveceleer~~
et v eeveer "b [ eF& ef h eueeF& , ng D ee heer e f u eee ceW Deejece~
eer<cekeeue ceW mekeue mebIe ves, FvemLe ner efueee efJejece~~699~~

Deeeee& eJej eer vesefceeb keer, ueIeg jevee Jemeben veece~

ceeleepeer mJeeOeee kejeee, jne megKeo-meheue heefjCeece~~
leog hejevle eer c eeleepeer kes , eJeeve nes les Oece& meYee~
eerve heeke& kes YeJe yeeie ceW, efyeKej G"er DeodYegle MeesYee~~693~~
efvece&ue kegceej mes"er meerleehegj, meentpeer eer Mebeefleemeeo~
leod megheg$e eer DeMeeske kegceej ves, heekej ceeB kee DeeMeerJee&o~~
De.Yee.efoiecyej pewve cenemeYee, mes"er heo heeee DeOe#e~
Oeeefce&ke keeeeX yevee DeeCeer, meent heefjJeej mekeue ele#e~~694~~
eerveheeke& mes kevee@ huesme ceW, ceeleepeer mebIe ueees peve~
FvOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee cenece Deeeespeve~~
kevee@ huesme mes hene[iebpe ceW, kej efJenej mebIe heOejeee~
oJe meben kes DeOeeheve kee, eneB hegve: DeJemej Deeee~~695~~
$e+<eYe peebleer ceveer eneB hej, hebehejceser efJeOeeve efkeee~
eJeeve ueeYe efceuee pevelee kees, meyeves Oeeefce&ke %eeve efueee~~
hene[iebpe mes eewke eeBoveer, mekeue mebIe heOejeee nw~
Jeerj peebleer ceneceneslmeJe, ceeB meeefVeOe ceveeee nw~~696~~
eLece KeC[

(143)

k m, k m

Oece& Ske meJe&es meceg nw

eeiegCemeefueueheGjb mebpeceGegbieGefccemebIeeeb~
efCecceueleJeheeeeueb meefceefo cenece mebbCCe~~
peceefCeeceoerJeheGjb JejiegefeiebYeerj meerueceppeeob~
efCeJJeeCejeCeefCeJenb Oeccemecegb Cecebmeeefce~~
DeLe&-megvoj iegCeeW he peue keer eegjlee mes mebege, mebece he
GVele Tefce& mecetneW mes meefnle, efvece&ue lehehe heeleeueeW mes heefjhetCe&, meefceefleeeW
heer cenecelmeeW mes Jeehle, ece-efveece he eegj erheeW (peuepevleg efJeMes<eeW)
mes mebege, es iegefhleeeW SJeb iebYeerj Meeruehe ceee&oe mes meefnle Deewj
efveJee&Cehe jlvemecetn mes mecheVe Ssmes Oece&he meceg kees ceQ vecemkeej
kejlee ntB~
-pecyeterheheCCeefe-Deeeee& heevebefo
(144)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ketee yegueekeer yesiece, eeBoveer eewke-efouueer

eelegcee&me-meved 1980
meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

eelegcee&me keer mLeehevee~

FvOJepe efJeOeeve kee Deeeespeve~
eJeCeyesueieesue cenecemlekeeefYe<eske hej Deveske jeveeSB efueKeeR~
ye[er mebKee ceW ekeeefMele SJeb Deve Yee<eeDeeW ceW Devetefole~
heet&<eCe heJe& ceW kecceespeer keer Oece&Meeuee ceW eJeeve~
pewve Yeejleer kee efJeceeseve~
FvOJepe efJeOeeve SJeb iepejLe~
ueeue cebefoj kees efJenej~
efouueer ceW ceeB meeefveOe ceW 100 FvOJepe, keF& $e+ef<eceb[ue, hebehejceser,
MeebefleefJeOeeve ngS~
10. keF& efMe#eCe efMeefJej Deeefo~
11. nefmleveehegj kes efueS efJenej~
12. ceeleepeer kee %eeve e%e eejbYe~
13. Deveske Deeeespeve mecheVe~
14. %eeve peesefle jLe YeceCe keer hejsKee~

keeJe heo

ceeleepeer ceve hejce heejKeer, peeve ieF meye ienjeF&~

efkeleveer heeme ueieer eeleke kees, Deer lejn mecePe DeeF&&~~
mJeerke=efle oskej YeepeveeW keer, ceeleepeer ves hetjer Deeme~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~~702~~
ketee jne yegueekeer yesiece, eewke eeBoveer, DeefleefLe YeJeve~
ces efpeveeuee, veboerej keer, jevee DeefleMee ceveYeeJeve~~
yeere megMeesefYele Debpeveefieefj nw, eej yeeJe[er eej efoMee~
Ske yeeJe [er les j n ceb e f o j, yeeJeve ceb e f oj eleg ef o & M ee~~703~~
eelegcee&me ngDee mLeeefhele, pewve peiele Glmeeefnle ceve~
FvOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee megerlee Deeeespeve~~
ceen hejJejer meved Fkeeemeer, eJeCeyesueieesuee oef#eCe~
cenecemlekeeefYe<eske yeengyeueer, kee nesvee nw Deeeespeve~~704~~
Ske npeej Je<e& het J e& mes , iees c ces M e eer yeeng y eueer ~
keer eeflecee leheueerve Ke[er nw, efJevOeefiejer hej ueies Yeueer~~
ueies ngS meye leweejer ceW, keewve-keewve keee kej heeeW~
hejce hetpe eerceeleepeer ves, keer meeefnefleke jeveeeW~~705~~
eesie eesej yeengyeueer peer, Gheveeme veJe efueKee ieee~~
keeceosJe yeentyeefue ueIeg, yeentyeefue veeke jee ieee~~
Yejle-yeengyeueer en veeceebefkele, efe$ekeLee kee@efcekeme efueKee~
yeengyeueer hetpeve jevee keer, mlees$e mebmke=le ceW efJejee~~706~~

keeueee euelee ner jnlee, keves kee ueslee veefnb veece~

Ske-Ske #eCe keles-keles, ke peeleer nw Gce leceece~~
leheleeR pes" oghenjer yeerleeR, Deeee eceMe: eeJe=[d keeue~
keeues-keeues heeesOejeW keer, efoKeves ueieeR ieieve ceW ceeue~~700~~
eelegcee&me Meg nesves ceW, yeme
ceeleepeer kes eerejCeeW ceW ,
Ske-Ske eerheue Lee kej ceW,
ef Mejmee Jeb oeef ce kej yees ues,
hebece KeC[

ueeKeeW keer mebKee ceW eefleeeB, ngF ekeeefMele, efJeleefjle keeR~

nes eeej-emeej Deef Oekelece, ceeleepeer DeefYeuee<ee Leer~~
ng F & Devet e f o le keF& Yee<ee ceW , ceeleepeer keer jeveeSB ~
Deeef[ees kewefme iees yeveees, efueKeer pees ceelee keefJeleeSB~~707~~

Deye Les keg ner efove Mes<e~

ef o uueerJ eemeer iees DeMes < e~~
ceve-mej-Jeeefjpe efKeues-efKeues~
ncekees eeleg cee& me efc eues ~~701~~
(145)

heJe&jepe heet&<eCe Deeee, ngS Deeeesefpele ceeB eJeeve~

eele: kecceespeer Oece&Meeuee, oeshenj cebefoj DeefleefLe YeJeve~~
eJeeve kenW efke Dece=leJe<ee&, mejue-Meg-Yee<ee ceW %eeve~
%eeve mete& mes e oe ceW, yew"e egie-egie kee De%eeve~~708~~
(146)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Oece& Ske nw ue#eCe oMe nQ, Fve meyekee mecceeve kejes~

#eceeYeeJe mes yeeee& leke, meyekee mecei%eeve kejes~~
es [ es heehe-ke<eeSB { nes , oMeue#eCe hee peeDees i es ~
#eceeefmevOeg mveeve kejesies, yee efMeKej e{ peeDeesies~~709~~

es ceeb o peer oeves Jeeues, hejceoeeuet Jeefe ceneve~

ueeue efpeveeuee eewke eeBoveer, FvOJepe kejJeeee efJeOeeve~~
hejce hetpe eerceeleepeer kee, cebieuecee meeefVeOe megJeeme~
iepejLe efvekeuee FbemLe ceW, jee ieee vetleve Fefleneme~~716~~

ceeleepeer kes eJeeve jnlee, eesleeieCe Jeelmeue Ieguee~

jesce-jesce hegueefkele nes peelee, Ssmee DevegYeJe-%eeve efceuee~~
Mejeb kes cegKeceC[ue mes, peye yenleer Oecee&ce=le Oeej~
efJeveeebpeefue kej ceeveW eeslee, ceeleepeer kee hejceeshekeej~~710~~

meesuen ceee& Fkeeemeer Deeee, ueeue efpeveeuee ngF& meYee~

meeeg efJeoeF& oer ceelee kees, ceeB efyeKejer DeeMeer<e eYee~~
ueeue efpeveeuee mes efJenej kej, ceesjeries heOejeee mebIe~
heJe& De"eF& eneB ceveeee, nes ueer kee Dee jne emebie~~717~~

egve-egve ceelee kenW GjCe, eLece Deeefo eejeW Devegeesie~

eesleeDeeW kee meoe keeue ner, efmLej jnlee MegYe Gheeesie~~
mecee hetCe& nes peelee eeefhe, efhej Yeer jnleer ceve ceW een~
YetKe-heeme keg Yeer ve meleeleer, cevegDeeB jnlee yes-hejJeen~~711~~

nefmleveeiehegj kejs eleer#ee, nes ceeleepeer MegYeeieceve~

oes-ke Je<e& ceW ceeleepeer kes, ngS veneR heeJeve oMe&ve~~
pecyeterhe eieefle kes ejCe, oes Je<eeX ceW ye{s keF&~
yevekej kes leweej nes ieF, oes Oece&Meeuee veF&-veF&~~718~~

cenecemlekeeefYe<eske yeengyeueer, efkeee eJele&ve Fefvoje peer~

ceeveeW hegvepe&vce hee kejkes, DeeF Jener iegefuuekee peer~~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, cebieue keueMe ves efkeee YeceCe~
ueeueefkeuee cewoeve ceW ngDee, ceeleepeer cebieue eJeeve~~712~~

hejce hetpe ceeleepeer meefvveefOe, efouueer efoKeueeee Deewoee&~

oes Je<eeX ceW FvemLe ceW , ngS Deves ke cenece keee&~ ~
mele FvOJepe, keF& $e+ef<eceb[ue, hebehejceser, MeebefleefJeOeeve~
efMe#eCe-efMeefJej ngS ueIeg-Je=nled, ceeB DeOeehes ebLe ceneve~~719~~

lesF&me Deketyej, GefVeme Demmeer, MejohetefCe&cee, Fe veen~

ieee ceveeee ceeleepeer kee, pevceceneslmeJe Deefle Glmeen~~
efheeemeer efJeeved heOeejs, meceemeej-Jeeevee-efMeefJej~
heVeeueeue-kew ueeMeeb o peer , Deees Les ef J eeved eJej~~713~~

efouueer kes efoue mes efJenej kej, ceeB heOejeF nefmleveehegj~

ieefueeeW ceW metveeheve Deeee, eF& Goemeer esnjeW hej~~
nefmleveeiehegj jewveke DeeF&, pecyeterhe ceW enue-henue~
peie kes Me yeoueles jnles, jnW ve efmLej Fke Yeer heue~~720~~

$e+<eYeosJe mebmkeej eYeeJevee, peerJeveoeve Ghekeej efveece~

ceeleepeer keer jeveeDeeW kee, ngDee efJeceeseve ece-ece-ece~~
cenecemlekeeefYe<eske keeue ceW, eJeCeyesueieesuee eebieCe~
ef$eueeske pewve MeesOe mebmLeeve kee, ngDee JeneB hej DeefOeJesMeve~~714~~

nefmleveeiehegj Deekej ceelee, mJeeOeee lehe ueer ve ngF~

eele: oesh enj mebIe meeLe ceW , mJeeOeee leuueerv e ngF ~~
Deheeng[ meJee&Le&efmeeq kee, mJeeOeee efnle eeve ngDee~
ceeleepeer eer %eeveceleer kee, %eevee%e eejbY e ng Dee~~721~~

ceeleepeer mes jefele cenece, jevee pewve Yeejleer veece~

ngF& efJeceesefele eJeCeieesue ceW, kejer eMebmee meeOeg leceece~~
elegj veg eesi e meceefvJele jevee, megb ojlece meeceeer men~
yeng Gheeesieer osKeer meyeves, keer mejenvee DeodYegle en~~715~~
eLece KeC[

(147)

uesKeve keee& euee ogleieefle mes, hetJe& %eeve efveefOe ngF& mebYeeue~
%eeve peeseflejLe osMe YeceCe efnle, yeveer hejsKee Fme keeue~~
MeebefleveeLe DeefYe<eske meeLe ner, efveuee jlve$ee GodIeeve~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, ngS Deve yeng Deeeespeve~~722~~
(148)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1981

oMe&ve Deew DeeMeer<e eehle kej, meyekees neslee ceve mevlees<e~

efoJeme Deepe kee Oeve ngDee nw, efceuee hegCe kee De#ee kees<e~~725~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. meYeer kees ceeleepeer kes megueYe oMe&ve~
2. oMe&ve kes meeLe eJeeve ueeYe~
3. eelegcee&me keer mLeehevee~
4. FvOJepe efJeOeeve keer jeveeDeeW kes eefle DeeYeej~
5. FvOJepe efJeOeeve mecheVe~
6. pecyeterhe mesefceveej kee Deeeespeve~
7. yeeyetueeue pewve peceeoej kee DeefYevebove~
8. ceeleepeer kes pevceefove hej efJeveeebpeefue~
9. Deeefe&kee jlveceleer DeefYevebove ebLe keer jevee~
10. ceeleepeer kee efouueer emLeeve~
11. ueeuecebefoj ceW %eevepeesefle jLe keeee&uee kee GodIeeve~
12. FvOJepe efJeOeeve, ceneJeerj peebleer mecheVe~
13. Fefvoje ieeBOeer kes kej keceueeW mes %eevepeesefle jLe kee GodIeeve~
14. %eevepeesefle jLe kee osMe YeceCe-Deeeee& osMeYet<eCe, Deeeee& efJeceuemeeiej
ves MegYeeMeer<e efoee~

keeJe heo

hejce het pe eer ceeleepeer ves , leer jLe veee yeveeee nw ~

Deheveer DeodYegle metPe-yetPe mes, Yet kees mJeie& yeveeee nw~~
keeue kee heber G[kej hengBee, Dee<ee{-pegueeF& Gece ceeme~
YeeeW kes Deeen mes ceeB ves, efkeee eneR hej eelegcee&me~~726~~
Deke=ef$ece efpeve ewleeuee nQ, ceOeueeske ceW MeesYeeceeve~
eej Meleke DehebeeMele, Gvekeer mebKee jne eceeCe~~
FvOJepe ceb[ue efJeOeeve ceW, Fve meyekeer nesleer hetpeve~
YeeJe meefnle pees kejs kejeJes, kejlee De#ee hegCeepe&ve~~727~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer nQ, Fme efJeOeeve keer jeveekeej~
Deveeveske efJeOeeve me=peve kej, ceelee efkeee cenled Ghekeej~~
Fmekes henues mebmke=le ceW ner, heees peeles mekeue efJeOeeve~
he{ves Deewj he{eves Jeeues, veefn b efceueles Keespes efJeeved~~728~~
ceeleepeer mes jefele efJeOeeveeW, keer meJe&$e ceeer nw Oetce~
megveles-kejles, he{les efnvoer, peve meeOeejCe peeles nQ Petce~~
efkeve MeyoeW cebs ceeleepeer eefle, nce ke=le%elee Jee kejW~
Mele-Mele Jeboeefce ceeleepeer, nce meefJevee DeefYeJee kejW~~729~~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, pecyeterhe ceW DeeF& yenej~

jeef$ekeeue Jewjeie Gce[lee, efove ceveles Oeeefce&ke leewwnej~~
hejce hetpe eer ceeleepeer kes, oMe&veeLe& Deeles yeng-peve~
Ssmee keesF& efoJeme ve peelee, peye ve Deeles oMe&keieCe~~723~~

nefmleveeiehegj ceeleepeer
Fmeer Je<e& eer pecyeterhe
efvece&ue mes"er meerleehegj
hejce hetpe eerceeleepeer

pees Yeer Deeles ceeleepeer kes , meye peve oMe&v e heeles nQ~
peerJevleleerLe& kes oMe&ve kejkes, peerJeve Oeve yeveeles nQ~~
keCeemeeiej JeelmeueefveefOe, veneR efkemeer kees kejW efvejeMe~
jeske-eske kes efyevee meYeer kees, Keguee ngDee nw meble-eJeeme~~724~~
ener veneR hetpe ceeleepeer, mecee-mecee kejleeR eJeeve~
YeepeveeW kees Deefleefnlekeejer, osleer nQ DeeMeer<e Jeeve~~
hebece KeC[

(149)

kee, jne eLece en eelegcee&me~

kee, jee ieee mJeefCe&ce Fefleneme~~
ves, FbOJepe kee efkeee efJeOeeve~
kee, jne hejce heeJeve meefVeOeeve~~730~~

pecyeterhe mesefceveej kee ngDee, ceen Deketyej Deeeespeve~

peceeoej eer yeeyetueeue kee, efkeee ieee yeng DeefYevebove~~
ceeleepeer kes pevce efoJeme hej, ngF& efJeveeebpeefue cenemeYee~
mesefceveej efJeeveeW eje, ekeer yengMe: efJeveeeYee~~731~~

(150)

hetpe Deeefe&kee jlveceleer kee, ebLe DeefYevebove efueKee ieee~

efpevekes eje ieefCeveer ceelee, %eeveceleer kees jee ieee~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

%eevepeesefle jLe kes efveefcee mes, FbemLe ceeB efkeee ieceve~

ueeue efpeveeuee ceW ceeB meeefveOe, ngDee ohelej kee GodIeeve~~732~~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, eer FvOJepe ngDee efJeOeeve~
heJe& De"eF& ceW mecheVee, ceeB MegYe DeeefMe<e efkeee eoeve~~
Oece&efveefOe ebLe DeefYevebove, ngDee efJeceesefele meefVeefOe ceeB~
eer ceneJeerj peebleer DeeF&, ceeB kes eJeeve ngS eneB~~733~~

ketee yegueekeer yesiece, meeFefkeue ceekex-efouueer

eelegcee&me-meved 1982
meceeefnle efJe<eeJemleg

ueewn oe veejer Fefvoje peer, efnvoosMe keer cebef$e eOeeve~

Gvekes ner cebef$elJe keeue ceW, %eevepeeseflejLe ngDee ieefleceeve~~
Gvekes me#ece kej keceueeW mes, GodIeeve mecheVe ngDee~
Yeejle kes keesves-keesves ceW, jLe kee efveYe&e YeceCe ngDee~~734~~
eej petve meved yeemeer MegYe efove, en cebieuecee keee& ngDee~
ceb$eeseej-heg<heebpeefue#esheCe-mJeefmleke-pee-peekeej ngDee~~
nes ef veefJe&Ive jLe YeceCe osMe ceW, Fefvoje peer Deeemle efkeee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, Gvekees MegYe DeeMeer<e efoee~~735~~
peceeoej eer yeeyet ueeue peer , ef JeeveeW ceW jns eOeeve~
Gvekes DevegYeJeMeerue kejeW ceW, osMeYeceCe keer jner keceeve~~
eewke eeBoveer mes kejesueyeeie, leoveblej jLe jepemLeeve~
iees osMe kes keesv es-kees ves, mJeeiele heeee nj mLeeve~~736~~
%eevepeeseflejLe peehegj hengBee, osMeYet<eCe Deeeee& eer~
ngS %eevejLe kes menieeceer, MegYeeMeer<e keer Je<ee& keer~~
ueesnefjee ceW Oece&efveefOe mebIe, jLe kes mebie-mebie YeceCe efkeee~
efJeceueefmevOeg Deeeee&eer Yeer, jLe cebieue DeeMeer<e efoee~~737~~

1. efouueer ceW eer<ce keer eeb[lee~

2. eelegcee&me mLeehevee~
3. Dee.Meebeflemeeiej hegCeefleefLe SJeb Deveske Deeeespeve mecheVe~
4. ceeleepeer kes eJeeve~
5. cebesuee hene[iebpe-efouueer ceW FvOJepe efJeOeeve~
6. ceeleepeer kes eej yeej eJeeve~
7. Deveskeeveske efJeOeeveeW kee mebeespeve~
8. Yeesieue ceW cebefoj kee efMeueeveeme~
9. %eevepeesefle mesefceveej kee Deeeespeve-jepeerJe ieeBOeer eje GodIeeve~
10. peeheeveer efJeeved ves Yeeie efueee~
11. MejohetefCe&cee pevcepeebleer efoJeme mecheVe~
12. eelegcee&me efveeefhele~
13. efouueer mes nefmleveehegj kes efueS efJenej~
14. nefmleveehegj ceW Deveske efvecee&Ce keee& mecheVe~
15. ceeleepeer eje egleeYeeme SJeb uesKeve~
16. leJeeLe&met$e hej DeeOeeefjle efMe#eCe efMeefJej~
17. pecyeterhe jevee keer efJeeveeW eje Yetefj-Yetefj eMebmee~

keeJe heo
Oeerjs-Oeerjs mecee heg<e ves, eer<cekeeue mebkesle efkeee~
petve ceen kes Deeles-Deeles, leere-leheve kee he efueee~~
efveMe-efove leheves ueies Yeebkej, keesF& ewve ve heelee Lee~
ketuej-hebKee Deeie Gieueles, meye peie ogKeer efoKeelee Lee~~738~~

k m, k m

leYeer osnueer pewve peiele kes, eser peye efceuekej Deees~

ceeleepeer kes ejCe keceue ceW, hegve: hegve: cemleke veees~~
eLece KeC[

(151)

(152)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eerheue Dehe&Ce kej ejCeeW ceW, yeesues, ns ceeB ke=hee kejW~

Deieuee eelegc ee& me JeneR hej, mLeeheve mJeer keej kejW~ ~739~~
hejce ke=heeuet ceeleepeer ves, meye hetJee&hej efkeee efJeeej~
veiej osnueer ceW yeemeer kee, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~
n<e& uenj oew[ er pevelee ceW, nesves ueies cebieueeeej~
Debleceexo peleeee meyeves, kej ceelee kes pee-peekeej~~740~~
heeBe pegueeF& meved Lee yeemeer, Dee<ee{ Megkeue elego&efMe kees~
eelegcee&me ngDee mLeeefhele, peve-peve kees cebieuecee nes~~
ngS cenlJehetCe& Deeeespeve, eLee MeebefleefveefOe hegCeefleefLe~
Deeeee&eer kees mekeue peveeW ves, YeeJe Yejer eebpeefue oer~~741~~
hejce hetpe eerceeleepeer ves, Fme DeJemej hej Meyo kens~
eoefhe Deehe eer Yeeweflekeleve mes, Fme Yetleue hej veneR jns~~
leoefhe Deehemes Oece&#es$ e ceW, mLeeefh ele pees GeeoMe&~
yeves jnWies ceerue kes helLej, osves kees peerJeve Glke<e&~~742~~
pees MegYe keee& efkeS iegJej ves, nce meye Gve hej eueW meoe~
kejW enerle eleeW kee heeueve, ueieWs veneR Deefleeej keoe~~
osJe-Meee-ieg MeerMe veceeSB, nes jlve$ee peerJeve Debie~
mebece keer [esjer mes yeBOekej, neW eMemle mechetCe& emebie~~743~~
FvOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee cebesuee Deeeespeve~
Fme DeJemej hej cebieuekeejer, ngS hetpe ceeB kes eJeeve~~
mevleeW kes MegYe meefVeOeeve ceW, en Yeer neslee keYeer-keYeer~
nesves ueieleer Oece& keer Je<ee&, ee-oes-mee-je1 eej Ie[er~~744~~
efmele.Deketyej kes ceeneW ceW, oes-oes ee.oes. ngS efJeOeeve~
leerme-eewyeermeer, FvOJepe kees, efceuee ceeleeer kee meefVeOeeve~~
ess-ess Deve efJeOeeveeW, kee lees keesF& efnmeeye veneR~
ngS yengle mes Meenoje ceW, jkeKeer keesF& efkeleeye veneR~~745~~
1. eele:-oeshenj-meeeb-jeef$e~

hebece KeC[

(153)

Yeesieue ceW ceeB meefVeOeeve ceW, cebefoj kee efMeueeveeme ngDee~

%eevepeesefle kes mesefceveej kee, megboj-meheue eeeme ngDee~~
meebmeo eer jepeerJe ieeBOeer ves, GodIeeve kej Meyo kens~
Deefle DeeJeMeke Oece& nceeje, jepeveerefle mes Deueie jns~~746~~
Fme hej eJeeve ceW ceeleepeer, Deefle ner megboj yeele kener~
jepeveerefle ceW Oece& veerefle nes, jns osMe ceW Meebefle leYeer~~
peeheeveer ef Jeeved Yeer Deeee, mese fc eveej ceW uesv es Yeeie~
me$eevle ceW ceeleepeer kes, eJeeve kee efceuelee meewYeeie~~747~~
Ske veJecyej meved yeemeer kees, DeeF& Mejo hetefCe&cee peye~
pevce efoJeme eerceeleepeer kee, mekeue meceepe ceveeee leye~~
efove neW Je<e& npeej kes ceelee, Ssmes nesJebW Je<e& npeej~
eer ceeleepeer kejbs meeOevee, kejleer jnW mJe-hej Ghekeej~~748~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee ef heefkee heefj Jele&ve~
hejce hetpe eerceeleepeer kee, FbemLe mes ngDee ieceve~~
veiej-eece meye ngS Gheke=le, jlve-%eeve kes hee GheosMe~
mJeeiele kees leweej Ke[er LeeR, nefmleveeiehegj ieueer DeMes<e~~749~~
hejce hetpe eerceeleepeer kee, peeW iepehegj Deeieceve ngDee~
leeW ner jewveke ueewer engBefoefMe, nefmleveeiehegj eceve ngDee~~
nefmleveeiehegj cesuee Deeee, hetvece efleefLe keeefle&ke kes ceeme~
peerJeveleerLe& kes oMe&ve kejves, peve mewueeye Lee Gce[e Keeme~~750~~
pecyet er h e-meg c es heJe& l e, <ees [ Me-ew l eeuee oMe& v e~
peerJeve Oeve efkeee pevelee ves, yevee jne ceve Deeke<e&Ce~~
leerve cetefle& cebefoj keer jevee, efveuee-jlve$ee kee efvecee&Ce~
osKe-osKe nef<e&le nesles peve, ceve:-Megef kejles keueeCe~~751~~
DeYeer#Ce %eeve eesefieveer ceelee, kejleer jnleeR egle DeYeeme~
ef$eueeskemeej, MueeskeJeeefle&ke, Meg efkeee keeefle&ke kes ceeme~~
he{leeR mJeeb, he{eleeR meyekees, efvepe-hej kee kejleeR keueeCe~
efkeee me=peve vetleve ke=efleeeW kee, jner uesefKeveer Yeer ieefleceeve~~752~~
(154)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

FvneR efoveeW ceelee keer meefVeefOe, ngS Deveskeeveske efJeOeeve~

efveuee jlve$ee, YeespeveMeeuee, kes mecheVe ngS efvecee&Ce~~
pecyeterhe kes efnceJeveeefo kee, euelee jne keee& gefle he~
efmeebleeW kees hee<eeCeeW ceW, oer DeefYeJeefe ebLe Deveghe~~753~~
leJeeLe&met$e-Oece& DeeOeeefjle, ngDee Deeeesefpele Ske efMeefJej~
kegueheefle kee heo efkeee Deuebke=le, efJeled heVeeueeue eJej~~
ueieYeie hebeeMele efJeeveeW ves, heeee leoe %eeve kee Oeve~
Ssmeer ceeB ves peesefle peieeF&, Yetue veneR heeles nQ peve~~754~~
pecyet erh e ef peveeuee <ees [Me, ef JeeveeW ves
kegueheefle heVeeueeue eJej ves, ceveesYeeJe eeW
Deefle ner DeodYegle-Deveghece-Gece, Deefleere nw
peie cenlJe Deebkesiee Fmekee, nce meye kejles

oMe& ef kees ~
Jee efkees~~
ceeB kee keece~
GvnW eCeece~~755~~

efkemeer ceeF& kes ueeue ves Deye leke, kej ve ef oKeeee Ss mee keece~
efmeeble efueKes nQ yeme ebLeeW ceW, veneR eke heesle Deeeece~~
cevegpepeeefle ceW %eeveceleer kee, keee& DevevJee-vecyej Ske~
Deejpe ceW he[ peeles vej nQ, pecyeterhe jevee kees osKe~~756~~
mecee veneR nw efkemeer kes JeMe ceW, Jen mJeleb$e mecee ceneved~
veneR peesnlee Jee efkemeer keer, meoe-meoe jnlee ieefleceeve~~
jn Ieer peeW jns yeouelee, helePe[ mes Deelee ceOegceeme~
mecee eer<ce kee yeerle ieee peye, hegve: Dee ieee eelegcee&me~~757~~

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1983

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

jlveceleer Deeefe&kee keer meceeefOe meefVeke~

eelegcee&me keer mLeehevee~
lesjn-yeerme Deecveeeer heefleeeW mes efmeee efJeOeeve~
ceeleepeer ves pecyeterhe keer 108 heefjecee keer~
meeOeg meceepe kees yegueeves kes efueS Deeceb$eCe~
FvOJepe efJeOeeve, ceeleepeer kee pevce efoJeme ceveeee ieee~
jlveceleer ceeleepeer kee DeefYevebove-DeefYevebove ebLe meceefhe&le~
onspe oes lees Ssmee oes~
%eevepeesefle jLe meveeJeo ceW Deeee~

keeJe heo
eue Deleerle kees eeo kejW nce, ognjeeW hetjye Fefleneme~
cewvee es[ eueer ie=nefhebpeje, yeesuees efkemeves hetjer Deeme~~
ceelee eer ceesefnveerosJeer, efkeee leoe Ghekeej ceneve~
GhekeejeW kees veneR Yetueles, meeOeg heg<e Gece efJeeved~~758~~
legcnW g[eleer ntB ceQ ie=n mes, legce Yeer cegPes g[e uesvee~
Debl e mecee ceW he [er YebJ ej ceW, vewee heej ueiee osv ee~~
leye cewvee ves Jeeve efoee Lee, %eeveceleer efveJee&n efkeee~
ie=nyebOeve kees lees[ efvekeeuee, mebece heLe Dee{ efkeee~~759~~

k m, k m

ngF Deeefe&kee ceesefnveer osJeer, jlveceleer megveece heeee~

lesjn jlveeW keer ceelee ves, lesjn ele kees Deheveeee~~
lesjnJe<e& meeOevee kejles, yeerles Deeee keeue meceeefOe~
keee-ke<eee efkeS ke=Me Deheves, leeieer ceve mes mekeue GheeefOe~~760~~
efJenej keee& DemeceLe& peevekej, efMeefLeueieele ueKe ceelee kee~
%eeveceleer peer nefmleveeiehegj, efkeee efJeeej eewceemee kee~~
eLece KeC[

(155)

(156)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pewve ef$eueeske MeesOe mebmLee kes, Deees meYeer meome eOeeve~

eerheue Deefhe&le kej ejCeeW ceW, keer Devegceesove men-yengceeve~~761~~

eefleefveefOe ceb[ue efkeee efveJesove, hebekeueeCeke nesvee nw~

hetpeeer kes meefVeOeeve mes, GlmeJe MeesYee nesvee nw~~768~~

ceeleepeer eer %eeveceleer keer, ef mecevJeeJeeoer nw~

cew $ eer YeeJe jns meeOeceea , ener YeeJevee Yeeleer nQ ~ ~
lesjn-yeerme efJeefOe oesveeW mes, ngS efmeee efJeOeeve eneB~
ceelee meefVeefOe, heJe& G"eF&, ieee ceveeee Ketye eneB~~762~~

meeOeg meceepe ves ceeleepeer keer, yeejcyeej eMebmee keer~

DeeMeerJee&o efoee oesveeW kej, mekeue keee& DevegMebmee keer~~
%eeveceleer peer heg <eeLeea nQ , { mebkeuheer , Ghekeejer ~
keee& Deeeflece efkees GvneWves, Oece&-meceepe nw DeeYeejer~~769~~

leerLekejeW kes vnJeve peue mes, efieefj megces ngDee heeJeve~

nefm leveeiehegj pecyegerhe ceW , yeveer eef leke=efle ceveYeeJeve~~
ngF eefleefle efpeve eefleceeSB, yeves hegCe kes eesie meYeer~
Ske Meleke Dee" Jeb o vee, ceeleepeer ves kejer leYeer ~ ~763~~

eefleefveefOe ceb[ue ieee meeOeg mebIe, %eevepeesefle jLekejs YeceCe~

FvOJepe ceb[ue efJeOeeve kes, ngS iepehegj ceW Deeeespeve~~
MejohetefCe&cee kee efove Deeee, ceeleepeer kee pevceefoJeme~
kene meYeer ves meefVeOeeve ceeB, efceues efvejblej menme yejme~~770~~

lesFme pegueeF&, Je<e& lesjemeer, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~

Jeeeve-hee"ve-uesKeve kejvee, ceeleepeer kee jne eeeme~~
%eeve-Oeeve-lehe-ueerve jns pees, Jener meeOeg kenueelee nw~
eceMe: kece& efvepe&je kejkes, mJeie&-cees#e megKe heelee nw~~764~~

eeleg c ee& me les j emeer meved kee, jne cene ieewj JeMeeueer ~
jlveceleer ceelee keer peerJeveer, nw Deefle ner ceefnceeMeeueer~~
heg $eer -Yeef ieveer-ie=efn Ceer- ceelee, meYeer he DeeoMe& ceneve~
meye keg neskej meye keg leeiee, oer#ee Oeejer efnle keueeCe~~771~~

pecyet er h e, meg c es heJe& l e, veneR eef l eke= ef le cee$e jner ~

Yeejle kes kees v es - kees v es mes , Deeles oMe& ke het pe cener~ ~
jbieejeJe-cevegeboe Sme.kes, efMe#ee Meeeer Jeer.heer. OeJeve~
ngS enef<e&l e e$e leer ve meew, kejkes leerLe& #es$e oMe&v e~~765~~

Ssmeer cenecee veejer kee, efkeee ieee DeefYevebove nw~

leeie-lehemee keer cetjle kees, keefJe kee meeoj Jebove nw~~
%eeveceleer peer kene meYeer mes, oes onspe lees Ssmee oes~
efpememes peerJeve yeves Oeeefce&ke, cejCe hebef[leesb pewmee nes~~772~~

pecyeterhe-megces heJe&le, GYee hetCe&lee heeF& nw~

efpeve eefleceeDeeW eeCeeeflee, keeueueefyOe Deye DeeF& nw~~
Dele: Ske eefleefveefOe ceb[ue kees, Yespee meeOeg-mebIe kes heeme~
efkeee efveJesove meefVeOeeve oW, hetCe& kejW YeefJepeve keer DeeMe~~766~~

meved eewon cencetoeyeeo ceW, megKeheeueoeme ueeuee kes Iej~

pevceer kevee cees ef n veer os J eer , es su eeue yeves Les Jej~~
heeveb e f o heb eef J eb M eef l ekee, eb L e ons p e kes he ef o ee~
he{ heg$eer Deepevce Meer} Oej, heJe& ceeme yeeee& efueee~~773~~

Deeeee&eer Oece&meeiej peer, GheeOeee eer Deefpele efveefOe~

oeeefveefOe-DeefYevebove meeiej, efkeee efveJesove eLeeefJeefOe~~
jepemLeeveer ome veiejeW ceW, peneB efJejepes Les cegefvejepe~
eefleefveefOe ceb[ue efkeee efveJesove, meefVeOeeve osves Fme keepe~~767~~
Deeeee& eer efJeceuemeeiej peer, Deewjbieeyeeo efJejepes Les~
mecevleYe peer, efJeeevebo peer, eer kegbYeespe ceW jepes Les~~
hebece KeC[

(157)

Gvekeer heg$eer %eeveceleer ceQ, ntB Gece onspe kee heue~

Jener ceesefnveer jlveceleer es, leeie-meeOevee ege mekeue~~
Dele: meYeer peve efMe#ee uesJesb, oes onspe lees Ssmee oes~
efpememes peerJeve yeves Oeeefce&ke, cejCe hebef[leeW pewmee nes~~774~~

(158)

hetpe Deeefe&kee jlveceleer kee, yeng DeefYevebove efkeee ieee~

Deewj meeLe ner ebLe DeefYevebove, GvnW YeW ceW efoee ieee~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efv emhe= nYeeJeJeleer ceeleepeer, DeefleMee ngF YeeJe efJeue~

elegej ceW efoee meYeer kees, ceeleepeer DeeMeer<e efJeceue~~775~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

en ieewjJe keer yeele efke Fvekeer, Oeeefce&ke nQ meye mevleeveW~

keg mebueivee cees#eceeie& ceW, keg nQ ie=nmLe Oece& ceeveW~~
osJe-Meee-ieg keer Gheemevee, mJeeOeeeefe efueS ngS~
pees nQ, peneB nQ, Deheves heLe hej, hetCe& he mes ueies ngS~~776~~
%eevepeeseflejLe osMe YeceCe kej, veiej meveeJeo ceW Deeee~
yeng ef o iiepe ef J eeved heOeejs , cees l eer Dece= l e yejmeeee~~
Deveskeeves ke mebmLeeDeeW kes, ngS meheuelece DeefOeJesMeve~
Deuhe efJejece kes meeLe eneR hej, ceeleepeer kees kejW veceve~~777~~

k m, k m

efpevesv eeflecee kes oMe&ve kee cenlJe

efpevesvosJe keer eeflecee kes oMe&ve keer YeeJevee kejles ner oes GheJeeme kee heue
efceue peelee nw~ eueves keer DeefYeuee<ee kejles ner leerve GheJeeme kee heue, eueves kee
DeejbYe kejles ner eej GheJeeme kee heue, eueles-eueles heeBe GheJeeme kee heue,
keg otj eues Deeves hej yeejn GheJeeme kee heue, yeere ceeie& ceW hengBe peeves hej
hevn GheJeeme kee heue, megces keer eeser kee oMe&ve kejles ner Ske ceeme kes
GheJeeme kee heue, cebefoj ceW eJesMe kejves hej n ceeme kes GheJeeme kee heue, cebefoj
kes ej ceW eJesMe kejves hej Ske Je<e& kes GheJeeme kee heue, leerve eoef#eCee osves
hej meew Je<e& kes GheJeeme kee heue, efpevesv YeieJeeve keer eeflecee kes oMe&ve kejves
mes npeej Je<e& kes GheJeeme kee heue efceuelee nw~ hegve: efpeveeeflecee kes mevcegKe Ke[s
neskej YeeJehetJe&ke mlegefle kejves mes Deveble GheJeeme kee heue eehle neslee nw~ eLeeLe&
ceW efpevesv YeieJeeve keer Yeefe mes ye{kej Deewj keesF& Gece hegCe veneR nw~
-heehegjeCe, heJe& 32, he=. 99
eLece KeC[

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1984

(159)

1. ceeleepeer Gece eke=efle keer veejer~

2. pecyeterhe eeCe eeflee hetJe& meYeer DehetCe& keee& hetCe& neW~
3. pecyeterhe ceW eelegcee&me mLeehevee~
4. pecyeterhe efkemeer kees Metue, ceeleepeer yejmeeleeR hetue~
5. eelegcee&me keeue cebs efveecemeej keer meeeoeefvkee mebmke=le erkee hetCe& keer~
6. mejmJeleer Jebovee ceneslmeJe kee Deeeespeve~
7. erkee kee DeLe&-YeeJe eke kejvee~
8. veF&-veF& ke=efleeeW keer jevee~
9. hebekeueeCeke eeflee~
10. %eevepeesefle jLe kee meceeheve~
11. ceeleepeer kees ieefCeveer heo mes Deuebke=le efkeee ieee~
12. ceeleepeer ves DemebYeJe keee& kees mebYeJe kej efoKeeee~

keeJe heo
Gece-ceOece-peIeve he mes, ceeveJe nesles leerve ekeej~
efJeIveeeeble peIeve ve nesles, keesF& keee& kejves leweej~~
ceOece keee& Meg kej osles, Deeles efJeIve es[les Yeeie~
hej efJeIveeW mes [jW ve Gece, keee& hetCe& kejles ye[Yeeie~~778~~
ceeleepeer keer eke= ef le nw Gece, pecyet erh e yeveeee nw ~
efieefj megces-efnceJeve-ewleeuee, meye ele#e efoKeeee nw~~
Les efmeeble kewo hegmleke ceW, GvnW Keguee Jeeleeme efoee~
cene Deueewefkeke, DeefleMee DeodYegle, ceeleepeer ves keee& efkeee~~779~~
nw DehetCe& keg keee& DeYeer Yeer, Gmes hetCe&lee osvee nw~
eeCe eeflee henues-henues, meye ner keg kej uesvee nw~~
Dele: ef$eueesske MeesOe mebmLee-men, meefceefleeeW kes meome DeeS~
neLe pees[, Jeboeefce kejkes, yeesues Jeeve megceve YeeS~~780~~
(160)
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpee eer DeeMeer<e eeefnS, jns Deehekee eneR eJeeme~

meved eewj emeer pecyet erh e ner , nes ceeleepeer eeleg c ee& m e~~
cee$e Deehekes meef VeOeeve mes , keee& menpe nes peeSbi es ~
keuheJe=#e keer eBJe leues nce, meYeer meheuelee heeeWies~~7841~~

ceeleepeer ves efveecemeej kee, neo& eke kej efoKeueeee~

efpe%eemet, Deuhe%epeveeW, kees Yeer meye YeeJe mecePe Deeee~~787~~
efpemeves he{er, mejener meyeves, Dee<e& hejcheje kees ceevee~
DeeeeeeX-ieg-efJeeveeW ves, ceeB eefleYee kees heneevee~~
meceeesefele GjCeeW eje, efJe<eeJemleg meejue efoee~
ceeleepeer ves en meceepe kee, DeefleMee Oeceexhekeej efkeee~~788~~

heoeef OekeeefjeeW, mekeue meomeeW, kes Deeen hej efkeee ef Jeeej~

megkejCeere eJeeme eneR hej, mebIe meomeeW kes Devegmeej~~
Dele: pegueeF& yeejn kes efove, ceneJeerj efpeve ejCeeW heeme~
mebIe meefnle eer ceeleepeer ves, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~782~~

en vej keeee, efceer ceeee, #eCe-#eCe nesleer #eerCe eueer~

efhebpejs Thej ece[er efueheer, ece-ece ecekes ueies Yeueer~~
efkevleg Ske efove DeeS Ssmee, efceer ceW efceue peevee nw~
iej Demebeefc ele jner efpebo ieer, Mes <e jns heleevee nw~~789~~

pecyeterhe keer DeodYegle jevee, Deveghece-YeJe-efvejeueer nw~

ef J es < eer peve keer eleer ceW , Deeie ueieeves Jeeueer nw ~ ~
efJ eIveeveue Ye [kee os l es Les, eoe-keoe F&< ee& uet peve~
Meeble mJeYeeJeer leye ceeleepeer, #eceeveerj mes kejW Meceve~~783~~

yeeheve-eewJeve Deeles-peeles, peje ve Deekej peeleer nw~

peye peeleer nw leye Jen leve kees, mJeeb meeLe ues peeleer nw~~
Dele: eeefnS efJe%epeveeW kees, leve kee meled Gheeesie kejW~
Oece&#es$e ceW yeeskej Fme kees, cees#eieceve Geesie kejW~~790~~

eelegcee&mekeeue ceeleepeer, efJeefMe mebeceeejCe efkeee~

leJeeLe&met$e-men oMe OeceeX kee, mekeue peveeW kees %eeve efoee~~
eefleeceCe-DeeJeMeke meye ner, eLeemecee heeles Deeeece~
Deecee eueles ner jnles, eLeekeeue mee.-efve.-Oee.1 keece~~784~~

eer ceesefnveerosJ eer peer ves, DeefleefJeJeske mes keece efueee~

YeJe-leve-Yeesie efJejefe meeOe kej, mebece heLe mJeerkeej efkeee~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer mes, hebeceneele OeejCe kej~
efkeee DeelcekeueeCe Deeheves, ceelee jlveceleer yevekej~~791~~

kegbokegbo Deeeee&eer keer, efveecemeej jevee kee veece~

meeeoeb e f kee er kee, meb m ke= le ef o ee ceele Deb peece~~
meved De"nej ngF& ve hetjer , meved eewjemeer hetCe& kejer~
pecyeterhe kes elegcee&me ceW, en heeF& GheueefyOe ye[er~~785~~

lesj nJe<eeX kejer meeOevee, ef v ejef l eeej eee& heeueer ~

Devle mecee leke Deecee jn, keer heo-ele keer jKeJeeueer~~
metjpe [tyes Fmekes henues, efJeefOe meuuesKeve DeheveeF&~
ceesn Me$eg kees efkeee hejeefpele, oMee Jeerlejeielee heeF&~~792~~

kesJeue mee{s heeBe ceen ceW, keee& cenece hetCe& ngDee~

Deeleeefmele eehle meheuelee, hej ceeB DeefleMee n<e& ngDee~~
mejmJeleer Jebovee he ceneslmeJe, eneB ceveeee ieee cegoe~
ebLe heeuekeer efJejepeceeve kej, peguetme efvekeeuee ieee leoe~~786~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efveee&heke kee keee& efkeee~

YeeJe efJeMegeq jns #eheke keer, Fme hej hetje Oeeve efoee~~
ceen peveJejer, efoveeBke hebeoMe, meved efheeemeer Deeee nw~
vecemkeej ceb$e kees meg veles, jlve mJeie& heo heeee nw ~~793~~

erkee kesJeue DeLe& veneR nw, ebLe hetCe&lee osvee nw~

pewm es peg ievet kes ekeeMe ceW, met jpe kees Yej os vee nw ~~
1. meeceeefpeke-efvecee&Ce mebyebOeer-Oeeefce&ke~

hebece KeC[

(161)

(162

efoJeme Deepe kes Oece&#es$e ceW, Ske veee Fefleneme jee~

ceelee ves heo efueee #eheke kee, efveee&heke heo jner meglee~~

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

mce=efleeeB Dee peeleeR ceve ceW, ceeleepeer keer yeejcyeej~

hej meBYeeue uesleer LeeR Kego kees, eesie-efJeeesie peeve DeefveJeej~~794~~

mekeue Deeefe&kee keer Jeboeefce, eeJeke-eeefJekee veceve efkees~

ieefCeveer ceelee %eeveceleer ves, meye kees MegYe DeeMeer<e efoS~~801~~

efpemekee meeLe jne nes Je<eeX, Gmes Yegueevee veneR mejue~

efhej ceeB efpememes Ketve kee efjMlee, mce=efleeeB DeeleeR DeefJejue~~
mevleeWW kes Yeer ceve kes Thej, eesie-efJeeesie kee he[s eYeeJe~
Jes Yeer lees meceepe ceW jnles, mebJesove kee veneR DeYeeJe~~~795~~

Deeueeb$e hej eefleceeDeeW kee, mLeeheve mecheVe ngDee~

ngDee meceeheve jLeee$ee mes, keesF& ve uesMe efJeheVe ngDee~~
eb-jefJe kes ece mJeso mes, yeerpe Je=#e yeve heefuele ngDee~
pees Yeer jes[s yevekej Deees, etCe& ngS ceo ieefuele ngDee~~802~~

Ssmes DeJemej peye Yeer DeeS, leJe%eeve keer MejCe ienW~

%eeve-efJejeie ye{eves Jeeues, heewjeefCeke DeeKeeve he{W~~
Deeg yenekej cetKe& kece& keer, meeBkeue Deewj ye{eles nQ~
efkevleg efJeJeskeer meeceYeeJe jKe, DeelceMeefe kees heeles nQ~~796~~

Deiej "eve ues keesF& ceve ceW, veneR DemebYeJe keesF& keece~
veejer neskej ceeleepeer ves, efme kej efoee keLeve ueueece~~
peye leke pecyeterhe Oeje hej, nw megces veYe kees Leeces~
leye leke ieefCeveer %eeveceleer kee, vej-megj efceuekej eMe ieeJeW~~803~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efvepe efJeJeske Gheeesie efkeee~

hejefevlee mes Oeeve nekej, efvepeelce efevlevee Oeeve efoee~~
pecyeterhe - nefmleveeiehegj - DeeefoveeLe hetpeeSB jeeR~
Oece&Oeeve ceW Oeeve ueieeves, veF&-veF& ke=efleeeB efJejeeR~~797~~
DeeF&me Deewue mes ueskej, oes-ke ceF& efheeemeer leke~
ngS efveefJe&Ive hebekeueeCeke, efkeS meYeer ves keee& DeLeke~~
Deeeee& eer Oece&meeiej kee, mebIe meefnle meeefVeOe efceuee~
Sve.[er.efleJeejer, meer.S. et.heer., pecyeterheer keceue efKeuee~~798~~
%eevepeesefle jLe keee& eJele&ve, ngDee meceeheve henues efove~
heer.Jeer.vejefmebnjeJe ves efkeee, DeKeb[ peesefle kee mLeeheve~~
ngF & eYeeJevee pewv e Oece& keer , Meyo JeCe& veeleer le jner ~
ceeleepeer meeoj Jevoeefc e, meyeves Ske ner yeele kener~ ~799~~
eleer veeefjeeW ceW meJeexece, hetpe Deeefe&kee ceeleepeer~
GveceW Yeer Gece ieefCeveer nQ, efpeveJeeCeer ceefncee Deeleer~~
Ske ceF& meved efheeemeer kees, kesJeue%eeve keueeCeke efove~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, Yetef<ele ieefCeveer DeuebkejCe~~800~~

eLece KeC[

vetleve efheer leLee keceC[ueg, ieefCeveer peer kees efoes iees~

Meee-mecehe&CehetJe&ke ceeB kes, pee-peekeejs efkees iees~~

(163)

k m, k m

ieg kes efyevee mebmeej meceg veneR lej mekeles

ve efJevee eevehee$esCe leefjlegb MekeelesCe&Je:~
velex iegheosMeee meglejeseb YeJeeCe&Je:~~
yevOeJees iegjJeesefle es mebeerlees ve=Ceeced~
yevOeJees$ewJe mebeerlew iegjJeesceg$e ee$e e~~
efpeme ekeej penepe kes efyevee meceg veneR efleje pee mekelee nw Gmeer
ekeej ieg kes GheosMe kes efyevee en mebmeejheer meceg veneR efleje pee
mekelee nw~ Fme mebmeej ceW YeeF& Deewj heg$e oesveeW ner ceveg<eeW keer eerefle kes
efueS nesles nQ, efkevleg YeeF& lees Fme ueeske ceW ner eerefle GlheVe kejles nQ Deewj
ieg Fme ueeske leLee hejueeske oesveeW ner ueeskeeW ceW efJeMes<ehe mes eerefle kes
efueS nesles nQ~ DeLee&led YeeF& mes Fme ueeske ceW ner megKe efceuelee nw leLee ieg mes
Fme YeJe Deewj hejYeJe ceW Yeer meJe&$e megKe, keueeCe Deewj cees#e ceeie& keer
eeefhle nesleer nw~ Dele: meowJe ieg kes ejCeeW keer mesJee kejles jnvee eeefnS~
-YeieJeefppevemesveeeee&
(164)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1985

Gvemes [kej eg "eveles, efJepee ue#ceer heeles nsQ~

Ssmee ner emebie hee"keeW, legcekees Ske megveeles nQ~~806~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

ieefCeveer %eeveceleer ceelee kes, nQ JeefelJe kes he#e Deveske~

Gece meeOJeer, es uesefKekee, keefJeeeW ceW keJeefe$eer Ske~~
jes Deeheves yengefJeOeeve nQ, hetpeeSB Gece-Gece~
meeefnlemeeefOekee yeerme Meleer keer, meJe&es ken mekeles nce~~807~~

1. SkeeoMe Je<e& kes ece kee heue nw pecyeterhe~

2. jbie ceW Yebie-ceeleepeer DemJemLe~
3. DemJemLelee ceW YesoefJe%eeveer efevleve~
4. osn kecepeesj, hej Deelcee meyeue~
5. Deveskeeveske Deeeespeve-leeieer ie=n mes ner DeeMeer<e~
6. Lees[e mJeemLe ueeYe-uesKeve eejbYe~
7. keceue cebefoj kes efvecee&Ce kee efMeueeveeme~
8. meJe&leessYe efJeOeeve keer jevee~
9. pecyeterhe efJeOeeve keer jevee~
10. eglehebeceer heJe& hej efJeOeeveeW keer heeuekeer efvekeeueer~
11. mecei%eeve efMeefJej kee Deeeespeve-vejsvekeeMe peer kegueheefle jns~
12. <ees[Me efoJemeere Meebefle efJeOeeve kee Deeeespeve~
13. ceeleepeer kes mJeemLe ueeYe keer eeLe&vee~

megKeeW-ogKeeW kee Deevee-peevee, efveefele jnlee efveeefle ece~

ogKe hene[ keye t he[siee, kegd veneR ken mekeles nce~~
yeerle jne Lee Oeeefce&ke peerJeve, mJeeOeee-uesKeve-megefJeeej~
efkevleg Deeeveke ceeleepeer kees, eefleefove Deeves ueiee yegKeej~~808~~
JeeefOe eneB leke ye{er efke es[er, YeeeW ves peerJeve DeeMee~
Meebeflehee" eejbYe kej efoes, pees meceeefOe keer heefjYee<ee~~
efkevleg jne hegCeesoe meyekee, efveoeve heerefueee hej Deeee~
ngDee keejiej Deew<eefOe osvee, ceelee mJeemLe ueeYe heeee~~809~~
leve lees DeefleMee #eerCe nes ieee, efkevleg Deelcee cene eyeue~
Yeso%eeve efpevekes Ie peeiee, ceveesces veefnb neslee eue~~
ceeleepeer peheleer ner jnleeR, Denefcekekees Keueg Megesnb~
obmeCe-CeeCeceeer ces Deelcee, Dejme-Deheer-yegesnb~~810~~

keeJe heo
hebekeueeCeke ceneceneslmeJe, meggleee mecheVe ngDee~
keee& meceeefhle hej Deef leefLepeveeW kee, megke=leheLe kees ieceve ng Dee~~
Je<e& SkeeoMe kee DeveLeke ece, Deepe meeceves Deeee nw~
ueKekej megbojlee kee meeiej, oe keceue cegmkeeee nw~~804~~
pecyeterhe mJeie& heefjmej ceW, keg-keg keee& jns DeJeMes<e~
Dee<e& eCeerle ceneebLeeW kee, mJeeOeee eue jne efJeMes<e~~
os eeLece Gmes ceeleepeer, nefmleveeiehegj efkeee eJeeme~
Ske pegueeF&, meved efheeemeer, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~~805~~
MegYe keeeeX ceW efJeIve yengle mes, efyevee yegueees Dee peeles~
efkevleg cevemJeer GvnW osKekej, efkebefeled veneR nQ Ieyejeles~~
hebece KeC[

(165)

cegPekees ce=leg veneR Deeleer nw, ceQ lees Decej Deelcee ntB~
jesie-Meeske mes otj meJe&oe, Meg Je hejceelcee ntB~~
yeeueke - Je= - egJee - vej - eer, en nw cesje he veneR~
es meye hegodieue keer heee&eW, cece mJeYeeJe Deveghe veneR~~811~~
ngS efJeefJeOe Oeeefce&ke Deeeespeve, ee meeceefeke keee& efkeee~
leeieer-ie=n ceW ner eJeeme kej, ceeB ves MegYe DeeMeer<e efoee~~
ceeleepeer kes leve cesW peeW ner, oew[er metjpe mJeemLe efkejCe~
mJeeOeee mebueive nes ieF, kejves ueieeR ebLe uesKeve~~812~~

(166)

efMeueeveeme eer keceue ef peveeuee, MegYe cegntle& ceW efkeee ieee~

ceneJeerj peer kes cebefoj kees, YeJe he eeW efoee ieee~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ieef Ceveer ceelee %eeveceleer ves, jee meJe&l ees Ye efJ eOeeve~
Ske Meleke Ske hetpeeSB , oes npeej nw DeIe& heceeCe~~813~~
hejce hetpe eerceeleepeer ves, efJejee pecyeterhe efJeOeeve~
efkevleg hetCe&lee hee ve mekee Jen, heer[e kece& Demeelee Deeve~~
mJeemLe ueeYe kej hetCe& efkeee Jen, heJe& hebeceer egle DeJeleej~
ebLe heeuekeer efkeS efJejeefpele, hetCe& veiej ceW ngDee efJenej~~814~~
ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer, efJeppeved efnle keuheuelee~
%eeveefMeefJej Deeeesefpele kejleeR, yeveW efJeeved %eeve meefJelee~~
vejsvekeeMe peer ef hejespeeyeeo kees , keg ueheeflelJe kee meeQhee Yeej~
cees#eMeee menoMeOeceeX kee, ienCe efkeee efMeefJejeLeea meej~~815~~
ceeleepeer mes eehle esjCee, efJ eef JeOeeees peve nesles nQ~
Deeme-heeme kes veiejeefoke Yeer, Deefle ueeYeeefvJele nesles nQ~~
ceeIe-heeuiegve Megkeuehe#e ceW, <ees[Me efoJemeer Meebefle efJeOeeve~
ngS eneB hej, veiej mejOevee, efMeefJej ueieeS osves %eeve~~816~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. heerefueee mes ceeleepeer kee Mejerj efveye&ue ngDee~
2. eelegcee&me keer mLeehevee~
3. oes FvOJepe efJeOeeveeW kee Deeeespeve, ceeleepeer kees mJeemLe ueeYe nes~
4. jesiecegefe-mlees$eeW kee heue~
5. ceeleepeer ves FvOJepe efJeOeeve megvekej Deejesielee eehle keer~
6. MejohetefCe&cee kees 53Jeeb pevceefoJeme cevee~
7. pecyeterhe ceW Deeeee& eer efJeceuemeeiej peer kee heoehe&Ce~
8. ceeleepeer kees leerLeexejke et[eceefCe SJeb efJeOeeve Jeeemheefle keer GheeefOeeeB~
9. ye.ceesleerebo kees #eguueke oer#ee~
10. egie eefleeceCe keer hejcheje eejbYe~

keeJe heo

ceeleepeer kes hejce Yee nQ, ceesleerebo peer yeeeejer~

DeelceeslLeeve eenles yevekej, #eguuekeele kes Deeeejer~~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, mJeerke=efle men DeeMeer<e efoee~
efJeceueefveefOe Deeeee&eer mes, eLeekeeue ele enCe efkeee~~817~~
ns YeieJeved! eer ceeleepeer kees, meoe mJeemLe kee ueeYe jns~
DeeefOe-JeeefOe keesF& ve meleeS, jlve$ee efvejeyeeOe jns~~
vetleve efveefce&le Deeeespeve mes, pecyeterhe kejs GlLeeve~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, nce meyekee nesJes keueeCe~~818~~

Mejerj Oece& kee henuee meeOeve, efyevee ve Gmekes keece eues~

efMeefLeueieele nes ieF ceeleeer, ngF& heerefueee cegefe Yeues~~
oes-ke keoce ve eue heeleer LeeR, efMe<ee Leece eueeleer LeeR~
efpevekees efMeJeceie heke[ eueeee,Fvekees Deepe eueeleer LeeR~~819~~
Dele: pegueeF& meved eemeer ceW, ceeleepeer ves eLeeefJeefOe~
eelegcee&me efkeee mLeeefhele, pecyeterhe, MegYeueive-efleefLe~~
ceeleepeer keer heeJeve meefVeefOe, oes FvOJepe ngS efJeOeeve~
mJeemLe ueeYe nes ceeleepeer kees, cenogsMe jKee epeceeve~~820~~
eelegcee&me keeue ceeleepeer, efkeee DehetJe& ner keee& ceneved~
jne DehetCe& pees, hetCe& efkeee Jen, eer FvOJepe ceneefJeOeeve~~
jevee mes ceeleepeer leve Yeer, hetCe& mJemLelee heeee nw~
FmeceW nw Deeee& keewve mee, en lees neslee Deeee nw~~821~~

k m, k m

eLece KeC[

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1986-87

(167)

(168)

ceeveleg b ie Deeeee& eer kee, Yeeecej nw keeJe Decej~

t ieS De[leeefueme leeues, heo De[leeefueme jeves hej~~
Jeeefojepe cegefvejepeeer kee, keg ieefuele Lee leve meeje~
kebeve pewmee oceke G"e Lee, SkeerYeeJe jevee eje~~822~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efleef Le me$en, Deketyej efeemeer, kees
ceeleepeer kes ecegefole ceve ceW, Ge
MejohetefCe&cee jner Fmeer efove, Yee
pevce efoJeme ceeB kee $esheveJeeB, meYeer

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efJeOeeve en hetCe& ngDee~

YeeJe DeJeleerCe& ngDee~~
peveeW keer hetjer een~
ceveeee Yej Glmeen~~823~~

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1987

meceeefnle efJe<eeJemleg

Yeejle kes kees v es - kees v es mes , Yee npeejeW Deees nQ ~

efJeveeeBpeefue Dehe&Ce kejves ceW, ceelee kes iegCe ieees nQ~~
oerIee&et-veerjesie nesb ceelee, meOes meeOevee jlve$ee~
mekeue ueeske kees eehle nes mekes, DeeMeer<e MegYebkej Dece=leceve~~824~~
eelegcee&efmeke keeue Deveblej, ngS eneB oes Gece keee&~
hebekeueeCeke-#eguueke oer#ee, mecheVes meefVeefOe Deeeee&~~
nefmleveeiehegj pecyeterhe ceW, heOejees Deeeee&eer~
mebIe meefnle, eer efJeceueefmevOeg peer, ceesleer #eguueke oer#ee oer~~825~~
ceeleepeer ves MegYeeMeer<e ceW, kene efke ceQ ueeeer ceesleer~
efkevleg Deepe es meeiej yevekej, oer#ee Je=efkejer nesleer~~
hebekeueeCeke-oer#eeveblej, ieceve efkeee Deeeee& efJeceue~
efkevleg jns ceesleermeeiej peer, ceeleepeer kes ejCe keceue~~826~~
egie eefleeceCe keer hejcheje, Meg nes ceeB keer Fe Leer~
efJeceueefmebOeg Deeeee& eer ves, cevees keecevee hetjer keer~~
efJeceue-%eeve efvepemebIe elegefJe&Oe, yew" egie eefleeceCe efkeee~
efkeee peeS eefle heeBe Je<e& ceW, Deeeee&eer DeeosMe efoee~~827~~

keeJe heo
oMe pegueeF& GVeerme meleemeer, Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer~
eeleg cee&me efkeee mLeeefhele, pecyet erh e eer ceeleepeer ~~
Fmekes hetJe& ef$ecetefle& efpeveeuee, ngS FvOJepe egieue efJeOeeve~
keceue osnueer, nerjeceefCe peer, cencetoeyeeo jneR epeceeve~~830~~

Fme ceneved cebieue DeJemej hej, ceeleepeer iegCeieeve efkeee~

leerLeexejke et[eceefCe en, Deeeee&eer ves veece efoee~~
ceeleepeer keer jeveeSB nQ, yeng ef JeOeeve het peeefo Deveske~
efJeceue efmebOeg Deeeee&eer leye, ngS nef<e&le ke=efleeeW kees osKe~~828~~
DeeMeer<e meefnle Deeeee&eer ves, oer GheeefOe Jeeemheefle efJeOeeve~
ceeleepeer ves efkeee veceesmleg, iegJej kejW meoe keueeCe~~
Oeeve kes v ef Meueeveeme Fme mecee, Deeeee& meef Veef Oe ef keee ieee~
eR Oeeve nw efee ceeleepeer, Oeeve Gmeer hej efoee ieee~~829~~
hebece KeC[

1. FvOJepe efJeOeeve SJeb eelegcee&me keer mLeehevee~

2. n{euee kee DeOeeheve~
3. ceeleepeer ves Deveske jeveeSB efueKeeR~
4. ceeleepeer keer DeelcekeLee-cesjer mce=efleeeB, Ske GeceiebLe~
5. #eguueke eer ceesleermeeiej kees heer"eOeerMe yeveeee~
6. Deveske efJeOeeveeW kes Deeeespeve~
7. YeieJeeve $e+<eYeosJe kee pevcepeebleer ceneslmeJe ceveeee ieee~
8. ceeleepeer ves pewveOece& keer eeeervelee efme keer~
9. oMe&veeLeea Deb[e-ceeBme leeieele ueskej peeles~
10. De#ee le=leeree hej efJeMes<e GlmeJe kee Deeeespeve~
11. Deeeee&keuhe eglemeeiej peer kees eebpeefue~
12. cegefve oMe&vemeeiej peer kees Oece&kesmejer keer GheeefOe~
13. Deveske ueesie ceeleepeer keer esjCee mes mebeceer yeves~

(169)

hebef[le eJej eer oewuelejece kee, n{euee megevLe ceneve~

ngDee DeOeeefhele meggjerefle mes, efceuee meYeer kees leJe%eeve~~
n{euee kees nce efnvoer kee, meceemeej ken mekeles nQ~
Meg kejs lees, hetCe& efkeS efyeve, nce kewmes jn mekeles nw~~831~~
Je<e& meleemeer elegcee&me ceW, efkeS ceeleepeer keee& Deveske~
keueeCe keuhele mlees$e mebmke=le, ceeleepeer keer jevee Ske~~
keer megvoj mlegefle ceeleepeer, YeeJehetCe& efpeveJej eewyeerme~
Gmekee DevJee DeLe& efkeee ceeB, efnvoer Yee<ee ceemj heerme~~832~~
(170)
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpeheeo Deeeee&eer jefele, mebmke=le hebeece=le DeefYe<eske~

efnvoer hee DevegJeeo efkeee ceeB, YeepeveeW keer megefJeOee osKe~~
mekeueerkejCe-nJeve Deeefo efJeefOe, hee DevegJeeo efkeee ceeB eer~
ceC[ue efJeOeeve keer meb%ee oskej, Gmes Mekeue hegmleke keer oer~~833~~

eser mee men heeBe esefieCe, eeJeefle& kee heo heeee~

yevee ceeB[vee DeefleMee megboj, hegve: ef ceW veefnb Deeee~~
oeve elegefJe&Oe DeefoJeme leke, efoee ieee efJeefOe kes Devegmeej~
Deefle Deevebo efJeYeesj YeeieCe, hegve: hegve: kejles peekeej~~840~~

vesefceveeLe Jewjeie veece mes, ceeB eer Fke Gheveeme efueKee~

cesjer mce=efleeeB kes veece mes, efueKeleer peeleeR DeelcekeLee~~
ceeleepeer kes efevleve Deeee, meeOetpeerJeve kes n keeue~
leerve keeue lees hetCe& nes egkes, Deieues $ee keer kejW meBYeeue~~834~~

ew$e Jeoer veew, eLece leerLekej, $e+<eYeveeLe kee pevce efoJeme~

ieee ceveeee pecyeterhe ceW, mecePeeves mee peveceeveme~~
ceneJeerj peer mebmLeeheke nQ, pewveOece& en Yeevle keLeve~
lesF&me leerLekej Gvemes henues, efkeee Oece& kee GodIeeve~~841~~

DeelcekeLee eer ceeleepeer keer, nw Deefle Gece meble eefj$e~

mJeeOeee mes efceueles ncekees, mecekedoMe&ve-ejCe heefJe$e~~
leerLe& ee$ee meeOeg meceeiece, mlegefle-veerefle-Meee kee %eeve~
hee peeles nQ Ske peien meye, pees he{les en DeelceKeeve~~835~~

ceeleepeer mes hetJe& efkemeer ves, efkeee ve Fme efnle "esme eeeme~
Dele: Deepe leke hee pee jne, pewve Oece& ieuele Fefleneme~~
eLece yeej eer ceeleepeer ves, yeer [e meg{ G"eee nw~
yegueJeekej kegueheefle meccesueve, $egef kees "erke kejeee nw~~842~~

Deeleceefnle kes keee& ner kejvee, ceelee kee yeme keee& jne~
heer"eOeerMe yevee, #eguueke peer, Gve hej meeje Yeej jKee~~
ef$eueeske MeesOe mebmLeeve Deesj mes, oMeue#eCe Yespes efJeeved~
iegpejele eeble ceW keer eYeeJevee, eJeeve-hetpeve-efJeefJeOe efJeOeeve~~836~~

pecyet er he
pew veepewv e
ceeBeer nes
vece:

Mejo hetefCe&cee kes Deeves hej, ieee ceveeee pevce meg-efove~

Deepe ve kesJeue leve heeee ceeB, yeeee& Yeer DeepeerJeve~~
meved yeeJeve yeejeyeb keer ceW , ceeleeeer Deepe kes ef o ve~
mehlece eeflecee OeejCe keer Leer, eer Deeeee& osMeYet<eCe~~837~~

$e+<eYeosJe keer eLece heejCee, iepehegj ceW mecheVe ngF&~

Fme efveefcee mes De#ee le=efleee, heJe&he ceW hetpe ngF&~~
pewve meceepe esleecyej Fmekees, Je<eealehee ceeveless nQ~
ceneJe= nled Yejlee nw cesuee, Yee npeejeW Deeles nQ ~~844~~

pecyeterhe ceb[ue efJeOeeve kee, eerceeleepeer efkeee eCeeve~

pecyeterhe jevee meccegKe ner, ngDee efJeOeeve kee Deeeespeve~~
Ske mene DeIe& peeceeuee, ngS meceefhe&le Les eerheue~
ve Yetlees, ve YeefJe<eefle Ssmee, en Deeeespeve jne meheue~~838~~
eelegcee&efmeke mekeue keeue ceW, mJeeOeee ece euelee
lelheeeled jne ece peejer, ueeYe eeef$eieCe efceuelee
keuhegce ceb[ue efJeOeeve ceeB, meved efeemeer ceW jevee
eser mee ves efkeee ekeeefMele, jeJeeee Yeer Gveves
eLece KeC[

Oece&m Leue-men, meewv oe& kee Oeece ueueece~

meYeer Deeles nQ , kejles oMe&v e leerL e& eCeece~~
GheosMe eYeeefJele, kejles Deb[e-Deeefce<e leeie~
ceb $e ues peeles, meg:Ke Meebef le heeles ye[Yeeie~~843~~

ceeleepeer keer jner YeeeJevee, DeheveeSB Fmes efoiecyej Yeer ~

efkevleg YeeJevee ngF& ve hetjer, Deefle eeeme kejves hej Yeer~~
leoefhe hetpe ceeleepeer Fmekees, men Glmeen ceveeleer nQ~
kejW eYeeJevee jLeee$ee mes, F#etjme yeBJeeleer nQ~~845~~
Lee~
Lee~~
keer~
ner~~839~~
(171)

Deeeee&keuhe eglemeeiejpeer kee, ngDee uetCeJeeb meceeefOecejCe~

ceeleepeer ves efkeee eneB hej, eebpeefue kee Deeeespeve~~
meceemeej keer erkeehe ceW, pee-Dece=leke=le DeeMeerJee&o~
ceeleepeer ves efkeee nw Gvekee, efnvoer ceW megboj DevegJeeo~~846~~
(172)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

nefmleveeiehegj ceW heOejees, oMe&veefveefOe Deeeee&eer~

efMeefJej keevepeer ueie vee heeee, Oece& eYeeJevee keer cenleer~~
Oece& nsleg Gvekeer efveYe&elee, keer esjCee ceelee ves~
Oece& kesmejer keer GheeefOe mes, efkeee Deuebke=le pevelee ves~~847~~
efJeeeheer" Jeerj efveefOe mebmke=le, efJeeeLeer& keceuesMe kegceej~
ceeleepeer kes ejCe keceue ceW, Deepevce efueee yeeele Oeej~~
ye eeejer megjsM e keesef [ee, yeb[ eJeemeer eer megYee<e~
cegefveoer#ee ueer, megve ceeleepeer, ecegefole, hetjer ceve keer Deeme~~848~~
eesefiejepe eer hetueebo peer, veiej lejhegjJeemeer nQ~
eeCeeeece-men eesieMeee cebW, efvehegCe melele DeYeemeer nQ~~
ceeleepeer kes Meg Y eeMeer < e mes , ef M eef Jejeeespeve Deeles nQ ~
eeCeeeece efmeKeekej meyekees, mJeemLe ueeYe os peeles nQ~~849~~

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1988

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

keeJe heo

k m, k m

hegCe keer ceefncee

ese: ese-efveyevOeveesmegKenj: eseb eevlegecee:~
esesvee$e e ueYelesefKeue megKeb eseee Mege efeee:~~
esee^sekejeshejes ve e ceneved eseme cetueb megked~
eses elveceveejleb yegOepevee: kegJe&vleg ked efeodelew:~~
ese-hegCe, ese-keueeCe kees eehle kejeves Jeeuee Deewj og:KeeW kees njves Jeeuee
nw FmeefueS meppeve heg<e hegCe kee Deeee uesles nQ~ hegCe mes ner mechetCe& megKeeW keer
eeefhle keer nw Dele: hegCe Depe&ve kes efueS Meg efeeeSb kejvee eeefnS~ hegCe mes
DeefOeke keueeCekeejer Deewj keesF& ceneved veneR nw~ hegCe keer pe[ meceioMe&ve nw~
FmeefueS yegefceeveeW kees jlve$ee Oece& kes eje hegCe kes Depe&ve ceW DeveJejle eelve
kejvee eeefnS~
eneB hej Fme ueeske ceW Deeeee&osJe ves ese Meyo ceW <edkeejke Ieefle efkees~
Fme ese kee DeLe& hegCe Yeer neslee nw Deewj keueeCe Yeer neslee nw~ Dele: ese DeLee&led
hegCe ese DeLee&led keueeCe keer, megKe keer eeefhle nesleer nw, Ssmee mecePevee~
-eer mekeuekeerefle& Deeeee&-efmeeblemeej oerheke

hebece KeC[

(173)

eelegcee&me keer mLeehevee~

Deveske keee&eceeW kee Deeeespeve~
keuhegce cene efJeOeeve mecheVe~
efJeOeeveeW kee Deeeespeve pecyeterhe ceW ner keeeW?
meJe&leesYe efJeOeeve kee Deeeespeve~
kegbokegbo ceefCeceeuee keer jevee~
Deeeee& kegvLegmeeiej mebIe kee eJeeme~
$ewueeskeeefJeOeeve kee Deeeespeve~
pecyeterhe Deeefo efJeOeeve Yeer Deeeesefpele~

mecee kee heber G[lee peelee, kelee keYeer ve Ske efn "ewj~
eer<ece $e+leg kes peeles-peeles, Dee peelee Je<ee& kee oewj~~
meeOeg-meeOJeer hebLe ve eueles, Oece& heeueles jn Fke Leeve~
peerJeeW keer j#ee kejvee ner, hejce Oece& kenles YeieJeeve~~850~~
hetje Debeue Gce[ kes Deeee, ceeleepeer kes ejCe MejCe~
eelegcee&m e De"emeer meved kee, nes iepehegj ner mLeeheve~~
keCee keefuele oe ceelee kee, meye hetJee&hej efkeee efJeeej~
yeele oe keer oe mecePelee, kene oe ves nw mJeerkeej~~851~~
efJeOeeve Jeeemheefle-ieefCeveer-ceeBeer, %eeveceleer peer hee meefVeOeeve~
eelegcee&me ngS Deeeesefpele, ueIeg-ye=nled Deveefievele efJeOeeve~~
heJe&jepe Deeee heet&<eCe, ceeleepeer Ghekeej efkeee~
cees#eMeee-oMeOeceeieeW hej, hetpee eer GheosMe efoee~~852~~
ceen Deketyej Dedeemeer ceW, ngDee keuheggce ceneefJeOeeve~
eeJeefle& hene [s yeebe, eej ekeej efkeefceefke oeve~~
(174)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eJeCeyesueiegue kes Yeejke, eekeerefle& peer osKee leye~

ngS eYeeefJele, kevee&ke ceW, kejJeeee peekej kes meye~~853~~

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1989

meceeefnle efJe<eeJemleg

#es$e hegjeleve nefmleveeiehegj, ye[e efpeveeuee DeefOeke meceerhe~

Gmes es[ keeeW Deeles eeJeke, efJeOeeve kejeves pecyeterhe~~
Gej ceW mhe yelee otB, meefVeOeeve jnlee nw ceeB~
efJeefOe-efJeOeeve, peerJevle leerLe& kee, efceue peelee DeeMeer<e eneB~~854~~
heJe& De"eF& kes Deeves hej, ngDee meJe&leesYe efJeOeeve~
Mele-De" peeceeueeSB efueKekej, ceeB eer efkeee efpevesv iegCeieeve~~
lesjn-yeerme mecevJee ueKekej, megceefle efmevOeg nef<e&le yeesues~
%eeveceleer kee keee& es nw, veefnb efJes<e hebLe kees ues~~855~~
kegbokegbo kes %eeve efmebOeg mes, ceeleepeer veJeveerle meceeve~
efve:ee JeJenej mecevJeekeejer, ueeR ieeLee Mele-Dee" eceeCe~~
kegbokegbo ceefCeceeuee veeceke, ngDee ekeeefMele ebLe ueueece~
efnvoer-DeLe& YeeJeeLe& efkeee ceeB, efnle efpe%eemet megboj keece~~856~~
Deeeee&eer kegvLegmeeiej mebIe, iepehegj jne eeueermeke efove~
ceeleepeer ves meeOegpeveeW kees, efkeee DeOeeefhele nef<e&le ceve~~
ekeeMeebo efkewleveiej ves, eneB Dee efkeee $ewueeskee efJeOeeve~
ceeleepeer kess eJeeveece=le mes, heeee meyeves Gece %eeve~~857~~
leejeebo vejhelee ves Yeer, pecyeterhe en efkeee efJeOeeve~
pecyeterhe ceneslmeJe veyyes, keer yew"ke Fme efove Fme Leeve~~
leYeer Iees<eCee keer ceeleepeer, megve ueW meYeer Ske efele nes~
kegceejer ceeOegjer oer#ee ueWieer, lesjn Deiemle veJeemeer kees~~858~~

1. eelegcee&me keer mLeehevee~

2. keg. ceeOegjer eje oer#ee nsleg efveJesove~
3. Deeefe&kee oer#ee hetJe& keer efeeeSB eejbYe~
4. ceeleepeer eje oer#ee kes mebmkeej~
5. Deeefe&kee eboveeceleer veece keer pee-peekeej~
6. oer#ee cees#e keer Deesj keoce~
7. Deeefe&kee eboveeceleer kee heefjee~
8. Deepe ner ye.MeeceeyeeF& #egefuuekee ngF~
9. Mejo hetefCe&cee-ceeleepeer kee pevce efoJeme~
10. ef$eefoJemeere mebieeser kee Deeeespeve~
11. eelegcee&me meceeheve SJeb efJenej~
12. efJenej keeue ceW meble meceeiece~
13. cegefve kevekeveboer Deeefo mebIe kees ye[ewle ceW Demeneer he{eF&~
14. nefmleveehegj Jeehemeer~
15. egleeYeeme hegve: eejbYe~
16. ceeleepeer eje lehe DeejeOevee~
17. meved 1989 ceW Deveske cenlJehetCe& keee& ngS~

keeJe heo

hejce het pe eer ceeleepeer kee, meg g yeer lee eelegc ee&m e~
cegefvemebIe kes oMe&ve men ner, meyeves heeee %eeveekeeMe~~
ceeleepeer kes eJeeve ncekees , os l es nQ Gece ef M e#ee~
osKeW, eueW mepes ceC[he ceW, ues jneR ceeOegjer peer oer#ee~~859~~

hegCehegbpe efyeve meble ve efceueles, meble efyevee keueeCe veneR~

meble jns Oejleer kes metjpe, Jes keles Fke "ewj veneR~~
Je<ee&Jeeme efveke peye Deeee, pevelee oew[er ceeB kes heeme~
ns hetpeeeer pecyeterhe ner, kejW veJeemeer eelegcee&me~~860~~
YeeeW kes JeMe ceW nQ YeieJeve, eeefhe keLeve hegjevee nw~
hej eefjleeLe& nes jne Deye leke, Deeee veee peceevee nw~~
peue yejmee hepe&ve hetjles, efpeme ekeej eeleke keer Deeme~
yeme Jewmes ner ceeleepeer ves, efkeee iepehegj ceW eelegcee&me~~861~~

k m, k m
eLece KeC[

(175)

(176)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Dee<ee{ Megkeue elego&efMe efleefLe kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&m~e

ceeleepeer kes peekeejeW mes, ietBpe G"s Oejleer-DeekeeMe~~
Gme ner keeue ceeOegjer peer ves, YeeJe efJeMegef ye{e kejkes~
efpeveoer#ee efnle efkeee efveJesove, eerheue ejCe e{ekej kes~~862~~

veece evoveeceleer Deeefe&kee, peeW ceeBeer GodIees<e efkeee~

leeW ner oMe mene pevelee ves, ognje kej pee Iees<e efkeee~~
ceeleepeer ves Fme DeJemej hej, efoee yengle ceee|ceke eJeeve~
eer ceeOegjer oer#ee ueskej, heeee meeOJeer veee pevece~~869~~

ns hetpeeeer! en peie cegPekees, efyeukegue veneR megnelee nw~

YeJe-leve-Yeesie-efJeje ngDee ceve, ieerle efJejeieer ieelee nw~~
Fme leve kee Gheeesie ener nw, YeJemeeiej kees heej kejW~
Dele: Deeefe&kee oer#ee oskej, ceeB cesje Gej kejW~~863~~

cees#e hejceheo kees heeves kee, oer#ee uesvee es keoce~

ceveg<e pevece keer meye mes Gece, meeLe&kelee ken mekeles nce~~
Ske pevce keer veneR keceeF&, keF& pevce meeOevee heue~
osJe veceve kejles ejCeeW ceW, peneB Oece& yemelee eefleheue~~870~~
eboveeceleer Deeefe&kee peer ves, peieceelee kee he efueee~
mecegheefmLele mecegoee mekeue ves, Mele-Mele meefJevee veceve efkeee~~
hetJe& eehle mebmkeej ceelegeer, oer#ee mes {lee kees hee~
%eeve-Oeeve-lehe-ngF DeeCeer, Delegece meeefnle jee~~871~~

Deewjme Yeefieveer eer ceeOegjer, ceeleepeer Ghekeej efkeee~

yeeue yeeeeefjCeer peer kees, oer#ee osvee mJeerkeej efkeee~~
n<e& uenj keer oew[er meye ceW, efkeee meYeer ves Devegceesove~
nesves ueies mebmkeej hetJe& kes, mecceeve efyeveewjer Deeeespeve~~864~~
lesjn Deiemle veJeemeer kes efove, pecyeterhe mepee engB Deesj~
Gce[e peve mewueeye Deheefjefcele, efpemekee keesF& Deesj ve esj~~
keejCe Deepe ceneslmeJe oer#ee, kee Deeeespeve nesvee nw~
cees nceuue kees veejer neLeeW, Deepe hejeefpele nesvee nw~~865~~
yeves ye=nled heeC[eue yeere ceW, MeesefYele cebe efvejeuee nw~
mJeeefmleke yeves eewke hees hej, yew"er megboj yeeuee nw~~
es nQ ceeOegjer yeeee& ele, yeeuekeeue mes Oeejs nQ~
Fvekes ceelee %eeveceleer ves, meejs yeeue GKeejs nQ~ ~866~~
heehe - ke<eeSB - efJe<eeJeemevee, cecelee - ceesn meYeer nejs~
Deye ve ueew kej kes Deees bi es , kenkej Yeeies yeseejs ~ ~
FOej efkeS ieefCeveer ceelee ves, ceOegj Deeefe&kee kes mebmkeej~
GOej oMe&keeW kes veeveeW mes, yen efvekeueer DemegJeve keer Oeej~~867~~
efkevleg ceeOegjer kes esnjs hej, ueies Peuekeves mJe efJeeej~
Yeerlej kee Deevebo eke nes, cegKeefJe eee n<e& Deheej~~
DeeefJebMeefle cetueiegCeeW kee, ceeleepeer mebmkeej efkeee~
efheer-Meee-keceC[ueg oskej, oes mee[er heefjOeeve efoee~~868~~
hebece KeC[

hetpeve-Yepeve-Deejleer ceelee, jes efkeee esleve kee Yeesie~

efJeOeeve kejees ceOegj keb" mes, eJeeve efoes eleg: Devegeesie~~
FvOJepe efJeOeeve mecheVee, oMeue#eCe peye Deeee heJe&~
ueeYe G"eee leve-ceve Oeve mes, veiejees1 DeYeeiele meJe&~~872~~
oMeue#eCe heJee&efOejepe ceW, eele:-oeshenj-jeef$e mecee~
jne yejmelee Oece& kee Dece=le, JeeleeJejCe jne megKecee~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, MegYe hheveJeeB pevce efoJeme~
meeslmeen Deefle ieee ceveeee, MejohetefCe&cee ev efoJeme~~873~~
efoJeme Deepe ner yeeeeefjCeer, MeeceeyeeF& efkewleveiej~
ngF #egefuuekee heo hej oeref#ele, eeceleer veece kees Oej~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, oer#ee os Ghekeej efkeee~
MeeceeyeeF& oer#ee ueskej, en ceeveJeleve meheue efkeee~~874~~
ngF& Deeeesefpele Deketyej ceW, leerve efoJeme mebieeser nw~
ef Jeef Oe-eef lee-%eeve kejeves, jner cenled Gheeesieer nw ~~
efkeee mecyeesefOele ceeleepeer ves, Delegheeesieer %eeve efoee~
keee& meheue nesiee efveefele ner, eefo Deeeej Gleej efueee~~875~~
1. efJeefYeVe veiejeW mes DeeS~

(177)

(178)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keeefle&ke ke=<Ce elego&efMe Deeeer, ngDee meceeheve Je<ee&eesie~

efJenej keeue ceW heeee Gece, meble-meceeiece kee mebeesie~~
efceues ceJeevee ceW veJekeejer, Deeeee&eer keueeCe efveefOe~
GheeOeee %eeveefveefOe oMe&ve, efkees efyeveewueer eLeeefveefOe~~~876~~

efkeS keewve
efkevleg eneB
Dele: keLee
Oeve-Oeve

ye[ewle veiej ceW kegbLeefveefOe kes, oMe&ve kee MegYeeesie jne~

kejW %eeve kee oeve mebIe kees, kevekevebefo cegefvejepe kene~~
leye ceelegeer Demeneer, ebLe he{eee hetjs mebIe~
ye[ewle veiej ceW efJeOeeve keeue ceW, ceele= Deeieceve jne emebie~~877~~

keF& Je<eeX leke ceeleepeer ves, Ske DeVe ner enCe efkeee~
kesJeue eeJeue kes ner eje, eee& ele efveJe&nve efkeee~~
Je<eeX yeeo Devve oes ueskej, jne mekeue DevveeW kee leeie~
Deye Yeer Gmeer efveece kee heeueve, ceeB kejleeR DeefleMee Devegjeie~~884~~

ceesoerveiej, veiej cesj" efhej, ceeleepeer kee ngDee efJenej~

eee&-eee& oesveeW eje, mekeue meceepe efoS mebmkeej~~
veiej-ieeBJe ceW ceeleepeer kes, ngS efvele cebieue eJeeve~
kej efJenej iepehegj heOejeF, yeeF&me hejJejer veyyes meved~~878~~

iegJej Jeerj meceeefOe Devevlej, efpevesvosJe keer meeef#e jner~

jme heefjleeie efkees ceeleepeer, ieg[-Meke&je-lesue-oner~~
leerme yejme leke hetpeeeer kes, jne veceke jme kee heefjleeie~
Jele&ceeve ceW oes Deveepe-jme, Mes<e meYeer kee ceeB kes leeie~~885~~

eueles ejCe kes nLeveehegj, ngS JeJeefmLele keee& mekeue~

meecetefnke mJeeOeee kes keejCe, efceuee %eeve kee Dece=le heue~~
peiekeueeCeer ceeleepeer kee, uesKeve hegvejejcYe ngDee~
ceneceneslmeJe pecyeterhe kee, eceMe: keeee& jbYe ngDee~~879~~

meved GVeerme veJeemeer Yeerlej, keF& keee& mecheVe ngS~

veeeOe#e cesej meccesueve, efMeefJej eefMe#eCe Deeefo ngS~~
eer ceefppevesv hebekeueeCeke, DeodYegle e efyeKesjer nw~
ceeleepeer ves egYetefce hej, Oeeefce&ke lemJeerj Gkesjer nw~~886~~

ceneeleeW kees pees Yeer heeueW, ceneheg<e Jes nes peeles~

DeLeJee ceneeleeW kee heeueve, ceneheg<e ner kej heeles~~
neLeer eesie Yeej kees kesJeue, neLeer ner {es mekelee nw~
kesmeefjCeer kee ogiOe megjef#ele, mJeCe&hee$e jn mekelee nw~~880~~

mce=efle ebLe Deeeee& JeerjefveefOe, Demeneer mecee kee meej~

ngS efJeceesefele hebekeueeCeke, ceeB ceve Deeee n<e& Deheej~~
Deeeee& eer Meeb ef l emeeiej keer, hejcheje kes heeeee& ~
ngS eefleefle hebeceheo hej, efveefOe eseebme keuhe Deeeee&~~887~~

hejce hetpe ceeB %eeveceleer ves, ceneeleeW kees OeejCe kej~

veejer-peve kees cees#eceeie& kee, Keesue efoee ej efnlekej~~
efvejefleeej {lee ueeves kees, Deveeveske leheeW kees Deehe~
OeejCe-heeueve kejleer jnleeR, efyevee Keeefle-ueeYe egheeehe~~881~~

en GVeerme-veJeemeer kee meved, jne DeefOeke ceefnceeMeeueer~

heb ekeueeCe-Deeef e&keeoer#ee, ngS keee& ieew jJeMeeueer~~
Deehe yeleeSB Fmekes heers, efkemekee nw cebieue DeeMeer<e~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, eemeefnle veceeles MeerMe~~888~~

ceeleepeer kee leve keesceue nw, iCe-peerCe&lee Jeeuee nw~

efkevleg Deelcee hetpeeeer kee, DeefleMeeeer yeue Jeeuee nw~~
peerCe&-iCe leve lehe ceW yeeOeke, nes mekelee nw keYeer veneR~
iej meeOeke kes Deeleceyeue ceW, nesleer keesF& keceer veneR~~882~~
eLece KeC[

mes ele ceeleepeer, nw Gvekee efJemle=le DeekeeMe~

hej meye kee JeCe&ve, kejves kee nw veefnb DeJekeeMe~~
meb#eshe ner he{W, efkeS DeVe-jme Deeefoke leeie~
ceeleepeer legceves, ele heeues mJe-Meefe ye[Yeeie~~883~~

k m, k m

(179)

(180)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1990

{ eefle%e meyeves efceue kejkes, MegYe DeJemej kee ueeYe ef ueee~

hetpeve-eJeeve-ele-efJeOeeve ceW, ye{-e{ kejkes Yeeie efueee~~891~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. meceepe eje efveJesove-eelegcee&me mLeehevee~
2. keee&eceeW keer Pe[er eejbYe~
3. Deeeee& Meebeflemeeiej peebefle, Jeerj Meemeve peebefle, YeieJeeve heee&veeLe
efveJee&Ce keueeCeke ceveees iees~
4. heet&<eCe heJe& ceW keee&ece~
5. Deeeee& Meebeflemeeiej hegCeefleefLe~
6. Mejo hetefCe&cee-ceeleepeer kee pevceefoJeme~
7. JeerjefveJee&Ce ceneslmeJe~
8. Deeeee& eseebmemeeiej pevcepeebefle~
9. jlveceleer ceeleepeer keer hegCeefleefLe~
10. heeJeveeer SJeb heefJe$eeer ceeleepeer kees DeOeeheve~
11. GheeOeee %eevemeeiej peer mes Oeeefce&ke eee&SB~
12. eelegcee&me meceeheve-ceeleepeer kee mejOevee ieceve~
13. peneB meble, JeneB yemeble~

keeJe heo
Oeerjs-Oeerjs keoce ye{elee, mecee pegueeF& leke Deeee~
yeeoue veYe ceW ueies oew[ves, YeepeveeW kes ceve Yeeee~~
eelegcee&me efceuesiee ceeB kee, Oecee&ce=le kee kejves heeve~
oMe&ve-%eeve-eefjle iebiee ceW, kejWies meye efceuekej mveeve~~889~~
efpemeves heeve efkeee heeeme kee, ceve Yejlee Deve$e veneR~
efheke JeeCeer kes eeslee nes les, Jeeeme mes mevleg veneR~~
Dele: meYeer ves Ske meeLe ef ceue, ceeB kes ejCe efkeee vele Meer Me~
meved veyyes kes elegcee&me kee, nceW eeefnS MegYe DeeMeer<e~~890~~
Debpeefue yeeBOes Ke[s peveeW keer, ceeleepeer ves hetjer DeeMe~
n pegueeF& kees pecyeterhe ceW, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~
hebece KeC[

(181)

eelegc ee&me mLeeefh ele nes les , keee& eceeW keer ueieer Pe [er~
Jeer jef veef Oe keer pevcepeebe fl e, mes Deejefc Yele ngF & ke[ er ~~
eeJeCe ke=<Cee Skeced efleefLe kees, Meemeve Jeerj peebefle ceveer~
efoJeme Deepe ner, Jeerj eYet keer, efKejer Leer cebieue efoJe OJeefve~~892~~
eeJeCe Megkeuee efleefLe mehleceer, heejmeveeLe iees efveJee&Ce~
ceelee meefVeefOe ieee ceveeee, men-Glmeen cees#e keueeCe~~
%eeve-Oeeve-leheueerve ceelegeer, kes nesles cebieue eJeeve~
efove-emebie SJeb cenJe kees, Deelcemeeled kej uesles peve~~893~~
heJe& j epe heet &< eCe Deeee, ues kej ome jlveeW kee nej~
ceeleepeer ves eJeeve eje, efkeee cenppevelee Ghekeej~~
hetpeve-efJeOeeve-Deejleer-eJeeve, ieeeve-vele&ve-eMve-Yepeve~
eueles jns oMeeW efove DeefJejue, kej eoMe mebece heeueve~~894~~
eer Deeeee& Meebeflemeeiej peer, Les Fme egie kes ceneeefle~
YeeoeW Megkeuee oespe efleefLe kees, ieeer ceveeF& hegCeefleefLe~~
Mejo hetefCe&cee kes Deeves hej, ieee ceveeee pevce efoJeme~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, yeme meeoe ner, keejCeJeMe~~895~~
hetpe Deeefe&kee eerebovee, keer cebieue DeeMeer<e keceeve~
veiej mejOevee ieee jeeee, eer keuhegce ceneefJeOeeve~~
keeefle&ke ke=<Ce DeceeJemee efleefLe, heJe& efoJeeueer Deeee nw~
ceesoke Dehe&Ce, oerhe peueekej, meeoj ieee ceveeee nw~~896~~
hebece heeeee& eseefveefOe, pevce peebefle yenejJeeR~
ieF& ceveeF& ceelee meefVeefOe, meye efJeveeebpeefue Deefhe&le keer~~
ke=<Cee ceeIe efleLeer veJeceer kees, jlveceleer ceeleepeer keer~
eeeefue men ieF& ceveeF&, meeoj "JeeR hegCeefleefLe~~897~~

(182)

heeJeveeer peer heefJe$eeer peer, oes ceeleeSB jneR eneB~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer mes, yeng %eeveepe&ve efkeee eneB~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

GheeOeee eer %eeveefveefOe peer, ueIeg efJeeeefveefOe heOejees~

Oeeefce&ke eee& keer ceeleepeer, eLee-eLee DeJemej Deees~~898~~

mejOevee eelegcee&me-meved 1991

meceeefnle efJe<eeJemleg

pewmes yeeueke yet{e neskej, Deeies kees ye{ peelee nw~

Jewm es keeueheg <e veyyes Yeer, MeerI e het Ce&l ee heelee nw ~~
eueles-eueles mecee Dee ieee, ceen pegueeF& Je<ee&Jeeme~
veiej mejOevee ueeueeefele Lee, efceues ceelegeer eeleg&ceeme~~899~~
Deees yengpeve eerheue ueskej, efkeee efveJesove yeejcyeej~
ns hetpeeeer! ns ceeleepeer! nce hej ke=hee kejW Fme yeej~~
nce eeleke nQ, cesIe Deehe nQ, ncekees yetBo-yetBo keer heeme~
Dele: nceW oW ns ceeleepeer , meved Fke eeveJes eeleg &ceeme~~900~~
hetJee&hej meye efevleve kejkes, ceeB hengBeeR efveCe&e kes heej~
peneB heeme nes, JeneR yejmevee, Dele: efveJesove nw mJeerkeej~~
meved FkeeeveJew, ceen pegueeF&, efleefLe lesjn kees efkeee ieceve~
ece-ece eueles, yeerme pegueeF&, ngDee mejOevee MegYeeieceve~~901~~
pebieue ceW cebieue nes peelee, hegCeJeeve peneB jnles peve~
Gvekes efyeve heerkes ueieles nQ, mJeieeX kes Yeer vebo veJeve~~
iepehegj, Deye jpehegj ueielee nw, ceeleepeer kee ngDee ieceve~
veiej mejOevee kee nj keesvee, ceeB heo-jpe mes ngDee eceve~~902~~

k m, k m

1. ceeleepeer keer DeieJeeveer ceW mejOevee keer mepeeJe~

2. mebIe meefnle eelegcee&me keer mLeehevee~
3. meyeves meye keg heeee~
4. Deveske GlmeJe kee Deeeespeve~
5. eesleeDeeW Deewj hetpekeeW keer DeeMeeleerleJe=ef~
6. ceefnuee ceb[ue keer mLeehevee~
7. Deeefe&kee eboveeceleer kee oer#eeefoJeme Deeefo~
8. hebn Deiemle hej ceeleepeer kes eJeeve~
9. efMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
10. ceeleepeer keer ke=efleeeW kee efJeceeseve~
11. ye.jJeerv kegceej egJeeheefj<eo kes DeOe#e~
12. eelegcee&me keer efveehevee-efJenej~
13. meueeJee-ceJeevee-nefmleveehegj~
14. Jeeef<e&ke jLeee$ee~
15. ceeleepeer keer owefveke eee&~
16. G.e. cegKeceb$eer keueeCeefmebn ves ceeleepeer mes DeeMeerJee&o efueee~
17. keueeCeefmebn eje ceeleepeer kes keeeeX keer eMebmee~
18. mejue mebIe kee meyekees MegYeeMeer<e~

keeJe heo
veiej mejOevee KegefMeeeB eF, eLee jbke kees efveefOe efceueer~
leesjCe-Jebo veJeej-Deuhevee, ngF & Deueb ke= le ieueer -ieueer ~~
heo e#eeueve kejve Deejleer, keer pevelee ceW nes[ ueieer~
ceeleepeer kes peekeejeW mes, nes ieF& veiejer peieer-peieer~~903~~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, heeerme pegueeF& Deeeer nw~
Deeyeeue-Je= meyener kes ceve kees, neefo&kelee mes YeeF& nw~~
eLece KeC[

(183)

(184)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eelegc ee& me ng Dee mLeeefh ele, %eeveceleer peer mebI e meef nle~
meeLe eboveeceleer Deeefe&kee, #eguueke ceesleerefveefOe meefnle~~904~~

yeeueyeeeejer jJeerv peer, ngS egJee heefj<eo DeOe#e~

ceveespe kegceej ceneceb$eer heo, eeefvele ngS mekeue ele#e~~911~~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, nj esnje cegmkeeee nw~

pewve meceepe peeie=efle DeeF&, veiej ves meye keg heeee nw~~
yeeueke ieCe mebmkeej efceues nQ, egJekeeW heeee hetpee oeve~
Je=eW ves ceelee mes heeee, Jeelmeue YeeJevee kee Jejoeve~~905~~

veiej mejOevee kee nj keesvee, ngDee Oece& mes Deesleeesle~

ueMkej iebpe-ieeBOeer keeueesveer, meye ceW yens Oece& kes eesle~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee ef heefkee heefj Jele&ve~
mebIe meefnle eerceeleepeer kee, nefmleveeiehegj ngDee ieceve~~912~~

ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, ngS ceneslmeJe vees-vees~

ieghetefCe&cee - Jeerjpeebleer - heee&veeLe efveJee&Ce iees~~
eefleefove hetpeve-eJeeve nesles, mebKee ye{leer peeleer nw~
henues hetpeke efceueW ve Keespes, Deye peien ve efceueves heeleer nw~~906~~

veiej mejOevee kes Jeemeer meye, DeegefJeceesefele efkeS Ieves~

jnWies kewmes efyeve ceelee kes, efoue cemeesme ueies kenves~~
ns ceeleepeer! hegve: heOeejW, oMe&ve oW Jeelmeue efceues~
efkevleg efJejeieer meeOeg mebIe kes, keoce meueeJee Deesj eues~~913~~

ceefnuee ceb[ue ngDee mLeeefhele, meele efoJeme leke meele efJeOeeve~

oer#eeefoJeme eboveeceelee, efoJeme mJeleb$elee heJe& ceneved~~
hebn Deiemle, j#eeyebOeve hej, Fvekes eJeeve mcejCeere~
Ske je^ keer eeo efoueelee, Oecee&lcee j#ee kejCeere~~907~~

veiej meueeJee kes peve-peve ves, efkeee mebIe kee DeefYevebove~

heo e#eeueve, kejve Deejleer, hegve:-hegve: meefJevee Jebove~~
ceeleepeer ves meYeer peveeW kees, eJeeve men Jeelmeue efoee~
leerve efoJeme ceW leerve meeue-mee, Oece& kee Dece=le efheuee efoee~~914~~

ef JeeMeeb ef le meb YeJe nw kes Jeue, Oece& Deef nb mee kes eje~
pewveslej JeeeDeeW ves Yeer, Fmeer mele kees mJeerkeeje~~
meJe&leesYe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee cenece Deeeespeve~
DeMeeskekegceej peer meent Deees, uesves kees DeeMeer<e Jeeve~~908~~

veiej meueeJee kees mejmee kej, mebIe cenuekee heOejeee~

Oece& Deefnbmee hee" he{e kej, veiej ceJeevee ceW Deeee~~
ceeleepeer kee hegCeeesie kee, ngDee meYeer kees n<e& Deheej~
neefo&ke mJeeiele efkeee mebIe kee, kejer Deejleer yeejcyeej~~915~~

efMe#eCe-efMeefJej ngDee Deeeesefpele, %eeveepe&ve meyeves heeee~

ceeleepeer ves eJeeve eje, jnme Oece& kee mecePeeee~~
Oece& Jener pees eeefCecee$e kees, ogKe mes megKe ceW hengBeees~
kejes Jener JeJenej Deve mes, pees efke Deehekees Yeer Yeees~~909~~

Deuhe eJeeme ceJeevee ceW kej, nefmleveeiehegj Deeee mebIe~

efJeefJeOe Jeee mebieerle mJejeW mes, ngDee meewj efceue mekeue emebie~~
keeefle&ke Megkeuee elego&Meer kees, Jeeef<e&ke jLeee$ee GlmeJe~
ceeleepeer kes meef VeOeeve ceW , mees l meen ceveeee meye~~916~~

Mejo hetefCe&cee kes Deeves hej, ceeleepeer kee pevce efoJeme~

ieee ceveeee Yeefe-YeeJe mes, efJeveeebpeefue ceeB ieeee eMe~~
yeerme meoer keer yeeuemeleer ceeB, meeOJeer e=bKeuee Ge efMeKej~
efkeS cenece keee& yengle mes, efpevnW veneR kej heees vej~~910~~
hegCe uesefKeveer ceeleepeer keer, veefnb keves kee uesleer veece~
cegKeceb$eer mes ngF& efJeceesefele, cegefveeee& nw ke=efle kee veece~~
hebece KeC[

(185)

peve mewueeye Gce[kej Deeee, oMe&ve kejves pecyeterhe~

pewveepewve meYeer ves peekej, efieefj megces kees ueKee meceerhe~~
Dees nes! DeodYegle jevee nw en, DeYeer ef ceW DeeF& nw~
hejce hetpe ceeB %eeveceleer ves, osKe Meee yeveJeeF& nw~~917~~

(186)

ceeleepeer keer eee&efveeefcele, mecee eb$e mes meOeer ngF&~

efpeveJeeCeer ceeB kes ceve cebefoj, hetCe& he mes yemeer ngF&~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eerOejmesveeeee& ves efoee, heg<heovle-Yetleyeefue kees %eeve~

<edKeb[eiece keer erkee nw, eer OeJeueepeer ebLe ceneve~~918~~

meejnJeeb eefleehevee efoJeme, ceelee meefVeefOe Ketye cevee~

Jeerj eYet cebieue emeeo mes, ngDee #es$e efJekeefmele Flevee~~925~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, kejleer nQ Gmekee mJeeOeee~

eele:keeue mecee nw efveefele, oeefele nes, efyeve Deblejee~~
mJeeOeee Deefleefje Deehekee, efveeefcele uesKeve euelee nw~
heuemJehe Deleuhekeeue ner, ke=efle kes he efvekeuelee nw~~919~~

Oeerj s- Oeerjs meved Fke eeveJes , yet {e neskej ng Dee Deleerl e~

eesie-efJeeesie mecee pees Deeee, ef veece eeke=ef leke, ngDee Jeleerle~~
meeceYeeJe OeejCe kejles nQ, ceneheg<e oesveeW ner keeue~
ceeleepeer kes Meg YeeMeer<e mes, pecyet erhe jne KegMeneue~~926~~

Oeve ues K eveer ceeleepeer keer , mejmJeleer Yeb [ej Yeje~

meeOe& oes Meleke ebLe neW efpemekes, Ssmeer veeefj veneR Deheje~~
efvepeefMe<eeW kee hee"ve kejleeR, Deeievlegke DeeefMe<e eJeeve~
Jemle meoe jnleeR ceeleepeer, JeLe& ve peelee keesF& #eCe~~920~~

eLeemecee YeeeW ves Deekej, pecyeterhe ceW efkeS efJeOeeve~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, eehle jne cebieue meefVeOeeve~~
evoveeceleer ceeleepeer eje, meyekees eJeeve ueeYe efceuee~
#eguueke eer ceesleermeeiej ves, efoee %eeve heeret<e efheuee~~927~~

ceeIe yeoer veJeceer meved yeeveJew, hetpe Deeefe&kee jlveceleer~

hegCeefleefLe peye DeeF& meeleJeeR, eebpeefue meye Deefhe&le keer~~
lesjn jlveemetlee ceeB ves, lesjn Je<e& meeOevee keer~
veece ceesefnveer, nes efveceexner , Oece&Metjlee efM e#ee oer~~921~~

k m, k m

hegCe Deewj Oece& kes mJeeceer keewve-keewve nQ

heteeefomeg Jeemeefneb hegCCeb efn efpeCesefn meemeCes YeefCeeb~
ceesnkeKeesn efJenerCees heefjCeecees DehheCees Oeccees~~81~~
hetpee Deeefo efeeeDeeW ceW hegCe neslee nw~ eeJeke meceioMe&ve Deewj DeCegeleeW mes
meefnle efpevehetpee, oeve Deeefo efeeeDeeW kees kejkes meeefleMee hegCe mebefele kej ueslee nw
Ssmee GheemekeeOeeve veece kes Debie ceW efpevesvosJe eje JeefCe&le nw~ erkeekeej kenles
nQ-meJe&%e Jeerlejeie osJe keer hetpee Deeefo efveoeveyebOe mes jefnle nw lees Jen leerLekej veece
kece& kes yebOe kee Yeer keejCe nes mekeleer nw~ Dele: ie=nmLe kee hetpeeefo mes mebefele hegCe
mJeie& kes megKeeW kee keejCe nw hegve: hejcheje mes cees#e kee Yeer keejCe nw leLee ceesn Deewj
#eesYe mes jefnle Meg, yegwke Deelcee kee efeecelkeej ue#eCe, efeoevebo he heefjCeece
Oece& kenueelee nw Jen mee#eeled cees#e kee keejCe nw~ eneB hej heg$e, eer, Oeve Deeefo ceW
en cesje nw Ssmes YeeJe kees ceesn kene nw Deewj hejer<en Ghemeie& kes Dee peeves hej efee
kee ebeue nes peevee #eesYe kenueelee nw~ efveefJe&keuhe meceeefOe ceW efmLele cenecegefve kee
Megesheeesie he efmLej heefjCeece ner Oece& nw~ erkeekeej kenles nQ en Oece&he
heefjCeece ie=nmLeeveeb ve YeJeefle hebemetveemeefnlelJeeled ie=nmLeeW kes mebYeJe veneR nw
keeeWefke Jes hebemetvee-DeejbYe Deeefo mes meefnle nQ~ Dele: Deepe kes ie=nmLe kees efpevehetpee
Deeefo keeeeX ceW ner Deheveer yegef ueieeveer eeefnS~
(eer kegvokegvo osJe)

Deeeee&eer Meebeflemeeiej peer, eeefj$e eeJeleea cenejepe~

Gvekes heeOeerMe heeB eJes, eer es eebm emeeiejeeee&~~
veiej yeebmeJee[e ceW Gvekee, ngDee ekeeeke meceeefOecejCe~
pecyet er he ceW ceeleepeer ves , eeb peefue ceW kens Jeeve~~922~~
Deeeee&eer eseebmeefmevOeg peer, efveYe&e hejce lehemJeer Les~
%eeve-Oeeve leheueerve meeOeg ceW, cegefve eer cenecevemJeer Les~~
meyeves efceuekej eebpeefue ceW, Ceceeskeej he{ jkeKee ceewve~
nesvenej yeueJeeve yengle nw, Gmes jeske mekelee nw keewve~~923~~
keueeCeefmebn et.heer. cegKeceb$eer, nefmleveeiehegj ceW Deees~
ceele= ejCe jpe ebove ues kej, KegM eer ngS Deefle n<ee& es~~
ceeleepeer DeeMeer<e ceW kene, eueW Deef nbm ee kes ceie ceW~
osMe-eosMe keueeCe meYeer kee, cew$eer YeeJe jns peie ceW~924~~
keuheJe=#e mece meye heueoeeer, ceneJeerj mJeeceer efpevejepe~
pecyeterhe keceue cebefoj ceW, efJejepeceeve MeesefYele mejleepe~~
eLece KeC[

(187)

(188)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1992

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. mecee heefjJele&veMeerue nw~
2. Je<ee& kee Deeieceve~
3. meceepe eje eelegcee&me kee efveJesove~
4. ceeleepeer eje mJeerke=efle SJeb eelegcee&me mLeehevee~
5. ieghetefCe&cee kee Deeeespeve~
6. JeerjMeemeve peebefle mecheVe~
7. YeieJeeve heee&veeLe efveJee&Ce ceneslmeJe ceveeee ieee~
8. Deeeee& Meebeflemeeiej hegCeefleefLe~
9. heet&<eCe ceW keuhegce ceneceb[ue efJeOeeve~
10. eeefj$e efvecee&Ce mebieeser kee Deeeespeve~
11. ceeleepeer keer 59JeeR pevcepeebleer-DeefYevebove ebLe meceefhe&le~
12. ceeleepeer egie-egie efpeSB~
13. ceeleepeer kes Deueewefkeke keee&~
14. peehegj ceW keuhegce efJeOeeve, leerve npeej ueesie, heQleeueerme yemeeW mes
nefmleveehegj Deees~
15. ceeleepeer kees Deeefe&kee efMejesceefCe GheeefOe mes Deuebke=le efkeee~
16. eelegcee&me efveeefhele~
17. Deeefe&kee jlveceleer hegCeefleefLe~
18. lesjnerhe efpeveeuee kee efMeueeveeme~
19. DeeesOee kes efueS efJenej~
20. DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenecemlekeeefYe<eske~
21. ceeleepeer kee Deefn$e ceW Deeieceve~
22. Deefn$e veece keer meeLe&kelee~
23. leerme eewyeermeer cebefoj efvecee&Ce keer eespevee~
24. leerme eewyeermeer kee heefjee~
25. leerme eewyeermeer kee Deveghece Oeeve~
26. Fmemes hetJe& efyeueejer ceW efmeee efJeOeeve~
27. meerleehegj ceW ceneJeerj peebleer SJeb ceeleepeer keer Deeefe&kee oer#ee peebleer~
hebece KeC[

(189)

28. mebIe kee efkewleveiej ceW Deeieceve~

29. DeeesOee Deeieceve, ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj kee efMeueeveeme~
30. DeeesOee leerLe&oMe&ve, efJekeeme kee mebkeuhe~
31. ceeleepeer kes mebIe keer MeesYee~

keeJe heo
keeueheg<e #eCe Ske ve kelee, Jen efvele ye{lee peelee nw~
pees Yeer Gmekes meccegKe Deelee, efveyeue eeme yeve peelee nw~~
pees YeefJe<e Lee, Goj meceelee, Jele&ceeve yeve Deelee nw~
Jele&ceeve yeme Ske mecee kee, efhej Deleerle nes peelee nw~~928~~
Mejo-efMeefMej-nscevle yeerle kej, yemeble-eer<ce-Je<ee& DeeF&~
heeref[le-le=ef<ele peieled megKe osves, eueer megMeerleue hegjJeeF&~~
Gce[-Iegce[ kejles cesIeeW mes, meye DeeVe ngDee DeekeeMe~
YeJepeveeW kees efc eueer metevee, Deeves Jeeuee eelegcee& me~~929~~
Deeme-heeme kee hetje Debeue, oew[ ueieeF& ceeB kes heeme~
keYeer Dekesues, efhej meecetefnke, keYeer yemeeW Yej keer Dejoeme~~
eerheue efkeS meceefhe&le ejCeeW, efkeee efveJesove ceeB mes Keeme~
ns ceeleepeer! %eeveceleer peer!, nceW eeefnS eelegcee&me~~930~~
ceeB kee ceve cekeKeve-mee ce=og nw, ceevemejesJej-mee efvece&ue~
Jeelmeue-keCee keer Oeeje, eJenceeve jnleer DeefJejue~~
keYeer efvejeMe veneR ueewe nw, ceeLee skee efpemeves ej~
oef#eCe kej DeeMeer<e efoee ceeB, eelegcee&me jne mkeerkeej~~931~~
lesjn pegueeF&, meved yeeveJes, Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer~
ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer, Je<ee&Jeeme mLeehevee keer~~
nefmleveeiehegj pecyeterhe ceW, ceeleepeer kee jne eJeeme~
Yee Yecej yevekej mecetn ceW, ceB[jees ejCeebyegpe heeme~~932~~
Dee<ee{ megoer hetefCe&ceemeer kees, ieg hetefCe&cee DeeF& nw~
yeee-ef Je<Ceg- censMe he ceW, ieg keer ceefncee ieeF& nw ~~
(190)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ieg Ghekeej Deveble efkeee nw, ceesnefleefcej kee veeMe efkeee~

%eeve kee Debpeve ueiee-ueieekej, ueeseve peieled GIee[ efoee~~933~~

ebLe mecehe&Ce hetJe&ke ceeB kee, efkeee ieee DeefYevebove nw~

meew-meew Je<e& efpeSB ceeleepeer, keefJe kee meeoj Jebove nw~~940~~

ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer, eer iegJej kees eeo efkeee~

Deeeee& eerJeerjmeeiej kees, yeejcyeej eCeece ef keee~~
eer iegJej ves ejCe-MejCe os, efkeee pees cesje nw Ghekeej~
G$e+Ce veneR nes heeGBieer ceQ, eens ues ue@Bt pevece npeej~~934~~

hejce hetpe eerceeleepeer ves, keee& Deueewefkeke efkeS Deveske~

oble leues Debiegueer oye peeleer, efieefj megces keer jevee osKe~~
peye leke metjpe-eeBo-efmeleejs, efieefj heefjecee efkeee kejW~
leye leke ceelee %eeveceleer peer, nce meyekee keueeCe kejW~~941~~

eeJeCe ke=<Cee Skeced kes efove, ceneJeerj keer efoJeOJeveer~

eLeceyeej efyeKejer efJehegueeeue, eesleeieCe mes ieF& megveer~~
%eeveceleer ceeleepeer meefVeefOe, Jeerj (Meemeve) peebefle ceveeF& nw~
mekeue mebIe ves meefcceefuele neskej, eYegiegCe ieeLee ieeF& nw~~935~~

ceeleepeer keer keerefle& keewcegoer, peehegj hewuee efJeceue efJeleeve~

ngDee Deeeesefpele jefele hetpe ceeB, eer keuhegce ceneefJeOeeve~~
lesjn meew eer-heg<eeW ves, eefleefove hetpeve ueeYe efueee~
ome mene vej-veejer Deekej, efveeefcele oMe&ve-eJeCe efkeee~~942~~

eeJeCe Megkeuee efleefLe mehleceer, heee&eYet heeee efveJee&Ce~

ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, mekeue mebIe ieeee iegCeieeve~~
heee&veeLe kee eefjle meYeer kees, Gece efMe#ee oslee nw~
yewjYeeJe kees pees lepelee nw, Jener cees#e heue ueslee nw~~936~~

hetCe& efJeOeeve efveefJe&Ive ngDee peye, nefmleveeiehegj Deees peve~

heQleeefueme yeme, leerve menme peve, Deekej ceeB kees efkeee veceve~~
keer efJeMeeuemeYee Deeeesefpele, ceeB-efJeOeeve efkeee iegCeieeve~
Deeefe&kee efMejesceefCe keer GheeefOe mes, ceeleepeer kee ef keee mecceeve~~943~~

yeerme meoer kes eLeceeeee& nQ, hejce hetpe eer MeebefleefveefOe~

YeeoeW Megkeuee oespe efleefLe kees, ceveer meeleJeeR hegCeefleefLe~~
eele:keeue ngF& ieg hetpee, iegCeevegJeeo ceOeevn meYee~
Deepe GvneR kes efMe<eeW eje, hewue jner nw Oece& eYee~~937~~

eelegcee&me ngDee efveeefhele, keeefle&ke ke=<Cee elego&Meer~

Jeerj efveJee&Ce ceveeee GlmeJe, mebIe meefnle eer ceeleepeer~~
jlveceleer eerceeleepeer keer , ieF& ceveeF& hegCe efleefLe~
lesjnerhe efpeveeuee kee eneB, efMeueeveeme ngDee eLeeefJeefOe~~944~~

heJe&jepe heet& <eCe Deeee, meef VeOeeve ceeB eehle jne~

keuheoggce ceb[ue efJeOeeve kee, Deeeespeve Yeer meheue jne~~
hetpeve eJeeve hegCe keceeee, ceveescegjeoer heeee oeve~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, eehle jne meyekees keueeCe~~938~~

keeefle&ke ke=<Cee $eeesoMeer efleefLe, Oeeve keeue ceeleepeer Deepe~

oMe&ve efkeS DeeesOee jeefpele, eeflecee leggbie $e+<eYe efpevejepe~~
cenecemlekeeef Ye<es ke kejeTB , YeeJe peies ceeB Devlece& ve~
pecyeterhe mes ceen hejJejer, veiej DeeesOee efkeee ieceve~~945~~

eefj$e cevegpe keer mecheeer nw, efyeve eefj$e peerJeve efve<eeCe~

eefj$e meceepe keer jer{ yevOegDeeW, efyeve eeefj$e veneR keueeCe~~
pecyet erh e ngF & Deeees ef pele, meb i ees er eef j$e efv ecee&C e~
ceeleepeer meefVeefOe, Deees osMe kes, Ske Meleke Thej efJeeved~~939~~
pevceefoJeme Gveme"Jeeb ceeB kee, Mejo hetefCe&cee DeeF& nw~
Oet ceOeece mes ieF& ceveeF&, ceeB keer pevce peebleer nw~~
eLece KeC[

(191)

Meeele veiejer eer DeeesOee, meye leerLekej pevce mLeeve~

jeeiebpe cebefoj ceW MeesefYele, heg Feerme $e+<eYe YeieJeeve~~
henues oMe& efkeS veefnb eYeg kes, efkevleg Oeeve ceW oMe& ngDee~
Gvekes cene DeefYe<eske kes efueS, ceeleepeer mebIe ieceve efkeee~~946~~

(192)

yenmetc ee efhej ceerjehegj, meb Ie efyepeveew j ef keee heeJeve~

venewj-Oeeceheg j-keeB"-meesnje, cegjeoeyeeo ceveesYeeJeve~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

veiej-ieeBJe efJeeece efkeee mebIe, Oece& eYeeJevee-eJeeve kej~

peerJeve Oeve efkeee meye ner ves, ceeleepeer-mebIe oMe&ve kej~~947~~

efvece&ue kegceej mes"er kes eje, ieee kejeee eneB efJeOeeve~

#es$e DeeesOee kes efJekeeme kees, ceeB ves KeeRee Gvekee Oeeve~~954~~

yeejn ceee& meved eflejevJew, Deefn$e Deeieceve ngDee~

heee&veeLe efpeve leheesYetefce en, kesJeue%eeve Yeer eneR ngDee~~
kece" efkeee Ghemeie& eneR hej, heeeJeleer-OejCesv efveJeej~
Sssmes #es$e hejce heeJeve hej, ceeleepeer kee ngDee efJenej~~948~~

yejsu eer -MeenpeneB h eg j nes kej, meer l eeheg j Deeieceve ngD ee~
eer ceneJeerj peebefle ceneslmeJe, meerleehegj mecheVe ngDee~~
oer#ee peebefle Deeefe&kee ceeB keer, eneR ceveeF& ieF& cegoe~
DeeesOee peer ef$ekeeue eewyeermeer, kee efJeeej meekeej ngDee~~955~~

heejme eYeg ves kejer lehemee, efpeme mLeue Ghemeie& ngDee~

Deefnhe Oej $e kes eje, eYeg Ghemeie& meg-otj ngDee~~
Gme mLeue kee ng Dee eef Lele peie, Deefn$e en meeLe& ke veece~
mebkenejer, meye megKekeejer, Deefn$e kees kejW eCeece~~949~~

meerleehegj-efmeOeewueer-efyemeJeeb, mebIe hengBee cencetoeyeeo~

hetpe Deeefe&kee jlveceleer ves, efkeee pevce mes Lee Deeyeeo~~
DeYetlehetJe& mJeeiele kes eje, ngDee mebIe kee DeefYevebove~
De#ee le=efleee heJe& ceveeee, efkeee eCeece veeefYevebove~~956~~

leerve efoJeme eJeeme keeue ceWs, leerme eewyeermeer DeeF& Oeeve~

yeerme,meeleMele eefleceepeer keer, efoJe eespevee kejer eoeve~~
ieejn efMeKejeW Jeeuee cebefoj, yeve kejkes leweej ngDee~
Deefleere-DevevJee meye keg, ueKekej oMe&ke Oeve ngDee~~950~~

cencetoeyeeo ceW kej eYeeJevee, mebIe helesnhegj efkeee eJeeme~

Oecee&ce=le keer Je<ee& kejkes, ceeB hetjer peve-peve keer DeeMe~~
mebIe helesnhegj mes efJenej kej, efkewleveiej ceW heOejeee~
Jevoeef c e ceeleepeer meeoj, ieueer - ieueer ves og n jeee~~957~~

pecyet er he-Yejle-Ss jeJele, <ed eew y eerm eer yeveer ef $ekeeue~

Keb[ Oeelekeer, hetjye-heefece, eoMe eewyeermeer vele Yeeue~~
heg<keje& Yeer eoMe mebKee, kegue eewyeermeer nes ieF& leerme~
leerme iegefCele eewyeerme cetefle&eeB, efceuekej ngF meele meew yeerme~~951~~

keueeCeefmebn et.heer. cegKeceb$eer, mJeeieleeLe& Les heOejees~

Jebove, DeefYevebove ceeleepeer, yengMe: ieerle iees ieees~~
efkewleveiej ceW ceeleepeer kee, ceefnvee Ske eJeeme jne~
Yeeie mejene veiej efveJeemeer, n<e& Meyo veefnb peele kene~~958~~

Ske keceue kes leerve Yeeie oue, leerve eewyeermeer Ske keceue~
heeemeve-efpeveosJe yenej, jbie esle, meBiecejcejer OeJeue~~
Ske hebefe ceW heeBe keceue nQ, oesveeW hebefe MeesYeles oMe~
leerme eewyeermeer oMe keceueeW hej, meele meew yeerme eefleceepeer yeme~~952~~

%eeve-ebovee-ceesleer-jefJe mes, meyeves yengefJeefOe ueeYe efueee~

eee& osKeer, ngS eYeeefJele, cees#e ceeie& hej ieceve efkeee~~
Deenejoeve os Yeeie mejene, JeweeJe=efe efceuee Ghenej~
hebKe ueieekej mecee G[ ieee, ngDee DeeesOee Deesj efJenej~~959~~

hejce hetpe ceeB %eeveceleer ves, efoee leerLe& Deveghece Jejoeve~

eej eeBo ueie ieS #es$e ceW, yevee efpeveeuee YeJe ceneved~~
heee&veeLe Ke[dieemeve eeflecee, ke=<Ce-mebiecejcej, heCe meele~
meele Meleke Fkekeerme efpeveeW eefle, kej peg[les, Pegke peeles ceeLe~~953~~
Deefn$e mes hetJe& efyeueejer, mebIe kee ceee& efove meele~
efmeee ceC[ue efJeOeeve Lee, ieee jeeee ceeB kes meeLe~~
hebece KeC[

(193)

kej eYeeJevee veiej-ieeBJe ceW, ngDee DeeesOee MegYeeieceve~

meesuen petve, lesjevet meved kees, Deeefo ejCe ceW efkeee veceve~~
Deveseg ceeleepeer meccegKe, cene Deueewefkeke keee& ngDee~
ef$ekeeue eewyeermeer efpevecebefoj kee, efMeueeveeme mecheVe ngDee~~960~~

(194)

eeefhe Meeele leerLe& DeeesOee, mekeue eewyeermeer pevce mLeeve~

efkevleg nee! ogYee&ie #es$e kee, veneR efkemeer kees Gmekee Oeeve~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

osKe oMee oeveere #es$e keer, ceelee oe efJeoerCe& ngDee~

Deet DeIe& mecehe&CehetJe&ke, #es$e efJekeeme mebkeuhe efueee~~961~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

eelegc ee&m e ef kew leveiej ceWs, meved lesjeveJew nesv ee Lee~

efkevleg #es$e oeveere oMeeue#e, ceeB kees Deeee jesvee Lee~~
Dele: leerLe& Gej kes efueS, efkeee hetpeeer meheue eeeme~
efkeee megefveefele veiej DeeesOee, lesjeveJew kee eelegcee&me~~962~~
keefJe ves meved eewJeve ceW osKeer, #es$e DeeesOee oerve oMee~
cebefoj-$eer peerCe&-MeerCe& meye, jns Metvelee efoMee-efoMee~~
eer Deeeee& osMeYet<eCe ves, iegkegue JeneB Kegueeee nw~
keefJe ves wke ceen, jnkej kes, Kego Yeer he{e, he{eee nw~~963~~
Ssm es heeJeve leerLe&#es$ e kee, GejCe mebkeuhe efueee~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, en Delegece keece efkeee~~
DemeceLeeX kees mecyeue osvee, jne hegCe kee De#ee Oeece~
SleoLe& eer ceeleepeer kes , ejCeeW yeejcyeej eCeece~~964~~
ceeleepeer kes mebI e megM ees efY ele, het pe evovee ceeleepeer~
#eguueke eer ceesleermeeiej peer, eeceleer #egefuuekee peer~~
yeeeejer eer jJeerv kegceej peer, yeervee-DeemLee yeeuemeleer~
ceeie& ieceve kejlee mebIe meesnw, pewv eer mesvee kece&nleer~~965~~

k m, k m

eLece KeC[

leerLe&#es$e DeeesOee eelegcee&me-meved 1993

(195)

1. #es$e efJekeeme kes mebkeuhehetJe&ke eelegcee&me keer mLeehevee~

2. 1965 mes efkemeer kee eelegcee&me veneR~
3. jeeiebpe efpeveeuee ceW eelegcee&me~
4. leerLe&#es$e Geefjkee ceeleepeer~
5. heet&<eCe heJe& ceW ef$ekeeue eJeeve~
6. $e+<eYeosJe efJeled mebieeser kee Deeeespeve~
7. DeeesOee kee efJee ceW eeej-emeej~
8. pewve meeefnle ceW jece-efveyebOe eefleeesefielee~
9. efe$e eefleeesefielee-mebeespeke [e@. Deveghece pewve~
10. Mejo hetefCe&cee-efJeveeebpeefue meYee~
11. eeefj$e ebefkee GheeefOe mes Deuebke=le~
12. cenejepe FCj kee@uespe ceW ceeleepeer kes eJeeve~
13. eelegcee&me efveeefhele~
14. hebekeueeCeke-cenecemlekeeefYe<eske ceneslmeJe~
15. cegueeeceefmebn cegKeceb$eer ves DeeMeerJee&o efueee~
16. meent DeMeeske kegceej, ceesleerueeue Jeesje, mebieerlekeej jJeerv pewve~
17. yeer.yeer.meer. uebove ves ceeleepeer kees efJee keer leermejer Meefe kes he ceW
mJeerkeej efkeee~
18. eWkeeW meefnle mechetCe& #es$e kee peerCeexej~
19. %eeveceleer efveuee Oece&Meeuee kee efvecee&Ce~
20. $e+<eYe peebefle, jLeee$ee kes meeLe GlmeJe kee meceeheve~
21. ueKeveT kees efJenej~
22. ueKeveT ceW efMe#eCe efMeefJej, eeJeke meccesueve, mebieeser, ceneJeerj peebefle
kee Deeeespeve~
23. yeejeyebkeer mes efJenej~
(196)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

jlve$ee ves peieppeveeW kees, oMeue#eCe jlveeW kes nej~
henveees Deeeefole neskej, ngDee YeJepeve kee Gej~~972~~

keeJe heo
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~
keeeekeuhe #es$e kee nesiee, meyekes ceve Deeee efJeeeme~~
ieefCeveer ecegKe, Deeefe&kee efMejesceefCe, eer ceeleepeer %eeveceleer~
efkemeer keee& kees neLe ceW uesleeR, hetje neslee MeerIe Deleer~~966~~

DeefKeue efJee kee Oeeve #es$e keer, Deesj efkeee Deekeef<e&le nw~
$e+<eYeos J e ef J elmeb i ees er , ng F & ye= n led Deeees e f pele nw ~ ~
MelekeeefOeke efJeeved heOeejs , ceeleepeer meeef VeOe efc euee~
DeefKeue peieled kes keesves-keesves, $e+<eYe megceve mevosMe efKeuee~~973~~

eer efo iecyej pewve ef peveeuee, ceg nuuee jeeiebpe Jeeuee~

$e+<eYeosJe Ke[dieemeve eeflecee, Fkedefleme heg DeefleMee Deeuee~~
Gmekes meccegKe yew" Deeefe&kee, mekeue mebIe mebkeuhe efueee~
Meeele veiejer, leerLe& DeeesOee, heeJeve Je<ee&eesie efkeee~~967~~

veiej DeeesOee kees peve peeves, jece-ue#ceCe pevce mLeeve~

mebieeser mes heeee meyeves, pevces eneB $e+<eYe YeieJeeve~~
pewve mebmke=efle kesv DeeesOee, ceele mes Yeejle heeee veece~
$e+<eYeosJe kejkeceue jns nQ, efueefhe-mebKee GodYeJe mLeeve~~974~~

F&mee meved GefVeme meew heQme", ngF& efJejeefpele eeflecee Keeme~

leye mes Deye leke ngDee ve keesF&, Fme mLeue hej eelegcee&me~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, meye mebleeW ceW jneR eLece~
leerLekej keueeCe Yetefce keer, GvnW Geefjkee kenles nce~~968~~

mebieeser kes mekeue me$e ceW, ceeleepeer DeeMeer<e ef ceues~

pewve hegjeCeeW yebo DeeesOee, kes efvele vetleve he= Kegues~~
mejmJeleer DeJeleej Deeef e& kee, eer c eeleepeer %eeveceleer ~
$e+<eYe-DeeesOee mes meboefYe&le, ceeleepeer jevee efJejeeR~~975~~

henues eneB ve PeeBkes keesF&, efhej eJeeme keer keewve keLee~

meJe&eLece eerceeleepeer ves, megv eer #es$ e keer hetC e& JeLee~~
kej eJeeme meye osKee-mecePee, Gmekee mener efveoeve efkeee~
peve mecetn Dee kes efvejvlej, hetpee Deewj efJeOeeve efkeee~~969~~

ngF efJeceesefele DeefleefLepeveeW mes, $e+<eYeosJe mebieeser keeue~

mece-meeceefeke jeveeke$eea, ieefCeveer ceelee kees vecetB ef$ekeeue~~
pew ve meeef nle ceW jece ef Je<ee hej, ef veyeb Oe eef leees efielee jKeer ieF& ~
pewveepewve yeeuekeeW eje, uesKeceeefuekee efueKeer ieF&~~976~~

mebIe Deeefe&kee Fmeer efpeveeuee, ome ceeneW eJeeme jne~

eer ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj, kee euelee efvecee&Ce jne~~
Fme ekeej eerceeleepeer ves, Keesues #es$e eieefle kes ej~
vej mes Deeies ye{ veejer ves, efkeee leerLe&#es$e Gej~~970~~

%eeveceleer efe$e eef leeese f ielee, ceW Deees yeng les js ef e$e~
ngS hegjmke=le efe$ekeej meye, YeeJe eoefMe&le hejce heefJe$e~~
meb iees er kes mebeespeke Les , eer [e@ kej Deveghece pew ve~
leerLe& DeeesOee-$e+<eYeosJe mes, ngS megheefjefele pewve-Depewve~~977~~

Fmemes henues veneR efkemeer Yeer, meeOeg-meeOJeer efkeee eeeme~

veneR efJele nes oMee osKekej, efkeee eneB hej eelegcee&me~~
Oeve-Oeve eer %eeveceleer peer, legce ceW ceelee kee efoue nw~
Dele: Ghesef#ele leerLe&#es$e kees, efoee Deeheves mebyeue nw~~971~~
heJe&jepe heet&<eCe Deeee, efveeefcele hetpeve-ngS efJeOeeve~
eele: oeshenj-jeef$ekeeue ceW, efceuee meYeer kees eJeeve-%eeve~~
hebece KeC[

(197)

leerme Deketyej MejohetefCe&cee, pevce peebleer DeeF& nw~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, efJeveeebpeefue e{eF& nw~~
Yeejle kes keesv es -kees sv es mes, Deees es er- ef Jelpeve~
ceeleepeer kes cegKe ceebke mes, eJeCe efkeS DeeMeer<e Jeeve~~978~~

(198)

eser eJeveer veiej DeeesOee, ve=leieesheeue oeme cenble~

efJeveeebpeefue Deefhe&le keer ceeB kees, yeleueeee ceeB Gece meble~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

menme-menme vej-veejer Deees, efJeveeebpeefue ceW ueieer keleej~

yeesues hejcehetpe ceeleepeer , jnJeW peerefJ ele Je<e& npeej~~979~~

keer Deveske Iees<eCeeSB Yeer, ngDee meYeer kee efeeevJeeve~

ueew iees ueKeveT kees eeoJe, ceeB eer ejCeeW efkeee veceve~~986~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, efvejefleeej eeefj$e Oeveer~

meeOeg-meeOJeer ceOe Deehekeer, DeefleMee Gece efJe yeveer~~
Dele: Deepe mecegheefmLele peve ves, hejce hetpe ceeleepeer kees~
eeefj$e ebefkee keer GheeefOe mes, efkeee efJeYetef<ele nef<e&le nes~~980~~

leerLe& keceser kes DeOe#e, eer DeMeeske kegceej meent Deees~

Gvekes peveke eer Meebefleemeeo ves, en efpevecebefoj yeveJeees~~
Yeeie mejene kene Deeheves, #es$e kee oMe&ve heeee nw~
eerceeleepeer ejCe ke=hee mes, en MegYe DeJemej Deeee nw~~987~~

cenejepee FCj efJeeeuee, veiej DeeesOee mebeeefuele~

ceeleepeer kes cebi eue eJeeve, meeoj ngS meceeees ef pele~~
ceeleepeer kes cegKe ceebke mes, $e+<eYe-DeeesOee heeee %eeve~
e$eeOeeheke meyeves efceuekej, ceeB kees efoee Deefcele mecceeve~~981~~

jepeheeue et.heer. ms kes, ceesleerueeue Jeesje Deees~

ceeleepeer kes ejCekeceue ceW, meefJevee efvepe cemleke veees~~
yeesues Deye leke veiej DeeesOee, Lee eefme jece kes veece~
efkevleg Deepe mes ceeleepeer ves, pees[e $e+<eYeosJe kee veece~~988~~

eelegcee&me efkeee efveeefhele, keeefle&ke ke=<Cee elego&Meer~

efJeefOe-efJeOeeve men mekeue YeefeeeB, he{eR eer hetpee ceeleepeer~~
heeJeve efleefLe DeceeJemee kees, efveJee&Ce uee[t e{eee nw~
ceneJeerj efveJee&Ce ceneslmeJe, hejceeslmeen ceveeee nw~~982~~

eewyeerme hejJejer meved eewjeveJes, mJeCe& De#ejeW efueKee ieee~

cenecemlekeeefYe<eske $e+<eYe efpeve, YeeeW eje efkeee ieee~~
eeJeke-eeefJekee pewvepeveeW mes, Yejer KeeeKee ieueer-ieueer~
eLece yeej osKeer ueesieeW ves, ceeB keejCe Meeele veiejer~~989~~

ceeleepeer kes ceve:kees < e ceW , nQ Deves k e ees p eveeSB ~

eefl eYee Yeer GheueyOe Deehe eer, efpememes cetl e&he heeeW~~
"eve efueee eer ceeleepeer ves, efceues DeeesOee es mLeeve~
SleoLe& efkeee Deeeesefpele, cene DeefYe<eske $e+<eYe YeieJeeve~~983~~

$e+<eYeosJe hej heg<heJe=ef keer, ve=heefle DeeesOee yew" efJeceeve~

mebieerle%e eer jJeerv pewve ves, efkeee mekeue keeJecee ieeve~~
ieieve efieje mes ngDee emeeefjle, DeeBKeeW osKee neue mekeue~
Deewj JeneR mes heeee meyeves, ceeB DeeefMe<e kee Dece=le heue~~990~~

eer ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj, yeve kejkes leweej ngDee~

efmehleefle efpeveeefleceeDeeW keer, eeCeeeflee YeeJe ngDee~~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, neWies meejs keee& meheue~
Gvekes heeJeve ejCe keceue ceW, kejW efmeefeeB Jeeme mekeue~~984~~

meceejesn pees ngDee eneB hej, ngDee ve nesiee Deewj keYeer~

egieeW-egieeW leke eeo jKeW ies , Fmekees pewv eepewve meYeer ~~
yeer.yeer.meer. uebove eeW yeesuee, Deye leke jneR MeefeeeB oes~
Meefe leermejer pewve he ceW, DeeF& meeceves ekeefle nes~~991~~

ngS eeeefjle mekeue keee&ece, osMe-efJeosMe oMeeW efoMe ceW~

cenecemlekeeefYe<eske $e+<eYeefpeve, hebekeueeCe ceneslmeJe ceW~~
les jn mes les F & me hejJejer , ng S cenes l meJe Deeees e f pele~
heOejees eeflepeve-efJelieCe, ves lee-eser meceeese fele~~985~~
cegueeeceefmebn et.heer.cegKeceb$eer, cene-ceneslmeJe heOejees~
pewveeW yeere jne ceQ heuele:, cegPe ceW pewve mebmkeej Deees~~
eLece KeC[

(199)

Meeele leerLe& DeeesOee peer keer, egieerve Metvelee otj ngF&~

leer Leex ej-efJ ekeeme keecevee, ceeleepeer Yejhetj ng F &~ ~
cenecemlekeeefYe<eske Deeefoefpeve, nesJes heeBe Je<e& eleske~
oe esjCee ceeleepeer keer, ngS eMebefmele peve eleske~~992~~

(200)

meesuen petve mes n Deewue leke, ceeleepeer kee jne eJeeme~

mJeCe& De#ejeW efueKee jnsiee, leerLe& DeeesOee en Fefleneme~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eWke meefnle mechetCe& #es$e kee, ngDee eleeref#ele peerCeexej~

eerceeleepeer %eeveceleer kee, mcejCeere Deefcele Ghekeej~~993~~

efkewleveiej eelegcee&me-meved 1994

meceeefnle efJe<eeJemleg

#es$e efveke ner yengle pejer, megboj Ske Oece&Meeuee~

%eeveceleer peer efveuee yeve ieee, JeneB meJe& megefJeOee Jeeuee~~
ngS Dehesef#ele keee& yengle mes, ye{e #es$e kee peerJevekeeue~
ceeleepeer kes ejCe keceue ceW, nce meye Jebove kejW ef$ekeeue~~994~~
ngDee meceeheve keee&eceeW kee, $e+<eYe peebefle ee$eejLe~
mebIe Deeefe&kee ves Deheveeee, [eueeriebpe ueKeveT kee heLe~~
efMe#eCe efMeefJej eeJeke meccesueve, kej mebieeser Deeeespeve~
eejyeeie ceneJeerj peeb leer, yeejeyebkeb e r ef keee ieceve~~995~~

k m, k m

efoiecyej cegefve YeieJeeve nQ

efYekeKeb Jekekeb efneeb meesefOee pees ejefo efCee mees meent~
Smees megefo meent YeefCeDees efpeCemeemeCees YeeJeb~~
pees meeOeg efvele ner Deenej, Jeeve Deewj ceve kee MeesOeve kejkes eeefj$e kee
heeueve kejles nQ, Jes meJe&iegCe mecheVe nQ~ efpeveMeemeve ceW GvnW YeieJeeve kene nw~
YeeJeeLe&-pees efoiecyej cegefve Deeiece kes Devegmeej 46 oes<e Deewj 32 Devlejee
eue kej efveoex<e Deenej enCe kejles nQ, Yee<ee-meefceefle kes Devegmeej efnle-efcele Deewj
efee heLe Jeeve yeesueles nQ leLee ogOee&ve kees, eesOeeefo ke<eeeeW kees otj kejkes ceve kees
meoe Oece&Oeeve ceW ueieeles nQ, Jes ner meeOeg efYe#ee, Jeekee Deewj ceve keer Megef kejves
Jeeues nQ~ Jes cees#eceeie& ceW efmLele nQ, meJe&iegCeeW mes meceefvJele nQ~ Dele: Ssmes Jes efveeLe
meeOeg ner Fme mebmeej ceW eueles-efhejles YeieJeeve ceeves iees nQ~ Ssmee efpeveeiece kee
keLeve nw~

1. yeejeyebkeer ceW efmeee efJeOeeve kee Deeeespeve~

2. efmeee kee DeLe&~
3. eelegcee&me keer mLeehevee SJeb efJeefJeOe Deeeespeve~
4. eboveeceleer ceeleepeer kee oer#ee efoJeme~
5. heet&<eCe heJe& kee Deeieceve, Deveske Deeeespeve~
6. <eefhetefle& ceneslmeJe-keerefle&mlecYe kee efvecee&Ce~
7. eelegcee&me efveeheve Deewj efJeoeF&~
8. ceeleepeer eje mebyeesOeve~
9. oefjeeyeeo ceW keuheoggce ceb[ue efJeOeeve~
10. DeeesOee ceW MegYeeieceve~
11. Deeeee& efJeceuemeeiej kees eebpeefue~
12. hebekeueeCeke eeflee Deeefo kee Deeeespeve~
13. jepekeere Geeve kee veece-$e+<eYeosJe Geeve~
14. efJeeefJeeeuee ceW $e+<eYeosJe heer" keer Iees<eCee~
15. DeJeOe efJeeefJeeeuee hewpeeyeeo eje [er.efued. keer GheeefOe~
16. $e+<eYeosJe ves$e Demheleeue eejbYe~
17. ceeleepeer kee eJeeve-pewve Oece& eeeerve Oece& nw~
15. jece kes meeLe $e+<eYeosJe mes Yeer DeeesOee keer heneeve ngF&~
19. nefmleveehegj keer Deesj efJenej~

keeJe heo
yeejeyeb keer Jen heeJeveLeue, peneB keg ceejer cew vee ves ~
MejohetefCe&cee Deeeg De"ejn, meved GefVeme meew yeeJeve ceW~~
Deeeee& eer osM eYet< eCe mes, ye eee& ele Oeeje Lee~
mehlece eeflecee heeueve kejkes, ie=n mes efkeee efkeveeje Lee~~996~~
mebece heLe nw cees#e vemewveer, yeeee& henuee mees heeve~
eneR efkeee DeejesnCe cewvee, peieledkeee meye DeefmLej peeve~~

(eer kegbokegboosJe ke=le cetueeeej)

hebece KeC[

(201)

(202)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceeB-yeser mecePeewlee kejkes, ieeer eneR hej cees#e [iej~

legce peeDees Iej mes efvekeeueves, cesjer jKevee Oeeve ceiej~~997~~

Ske meeLe eej ueesieeW kes, mebeesefpele efJeOeeve Les eej~

ceeleepeer mebIe meefVeOeeve ceW, meyekees efceuee Oece& Ghenej~~1004~~

pees cebefpeue celeJeeues nesles, Gvekees yeme eueves kee keece~

GvnW ue#e efoKelee nw kesJeue, uesles veefnb keves kee veece~~
DeeOeer -JeeOeer jes ke ve heeleeR, yeeOeeSB osleeR hewieece~
cebefpeue Gvekes ejCe etceleer, kejleer Mele-Mele yeej eCeece~~998~~

ee DeLe& neslee mecetn nw, efme DeLe& nw kesJeue n~

efmeee kee DeLe& Fme lejn, ngDee yevOegDeeW efmemecetn~~
leerve ueeske kes DeeYeeie hej, nw Deveble efmeeW kee Jeeme~
Dekece& ve kejves mes, ekeefle ngS DeiegCe Keeme~~1005~~

cees #e vemewv eer e { cewv ee ves, heo Deeef e& kee heeee nw ~
Jener Deeef e& kee %eeveceleer meb Ie, yeejeyeb keer Deeee nw ~ ~
efJeOeeve-efMeefJej-eJeeve kes eje, kej eYeeJevee [iej-[iej~
mebIe Deeefe&kee ves efJenej kej, ue#e yeveeee efkewleveiej~~999~~

efme Meyo cebieuemJehe nw, hetCe&keee& efme kee DeLe&~

pees Fmekee GeejCe kejles, mekeuekeee& nesles DeJeLe&~~
jesie-Meeske otj neskej kes , efceueer mecheoe eener nw~
cewveemegb oef j-eerh eeue kee, mekeue eefj$e ieJeener nw~~1006~~

efkewleveiej cewvee kee Iej nw, meved eeQefleme ceW pevce efueee~
essu eeue-ceese fnveero sJeer, kee Iej-yeej heefJe$e efkeee~~
eer cewvee ves %eeveceleer yeve, peie heefjJeej yeveeee nw~
FmeerefueS ceeB oMe&ve kejves, DeJeOe Gce[kej Deeee nw~~1000~~

eelegcee&me Meg nesl es ner , ng S efJeefJ eOe Deeeespeve nQ~

ee-%eeve-efJevee-hegCeheue, meyekee jne eeespeve nw~~
Jeerj efveefOe keer pevcepeebleer, Meemeve Jeerj efpevesej keer~
heee&veeLe efveJee&Ce efoJeme-men, leerLe&jepe hej mebieeser~~1007~~

eelegcee&me ngDee mLeeefhele, ngDee efJejeiecee Deeeespeve~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efkeee mJe-nmle kesMeuegbeve~~
le=CeJeled kesMe GKee[ Deeheves, hetJe& mebkeuhe efkeee GheJeeme~
Oece& Deefnbmee heeueve kejvee, kesMeuegbe kee ue#e nw Keeme~~1001~~

efpevekeer ejCe Oetefue kees heekej, ngF& ce=efekee Yeer ebove~

GvneR eboveeceleer Deeefe&kee, kees Deefhe&le Mele-Mele Jebove~~
yeerl es heeBe Je<e& oer#ee kees , meceejesn mecheVe ngDee~
veiejceefCe mebece ekeeMe mes, veiej nceeje Oeve ngDee~~1008~~

Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, eelegcee&me kee mLeeheve~

efkeee kesMeuegbe ceeleepeer, ngDee efheefkee heefjJele&ve~~
elJeeefjbMele Je<e& Jeleerles, Deye efhej DeJemej Deeee nw~
efkewleveiej ves hetpeeeer kee, meefVeOeeve MegYe heeee nw~~1002~~

FvOJepe ef J eOeeve mecheVee, meyeves heeF& heg C eef veef Oe~

meb Ie Deeefe&kee meef VeOeeve ceW, ng F& hetCe&l ee eLeeef JeefO e~~
eej Meleke, DehebeeMele, Deke=ef$ece efpeve ewleeuee~
Gvekeer hetpeeDeeW mes ieBtpee, eoMe efove leke osJeeuee~~1009~~

mJeeJeuecye kee hee" he{evee, peerJe megj#ee jKevee Oeeve~

hebesefve-ceve neLe-hewj kee, pees peve kej uesles cegC[ve~~
jns osn mebmkeej Ghes#ee, YeJe-leve-Yeesie efJejefe eOeeve~
leovevlej SkeeoMe ece hej, kejlee meeOeg kesMeuegbeve~~1003~~
heJe& De"eF& kes Deeves hej, DeefleMee Oeeefce&ke peesMe peiee~
efmeee ceC[ue efJeOeeve ceW, meyekee MegYe Gheeesie ueiee~~
eLece KeC[

(203)

Deeeee&eer Meebeflemeeiej keer, ieF& ceveeF& hegCeefleefLe~

leerve efoJeme mebieeser eje, iegCe efJeveeebpeefue Deefhe&le keer~~
oMeue#eCe keer Oece&OJepee ues, heJe& heet&<eCe Deeee nw~
mebIe Deeefe&kee meefVeOeeve ceW, ome efove ieee ceveeee nw~~1010~~

(204)

cew$eer heJe& #eceeJeeCeer kee, yeeF&me efmelecyej Deeee nw~

s <eYeeJe kees leeie meYeer ves, es ceYeeJe Deheveeee nw ~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpe Deeefe&kee eer ebovee, uegbeve kesMe efkeee nw Deepe~

mebece-%eeve-efJejeie veoer cesb, ngF& mveeefhele mekeue meceepe~~1011~~

kece& ceesnveer ves Deekej kes, hewueeee meye Thej peeue~

DeeBmet keves veece ve uesles, efmLeefle yeveer efJeke-efJekejeue~~1018~~

mee" Je<e& yeerles peerJeve kes, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~

<eefhetefle& GlmeJe kes ceeOece, eiee peve-peve ceeso Deleer~~
meJe&leesYe ceC[ue efJeOeeve kee, ngDee meYeefe Deeeespeve~
efJeveeebpeefue keer Deefhe&le meyeves, veslee-eser-efJelpeve~~1012~~

jesvee Yeer iece kees Keesves kee, kene ieee nw menpe Gheee~
keesF& jeslee cevecemeesme kej, keesF jeslee efnekeesuee Keee~~
jece DeeesOee es[ eues peeW, eues ke=<Ceeer Je=voeJeve~
Me GheefmLele ngDee Deepe Jen, DeeBmet yeve yejmee meeJeve~~1019~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, DeefOeke DevevJee keee& efkeS~

keerefle& keewcegoer hewueer engBefoMe, es[er Gece ehe efnS~~
ef ejke=le%e-DeeYeejer meyeves, ee kees Deb peece efoee~
<eefhetefle& heeJeve DeJemej hej, keerefle&mlecYe efvecee&Ce efkeee~~1013~~

efkevleg Deeefe&kee mebIe kee vee, es[ ieee heo efevn ueueece~
jns osKeles veiej efveJeemeer, eLee DeeesOeepeve eerjece~~
ceen veJecyej meved eewjeveJew, efove kee Yeer veew Debke jne~
efkewleveiej mes kej efJenej mebIe, oefjeeyeeo cegkeece jne~~1020~~

Fefleneme he= hej Decej jnsiee, efkewleveiej kee eelegcee&me~

keerefle&mlecYe kejsiee ceeB kee, egieeW-egieesb leke veece ekeeMe~~
Oeve-Oeve ceeB %eeveceleer peer, efpevnsW veece keer een veneR~
metjpeJeled eueles ner jnvee, eMe-DeheeMe hejJeen veneR~~1014~~

keuhegce ceb[ue efJeOeeve kees, ieee jeeee oefjeeyeeo~

ceeleepeer ke=le hetpeeSB he{, meceJemejCe keer DeeF& eeo~~
efhej efJenej kej mebIe eJesMee, eer ef$eueeskehegj DeefleMee#es$e~
vesefceveeLe YeieJeeve kee ngDee, JeneB cenecemleke DeefYe<eske~~1021~~

eesie kes meeLe efJeeesie ueiee nw, efveece veneR mekelee nw ue~
Deeves Jeeuee peeesiee ner, ener eke=efle kee efveece Deue~~
uesefkeve efpemeves Jemleg leJe keer, mecePe ve heeeer meeeF&~
Jes nef<e&le nesles megeesie ceW, jesles peye efyeg[ve DeeF&~~1015~~

Ske yeej efhej ceeleepeer ves, megefOe ueer #es$e DeeesOee keer~
ceen efomecyej mebIe eefJee, jeeiebpe kes cebefoj peer~~
leerve eewyeermeer efMeKej meeLe ceW, meceJemejCe cebefoj efvecee&Ce~
hebekeueeCeke ceen hejJejer, nesbies ceeleepeer meefVeOeeve~~1022~~

peie ceW efmLej Jemleg ve keesF&, #eCe-#eCe neslee jns #ejCe~

cetjKe ceeve jne nw Je=ef, heue-heue neslee jns cejCe~~
keeee pewmes keeBe keer MeerMeer, eewJeve pewmes cesIecenue~
en mebmeej eueeeue cesuee, keg ner efove keer enue-henue~~1016~~

leerLe& DeeesOee jeeiebpe ceW, yener %eeve DeefJejue Oeeje~

ceeleepeer eer%eeve-ebovee, #eguueke ceesl eer efveefOe eje~~
Deeeee&eer efJeceuemeeiej kee, efMeKej meceeefOecejCe ngDee~
eehle metevee mekeue mebIe kees, ceve ceW DeefleMee #eesYe ngDee~~1023~~

helee veneR eue heeee kewmes, elegcee&me efove eues iees~

kene meYeer ves nce lees meecege, keeueyeueer mes ues iees~~
eelegcee&me ng Dee ef veeef hele, mebIe efJeoeF& Deees #eCe~
efkewleveiej kee nj peveceeveme, Oewe& es[ kej G"e ove~~1017~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, efoee meYeer kees mecyeesOeve~
pewmes-pewmes mecePeeleer ceeB, ye{lee leeW-leeW Deewj ove~~
hebece KeC[

(205)

leerme efomecyej ceelee meefVeefOe, ngDee meYee kee Deeeespeve~

eer iegJej Jeelmeue efveefOe kees, keer meyeves ee Dehe&Ce~~
eeriegJej kes efejefJeeesie mes, pees Yeer efjelee nw DeeF&~
egieeW-egieeW leke efkemeer lejn Yeer, nes ve mekesieer YejheeF&~~1024~~

(206)

meved efhebeeveJew, ceen hejJejer, hebn-yeerme efleLeer DeeF&~

hebekeueeCeke eeflee neskej, ngF efJejeefpele eefleceepeer~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer mebIe, mekeue keeue meeefVeOe efceuee~

OJepee-keueMe DeejesnCe eje, leerLe&#es$e kee he efKeuee~~1025~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

jepekeere Geeve Deye ngDee, YeieJeve $e+<eYeosJe Geeve~

yeerme-Ske heg TBeer eeflecee, ngF& DeveeJe=le ceeB meefvveOeeve~~
ceneJeerj emeeo pewve efouueer ves, Je ueieeee, hegCe efueee~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, meyekees MegYe DeeMeer<e efoee~~1026~~
Gej eosMe cegKeceb$eer peer, cegueeeceefmebn peer eeoJe ves~
$e+<eYeosJe heer" Ieesef<ele keer, ueesefnee efJee efJeeeuee ceW~~
heeBe hejJejer, ceeB keer meefVeefOe, efMeueeveeme mecheVe ngDee~
ceeleepeer mes eehle hesjCee, en Delegece keece ngDee~~1027~~
hetpe Deee|ekee %eeveceleer peer, mecei%eeve JeJe=#e meceeve~
hewpeeyeeo efJeeefJeeeuee, efoee GvnW [er.-efued. mecceeve~~
DeefKeue osMe ceW pewve meble kees, eLeceyeej en efoee ieee~
ceeleepeer kees mecceeefvele kej, mecceeve ves efvepe mecceeve efkeee~~1028~~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, $e+<eYeosJe Demheleeue Keguee~
pewveepewve meYeer kees Fmemes, ueeYe efceue jne nw DeOegvee~~
mheefke efMeuee veeceke Deeece ceW, ceeB eJeeve ceW yeleueeee~
pewv e Oece& eeeer v e Oece& nw , Jes o -heg j eCeeW ceW ieeee~~1029~~
meved efhebeeveJes, ceee& De"eFme, mebIe Deeefe&kee ngDee efJenej~
keee& Deveske efkeS ceeleepeer, efkeee #es$e kee hetCeexej~~
Jeevej yengle leerLe&#es$e lees, Deye leke jne jece kes veece~
pewveleerLe& en peevee meyeves, pevceW eneB $e+<eYe YeieJeeve~~1030~~
Deees Oee-eeJemleer- yenjeFe, pejJeuejes [ -ievesM eheg je~
efhej ef$eueeskehegj kej eYeeJevee, mebIe heOejeee helesnhegje~~
Oece&-%eeve keer Je<ee& kejkes, mebIe ye{e iepehegj keer Deesj~
yeerme ceen keer heemeer pevelee, peesns yee, cesIe peeW ceesj~~1031~~

k m, k m
eLece KeC[

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1995

(207)

1. yeerme ceen heeeled ceeleepeer kee MegYeeieceve~

2. eelegcee&me keer mLeehevee~
3. ceeleepeer eje kesMeuegbeve~
4. kesMeuegbeve kee GsMe~
5. heet&<eCe heJe& kee Deeieceve~
6. Oece& keer heefjYee<ee~
7. ceeleepeer kes eJeeve-oMeOece&~
8. ceeleepeer kes eJeeve-leJeeLe&met$e~
9. leJeeLe&met$e keer efJe<eeJemleg~
10. Deveske meeceefeke heJeeX kee Deeeespeve~
11. ceebieerlegbieer heOeejves kee efveceb$eCe~
12. pecyeterhe ceneslmeJe-1995~
13. %eeveceleer meeefnle mebieeser~
14. De.Yee.efoiecyej pewve egJee heefj<eo kee DeefOeJesMeve~
15. ceeleepeer keer pevcepeebefle~
16. meceemeej Geje& keer erkee kee efJeceeseve~
17. Ceceeskeej yeQke kee GodIeeve~
18. [[email protected] pewve ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer hegjmkeej mes Deuebke=le~
19. eelegcee&me efveeheve SJeb efJenej~
20. ceJeevee ceW FbOJepe efJeOeeve, eboveeceleer kes eJeeve~
21. hegve: nefmleveehegj-keeefle&ke cesues ceW yenej~
22. ceebieerlegbieer ee$ee keer Iees<eCee~
23. ceebieerlegbieer kee heefjee~
24. mebIe meefnle efJenej~
25. mebIe efJenej keer MeesYee~
26. ceeie& ceW veiej-eece-SJeb meble meceeiece~
27. ceebieerlegbieer hebekeueeCeke meefceefle ceW ye.jJeerv kegceej peer DeOe#e SJeb
heVeeueeue heehe[erJeeue ceneceb$eer heo eehle~
(208)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

28. Fboewj ieescceefieefj ceW Deeeespeve~
29. meveeJeo ceW Ceceeskeej Oeece kee efvecee&Ce~
30. heeJeeefieefj Tve ceW mJeCe&Ye Deeefo 4 cegefveeeW kes ejCeeW keer mLeehevee~
31. mebIe ceebieerlegbieer hengBee~
32. efJenej keeue ceW ceeleepeer kes GheosMe~
33. ceeleepeer kes eYeeJe mes ceebieerlegbieer ceW peue mecemee nue ngF&~
34. ceebieerlegbieer ceW eeJeCe mee megnevee ceewmece~
35. YeeeW kee Deeieceve~
36. hebekeueeCeke mecheVe~
37. ceb$eeW kee DeodYegle eYeeJe~
38. cegefvemegeleveeLe DeefYe<eske kes meeLe hebekeueeCeke meceehle~
39. Deieuee eelegcee&me ceebieerlegbieer ceW nes~

keeJe heo

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eelegcee&me efoJeme mLeeheve, ngDee efJejeiecee Deeeespeve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efkeee mJenmle kesMeuegbeve~~
le=CeJeled kesMe GKee[ Deeheves, hetJe& mebkeuhe efkeee GheJeeme~
Oece& Deefnbmee heeueve kejvee, kesMeuegbe kee cekemeo Keeme~~1036~~
mJeeJeuecye kee hee" he{elee, peerJe megj#ee jnlee Oeeve~
jns osn mebmkeej Ghes#ee, leve-YeJe-Yeesie efJejefe eOeeve~~
hebesefve-ceve neLe-hewj kee, peye nes peelee nw cegb[ve~
leoveblej SkeeoMe ece hej, kejlee meeOeg kesMeuegbeve~~1037~~
heJe&jepe heet&<eCe Deeee, oMeue#eCe kee ueskej nej~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efoee mekeue eJeeve Ghenej~~
Gece megKes Oejefle me: Oece&:, en Jeglheefe Oece& jner~
pees ogKe mes megKe ceW hengBee os, heefjYee<ee en Oece& kener~~1038~~
hejce hetpe eerceeleepeer keer, YeeJe Jebpevee menpe-mejue~
oMeOeceeX kee meej yeleeee, ceeleepeer eefleefove DeefJejue~~
heehe-ke<eeeeW kees lepekej nce, hee mekeles nQ Deelce mJeYeeJe~
Fvekes keejCe ner en esleve, kejlee jnlee jeie-efJeYeeJe~~1039~~

yeerme ceen leke kej eYeeJevee, mebIe nefmleveehegj Deeee~

ceeleepeer keer heo-jpe heekej, peve-peve DeefleMee n<ee&ee~~
pecyet erh e ef yevee ceeleepeer, ueielee meyekees Jeer jevee~
jesce-jesce efKeue G"e Yetefce kee, ueKe ceeB kee Jeeheme Deevee~~1032~~
ngDee JeJeefmLele mebIe hetCe&le:, mJeeOeee kee ece peejer~
owefveke eee&-DeOeeve-hee"ve, Yepeve-Deejleer megKekeejer~~
Oeerjs-Oeerjs keoce ye{elee, ceen pegueeF& Deeee nw~
ceeleepeer kes elegcee&me kees, ceve meyekee ueueeeee nw~~1033~~

Gece #ecee-ceeo&Je-Deepe&Je, mele-Meewe-mebece-lehe-leeie~

Deeefkebeve-yeeee&-Oejce oMe, heeueve kejles pees ye[Yeeie~~
Jes efveefele ner kece& #eheCe kej, pee efJejepeles cees#e meove~
{ eefle%e nes kejW meYeer nce, Fvekee YeueerYeeBefle heeueve~~1040~~
#ecee Deelcee kee mJeYeeJe nw, peerJeve ceW Gheeesie kejW~
eesOe-yewj kees leeie efvejekegue, nesves kee Geesie kejW~~
eesOe Deeie nw FmeceW peuekej, ye[s-ye[s Yeer Keeke ngS~
Fmekes keejCe cegefve erheeeve, DeefleMee ner ogKe Yeeked ngS~~1041~~

ef$eueeske MeesOe mebmLeeve meomeeW, heoeefOekeeefjeeW ves efceuekej~

efkeee efveJesove efouueer-cesj", GejDebeue ves Deekej~~
Oece&efheheemet eeleke nQ nce, oes-ke Je<e& mes yeeBOes Deeme~
heeme yegPeeSB Oecee&ce=l e mes, oW efhebeeveJew eelegcee&m e~~1034~~

hebece KeC[

keCee keefuele oe ceeleepeer, keg #eCe meese-efJeeej efkeee~

osKe mJehej keueeCe Deeheeer, elegcee&me mJeerkeej efkeee~~
SkeeoMe peg ueeF& ef hebeeveJew, Dee<ee{ Megkeuee elego&M eer~
eelegcee& me efkeee mLeeef hele, Yeefehee"-men ceeleepeer~~1035~~
(209)

ceeve ceneefJe<e keYeer ve kejvee, eneB ve keesF& efvele-Deue~

nj heoeLe& veej-#eCeYebiegj, meheves veYe kes cesIecenue~~
efpemeves ceeve efkeee heleeee, nes IeceC[ kee veeree mej~
Dele: ceeveJej! ceeo&Je heeuees, kejkes leeie ceeve melJej~~1042~~
(210)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Oece& Deepe&Je kenlee ncemes, kehe veneR kejvee YeeF&~

efpemeves kehe efkeee peerJeve ceW, Gmeves ner ogie&efle heeF&~~
ceve nes mejue, Jeeve nesb ceer"s, keee& eMebefmele peie eje~
ceeee Deie&ue yevo efkees nw, ncekees kece& keef"ve keeje~~1043~~

hetCe& heefjen leeie kejW pees, mekeueeleer Jes ye[Yeeieer~

Fbefe Jeve ceW, cevece=ie Yekes, JeMe kej uesles ie=nleeieer~~
Oece& Deefkebeve heeue leerLekej, cees#e ue#ceer heeles nQ~
Fmemes keeceefJejeieer cegefveJej, Jeboveere nes peeles nQ~~1050~~

mele Oece& kee eeCe kene nw, mele osJelee Oece&meove~

efyevee mele kes efve<heue nw meye, efkelevee kej uees F&Me Yepeve~~
mele Deefnbmee ceW yemelee nw, oee meYeer OeceeX kee meej~
Oece& Ske nw hejce Deefnbmee, Mes<e Deve Gmekee efJemleej~~1044~~

cebefoj veneR hetCe&lee heelee, efyevee efMeKej-keueMeejesnCe~

Oece& keuhele, heues cees#emegKe, kejkes yeeee& heeueve~~
yeenj efJ e<eeJeemevee leeiees, Yeer lej [ty ees Deelceiener~
efveefele ner legce hee peeDeesies, mJeuhekeeue YeJeoefOe kee leerj~~1051~~

ueesYe ce=leg kee Deeceb$eCe nw, ueesYe peerJe kee Me$eg ceneve~
meJe& og:Ke Yeb[ej ueesYe nw, nw meblees<e megKeeW keer Keeve~~
Deblej-yeenj nes heefJe$elee, neslee JeneR Meewe kee Jeeme~
efpemekee ceve neslee heefJe$e nw, nw F&ej kee JeneR efveJeeme~~1045~~

leJeeLe&met$e efpeveJeeCeer-Dece=le, efpemeves Fmekee heeve efkeee~

meheue efkeee Dehevee ceeveJe YeJe, eoMeebie kees peeve efueee~~
GceemJeeefce Deeeee&eer ves, mehleleJe kee JeCe&ve kej~
jlve$eeelceke cees#eceeie& ken, eehe kene cees#e megKekej~~1052~~

mebece ceeves Deelceefveeb$eCe, leve-ceve kees JeMe ceW kejvee~

mebece efyevee DemebYeJe ner nw, YeJe megoerIe& meeiej lejvee~~
YeJe meeiej mes heej Glejves, mebece nw Gece veewkee~
ogie&efle leeie megieefle heeves kee, ceeveJe YeJe megboj ceewkee~1046~~

met$ehe ebLe keer Mewueer, leJeeLe&met$e Yeer veece Dehej~

erkee-Yee<e efueKes yengleeW ves, efkeee ve De#ej FOej-GOej~~
Deefle eeceeefCeke ebLejepe en, Jeeheke peeW DeekeeMe-Deveble~
ienje pewmes cene cenesoefOe, heeee veneR efkemeer ves Deble~~1053~~

Oece& keuhele #ecee cetue nw, ceeo&Je nw mkebOe meyeue~

Deepe&Je MeeKee, mele he$e nQ, Gece Meewe Oece& nw peue~~
Gece mebece-lehemleeie kes, efKeues ngS nQ heg<he efJekeue~
Deeefkebeve-yeeee& cebpejer, mJeie& cees#e nQ Gece heue~~1047~~

efpeleveer ienjer hew" ueieeDees, Glevee efceues jlveYeb[ej~

met#ce nw Flevee, DeCeg nw efpelevee, ket Yeje efpeveJeeCeer meej~~
leerve-meeeJeve ceefCeeeW Jeeuee, ebLejepe en megboj nej~
pees Fmekees OeejCe kejlee nw, MeesefYele neslee meYeer ekeej~~1054~~

keee& efme nesles Gece mes, veneR ceveesjLe Deeles keece~

kece&#eheCe-meeOevee kejCe, Fmeer efeee kee lehe nw veece~~
leke kes yeejn Yeso yeleees, Deblej-yeenj efefJeOe ekeej~
lehe mes kesJeue%eeve eehle nes, %eeve ve kejlee mebmeej~~1048~~

pees Fmekee heejeeCe kejlee, hee peelee GheJeemeer heue~

eoefhe YeJe en heerlee jnlee, efpeveJeeCeer heeret<e mekeue~~
eeespeveYetle meele leJeeW kee, efkeee ieee FmeceW DeeKeeve~
Fmekes DeOeeve mes efceue peelee, elegjvegeesieer mecei%eeve~~1055~~

lehe kej Jemleg efJekeej es[leer, Dele: leeie nw lehe kee heue~
efyevee leeie kes megKe veefnb efceuelee, leve-ceve jnlee meoe efJekeue~~
efpemeves efoee Gmeer ves heeee, $e+leg yemeble ele#e eceeCe~
hee$e $eeeW kees jlve$ee kee, osvee Gefele elegefJe&Oe oeve~~1049~~
eLece KeC[

(211)

henues kes DeOeee eej ceW, peerJeleJe kee jne keLeve~

DepeerJe heeBeJeW, DeeeJe <ed-meled, Dece yebOe leJe JeCe&ve~~
veJeceW ceW nw mebJej-efvepe&j, omeJeW ceW nw cees#e cenue~
veew leke JeefCe&le cees#e ceeie& nw, omeceW JeefCe&le Gmekee heue~~1056~~
(212)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

jne keeue kee ee Ietcelee, Deeles jns jele Deew efove~

ceveer hegCeefleefLe MeebefleefmebOeg keer, heJe& cevee j#eeyebOeve~~
efveJee&Ceuee[t eseebmeveeLe peer, e%eeeceCeer oer#ee efove~
ceesleermeeiej keer pevcepeebleer, Deees n<e&-efJejeieer #eCe~~1057~~

keeue efMeMeg ves oew[ ueieekej, keer mheMe& mecee meercee~

efkeee efveeheve elegcee&me kee, hetpe Deeefe&kee ieefCeveer ceeB~~
ceneJeerj kes ejCe keceue ceW, meYeefe e{e uee[t efveJee&Ce~
ngDee ceJeevee ceW Deeeesefpele, eer FbOJepe ceneefJeOeeve~~1064~~

ceebi eerl egg bi eer efm e#es$ e mes , eehle ef v eJes ove yeejcyeej~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, keee& mecneueW #es$e heOeej~~
Je<eeX mes nQ yebo hes ef eeB , Dee Kegu eJeeeW Deehe eer ~
hebekeueeCeke-efoJe Meefe mes, yeveW eefleefle eefleceepeer~~1058~~

hetpe eboveeceleer Deeefe&kee, DeefleMeeeer eefleYee Yeb[ej~

MegYeeMeer<e-eJeeve kes eje, ceelee efkeee cenled Ghekeej~~
Deeee mebIe hegve: iepehegj ceW, keeefle&ke cesuee DeeF& yenej~
pewveepewve mekeue vej-veejer, heOejees heeerme npeej~~1065~~

meg vee efveJesove ceeleepeer ves, yeejcyeej efJeeej efkeee~

meesee cebefpeue otj yengle nw, DeYeer ve ceve mJeerkeej efkeee~~
efkevleg YeeJevee yeerpehe ceW, Keespe jner Gece Jeeleeme~
keeueueefyOe kes Dee peeves hej, Debkegj t uesles DeekeeMe~~1059~~

cebefpeue otj GvnW ueieleer nw, efpeme ceve { mebkeuhe veneR~

heJe&le efMeKej Fjeos e{les, ye{ peeles nQ keoce JeneR~~
heeerme veJecyej meved efhebeeveJew, kees DeeF& Jen ceneIe[er~
ceebi eer leg bieer Meg Yeee$ee keer, kejer Iees< eCee ceeleepeer ~~1066~~

pecyet er he cenesl meJe yes uee, heeB e Je<e& ceW Deeleer nw ~

meJe&eLece Peb[ejesnCe keer, efJeefOe hetjer keer peeleer nw~~
veJeefveefce&le eer efpeveeuee, Jeemeghetpe-Meebefleefpeve Oeece~
Jesoer eeflee mekeue efpeveeuee, ngS efJejeefpele eer YeieJeeve~~1060~~

pewve efoiecyej Deefle ner heeJeve, ceebieerleggbieer #es$e ceneve~

jece-nvet-megeerJe-veerue-cene, DeieefCele cegefve heeee efveJee&Ce~~
eer ke=<Ce-yeuejece yebOeg e, Deblekeeue eneB hej Deees~
DeeMebkee ueKekej Dekeeue keer, Yeyeeng-mebIe heOejees~~1067~~

%eeveceleer meeefnle mebieeser, ngF& Deeeesefpele Fme ner keeue~

DeefYeJeefe osves kees Deees, MelekeeefOeke efJeeved ceneve~~
Deef Keue Yeejleer e eg Jee heef j<eo kee, mecheVe ng Dee Deef OeJes Meve Deepe~
Ske npeej Dee" keueMeeW mes, efieefj DeefYe<eske Meebefle efpevejepe~~1061~~

heJe&le Ske, efMeKej oes Gmekes, ceebieer-legbieer eceMe: veece~

kejW Jebovee YeefeYeeJe mes, cegefve-leerLekej cetefle& eCeece~~
{ mebkeuhe Deiej nes ceve ceW, nes peelee nw keee& mejue~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, ye{lee ieee mebIe DeefJejue~~1068~~

ieefCeveer %eeveceleer ceelee keer, pevcepeebleer ceveer DeYeer~

meceemeej Geje& keer erkee, ngF& efJeceesefele mecee leYeer~~
meye ceb$eeW ceW ceb$e cenece, Ceceeskeej nw ceb$e Deefcele~
Ceceeskeej yeQke GodIeeve, efkeee eewOejerefmebn Deefpele~~1062~~

hetpe Deeefe&kee eer ebovee, #eguueke eer ceesleermeeiej~

eeceleer #egefuuekee mebIe ceW, yeeeejer jefJeiegCe Deeiej~~
yeeeejer eerebo, kegceejer yeervee-DeemLee-Deuekee peer~
Fvog-ebefkee-eueW mebIe ceW, kegceejer eer meeefjkee peer~~1069~~

pewmee veece leLee iegCeOeejer, eer [e@kej Deveghece pewve~

pewve ieefCele kes efJeMues<eCe ceW, jner Deehekeer Deveghece osve~~
Yeheg<e nQ, meoe meceefhe&le, cene DeejeOeke, mejmJeleer~
nges Deuebke=le hegjmkeej mes, ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer~~1063~~
hebece KeC[

(213)

ieefCeveer ceelee %eeveceleer peer, kejW ieceve Deeies-Deeies~

esle meeefkee, efheer-keceC[ueg, osKe mekeue ee peeies~~
ceeleepeer Jebo eefc e legc ekees , mJej iet Bpeves ueielee Lee~
eece-veiej kes Deeme-heeme peye, mebIe iegpejves ueielee Lee~~1070~~
(214)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

mekeue mebIe efceue Oeerjs-Oeerjs, hebefeye eeW kejs ieceve~

YeeieerjLe kes heers kejleer, pewmes iebiee DevegmejCe~~
megboj Me osKe eeW ueielee, nbme G[ jns veerue ieieve~
ueeueeefele jnleer LeeR DeeBKeW, hegve:hegve: kejves oMe&ve~~1071~~

DeefleMee #es$e eflepeeje peer mes, ceneJeerj peer hengBee mebIe~

heeeer eneR #egefuuekee oer#ee, mce=le Deees mekeue emebie~~
cebieue mJeeiele ngDee mebIe kee, MeebefleveeLe peer kee DeefYe<eske~
cevoejkeuheleJej mLeehevee, ieescceefieefj keee&ece Ske~~1078~~

keBkejerueer-heLejerueer Oejleer, hejcehetpe ceeB kejW efJenej~

keeBW Dehevee Yeeie mejenW, uelee-Je=#e ceeveW DeeYeej~~
peneB ejCe OejleeR ceeleepeer, nes peelee Lee leerLe& JeneR~
kenles ueesie mJeie& mes Deees, Yet Ssmes iegCeJevle veneR~~1072~~

ceneJeerj peer mes efJenej kej, mebIe ecelkeejpeer Deeee~

efieefj kewueeMe keer mebjevee kee, efMeueeveeme eneB kejJeeee~~
mebIe ieee kesMeesjeJeheeve, cegefvemegele efpeve oMe& efkeee~
oeoeJee[er keese ceW efhej, leerveueeske efMeueeveeme ngDee~~1079~~

veiej ceJeevee-cesj"-ceesoer-ieeefpeeeyeeo nes eerleefJenej~

mebIe eefJee yeeue-Deeece, efkeee ieee cebieue melkeej~~
iepehegj mes ceebieerleggbieer leke, yeves mebIeheefle pees eerceeved~
ceneJeerj peer mJeer yebieeueer, Gvekee efkeee ieee mecceeve~~1073~~

DeefleMee #es$e eeBoKes[er ceW, DeeefoveeLe eYeg oMe& efkeee~

#es$ePeeuejeheeve peekej, MeebefleveeLe DeefYe<eske ngDee~~
yyeerme hejJejer meved efeeveJes, mebIe hengBee megmevesj veiej~
Ske kegbJeejer kevee DeeF&, ngF& efJeje eJeeve megvekej~~1080~~

ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer peer, efJeeevebo Deeeee&eer~

DeveeYeeJeke meeOegJe=bo mes, ngDee meg-cebieue efceueve leYeer~~
Deeeee&eJej eer efJeeevebo ves, cebbieuekeueMe efoee ceeB eer~
hetCe& meheue nes ceebieer-legbieer, cebieue ee$ee ceelee keer~~1074~~

Deekej ngF& mebIe ceW Meeefceue, %eeve-Oeeve-lehe-Deheveeee~

jeskes keer ve Iej ceW heue kees, ceele-efhelee yeng mecePeeee~~
Ghemeie& Yetefce YeieJeeve Jeerj keer, mebIe hengBee Gppewve Menj~
efMeueeveeme kej leerLe&he kee, ieee mebIe Fboewj veiej~~1081~~

efouueer mes cebieueefJenej kej, hengBee mebIe eflepeeje peer~

eb eYe kes eLeceyeej ner , oMe& ef keS leye ceeleepeer~ ~
DeefleMee #es$e eflepeeje kes pees, oMe&ve kejves Deeles nQ~
Yetle-esle-hewMeeefeke yeeOee, ke meYeer Yeie peeles nQ~~1075~~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, meye ceW eee n<e& Deheej~

Ske npeej Dee" keueMeeW mes, mebIe ngDee cebieue melkeej~~
ceeleepeer mes eehle esjCee, ceefnuee mebie"ve pevce efueee~
ieescceefieefj oMeeefyo ceneslmeJe, ceeB meefVeefOe mecheVe ngDee~~1082~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, ngF& #es$e hej enue-henue~

Deeves ueies Yee-ee$eerieCe, ye{ves ueieer Yeer[ eefleheue~~
hebekeueeCeke ceebieer-legbieer, ngF& meefceefle kee ie"ve eneB~
kece&eesieer eer jJeervkegceej kees, egvee ieee DeOe#e eneB~~1076~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, mebIe meefnle emLeeve efkeee~

efme#es$e efmeJej ket , Fkekeerme ceee& Deeieceve ngDee~~
js Jee-keeJes jer veefo eeW kee, meb iece mLeue #es $e ceneve~
oes eeer, ome keeceosJe cegefve, DeieefCele iees eneB efveJee&Ce~~1083~~

heehe[erJeeue eer heVeeueeue kees, ceneceb$eer heo meeQhee Yeej~

eerefleYeespe ee$ee-keueeCeke, hetveceebo efkeee mJeerkeej~~
jevee eer meccesoefMeKej keer, cebieue meefVeefOe ceeleepeer~
ngF& Yetefcehetpeve efJeefOehetJe&ke, ngD ee eb$e mLeeheve Yeer~~1077~~
eLece KeC[

(215)

ceneJeerj efouueer kejkeceueeW, jevee lesjnerhe ceneve~

efMeueeveeme mecheVe ngDee Lee, hetpe Deeefe&kee mebIe meefVeOeeve~~
hetpe Deeefe&kee mebIe eneB mes, veiej meveeJeo efkeee eJeeme~
#eguueke eer ceesleermeeiej peer, henues kejles eneB efveJeeme~~1084~~
(216)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ieefCeveer %eeveceleer ceelee mes, eehle esjCee eer ekeeMe~

Yetefceoeve kej leerLe& yeveeee, ceeB meefVeefOe ngDee efMeueeveeme~~
Ceceeskeej Oeece veeceebe fkele, heeyeeF& -Decees ueke eb o~
ngF mecceeefvele jpele eMeefmle, meyeceW eee n<e& Decebo~~1085~~

pebieue-yeern[-Jeve eosMe ceW, ceeleepeer kee mebIe euee~

ceeBmeenejer peve mecyeesOes, leeie kejeee efkeee Yeuee~~
mehleJemeve mes cegefe efoueekej, ceeB mevceeie& efoKeeee nw~
pewmee hee$e efveece oW Jewmee, eLeeeesie mecePeeee nw~~1092~~

heeJeeefiejer-Tve mebIe hengBee, veiej meveeJeo efkeee efJenej~

efme#es$e en, cees#e heOeejs, eneB mes mJeCe&Ye cegefve eej~~
ceeleepeer ves kejer esjCee, neW mLeeefhele cegefve ejCe~
kejer lehemee, kece& ve kej , efkeee eneB mes cees#e ieceve~~1086~~

mee nw megceve peneB mes efvekeues, efvepe megiebOe hewueelee nw~

efvecyeJe=#e ebove mebieefle mes, Kego ebove nes peelee nw~~
ceeleepeer kee mebIe peneB mes, iegpeje Deeee JeneR megkeeue~
peerJevecewue Oeguee peerJeeW kee, ngDee mecegppJeue, GVele Yeeue~~1093~~

ceneje^-efouueer-nefjeeCee, et.heer.-Sce.heer.-jepemLeeve~
<ed KeC[eW ceW kej efJenej efhej, mebIe hengBee iebleJe megLeeve~~
meebYej otj, efmeefceefjee efveejer, megveles Deees efceLeke keLeve~
Deepe mele nes ieee mebIe kee, ngDee ceebieer-legbieer MegYeeieceve~~1087~~

ceebieerlegbieer #es$e JeneB hej, hewuee Lee efJeIveeW kee peeue~

peue peerJeve keer JeneB mecemee, OeejCe he efkeS efJekejeue~~
ceeleepeer Deeieceve hetJe& ner, yeesefjbie mes efvekeueer peue Oeej~
ceeveeW Oejleer een jner Leer, ceeleepeer kes ejCe heKeej~~1094~~

meoea-ieceea efieveer ve ceeJeme, Ske jne euevee ner keece~

efpevekees nw cebefpeue ner heejer, kejles veneR yeere efJeeece~~
heeBe ceen ceW heoee$ee kej, eues efke.ceer. meesuen meew yeerme~
n<e&-efJe<eeo ve Deeee ceve ceW, peye DeeS #eCe megKe ee erme~~1088~~

peneB ejCe he[les mebleeW kes, Dee peelee nw JeneB yemeble~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, ngDee eneB leehe kee Deble~~
Yeejle kee keesvee-keesvee peye, Pesue jne Lee eer<ce leheve~
ceebieer-legbieer kes ceewmece ceW, DevegYeJe neslee meeJeve leye~~1095~~

peye GlLeeve ceeie& ceW Deeee, mebIe meefJevee mJeerkeej efkeee~

peye #eCe Deees og:Ke-heerj kes, mecelee jme kee heeve efkeee~~
heef j<enpee kejles ece-ece mes, hengBe iees cebefpeue kes leerj~
Yetue ieS meye ceeie& ceW Deees, megceve iebOe keeBeW keer heerj~~1089~~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, mekeuekeee& ceW ieefle DeeF&~

$esheve Je<e& kes ceewmece ceW, eueves ueie ieF& hegjJeeF&~~
pebieue yeoue ieee cebieue ceW, ceebieer-legbieer yeoueer keee~
Yeejle kes hetjs Debeue mes, Deeves ueies Yee mecegoee~~1096~~

iepehegj mes efieefj ceebieerlegbieer, meesuen yeerme efkeueesceerj~

meceleue-yeern[-heJe&le Deees, veefoeeB-kemyes-eece-veiej~~
ieefCeveer %eeveceleer ceelee ves, meyekees meod GheosMe efoee~
oeeOece& kee cetue yeleeee, mebece heLe mes pees[ efoee~~1090~~

jlve$ee kes cetefle&ceeve $ee, meeOeg mebIe eneB heOejees~

jeCeefveefOe peer, %eeveceleer peer, eseebmeceleer kes mebIe Deees~~
yeeeejer yeeyee metjpeceue, eefleeeee& meneesieer ieCe~
meewOecee&efoke meye hee$eeW kee, ngDee mecee hej MegYeeieceve~~1097~~

eeJekepeve <edkece& yeleeS, ecegKe yeleeS hetpee-oeve~

ceeleepeer ves jlve$ee kee, efoee meYeer kees mecei%eeve~~
pewmes cesIe yejmeles peeles, ye{les peeles nQ Deeies~
Jewmes mebIe Deeefe&keepeer mes, Yeeie meYeer kes nQ peeies~~1091~~
hebece KeC[

(217)

mebIe$ee keer cebieue meefVeefOe, ngDee heleekee DeejesnCe~

helee yeleeves ueieer heleekee, hebekeueeCe efeee MeesYeve~~
GefVeme mes lesF&me ceF& leke, mecheVe ngDee hebekeueeCe (ke)~
GlmeJe ceOe heOeejs efJeled, jepeveefeke eosMe eOeeve~~1098~~
(218)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

DeefleMee ecelkeej mecheVee, ceeleepeer JeefelJe ceneve~

ceb$e peheve ceW DeodYegle Meefe, nesleer nw kenles efJeeved~~
ceebieerl egbieer efme#es$e kes, elegefo&Mee DeesueeJe=ef~
uesefkeve ceeB kes ceb$e peheve mes, eneB jner Meeble me=ef~~1099~~
ceF& lesF&me pes Megkeuee <ed, eercegefvemegele YeieJeeve~
Ske npeej Dee" keueMeeW mes, efkeee ieee DeefYe<eske ceneve~~
ngDee meceeheve hebekeueeCeke, ceneje^ yeleueeF& heeme~
ns ceeleepeer! nceW eeefnS, meved efeeveJes eelegcee&me~~1100~~
pewve meceepe Fboewj mekeue kee, henues ner emleeJe jne~
heewJee&hee& efJeeej ceeleeer, ceebieerlegbieer Deesj kene~~
efceeVe yeeb, Ie=le oerhe peueees, cesIeosJelee n<ee&es~
cetmeueOeej ngF& Je<ee& mes , eke= efl e ieerl e cebieue ieees~~1101~~

k m, k m

efoiecyej cegefve Deewj Deeefe&keeSb ner kejhee$e ceW Deenej uesles nQ

efCeesue heeefCeheeb GJeFb hejceefpeCeJeefjbosefnb~
Skekees ef Je ceeskeKe ceiiees mesmee e Deceiieee meJJes~~10~~
DeLe&-leerLekej hejceosJe ves veive cege kes Oeejer efveeLe cegefve kees ner heeefCehee$e
ceW Deenej uesves kee GheosMe efoee nw~ en Ske efveie&Le cege ner cees#eceeie& nw, Fmekes
efmeJeee meye Deceeie& nQ-cees#e kes ceeie& veneR nw~
efuebieb FerCeb nJeefo YegbpeF efhe[b megSekeeueefcce~
Deefppee efJe SkekeJelLee JelLeeJejCesCe YegbpesF&~~22~~
DeLe&-Ske efuebie efeeeW kee neslee nw, Fme efuebie-Deeefe&kee Jes<e kees OeejCe
kejves Jeeueer eer efove ceW Ske ner yeej kejhee$e mes Deenej enCe kejleer nw~ Jen
Deeefe&kee Ske Jee-mee[er OeejCe kejleer nw Deewj JeeeJejCe meefnle ner Deenej enCe
kejleer nw~
-YeieJeeve kegbokegbo osJe, met$e heeng[

eLece KeC[

(219)

efme#es$e ceebieerlegbieer eelegcee&me-meved 1996

meceeefnle efJe<eeJemleg
1.
2.
3.
4.

eelegcee&me mLeehevee kes meeLe keee&eceeW keer Pe[er ueieer~

heet&<eCe heJe& kee Deeieceve~
#es$e kes efvecee&Ce keee& ceW leerelee DeeF&~
keceue efpeveeuee kee efvecee&Ce SJeb meneket eefleceeDeeW keer mLeehevee,
Oece&MeeueeDeeW kee efvecee&Ce~
5. keuheggce ceb[ue efJeOeeve~
6. ceeleepeer keer pevcepeebleer~
7. ceeleepeer kes eelegcee&me mes #es$e kee keeeekeuhe~
8. eneR eeeie leerLe& keer hejsKee yeveer~
9. ceebieerlegbieer hene[ hej 108 heg TBeer YeieJeeve $e+<eYeosJe keer eeflecee
mLeehevee kee efJeeej ceeleepeer kes ceve ceW Deeee~
10. keee& MeerIe ner hetCe& nesiee~
11. eelegcee&me efveeheve Deewj efJenej~
12. efouueer eerleefJenej ceW keceue cebefoj keer eeflee SJeb hebekeueeCeke~

keeJe heo
efme#es$e ceebieerlegbieer hej, Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer~
eelegcee&me ngDee mLeeefhele, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~~
eelegcee&me Meg nesles ner, peue Je<ee& keer Pe[er ueieer~
Deewj FOej ceeleepeer meefVeefOe, Oeeefce&ke keee& ngS meefJeefOe~~1102~~
ieefle DeeF& efvecee&Ce keee& ceW, ueiee eeef$eeeW kee leeblee~
Oecee&ce=le kee heeve kejeleeR, ieefCeveer %eeveceleer ceelee~~
heJe&jepe heet &<eCe Deeee, oMeue#eCe kee ueskej nej~
ceeleepeer ves eJeeve eje, meyekee efkeee hejce Ghekeej~~1103~~
pevcepeebl eer ceeleepeer keer , ieF& ceveeF& eLeemecee~
keuhegce ceb[ue efJeOeeve Yeer, ngDee eeesefpele Fmeer mecee~~
(220)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

veJeefveefce&le eerkeceue efpeveeuee, meneket hej eefleceeSB~

ngF efJejeefpele hebKegef[eeW hej, DeefleMee ner ceve kees YeeSB~~~1104~~

meved hheve ceW eer #egefuuekee, Jeerjceleer ves oer#ee ueer~

Jeerj efveefOe ves, %eeveceleer kees, he Deeefe&kee oer#ee oer~~1111~~

ceeleepeer kes elegcee&me mes, ngDee #es$e kee keeeekeuhe~

efJeegle-me[ke-mesleg yeveves mes, ee$eer mebKee ye{er Deveuhe~~
yeveeR Oece&MeeueeSB vetleve, #es$e Keeefle ngDee efJemleej~
mee lees en nw ceeleepeer mes, ngDee #es$e kee Deefle Ghekeej~~1105~~

heocehegj e-Keeef veee-peeheg j, jsJ ee [er heOejeee meb Ie~

Oeens[e mes ieg[ieeJeeb, efouueer eJesMe kee jne emebie~~
YeeJehetCe& neefo&ke DeefYevebove, mekeue mebIe kee efkeee ieee~
mebIeheefle e cene-esce kees, OeveJeeo Deefle efoee ieee~~1112~~

ceeb ieer legb ieer #es $e yew "kej, eeeieleer Le& heeee eehe~
Yetefce-Je=#e-eeflecee Deeefoke ves, eneR hes heeee hetCe& mJehe~~
Fueeneyeeo mes cegKe me[ke hej, MeesefYele nw en leerLe& ceneve~
$e+<eYeosJe lehemLeueer veece mes, oMe&ve DeJeMe kejW eerceeved~~1106~~

eerleefJenej keceuecebefoj keer, ngF& eeflee hebekeueeCe~

jne meeefVeOe hetpe ceeleepeer, efceuee meneesie meceepe-efvecee&Ce~~
efoiecyej pewve hebeeele efouueer, heoeefOekeejer meye Deees nQ~
Meeueerceej efJeMeeuemeYee ceWs, eerheue ejCe e{ees nQ~~1113~~

ceebieerlegbieer elegcee&me keer, Ske Deveve GheueefyOe jner~

ceeleepeer kes Oeeve ceW Deeeer, efMe<eeW mes lelkeeue kener~~
ceebieer legbi eer heJe&l e Thej, DeeefoveeLe efpeve Meemeve nes~
DeesejMele hegg TBeer Fke, eefleceepeer mLeeheve nes~~1107~~

ueeue efpeveeuee eewke eeBoveer, ueieees yengle efoveeW mes Deeme~

ns ceeleepeer! ke=hee keerefpees, nceW oerefpees eelegcee&me~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ceve, YeepeveeW eefle eerefle Deheej~
meved meeeveJes elegcee&me kee, Dele: efoee efouueer Ghenej~~1114~~

ceeleepeer keer efM e<e ceb[ueer, hetCe& meceef he&le eerieg~

FOej Meyo efvekeues iegcegKe mes, GOej nes ieee keece Meg~~
kegske efoveeW ceW nce osKeWies, DeeefoveeLe efpeve efyecye ceneve~
ceeveeW efieefj hej Ke[s ngS nQ, Oeeveceive $e+<eYe YeieJeeve~~1108~~

k m, k m

cebieueeejCe

keeefle&ke ke=<Cee elego&Meer kees, ngDee meceeheve Je<ee&Jeeme~

mebIe Deeefe&kee ves efJenej kej, heeJeeie{ ceW efkeee eJeeme~~
heeJeeie{ peer efme#es$e nw, ueJe-kegMe heeF& efmeefMeuee~
efkeee keef"ve lehe, DeieefCele cegefveJej, meyekees ner efmelJe efceuee~~1109~~
heeJeeie{ mes mebIe Deeefe&kee, Denceoeyeeo veiej Deeee~
Deeeee& MeebefleefveefOe eCeer peer keer, pevceYetefce ceW heOejeee~~
efhej kesMeefjee-meuegcyej neskej, ngDee Goehegj MegYeeieceve~
Deeeee&eer DeefYevebove efveefOe kes, mekeue mebIe mes ngDee efceueve~~1110~~

hebece KeC[

Deee[-heejmeveeLe DeefCevoe, efeeew[-YeerueJee[e Deeee~

ceeuehegj e-ueeJee-neskej mebI e, ceeOees j epeheg j heOejeee~~

(221)

eme osMeb meceeefele meeOeJe: kegJe&les lehe:~

<ecebMeb ve=hemleme ueYeles heefjheeueveeled~~
efpeme osMe kee Deeee heekej meeOeg peve leheejCe kejles nQ Gve meyekeer j#ee kes
keejCe Jeneb kee jepee Gme lehe kes "JeW Yeeie hegCe kees eehle kej ueslee nw~
keeues oeveefJeefOeb hee$es, #es$es eeeg:efmLeefle#eeced~
meceiyeesefOeheueeb efJeeeb veeYeJees ueyOegcen&efle~~
eesie keeue ceW hee$e kees oeve osvee, #es$e (efveJee&Ce #es$e Deeefo) ceW Deeeg keer
efmLeefle meceehle nesvee leLee jlve$ee keer eeefhleheer heue mes ege efJeee eehle nesvee Fve
leerve keeeeX kees DeYeJe peerJe keYeer veneR heelee nw~
-eer jefJe<esCeeeee&

(222)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ueeue cebefoj, eeBoveer eewke-efouueer

eelegcee&me-meved 1997

27. meceJemejCe jLe kee GodIeeve efouueer ceW~

28. ceeleepeer kee mechetCe& keee&eceeW ceW meeefveOe jne~
29. jLe kee Yeejle YeceCe-DeJeCe&veere MeesYee~
30. jLe kees Deueefyenejer Jeepeheseer ves osMeYeceCe kes efueS efJeoe efkeee~
31. ceeleepeer kee MegYeeMeer<e eJeeve~
32. jLe kee osMeYeceCe-ceeleepeer kee iepehegj Deeieceve~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. ueeuecebefoj veece keer meeLe&kelee~
2. eelegcee&me keer mLeehevee-meJe&efnleee meercee yebOeve~
3. eelegcee&me keer JeJemLee SJeb GsMe~
4. eelegcee&me mes ueeYe~
5. eeJeCe-YeeoeW meoeyenej ceen~
6. eelegcee&me keer eej GheueefyOeeeB~
7. peerJeve ceW Decetue heefjJele&ve Deevee-eelegcee&me kee heue~
8. YeeoeW kee ceen-eleeW kee jlveekej~
9. meeceefeke meYeer heJe& ceveeS ieS~
10. heet&<eCe heJe& kes efueS he=Leked heeC[eue~
11. heet&<eCe Deewj leJeeLe&met$e keer efJe<eeJemleg~
12. Ske cebe, oes mete&
13. meccesoefMeKej kees meneelee jeefMe keer eeefhle~
14. 24 keuhegce efJeOeeve, eewyeerme ceeB[ves~
15. ceOeeosMe kes cegKeceb$eer kes efJeeej~
16. ceeleepeer kees ieefCeveerecegKe GheeefOe mes Deuebke=le efkeee~
17. cegKeceb$eer efouueer ves kelueKeeves yebo kejees~
18. eelegcee&me efveeheve-efJeveeebpeefue meYee Deewj efJeoeF&~
19. ceeleepeer eje MegYeeMeer<e~
20. Deeefe&kee eboveeceleer peer kees e%eeeceCeer DeuebkejCe~
21. #eguueke eer ceesleermeeiej peer kees Oece&efoJeekej keer GheeefOe~
22. oes Je<e& ceW ceeleepeer kee nefmleveehegj Deeieceve~
23. efJeefJeOe keee&eceeW kee Deeeespeve~
24. OeJeuee keer efmeevleefebleeceefCe erkee hetCe&, heeuekeer ceW MeesYeeee$ee~
25. efpeveeuee ceW hebehejceser eeflecee efJejepeceeve~
26. meceJemejCe jLe eJele&ve kee efJeeej~
eLece KeC[

(223)

keeJe heo
efouueer jner osMe kee efoue nw, efouueer kee efoue ueeue efkeuee~
Gmekes ner meccegKe iegueeye-mee, pewve efpeveeuee megceve efKeuee~~
cegieueyeeoMeen MeenpeneB kes, Meemeve keeue ngDee efvecee&Ce~
ueeue efkeues kes yevee meeceves, Dele: ueeue cebefoj nw veece~~1115~~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~
meyekees ueeYe efceues Fme keejCe, hetjer meercee jKee eJeeme~~
eeleg cee&m e Meg nesl es ner , Oece& keer Je<ee& Meg ng F& ~
meJe&eLece eerceeleepeer ves, elegcee&me keer JeeKee keer~~1116~~
Je<ee&$ e+let Meg nes les ner , peer J ejeef Me nes eeog Yee& Je~
keere[-nefjeeueer kes keejCe, eemegke ceejie jns DeYeeJe~~
Gheveeves ueieleer nQ veefoeeB, leoe ceeie& nes peeles ~
DeeJeeieceve eYeeefJele neslee, Oece& veneR heue mekelee Meg~~1117~~
Dele: Deefnbmeke eceCe-meeOegieCe, keW Ske Leue kejW eJeeme~
$eme-LeeJej keer keCee heeueW, ener kenelee eelegcee&me~~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer mes, keeefle&ke ke=<Ce DeceeJeme keeue~
DeYee oeve osles peerJeeW kees, mecekedhe Deefnbmee heeue~~1118~~
eelegcee&me kes oerIe&keeue ceW, eeJeke heelee meeOeg megeesie~
ebLe he"ve-hee"ve-uesKeve ceW, kejles eceCe mecee Gheeesie~~
%eeve-Oeeve-lehe OeejCe kejkes, kejles Deelece kee keueeCe~
veiej efveJeemeer mebIe elegefJe&Oe, kee jKeles nQ heue-heue Oeeve~~1119~~
(224)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ke=ef<e
eej
Fmeer
Dele:

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keee& kes efueS cenece, jnlee nw Je<ee& kee keeue~

ceen eefo etke iees lees, hetCe& Je<e& yeerles og<keeue~~
lejn $e+ef<e keee& kes efueS, Yeer Delegece eejeW ceen~
meYeer peve eewceemes keer, kejW eleer#ee Deefle Glmeen~~1120~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kes, ngS eneB Dece=le eJeeve~

leJeeLe&met$e men oMeOeceeX hej, kens ceeleepeer Oece&Jeeve~~
leJeeLe&metg$e ceW meele leJe kee, nw JeCe&ve met$eeW eje~
GceemJeeefce ves, oMeeOeee ceW, efkeee met#ce-megboj-heeje~~1127~~

Yeejleere mebmke=efle kes Yeerlej, eeJeCe-YeeoeW meoeyenej~

eee: Fve ceeneW ceW eefleefove, Deeles jnles nQ leewnej~~
ceve jnlee Guueeme ncesMee, ceewmece DeefOeke ve ieceea-Meerle~
jnleer nw Jeeheej cebolee, Oece& keee& ye{ peeleer eerle~~1121~~

ieeiej ceW meeiej uenjeee, efyevog meceeee efmevOeg meceeve~

Gmekee heej veneR hee heees, cenecegveer DeefleMee efJeeved~~
mekeue pewve Deeiece kee Fmekees, yeerpehe ken mekeles nQ~
efkeleveer kejsb eMebmee Fmekeer, Meyo veneR jn mekeles nQ~~1128~~

FvneR ceen eeJekepeve kejles, hetpee-ele-GheJeeme-efJeOeeve~

hetpe eceCeieCe eJeeve heekej, kejles nQ Dehevee keueeCe~~
elegcee&me GheueefyOe eej neW, Meg nceeje nes Deeeej~
efJeeej Meg, JeJenej Meg nes, leLee Meg nesJes Jeeheej~~1122~~

eLece eej ceW peerJe leJe kee, hebece JeCe&ve efkeee DepeerJe~
w-meele ceW DeeeJe JeCe&ve, De yevOe kees lepees meoerJe~~
mebJej-efvepe&j veJeceeOeees, cees#e lelJe heue oMece yeKeeve~
ele GheJeeme Deeefo heue heeles, pees Fmekees he{les iegCeJeeve~~1129~~

heevlejCe Deees peerJeve ceW, Deees heefjJele&ve Deecetue~

heehe-ke<eeeW mecelee heeeW, efvekeueW efceLee-ceeee Metue~~
ueesie nceeje MegYeeejCe ueKe, mecePeW Deeee eelegcee&me~
eceCe mebIe DeeMeer<e efceue jne, en eYeeJe nw Gmekee Keeme~~1123~~

ceeleepeer kes cegKe ceebke mes, Pejles peye heeret<e Jeeve~

veslee-eeslee-YeJe-Yee kee, cene=efhle heelee Lee ceve~~
%eeve-meeOevee-lehemleeie keer, cetefle&cevle ceelee cegKe mes~
efvekeues Jeeve eYeeefJele kejles, Deelcemeele nesves megKe mes~~1130~~

ceen Yeeheo meye ceeneW kes, yeere megMeesefYele ve=heefle meceeve~

meYeer eleeW kee jlveekej en, oMeue#eCe OeceesXs keer Keeve~~
mees u enkeejCe, eb o ve<eer , heg < heeb p eueer - #eceeJeeCeer ~
jes leerpe, DeekeeMehebeceer, Meerue mehleceer keueeCeer~~1124~~

Gmeer meYee ceW eJeeve nesles, GheeOeee eer iegefhleefveefOe~

Deekeef<e&le kejles Les meyekees, Jemleg JeJeefmLele eLeeefJeefOe~~
Ske cebe hej egieue mete& peye , efyeKejeles Les %eeve ekeeMe~
eesleeDeeW kes oe %eeve kee, nes peelee heee&&hle efJekeeme~~1131~~

ele jlve$ee, Deveble elego&Meer, efveoex<e mehleceer-ueefyOe efJeOeeve~

eee: eefleefove ele Dee kenlee, G"es YeJe! kej uees keueeCe~~
ceeleepeer kes eJeeve megvekej, nj ceve oew[er n<e& efnueesj~
ueeue efpeveeuee, eewke eeBoveer, jns Ske-meer mebOee-Yeesj~~1125~~

ueeue hejs[ eeGC[ ceW yevee, eJeeve kejves kees heeC[eue~

eer DeMeeske peer meent Deeles, ceeleepeer kees veceeles Yeeue~~
ceeleepeer ves eJeeve eje, meccesoefMeKej efnle kejer hegkeej~
keer hegjpeesj Deheerue meYee ceW, eehle ngF& OevejeefMe Deheej~~1132~~

ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, iees ceveeS meye leesnej~

pevcepeebefle, hegCemce=efleeeB, Oeeefce&ke GlmeJe, meYeer ekeej~~
oMejlveeW kee Leeue mepee peye, heJe&heet&<eCe Deeee nw~
ueeueefkeues kes meccegKe megvoj, ieee heeC[eue yeveeee nw~~1126~~
hebece KeC[

(225)

elegcee&me ceW efjbiejes[ hej, ngDee keuheogce ceneefJeOeeve~

Ske meeLe eewyeerme efpeveeW kes, ngS ceb[ue eewefyeme efvecee&Ce~~
ceb[ue Ske, Mele De YeeieCe, leerve npeej kesMejer peve~
efpemeves osKee, Ketye mejene, DeYetlehetJe& Lee Deeeespeve~~1133~~
(226)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

je^heefle, efouueer cegKeceb$eer, efoiieer jepee ceOeeosMe~

hengBes, yeesues megbojlece nw, Ssmee heeee Deve ve osMe~~
Fme ieefjceecee Deeeespeve ceW, ieefCeveer ecegKe GheeefOe mes Deepe~
efkeee Deuebke=le ceeleepeer kees, mekeue efoiecyej pewve meceepe~~1134~~

OeJeueiebLe keer mebmke=le erkee, meeeo-efevleeceefCe veece~

efleer e Yeeie kee hetCe& ngDee peye, er kee kes uesKeve kee keece~~
eefle heeuekeer efJejepeceeve kej, MeesYee ee$ee he efoee~
jevee-jeefe$eer oesveeW kees, pevelee yeng mecceeve efoee~~1141~~

meenyeefmebn efouueer cegKeceb$eer, hegCe keceeee keerefle&-megeMe~

yete[Keeves yebo kejves keer, kejer Iees<eCee Ske efoJeme~~
Ske keesef peehe ceb$eeW kes, oMece DebMe mes e%e ceneved~
megKeer jnW meye peerJe peiele kes, mekeue ueeske nesJes keueeCe~~1135~~

efpeveeuee pecyeterhe ceW, hebehejceser eeflecee peer~

ngF mLeeefhele Deesce Deeke=efle, mekeue eeflee eLeeefJeefOe~~
$e+<eYeosJe kes efmeebleeW kee, DeefKeue osMe kejves eeej~
meceJemejCe jLe YeceCe kejeves, kee hetpeeeer efkeee efJeeej~~1142~~

keeefle&ke ke=<Cee elego&Meer kees, ngDee efveeefhele eelegcee&me~

eej veJecyej leke efouueer ceW, ceeleepeer kee jne eJeeme~~
heeBe veJecyej kees efouueer mes, nefmleveeiehegj ieceve ngDee~
Fmekes hetJe& ngF& Deeeesefpele, megboj efJeveeebpeefue meYee~~1136~~

meved DeeveJew eej ceee& kees, nefmleveeiehegj efkeee efJenej~

ceeleepeer heOejeF efouueer, ueeue efpeveeuee kesv cebPeej~~
ew$e ke=<Ce veJeceer efleefLe DeeF&, eerefJenej jLe meceJemejCe~
Oevebpee kegceej meebmeo kej keceueeW, ngDee efJenej jLe GodIeeve~~1143~~

mekeue peveeW kees ceeleepeer ves, cebieue MegYe DeeMeer<e efoee~

jnW DeeCeer Oece&keee& ceW, MeerMe vecee mJeerkeej efkeee~~
iegceve neslee ieefjcee cebef[le, efMe<eeW eefle Jeelmeue Deheej~
efevleve meoe euee kejlee nw, kewmes nes Gvekee Ghekeej~~1137~~

ueeueefkeuee cewoeve osnueer, SleoLe& Leer meYee ngF&~

meentpeer eer jces Meeb ves, meceejesn DeOe#elee keer ~~
ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer peer, eboveeceleer Deeefe&kee peer~
eeceleer #egefuuekee #eguueke, ceesleermeeiej meefVeefOe oer~~1144~~

eboveeceleer Deeefe&kee ceelee, Gvekeer Ske megefMe<ee nQ~

efJeog<eer hejce uesefKekee Gece, es keefJelJe Oeeefjkee nQ~~
Je=nled meYee ceW e%eeeceCeer, efkeee Deuebke=le %eeveceleer~
Oece& efoJeekej keer GheeefOe mes, ngS Deuebke=le #eguueke peer~~1138~~

MeesYeeee$ee keer MeesYee kee, JeCe&ve kejves Meyo veneR~

Flevee uecyee peguetme efke ef pemekee, efoKelee Lee keesF& Deble veneR~~
otj-otj leke ef [eueles, yeme kesMeefjee efoKelee Lee~
Fb-FbeCeer, OJepee-heleekee, jbie kesMeefjee efoKelee Lee~~1145~~

efouueer veiej es[kej ceelee, eer nefmleveehegj DeeeeR~

oeske yejme heeeled Deeheeer , pecyet er he ceW heOejeF ~~
Fme Oeeefce&ke ee$ee kes yeere ceW, Deveske DeefleMeeer keee& ngS~
pees efJekeuhe Deeee ceelee ceve, ee ceelee kes cegKe efvekeues~~1139~~

yeeerme yeefiIeeeB, keF& yeQ[ yeepes, neLeer-Iees[s MenveeF&~

mepeer PeeBefkeeeB megboj-megboj, MeesYee keF& iegveer DeeF&~~
eeBoveer eewke mes Keejer yeeJeueerr, hene[er Oeerjpe hengBes Keeme~
heg<heJe=ef-men, peue keer Je=ef, JeneR hetpeeeer efkeee eJeeme~~1146~~

ceeleepeer kes MegY eeieceve mes, hegv e: #es$e jewv eke DeeF&~
Ske yeej efhej mes ceLeue ceW, YeeieerjLeer Gce[ Deeeer~~
eLeemecee meye ngS ceneslmeJe, jLeee$ee-keueeCeke efove~
hetpe Deeefe&kee jlveceleer keer, hegCe efleLeer kee Deeeespeve~~1140~~
eLece KeC[

(227)

YeceCe efkeee hetjer efouueer ceW, ceneJeerj peebefle DeeF& nw~

osMeYeceCe kees Jeepeheseer ves, jLe keer kejer efJeoeF& nw~~
MegYe DeeMeer<e efoee ceeleepeer, meeOegpeveeW kes lehe kee heue~
<e DebMe jepee heelee nw, meeOet heeleW hegCe mekeue~~1147~~
(228)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

meceJemejCe jLe $e+<eYeosJe eYeg, meye peve cebieuekeejer nes~

Oecee&eejer jepeieCeeW kees , yeue-Meeb ef le-meg Kekeejer nes~ ~
Gej ceW heer.Sce. ves kene, <e DebMe yengle nw kece~
meeOeg lehemee hegCe DebMe kee, DeefOeke Yeeie eenles nce~~1148~~
efJeeyebOeglee hee" he{eves, YeceCe kejs jLe hetjs osMe~
jepekeere mecceeve efceuesiee, keneR ve nesiee efJeIve-keuesMe~~
leerve ceF& kees meceJemejCe jLe, nefjeeCee kees efkeee ieceve~
ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer kee, ngDee iepehegj ceW MegYeeieceve~~1149~~

k m, k m

Oece& keer j#ee mes ner Deheveer j#ee nw

Oeceex j#eefle jef#elees veveg nlees nefvle OegJeb osefnveeced~
nvleJees ve lele: me SJe MejCeb mebmeeefjCeeb meJe&Lee~~
Oece&: eeheeleern lelheoceefhe Oeeeeefvle eodeesefieve:~
Oecee&lmelmegoefmle vewJe e megKeer vees heefC[lees Oeeefce&keeled~~
pees eeCeer Oece& keer j#ee kejlee nw, Oece& Gmekeer j#ee kejlee nw~
hejvleg pees eeCeer Oece& kees ve kej oslee nw, es[ oslee nw, Oece& Gmekees
Yeer ve kej oslee nw, mebmeej ceW [gyees oslee nw~ en OegJe efmeeble nw~
Dele: YeJepeerJeeW kees Oece& kee nveve-leeie keYeer Yeer veneR kejvee
eeefnS~ keeeWefke meJe&Lee-meye ekeej mes Jen Oece& ner eeefCeeeW kes
efueS MejCe nw-meneeke nw-j#eke nw~ efpeme heo kee eesieerej
meoe Oeeve kejles jnles nQ, en Oece& Gme cees#e heo kees Yeer osves Jeeuee
nw FmeefueS Oece& mes ye{kej keesF& meee efce$e veneR nw leLee Oecee&lcee
ceveg<e mes ye{kej Deewj keesF& DeefOeke megKeer veneR nw Deewj ve Oecee&lcee
mes ye{kej Deve keesF& hebef[le ner nw~
-eer heevebefoDeeeee&
hebece KeC[

(229)

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 1998

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eelegcee&me keer mLeehevee~
2. j#eeyebOeve heJe& meeslmeen ceveeee ieee~
3. ceeleepeer kes eJeeve~
4. pewve Oece& kes mebmLeeheke YeieJeeve ceneJeerj nQ Fme Yetue kes efvejekejCe
kee meheue eeeme-kegueheefle meccesueve Deentle~
5. SleoLe& ceeleepeer ves meeefnle Yeer jee-keneB nw Yetue?
6. yeele Meemeve leke hengBeer, hee"e hegmlekeeW ceW Yetue kee efvejekejCe~
7. Mejo hetefCe&cee-ceeleepeer keer pevcepeebleer~
8. eelegcee&me kee efveeheve-cesj" kees ieceve~
9. keceueeveiej ceW hebekeueeCeke~
10. neheg[ ceW eJeeve~
11. iepehegj ceW $e+<eYeosJe mebmkeej efMeefJej kee Deeeespeve~
12. eewOejer efJeeefJeeeuee cesj" ceW ceeleepeer kes eJeeve~
13. kesefueheesefve&ee mes MeesOeeLeea kee Deeieceve~
14. YeespeveMeeuee kee efMeueeveeme~
15. De#ee le=leeree-eLece yeej F#egjme Deenej kee Me efoKeeee~
16. mecei%eeve keer jpele peebleer ceveer~
17. ceeleepeer kee $e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe nsleg efouueer emLeeve~
18. eerle efJenej ceW ueIeg hebekeueeCeke~
19. eelegcee&me nsleg efveJesove~

keeJe heo
veeefYejee-ceosJeer vebove, Deeefoefpevesej kej Jebove~
ieefCeveer ecegKe, Deeefe&kee efMejesceefCe, %eeveceleer peer keB veceve~~
ceeleepeer ves $e+<eYeosJe-men, pewve Oece& kee efkeee ekeeMe~
Gvekee pecyeterhe mLeueer, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~~1150~~
(230)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

nefmleveeiehegj mes ner neslee, j#eeyebOeve heJe& Meg~

meele Meleke cegefveeeW keer j#ee, keer Leer Jeeceve efJe<Ceg ieg~~
pecyeterhe ceW ieee ceveeee, meeslmeen en heJe& ceneve~
keer meYeefe cegefveJej keer hetpeve, men-eseebme uee[t efveJee&Ce~~1151~~

SleoLe& het peeeer ceelee, mecces u eve Deent l e ef keee~

DeefKeue osMe kes kegueheefleeeW kees, Ske $e Ske$e efkeee~~
$e+<eYeosJe YeieJeeve veece Lee, meccesueve kee jKee ieee~
nj mebYeJe eeeme ceeB eje, Yetue efceeves efkeee ieee~~1158~~

ieefCeveer ceelee %eeveceleer ves, eJeeve ceW es Meyo kens~

kejW Oece&-Oeceea keer j#ee, peye leke leve ceW eeCe jns~~
leJeeLe&met$e-oMeOeceeieeW hej, heJe&jepe ngS eJeeve~
ceeleepeer eer %eeveceleer mes, ngS Gheke=le meye ner peve~~1152~~

eej Deketyej meved DeeveJew, meccesueve eejb Ye ngD ee~

keg ueheef l e-ees h es mej-ef J eeveeW, cenekeg cYe eejb Ye ngD ee~~
eLeceyeej ner efkeee ieee en, Flevee Gece "esme eeeme~
MegYeeMeer<e uesves meye Deees, ceeleepeer kes ejCeeW heeme~~1158~~

keeueee nes Yeso he nw, Glmeefhe&efCe-DeJemeefhe&efCe keeue~

yeerme-eej leerLekej nesles, yeerme-eej oesveeW ner keeue~~
DeeefoveeLe henues leerLekej, DeJemeefhe&efCe keeue jne Jele&ceeve~
pewve Oece& kes Jes mebmLeeheke, yeleueeles nQ mekeue hegjeCe~~1153~~

ceeleepeer meeefnle jee yeng, Gece iebLe, pewve Fefleneme~

efkeee meceefhe&le kegueheefleeeW kees, keneB nw Yetue peleeves Keeme~~
efJeog<eer ceeB ves keF& GjCe, mebenerle kej Jeso-hegjeCe~
pewve Oece& kes mebmLeeheke nQ, hegjeCe heg<e $e+<eYe YeieJeeve~~1159~~

Deiej Deewj ienjeF& peeeW, ngF eewyeermeer Devebleeveble~

Deeies Yeer neWieer Ssmeer ner, YeefJe<ekeeue kee keesF& ve Deble~~
pewveOece& peve Oece& nw Ssmee, keesF& veneR mecePeelee nw~
Jemleg leJe %eeve ceW Peuekee, meJe&%e leLee yeleueelee nw~~1154~~

eLece leerLekej $e+<eYeosJe nQ, leerLekej Debeflece ceneJeerj~

mebmLeeheke lees $e+<eYeosJe nQ, JeeKeelee nQ eer ceneJeerj~~
ceeve efkeee en kegueheef leeeW ves, hengBeeF& Meemeve leke yeele~
Yetue megOeejer hee"e hegmlekeeW, en meccesueve keer meewieele~~1160~~

hej meeOeejCe pevelee Fmekees, Deye leke peeve ve heeleer nw~

ceneJeerj kees pewv eOece& kee, mebm Leeheke yeleueeleer nw ~~
Jele& c eeve ceW mket ueeW ceW , ener he { eee peelee nw ~
pewveOece& eeeerve yengle, Fmekees Peg"ueeee peelee nw~ ~1155~~

kegueheefle meccesueve cebeve mes, mele yeele meccegKe DeeF&~

ceeleepeer keer metPeyetPe mes, hegjeveer Yetue megOej heeF&~~
hetpeeeer kes eerejCeeW ceW, kejkes yeejcyeej eCeece~
meYeer heOeejs Deheves ie=n kees, nce Yeer uesles Deuhe efJejece~~1161~~

Yetue Deepe keer veneR yebOeg en, mecee yengle mee yeerle ieee~
uesefkeve Fme ieueleer kes Thej, veneR efkemeer kee Oeeve ieee~~
meesleer jner meceepe veeRo ceW, hejJeen ve keer yegOeJeeveeW ves~
yeeueke he{les jns Pet", keg meesee veneR peJeeveeW ves~~1156~~

MejohetefCe&cee keer efleefLe DeeF&, hetjveebo ieieve Deeee~

ceeleepeer kee pevce ceneslmeJe, meyekes ceve eceeso ueeee~~
efJeveeebpeefue ceW ceeleepeer eefle, meyeves efkees eke Godieej~
meew-meew Je<e& efpeesb ceeleepeer, kejleer jnW mJe-hej Ghekeej~~1162~~

meeOet-meeOJeer ceewve ve lees[e, ieues ceW IeCer yeeBOes keewve~

veslee jns heje*dcegKe Fmemes, euelee jne meYeer keg ceewve~~
ieefCeveer ceelee %eeveceleer ves, nceW peieeee henueer yeej~
Meemevekeeue DeeJeepe ueieeF&, kej uees peuoer Yetue-megOeej~~1157~~
eLece KeC[

(231)

eelegcee&me ngDee efveeefhele, ngDee efheefkee heefjJele&ve~

mebIe meefnle eerceeleepeer ves, cesj" kees kej efoee ieceve~~
eewefyeme-yeerme keceueeW kes Thej, ngF efJejeefpele eefleceeSB~
keceueeveiej hebekeueeCeke, MeesYee nce efkeme efJeOe ieeSB~~1163~~
(232)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

neheg[ kes heehe[ nQ eefme, cesj" mes neheg[ ieceve efkeee~

Fme peerJe ves ve peeves efkeleves, heehe[ yesues, ceve Meceve efkeee~~
heo e#eeuevehetJe&ke heg<heJe=ef, Deejleer Gleejer mebIe mekeue~
Yeer<eCe meoea kes yeeJepeto, YekeleeW keer Yeer[ jner DeefJejue~~1164~~

ceeleepeer efouueer heOejeF, yeveer ceneslmeJe meefceefle efJeMeeue~

efkeee mJeeb kes mebIe meeefveOe ceW, $e+<eYeosJe cesuee Yeer efJeMeeue~~
eerleefJenej keceue cebefoj ceW, ngS ueIeg-hebekeueeCeke~
mejmJeleer hetpeve-DeejeOeve, efJeceeseve eeieceb[ue efJeOeeve~~1171~~

ceelee kes cegKe mes Jeeve efKejs, hebe heehe kees es[bs nce~
nce yeBOe kece& kes yebOeve mes, lehe-leeie mes Gvekees lees[b s nce~~
neheg[ mes ueewe mebIe mekeue, efhej pecyeterhe ceW heOejeee~
$e+<eYeosJe mebmkeej efMeefJej kes, Deeeespeve kee DeJemej Deeee~~1165~~

efouueer kes keesves-keesves mes, Deees eefleefveefOe Keemece Keeme~

meefJevee efkeS meceefhe&le eerheue, efkeee efveJesove eelegcee&me~~
jepee yeepeej kevee huesme ceW, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, ngDee meJe&$e Oece& eeej~~1172~~

hejce hetpe ceeleepeer ves peye, cesj" veiej eJeeme efkeee~

leye eewOejer efJeeefJeeeuee ceW, ceeleepeer MegYe DeeMeer<e efoee~~
hetpeeeer keer meefVeefOe ceW, Fke mebieeser mecheVe ngF&~
ceeleepeer kes GodyeesOeve mes, mebieeser MeesYeeJe=ef ngF&~~1166~~

k m, k m

osJe kee ue#eCe

ee$eerieCe keer megefJeOee ueKekej, YeespeveMeeuee YeJeve efJeMeeue~

efMeueeveeme efkeee ceeB meefVeefOe, eser vesefcekegceej MegYekeeue~~
pecyeterhe kes oMe&ve kejves, ee$eer Deeles osMe-efJeosMe~
e$ee DeeF& mesjerheesj efceme, kesefueheesefve&ee eneB efJeMes<e~~1167~~

mees osJees pees DelLeb Oecceb keeceb megosF CeeCeb e~

mees osF pemme DeeflLe og DelLees Oeccees e heJJeppee~~
pees osJes mees osJe Fme Jeglheefe kes Devegmeej pees DeLe& efveefOe, jlve Deeefo Oeve kees oslee nw, Oece&-eeefj$e ue#eCe Oece& kees,
oee ue#eCe Oece& kees, Jemleg mJehe ue#eCe Oece& kees, Deelcee keer
GheueefyOe ue#eCe Oece& kees Deewj Gece #eceeefo oMeYeso ue#eCe Oece&
kees oslee nw~ keece-DeOe&-ceb[ueerke, ceb[ueerke, ceneceb[ueerke,
yeueosJe, JeemegosJe, eeJeleea Deewj OejCesv kes Yeesiehe keece kees
oslee nw leLee kesJeue peesefle-mJehe %eeve kees oslee nw Jen osJe nw~
keeeWefke efpemekes heeme pees nw Jen Jener oslee nw Deewj efpevesvosJe kes
heeme DeLe& nw, Oece& nw SJeb eepee nw FmeerefueS Jen DeLe&, Oece& Deewj
eepee-meJe& meewKecee oer#ee kees osles nQ~
-YeieJeeve kegbokegboosJe, yeesOeheeng[ ieeLee 24

eoMe ef oJeme jner ceeB ejCeeW, Kees pe efueKee eneB MeesOe efJe<ee~
MeesOehe$e ceW efkeee Deeheves, ceeB GuuesKe men cene efJevee~~
pecyeterhe ceW ieee ceveeee, De#ee le=efleee kee leewnej~
eLeceyeej ieee Me efoKeeee, DeeefoveeLe kee F#eg Deenej~~1168~~
mecei%eeve heef$ekee ceeefmeke, hetCe& ngS heeerme meg Je<e&~
jpele peebleer Debke efJeceesefele, ngDee osnueer veiej men<e&~~
Deeeee&eer Oece&meeiej peer, kej keceueeW mecheVe ngDee~
ueKe meppee, meeceeer Gece, meyekee oe emeVe ngDe~~1169~~
ceeleepeer eer %eeveceleer kee, FbemLe kees ngDee efJenej~
$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, kees kejves kee efkeee efJeeej~~
$e+<eYeosJe nQ pewveOece& kes, Deeefo leerLekej, heg<e hegjeCe~
uesefkeve veneR peeveleer pevelee, veneR peeveles nQ efJeeved~~1170~~
hebece KeC[

(233)

(234)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

jepeeyeepeej kevee@ huesme-veF& efouueer

eelegcee&me-meved 1999

25. eglehebeceer heJe& hej ceelee efpeveJeeCeer kees SsjeJele neLeer hej efJejepeceeve
kej MeesYeeee$ee efvekeeueer~
26. eleske efove leesnej-efouueer kees efJenej~

keeJe heo

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eelegcee&me keer mLeehevee~
2. meeceefeke meYeer heJe& ceveeS ieS~
3. keejefieue kes MeneroeW kees eebpeefue~
4. $e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe keeee&uee kee GodIeeve~
5. heet&<eCe hej heb.yeeuecegkegbo Meeeer kes eJeeve~
6. ceeleepeer eje $e+<eYeosJe kes 10 YeJeeW kee JeCe&ve~
7. DeMeeske efJenej ceW FbbOJepe efJeOeeve~
8. MejohetefCe&cee-ceeleepeer kee pevceefoJeme~
9. $e+<eYeosJe eefjleced iebLe efpeveejCeeW ceW meceefhe&le~
10. eer Oevebpee peer efJeeceb$eer kees pewvejlve keer GheeefOe~
11. heb. efMeJeejCe ueeue peer-cewvehegjer efJeled cenemebIe kes DeOe#e yeves~
12. [e@. Deveghece pewve ves ceneceb$eer heo megMeesefYele efkeee~
13. eelegcee&me efveeheve~
14. Deefnbmee SJeb Meebefle eeeme meccesueve ceW ceeleepeer ves Deeeee& cenee%e SJeb
egJeeeee& ceneeceCe kees meeefnle YeW efkees~
15. meleIeje efpeveeuee ceW hebekeueeCeke~
16. ceeleepeer kes eJeeve~
17. ceeBme efveee&le yebo kejes, DeefYeeeve ceW ceeleepeer ves Yeeie efueee~
18. yeermeJeeR meoer keer efJeoeF& SJeb 21JeeR keer DeieJeeveer hej ceeleepeer ves Oeeefce&ke
keee&ece kejees~
19. $e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe mecheVe~
20. ceneslmeJe ceW ceeleepeer keer jeveeDeeW kee efJeceeseve~
21. ceeleepeer kes eJeeve~
22. $e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe keer mce=efle ceW keerefle&mlecYe kee efvecee&Ce~
23. ceeleepeer kee nefmleveehegj Deeieceve-meneket ewleeuee kee efMeueeveeme~
24. Deveske Yeefe GlmeJeeW kee Deeeespeve~
eLece KeC[

(235)

ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, ceeleepeer eer %eeveceleer~

eelegcee&me mJeerke=efle oskej, efkeee ceele Ghekeej Deleer~~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, hetCe& ngF& peve-peve keer Deeme~
peye ceeleepeer %eeveceleer ves, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~~1173~~
efouueer kes keesves-keesves ceW, oew[er Oeeefce&ke n<e& efnueesj~
ueies heg okeves he#eer pewmes, ueies kegngkeves pewm es ceesj ~~
efJevele oe meye efouueerJeemeer, ceeB kes ejCeeW efkeee veceve~
yewj-efJejesOe es[ kej meyeves, vees MeebefleheLe efkeee ieceve~~1174~~
pees-pees heJe& meeceves Deees, efkeee ieee meyekee melkeej~
ieg het e f C e& c ee-j#eeyeb O eve, iees ceveees eeOeej~~
Meemeve Jeerj peebleer DeeF&, heee&veeLe efoJeme efveJee&Ce~
ngS Menero kejefieue ceW pees, meyekees efoee ieee mecceeve~~1175~~
$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, keeee&uee kesvere Keguee~
pewve cebefoj jepee yeepeej ceW, GodIeeve mecheVe ngDee~~
heJe&j epe heet &<eCe Deeee, ceveeee Yej Glmeen Deleer~
ngS eYeeJeke eJeeve eefleefove, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~~1176~~
heb .yeeuecegkeg vo peer Meeeer, veiej cegj wv ee Deees nQ ~
leJeeLe&met$e keer megboj JeeKee, kejkes Ketye megveees nQw~~
oMeeJeleej eer $e+<eYeosJe kes, Gvekee JeCe&ve eefleefove Ske~
ceeleepeer ves efkeS YeeJe mes, efMe#ee oer meyekees Fke-Ske~~1177~~

(236)

DeMeeske efJenej hesme-Ske ceW, ngDee FbOJepe ceneefJeOeeve~

ceeleepeer ves eJeeve oskej, efhej kejJeeee Deelece Oeeve~~
MejohetefCe&cee kes Deeves hej, ceeleepeer kee pevce efoJeme~
ieee ceveeee neefo&kelee mes, ieeee meyeves ceeB kee eMe~~1178~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

$e+<eYeosJe eefjleced mebmke=le ceW, nmleefueefKele ceeB ebLe veee~

Deheves pevce efoJeme hej ceelee, efpeveejCeeW cebW efoee e{e~~
eer Oevebpee kesvereceb$eer, Oece&keee& ceW efe kees osKe~
efkeee Deuebke=le pewvejlve mes, ceeleepeer DeeMeer<e efJeMes<e~~1179~~

Ske peveJejer oes npeej meved, MeefveJeej efove kes ceOeevn~

ceeBme efveee&le yebo osMe mes, kejves efkeee cene DeefYeeeve~~1186~~

$e+<eYeosJ e leerL ekej efJeled , cenemebI e kes Deef OeJesMeve~

efMeJeejCe ueeue peer cewvehegjer kee, DeOe#e he ceW ngDee eeve~~
efMeJeejCe ueeue peer cewvehegjer nQ, efpeveJeeCeer GodYe efJeeved~
Oece& meYee ceW efMeJe JeeveeW mes, Dee peeles nQ meecege eeCe~~1180~~
meerOes-meeos, mejue oe nQ, efoKeles ogye&ue nQ cepeyetle~
mJeeOeee ceW efvejle efvejblej, efpeveJeeCeer kes es mehetle~~
efpeveoMe&ve-hetpeve-eJeeve nQ, efpevekes peerJeve keer cegKe Oegjer~
mecceeveveere Jeef eJe kes Oeveer, eer efMeJeejCe ueeue peer cewvehegjer~1181~~
~
Ssmes efMeJe DeOe#e kees heekej, ieewjJeeefvJele mebIe ngDee~
eieefle efMeKej keer Deesj ye{siee, cebieue eehle emebie ngDee~~
Dee { ceneceb $ eer heo, eer [e@ k e j Deveg h ece pew v e~
Gvekeer Ghecee mJeeb Deehe nQ, kece&"-kegMeue-mekeuemegKe ewve~~1182~~
keeefle&ke ke=<Cee elego&Meer kees, ngDee meceeheve eelegcee&me~
ceeleepeer meccesueve hengBeeR, Deefnbmee SJeb Meebefle eeeme~~
pewveOece& kes efmeebleeW ceW, efmeeble Deefnbmee eLece mLeeve~
efJeeMeebefle Fmemes nes mekeleer, Oece& Deefnbmee megKe keer Keeve~~1183~~
cenee%e Deeeee& eer Deew , eg Jeeeee& eer ceneeceCe~
meef VeOeeve ceW Lee Deeees efpele, Devleje&^ere meccesueve~~
$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, hej mebleeW ves eee& keer~
cenee%epeer YeW ceW efoee, efvepe meeefnle eer ceeleepeer~~1184~~
meleIeje efo. pewve efpeveeuee, ngS efpeveefyecye hebekeueeCe~
hejcehetpe eerceeleepeer kee, mebIe meefnle cebieue meefVeOeeve~~
Ske peveJejer 2000 kees, eJeeve-men DeeMeer<e efoee~
Meemeke-epee-osMe-megKecee nes, Yeele=YeeJe mebosMe efoee~~1185~~

hebece KeC[

DeelebkeJeeo nes ve meoe kees, JeeleeJejCe yeves efveYe&e~

hewues esce hejmhej peie ceW, Oece& Deefnbmee keer nes pee~~

(237)

met$eOeej DeefYeeeve kes jns, pewve meble leCemeeiej~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer Yeer, hengBeeR mebIe efueS ieeiej~~
Yeejle mebmke=efle Deee eCeslee, $e+<eYeosJe YeieJeeve jns~
oeeOece& kee cetue Deeheves, efoJeOJeefve ceW Jeeve kens~~1187~~
yet e[ Keeves, heece& heesu ^ er , ef n bm ee kes keejKeeves nQ ~
yebo kejes es, osMe veeMe kes , efveboveere keejveeces nQ~~
meoea Fleveer oeble efkeeefke, kejles jns ve uesles ewve~
Gce[s pevemewueeye ves kene, Oece& Deefnbmee Yeejle osMe~~1188~~
meoer yeermeJeeR ngF& efJeoeF&, Fefkekeme kee Deeieceve ngDee~
ceeleepeer mes eehle esjCee, Yeefe kee keee&ece ngDee~~
Yeeecej-eb eYe hetpeve, heee&veeLe veJeen efJeOeeve~
Deeeesefpele kej kejer eeLe&vee, megKe Meebefle nes osMe ceneved~~1189~~
$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, peesj-Meesj-enBgDeesj cevee~
ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, meJee ie hetCe& eehe yevee~~
kejW eLecele:OJepe DeejesnCe, eeefvele ueeueefkeuee cewoeve~
efieefj kewueeMe keer jevee Thej, neW yenej cetefle& efJejepeceeve~~1190~~
eefleceeDeeW kes hebekeueeCeke, nesb Deeeesefpele Gmeer mecee~
menme De"esej efveJee&Ce uee[t, kejW meceefhe&le Gmeer mecee~~
$e+<eYeosJe veece mes cesuee, Gmeer keeue nes Deeeesefpele~
kesv mejkeej efJeeeme eehle kej, nes eeej mechetCe& peieled~~1191~~
ceeleepeer ves pewmee meesee, Gmemes ye{kej keee& ngDee~
heJe&le-eeflecee-heQefbie PeeBkeer, Geceesllece efvecee&Ce ngDee~~
Jeepeheseer heer.Sce.DeeeWies, Glmeeefnle Lee peveieCeceve~
ueeue efkeues cewoeve ceW nesiee, DeYetlehetJe& en Deeeespeve~~1192~~
eej hejJejer oes npeej meved, G<ee ueeefuecee efyeKejeF&~
$e+<eYeosJe YeieJeeve ef Jejeefpele, eerheeuekeer Yeer DeeF&~~
OJepe DeejesnCe efkeee esceebo, ceeleepeer meefVeefOe heeF&~
ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer, memebIe cebe hej heOejeF~~1193~~
(238)
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efieefj efJejepeer meye eefleceepeer, Jeepeheseer-Oevebpee he[s ejCe~

ceesleermeeiej #eguueke peer ves, Meg efkeee cebieueeejCe~~
DeewheeeefjkeleeSB hetCe& ngF meye, oerhe epJeueve-GodIeeve~
yeeeejer eer jJeerv ves, efoee ceneslmeJe heefjeeeve~~1194~~

$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, jne eMebefmele osMe-efJeosMe~

ceele ebovee-ceesleermeeiej, jJeerv kegceej ece efkeee DeMes<e~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, meyekees MegYe DeeMeer<e efceuee~
keee&kelee&-kece&eejer-YeeieCe, meyekee oe keceue efKeuee~~1201~~

kene Deeefe&kee eer ebovee, GlmeJe kee GsMe ceneved~

Yetue ieS nce $e+<eYeosJe kees, pees efke nceejer nw heneeve~~
peve-peve kees heefjef ele kejJeevee, eeo efoueevee mJeCe& Deleerle~
Yeejleere mebmke=efle mLeeheke, nes iees keesefke Je<e& Jeleerle~~1195~~

$e+<eYeos J e ef v eJee& C e cenes l meJe, eeoieej nes mLeeF& ~

keerefle&mlebYe efvecee&Ce kejeee, pewve efpeveeuee veF& efouueer~~
jepee-yeepeej-kevee-huesme ceW, MeesefYele nw en keerefle&mlebYe~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, ieee yeveeee en mlebYe~~1202~~

hewue jner nw Yeebefle peveeW ceW, Gmekees nceW efceevee nw~

pewv e Oece& kes mebmLeeheke nQ, $e+<eYeosJe mecePeevee nw~~
hee"ehegmlekeW ceneJeerj kees, mebm Leeheke yeleueeleer nQ~
ieuele peevekeejer os l eer nQ , meeeF& Peg "ueeleer nQ ~ ~1196~~

$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, efyevee efJeIve mecheVe ngDee~

mebIe meefnle eerceeleepeer kee, nefmleveehegj Deeieceve ngDee~~
pecyeterhe kee le=eflee ceneslmeJe, leLee eeflee hebekeueeCe~
meneket kee efMeueeveeme es, ngS Deeheeer kes meefVeOeeve~~1203~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, jnW meoe mJeeOeee efvejle~

Gvekeer jevee ngF& efJeceesefele, meJeexheeesieer %eeveece=le~~
<edKeb[eiece ebLejepe hej, mebmke=le erkee efueKeer ieF&~
efmeebleefevleeceefCe Jeepeheseer mes, ceeB ke=efle efJeceesefele eneB ngF&~1~197~~

leervecetefle& cebefoj kes Thej, efMeKej yevee keueMeejesnCe~

hebeelJeeefjbMeled oer#eeefove, efkeee ieee MegYe Deeeespeve~~
$e+<eYeosJe efpeve keerefle& mlebYe kee, pecyeterhe ceW ngDee efvecee&Ce~
meele heg legbie eefleceepeer kee, DeefYe<es ke ngDee $e+<eYe YeieJeeve~~1204~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, MegYeeMeer<e kes Meyo kens~

$e+<eYeosJe keer Yeeer eje, meoe osMe ceW Meebefle jns~~
heee&JejCe efJeMeg yevesiee, JeeleeJejCe jnsiee Meg~
DeelebkeJeeo mes cegefe efceuesieer, neWies veneR hejmhej eg~~1198~~

FbOJepe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee cenece Deeeespeve~

pes megoer hebeceer DeeF&, efkeee mejmJeleer kee hetpeve~~
SsjeJele hej efJejepeceeve nes, efvekeueeR ceelee efpeveJeeCeer~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, keer eJeeve mes DeieJeeveer~~1205~~

Deue efyenejer Jeepeheseer peer, Yeejle je^ eOeeveceb$eer~

YeeieJeeve ntB, efceuee Ketye nw, MegYeeMeer<e eerceeleepeer~~
Deue-Oevebpee e ceb$eerieCe, efveJee&Ce uee[t e{eee nw~
efnceef ieefj MeesYee efvejKe-ef vejKekej, efvepe meewYeeie ceveeee nw~1~199~~

Fef l eneme%eeW - heg j eef J eoeW - men, ef J eeveeW kee mecces u eve~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW , ngDee megglece Deeeespeve~~
pewve leerLekej hejcheje kee, %eeve kejeee mener-mener~
hee"e hegmlekeeW cegefle Yeeceke, meeceeer mJeerkeej veneR~~1206~~

Deeies keoce ye{ eee GlmeJe, het jCe ngS hebekeueeCe~

efMeefJej-meccesueve-DeefOeJesMeve kee, euelee jne oewj DeefJejue~~
$e+<eYeosJe peerJeve DeeOeeefjle, he=Yetefce ues Meekeenej~
elJeeefjbMeled, yeveeR PeeBefkeeeB, osMe efJeosMe ngDee eeej~~1200~~
eLece KeC[

(239)

Ske efoJeme Yeer veneR yeerlelee, efpemeceWs nes keg keece veneR~
kece&Meerue ceeB kes peerJeve ceW, Deeueme ee efJeeece veneR~~
pewve meceepe efouueer ves ueieeF&, ceeleepeer eefle Yeefehegkeej~
nefmleveeiehegj es[ kes ceelee, efouueer kees kej efoee efJenej~~1207~~
(240)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

keceue cebefoj, eerleefJenej-efouueer

eelegcee&me-meved 2000
meceeefnle efJe<eeJemleg
1. nefmleveehegj mes efouueer kees efJenej~
2. cesj" ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe hej Deveske mebieesefeeB~
3. pegueeF& ceW eelegcee&me mLeehevee~
4. Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer efJejefele oMeeJeleej veeefkee kee efJeceeseve~
5. %eeveceleer ceeleepeer kee mebmke=le meeefnle ceW eesieoeve ke=efle kee efJeceeseve~
6. Deefveue heefjJeej kee Oeeefce&ke meneesie~
7. YeieJeeve ceneJeerj kee 2600Jeeb pevceeslmeJe-meefVeefOe nsleg mJeerke=efle~
8. 48Jeeb eelegcee&me, Dele: Yeeecej efJeOeeve kes 48 ceC[ue yeves~
9. ceeleepeer kee 67Jeeb pevceefoJeme~
10. #eguueke peer kee <eerhetefle& ceneslmeJe~
11. eelegcee&me efveeheve-eeeie ieceve~
12. eeeieleerLe& kee efvecee&Ce-hebekeueeCeke
13. efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve keer jevee~
14. kegbYe kes cesues ceW $e+<eYeosJe ceb[he, Oece&meYee, efveJee&Ce ceneslmeJe~
15. ceneJeerj peebleer-Deefnbmee jwueer kee Deeeespeve~
16. keewMeecyeer veiejer kee Gej-efouueer kees efJenej~

keeJe heo

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceeleepeer kes keee& megefebeflele, Deefle Gheeesieer nesles nQ~
%eeveJe=ef-men Oece& eYeeJeer, peie efnlekeejer nesles nQ~~
$e+<eYeosJe efveJee&Ce ceneslmeJe, ue#e yeveeee Gece nes~
Ske npeej Dee" mebieeser, e$e-le$e Deeeesefpele neW~~1210~~
Dele: veiej cesj" kee@ueesveer, leLee ieeefpeeeyeeo Menj~
keF& mebieeser ngF Deeeesefpele, hetpeeeer DeeefMe<e heekej~~
hebn pegueeF& meved oes npeej kees, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~
Oecee&ce=le mes yegPeer elegefo&ked, ceneveiej efouueer keer heeme~~1211~~
hetpe Deeefe&kee eer ebovee, Gekeesef jeleeR meeefnle~
keefJe keer hengBe JeneB leke nesleer, peneB ve pee heelee Deeefole~~
ceeleepeer ves Deefle ner megboj, efueKeer veeefkee oMe DeJeleej~
$e+<eYeosJe hej, ngF& efJeceesefele, pevelee heeee veJe Ghenej~~1212~~
ceeleepeer eer %eeveceleer kee, mebmke=le Yee<ee Deefle DeefOekeej~
ceewefueke-erkee Deeefo efJeOeeveeW, jee Deehe meeefnle Deheej~~
Deeheeer kes eesieoeve keer, oMe&ke Ske hegefmlekee kee~
ngDee efJeceeseve Fme DeJemej hej, kejleueOJeefvemen yeere meYee~~1213~~
kenles nQ YeeeW kes JeMe ceW, jnles Deees nQ YeieJeeve~
keee Deeee& eefo meeOeg meb Ie kees, eehle kejW eeJeke hegCeJeeve~~
Deefveuekegceej ves ceeleepeer mes, Deeen yeejcyeej efkeee~
eerleefJenej-keeueesveer efouueer, elegcee&me mJeerkeej efkeee~~1214~~
pewmes heewOee efmebefele neskej, hee peelee nw Je=#e mJehe~
Jewmes Ske ueIeg ewleeuee, heeee keceue efpeveeuee he~~
Deefveue-Deveerlee, Deveg-Deveeefcekee,DeefleMee heeee Oeeefce&ke eesie~
Deenejoeve-JeweeJe=efe ceW, efkeee mecee kee meod Gheeesie~~1215~~

yeerme petve meved oes npeej kees, ceeleepeer kee ngDee efJenej~
cesj" neskej ue#e yeveeee, efouueer efmLele eerle efJenej~~
pew m es kees F & oerh eceeef u ekee, Deeies ye { leer peeleer nw ~
Jew m es- Jewm es Gmekes heer s , DeB e f Oeeejer e peeleer nw ~ ~1208~~

hebece KeC[

ceeleepeer ves iepehegj es[ e, cesj" ceW heOejeee mebI e~

nef mleveeiehegj ceelece eee, ces j" Deeee n<e& emebi e~~
hegCeJeeve peneB keoce ye{eles, nesves ueieles cebieueeeej~
efyevee hegCe kes efceues ve keg Yeer, ogKecee jnlee nw mebmeej~~1209~~
(241)

Gccesoceue heeC[dee veslee peer, pewve meceepe kes DeeS nQ~

ceneJeerj kee yyeerme meewJeeB, pevceeslmeJe Ketye ceveeS nQ~~
hejce hetpe eerceeleepeer kee, meefVeefOe efceues, veceeee MeerMe~
oef#eCe kej mes ceeleepeer ves, GvnW efoee mJeerke=efle DeeMeer<e~~1216~~
(242)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceevemejesJej-kewueeMe ee$ee, ngDee megglece Deeeespeve~

efmehleefle jlveeefleceeSB, kewueeMe efJejepeeR $e+<eYeefpeve~~
eerleefJenej ceW ceeleepeer kee, en De[leeefuemeer eelegcee&me~
mecheVes De[leeefueme Yeeecej, yeves cee[ves Fleves Keeme~~1217~~

ceeleepeer kee efevleve-uesKeve, keves keYeer ve heelee nw~

efJenejkeeue ceW Yeer uesKeve kee, mecee efvekeue ner Deelee nw~~
efouueer mes eeeiejepe-ceie, jee Deehe ceneJeerj efJeOeeve~
efJeeMeebefle efnle efkeee meceefhe&le, ejCe keceue Jeerj YeieJeeve~~1224~~

ceeleepeer kes pevce efoJeme kee, ngDee mejme"Jeeb Deeeespeve~

ng S hegjmke=le mebmLeeve mes, Gece efJeog<eer-ef Jelpeve~~
#eguueke eer ceesleermeeiej kee, <eer ceneslmeJe Ketye cevee~
peieled kethe mes cegPes efvekeeuee, ceeleepeer Ghekeej Ievee~~1218~~

eeeiejepe ceW kegbYe kee cesuee, Yejlee nw eefle eoMe Je<e&~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, Deeceb$eCe heeee Glke<e&~~
$e+<eYeosJe mebiece ceb[he je, DeeefoveeLe DeefYe<eske efkeee~
menme De"esej uee[t Dehex, efveJee&CeeslmeJe mecheVe efkeee~~1225~~

eerleefJenej kes elegcee&me ceW, veS leerLe& kee pevce ngDee~

$e+<eYeosJe lehe-kesJeueYetefce kes, leerLeexoe mebkeuhe efueee~~
eelegcee&me ngDee efveeefhele, ceeleepeer ves efkeee efJenej~
eeeiejepe ceW mebIe heOejeee, efkeee ceeie& ceW Oece& eeej~~1219~~

eeeiejepe keg b Ye ces ues ceW , peg [ er meb meoer Oece& m eYee~
ceeleee ves $e+<eYeosJe keer, efyeKejeF& efmeeble eYee~~
efJeeMeebefle kes efueS pejer, $e+<eYeosJe Ge efmeeble~
mJeerkeeje meye, peekeejeW mes, iettbpee Decyej, meYee kes Deble~~1226~~

ne[ kebheeves Jeeueer meoea, eoe-keoe nes heele leg<eej~

keef"ve Meerle heefj<en kees menleeR, ceeleepeer ves efkeee efJenej~~
$esheve efove keer ee$ee kejkes, Fueeneyeeo heOejeee mebIe~
efnvogleerLe& mLeeve eeeie ceW, pewveleerLeexoe efkeee emebie~~1220~~

ceeleepeer keer cebieue meefVeefOe, mecheVee GlmeJe ceneJeerj~

pevce peebefle yyeer meewJeeR, Fueeneyeeo ieb iee kes leerj~~
efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve kee, ngDee megcebieue Deeeespeve~
Deefnbmee jwueer, Jeerj eYet kee, menme De"esej keueMe vnJeve~~1227~~

ceeleepeer kes MegYeeieceve mes, yeveves ueiee leerLe& mLeeve~

Ske hebeeMele heg TBeeF&, efieefj kewueeMe ngDee efvecee&Ce~~
eewon heg heeemeve eeflecee, ueeue JeCe& efveefce&le hee<eeCe~
ngF& ef Jejeefpele yeere efMeKej ceW, eLece leerLekej $e+<eYe YeieJeeve~~1221~~

meeLe&ke efebleve ceeleepeer kee, heemeeW kees peueoeve efkeee~

heeeYeg keewM eecyeer veiejer, ceeleepeer Gej ef keee~~
ieYe&-pevce-lehe-%eeve-keueeCeke, mes Oejleer en Deefle heeJeve~
ngF& efJejeefpele heeeYeg keer, meleheg eeflecee ceveYeeJeve~~1228~~

oer#eekeueeCe leheesJeve cebefoj, efieefj kes oeeeR Deesj yevee~

Je kee Je=#e Oeeleg mes efveefce&le, heebehegger Ke[er eeflecee~~
%eeve keueeCeke kes eleer ke ceW , ngF& meceJemejCe eef leke=ef le ef vecee& Ce~
GmeceW DeeefoveeLe ef peveJej keer, elegceg&Keer eeflecee efJejepeceeve~~1222~~

$e+<eYeleerLe& eer eeeiejepe kees, peerJeble mJehe eoeve efkeee~

mebIemeefnle eerceeleepeer ves, efouueer Deesj efJenej efkeee~~
DeMeeske efJenej mes DeeS meppeve, keer Jevoeefce yeejcyeej~
eelegcee&efmeke meefVeefOe ceelee, nceW eeefnS nw Fme yeej~~1229~~

ceen hejJejer, oes menme Ske meved, ngS Deeeesefpele hebekeueeCe~

Ske npeej Dee" keueMeeW mes, ngDee cenecemleke mveeve~~
ngDee meceeheve $e+<eYeosJe kee, ceneceneslmeJe heefjefveJee&Ce~
Iees ef<ele ef keee Jeer j ef peveJej kee, yyeer me meew
JeeB pevcekeueeCeke~~1223~~
eLece KeC[

(243)

Devegvee-efJevee-mecehe&Ce-eerheue, mes ceelee meye peeve efueee~

ceneheejKeer ceele= oe ves, YeefeYeeJe heneeve efueee~~
DeMeeske efJenej hesme-Jeve efouueer, peve-peve eee n<e& Deheej~
peye ceeleepeer %eeveceleer ves, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~1230~~
(244)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eefleceb[ue hej iees e{ees, ke=le cebef$ele efyyeme meew jlve~
Oevekegyesj efJeleefjle kejles Les, Jeebke enles cene eelve~~1233~~

eer DeMeeske efJenej, hesme-1, efouueer

eelegcee&me-meved 2001

ngDee eMebefmele cenekegbYe en, Yeefejmeece=le mes Yejhetj~

oew [ s Deees heer v es Jeeues, kece& Me$eg kejves kees et j ~~
vetleve ke=efle eerceeleepeer keer, efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve~
kejer efJeceesefeleg Fvog-Oevebpee, meYeeOe#e Je DeefleefLe eOeeve~~1234~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eelegcee&me keer mLeehevee~
2. 2600Jeeb YeieJeeve ceneJeerj pevceceneslmeJe~
3. efhejespeMeen keesuee cewoeve ceW 26 ceC[ue yeveekej efJeeMeebefle ceneJeerj
efJeOeeve kee DeYetlehetJe& Deeeespeve~
4. Ge efJeOeeve keer ke=efleee@B efJeceesefele~
5. heb. ef MeJeejCe ueeue pewve cewvehegjer kees ieefCeveer %eeveceleer hegjmkeej eehle ngDee~
6. ceeleepeer kees Deveske DeuebkejCe eehle~
7. kevee@ huesme ceW YeieJeeve ceneJeerj efveJee&Ce ceneslmeJe~
8. DeelebkeJeeo efJejesOeer jwueer kees Deeefe&kee eboveeceleer peer eje mecyeesOeve~
9. ceneJeerj kes oer#ee keueeCeke hej %eeveceleer ceeleepeer eje mecyeesOeve~
10. kegC[uehegj (veeueboe) kes efJekeeme kee mebkeuhe~
11. kegC[uehegj ceW keerefle&mlebYe kee efMeueeveeme~
12. pewve meceepe efhejespeeyeeo eje ceeleepeer kees egieveeefekee keer GheeefOe~

keeJe heo

pewve meeefnle #es$e ceW efkeee, Deehe Deheefjefcele eesie eoeve~

ngS Deuebke=le ueeue efMeJeejCe, ieefCeveer %eeveceleer mecceeve~~
hejce hetpe eerceeleepeer nQ, efJeeveeW efnle keuheuelee~
efJekeefmele nesles nQ efJeledpeve, eLee kebpe ueKe kes meefJelee~~1235~~
meerOes-meeos mejue oe nQ, efoKeles ogye&ue nQ, cepeyetle~
mJeeOeee ceW efvejle efvejblej, efpeveJeeCeer kes es mehetle~~
efpeveoMe&ve-hetpeve-eJeeve nQ, efpeve peerJeve keer cegKe Oegjer~
ceeveveere JeefelJe Oeveer nQ, efMeJeejCe ueeue peer cewvehegjer~~1235~~
Dee<e&ceeie& Deew meeeo kes, GodIees<eke GodYe efJeeve~
Oece&meYee ceW efMeJe JeeveeW mes, Dee peeles nQ meecege eeCe~~
efnvoer-mebmke=le-Debespeer hej, jKeles nQ mecegefele DeefOekeej~
mJej uenjer mes efvepe keLeveeW kees, os osles megboj Ghenej~~1236~~

eej pegueeF&, oes npeej Fke, ngDee mLeeefhele eelegcee&me~

DeeyeeueJe= vej-veejer ceve ceW, Gce[e Deefcele-ceeso-Guueeme~~
pewmes eeleke cesIe yetbo hee, heelee nw ceve ceW meblees<e~
Jewmes ner efouueer kes efoue ceW, ngDee DeJeleefjle Deveghece lees<e~~1231~~

hejce hetpe eer ceeleepeer keer, eefleYee cene efJeue#eCe nw~

DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, keleer veneR Ske #eCe nQ~~
heuemJehe Yej efueee Deeheves, %eeveece=le kee GoefOe ceneved~
efoee ieee FmeefueS Deehekees, eLeemecee yengefJeefOe mecceeve~~1237~~

yyeerme-meewJeeb pevce ceneslmeJe, cevee osMe ceW hetjs Je<e&~

hejce hetpe ceeleepeer meefVeefOe, efouueer ceW Yeer cevee men<e&~~
cebieueeejCe mJehe ceW ngDee, efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve~
ceneJeerj ceC[he kes Yeerlej, efhejespe keesuee kes cewoeve~~1232~~
ceb[he ye=nled-efJeMeeue Ske Lee, efyyeme ceb[ue Gmekeer Leeve~
meew-meew hetpeke Ke[s Ske hej, efyyeme-meew ceb$eeW kee ieeve~~
hebece KeC[

(245)

DeeeeeeX-iegDeeW-meceepe ves, efJeeefJeeeuee mecee-mecee~

efkeee Deuebke=le os GheeefOeeeB, ceevee Kego kees ieewjJecee~~
ceneje^ je^ keer ieewjJe, DeJeOeeeble Oece&cetefle& kene~
efouueer kes eefleefveefOe ceb[ue ves, ceeB kees efJeeefJeYetefle kene~~1238~~

(246)

cenJehetCe& Fme Deeeespeve ceW, keceueebo peer Yee eLece~

jepee eer efmeeLe& he ceW, jeer Deeheves eYeg hetpeve~~
hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ef$eueeske MeesOe mebmLeeve ves GvnW, es GheeOeer kejer eoeve~

oeveJeerj men meceepejlve nQ, ceneJeerj kes Yee ceneved~~1239~~

meceeefnle efJe<eeJemleg

ekeeMe-heJe& oerheeJeefue Deeee, heeJeehegefj jevee efvecee&Ce~

kevee huesme jepee yeepeej ceW, ieee yeveeee #es$e ceneved~~
ceneJeerj keer efyyeme-meewJeeR, pevcepeebleer Je<e& megkeeue~
iees e{eS Gleves uee[t, ceve-Jee-keee vecee kes Yeeue~~1240~~
Deepe efJee peue jne Deeie ceW, DeelebkeJeeo-efnbmee kes peesj~
efJejesOe peleeves efvekeueer jwueer, ieee Oeeve meyekee Fme Deesj~~
efJepee eewke mes ies FefC[ee, meefcceefuele ngS npeejeW peve~
Meebefle Deefnbmee eje nesieer, efkeee ebovee mecyeesOeve~~1241~~
pehe-lehe cenekegcYe veeceebefkele, cevee Jeerj oer#ee keueeCe~
oes meew meeOegmeeOJeer ngS GheefmLele, leeue keesje kes cewoeve~~
meceoee kee Yeso ve jne, meheue jne Deefle Deeeespeve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efoee meYeer kees mecyeesOeve~~1242~~
n peveJejer, oes npeej oes, efouueer kes efoue yew"er yeele~
veeueboe kes kegC[uehegj kees, efJekeefmele kejkes oW meewieele~~
ener JeemleefJeke hegCe Yetefce nw, ceneJeerj pevce keueeCe~
Dele: pejer kejW MeerIe ner, kegC[uehegj kee DeYeglLeeve~~1243~~
{ mebkeuhe efueee ceeleepeer, kegC[uehegj kee kejW efJekeeme~
kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, ceneJeerj kes ejCeeW heeme~~
keceueebo efouueer kes neLeeW, keerefle& mlebYe efMeueeveeme ngDee~
pevceYetefce kees efJekeefmele kejves, MegYeejbYe Fme Yeebefle ngDee~~1244~~
hejce hetpe eer ceeleepeer kee, efoJeme Deeefe&kee oer#ee kee~
mewleeefuemeJeeb ieee ceveeee, efove efJejeie keer efMe#ee kee~~
egieveeefekee keer GheeefOe mes, mekeue meceepe efhejespeeyeeo~
kejkes Deuebke=le ceeleepeer kees, ceevee meyeves efvepe meewYeeie~~1245~~

k m, k m
eLece KeC[

eeeie-Fueeneyeeo eelegcee&me-meved 2002

(247)

1. efouueer mes kegC[uehegj neskej eeeie-Fueeneyeeo~

2. $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie-veee leerLe& efvecee&Ce~
3. eeeie ceW kewueeMeheJe&le, lehemLeueer, keerefle&mlecYe Deeefo kee efvecee&Ce~
4. eelegcee&me keer mLeehevee~
5. nefmleveehegj ceW hebekeueeCeke~
6. nefmleveehegj ceW hebekeueeCeke-meefVeefOe #eguueke ceesleermeeiej peer~
7. Deveske Deeeespeve mecheVe ngS~
8. efJeeveeW kees mecceeve SJeb hegjmkeej~
9. ceneeceCe ceneJeerj kee efJeceeseve~
10. Mejo hetefCe&cee-pevceefoJeme SJeb leeie efoJeme~
11. veeeeOeerMe meccesueve kee Deeeespeve~
12. eelegcee&me efveeheve SJeb efJenej~
13. yeveejme ceW Deeieceve-10 efove eJeeme~
14. ceeleepeer kes eJeeve~
15. Deeje ceW JeeiosJeer keer GheeefOe mes Deuebke=le ngF~
16. hevee mes kegC[uehegj~
17. veJeerve cegKe cebefoj kee efMeueeveeme~
18. 11 hegg Gegbie Ke[dieemeve ceneJeerj keer eeflecee-hebekeueeCeke~
19. 1008 keueMeeW mes DeefYe<eske~
20. jepeie=ner kee efJenej-cegefvemegeleveeLe eeflecee keer mLeehevee~
21. heeJeehegjer ceW JeerjeYeg keer eeflecee keer mLeehevee~
22. iegCeeJeeb ceW ieewleceieCeOej keer eeflecee heOejeF&~
23. meccesoefMeKej ee$ee~
24. leerLe& mebj#eCe kes efueS meccesueve, ceeleepeer ves MegYeeMeer<e efoee~
25. DeeefoveeLe peebleer hej DeeefoveeLe efpeveeuee kee efMeueeveeme~
26. kegC[uehegj veeueboe ceW ceneJeerj peebefle hej keee&ece SJeb ceneJeerj peesefle
jLe kee eJe&leve~
27. nefmleveehegj ceW #eguueke ceesleermeeiej peer kes meefVeOeeve ceW hebekeueeCeke~
(248)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

28. heeJeeheg jer ceW Yeejle kes je^heef le Deyog ue keueece peer ceeleepeer kes oMe& veeLe& Deees ~
29. jepeie=ner ceW cegefvemegeleveeLe efpevecebefoj kee efMeueeveeme~
30. kegC[uehegj ceW vebeeJele& cenue kee efvecee&Ce~
31. Deieuee eelegcee&me kegC[uehegj ceW~

keeJe heo
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, eeeiejepe kees efkeee ieceve~
efouueer mes kegC[uehegj neskej, ngDee eeeie ceW MegYeeieceve~~
yeerme hejJejer ejCe ye{eS, yeejn petve kees kes eneB~
cebefpeue heevee ue#e nw efpevekee, GvnW yeere efJeeece keneB~~1246~~

#eguueke eer ceesleermeeiej kee, meefVeOeeve keer nw en eeo~

ieefCeveer %eeveceleer ceelee kee, eehle jne MegYe DeeMeerJee&o~~1251~~
eeJeCe Megkeuee cegkeg mehleceer, efveJee&Ce efoJeme eer heejmeveeLe~
efveJee&Ce uee[t efkees meceefhe&le, eYeg heokebpe veceekej ceeLe~~
ceneJeerj peer eJeeve ne@ue kee, efMeueeveeme mecheVe ngDee~
ekeeMe Fueeneyeeo kes eje, hegCe keee& mechetCe& ngDee~~1252~~
Deketyej ceW leerve efoJeme kee, ngDee keee&ece Deeeespeve~
cenecemleke DeefYe<eske hetJe&ke, $e+<eYe mLeeheve meceJemejCe~~
kegC[uehegj je^ere meccesueve, jKee ieee Lee FvneR efoveesb~
Meeeer-efJeled mebIe DeefOeJesMeve, mechevvee Lee FvneR efoveeW~~1253~~

hejcehet pe eer ceeleepeer ves , heg j eleer Le& Gej efkees ~

DeeJeMeke Les peneB, JeneB hej, veJe leerjLe efvecee&Ce efkees~~
DeeefoveeLe keer lehemLeueer en, leerLe& eeeie hegjevee nw~
{ mebkeuhe efkeee ceeleepeer, mekeue peieled yeleueevee nw~~1247~~

DeefOeJesMeve kes Deble mecee ceWs, efkeee ieee efJelmecceeve~

Deveghece peer kees efoee ieee leye, hegjmkeej $e+<eYe YeieJeeve~~
MesKejebo-Oevejepe pewve kees, pecyeterhe mecceeve efceuee~
jlveceleer hegjmkeej eeefhle kee, veboueeue meewYeeie efceuee~~1254~~

Fke hebeeMele heg TBee, efieefj kewueeMe jeeee nw~

Pejvee-heJJeejeW kes eje, eeke=efleke he mepeeee nw~~
yenej efpevecebefoj Gme hej, ngS mLeeefhele eLee efJeefOe~
hejce hetpe eer ceeleepeer keer, eehle jner Gece meefVeefOe~~1248~~

hejce hetpe ceeB %eeveceleer peer, kejW %eeefveeeW kee mecceeve~

Gvekes ceve ceW jns meoe ner, efJeeveeW eefle DeefleMee ceeve~~
%eeveerpeve keer ece meeOevee, %eeveer peve ner mekeles peeve~
%eeveerpeve ner %eeveerpeve kees, osles nQ Deeoj-mecceeve~~1255~~

keerefle&mlecYe Yeer ieee yeveeee, Fefkeleme hegg TBeeF& efueS~

ngF efJejeefpele De" eefleceepeer, ueKe eceeso DeefleMee efnes~~
efJeefJeOe eevle mes peve Dee kejkes, ceeleepeer mes keer Dejoeme~
ns ceeleepeer! eeeiejepe ceW, kejW mLeeefhele eelegcee&me~~1249~~

yevOee veneR peeve mekeleer nw, nesleer keee emetefle keer heerj~
De%eeveer peve ceeve ve mekeles, %eeve eeefhle nw s{er Keerj~~
SleoLe& eerc eeleepeer kes , ejCeeW yeejcyeej eCeece~
mejmJeleer DeJeleej Deehe nQ, hetCe& Deehekee meeLe&ke veece~~1256~~

keCeeOeve, Jelmeue jlveekej, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~

eelegcee&me efkeee mLeeefhele, $e+<eYeosJe efpeve lehemLeueer~~
metjpe otj keneR jnlee nw, ecegefole kejlee hebkepe Gj~
ngS eeesefpele hebekeueeCeke, ceelee mJeerke=efle mes iepehegj~~1250~~

megces eb efoJeekej eje, jee ebLe Gve peerJevekeeue~

ceneeceCe ceneJeerj ekeeefMele, ngDee efJeceesefele eeef$emegkeeue~~
efpeveMeemeve-jlve GheeefOe mes, ngS Deuebke=le hebef[le peer~
Oeve nw efJelesce Deehekee, Oeve, Oeve nes ceeleepeer~~1257~~

meneket efpeve ewleeuee peer, eserMeen ves yeveJeeee~

hebekeueeCeke kejves kee Yeer, hegCe GvneWves ner heeee~~
hebece KeC[

Mejo hetefCe&cee kee heeJeve efove, ceeleepeer kee pevce-efoJeme~

efkeee Deewj Yeer heeJeve ceeB ves, yevee efueee peye leeie efoJeme~~
(249)

(250)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

$e+<eYeosJe meceJemejCe efJenej jLe, osMeYeceCe kej ueewe Deepe~

meceJemejCe kees veJe cebefoj ceW, efkeee efJejeefpele mekeue meceepe~~1258~~

pewve meceepe Deeje ves ceevee, mee#eeled Meejoe ceeleepeer~

Dele: JeeiosJeer GheeefOe mes, efkeee Deuebke=le ceeleepeer~~1265~~

GvenejJeeB pevce efoJeme, ceeB MejohetefCe&cee efove heeJeve~

FkeeeJeveJeeB leeie efoJeme Yeer, ener hetefCe&cee ceveYeeJeve~~
iees ceveeS meeslmeen e, eeeiejepe ceW henueer yeej~
hejce hetpe eer ceeleepeer kes, ejCeeW Deefhe&le veceve npeej~~1259~~
$e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& hej, ngDee meccesueve veeeeOeerMe~
meye DeefOekeejerieCe Deekej kes, ceeB kes ejCe veceeee MeerMe~~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, meyekees MegYe DeeMeer<e efoee~
veee kejs pevelee, efvepe kes mebie, ceelee meod GheosMe efoee~~1260~~

Gvleer me efomecyej, oes npeej oes, kegC[uehegj mebIe efkeee eJesMe~

ceneJeerj keer pevceYetefce en, DeefleMee heeJeve Jeerj eosMe~~
yeerme hejJejer oes npeej oes, efouueer mes Lee efkeee efJenej~
lesjn meew efke.ceer. euekej DeeF, veiej-eece kej Oece& eeej~~1267~~

eej veJecyej oes npeej oes, kej elegcee&me kee efveeheve~

hejce hetpe eer ceeleepeer ves, kegC[uehegj kees efkeee ieceve~~
eeeiejepe mes euekej ceelee, veiej yeveejme efkeee eJesMe~
meg heee& -heee& keer pevceYet efce en, keCe-keCe heeJeve mekeue eos Me~~1
261~~
IeeYeow veer-Yesu eth egj kes, ef peveeueeeW kes kej oMe&v e~
veceve efkeee ceeB osJe-Meee-ieg, Deelebefleke Deeeefole ceve~~
oMe efoJemeere eJeeme keeue ceW, ngS cenece Deeeespeve~
leoe efkeS eerceeleepeer ves, peie efnlekej cebieue eJeeve~~1262~~

heeeme Je<e& heeeled eneB hej, iegBpes Jeerj kes peekeejs~

eeeerve efpeveeuee ngF& Deejleer, Mele-De" oerheke Gefpeeejs~~
ceneJeerj cegKe cebefoj kee, ngDee Deepe ner efMeueeveeme~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, efkeee yeveejme kes $e+<eYeoeme~~1268~~
ieejn heg, Ke[dieemeve eeflecee, ceneJeerj keer DeeF& eneB~
hebeefJebMeefle legBie cebefoj Thej, Jen heOejeF& ieF& eneB~~
es l e JeCe& - yes o eieer - meg b o j, ceve kees njves Jeeueer nw ~
yeej-yeej ueKe oMe&ke kenles, eeflecee keer yeefuenejer nw~~1269~~

en mebmeej cenemeeiej nw, eejeW ieefleeeB iele& meceeve~

FveceW YeceCe kej jne esleve, Deveeefokeeue mes JeMe De%eeve~~
ceesnceneceefoje kees heerkej, hej kees Dehevee ceeve jne~
keeuekettmece efJe<ee-ke<eeSB, Gvekees Dece=le peeve jne~~1263~~
Fme Deefvele-#eCeYebiegj peie ceW, heeueveere YeieJeble eefj$e~
nceW eeefnS Gve hej euekej, nce yeve peeeW mJeeb heefJe$e~~
eer leerLekej heee&veeLe kee, nw eefj$e DeefleMeeer Deveve~
he{W megveW peerJeve ceW ueeeW, kej ueW Dehevee peerJeve Oeve~~1264~~

meele hejJejer mes yeejn leke, ngS Deeeesefpele hebekeueeCe~

efceuee meYeer efove ceeleepeer kee, cebieuecee heeJeve meefVeOeeve~~
Mele, efmehleefle efpeveeeflecee peer, ngF eefle
f le, megefJejeefpele~
keerefle&mlecYe eeeerve efpeveeuee, De" eefleceepeer ngF jeefpele~~1270~~
menme De"esej keueMeeW eje, ngDee cenecemleke DeefYe<eske~
jesce-jesce heguekes vej-veejer, Me Deueewefkeke-cevenj osKe~~
ceneJeerj keer esle osn hej, hebeece=le efJe efyeKejelee~
yeoueer efIejleer, efhej #eCe Yej ceW, hetje eeBo efvekeue Deelee~~1271~~

kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, MegYe mLeeve veiej Deeje~

ceeleepeer kes peekeejeW mes, ietBpee Oeje-ieieve meeje~~
eLece KeC[

Deeje veiejer mes efJenej kej, hevee ceW ceeB efkeee eJesMe~
efyenej eeble keer jpeOeeveer nw, mes" megoMe&ve kee en osMe~~
ieguepeej yeeie efveJee&Ce mLeueer, efkeS megoMe&ve ceeleepeer~
MeerueefMejesceefCe jleve peiele ceW, ngF mce=efleeeB meye leepeer~~1266~~

(251)

Meeele leerLe& meccesoefMeKej kees, ceeleepeer mebIe efkeee efJenej~

jner YeeJevee kejW Jebovee, kejW keef"ve keceeX kees #eej~~
(252)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

jepeie=ner ceW hengBeeR ceeB eer, keg ner efove kee jne he[eJe~
cegefvemegele-Ke[dieemeve eeflecee, ieejn heg kes Deees YeeJe~~~1272~~

Peb [ ejes n Ce-eYeele hes jer , Oece& m eYee-jLeee$ee keee& ~

hebeece=le DeefYe<eske Jeerj kee, mecheVee pewmee DeefveJeee&~~~1279~~

leerL ekej eer cegef vemeg ele kes , ngS heb ekeueeCe eneB~
hebeMewue mes cegefe heOeejs, DemebKeele cegefveJeb=o eneB~~
ceneJeerj kee meceJemejCe Yeer, Deeee eneB DeveskeeW yeej~
Ss mes heeJeve leerL e& #es $e kees, veceve nceeje yeejcyeej~~1273~~

Jeerj peesefle jLe ngDee eJeefle&le, Jeerj peebleer efoJeme ceneved~

veeueboe kee kegC[uehegj ner, ceneJeerj kee pevce mLeeve~~
eeej kejsiee veiej-eece ceW, yeleueeesiee meeer yeele~
ceeleepeer kes meodeeeme mes, efceueer Oece& keer en meewieele~~1280~~

jepeie= ner mes kej efJenej ceeB, heeJeeheg jer #es$e DeeF~
ieejn heg Ke[dieemeve eeflecee, JeerjeYet keer heOejeF&~~
heeJeehegj peer efme#es$e nw, ceneJeerj heeee efv eJee& Ce~
Gvekes heeJeve ejCe keceue ceW, keefJe kee yeejcyeej eCeece~~1274~~

nefmleveeiehegj pecyeterhe ceW, ngS Deeeesefpele hebekeueeCe~

MegYe DeeMeer<e jne ceeleepeer, #eguuekeeer kee Lee meefVeOeeve~~
ef Jeeceeve yeerme leerLe kej, $e+<eYeosJ e ef pevecebe foj nsleg~
ngS hebekeueeCeke iepehegj, eegcve pewve Glmeen mecesle~~1281~~

heeJeeheg j mes eer c eeleepeer , #es $ e ieg C eeJeeB ceW DeeF ~

heb eheg er heeemeve eef l ecee, ieew l eceieCeOej heOejeF ~ ~
FbYetefle ieewl eceieCeOej ves, Fmeer #es$e heeee efveJee&Ce~
Ssmes heeJeve efme#es$e kees, keefJe kee yeejcyeej eCeece~~1275~~

DeefKeue efJee kes ieCeleb$eeW cebs, Yeejle kee meJeexheefj veece~

eLece veeieefjke je^heefle nQ, [e@kej S.heer.pes.S.keueece~~
oMe&ve kejves Deees ceeB kes, eer heeJeehegj #es$e Deveve~
ceeleepeer kee MegYeeMeer<e hee, efkeee mJeeb kee peerJeve Oeve~~1282~~

#es$e iegCeeJeeb mes efJenej kej, mebIe veJeeoe Deeee nw~

efme#es$e meccesoefMeKej kees, ceeB ves ue#e yeveeee nw~~
pewveOece& keer nes eYeeJevee, Fmekeer Yeer ceeB jner efhekej~
veiej-eece ceW lete& yepeeleeR, ceeB hengBeeR meccesoefMeKej~~1276~~

jepeie=ner-megeleefpeve cebefoj, efMeueeveeme mecheVe ngDee~

jner es jCee ceeleepeer keer, Gvekee ner meeefVeOe jne~~
veb eeJele& cenue kegC[uehegj, eebi eCe ceW nes les ef vecee& Ce~
Deelce meeOevee kejleeR ceelee, jneR JeneR hej efJejepeceeve~~1283~~

leerL e& mebj#eCe kewmes nesJeW, kewmes nesJes leer Le& efJekeeme~
Ge efJe<ee hej ngDee meccesueve, meefVeOeeve ceeleepeer Keeme~~
jne meheue meccesueve DeefleMee, ceeleepeer DeeMeer<e efoee~
pewve meceepe ceOegyeve ves efceuekej, Deeeespeve eeeespe efkeee~~1277~~

Oeerjs-Oeerjs mecee Dee ieee, Je<ee&$e+leg-men eelegcee&me~

pevceYetefce meefceefle DeefOekeejer, hengBes ceeB kes ejCeeW heeme~~
Je<ee& Jeeme kejW mLeeefh ele, ns ceeleepeer ! Deehe eneR ~
nce eeleke nQ, Deehe cesIe nQ, nceW es[ vee peeSB keneR~~1284~~

DeeefoveeLe YeieJeeve peebleer, Mele-De" keueMeesW mes DeefYe<eske~

jLeee$ee eerpeer keer efvekeueer, ngS DeebefYele meye ner osKe~~
yeengyeueer cebefoj eebieCe ceW, $e+<eYe efpeveeuee efnle lelkeeue~
efMeueeveeme mecheVe efkeee eer, heVeeueeue heehe[erJeeue~~1278~~

hejce hetpeeer ceeleepeer ves, meye hetJee&hej efkeee efJeeej~

#es$eesVeefle kees Oeeve ceW jKekej, eelegcee&me efkeee mJeerkeej~~
pevceYetefce kegC[uehegj meefceefle, mJeerke=efle heekej n<eea Gj~
leerLe& hegjevee eer kegC[uehegj, ecekesiee metjpe yevekej~~1285~~

ceneJeer j peer pevceYet ef ce nw , veeueb oe eer keg C[ueheg j~

eer ceneJeerj peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee nef<e&le Gj~~
hebece KeC[

k m, k m
(253)

(254)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

kegC[uehegj (veeueboe) eelegcee&me-meved 2003

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. kegC[uehegj #es$e keer oerve oMee~
2. kegC[uehegj efJekeeme kes efueS eelegcee&me mLeeefhele~
3. Deveske efvecee&Ce keeeeX kes meeLe veJeen Meebefle efpeveeuee kee efvecee&Ce
SJeb hebekeueeCeke~
4. jepeie=ner ceW Jeerj Meemeve peebleer~
5. heet&<eCe heJe& hej ceeleepeer kes Decetue eJeeve~
6. keuhegce ceneceb[ue efJeOeeve kee Deeeespeve~
7. MejohetefCe&cee ceneslmeJe~
8. leerLekej pevceYetefceeeW kes efJekeeme kes efueS meefceefle kee efvecee&Ce~
9. heeJeehegjer ceW Jeerj efveJee&Ce ceneslmeJe ceeleepeer keer meefVeefOe ceW ~
10. eer heee& veeLe le=leere meneeefyo ceneslmeJe ceveeves nsleg mebkeuhe oerhe kee epJeueve~
11. heeJeehegjer ceW veJeerve cebefoj ceW ceneJeerj eeflecee eefleeefhele SJeb hebekeueeCeke~
12. jepeie=ner ceW hebekeueeCeke~
13. kegC[uehegj ceW hegve: hebekeueeCeke~
14. ceneJeerj peebleer hej eeceJeeefmeeeW kees ceeBmeenej leeie keer esjCee~
15. kegC[uehegj ceW ueIeg hebekeueeCeke~

keeJe heo
ceneJeerj keer pevceYetefce nw, veeueboe eer kegC[uehegj~
Je<e& mewke[eW yeerles hej vee, ieee efkemeer kee Oeeve FOej~~
kes ve ee$eer, meeOeg eneB hej, jns ve keesF& JeJemLee nw~
Oeerjs-Oeerjs ngF& #es$e keer, Deefle ner oerve DeJemLee nw~~1286~~
ngDee ve Deye leke efkemeer meeOeg kee, eer<cekeeue ee eelegcee&me~
yeesuees, nesJes efkeme ekeej efhej, efkemeer #es$e kee Gefele efJekeeme~~
pevceYetefceeeB YeieJevleeW keer, Deye ekeeMe ceW ueevee nw~
{ mebkeuhe efkeee ceeleepeer, kegC[uehegj ecekeevee nw~~1287~~
eLece KeC[

(255)

hegje efpeveeuee efiejles peeeWs, yeveles peeeW vees-vees~

Fmekee keg Deewefele veneR nw, cenppeveeW ves Meyo kens~~
vees efpeveeuee cele yeveJeeDees, kejes hegjeveeW kee Gej~
DeefOeke hegCeheue hee peeDeesies, kenles efpeveJee yeejcyeej~~1288~~
MegYe efJeeej kej ceeleepeer ves, efkeee kegC[uehegj eelegcee&me~
pevceYetefce en ceneJeerj keer, kejvee Fmekee Gefele efJekeeme~~
ceeleepeer kee elegcee&me en, nw Ssefleneefmeke meYeer ekeej~
leerLe&#es$e kes KegueWies Fmemes, veJeefJekeeme kes cebieueej~~1289~~
vebeeJele& cenue heefjmej ceW, vees efpeveeuee yeves Deveske~
veJeen Meebefle efpeveeuee Yeer nw, GveceW mes MegYe cebefoj Ske~~
hebekeueeCeke, efyecyeeeflee, ngS efJejeefpele eerefpevejepe~
efkeee veceve eerceeleepeer kees, SleoLe& meye pewve meceepe~~1290~~
ceneJeer j os M evee mLeueer , jepeie= n er nw #es $ e ceneve~
Meemeve Jeerj peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee ceeB meefVeOeeve~~
leerve efoJeme kes Deeeespeve ceW, ngDee cenecemleke DeefYe<eske~
Oeve ngDee efJehegueeeue heJe&le, n<ex meye veeke kees osKe~~1291~~
heJe&jepe heet &<eCe Deeee, keg C[uehegj ceW n<e& Deheej~
eJeCe efkeS peve cebieue eJeeve, meeOeg-megcegKe mes henueer yeej~~
ceeleepeer ves oMeOeceeX hej, pees eJeeve cevenej efoS~
peve meeOeejCe ves megve Gvekees, Deheves ceve ceW Oeej efueS~~1292~~
leJeeLe&met$e eer cees#eMeee hej, ceelee kes eJeeve Deveceesue~
megve ueielee peeW efoee efkemeer ves, keCeep eefue ceW Dece=le Ieesue~~
Deye leke mecePe ve heees Les peve, cees #eMeee ef keme Keie kee veece~
megves Meyo eercegKe ceeleepeer, efkeee meYeer ves vece eCeece~~1293~~
ceneje^ eeb le mes Deeee, ceb[ue ieefCeveer %eeveceleer~
keuheogc e efJeOeeve mecheVee, YeefeYeeJe Glmeen Deleer~~
eer kegC[uehegj eLece ceneslmeJe, ieee ceveeee n<e& ceneved~
ceeleepeer keer jner esjCee, Gvekee ner heeJeve meefVeOeeve~~1294~~
(256)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Deveskeeveske meb mLeeDeeW kes , DeefOeJesM eve Yeer ngS ceg oe~
ceeleepeer mes jefele DeveskeeW, ngS efJeceesefele ebLe leoe~~
yeng efJelpeve ngS hegjmke=le, efkeS Oece&efnle Gece keee&~
Gece keee& kelee&DeeW kees, hegj mkeej nesles Deef veJeee& ~~1295~~

Mele-Fke heg Gegbie efpeveeuee, ceneJeerj efpeve MeesefYele nw~

$e+<eYeosJe-enMeebefle efpeveeuee, meyekes ceve kees ceesefnle nQ~~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW, ngS keee&ece ceveceesnve~
kegC[uehegj heefjmej mecheVes, Jesefoeeflee-keueMeejesnCe~~1302~~

Mejo hetefCe&cee DeeF& nw, ceeB kee meejJeeB pevce efoJeme~

ieee ceveeee meeslmeen, mechetCe& osMe ceW hewuee eMe~~
ceelee nQ eYeg Yeeer ceW jle, Yee kejW hetpeve Fvekeer~
peye leke veYe ceW jefJe-MeefMe-leejs, Meeele nes peerJeve PeeBkeer~~1296~~

eer kegC[uehegj veeueboe ner, pevceYetefce nw eer ceneJeerj~

emleeefJele nw ej me[ke hej, ceejie oerheveiej kes leerj~~
efMeueeveeme mecheVe efkeee Lee, leCe efJeOeeeke eJeCe kegceej~
heeJeve meefVeefOe ceeleepeer keer, efkeee meneesie jJeerv kegceej~~1303~~

$e+<eYeosJe efveJee&Ce Je<e& ceW, efkeee Deefnbmee Oece& eeej~

ng S hegjmke=le hegjmkeej mes, eer Jeer .Oevebpee keg ceej~~
Jele&ceeve meesuen leerLekej, pevceYetefceeeB nese efJekeeme~
yeveer meefceefle keer ngF& Iees<eCee, ceeleepeer meefVeefOe Keeme~~1297~~

eer ceneJeer j peeb leer DeeF&, men Glmeen ceveeF& nw~

veb eeJele& cenue heef j mej ceW , veF& es l evee DeeF& nw ~ ~
eeceJeeefmeeeW mes efceuekej kes, Meekeenej eeej efkeee~
DeC[e-ceueer-ceeBme Deeefo kees, keF& peerJeve Yej leeie efkeee~~1304~~

ceneJeerj ef veJee& C eYet e f c e nw , ef m e#es $ e eer heeJeeheg j ~

efveJee&Ce ceneslmeJe ieee ceveeee, ceelee meefVeefOe nef<e&le Gj~~
kewueeMeebo ueKeveT e{eee, eLeceefme uee[t efveJee&Ce~
eLeceyeej ceeB efkeS ceneslmeJe, ngF ehegefuuele n<e& ceneve~~1298~~

vebeeJele& cenue heefjmej ceW, ceeleepeer kes mebIe meefVeOeeve~

eb-Meebe fle-heejme ef yecyeeW kes , ngS ueIet heb ekeueeCe~~
pevceYetefce eer kegC[uehegj keer, meefceefle heOeejer ceeB kes heeme~
efkeee efveJesove, eerheue Dehe&Ce, kejW eneR hej eelegcee&me~~1305~~

heee&veeLe le=leere meneeefyo, eues ceveeves kees~

mebkeuhe oerhe kee ngDee eppJeueve, ceve ewleve peieeves kees~~
kegC[uehegj men Yesuethegj ceW, mecheVe ngDee en e%e ceneve~
oes npeej heeBe meved Deeee, ieee ceveeee mekeue peneve~~1299~~

k m, k m

heeJeehegj efveJee&Ce #es$e nw, ceneJeerj efpeve mJeeceer kee~

ngDee mLeeefhele veJe efpevecebefoj, efyecye Jeerj DeefYejeceer kee~~
ceeleepeer keer jner esjCee, meefVeOeeve Yeer jne memebIe~
ieejn heg Ke[dieemeve eeflecee, hebekeueeCeke jne emebie~~1300~~
jepeie=ner peer leerLe&#es$e nw, cegefvemegele kee pevce mLeeve~
ceneJeerj keer efoJe osMevee, efKejer eLece Fme ner mLeeve~~
ceeleepeer kes meef VeOeeve ceW, mecheVe ngS hebekeueeCe~
cegefvemegele eeflecee yeejn heg, Ke[dieemeve veJe cebefoj peeve~~1301~~
hebece KeC[

(257)

(258)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

kegC[uehegj (veeueboe) eelegcee&me-meved 2004

keeJe heo

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. kegC[uehegj kee efJekeeme Deewj ceeleepeer kee eeeme~
2. eelegcee&me keer mLeehevee~
3. ef$ekeeue-eewyeermeer efJejepeceeve~
4. efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve kee Deeeespeve~
5. #egefuuekee eeceefle kee mJeiee&jesnCe~
6. kegC[uehegj efleere ceneslmeJe kee Deeeespeve~
7. MejohetefCe&cee hej cesjer mce=efleeeB SJeb kegC[uehegj DeefYevebove ebLe kee efJeceeseve~
8. ceneJeerj efveJee&Ce ceneslmeJe-heeJeehegjer ceW~
9. kegC[uehegj ceW keueMeejesnCe SJeb ceevemlebYe eeflee~
10. eelegcee&me efveeheve SJeb yeveejme kees ieceve~
11. jepeie=ner-iegCeeJeeb ceW Deveske keee&ece~
12. JeejeCemeer ceW le=leere meneeefyo meceejesn kee GodIeeve~
13. YeieJeeve ceneJeerj efnvoer-Debespeer ceneJeerj pewve MeyokeesMe kee efJeceeseve~
14. efmebnhegjer (meejveeLe) ceW hebekeueeCeke~
15. efkewleveiej ceW hebekeueeCeke Deeefo~
16. oerhe eppJeueve kej cegKeceb$eer eje heee&veeLe Je<e& kee MegYeejbYe~
17. DeeesOee ceW $e+<eYe peebefle ceneslmeJe~
18. efkewleveiej ceW keueMeejesnCe SJeb ceeleepeer kee veeieefjke DeefYevebove~
19. ceeleepeer kees YeejleYet<eCe kee DeuebkejCe~
20. ef$eueeskehegj ceW ceneJeerj peebefle~
21. cencetoeyeeo ceW 50JeeB Deee|ekeeoer#ee meceejesn~
22. Deefn$e ceW YeieJeeve heee&veeLe kee cenecemlekeeefYe<eske~
23. cegjeoeyeeo ceW keerefle&mlebYe kee efMeueeveeme~
24. nefmleveehegj kes efueS efJenej-ceeleepeer yeerceej~~
25. ceeleepeer kee mJeemLe ueeYe, YeieJeeve MeebefleveeLe kee DeefYe<eske~
26. eglehebeceer heJe& ceveeee ieee~
eLece KeC[

(259)

vebeeJele& cenue kegC[uehegj, ceneJeerj kee pevcemLeeve~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, efvepe heg<eeLe& efkeee GlLeeve~~
ceneJeerj keer ieewjJe-ieefjcee, kes Devegketue yeveeee #es$e~
jesce-jesce ueKe nef<e&le neslee, nef<e&le nes peeles nQ ves$e~~1306~~
kegC[uehegj kee YeJe he pees, nceW efoKeeF& oslee nw~
keesvee-keesvee eeef$epeveeW kee, ceve yejyeme nj ueslee nw~~
jner esjCee ceeleepeer keer, jJeerv kegceej kee jne eeeme~
Deuhekeeue ceW ngDee #es$e kee, keF& Je<eeX mee es efJekeeme~~1307~~
ceeleepeer kee efebleve DeodYegle, ceneefJeue#eCe Mewueer keee&~
Meg keee& kees vener es[leeR, hetje ner kejleeR DeefveJeee&~~
peye leke hetje Ske ve neslee, neLe ve uesleeR otpee keece~
hetjer Meefe ueiee osleer nQ, jne meheuelee kee en jepe~~1308~~
nefmleveeiehegj, #es$e DeeesOee, eeeiejepe ele#e eceeCe~
eceMe:eceMe: keoce ye{eleeR, kejleeR "esme cenece keece~~
efJekeemeMeerue #es$e kegC[uehegj, neslee Fmekee Deewj efJekeeme~
kej mJeerkeej efveJesove meefceefle, efkeee eneR hej eelegcee&me~~1309~~
Ske pegueeF&, oes npeej eleg, ceeleepeer ves eelegcee&me~
efkeee mLeeefhele mebIe meeLe ceW, eLece ue#e jKe DeelceefJekeeme~~
cee$e esjCee osleer nQ ceeB, ee efhej osleeR DeeMeerJee&o~
heoeefOekeeefjieCe hee peeles nQ, MegYeeMeer<e mes Tpee& Keeo~~1310~~
ngF eefleefle oes npeej $ee, eewyeermeer Deleerle-Jele&ceeve~
oes pegueeF& kees ngF efJejeefpele, eLece-efeflee cebefpeue ceW peeve~~
heet&<eCe kegC[uehegj Deeee, ceneje^ ceb[ue %eeveceleer~
efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve kees, YeefeYeeJe mes efkeee Deleer~~1311~~
hetpe #egefuuekee eeceefle peer, efMe<ee ceelee %eeveceleer~
ceneceb$e kees peheles-peheles, ieeeR heet&<eCe mJeie& ieefle~~
(260)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efleere ceneslmeJe eer kegC[uehegj, ieee ceveeee n<e& Gcebie~

Peb[ejesnCe, oerheeppJeueve, hegjmkeej mebieeser mebie~~1312~~

yewC [-yeefiIeeeB , neLeer-Iees[ s, Fb -Fb eCeer Deveskeeves ke~

cewoeefieve mes Yesuethegj ceW, eerpeer ngDee pevce DeefYe<eske~~1319~~

DeeF&me Deketyej Mejo hetefCe&cee, ceeleepeer kee pevceefoJeme~

efJeveeebpeefue Dehe&Ce men meyeves, ceeleepeer kee ieeee eMe~~
DeelcekeLee cesjer mce=efleeeB, kegC[uehegj DeefYevebove iebbLe~
ngS efJeceesefele kene meYeer ves, nQ oesveeW ner Gece ebLe~~1313~~

ceOekeeue ceW mebIe meefVeefOe, ngF& Deeeesefpele Oece&meYee~

efnvoer-FbefiueMe MeyokeesMe keer, FmeceW efyeKejer MegYeeYee~~
e%eeeceCeer ceele ebovee, ves Fmekee efvecee&Ce efkeee~
hevn npeej pewve MeyoeW kees, ceeleepeer efJemleej efoee~~1320~~

DeeF& DeceeJeme keeefle&ke ke=<Cee, eer ceneJeerj efoJeme efveJee&Ce~

efeflee Je<e& Yeer ieee ceveeee, heeJeehegj ceeB kes meefVeOeeve~~
veJeefveefce&le ceneJeerj efpeveeuee, efkeee ieee keueMeejesnCe~
ceevemlebYe ceW ngF efJejeefpele, Dee" cetefle&eeB efefJeOeemeve~~1314~~

leer L ekej es eeb meveeLe keer , pevceYet ef c e nw ef m eb nheg jer ~

hebekeueeCeke ngS meefVeefOe, hejcehetpe eer ceeleepeer~~
meejveeLe mes eue eeeie nes, efkewleveiej ceW efkeee eJesMe~
ceeleepeer keer pevceYetefce en, yeeuekeeue yeerlee Fme osMe~~1321~~

kegC[uehegj mes Jeeheme Deekej, efkeee meceeheve eelegcee&me~

yeeF&me ceen kes Deuhekeeue ceW, ngDee #es$e heee&hle efJekeeme~~
ceneJeerj keer pevceYetefce mes, heee&-megheejme pevcemLeeve~
ceen veJecyej ceW ceeleepeer, efkeee yeveejme kees emLeeve~~1315~~

efkewleveiej ceW veee efpeveeuee, ieee yeveeee nw Fme Je<e&~

meneket-vetleve eewyeermeer, hebekeueeCeke ngS men<e&~~
hejcehetpe eer ceeleepeer kee, cebieuecee meeefVeOe jne~
meeceeefpeke Glmeen DeveesKee, MeyoeW ceW veefnb peeS kene~~1322~~

ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW , mecheVes yeng Deeeespeve~

jepeie=ner megele-veJe cebefoj, efkeee ieee keueMeejesnCe~~
ceevemlebYe keer Jesoer Megef, ueeue JeCe& eeflecee ceneJeerj~
ngF& GodIeeefle hebe heg TBeer, eer efJeeeuee ceW jepeieerj~~1316~~

yeeueke-Je= meYeer ves efceuekej, meye eefleceeSB jeleeW-jele~

efpevecebefoj cesW kejeR efJejeefpele, Deuhekeeue neLeeW ner neLe~~
cetueveeeke ceneJeerj efpevesej, kee ceevee en DeefleMee keece~
ecelkeejer ceneJeerj efpeveeuee, jKee ieee leye meeLe&ke veece~~1323~~

#es$e iegCeeJeeb ieewlece ieCeOej, efveJee&CemLeueer kenueeleer nw~

Gvekeer es le-heb eheg -eef lecee, Ke [er ieF& heOejeF& nw ~~
lesF&me efomecyej oes npeej eleg, veiej yeveejme ngDee eJesMe~
Yesuethegj efpevecebefoj "njeR, heee&veeLe pevceW efpeme osMe~~1317~~

hetCe& ngS efveefJe&Ive jerefle mes, hebekeueeCeke keee& mekeue~

ceeleepeer keer cebieue meefVeefOe, nesles meye ner keee& meheue~~
heee&veeLe eeflecee kes meccegKe, MegYe oerhe eppJeefuele efkeee~
et.heer. cegKeceb$eer eeoJe ves, heee&Je<e& DeejcYe efkeee~~1324~~

ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, ceeleepeer eer %eeveceleer~

heejmeveeLe pevcemLeueer , GlmeJe le= ef l ee meneeyoer~ ~
ceele=esjCee-men meefVeefOe ceW, ngDee ceneslmeJe GodIeeve~
n peveJejer, heeBe oes menme, eele: kej Peb[e Jebove~~1318~~

kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, Meeele leerLe& DeeesOee peer~

meble-cenble-veiejJeemeerpeve, efkeee meg-mJeeiele ceeleepeer~~
$e+<eYe peebleer keer yesuee ceW, ngDee cenecemlekeeefYe<eske~
jesce-jesce peve n<e& ceveeee, $e+<eYe efpevesv eeflecee kees osKe~~1325~~

mekeue pewve meceepe keeMeer ves, keer eYeeJevee Meefe ueiee~

jpele heeuekeer efkees efJejeefpele, eerpeer kee peguetme efvekeuee~~
hebece KeC[

Meeele leerLe& DeeesOee mes eue, mebIe efkewleveiej Deeee~

vetleve-YeJe efpeveeuee Thej, kesMeefjee OJepe uenjeee~~
(261)

(262)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keueMeejesnCe ngDee meeLe ner, ceeleepeer heeJeve meefVeOeeve~

hejce hetpe eer ceeleepeer kee, efkeee ieee veeieefjke mecceeve~~1326~~

Dele: hetCe& keer mekeue efeeeSB, melele peeieke jnkej~

ngF& osMe ceW efevlee meyekees, ceeB keer iCe oMee megvekej~~~1333~~

MewM eJe ceW eer cew veeyeeF&, efv epe heefjJeej jneR Yet< eCe~
yeeuekeeue ceW efMe#ee heekej, yeveeR veiej keer DeeYet<eCe~~
ele OeejCe kej meeOJeer heo mes, ngDee megMees efYele Oece&-meceepe~
meyeves efceue oer ceeleepeer kees, YeejleYet<eCe GheeefOe Deepe~~1327~~

efkeS peehe-efJeOeeve YeeeW ves, ceelee mJeemLe meg-ueeYe kejW~

peye leke iebiee-ecegvee yenleer, leye leke peie keueeCe kejW~~
cegv eer-Deeefe&kee kes mebIeeW mes, MegY e metevee DeeF& nw~
ceeleepeer kes mJeemLe ueeYe keer, nceves YeeJevee YeeF& nw~~1334~~

keee&ece mecheVe Deveblej, ceeleepeer kee ngDee ieceve~

DeefleMee #es$e eeref$eueeskehegj, ngDee mebIe kee MegYeeieceve~~
eer ceneJeerj peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee men-Guueeme~
Je<e& hebeeMele Deeefe&kee oer#ee, cevee veiej cencetoeyeeo~~1328~~

Deeeg kece& eefo Mes<e peerJe kee, meeLe hegCe oslee meneesie~
leye lees Jen hee peelee ef veef ele, peerJeve-mJeemLe ueeYe kee eesie~~
heuele: mJemLe ngF ceeleepeer, pewmes oerheke heekej vesn~
Deelceyeueer ner pee heeles nQ, meneesieer yeve peeleer osn~~1335~~

le=leere Meleeyoer Je<e& ceneslmeJe, heee&veeLe YeieJeeve eer~

kes Debleie&le Deefn$e ceW, GlmeJe keer MeesYee efyeKejer~~
YeJe efpeveeuee leerme eewyeermeer, heejme eeflce ee DeodYegle Ske~
veeeke cetue efleKeeue efpevesej, ngDee cenecemlekeeefYe<eske~~1329~~

cebieuekeejer MegYe efove Deeee, heeBe petve, meved heeBe jne~

peye cegmkeekej ceeleepeer ves, meyekees MegYe DeeMeer<e kene~~
YeeeW kee cegPee&ee esnje, megvekej efKeuelee keceue ngDee~
efieefj megces hej MeebefleveeLe efpeve, hebeece=le DeefYe<eske ngDee~~1336~~

Deefn$e ceW heee&veeLe kees, ceeleepeer ves efkeee eCeece~

kej efJenej mebIe heOejeee, veiej cegjeoeyeeo cegkeece~~
ceeleepeer mes eehle esjCee, keerefle&mlecYe kee efMeueeveeme~
efkeee ieee kee@efuepe heefjmej ceW, eje megjsMeeb peer Keeme~~1330~~

pes Megkeue hebeceer MegYe efove, eglehebeceer heJe& ceneve~

ieee ceveeee OetceOeece mes, efkeS mejmJeleer ceeB iegCeieeve~~
hebeece=l e Deef Ye<eske ngD ee ceeB , ng F& cenehet pee mecheVe~
ns JeeiedosJeer! cegPe mesJeke hej, ke=hee kejW, efvele jnW emeVe~~1337~~

meeOet Ske ve Leue keles nQ, pewmes yenlee meefjlee peue~

veneR efkemeer kes jeskes kelee, kenlee peelee nw keue-keue~~
kej efJenej ceeleepeer hengBeeR, MeebefleveeLe kes ejCe keceue~
n<e& ceveeles ueiee hetuekej, heefjmej pecyeterhe mekeue~~1331~~

k m, k m

ceF& ceen kee lehelee metjpe, Yet hej yejmeelee Lee Deeie~
hebLeer-heber jen ve eueles, keesF& ve kejlee Iej kee leeie~~
Ssmes ceW efJenej kej ceelee, ye{leer peeleer LeeR melJej~
Dele: mJeemLe eefleketue nes ieee, ceeB kees ueiee meleeves pJej~~1332~~
ueieeleej oMe-yeerme efoveeW ceW, pJej ves Oeje he efJekejeue~
heuemJehe MueLeieele nes ieee, jne mJemLe hej Deelce cejeue~~
eLece KeC[

(263)

(264)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me
meved 2005-2006

keeJe heo

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. eelegcee&me keer mLeehevee~
2. pecyeterhe-MeesOeeefLe&eeW kes efJeeej Deefle megboj~
3. meeceefeke meYeer heJeeX kee Deeeespeve~
4. %eeveceleer peer kee meeefnefleke DeJeoeve hej efJelmebieeser~
5. #eguueke ceesleermeeiej peer kee DeeuesKe meJe& eMebefmele jne~
6. efJeeveeW kes eMve, ceeleepeer kes Gej~
7. ceeleepeer eje Oeeve meeOevee kee eefMe#eCe~
8. MeebefleveeLe YeieJeeve kee cenecemlekeeefYe<eske~
9. ceeleepeer kee yenejJeeb pevceefoJeme~
10. lesjnerhe jevee efvecee&Ce kee efMeueeveeme~
11. keekeboer leerLe&#es$e keer efJekeeme eespevee~
12. ceeleepeer kee oer#ee mJeCe& peebleer ceneslmeJe DeYetlehetJe& jne~
13. ceeleepeer kee efJeeveeW kes eefle Deheej Jeelmeue~
14. [[email protected] ieefCeveer %eeveceleer hegjmkeej mes efJeYetef<ele
15. eelegcee&me efveeheve SJeb efJenej~
16. #es$e efiejveej megj#ee keer esjCee~
17. <edKeb[eiece keer 14JeeR hegmleke keer erkee hetCe&~
18. eJeCeyesueieesue DeefYe<eske ceW Deheves eefleefveefOe Yespes~
19. DeeesOee ceW $e+<eYeosJe pevceeslmeJe~
20. eeeie ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe oer#eekeueeCeke kee Deeeespeve~
21. kegC[uehegj ceW ceneJeerj peebleer kee Deeeespeve~
22. oer#ee mJeCe& peebleer ceW 12 Yeejke heOeejs~
23. ceeleepeer kees Ssefleneefmeke Deeefe&kee keer GheeefOe~
24. Deeeee& yeengyeueermeeiej eje vetleve efheer leLee %eeveebefkee keer
GheeefOe eoeve~
25. De#ee le=leeree, eglehebeceer Deeefo heJeeX kee Deeeespeve~
hebece KeC[

(265)

ceeveJe peerJeve Ske jnB nw, megKe-ogKe Deeles-peeles nQ~

peerJeeW keer eefo Deeeg Mes<e nes, mJeemLe ueeYe hee peeles nQ~~
eerceeleepeer jesie-cege nes, ngF meceefhe&le meeOJeeeej~
Je<ee&$e+leg kee ngDee Deeieceve, Meg nes iees cesIe-ceunej~~1338~~
eeleg cee&m e mecee ef veejeee, ef ouueer oew [er DeeF& nw ~
DeJeOe-efJenej meYeer ves Deekej, ceeB kees sj ueieeF& nw~~
elegcee&me nes nefmleveeiehegj, ncekees MegYe DeeMeer<e efceues~
ceeB mJeerke=efle hee, mekeue peveeW kes, ceeveme-cegKe DejefJevo efKeues~~1339~~
Dee<ee{ Megkeuee elego&Meer kees, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~
eelegcee&me efkeee mLeeefhele, $eeleerLekej pevceLeueer~~
meeLe Deeefe&kee DeYeeceleer peer, leLee #egefuuekee Meebefleceleer~
e%eeeceCeer ceele ebovee, ceesleermeeiej #eguueke peer~~1340~~
ueesne egcyeke kees hee kejkes, Deekeef<e&le nes peelee nw~
Jewmes ner mevleeW kes ejCeeW, Yee Yeer efKebelee Deelee nw~~
pecyeterhe mJeie& Oejleer hej, efhej mevleeW kee eelegcee&me~
Gce[ he[s pelLes kes pelLes, ueskej ceeB oMe&ve keer heeme~~1341~~
keg MeesOeeLeeapeve efJeosMe mes, Deees ceeB keer kejkes eeo~
veceve efkeee heeJeve ejCeeW ceW, heeee cebieue DeeMeerJee&o~~
pecyeterhe keer eefleke=efle osKeer, efpeveeeleveeW kes oMe&ve kej~
yeesues-Oeve-Oeve nes ceelee, meye jeveeSB Deefle megboj~~1342~~
Gveves osKee mecePee Deekej, pewve meeOeg Deeeej keef"ve~
Ske yeej, efove, veerjme Yeespeve, Gmeer mecee peue kejW enCe~~
%eeve-Oeeve-leheueerve meJe&oe, efJe<eeeMee mes keesmeeW otj~
ngS eYeeefJele, meeOet eee&, cegefMkeue e{vee hes[ Kepetj~~1343~~
(266)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejce hetpe ceeleepeer meefVeefOe, ngS Oeeefce&ke Deeeespeve~

heJe& De"eF& , ieg het e f C e& c ee, eer Jeer j meeiej het peve~~
ceneJeerrj efpeve keceue efpeveeuee, efkeee ieee heeJeve DeefYe<eske~
Meemeve Jeerj peebefle ceneslmeJe, jesce-jesce n<ex meye osKe~~~1344~~

DeemLee ewveue ngS emeeefjle, egieue keee&ece egieue efoJeme~

hegCe keceeee oMe&ve kejkes, ceeleepeer kee ieeee eMe~~
lesjnerhe efpeveeuee Yeerlej, lesjnerhe jevee efvecee&Ce~
efMeueeveeme mecheVe ngDee Lee, Mejo hetefCe&cee efoJeme ceneve~~1351~~

cegkeg mehleceer, j#eeyebOeve, MeebefleefmebOeg keer hegCeefleefLe~

heJe& heet &<eCe, jlveceeefuekee, iees ceveees eLeeef JeefOe~~
pecyet er h eer cenecenes l meJe, heeB e Je<e& ceW Deeee nw ~
efieefj megces DeefYe<eske efpevesej, kejkes meYeer ceveeee nw~~1345~~

hejcehetpe eer ceeleepeer ves, s[ jKee Gece DeefYeeeve~

pevceYetefceeeW kee efJekeeme nes, eewefyeme leerLekej YeieJeeve~~
heg<heoble efpeve pevceYetefce nw, keekeboer veeceke mLeeve~
cebefoj yevekej MeerIe ner eneB, nesbies eYegJej hebekeueeCe~~1352~~

ieefCeveer %eeveceleer peer eje, jee ieee meeefnle ceneve~

mebmke=le-efnvoer ebLeeW eje, efoee ieee Deveghece DeJeoeve~~
meheue jner efJelmebieeser, Deees MelekeeefOeke efJeeved~
mejmJeleer DeJeleej nQ ceelee, kenkej efkeS meYeer iegCeieeve~~1346~~

oer#ee uesvee keF& pevce kes, jne eyeue heg<eejLe heue~

mebece heesle kejW pees ee$ee, Jes ner heeles cees#e cenue~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, ngS hetCe& hebeeMele Je<e&~
mebece mJeCe& peebefle ceveeF&, meyeves Yejkes ceve ceW n<e&~~1353~~

keuheogce ceb[ue efJeOeeve nw, Deveghece jevee hetpeeeer~

MeesOehetCe& DeeuesKe efueKee Lee, ceesleermeeiej #eguueke peer~~
meJe&ceveer<eer efJeeveeW mes, ngDee eMebefmele kejleue OJeefve~
ceeleepeer kes peekeejeW mes, ietBpe G"s Decyej-DeJeefve~~1347~~

cees# e hejceheo kees heeves kee, oer #ee uesv ee es keoce~

Jeerlejeie heLe heefLeke peveeW keer, oer#ee peebefle ceveeles nce~~
heo Deeef e& kee Je<e& heb eeMele, het C e& ng S ceeB %eeveceleer ~
oer#ee mJeCe& peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee n<e& Deleer~~1354~~

%eeve-efheheemet efJeppeve ves, ceeleepeer mes eMve efkeS~

efJeog<eer hejce hetpe ceeleepeer, meyekees Gej legjble efoS~~
Deeiecemeccele meceeOeeve megve, meyekee ngDee ehegefuuele ceve~
neLe pees[ ceeB kes ejCeeW ceW, efJeled-efJeog<eer efkeee veceve~~1348~~

oer#eeOeejCe DeJeefOe mebeceer, peeW peeW ye{leer peeleer nw~

oeref#ele keer ieewjJe-ieefjcee Yeer, leeW-leeW ye{leer peeleer nw~~
Yeesie efJeueemeer, YeeweflekeJeeoer, Fme egie kee efJemcee en Keeme~
ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, %eeveceleer kes Je<e& heeeme~~1355~~

ueewefkeke-Oeeefce&ke meye keeeeX ceW, Oeeve cenece keejCe nw~

Oece&Oeeve mebmeej peerJ e kes , kejlee kece&e fveJeejCe nw~~
hejcehetpe eerceeleepeer ves, Oece&Oeeve efJeefOe efmeKeueeF&~
leerve ueeske ceW YeceCe peerJe kee, neslee DeefleMee ogKeoeF&~~1349~~

mebece mJeCe& peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee iepehegj ceW~

keF& npeej pevelee heOejeF&, n<e&-eceeso efueS Gj ceW~~
heQleeefueme Meer<e&mLe mebmLeeDeeW, oeR eMeefmle mecceeve Yejer~
keF& ves keF& GheeOeer oskej, efvepe ieewjJe ceW Je=ef kejer~~1356~~

Meebefle eoelee MeebefleveeLe efpeve, ngDee cenecemleke DeefYe<eske~

efieefj megces efpeve keueMee {ejs, ekee hegueke n<e& Deeflejske~~
Je<e& yenej pevce peeb leer , ieF& ceveeF& n<e& -Gcebi e~
efkeS meceefhe&le heg<he efJevee kes, hetpee-Yeefe-Deejleer mebie~~1350~~
eLece KeC[

mebece mJeCe& peebefle ceneslmeJe, ieee ceveeee hetjs Je<e&~

veiejeW -ieeBJeeW ng F meYeeSB, ceeB iegCe ieekej ceevee n<e&~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, peerefJele jnW npeejeW meeue~
eYeg eeLe&vee keer YeeeW ves, ejCe keceue efkeee vele Yeeue~~1357~~
(267)

(268)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

YeeieJeeve nce ceeveW Kego kees, Gvekes heeJeve oMe& efceues~

Meeble-meewce-mecelee-jefJeYee-mes, YeJeeW kes o keceue efKeues~~
nj cegKe mes OJeefve efvekeue jner nw, ceeleepeer Jeboeefce legcnW~
YeJe-lece-Yebpeve-heojpe ebove, MegYeeMeer<e-men efceues nceW~~1358~~

meye #es$eeW ceW #es$e ceveesjce, eer efveJee&Ce #es$e efiejveej~

efkevleg enCe nw ueiee eb kees, efvee pewefveeeW kee DeefOekeej~~
ceeleepeer keer jner esjCee, eslees, peeiees #es$e ienes~
#es$e megj#ee eLece pejer, eeCe megj#ee Yeues ve nes~~1365~~

oer#ee mJeCe& peebefle ceneslmeJe, Ssefleneefmeke emebie jne~

eeefJevee mecehe&Ce kejves , Gce[e peve-mewueeye cene~~
kene meYeer ves ns ceeleepeer!, kegue kees Deehe heefJe$e efkeee~
ceeB ke=leeLe&lee heeeer legcemes, Yet kees hegCeeshenej efoee~~1359~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, ceele Meejoe keer DeJeleej~

DeYeer#Ce %eeve meeefOekee meeOJeer, ceelee mejmJeleer Yeb[ej~~
<edKeb[eiece Yeeie elego&Me, erkee jekej oer meewieele~
keee& cenece-DeefleMee Gece, ye[s n<e&-ieewjJe keer yeele~~1366~~

hetjs JeCe&ve keer meceLe&lee, veneR uesKeveer hee mekeleer~

ieewjJe ieefjcee keer meceelee, veneR ebLe ceW Dee mekeleer~~
uesefkeve Flevee nj cegKe kenlee, jne DemeeOeejCe meye keg~
ngDee ve nesiee Ssmee efpemeceW, meyeves heeee nes meye keg~~1360~~
efJeeveeW eefle ceeleepeer ceve, Jeelmeue kee meeiej
hegjmkeej Gvekees oskej kes , kejleeR Gmes Gpeeiej
Gece keee& eMebmee kejleeR, Deefle Glmeen ye{eleer
Deheves cebieue MegYeeMeer<e mes, GVeefle efMeKej e{eleer

ceeleepeer kes ceve uenjelee, mekeue meye Deewoee& Deheej~

ess- ye[s meYeer #es$eeW keer, nesJ es GVeefle meYeer ekeej~~
eJeCeyesueiegue yeengyeueer kee, mecheVee DeefYe<eske ceneve~
ceeleepeer ves Yespes eefleefveefOe, oeroer-yeeeejer-efJeeved~~1367~~

nw~
nQ ~~
nQ~
nQ~~1361~~

$e+<eYeosJe kee pevce ceneslmeJe, ngDee DeeesOee Deeeespeve~

efpeve DeefYe<eske-efJeOeeve-Deejleer, eMvecebe-Meee eJeeve~~
$e+<eYeosJe oer#ee keueeCeke, eeeiejepe mecheVe ngDee~
pewveepewve mekeue pevelee ves, hetCe& Oece& kee ueeYe efueee~~1368~~

Denceoeyeeo efveJeeme kejles nQ, eer [e@kej MesKejebo~

pewveOece& kejles eeej nQ, DeefKeueefJee, Glmeen Decebo~~
jnlee DeefleMee eesie Deehekee, pees ieefleefJeefOe kejlee mebmLeeve~
oes npeej heeBe kee heeee, Gveves %eeveceleer mecceeve~~1362~~

keg C[uehegj efyenej-veeuebo e, pevceYetefce ceneJeerj eYees~

pevcepeebleer ieF& ceveeF&, ew$e Megkeue lesjme efleefLe kees~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kees, Je<e& hebeeMele hetCe& ngS~
mebece mJeCe& peebefle ceveeves, peve ceve YeeJeeleerCe& ngS~~1369~~

efJeppeve nesles nQ oerheke, efpeveJeeCeer keer peesefle peuee~

veiej-eece kejles ekeeMe nQ, peieppeveeW kee kejW Yeuee~~
Ssmes heeBe Meejoe-megle kees, ceeB osleeR eefleJe<e& Fveece~
ceeefCeke-uelee-heJeve-megueesevee, GoeYeeve heeBe kes veece~~1363~~

oef#eCe Yeejle ceW eewon ce", jnles GveceW Yeejke~

eoMe GlmeJe ceW heOejees, ceeB iegCeieeve efkeee DeveLeke~~
Ssefleneefmeke Deee|ekee GheeefOe, ceeleepeer kees kejer eoeve~
pecyeterhe-efpeveeuee osKes, yeesues ceeB kes keee& ceneve~~1370~~

mecee yeerleles osj ve ueieleer, DeeF& DeceeJeme keeefle&ke ceeme~

mekeue mebIe ves efeee kejkes, efkeee efveeefhele eelegcee&me~~
ceneJeerj kes eerejCeeW ceW, Deefhe&le efkeee ceesoke efveJee&Ce~
keer Dee&vee ceele Meejoe, ieewlece ieCeOej kesJeue%eeve~~1364~~
hebece KeC[

mebece mJeCe& ceneslmeJe Deees, yeengyeueermeeiej iegCeKeeve~

MegYeeMeer<e-men vetleve efheer, ceeleepeer kees kejer eoeve~~
ef J eog < eer hejce, Jeeios J eer nQ , eer c eeleepeer %eeveceleer ~
%eeveebefkee keer GheeefOe mes, ngF Deuebke=le hetpeeeer~~1371~~
(269)

(270)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

De#ee le=efleee heJe& cenece, $e+<eYeosJe efpeve eLeceenej~

ieee ceveeee nefmleveeiehegj, ceelee meefVeefOe n<e& Deheej~~
MeebefleveeLe keueeCeke efoJemes, efkeee ieee efpeveJej DeefYe<eske~
efveJee&Ceuee[t ngDee meceefhe&le, efieefj kewueeMe eefleke=efle osKe~~1372~~

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 2006

meceeefnle efJe<eeJemleg

ceeB efpeveJeeCeer Yeefe efoJeme nw, eglehebeceer heJe& ceneve~

ieee ceveeee neefo&kelee mes, hetpee-Deejefle-efkeS efJeOeeve~~
Fb OJepe ceb[ ue ef JeOeeve Yeer, mees lmeen mecheVe ng Dee~
DeeefoveeLe ueIeg hebekeueeCeke, ceelee meefVeefOe hetCe& ngDee~~1373~~

k m, k m

egle%eeve ceneve Je=#e meMe nw

Deveeefokeeue keer DeefJeee kes mebmkeej mes eleske ceveg<e kee ceve ceke& kes
meceeve DeleerJe ebeue nw~ Gmekees jceeves kes efueS eer iegCeYe metefj Fme egle %eeve
kees ceneve Je=#e keer Ghecee osles ngS kenles nQDeveskeebleelceeLe&emeJeheueYeejeefleefJeveles~
Jee:heCee&keerCex efJehegueveeMeeKeeMeleegles~~
mecegegbies mecekedeleleceeflecetues eefleefoveb~
eglemkebOes Oeerceeved jceeleg ceveesceke&cecegced~~170~~
pees eglemkebOe he Je=#e Deveske Oecee&lceke heoeLe&he hetue SJeb heueeW kes
Yeej mes DeefleMee Pegkee nw, JeeveeW he hees mes Jeehle nw, efJemle=le veeeW he
mewke[eW MeeKeeDeeW mes ege nw, GVele nw leLee meceereerve SJeb efJemle=le ceefle%eeve he
pe[ mes efmLej nw Gme eglemkebOe Je=#e kes Thej yegefceeve meeOeg Deheves ceveheer yeboj
kees eefleefove jceCe kejeJeW~
Fme eglemkebOe Je=#e ceW eejeW ner Devegeesie meceeefJe nw keeeWefke Ske Devegeesie
mes nesves Jeeuee %eeve DehetCe& ner nw~
-DeelceevegMeemeve
eLece KeC[

(271)

1. eelegcee&me keer mLeehevee~

2. Oece&meYee kee Deeeespeve-ceeleepeer kes MegYeeMeerJe&eve~
3. eelegcee&me keee nw?
4. meeceefeke heJeeX kee Deeeespeve~
5. heet&<eCe heJe& kee Deeieceve-Deveske Deeeespeve~
6. MejohetefCe&cee hej pevceceneslmeJe~
7. efJeeveeW kees hegjmkeej mes mecceeefvele efkeee ieee~
8. ceeOeesjepehegje ceW %eeveceleer oer#eeleerLe& kee efvecee&Ce~
9. ebeYe-heee&veeLe kee pevceefoJeme ceveeee ieee~
10. Deefn$e ceW meneeefyo meceejesn nsleg mebkeuheoerhe eppJeueve~
11. en ceneslmeJe 2007 ceW ceveeee peeesiee~
12. %eeve-Oeeve efMeefJej kee Deeeespeve~

keeJe heo
veneR mecee hej JeMe efkemeer kee, jeskes efkemeer kes kelee vee~
hebKe ueieekej G[ peelee nw, keesF& heke[ nw heelee vee~~
oes npeej heeBe meved yeerlee, JeW keer Dee ieF& pegueeF&~
eelegcee&me keeue ves Deekej, efvepe GheefmLeefle ope& kejeF&~~1374~~
ef ouueer- ceneje^- iJeeefu eej, ces j" mes heOejees peve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kes, eerejCeeW ceW efkeee veceve~~
ns hetpeeeer! nce eeleke nQ, Deehe cesIe peueOeejer nQ~
Je=ef-Jeeme eneR hej nesJes, meefJevee Depe& nceejer nw~~1375~~
eerheue Deefhe&le efkeS Yeepeve, eCeefle-efveJesove yeejcyeej~
keCeekeefuele oe hetpeeeer, ueKe Deewefele ef keee mJeer keej~~
pecyeterhe-nefmleveehegj ceW, ng Dee mLeeef hele eelegcee& me~
ceeleepeer kes peekeejeW mes, ietBpes Oejleer Deew DeekeeMe~~1376~~
(272)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Je<ee&eesie ngDee mLeeefhele, ngDee meYee kee Deeeespeve~

ceeleepeer kes heo-e#eeueve, leLee efheefkee heefjJe&leve~~
ngF& Deejleer Yeefe-YeeJe mes , efhej hetpeeeer GesOeve~
keee nw Je<ee&eesie, keee kejW, keee DeeejCe, keee Yeespeve~~1377~~

FOej eke=efle ves Pe[er ueieeF&, Je<ee& ceW peue yejmeekej~

nesves ueies FOej Deeeespeve, Oece& hetCe& DeefleMee mebgoj~~
Meemeve Jeerj peebefle ceveeF&, GlmeJe heee&veeLe efveJee&Ce~
j#eeyebOeve heJe& Yeer cevee, ceeleepeer kes mebIe meefVeOeeve~~1384~~

peerJeve lees nw Ske ee$ee, ee$ee nesleer keF& ekeej~

ecegKe Yeso Gmekes oes nesles, DeelcejceCe Deew yeeeeeej~~
Deelce meeOevee Fgke meeOeke, yeenj mes ke peeles nQ~
Deewj Yeerlejer ee$ee kejves, Deelece ceW je peeles nQ~~1378~~

heJe& Ske henuet Deveske nQ, Oece&-meceepe mes peg[e efJeMes<e~

Oece& Deew j Oecee& eleveeW keer, j#ee kee os l ee meb o s Me~~
YeeF& eje yenve keer j#ee, JeerjeW eje efveye&ue peve~
je^-Oece& kees Dehe&Ce kej oW, Dehevee leve-ceve-Oeve-peerJeve~~1385~~

Ske mLeue hej "njW meeOeke, kejles heehe kece& kee veeMe~
mJeeOeee-meeOevee eje, veece Fmeer kee eeleg cee&m e~~
Je<ee&$e+leg Deeves kes keejCe, Deeles ee$ee keF& JeJeOeeve~
Gheveeves ueieleeR meefjleeSB, met#cepeerJe Glheefe ceneve~~1379~~

keoce mecee kes ye{les-ye{les, oMeue#eCe kes Deees efove~

pecyeterhe ceb[ue efJeOeeve kee, ngDee megglece Deeeespeve~~
ieefCeveer %eeveceleer YeeceC[ue, ceneje^ mes Deeee Lee~
jepekegceej Deew Mekegvleuee ves, Fb-Meeer heo heeee Lee~~1386~~

Oece& Deefnbmee kee DeejeOeve, nes vee heelee "erke lejn~

Dele: peerJe j#ee kees ueskej, keles meeOeke Ske peien~~
peerJe oee mes Yej peelee nw, Gvekee keCee keefuele oe~
jeske ee$ee peiepeerJeeW kees, kej osles nQ Jes efveYe&e~~1380~~

eelekeeue mes ceOejeef $e leke, nesles jnles Deeees peve~

Oeeve-DeefYe<eske-Dee&vee efpeveJej, leJeeLe&met$e Gece eJeeve~
meeebkeeue Deejleer nesleer, oMe OeceeX hej eJeeve Yeer~
eMvecebe mes %eeveepe& ve kee, heeles Les Ghenej meYeer~ ~1387~~

eLee yeeBOe mes yeBOeleer meefjlee, Deeies ye{ vee heeleer nw~
uesefkeve TOJe&cegKeer nes peeleer, ee$ee ke vee heeleer nw~~
yeme Jewmes ner eeefhe meeOeke, ke peelee nw yeenj mes~
efkevleg Glej peelee nw ienjs, Yejlee jnlee Yeerlej mes~~1381~~

ceen Deketyej meye ceW Gece, meJe& megKeekej ebmJehe~

Fmeer ceen hetvece kees pevceeRr, %eeveceleer peer cewveehe~~
pevceceneslmeJe kee Deeeespeve, leerve efoveeW kee jKee ieee~
Debeflece efove DeemLee ewveue hej, hetCe& emeejCe efkeee ieee~~1388~~

$e+ef<e Deew ke=ef<e oesveeW keeeeX kees, Je<ee& $e+leg meJeexece nw~
eefo etkes lees Ghepe-Oece& keer, nesleer neefve cenece nw~~
Dele: ke=<eke Je<ee& mes henues, kej ueslee leweejer meye~
meeOeg meeOevee efnlekej mLeue, Je<ee&Jeeme yeveelee leye~~1382~~

e%eeeceCeer het pe Deeef e& kee, eer eb o vee ceeleepeer ~

efJeeveeW kes eefle jKeleer nQ, Jelmeuelee kee YeeJe Deleer~~
Fvemes eehle esjCee eje, eer ef$eueeske MeesOe mebmLeeve~
Ske ue#e kes hegjmkeej mes, kejsiee mecceeefvele efJeeved~~1389~~

eeJeke kees Yeer Gefele ener nw, kejs ceeveefmeke leweejer~

DeJemej ueees meeOeg meceeiece, cenkeeS peerJeve keeejer~~
lepe eceeo, DeeejCe meBYeeues, efpeveJeeCeer ceve Oejs efJeceue~
eehle kejs heefjCeece Yelee, Je<ee&Jeeme jne en heue~~1383~~
hebece KeC[

(273)

hegjmkeej eefle heeBe Je<e& ceW, Ske efJeeved ner heeesiee~

pewve meeefnle mebmke=efle #es$e ceW, pees Keeefle efJeMes<e kees heeesiee~~
ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer peer, hegjmkeej nw Fmekee veece~
nesiee efveefele YeeieJeeve Jen, pees heeesiee en mecceeve~~1390~~
(274)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

meved efhebeeveJew ceW Lee heeee, [e@kej eer Deveghece Fboewj~

efMeJeejCeueeue peer cewvehegjer kee, oes npeej ceW Deeee oewj~~
oes npeej heeBe ceW efceuee, MesKejebo peer Denceoeyeeo~
ngDee Jeeef<e&ke, n ceW heeee, eer eeeee& vejsv ekeeMe~~1391~~

menme De"esej keueMeeW eje, efieefj megces DeefYe<eske ngDee~

heee&veeLe ceb[ue efJeOeeve kee, Deeeespeve ceOeevn efkeee~~
meJee&Le&efmeer efoJe cenue nw, OeelegefJeefveefce&le heejmeveeLe~
ngDee GodIeeefle veJeKeb[eW kee, efJepee-efveefleve ceb$eeW kes meeLe~~1398~~

Deve-Deve hegjmkeejeW eje, efJeppeve heeee mecceeve~

kegC[uehegj mes ngDee Deuebke=le, Yeeieebo Yeeiesvog veece~~
pecyeterhe mes [er.S. heeefue, vebeeJele& mes megMeerue-cewvehegjer~
jlveceleer Mewues<e keeheef[ee, essueeue mes efoueerh-e peehegjer~~1392~~

meye leerLeeX ceW Deveghece megboj, leerLe&#es$e Deefn$e megveece~

nsue KeC[ hebeeue osMe ceW, efmLele pewve mebmke=efle Oeece~~
GejeosMe kes efpeuee yejsueer, ceW efmLele DeeBJeuee lenmeerue~
msMeve mes jeceveiej efkeuee, jnlee yeme SkeeoMe ceerue~~1399~~

efJeefJeOe Oeeefce&ke keee&keueeheeW, men-mecheVee eelegcee&me~

keeef le& ke ke= <Ce DeceeJemee ef leef Le, ng Dee meceeheve men ef JeefOe Keeme~
~
efveJee&CeeslmeJe ceneJeerj kee, ieee ceveeee eLeeef JeefOe~
efveJee&Ceuee[t efkees meceefhe&le, meyeves efceue ceelee meefVeefOe~~1393~~

jeceveiej ner Deefn$e nw, heee&veeLe efpeve lehe mLeeve~

eneR efkeee Ghemeie& kece" ves, eYeg kees Ghepee kesJeue%eeve~~
veeie-egieue OejCesv-heeeJeefle, eneR eYet hej leevee $e~
FmeerefueS en Leue kenueelee, leerLe&mLeeve eerDeefn$e~~1400~~

meved hheve ceW ceeleepeer ves, ener Deeefe&kee oer#ee Leer~

ceeOees j epeheg j e veiejer ceW , Jeer jmeeiej Deeeee& eer ~ ~
eboveeceleer peer eehle esjCee, Yeeefeke pevelee Ge veiej~
oer#eeleerLe& eer %eeveceleer kee, ngF& yeveeves kees lelhej~~1394~~

Gme ner Leue hej yevee efpeveeuee, DeefleMee MeesYee oslee nw~
heee&veeLe kee efyecye ceveesnj, meyekee ceve nj ueslee nw~~
os JeeW jefele Jese fokee megb oj, GmeceW yevee Ske Deeuee~
Gme hej meele heCeeR eYeg eeflecee, heVee jlve, JeCe& keeuee~~1401~~

Yetefce eehle kej nsleg Jesefokee, efMeueeveeme Yeer efkeee ieee~

#eguueke eer ceesleermeeiej ves, Deeeespeve meeefVeOe efoee~~
efJejepeceeve nesiee Jesoer hej, hevn heg efyecye heejmeveeLe~
eewyeermeer mLeeefhele neWies, hebekeueeCeke GlmeJe meeLe~~1395~~

ceve ceW keesF ceveewleer ueskej, pees eYeg ejCeeW Deelee nw~
Deuhekeeue ceW ner Jen efveefele, Mele eefleMele heue heelee nw~~
eeflecee peer eeeerve-DeefleMeeer, Je<e& Jeleerles leerve npeej~
ceneceneslmeJe meneeefyo efnle, ngS mebkeefuhele oerhe epeej~~1402~~

heew<eke=<Ce SkeeoefMe Deeeer, heee&veeLe kee pevce efoJeme~

pevce efueee Lee hetpeeer ves, hetjye leerve npeej yejme~~
veiej yeveejme Deemesve efheleg, JeeceeosJeer peer LeeR ceele~
nefmleveeiehegj cevee ceneslmeJe, n<e& Deewj Guueeme kes meeLe~~1396~~

heew<eke=<Ce SkeeoefMe MegYe efove, oes npeej n Debeflece ceen~

heejmeveeLe peebleer MegYe efove, kejer eefle%ee men-Gl0meen~~
yebieeueer mJeerdme veF& efouueer kes, ceneJeerj emeeo peer mebIeheefle~
mebkeuheoerhe kee efkeee eppJeueve, ceve ceW Oeejs n<e& Deefle~~1403~~

leerLekej eer ebeYe kee, pevce ngDee Lee Fme ner efove~
pevce Deewj oer#ee keueeCeke, ngS GYee kes Deeeespeve~~
eb eYe-eer h eejmeef p eve kees , Ss j eJele hej yew "eee~
OetceOeece mes ee$ee efvekeueer, meeslmeen eYeg eMe ieeee~~1397~~
eLece KeC[

(275)

#eguueke eer mecehe&Cemeeiej, yeeeejer jJeerv kegceej~

#es$e efJekeeme mebkeefuhele neskej, eke efkeS Deheves Gej~~
eer #eguueke ceesleermeeiej peer, heer"eOeerMe nefmleveehegj~
meefVeOeeve efoee cebieuecee, Deefcele eceeso Oeej kej Gj~~1404~~
(276)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

oes npeej meele meved Yeerlej, cemlekeeefYe<eske eer heejmeveeLe~

efJeemlej nesiee Deeeesefpele, ieefCeveer #eguueke meefVeefOe meeLe~~
yeeeejer eer jJeerv kegceejpeer, kece&eesieer, JeefelJe Oeveer~
je^ere DeOe#e jnWies, ceneceneslmeJe Deeieeceer~~1405~~
hejce hetpe ceeB %eeveceleer peer, %eeve-Oeeve Deefhe&le meeOJeer~
SleoLe& Deeeesefpele kejleeR, efMeefJej eefMe#eCe Fleeefo~~
heeerme efomecyej oes npeej n, jKee efMeef Jej mele efoveer Ske~
%eeve-Oeeve Gece GheueefyOe, efMeefJejeLeea heeF& eleske~~1406~~
hebeeMele yeeueke Les Deees, eew{ Jeie& Yeer Deeee Lee~
ceeleepeer ves leerve ueeske kee, meyekees Oeeve efmeKeeee Lee~~
eR Den Deefme-Dee-G-mee, kee Yeer kejles Oeeve leYeer~
eefleefove eele: meele yepes hej, peg[les Les efMeefJejeLeea meYeer~~1407~~
DeefleMee efJeog<eer e%eeeceCeer, hetpe ebovee ceeleepeer~
Je meben DeOeeefhele kejleeR, keeue oeshenj ceeso celeer~~
vese fceeb Deeeee&eer keer , ebLejepe en ueIeg ke=efle~
<e[dJeeW kee Yejs Kepeevee, efJeleefjle kejleer %eeve efveefOe~~1408~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer keer, ke=efleeeB megboj yeeueefJekeeme~
#eguueke eer ceesleermeeiej peer, mebOee kejles %eeve-ekeeMe~~
Yepeve-Deejleer, eefleefove meeeb, kejles efMeefJejeLeea efceuekej~
efmeef efJeOeeve mes efkeee meceeheve, vejsMeeb efJeeved eJej~~1409~~
meod eeeme pees Yeer nce kejles, GheueyOeer oskej peelee~
%eeve-Oeeve DevegMeeefmele peerJeve, efMeefJejeLeea efveefele heelee~~
oes npeej n hetCe& ngDee meved, Deye nce uesles Deuhe efJejece~
ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer kes, heo hebkepe ceW menme eCeece~~1410~~

k m, k m

hebece KeC[

(277)

pecyeterhe-nefmleveehegj eelegcee&me-meved 2007

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. keeueee ieefleceeve meoe~
2. DeYeer#Ce %eeveesheeesefieveer ceelee %eeveceleer~
3. meJeexece Je<e&-2007~
4. <edKeb[eiece keer jevee Deewj ceeleepeer keer erkee~
5. Ske DeodYegle ecemeeOe keee&~
6. pecyeterhe Deewj lesjnerhe jeveeSB Deveghece nQ~
7. hebekeueeCeke SJeb ceeleepeer kes eJeeve~
8. hebekeueeCeke keee nw?
9. [[email protected] eseebmekegceej kee mJeCe& peebleer hegjmkeej mes mecceeve~
10. vees YeJeveeW kee efvecee&Ce SJeb GodIeeve~
11. Deveske ke=efleeeW kee efJeceeseve~
12. FkeeeJeve ke=efleeeW kee mJeCe&peebleer ceneslmeJe ceW ekeeMeve~
13. efMe#eCe eefMe#eCe efMeefJej kee Deeeespeve~
14. eelegcee&me keer mLeehevee SJeb Oece&meYee~
15. 2007 kee eelegcee&me DeodYegle jne~
16. MejohetefCe&cee pevce SJeb Jewjeie kee efove~
17. Deveske efJeeveeW kees mecceeve eehle ngDee~
18. ceeleepeer eje Deefn$e kee efJekeeme~
19. ceeleepeer kee Deefn$e heoehe&Ce~
20. efleKeeueJeeues yeeyee kee meneeefyo meceejesn~
21. ceeleepeer keer eYeg mes eeLe&vee~
22. nefmleveehegj keer Jeehemeer~
23. veJeen Meebefle efpeveeuee nsleg hebekeueeCeke~
24. MejohetefCe&cee (Megkeue he#e) mejmJeleer DeejeOevee kes efueS Gece efove~
25. ceeB Meejoe keer hetpeve-Deejleer kee Deeeespeve~
(278)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

nw meeLe&kee ceveevee leye ner, pewmes ieefCeveer %eeveceleer~
efkeee DekeLe heg<eeLe& Deeheeer, ceve ceW ee Oeej Deleer~~1417~~

keeJe heo
keeueee ieefleceeve meJe&oe, kelee keYeer ve Skeefn "ewj~
DeYeer-DeYeer pees Jele&ceeve nw, heue Yej ceW nes peelee Deewj~~
efpemekees nce YeefJe<e kenles nQ, Jele&ceeve yeve peelee nw~
oes npeej n ngF& efJeoeF&, Pehe meele Dee peelee nw~~1411~~

<ed Keb[ eiece kes met $ eeW hej, ceeleepeer ves er kee keer ~
efmeebleefebleeceefCe mejue mebmke=le, hetpeeeer DeefYeJeefe oer~~
efJemcee DeodYegle he= efueKes nQ, leerve npeej Ske meew heeBe~
ceeB meecege DeJeleej mejmJeleer, he{ uees veneR meeBe kees DeeBe~~1418~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kes, peerJeve kee nj he= ceneved~

mejmJeleer DeJeleej nQ ceelee, kenW Ske mJej mes efJeeved~~
%eeve DeYeer#eCe ueerve jnsb ceeB, keYeer ve uesleeR Deuhe efJejece~
FmeerefueS lees kej heeF& nQ, {eF& Meleke ke=efle jevee keece~~1412~~

efueKee nw efpelevee ceeleepeer ves, he"ve keer nceceW Meefe veneR~

Oeve Deve Ssmeer veejer kee, efceuelee veefnb GuuesKe keneR~~
Jele&ceeve Fkekeerme meoer ceW, hewoe ngDee ve keesF& vej~
<edKeb[eiece kes met$eeW hej, os heeee DeefYeJeefe eKej~~1419~~

keesF& Je<e& jne ve Ssmee, ngDee ve efpemeceW keece efJeMes<e~

leerLeexOeejCe, ebLe hetCe&lee, eueles jnles keee& DeMes<e~~
uesefkeve meye Je<eeX ceW Gece, oes npeej meved meele jne~
ngS keee& oes hetCe& cenece, efpeve mJeefCe&ce Fefleneme jee~~1413~~

ieejn Je<e& oes ceen, n efoJeme, eej npeej leerve meew efove~
keer ke"esj meeOevee egle keer, oeefee IeCeW eefleefove~~
JewMeeKeke=<Cee oespe efleefLe kees, eej Deewue oes npeej meele~
pecyeterhe ceneJeerj efpeveeuee, efkeee hetCe& ebLe en ceele~~1420~~

pew veOece& Fef leneme ieJeener, eer Oejmes v e ng S Deeeee& ~

Gvemes eehle %eeve kees cegefvee, lee[he$e hej efoee Gleej~~
heg<heoble-Yetleyeefue mJeeceer, ves en Gece keee& efkeee~
eehle kesJeueer egle%eeve kees, cesOeeyeue mes yeee efueee~~1414~~

iegJej eer Jeerjmeeiej peer, Ske hebeeMele Je<eeX hetJe&~

efoJeme jne Deeefe&kee oer#ee, efoee veece %eeveceleer DehetJe&~~
hegCeceeer mebeesie en jne, iebLe Gmeer efove hetCe& ngDee~
meb%ee meeLe&ke kej efoKeueeF&, keejCe eyeue heg<eeLe& jne~~1421~~

<edKeb[eiece veece ebLe kee, heeBe Keb[ ceW nw efJemleej~

met$e efueKes De[me"-Fkeleeefueme, Jee efkeS mebef#ehle efJeeej~~
Je<e& Jeleerles nQ yeeF&me-meew, Megkeuee pes hebeceer efove~
jevee hetJe& kejer cegefveJej ves, kejer Dee&vee Dee megj-ieCe~~1415~~

he {vee-efueKevee-eJeeve kejvee, eoefhe keef"ve ef Jeee kee keee&~

efkevleg heef"le kee Yet-hej efe$eCe, cenekeef"ve kenles nQ Deee&~~
mekeue keuee vew hegCe Ske Leue, efceue heevee meheveeW keer yeele~
uesefkeve ieefCeveer %eeveceleer kees, efceueeR mekeue efoJe meewieele~~1422~~

euee heJe& eglehebeceer leYeer, efpeveJeeCeer efueefheye ngF&~

#ejCe-efJemcejCe otj ngS meye, efpeveJee iebiee Decej ngF&~~
meesuueeme nce heJe& ceveeles, efpeveJeeCeer keer kejW mebYeeue~
vetleve Jes<ve ceW Jesefle kej, hetpeW, menme veceeles Yeeue~~1416~~
he{W-he{eJeW, megveW-megveeJeW, erkeeSB efueKe oW efJemleej~
heef"le kees peerJeve Debie yeveeJeW, kejW MeefeMe: %eeve emeej~~
eLece KeC[

DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, esuesefKekee eJeevekeej~

pecyet erhe pewv e Yet-jevee, hee<eeCeeW ceW keer meekeej~~
meved heQme" ceW eJeCeyesueiegue, ceelee eelegcee&me efkeee~
yeengyeueer kes heo hebkepe ceW, eefleefove yew"er Oeeve efkeee~~1423~~
erhe-meceg DemebKe hejmhej, ceOeueeske ceW Jeueeekeej~
GveceW pecyeterhe eLece nw, mJeebYetjceCe Deble efJemleej~~

(279)

(280)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

eejbefYeke lesjnerheeW kee, Oeeve ceW heeee efoJe ekeeMe~

Gmes Gleeje nefmleveeiehegj, lesjnerhe efpeveeuee Keeme~~1424~~

ceelee ves GheosMe efoee peie, YetCe keer nlee heehe ceneve~
Dejnvleeefo ngS kevee mes, kevee nw cebieue heneeve~~1432~~

DeYetlehetJe& Deveghece jevee nw, Deye leke osKeer veneR keneR~

elegMele-De hebeeMele cebefoj, meYeer Deke=ef$ece yeves eneR~~
eLece yeej en ngDee efJee ceW, oMe&ve kee meewYeeie efceuee~
eeJeke-cegefve-Deeefe&kee-#eguueke, meyekee ceve Geeve efKeuee~~1425~~

neslee pevce eneB leerLekej, nueeue ceeleer mJeieeX ceW~

Oejleer hej megkeeue e peelee, megKe #eCe Deeles vejkeesb cesb~~
menme De"esej keueMeeW eje, efpeve megces neslee DeefYe<eske~
eYeg oMe&ve mes le=efhle ve heelee, Ske mene veeveeW mes osKe~~1433~~

Fmeer efveefcee ngDee Deeeesefpele, ceneceneslmeJe hebekeueeCe~

meeeF&me Deewue-oes ceF&, ngS eeesefpele efJeefOe-efJeOeeve~~
hejce hetpe ceeB %eeveceleer kee, meefVeOeeve Lee heeJevelece~
e%eeeceCeer ceele ebovee, efoee cenece efoied oMe&ve~~1426~~

Devebleeveble YeJeeW kee mebefele, hegCe Goe peye Deelee nw~

leerLekej keer hegCe eke=efle kee, ceveg<e yebOe kej heelee nw~~
YeJe-leve-Yeesie efJeje ngDee Jen, kej ueslee mebece OeejCe~
mebece ner nw kece& onve kee, meJeexece-meceLe& keejCe~~1434~~

efveoxMeve-vesle=lJe jne nw, ceesleermeeiej-jJeerv kegceej~

Deheves ceW yespeess[ jne en, hebekeueeCeke meYeer ekeej~~
eefleefove ceelee %eeveceleer kes, nesles Les Dece=le eJeeve~
megvekej eeslee DevegYeJe kejles, jesce-jesce DeefleMee heguekeve~~1427~~

kece& oiOe peye nes peeles nQ, ekeefle neslee kesJeue%eeve~

meceJemejCe keer jevee nesleer, efKejleer efoJeOJeefve YeieJeeve~~
yewj-efJejesOe leeie meye eeCeer, OeejCe kejles cew$eer YeeJe~
Mesj-ieee efceue heeveer heerles, Jeerlejeie efJe Deefcele eYeeJe~~1435~~

Yeejle kes keesves-keesv es mes, Deees Les GodYe efJ eeved~

vejsv-eseebme-Deveghece-Yeeiesvog, efMeJe-megMeerue-efvece&ue-Oeerceeved~~
jepe-meceepe kes veslee Deees, ceeB kee ejCe mheMe& efkeee~
DeeMeerJee&o eehle kej ceeB kee, meyeves peerJeve Oeve efkeee~~1429~~

Deeegkece& hetCe& nesves hej, eYegJej kejles cees#e ieceve~

efmeefMeuee hej pees efJejepeles, efvejekeej he YeieJeve~~
Deefivekegceej cegkegeefive eje, kejles nQ Mejerj mebmkeej~
efveJee&CekeueeCeke n<e& ceveeles, Fbeefoke meye oerhe epeej~~1436~~

ceeleepeer kes Dece=le eJeeve, mecee-mecee hej nesles Les~

eesleeDeeW keer ceveesYetefce ceW, yeerpe hegCe kes yeesles Les~~
ceneceneslmeJe kes henues efove, ieF& heleekee henjeF&~
helee heleekee yeleueeleer nw, GlmeJe hegCe Ie[er DeeF&~~1430~~

ieefCeveer ecegKe hetpe ceeleepeer, jKeleeR efJeppeve Devegjeie~

mecee-mecee heeles ner jnles, hegjmkeej hee$e ye[Yeeie~~
oer#ee mJeCe&peebefle ceneslmeJe, ngDee meceeheve Yeueerekeej~
ngS hegjmke=le hegjmkeej mes, [e@kej eer eseebmekegceej~~1437~~

hebekeueeCeke megvees yevOegJej! jner DeelcekeueeCe efeee~

Deelcee mes hejceelcee yeveves, keer en Oeeefce&ke eefeee~~
efpemeves efvepe keueeCe efkeee nw, mebie kejWies hej keueeCe~
Ss mes leer Lekej YeieJevleeW , kes nes les nQ hebekeueeCe~~1431~~

oer#ee mJeCe& peebefle YeJeve kee, efkeee ieee megg efvecee&Ce~

ceeleepeer kes mJeCe&keeue kee, Fmemes nesiee meyekees %eeve~~
Fmeer Je<e& efvecee&Ce ngDee nw, megvoj heer"eOeerMe-YeJeve~
ceesnve-OeVee Depecesje ves, efkeee YeJeve kee GodIeeve~~1438~~

peye leerLekej ieYe& ceW Deeles, peveveer osKeW meesuen mJehve~

n ceefnves henues ceeB DeeBieve, nesves ueieleer Je=ef megjlve~~
hebece KeC[

pewve efoiecyej meye mebleeW keer, efheer-keceC[ueg nw heneeve~

eeefCe-j#ee, Megefefeee kees, eeJeke kejles GvnW eoeve~~
(281)

(282)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

megYee<eebo DebkegMe efouueer ves, YeW kejer Fme Je<e& veF&~

ieefCeveer ceeB kes kej keceueeW ceW, ceetj hebKe efveefce&le efheer~~1439~~

eer [e@kej eseebme kegceej peer, oMe&ve kes GodYe efJeeve~

GceemJeeceer kes cees#e Meee kee, efoee meYeer kees mecei%eeve~~1446~~
[e@kej eer Yeeieebo Yeeiesvog, owveefvove Deeles Gheeesie~
Gve efJeveleer mlees$e Deeefo kee, meceked meyew kejeles yeesOe~~
eer eeeee& efveneueebo yeervee, kejles Les eJeeve oMeOece&~
Deeke<e&ke Mewueer kes eje, yeleueeles Debi eeW kee cece&~~1447~~

lesjnerhe hebekeueeCeke, kes megceOe ceW mecee kees osKe~

efnvoer-mebmke=le-Debespeer ceW, ngF efJeceesefele ke=leer Deveske~~
pewveYeejleer Debespeer ceW, mebmke=le heevebefo-keeleb$e~
efnvoer eJeeve-peerJeve oMe&ve, pecyeterhe-mlees$e mJeleb$e~~1440~~
oer#ee mJeCe&peebefle ceneslmeJe, ngDee meYeer kees cebieuecee~
Ske hebeeMele Gece ke=efleeeB, ngF ekeeefMele Fmeer mecee~~
Ske ueeKe eefleeeW kes oerheke, hewueeee peie Gefpeeeuee~
keee& cenece efkeee nw efkemeves, Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee~~1441~~
nef mleveeieheg j pecyet er he ceW, %eevee%e eejb Ye ngD ee~
%eevepeesefle efJeppeve osves, efMeefJej eefMe#eCe Meg ngDee~~
MelekeeefOeke efJeeved heOeejs, leLee eefMe#eke Deefle-Gece~
Ske petve mes meele petve leke, euelee jne JeJeefmLele ece~~1442~~
ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, ceeleepeer eer %eeveceleer~
efoee DeeMeer<e eJeeve heefle, mJe-hej efnlew<eer %eeve Deleer~~
het pe Deeef e& kee e%eeeceCeer , eer eb o vee ceeleepeer ~
mewebefleke-peerJ eve Gheeesieer, iet{leJe keer eee& keer~~1443~~
eer #eguueke ceesleermeeiej peer, eLeemecee efveoxMeve os~
kewmes megg yeveeeW eJeeve, meevOemeYee Fbefiele kejles~~
eer yeeeejer jJeervkegceejpeer, kejW meceefvJele meejs keece~
Gvekes efyevee meYeer keg heerkee, pewmes efyeve heeveer hekeJeeve~~1444~~
kegueheefle heo kees efkeee megMeesefYele, eer eeeee& vejsv ekeeMe~
Gvekeer DeefleMee yegef eKej nw, %eeve ef#eeflepe efJemle=le DeekeeMe~~
JeeCeer ceW ceeOege& DeveesKee, mJej yeguebo, DeefYeJeefe Devethe~
kewmee Yeer nes efJe<ee meeceves, OeejeJeeefnke jns Det~~1445~~

ceneJeerj keer pevceYetefce nw, eer kegC[uehegj #es$e ceneve~

efkevleg keneB hej nw en efmLele, cele efJeefYeVe jKeles efJeeved~~
keg kenles efyenej veeueboe, keg kenles nQ JewMeeueer~
keg efyenej efuegDee[ ceeveles, yegef ueiee leke&Meeueer~~1448~~
efJeppeve mhe keLeve nw, meye ner mLeue kejW efJekeeme~
hetpee-Deee& kejW JeneB hej, efpemekee nes efpeme hej efJeeeme~~
uesefkeve efkemeer Deve kes Thej, es[W veneR efJe<ewues yeeCe~
keesF& iej kejlee nw Ssmee, mlej mes efiejlee efJeeved~~1449~~
pevceYetefce eer ceneJeerj keer, kegC[uehegj veeueboe ner~
keF& heeref{eeW mes Fmekes eefle, pewve peieled keer ee Yeer~~
ceeleepeer, efJ eeved mebie"ve, meye mee Fmes ceeveles nQ~
efkevleg DeeOegefveke keg ner Jeefe, JewMeeueer kees peeveles nQ~~1450~~
hejce hetpe ceeB %eeveceleer peer, meeOJeer mecelee keer DeJeleej~
%eeve-meeOevee-JeeesJe= nQ, jKeleeR heewjeefCeke DeefOekeej~~
efevleve-meese-mekeejelceke nw, eeLeeleLe kenW efpeveJeeefCe~
Gvekes Jeeve eceeefCeke ceeveW, Jebove kejW pees[ pegie heeefCe~~1451~~
ngDee meceeheve efMeefJej eefMe#eCe, efJeppeve mecceeve efkeee~
ceeleepeer e, e-e kej mes, yengle-yengle DeeMeer<e efoeee~~
%eevepeesefle ekeeefMele kejves, efMeefJej hetCe&le: ngDee meheue~
mJeemLe Deewj oerIee&et heees, ceeleepeer kee mebIe mekeue~~1452~~

efpeveJeeCeer kee meboesnve kej, heees pees efmeeble jleve~

efMeJeejCeueeuepeer cewvehegjer ves, eefleefove efkeee GvnW efJelejCe~~
eLece KeC[

(283)

(284)

petve ceen ceW eer<ce $e+let ves, kejer mJeeb keer ceveceeveer~
leye peieleer kees Meerleue kejves, Dee hengBeer Je<ee& jeveer~~
Yeejle kes keesves-keesves mes, eeJeke Deees keer Dejoeme~
ns ceeleepeer! pecyet erh e ceW , nes mLeeef hele eeleg cee&m e~~1453~~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pegueeF& ceen ceW ceeleepeer ves, efkeee mLeeefhele eelegcee&me~

DeYee-ebovee-ceesleermeeiej peer, Meebefleceleer #egefuuekee kes meeLe~~
ieg hetefCe&cee kes Gheue#e ceW, Meebefle-Jeerj-ceeB %eeveceleer~
ngF& Dee&vee YeefeYeeJe mes, Yej ceve ceW Glmeen Deleer~~1454~~

ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, hetpee meeOJeer Jeefjlecee~

ceeleepeer eer %eeveceleer kee, pevce ceneslmeJe eneB cevee~~
pevce Deewj oer#eeefove oesveeW, Ske ner efleefLe hej Deeles nQ~
MejohetefCe&cee kees GlmeJe meye, men Glmeen ceveeles nQ~~1461~~

ceeleepeer kee heo e#eeueve, kegmegceuelee mes efkeee ieee~

vetleve efheer leLee keceC[ueg, YeW Yeer meefJevee efoee ieee~~
ceneje^ YeeceC[ue ves, efkeee epJeefuele oerhe eLece~
Jeerj efveefOe kee heefjee hegmleke, ngDee efJeceeseve Deheves ece~~1455~~

ceeleepeer keer ngF& Dee&vee, e{e-e{ekej DeIe& men<e&~

Je<e& eewnej pevce ceW yeerles, leeie kes yeerles hheve Je<e&~~
Jeerj eYet keer jLeee$ee Yeer, efvekeueer pecyeterhe cebPeej~
ngF& MeebefleOeeje-eYeghetpee, eebieCe ietBpes pee-peekeej~~1462~~

efpemekees osKees, ceeleepeer kes, ce=og JeeveeW kee oeme ngDee~

Je<ee&$ e+leg $e+leg yemeble kes , Deeves kee Snmeeme ngDee~~
ngDee veneR pees keYeer eneB hej, Ssmee ner keg Keeme ngDee~
pecyeterhe ceW ceeleepeer kee, DeodYegle eelegcee&me ngDee~~1456~~

MejohetefCe&cee kes GlmeJe ceW, ngS hegjmke=le keF& efJeeved~

T<ee-Gece-Kesceebopeer, mebpeerJe meje&he-iepesv ceefleceeve~~
mene-mene pevelee ves Deekej, meef Jevee ceeB kees efkeee eCeece~
pegie-pegie efpeSB hetpe ceeleepeer, eeJeev-efoJee nes veece~~1463~~

lejue-mejue Yee<ee Deew Gme hej, yeesueer efkeleveer YeeJe Yejer~

FmeerefueS lees yeele oe keer, meerOeer efoue ceW pee Glejer~~
eJeeve ceW JeeCeer kes mebie-mebie, JeerCee kee DeeYeeme ngDee~
pecyeterhe ceW ceeleepeer kee, DeodYegle eelegcee&me ngDee~~1457~~

hejcehetpe eer ceeleepeer kee, cene JeefelJe nw yengcegKeer~

%eeve-meeOevee meeLe #es$e keer, GVeefle kejleeR elegce&gKeer~~
leerLekej eer heee&veeLe keer, kesJeueYetefce #es$e Deefn$e~
efkeee efJekeeme, veece hewueeee, ceeleepeer ves ner meJe&$e~~1464~~

%eeveesoefOe mes eerceeleepeer, egve-egve ceesleer ueeleer nQ~

eeslee-ceve kes lece mleesce kees, jefJe-mece otj Yeieeleer nQ~~
ebove mece Meerleue JeeCeer ceW, mJeeefle efyevog kee Jeeme ngDee~
pecyeterhe ceW ceeleepeer kee, DeodYegle eelegcee&me ngDee~~1458~~

leerme eewyeermeer cene efpeveeuee, keer efvecee&$eer ceeleepeer~

heee&veeLe Ke[dieemeve eeflecee, keer mLeeefhele ceeleepeer~~
DeefleMee megboj e efyeKesjer, Deefn$e ceW ceeleepeer~
cenecemleke DeefYe<eske kejeee, meneeefyo kee ceeleepeer~~~1465~~

Deeeee&eer Jeerjmeeiej kee, pevceefoJeme Yeer cevee ene@b~

eer iegJej keer hegCeefleefLe kee, Deeeespeve Yeer ngDee eneB~~
efoJeme heenej cevee ceneslmeJe, Yeejle Yej ceW Keeme ngDee~
pecyeterhe ceW ceeleepeer kee, DeodYegle eelegcee&me ngDee~~1459~~

leerL e&#es$e eer Deefn$e nw, heee&veeLe-Ghemeie& Oeje~

YeJe-YeJe Me$eg kece"-Mebyej ves, eYeg hej eneB Ghemeie& keje~~
hetJe& Gheke=le veeie-veeefieveer, ves Deekej Ghemeie& nje~
Deefn ves heCe kee $e yeveeee, Deefn$e en veece heje~~1466~~

lesjnerhe keer megboj jevee, ceelee Yet-hew Gleejer nw~

cebefoj-ces-osJe-efpeveoMe&ve, keesef-keesef yeefuenejer nw~~
lesjnerhe efJeOeeve mJejeW mes, iegbefpele Yet-DeekeeMe ngDee~
pecyeterhe ceW ceeleepeer kee, DeodYegle eelegcee&me ngDee~~1460~~
hebece KeC[

megjefveefce&le efleKeeue kes Yeerlej, jeefpele nQ eer heejmeveeLe~

cenecemleke DeefYe<eske nw nesvee, meneeefyo Glmeen kes meeLe~~
ceeleepeer kes meefVeOeeve ceW , nesv ee nw en Deeees peve~
Dele: mebIe men ceeleepeer ves, Deefn$e kees efkeee ieceve~~1467~~
(285)

(286)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpe Deeefe&kee eer ebovee, heer"eOeerMe eer ceesleerefveefOe~

#eguueke eer mecehe&Cemeeiej, keer Yeer nw heeJeve meefVeefOe~~
yeeeejer eer jJeerv kegceej peer, kegMeue kejWies efveoxMeve~
Gvekes ner vesle=lJe ceW nesiee, hetCe& meheue en Deeeespeve~~1468~~

ejCe-MejCe ceQ DeeF& YeieJeved! een jner Deelce keueeCe~

cegPekees eYeg Jen Meefe osJeW, eehle keBB Deble efveJee&Ce~~
Deeeesefpele nw Deeheeer kee, ceneceneslmeJe eer DeefYe<eske~
peve-peve kes mebleehe otj neW, kej-hetpeve-cege kees osKe~~1475~~

pewveOece& kee OJepe henjeles, veiej-ieeBJe ceW DeueKe peiee~

peneB ieee mebIe ceeleepeer kee, JeneB Oece& kee mete& Giee~~
heLekebkejeruee-Yeer<eCe meoea, jne keeBhelee ogye&ue leve~
Deeefo efomecyej Deefn$e ceW, ngDee mebIe kee MegYeeieceve~~1469~~

heee&veeLe efpeve ceneceneslmeJe, meheue-Meebefle-mecheVe ngDee~

Deefn$e mes ceeleepeer kee, nefmleveeiehegj ieceve ngDee~~
heeBe peveJejer heo efJenej kej, cegjeoeyeeo heOejeee mebIe~
mekeue meceepe peeie=efle DeeF&, cebieueeo meg-eehle emebie~~1476~~

ceeleepeer kee mebIe elegefJe&Oe, eoe #es$e efveejeee nw~

oew[ he[er pevelee mJeeiele kees, pee-peekeej megveeee nw~~
heo e#eeueve kejve Deejleer, hegCe keceeee ye{-ye{kes~
heejme eYeg kes oMe&ve kejves, ceeB hengBeeR peervee e{ kes~~1470~~

cegjeoeyeeo mes veiej mejOevee, efhej JeneB mes cesj" DeeF~

veiej-eece meye heeJeve kejkes, nefmleveeiehegj heOejeF~~
keer DeieJeeveer ceeleepeer keer, mene-mene YeeeW ves Dee~
hejce hetpe eer ceeleepeer ves, meyekees MegYe DeeMeer<e efoee~~1477~~

cene ceneslmeJe MegYeejbYe ceW , Peb[ejesnCe efkeee ieee~

Ieee$ee hetpeve efJeOeeve kee, MegYe Deeeespeve efkeee ieee~~
hebekeueeCeke ngF& eeflee, ome efoveeBke mes hebn leke~
eLeceeefYe<eske ngDee meesuen kee, euelee jne eefceke DeveLeke~~1471~~

pecyeterhe-nefmleveeiehegj, ceele=mebIe Deeieceve ngDee~

veJeenMeebefle efpeveeuee kes efnle, hebekeueeCeke Meg ngDee~~
veJeeneW keer veJeleerLekej, DeOeeleg keer eeflecee peer~
ngF efJejeefpele veJe efpevecebefoj, meefVeOeeve eerceeleepeer~~1478~~

me$en mes peveJejer eej leke, cegKe-cegKe ngS Deeeespeve~

het pee-ef JeOeeve-Deef Ye<es ke Deef OeJes Meve, OejCes v-heeeJeleer DeejeOeve
~~
eerpeer keer jLeee$ee efvekeueer, ngF& eYeeJevee pewve Oejce~
ceeleepeer kes eJeeve eje, mecePe ceW Deeee meee cece&~~1472~~

eLeceyeej GejYeejle ceW, cebefoj veJeen Meebefle yevee~

keesef-keesef peve Fme efJeeej keer, keer Devegceesove MeerMe vecee~~
veJeeneW keer Meebefle kes efueS, pewve ve YekeW eneB-JeneBb~
yees jnW efceLeelJe mes meYeer, efpeve ejCeeW ceW jceW eneB~~1478~~

yebOeg! Fmes Delegef e ve mecePeW, ngDee #es$e kee Deepe efJekeeme~

leerme-eewyeerme efpeveeuee efMeKejW, yeeleW kejleer nQ DeekeeMe~~
leye OejCesv-heeeJeleer efpeveeuee, DeefleMee MeesYee #es$e yeveer~
ceeleepeer kes megeeeme mes, ngF& lejkekeer menme iegveer~~1473~~

pes-ceeIe-Deeefeve ceeneW kee, Megkeue he#e peye Deelee nw~

he#e Meejoe kenueelee nw, en Deefle MegYe ceevee peelee nw~~
ceeB efpeveJeeCeer mejmJeleer keer, pees peve kejles DeejeOeve~
Jes efveefele ner eehle kejWies, kesJeue%eeve ue#ceer Oeve~~1479~~

heee&veeLe kes eer ejCeeW ceW, yeejcyeej eCeece efkeee~

ejCe-MejCe ceQ DeeF& YeieJeved! een jner Deelce keueeCe~
YeJeeW-YeJeeW leke kece" peerJe kes, mens Deeheves Deleeeej~
uesefkeve #eesYe ve ceve ceW Deeee, veneR efkeee keg Yeer eeflekeej~~1474~~
eLece KeC[

leye meebmeeefjke megkeKe-DeYegoe, hee peeeW keee yeele ye[er~

ceeleepeer ves kene meYeer mes, efyeKejekej GheosMe ue[er~~
ceeleepeer kes meef VeOeeve ceW , ngD ee Meejoe DeejeOeve~
heeeJeleer - ceneue#ceer kee, Yeef eYeeJehet J e& ke het peve~~1480~~
(287)

(288)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hebece
KeC[
hebece KeC[

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.

ieefCeveer Deeefe&keeefMejesceefCe 105

eer %eeveceleer ceeleepeer kee JeefelJe
meceeefnle efJe<eeJemleg
1. ceeleepeer kes JeefelJe kee JeCe&ve cene keef"ve nw~
2. ceelee hetCe&ebo kee he~
3. cewveeeLee veece leLee iegCe~
4. cewveemegboj-megmebmke=le-meJe&iegCemecheVe-eslecee
5. heg$eer kes ue#eCe heeueves ceW eke~
6. mecekelJe iegCeesheslee~
7. efceLeelJe leceme Yebefpekee~
8. osefJemJehee~
9. mebJesoveMeeruee~
10. Deyeuee veneR eyeuee~
11. kegceeefjeeW keer heLeoefMe&kee~
12. mebIe<e& efJepes$eer~
13. pevce Deewj oer#ee efleefLe Ske-DeodYegle mebeesie~
14. yeeueeesefieveer, Jeefjlecee SJeb eslecee meeOJeer~
15. yeermeJeeR meoer keer eLece meeOJeer, Ssefleneefmeke meeOJeer~
16. heoefJenej ceW megkegceeue keer eeo~
17. mebece YeeieerjLeer~
18. #egefuuekee Jeerjceleer Ske meeLe&ke veece~
19. DeelcekeueeCe keer eyeuese~
20. Jeerjceleer meJeexece meeOJeer~
21. %eeveceleer ves Deheves veece kees meeLe&ke efkeee~
22. meJeexecelee mes MeesefYele Deeefe&kee~
23. meJe&cebieuecee Deeefe&kee~
24. uesKeve eJeeve-he"ve-hee"ve meYeer efJeMes<eleeDeeW mes Yejhetj~
25. MeMeebke-megOeekej keer DeefYehe~
26. eKejyegef-eleglheVeceefle mecheVe~
27. iegCeeb ieg~
eLece KeC[

(289)

(290)

Deeefo Fefleneme keer hegvejeJe=efe kejves Jeeueer~

mecelee mJecegKeer~
ceo mes otj-efJeveeMeerue~
lehe-leeie ceW DeeCeer~
uesleeR kece, osleeR DeefOeke, melele meeOevee keece~
Ghemeie&peeer, heefj<enpeeer~
keCee keefuele oe~
Jeeeoefhe ke"esj, kemegceeoefhe ce=og~
hetJe& mebeceer veeefjeeW kee DeeoMe& De#egCCe jKee~
elegLe&keeueerve efveoex<e eee& keer heeueke~
evoe-efee mes otj~
Gef Deenej keer leeieer meeOJeer~
efJeue#eCe eefleYee keer Oeveer~
JeeiosJeer, egleosJeer, mejmJeleer, Meejoe keer DeJeleej~
leerve meew ebLeeW keer jeefe$eer~
eLece veejer uesefKekee~
YeJe-leve-Yeesie-efJejeer~
DeeeekeJe=efemecheVee~
mJe-hej keueeCe efvejle~
#es$eeseefjkee~
DeodYegle mebkeuheMeefe mecheVee~
efmeevleeW kees JeJeneefjke he eoeve efkeee~
pecyeterhe-lesjnerhe-pewve Yetieesue keer meekeej emlegefle~
vej mes Yeejer veejer~
DeYeer#Ce %eeveesheeesefieveer~
meJee&lce megKeee meeefnle jeefe$eer~
vetleve #es$e efvecee&$eer~
efvemhe=n meeOJeer~
eleske #eCe kee mener Gheeesie~
Decej-Glke= meeefnle keer efvecee&$eer~
meJeexheeesieer, meJe&mlejere meeefnle keer uesefKekee~
efMeefJej-meccesueve keer hesefjkee~
eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

metjpe SJeb ebcee kes iegCe Ske meeLe~

meeiej SJeb efnceeuee keer ceefncee-ieefjcee kee mecevJee~
efJeled keuheuelee~
meyemes megueYe oMe&ve osves Jeeueer ceeB~
DemeeOeejCe-DevevJee-Deveghece JeefelJe keer Oeveer~
Deveske GheeefOeeeW mes Deuebke=le~
heoefJenej kej mechetCe& osMe ceW Deefnbmee-meoeeej-Meekeenej kee
eeej efkeee~
eemegke uesKeve Deewj eemegke uesefKeveer~
hejefveboe Deewj DeelceeMebmee mes jefnle~
uesKeve ceW efJe<ee Jemleg mes lethelee~
Deveske egieeW kes yeeo keYeer-keYeer Ssmeer eefleYee kee pevce neslee nw~
Oeje meer menveMeerue/#eceeMeerue, peue meer Meerleue JeeCeer, Deefive meer Tpee&
mecheVe, Jeeeg meer melele kece&Meerue Deewj DeekeeMe meer Goej oemecheVee~
Jeelmeue cetefle&
%eeve-Oeeve-leheesjee~

keeJe heo

veerue ieieve ceW, Gieles jnles, DeeOes-DeOetjs eb Deveske~

efkevleg Mejo hetefCe&ceemeer kee, hetCe&eb yeme neslee Ske~~
efhej Oejleer hej, Ssmes eb kees, osKevee eenes yevOeg Deiej~
et.heer. ceb[ue yeejeyebkeer, euees kemyee efkewleveiej~~1484~~
efkewleveiej ebefkee Glejer, he ceW DeefleMee megboj keece~
Fmeeref ueS meg bo jer cew vee, jKee ieee heg$ eer kee veece~~
Oece&-DeeejCe jme kee efmebeve, ieYe& keeue ner efkeee ieee~
efJeee-yegef-mecehe&Ce-mesJee, mebmkeej heg efoee ieee~~1485~~
ieewj JeCe&, Yeeuehe GVele, cegKe pewmes Meejo kee ebo~
ueeseve megboj, veerue keceue peeW, efhekej yew"s ke=<Ce efceefuevo~~
veeke vegkeerueer, DeOej ueeue nQ, kej-heie ess ceve ceesnQ~
het jner MewMeJe keer DeeYee, Debie-Debie Deveghece meesnQ~~1486~~
pewmee veece leLee ner heg$eer, meoe yeesueleer ceer"s yeesue~
meyekee ceve kejleer LeeR ceesefnle, jKeleer DeeBieve Dece=le Ieesue~~
jneR yeeueeer[eSB Ssmeer, ceele-efhelee kee Mebefkele ceve~
eles veneR keYeer cewvee kees, mJeCe&jefele ie=n kes yebOeve~~1487~~

keee& DemebYeJe, mebYeJe kejves, ceve cesje ueueeeee nw~

legbie Je=#e kes heue eKeves kees, Jeeceve neLe ye{eee nw~~
keeiepe keer veewkee mes ceQves, "evee nw meeiej lejvee~
neskej hebieg, megces efMeKej hej, eentB DeejesnCe kejvee~~1481~~

veece ve kesJeue mecyeesOeve nw, efveeefle yelee oslee nw en~

ceQ-vee Iej ceW jn heeTBi eer , cew vee veece yeleelee ken~~
Denb keej kee nw eleerke ceQ, veneR kejsieer en yeeuee~
YeJe keeveve cebW jns Yekelee, Denbkeej kejves Jeeuee~~1488~~

cebo yegef, ceve ceej kes yew"tB, en lees heg<e kee DeLe& veneR~
meod eelve, Skeeeer ceve kes, keYeer Yeer peeles JeLe& veneR~~
efhej efpemekes efMej kes Thej neW, eer ieg kes Jejoeeer kej~
keee& meheue nesves ceW Gmekes, jnleer keesF& veneR kemej~~1482~~

cewvee veece meeLe&ke kejleer, JeeCeer meyekees Yeeleer Leer~

pees Yeer megvelee Dece=le ueielee, peye cewvee legleueeleer Leer~~
ceelee eoe Deejleer he{leer, hetpee kejleeR, ieeleer Leer~
eser cewvee meeLe yew"kej, leeueer Ketye yepeeleer Leer~~1489~~

ener meese ceQves Gcebie Yej, Meg efkeee en keee& keef"ve~

keeeWefke meheuelee Gmes ner Jejleer, efpemekee nes lee ef veYe&e ceve~~
{ee-mebkeuhe meeLe ues, euee Yeefe kee cesje eeve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, veceve meefnle kejlee iegCeieeve~~1483~~
hebece KeC[

he lees nw, hej iegCe DeYeeJe nw, Ssmee neslee keYeer-keneR~

Deewj keYeer iegCe meefVeOeeve ceW, neslee nw meewvoe& veneR~~
efkevleg yeeefuekee cewvee kees nce, heeles nQ megboj iegCeKeeve~
Ssmes efevneW mes nesleer nQ, hegCeJeble peerJe heneeve~~1490~~
(291)

(292)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

keesF& kenlee en osJeer nw, kenW yevesieer meeOJeer ceneved~

DeefleMee nesvenej en kevee, kenW ceveesnj mes efJeeved~~
jns mele Devegceeve meYeer kes, osJeesece iegCe eefleYee nw~
meeOJeerjlve, eslece efJeog<eer, efpemekeer keesF& ve Ghecee nw~~1491~~

hej cewvee kees jeske ve heeF, Iej-meceepe keer nLekeef[eeB~

Deewj veneR yes[er yeve heeF, ceeB kes DeeBmet keer ueef[eeB~~
yeeBOe veneR heeee yeeBneW ceW, hetpe efhelee kee uee[-ogueej~
veefnb mebkeuhe #eerCe kej heeF&, ye[s peveeW keer Yeer hekeej~~1498~~

yeeueeJemLee kees kenles nQ, De%eeve DeJemLee efJeppeve~

Keeves-heerves Kesue-keto ceW, ke peeles Dece=le kes #eCe~~
efkevleg yeeefuekee cewvee ves lees, nj #eCe meod Gheeesie efkeee~
Iej-efJeeeuee-cebefoj peer ceW, %eeveepe&ve Geesie efkeee~~1492~~

Deeeee& eer os MeYet <eCe kes , peye cew vee heees oMe& ve~
leye oer#ee kes YeeJe peies Les, YeJe-efJeje cewvee kes ceve~~
uesefkeve eejeW Deesj Ke[er LeeR, Iej-meceepe keer oerJeejW~
veejer kewo yeveer Leer GveceW, megveW ve keesF& eerlkeejW~~1499~~

hetle kes ue#eCe efoKes heeueves, cewvee ceW eefjleeLe& keLeve~

efceLeelJe-DeYe#e leeie kes eje, ngDee Deuebke= le Lee yeeheve~~
veeke-enmeve-Fleeefo kees, mecePes ueesie ceveesjbpeve~
uesefkeve %eeveJeleer cewvee ves, efkeee GvneR mes hee" enCe~~1493~~

Deye leke veneR efkemeer kevee ves, en meenme kej heeee Lee~
Deewj ve ner Deveee jeskeves, yeer[e keesF& G"eee Lee~~
cewvee osJeer Ssmeer kevee, efpemeves lees[er en pebpeerj~
yeve kegceeefjeeW keer heLe oMe&ke, efueKe oer meesves keer lekeoerj~~1500~~

peye cewvee ves nesMe mebYeeuee, eee Lee efceLeelJe meIeve~

Iej ceW hetpeW osJe-yeeBevee, yeenj hetpeW heerheue peve~~
eseke Deiej efvekeue Deees lees, hetpee kejW Meerleuee ceeB~
DeefleMee he ogKeer nesleer LeeR, osKe-osKe Fmekees cewvee~~1494~~

eLee jmeeW ceW ceOegj F#egjme, meJe& eslee heelee nw~

leehe Meceve ceW meefjle peevnJeer, veece Meer<e& hej Deelee nw~~
leLee yeeefuekee cewvee kees nce, Gece heeles yeerme Meleer~
efpemekeer efvece&ue keerefle& keewcegoer, oMeeW efoMee DeOegvee efkeer~~1501~~

Meeble veneR yew"eR ueKe cewvee, yeej-yeej mecePeeee nw~

Yetues-Yekes cet{peveeW kees, meee ceeie& efoKeeee nw~~
SkeebleJeeo keer DeeBOeer jeskeer, Deveskeeble kee oerhe peuee~
Deeiecemeccele GheosMeeW mes, Iej meceepe kee efkeee Yeuee~~1495~~
Dekeuebke Deewj efvekeuebke eefjle
mebece kees OeejCe kej veejer,
iJeeefueve-Ieer-ce=le osKe eeRefeeB,
cee$e veneR Ieer, mekeue JemlegSB,

leerLekej YeieJevleeW eje, keueer Oece& keer efKeueleer nw~

pevce Deewj oer#ee efleefLe Gvekeer, eee: Ske ner efceueleer nw~~
Mejo hetefCe&cee kees ner cewvee, yeeee&ele heeee nw~
peeveyetPe Fefleneme ves ceeveeW, Kego kees ner ognjeee nw~~1502~~

mes, yeeee&ele heeee nw~

peerJeve mJeCe& yeveeee nw~~
cewvee leeiee Ie=le yeepeej~
pees nesleer yeenj leweej~~1496~~

Deeeee& eJej osMeYet<eCe mes, mehlece eeflecee ele ueskej~

jnves ueieeR mebIe iegJej kes, esle meeefkee OeejCe kej~~
efvece&ue-OeJeue Oeej iebiee keer, ceneJeerj peer #es$e yener~
Deeeee&eer mes oer#ee heekej, ngF #egefuuekee Jeerjceleer~~1503~~

leoekeeue veejer kee peerJeve, Deyeuee Yejer keneveer Leer~

DeeBeue ceW Lee otOe Deewj, DeeBKeeW ceW eemegke heeveer Lee~~
eejeW Deesj efJejesOeer yeeoue, Gce[-Iegce[ kejles lepe&ve~
keee&#es$e veejer kee Iej nw, kejles yeee #es$e Jepe&ve~~1497~~
eLece KeC[

meved $esheve GVeerme Je<e& keer, megkegceejer, ceeB Jeerjceleer~

heoefJenej ceW keesceue heieleue, efueW yens leye efOej Deefle~~
he{kej kes Fefleneme Deehekee, DeeBKeeW PetueW cegefvemegkegceeue~
ueKekej Oeerjpe Jeerjceleer kee, nce kejye veceeles Yeeue~~1504~~
(293)

(294)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Demeewpe ke=<Ce Skeced meved $esheve, efoJeme jne DeefleMeekeejer~

yeermeMeleer ceW eLece kegceejer, kevee ves oer#ee Oeejer~~
mebece kes Fme mJeCe& #es$e ceW, jee ieee ceefCecee Fefleneme~
hewueeee ceeB Jeerjceleer ves, Deveghece mebece %eeve ekeeMe~~1506~~

ieewjJeCe&, GVelekeo efJeveeer, ueIegJeemke, eefleYee mecheVe~

yeelespe cebef[le cegKe ceb[ue, ceele Meejoe-meer JeglheVe~~
%eeve-Oeeve ceW efvejle meJe&oe, nj eee& heo kes Deveghe~
Jeerjceleer ceW iegJej heeee, meJeexece meeOJeer kee he~~1513~~

Deeeee& eJej osMeYet<eCe peer, mebIe meefnle peye kejW efJenej~

eer #egefuuekee Jeerjceleer Yeer, kejW Devegieceve mebIe Devegmeej~~
keefJe ceve ceW Ghecee eeW DeeF&, Deeies-Deeies YeeieerjLe~
iebiee kejs DevegmejCe Gvekee, pewmee-pewmee peeles heLe~~1507~~

Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer, yeerme meoer kes eLeceeeee&~

ueghleeee cegefve hejcheje kee, efkeee hegvepeeaJeve Ghekeej~~
Gvekes efMe<e Jeerjmeeiej peer, eLece he Deeeee& eleer~
meved hheve ceW oer#ee heekej, ngF Deeefe&kee %eeveceleer~~1514~~

keee& Deeheves efkeee Jeerj kee, ef{ e=bKeuee efVe kejer~

mebmeej-Mejerj-Yeesie-Devegjefe, lepe efJejeielee meg{ Jejer~~
Jeerj eYet kee #es$e DeefleMeeer, JeneR #egefuuekee heo Deeee~
veece jne DevJeLe&-meeLe&ke, Jeerjceleer nj ceve Yeeee~~1508~~

pewm es leejeW yeere ebcee, Mees efYele neslee veer ue ieieve~

eLee eslee kees heelee nw, mekeue JeveeW ceW veboveJeve~~
leLee %eeve-Meerue keer meeiej, yeeueeesefieveer yeermeMeleer~
Gecelee mes MeesefYele nesleeR, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~~1515~~

megjefYele mekeue heoeLeeX pewmes, ebove neslee nw efMejceewj~

DeLeJee pewmes keceue heg<he-mee, Gece megceve ve neslee Deewj~~
Jewmes mekeue #egefuuekeeDeeW ceW, Deiej kejW ieCevee kee keece~
lees efhej meyemes Thej Deelee, ceelee Jeerjceleer kee veece~~1509~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, mJeeb %eeve keer cetjle nQ~

oMe&ve DeefleMee cebieuekeejer, meeOJeer cenecegntjle nQ~~
keee& Meg kejves kes henues, veece cee$e uesvee heee&hle~
efJeIve heueeeve kej peeles nQ, keee& efme neW Deheves-Deehe~~1516~~

Jeerjceleer ves YeJeefJejeielee, Dees{er veneR Leer Thej mes~

oer#ee ueer Leer, meese-mecePekej, mJesehetJe&ke Yeerlej mes~~
%eeve-Oeeve-lehe-leeie-ceeie& ceW, Deewj Je=ef keer Fe Leer~
veejer peerJeve efMeKej e{tB, Oegve ueieer Deeefe&kee oer#ee keer~~1510~~

cene DemebYeJe Ske Jeefe ceW, nj efJeMes<elee nes Yejhetj~

keesF& uesKeve kej mekelee nw, hej eJeeve mes keesmeeW otj~~
heeeer peeleer efkemeer Jeefe ceW, eJeeve keer Glke= keuee~
efkevleg yeele peye uesKeve keer nes, DevegYeJe nesleer yegjer yeuee~~1517~~

keeee&Leea ye{lee ner peelee, peye leke neslee meheue veneR~

metjpe Yeer e{lee ner peelee, peye leke heelee efMeKej veneR~~
Jeerjceleer peer kejer eeLe&v ee, eer ieg Jej mes yeejcyeej~
eYees! Deeefe&kee oer#ee oskej, kejW, kejW cesje Gej~~1511~~

he{ uesvee yeme, Ske yeele nw, Gmes mecePe uesvee nw Deve~
Deehe mecePe hej mecePee osvee, keee& cenece-es-Deveve~~
efpemeves efceeer eKeer veneR nw, Gmes keje os efceeer mJeeo~
en lees Jen ner kej mekelee nw, efpemeves mJeeb efueee nw mJeeo~~1518~~

keeueueefyOe peye leke ve Deees, meheue veneR neslee nw keece~

hej, keeee&Leea ewve ve ueslee, peejer jKelee elve leceece~~
Deewj Ske efove peve heg<eeLeea, kej ueslee meeheue JejCe~
Jeerjceleer kees eehle nes ieF&, JeerjefveefOe keer ejCe MejCe~~1512~~
hebece KeC[

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ceW, nj iegCe efJeeceeve Yejhetj~

Gece Jeee, megg uesefKekee, meces<eCe efJeee ceW Metj~~
efpeveJee iet{ iegeflLeeeW kees ceeB, Keesue-Keesue kej meguePeeleeR~
n<e& efJeYeesj efJeeveeW eje, eg lekes Jeefue meb%ee heeleer~~1519~~
(295)

(296)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ieewjJeCe&leve, eslemeeefkee, efheer-keceC[ueg OeejW kej~

ueieleer nQ ceeleepeer pewmes, Gleje nes MeMeebke Yet-hej~~
ceeleepeer kee eercegKeceb[ue, jne megOeekej mes Gece~
Dece=le-efnlekej-ceOegj efvekeueles, hetpeeeer cegKe mes eJeeve~~1520~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, leeieJe=efe ceW Deeies nQ~

ceer"e-veceke-lesue-oefOe leeies, Fvekes Yeeie ve peeies nQ~~
DeVe Ske-oes enCe kejW yeme, uesleer veerjme Deuheenej~
uesefkeve osleeR peieppeveeW kees, Oecee&ce=le Gece Ghenej~~1527~~

Jeefe SJeb JeefelJe yengle mes, meYeer Deveve DemeeOeejCe~

yeeueyeeeeefjCeer cewvee, meceked De Debie OeejCe~~
ceneeyeue efceLeelJe Me$eg mes, efvepe heefjJeej yeeeee nw~
Jeerjceleer-efhej-%eeveceleer ves, peie efMeJeceeie& efoKeeee nw~~1521~~

cee$e nLesueer Yej uesleer ceeB, ueewe osleeR oefjee Yej~

Ske yeej kejleeR Denej nQ, hej mJeeOeee kejW efove Yej~~
ceeleepeer eemegke peue heerleeR, eemegke ner Jes kensb Jeeve~
eemegke ceefme-uesKeefve ceeB keer, kejleer nQ eemegke uesKeve~~1528~~

Dekeuebke Deewj efvekeuebke meMe nw, ceeleepeer keer yegefeKej~

Ske yeej kes eJeCecee$e mes, hee" eeo uesleer LeeR kej~~
mebmke=le keer keeleb$e JeekejCe, oes -ke ceen ceW kej ueer hetCe&~
heee ieF Jes Deuhekeeue ner, ueewn eveeW kees kejkes etCe&~~1522~~

keCeekeefuele oe ceelee kee, peie peerJeeW hej YeeJe oee~

pees Yeer oMe&ve kejves Deeee, keesF& veneR efvejeMe ieee~~
meccegKe Deees YeepeveeW kees, MegYeeMeer<e osleeR Yejhetj~
mevleeW kes meye nQ keggcye kes, veneR efkemeer mes efjMlee otj~~1529~~

meye ebLeeW keer veeRJe JeekejCe, Gmemes ye{lee %eeve cenue~

Deelcemeeled kej efueS ebLe yeng, mJeeOeee ecemeeOe mekeue~~
oeref#ele nes Deeeee& mebIe ceW, jneR he{ees efMe<e Deveske~
efvele heefjceepe&ve efkeee %eeve kee, Deelce Gleejer ienjer jsKe~~1523~~

esl emeeef kee Oeejs ceelee, ueieleeR meYee yeer e Ss mes~

ceeveeW keesF& peeseflehegbpe ner, Gleje nes Yet-hej pewmes~~
efheer kej ceW ueskej ceelee, peye eejbYe kejW eJeeve~
ueieleeR ceeveeW yeesue jner nw, megboj keskeer ebove Jeve~~1530~~

mebIe he{ees cegefve-Deeefe&kee, ieewjJecebef[le ieg kee heo~

uesefkeve eerceeleepeer ceve kees, t ve mekee ieglee kee ceo~~
keebpeer meerkej kej ve mekeves, #eerj efmebOeg ceW keesF& efJekeej~
ueIeglee mes vej Thej G"lee, oyelee nw ieglee kes Yeej~~1524~~

ceeleepeer kee oe Jee-mece, ceesn Me$eg kees efoee heej~

ceele-efhelee eefle cecelee leeieer, YeeF&-yenve kee es[e heej~~
efkevleg kegmegce-meer keesceuelee Yeer, ceelee ceve ceW jnleer nw~
meyekes eefle keCee keer Oeeje, Jeelmeue yeve yenleer nw~~1531~~

ceewve meeOeveejle ceeleepeer, kejleeR keg eefleJeeo veneR~

mlegefle-efveboe mecelee jKeleeR, kejleeR n<e&-efJe<eeo veneR~~
ceevee efee GoefOe mece ienje, Deveskeeveske megiegCe Yeb[ej~
ceeleepeer peie ceW jnleer nQ, efkevleg ve peie Gvekees mJeerkeej~~1525~~

yeeeer-megbojer Deeefokeeue ceW, pees emlegle DeeoMe& efkeee~

Devevleceleer-eboveyeeuee ves, efpemekees Deeies ye{e efoee~~
Gmeer cenece mebeceheLe kees, ceelee peerefJele efkeee hegve:~
heuemJehe efceue jneR osKeves, eleer-meeefOekeeSB DeOegvee~~1532~~

efheer-keceC[ueg OeejCe kejkes, peye ceeleepeer ieceve kejW~

ceele-ebovee e%eeeceCeer, ceelee mebie Devegieceve kejW~~
ueieleeR pewmes yeeeer-megbojer, hegje Deeefe&kee ceve YeeF&~
Fme Oejleer kees heeJeve kejves, Ske yeej efhej mes DeeF~~1526~~
eLece KeC[

DeeefoveeLe mebeesie eehle kej, mebece Oeeje Iej heefjJeej~

yeeeer-megbojer-yeengyeueer ves, mecePe efueee mebmeej Demeej~~
Fme egie ceW efJejues ceeveJe ner, efJe<eeYeesie mes ngS Goeme~
%eeveceleer peer kes keggcye ves, Yeer ognjeee en Fefleneme~~1533~~
(297)

(298)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efvecee&Cekeee&, Yeespeveeee& kees, eboe-efee Gefele veneR~

Fve emebieJeMe, cesjs mebece, yeeOee Deees Gefele veneR~~
Deiej Deehe Deheves yeueyetles, kej mekeW, kejsW keesF& efvecee&Ce~
hej, cece mebece oes<e ve DeeJes, Fmekee jKevee hetje Oeeve~~1534~~

ieefCeveer ecegKe Deeefe&kee efMejesceefCe, hejcehetpe ceeB %eeveceleer~

eejeW Deesj efJejeefpele eeslee, cebe megMeesefYele ceeleepeer~~
Ghecee ceve kees megboj ueieleer, pewmes yeereeW-yeere keceue~
meIevehe mes Gmekees Iesjs, efKeues ngS nQ veefueveer oue~~1541~~

ceeleepeer keer eee& megvekej, DeLeJee Gvekeer eee& osKe~

efkemekes ceve GlheVe ve neslee, Deeoj-ee-n<e& Deeflejske~~
Deeeee& eJej eer nsceeb kee, nw en Deefle Gheege keLeve~
Jeerlejeie heLe meboMe&ke kee, megkejCeere MeleMe: Jevove~~1535~~

meeOeke Jener mejene peelee, efpemekeer Je=efe Deeeeke nw~

efvepe Deenej nsleg veefnb kenlee, keYeer Yeer meee meeOeke nw~~
hejce hetpe eer ceeleepeer keer, cees#emeeOevee Deefleefveoex<e~
oeve eehle mebmLee Oeve kee, kejleeR veefnb Deenej meoes<e~~1542~~

Demeeceeve nesleer nw eefleYee, leLee ve eefleYeeJeeve Deveske~

ceneefJeue#eCe eefleYeeOeejer, %eeveceleer ceeleepeer Ske~~
%eeve-Oeeve-lehe kejves Jeeueer, yeerme Meleer Deve$e veneR~
meeefnle-leerLe& mepe&vee mebiece, efceuee ve Ssmee cesue keneR~~1536~~

Oece&-#es$e meeefnle megj#ee, pewmes Gece keee& Deveske~

meeOeg esjCee mes mecheVes, Fefleneme he= nce mekeles osKe~~
eerOejmesveeeee& eJej mes, egle mebj#eCe efkeee ieee~
Deeeee& eer MebeefleefveefOe eje, he mLeeeer efoee ieee~~1543~~

efhej yeeheve mes ner neW efpemekes, peieled efJejeieer MegYe heefjCeece~
DebiegefueeeW kes eLece heesj hej, Dee peelee nw Gvekee veece~~
ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer, Gve DeleuheeW ceW mes Ske~
efpevekes ceve peeieer efJejeielee, peieled keee YeesieeW kees osKe~~1537~~

efJeceueefmebOeg-efJeeemeeiej Yeer, Fmekes nQ peerJeble eceeCe~

#es$e megj#ee nsleg Deehekes, keee& yeves Gllece Jejoeve~~
meb keuhe Meef e Deg le ceeB ieefCeveer , pees Yeer ceve ceW ueseR le"eve~~
Gmes hetCe& kejkes oce uesleeR, eLece ve uesleeR Deuhe efJejece~~1544~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ves, Ieger ceW heees mebmkeej~

Fefve megKe mebmeej efJejefe, mekeue peieled kes Me Demeej~~
heevebefohebeefJebMeeflekee, ebLe cenece-megbojlece~
peie pJej MeerIe veMeeves Jeeueer, Gece Ieger kenles nce~~1538~~

pecyeterhe Oeeefce&ke jevee, peesefleuees&ke Deeefo meeefnle~

ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, eke ngS pewmes Deeefole~~
pees kesJeue efmeeble he Less, GvnW JeJeneefjke yevee efoee~
pees kesJeue veYe ceW efoKeles Les, Gvns efmeeble kee he efkeee~~1545~~

ceeleepeer kes heeJeve kej ceW, megg uesefKeveer MeesefYele nw~

pewmes mejmJeleer kes kej ceW, JeerCee ceve kees ceesefnle nw~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, efpeveJeeCeer kees kej ceW Oeej~
ueieleeR pewmes mejmJeleer ves, ceelee he efueee DeJeleej~~1539~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, peue ceW pewmes efYeVe keceue~

peie ceW jnleeR peie mes Thej, ceve-efJeeej Deefle nQ efvece&ue~~
Deeoefnob keeoJJeb keejCe, hetpeeeer ie=nleeie efkeee~
eerheee&e so kejves kees, oer#ee Oeejer Je=e efueee~~1546~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, peye kejleer nQ OeceexheosMe~

ueieleeR ceeveeW iebiee Pejleer, efnce Deef kes Ge eosMe~~
ieewjJeCe& eer ceeleepeer kes, esle meeefkee MeessYew leve~
Meejo hetveceeb eefvkee, efueheer ceeveeW eb yeove~~1540~~
hebece KeC[

mJeeOeee meeefnle mepe&vee, cenehegCe kee keejCe nw~

Deelcee ceW heefJe$elee Deeleer, ceve eebeue efveJeejCe nw~~
ener jne GsMe hetpe eer, Yeje mejmJeleer kee Yeb[ej~
De {eF& Meleke mes Deef Oeke ebLe je, ef keee peiele kee cenoghekeej~~1547~~
(299)

(300)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efMe<eeW kee ef vecee&Ce efkeee ceeB, jne mJe-hej keueeCeke YeeJe~

meceioMe&ve iegCe DeefYeJe=ef, cees#e ieceve-men kece& DeYeeJe~~
keceue efpeveeuee, pecyeterhe kee, ngDee eneB Gece efvecee&Ce~
eneB yew"kej kejW YeeieCe, kece& #eheCe efnle efheC[mLe Oeeve~~1548~~

ceeleepeer keer meeOJeer eee&, kejW met#celece DeJeueeskeve~

efMeefLeueeeej keneR Yeer GmeceW, veececee$e veefnb heeles nce~~
Deelceefnlebkej Gvekeer eee&, kejleer nw hej kee Ghekeej~
ceeleepeer nQ Fme keefueegie ceW, ceeveeW yeeeer kee DeJeleej~~1555~~

hejce hetpe eer ceeleepeer ves, efkeS cenece keee& Deveske~

jevee pecyeterhe Decej nw, Deeievlegke kenlee eleske~~
Flevee megboj keneR ve osKee, pewveeiece kee vekeMe efJeMeeue~
vej Ssmee keg kej vee heees, veejer ves kej efoee keceeue~~1549~~

meved eflejsheve ceW henuee-henuee, eelegcee&me efkewleveiej~

oes npeej Dee" meved Deeee, Gheke=le nesiee keesF& veiej~~
hheve eelegcee&me efkees ceeB, %eeve-Oeeve-lehe-leeie efueS~
hetpee-efJeOeeve-efMeefJej Fleeefoke, Deveske cenece keee& efkeS~~1556~~

Flevee meye keg nesves hej Yeer, ceeleepeer keer eke=efle Deveece~
kenleeR cesje keg vee FmeceW, en lees nw pevelee kee keece~~
ceeleepeer kenleeR cegmkeekej, nce lees meeOeg Deefkebeve nQ~
cee$e yeleeF& Deeiece jevee, efkeee vekeMe efoioMe&ve nw~~1550~~

metjpe Deewj ebcee oesveeW, veneR Ske Leue jn mekeles~

uesefkeve ceelee %eeveceleer ceW, Skeceske neskej jnles~~
Jeeve eke=efle nw MeefMe-meer Meerleue, %eeve Deehekee mete& ekeeMe~
oesveeW jnles meeLe-meeLe nQ, ceelee kes peerJeve DeekeeMe~~1557~~

ceelee keer owefveke eee& kee, kejW Deiej nce DeJeueeskeve~

De&Yeeie yeerlelee heefleefove, kejves ceW meeefnle me=peve~~
me=peve veneR nes peelee Ssmes, IeCeW kejleeR Ketye ceveve~
leoveblej uesKeve kes eje, ueslee nw meeefnle pevece~~1551~~

nw JeefelJe efJeue#eCe ceeB kee, nQ DemebKe iegCe keer Yeb[ej~

FmeerefueS lees efJeppeve kees, ceeB meeefVeOe meoe mJeerkeej~~
oMe&ve-%eeve-eefj$e-#eceeefoke, ceeB peerJevle meceees nQ~
ese-vejsvoj-pee-efMeJe-MesKej, ueeue ejCe ceW Deees nQ~~1558~~

elegLe&Yeeie yeerlelee ceeB kee, efvele efeeeDeeW ceW YeeF&~

leve j#ee kees osvee he[lee, cepeyetjerJeMe eewLeeF&~~
uesleeR cee$e nLesueer Yej nw, ueewe osleeR oefjee Yej~
hetpee-efJeOeeve-mewebefleke ues Keve, leLee meeceefeke eJeevekej~~1552~~

efJeppeve jKeles nQ DeefleMee, ceeleepeer ejCeeW Devegjeie~

Jeelmeue heekej ceelee kee, Deheves kees ceevesb ye[Yeeie~~
mevleeW kes mebleeve ve nesleer, Gvekeer mevleefle efMe<e DeJeoeve~
Dele: melele mebleefle kees ceelee, osleer jnleeR Dece=le %eeve~~1559~~

ceeleepeer kee efvemhe=n peerJeve, pewmes hetjer Kegueer efkeleeye~

he{s meeLe ceW jnkej keesF&, oes<ecege pewmes Deeheleeye~~
eebme keer ceefnuee Sve.Meevlee ves, efkeee Denefve&Me DeJeueeskeve~
Deenej-ef Jenej-mJeeOeee-eef leeceCe, pew ve meeef OJekee jeef $e Meeve~~1553~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer ceve, jeie-s<e mes nw Thej~

efce$e-Me$eg, mlegefle-efvevoe kee, Gve hej neslee veneR Demej~~
megveer-megveeF& yeele veneR en, DevegYeJe keer mecheefe nw~
Oewe&-hejer#ee nesleer peye ner, Deeleer keesF& efJeheefe nw~~1560~~

Gmeves Keeee ceeleepeer kee, efyevee veceke-Ieer-ceer"e DeVe~

efueKee MeesOe ceW veerjme Keekej, ceelee jnleeR meoe emeVe~~
ceeleepeer keer eee& hetj er, nw pewveeiece kes Devegket ue~
efueKe mekeleer meye veneR uesefKeveer, Deefhe&le nQ ee kes hetue~~1554~~
eLece KeC[

Ske Deesj lees ceeB kes ejCeeW, MeerMe veceelee nj efJeeved~

GOej hetpeeer ceeleepeer Yeer, Gvekee jKeleeR heue-heue Oeeve~~
eerceeleepeer efJeeveeW kees, keuheuelee mes ye{kej nQ~
Gvekeer MegYe DeeMeer<e eBJe ceW, heeles meye esemkej nQ~~1561~~
(301)

(302)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejce hetpe eer ceeleepeer kee, nw JeefelJe DemeeOeejCe~

Delegueveere-DevevJee-Deveghece, efvepe-hej nsleg lejCe-leejCe~~
egieeW-egieebs ceW Ssmeer eefleYee, Fme Yetleue kees kejs heefJe$e~
efpemekes cebieue meefVeOeeve ceW, megKe-Meebefle hewues meJe&$e~~1562~~

leeie-lehemee lespe megMeesefYele, ceeleepeer kes cegKe ceb[ue~

eeueg ceeB kes oMe&ve kej, hee peeles nQ Gece heue~~
Jemevecege peerJeve nes peelee, meoeeej heeles mecceeve~
pees Deelee nw ceeB kes ejCeeW, nes peelee Gmekee keueeCe~~1569~~

ceeleepeer Ghemeie&peeer nQ, Jeerj - meefn<Ceg - Oeerjceleer~

Deeves Jeeues JeJeOeeveeW ceW, jnleeRr Deeue-De[esue Deleer~~
%eeve-Oeeve DeeF yeeOeeSB, ceeB ves Gvekee Meceve efkeee~
ceve-Jee-keee efJekeej ve Deeee, hebesefve kee peeve efkeee~~1563~~

uegbeve kesMe pewve meeOeg kee, ecegKe cetueiegCe yeleueeee~

Gece-ceOece-peIeve he mes, leerve Yeso Deeiece ieeee~~
oerIe& mebeefcele ceeB peerJeve ceW, ueggbeve kesMe efkeee keF& yeej~
jne meneje Deeiece kee ner, nesJebs mJemLe ee efke yeerceej~~1570~~

%eeve-Oeeve-lehe-leeie Deeefo ef nle, kejleer nQ ceeB heef j<enpee~

mJeeOeee uesKevejle jnkej, kejleeR ceelee kece&#ee~~
ieceea-meoea YetKe heeme ceW, ceelee mecelee YeeJe jKesb~
Me$eg-efce$e, mlegefle-efveboke kees, ceelee Skeefn YeeJe ueKeW~~~1564~~

ceeleeeer mhe keLeve nw, leve efceuelee nw YeJe-YeJe ceW~

uesefkeve mebece jlve kee efceuevee, cene keef"ve nw peerJeve ceW~~
en leve-peerJeve jns ve jns, hej mebece kees es[W vee~
veej leve j#ee kes heers, mebece mes cegKe cees[W vee~~1571~~

eewyeerme heefjen yeenj-Yeerlej, kee ceeleepeer leeie efkeee~

efheer-keceC[ueg efpevecege kees, eerceelee mJeerkeej efkeee~~
eslemeeefkee leve hew OeejQ, heeefCehee$e kejW Deenej~
kejW heb eceneele heeueve, Deyeer m e cet ueiegC e Oeej~~1565~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, #eCe-#eCe kee kejleeR Gheeesi~e

JeLe& veneR peeves osleer nQ, eehle ngDee pees ogue&Ye eesie~~
mecee mJeCe& nw, mecee ceneOeve, Fmekees Keesvee JeLe& veneR~
veneR mecee keer keercele peeveer, peerves kee keesF& DeLe& veneR~~1572~~

veee eYeekej-ef meebleJeeemheefle, Deeefe&keejlve ceeB %eeveceleer~

efebleke-efJeog<eer-meeOJeer nQ ner, nQ efJeKeele uesefKekee Yeer~~
eLeeveece leLeeiegCe Jesefle, %eeve-DeeejCe leerLe& ceneve~
Deeleceefnle kele&Je kes men, kejleeR ceeB peie kee keueeCe~~1566~~

leerve Meleke ebLeeW keer jevee, mecee yeeeves kee heue nw~
ceneeleer keer mekeue efeeeSB, efveMeefove eueleeR DeefJejue nQ~~
neW DemJemLe Yeues ceeleepeer, keuece ve keves heeleer nw~
Deewj ve ner mebece eee& ceW, uesMe efMeefLeuelee Deeleer nw~~1573~~

ueewefkeke efMe#ee cee$e leermejer, mebefele Deefcele %eeve Yeb[ej~

ceneefJeue#eCe eefleYeeOeejer, ceele= mejmJeleer keer DeJeleej~~
leerve Meleke ebLeeW keer jevee, efkeee mLeeefhele keerefle&ceeve~
DeJeOe efJeeefJeeeuee cesj", efoee Deehe [er.efued. mecceeve~~1567~~

eemegke-Meg uesefKeveer ceeB keer, keF& DeLeeX ceW heeles nQ~

nj jevee efveoex<e hetCe&, Deeeee& keLeve ner Deeles nQ~~
veneR efceueeJe keg Yeer Deheveer, veneR veeeW kee Demeblegueve~
keue-keue Meyo megveeF& oslee, efpeve iebiee kee Devegiebgpeve~~1574~~

nw JeefelJe eYeeJeke DeefleMee, hetpe Deeefe&kee %eeveceleer~

pees Yeer oMe&ve kejves Deelee, he[lee nw eYeeJe Deefle~~
mJele: neLe peg[les oMe&ke kes, eemeeiej Gce[s ceve~
cemleke Pegke peelee ejCeeW ceW, kejlee yeejcyeej veceve~~1568~~
hebece KeC[

[eue keceb[ueg kee eemegkepeue, GmeceW metKeer efefkeee Ieesue~

hewve [gyeeskej efueKeleeR ceelee, Meyo-Meyo cegee Deveceesue~~
DeJeefOe hetJe& eewefyeme IeCs ceW, Oees uesleeR efveye-keuece-oJeele~
Demeneer keer veew kee@heer, efueKeer hewefvmeue mes ner ceele~~1575~~
(303)

(304)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejheer[e ee hejefvevoe kees, ceelee kejleeR keYeer veneR~

DeelceeMebmee kejves Jeeues, efceueW ve Keespes Meyo keneR~~
Deheves oes<e eke kejves ceW, meble veneR kejles mebkeese~
Deve oes<e oMe&ve kejves kee, keYeer ve Gvekee neslee meese~~1576~~

Deveskeeveske GheeefOe Deuebke=le, ceeleepeer JeefelJe ceneved~

ceQ Deuhe%e, ceboceefle yeeueke, kej ve mekee legleuee iegCeieeve~~
uesefkeve pewmes keceue heg<he mes, oog&j heeee mJeie& efJeceeve~
Jewmes ceQ Yeer ceeleepeer kes, ejCe keceue heeTB mLeeve~~1583~~

peye ceeleepeer uesKeve kejleeR, nes peeleeR levcee-lethe~

ceve kees efJeeefuele kej vee heeleeR, ieceea-meoea DeLeJee Oethe~~
Deeles-peeles YeepeveeW kee, GvnW veneR nes heelee Yeeve~
efhej Gvekees DeeefMe<e osves kee, kewmes jns Deeheeer Oeeve~~1577~~

nw efJeMeeue JeefelJe Deehekee, nw efJeje kele=&lJe Deheej~

ceQ DeMee, yeeneW kee ese, kej vee mekee GoefOe kees heej~~
Deeheeer lees iegCe meceg nQ, cegPes veneR ieCevee kee %eeve~
Deheves Deuhe yegef yeeueke kees, keerpes ceelee #ecee eoeve~~1584~~

hegmleke kej ceW efee ebosjer, mJeeOeee en jerefle veneR~

peye oerheke ueew efnueleer jnleer, kejleer DeefOeke ekeeMe veneR~~
mJeCe& keej hegkeveer mes kesefvle, neskej oerheke Deuhe efkejCe~
keef"ve Oeeleg kees efheIeuee osleer, Dele: pejer efmLej ceve~~1578~~

osn osJeeuee, ceveesJesefokee, ceW ceelee kees yew"ekej~

heue-heue DeIe& e{eee ceQves, eehetJe&ke iegCe ieekej~~
peye mes ceQves ceeleepeer kes, heees heeJeve ejCekeceue~
leye mes Deye leke, cesjer ee, otOe mes OeesF&, ceneOeJeue~~1585~~

ceeleepeer pees uesKeve kejleeR, jKeleer nQ Gmekee ner Oeeve~

efmeee ceb[ue efJeOeeve ceW, jceleeR efmeee iegCeieeve~~
meceJemejCe ceW pee efJejepeleeR, peye jeleeR nQ Ge efJeOeeve~
FmeerefueS ceeB keer jeveeSB, peerefJele nQ, jKeleeR nQ eeCe~~1579~~

jnW keneR hej Yeer ceeleepeer, ejCe lees cesjs ceve ceW ner~
cesjer osn keneR Yeer jnleer, ceve ceelee kes ejCeeW ceW~~
ceeleepeer kee meefVeOeeve hee, cesje peerJeve Oeve ngDee~
iegCe iee hegCe keceeee Flevee, YeeieJevle ve Deve ngDee~~1586~~

Meleer yeermeJeeR eLece eesefieveer, yeeueyeeeeefj$e Oeveer~

uesleeR pevce Deveske egieeW ceW, Ssmeer eefleYee ceneiegCeer~~
pewve meceepe meJeexe meeefOekee, Jeefjlecee Deeefe&kee Deehe~
oMe&ve-%eeve-eefj$e ef$eJesCeer, njles Jeeve peieled mebleehe~~1580~~

k m, k m

Deeefe&kee efMejesceefCe, jlve Deeefe&kee, ieefCeveer ecegKe-%eeveJeeefeqjOe~

veee eYeekej-efJeeefJeYetefle, pewvepeiele keer ceneefveefOe~~
Deecee eee& keer heeueke, keeuepeeer JeefelJe ceneved~
je^ keer ieewjJe, egie eJeefle&kee, eeefj$eebefkee-%eeve efveOeeve~~1581~~
JeeiosJeer-efmeevle Jeeemheefle, egleosJeer-Jeeemheefle efJeOeeve~
veejerMeefe eleerke-Jelmeuee, leerLeexeefjkee, oeeefveOeeve~~
DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, Gece Jeee, eJeevekeej~
ceewefueke uesKeve, erkeeke$eea, ke$eea efpeve Meemeve emeej~~1582~~
eLece KeC[

(305)

(306)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hetpe ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer

kee ke=eflelJe

25. pecyeterhe SJeb lesjnerhe jeveeSB Decej, Deveghece, Deueewefkeke, DevevJee,

yegef keewMeue kees eke kejves Jeeueer jeveeSB nQ~
26. pecyeterhe heefjmej he=LJeer hej ceeveJe efveefce&le mJeie& nw~
27. pewve Oece& keer eeeervelee efme kejvee ceeleepeer pewmes efoJe JeefelJe keer
#ecelee mes ner mebYeJe nes mekee~
28. hee"e hegmlekeeW ceW Je<eeX mes cegefle Yeefcele DebMeeW kees Meg kejevee ceeleepeer
kee pewveOece& kes efueS Deveghece Jejoeve nw~
29. leerLekej pevceYetefceeeW kee peerCeexej ceeleepeer kes mekeejelceke Gece
efevleve kee heue nw~
30. ceeleepeer keer eke=efle Gece heg<eeLeea nw, efpeme keee& kees neLe ceW uesleer nQ,
Gecelee mes hetCe& kejkes ner efJejece uesleer nQ~
31. ceeleepeer kes keeeeX kees osKekej efJemcee efJecegiOe nes DenB keer YeeJevee
leeie ueesie oeBleeW leues Debiegueer oyee uesles nQ~
32. DeefOeke uesKeve ece mes ceeleepeer keF& yeej DemJemLe nes ieF efkevleg
efvejblejlee ceW JeJeOeeve veneR Deeee~
33. <edKeb[eiece, Demeneer, cetueeeej pewmeer keef"ve ke=efleeeW kees mejue
Yee<ee Deewj megheee yeveekej meJeexheeesieer yevee osvee ceeleepeer keer Gece
Mewueer Deewj #ecelee kee eleerke nw~
34. hetpeeDeeW Deewj efJeOeeveeW keer jevee Fme egie kes efueS ceeleepeer kee Deveghece
DeJeoeve nw~ metKeer keef"ve Yeefe iebiee ceW Deeheves jme keer ceneOeeje
eJeeefnle kej oer nw~
35. ceeleepeer keer jeveeDeeW keer efJeMes<elee en nw efke pees keg efueKeleer nQ,
eeceeefCeke SJeb GjCe kes meeLe efueKeleer nQ~
36. Deehekeer jeveeDeeW ceW DeveskeebleJeeo kee megboj mecevJee nw~
37. ceebieerlegbieer ceW 108 heg TBeer YeieJeeve DeeefoveeLe keer Ke[dieemeve eeflecee
efJee keer eefleceeDeeW ceW meyemes TBeer SJeb ye[er eeflecee nesieer~
38. kegC[uehegj (veeueboe) kee efJekeeme kejekes YeieJeeve ceneJeerj keer JeemleefJeke
pevceYetefce kees ceeleepeer ves Yeejle kes vekeMes hej Gpeeiej kej efoee~
39. ceeleepeer keer esjCee mes ef$eueeske MeesOe mebmLeeve SJeb Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
pewmeer peerJevle mebmLeeDeeW keer mLeehevee mes %eeve Deewj meeefnle kes emeej ceW
Deveghece eesieoeve ngDee nw~
(308)
hebece KeC[

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. efMe<eeW-jeveeDeeW Deewj keeeeX keer ieCevee keef"ve~
2. mechetCe&lee-keeeeX keer efJeMes<elee~
3. eslee-jeveeDeeW keer efJeMes<elee~
4. jlve$ee efveoex<elee-efMe<eeW keer efJeMes<elee~
5. keee&keueehe-efve<keece, efvemhe=n, efvevee&ce YeeJe mes~
6. keeeeX-ke=efleeeW keer efvejblejlee, mete&-heJeveJeled~
7. Geceesece-meghee$e efMe<e mebenCe~
8. Goejeefjleeveebleg JemegOewJe keggcyekeced~
9. meyekes efueS esjke, Tpee&Jeeve-Iej Deewj yeenj kee Yeso veneR~
10. eeJeke-eeefJekee, cegefve-Deeefe&kee meYeer kees %eeveoeve~
11. mJeeb DeYeer#Ce-%eeveesheeesie ceW ueerve~
12. leerve meew ebLeeW keer jevee-Ske efjkee[&~
13. efJeiele oes npeej Je<eeX ceW eLece Meee uesefKekee~
14. nj Jeie&, nj mlej, nj efJeOee, nj Mewueer kee Gece meeefnle-me=peve~
15. meeefnle ceW YeeJehe#e Deewj keueehe#e kee megboj mecevJee~
16. efnvoer-mebmke=le-eeke=le-keVe[ Deeefo Yee<eeDeeW ceW meeefnle me=peve~
17. meeefnle mJeevle: megKeee kes meeLe meJee&vle: megKeee Yeer~
18. Ske ebLe Ske cebefoj efvecee&Ce kes meceeve Gece, Ssmes 300 ebLe efvecee&Ce efkeS~
19. mJe-hej kes efueS mJeeOeee kes ej Keesues~
20. ceeleepeer ves efpelevee efueKee nw, nce Glevee he{ Yeer veneR mekeles~
21. eejeW DevegeesieeW kes iebLe efueKes~
22. efmeebleeW kees hegmlekeeW mes efvekeeuekej JeJeneefjke he eoeve efkeee~
23. pewve Yetieesue kees meekeej eoeve kejves Jeeueer eLece ceneve JeefelJe~
24. vej mes Yeer ye{kej veejer ves keee& kej efoKeeee~
hebece KeC[

(307)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

40. %eevepeesefle jLe SJeb meceJemejCe jLe eje ceeleepeer ves pewveOece& kee
Yeejle kes keesves-keesves ceW eeej kej Devet"e keee& efkeee nw~
41. pewmes peue meoe eJeenceeve jnlee nw, Jewmes ner ceeleepeer keer keee& eb=Keuee
ncesMee Deeies ner ye{leer jnsieer~

keeJe heo
eLee cenesoefOe peuejeefMe kee, jne DemebYeJe heevee heej~
DeLeJee pewmes veece-ve#e$eeW, keer mebKee nw Dehejcheej~~
efieef j meg ces keer ef MeKej ef MeKeef jeeB , keesF& veneR efieve heeee nw ~
ceeleepeer kes keeeeX kees Yeer, keessF& veneR efueKe heeee nw~~1587~~

ceeleepeer nQ cene heejKeer, ceefCe-cegee meyekee nw %eeve~

efpemekees MegYeeMeer<e os osleeR, nes peelee Gmekee keueeCe~~
efkeme-efkeme kee GuuesKe kejW nce, eneB lees uecyeer meteer nw~
Goej veerefle mebleebs keer meecege, nesleer Oeje meceteer nw~~1593~~
cees#eceeie& hej keoce ye{eves, efkeee mJeeb mebece mJeerkeej~
DeveeW kees Yeer ceeie& efo Keeee, oer esjCee yeejcyeej~~
ener veneR, oer#ee efoueJeeF&, mebece heLe Dee{ efkeee~
Oeve-Oeve ceeB %eeveceleer ves, peie kee Deleghekeej efkeee~~1594~~

efueKes keF& ves, efkevleg DeOetjs, veneR hetCe&lee Dee heeF&~

keeeWefke ceelee kes keeeeX keer, keYeer veneR Fefle Dee heeF&~~
eueles jnles hetpeeeer kes, #es$e DeveskeeW efeee-keueehe~
Jes Yeer Deefleefve<keece YeeJe mes, efvemhe=n-Meeble Deewj egheeehe~~1588~~
peye leke nce kejles nQ ieCevee, efueKeles nQ ke=ef leeeW kes veece~
leye leke Ske Deewj efueKe peeleer, efve<heue neslee eeCeeeece~~
keee-keee keee& efkeS ceeleepeer, nce lees efieve vee heeles nQ~
leye leke keeeeX keer meteer ceW, veece vees peg[ peeles nQ~~1589~~

Deehe kenWies veece yeleeDees, lees keg Ske efieveees nQ~

heee-efpeveceefle Deeefo Deeefe&kee, mebYeJe-es yeveees nQ~~
eer yeeeejer jepeceuuepeer, yeves ngS Les yeme ieeiej~
esefjle kej oer#ee efoueJeeF&, ngS Deeeee& Deefpelemeeiej~~1595~~
ceelee eer ceesefnveerosJeer, kee Yeer efkeee cenled Ghekeej~
ie=nkeeje mes g[Jee kejkes, yevee efoee jlveYeb[ej~~
veefnb kesJeue oer#ee efoueJeeF&, Deefheleg mJeeb Yeer oer#ee oer~
ceveesJeleer Devegpee kees ceelee, efkeee Deeefe&kee DeYeeceleer~~1596~~

pewmes iebiee efyevee mhe=ne, meyekeer heeme yegPeeleer nw~

pewmes ueoer hetueeW keer [eueer, hejefnle kees Pegke peeleer nw~~
peeW hepe&ve lees jnlee veYe ceW, Yet-hej kejlee nw eee~
yeme, Jewmee ner ceeleepeer kee, nce kees keee& mecePe Deeee~~1590~~
mete& meoe euelee ner jnlee, kejlee veneR keYeer efJeeece~
heJeve meoe yenlee ner jnlee, veefnb ueslee #eCe Ske efJejece~~
yeme Jewmes ner ceeleepeer keer, mJeCe& uesefKeveer kee Ghekeej~
%eevepeesefle hewueeleer peie ceW, kejW #es$e kee peerCeexej~~1591~~

yenve ceeOegjer ceeie& efoKeeee, mebece

mJeeb Deeefe&kee oer#ee oskej, hetpe
mebieefle kee eYeeJe he[lee nw, eLee
%eeveeYeeme efvejvlejlee mes, ngF

heLe Dee{ efkeee~

ebovee yevee efoee~~
ieg Jewmeer Yeefieveer~
Deehe e%eeeceCeer~~1597~~

veiej meveeJeo jnves Jeeues, eboceesefleeeW kes Deeiej~

ceeleepeer kes Meg Y eeMeer < e mes , ng S Deehe cees l eer m eeiej~~
ceesleer-ceesleer ner jn peeles, Deiej ve peg[lee mJeefCe&ce leej~
ceeleepeer kes iegCe emeeo mes, ceesleer yeves keb" kes nej~~1598~~

oer#ee oskej efMe<e mebenCe, jnlee meye mebleeW kee keece~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer Yeer, Fmekees efoee hetCe& Debpeece~~
eLece KeC[

jne veneR GsMe Deehekee, mebKee efMe<e ye{evee cee$e~

ebove-ceesleer-jefJe mes Gece, eeve efkeS Deleble meghee$e~~1592~~

(309)

efpemekes ceve keCee keer Oeeje, yenleer eens peiekeueeCe~

Gmekee ceve kewmes ve jKelee, Deheves efee Devegpe kee Oeeve~~
(310)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

yeeeejer eer jJeerv kegceej peer, es Yeer jner Deeheeer osve~

veneR keceerr Leer Iej ceW keg Yeer, Iej ceW jn heeles megKe ewve~~1599~~

hegCeJeeve ner kej heeles nQ, Ssmes hej-Ghekeejer keece~

Jes vee jnWs, jnsiee Gvekee, OegJeleeje-mee GppJeue veece~~1606~~

yeejcyeej esjCee heekej, Deepevce yeeele enCe efkeee~

DeJeOeeeble kes meyemes henues, yeeegJeke mecceeve efueee~~
Gece Jeee, meggguesKeke, keee& kegMeue, kece&", efJeeved~
metPeyetPe kes Oeveer ceveer<eer, peieled kece&eesieer heneeve~~1600~~
ceeleepeer kes eesie efMe<e oes, ceesleerefmebOeg-jJeervkegceej~
ueielee es meye hetJe& pevce kes, nQ Deeheme ceW efjMlesoej~~
pewmes megboj-mJehe Je=<eYe oes, jLe kees meheue yeveeles nQ~
Jewmes %eevepeesefle kes jLe ceW, Fve oesveeW kees heeles nQb~~1601~~

Ske ebLe kee efueKevee Ssmee, pewmes Fke cebefoj efvecee&Ce~

GmeceW jeefpele nw efpeveJeeCeer, eLee osn ceW jeefpele eeCe~~
cebefoj kees lees cetefle& eeefnS, Jejvee jns DeOetje nw~
uesefkeve ebLe meefnle efpeveJeeCeer, jns mJeeb ceW hetje nw~~1608~~

ceeleepeer kes mekeue efMe<e nQ, oMe&ve-%eeve-eeefj$e Oeveer~

mJeeOeeejle-uesKeke-Jeee, efJeveeMeerue, Deleble iegCeer~~
yeeeeefjCeer yenveW ceeB keer, jnleeR meoe meeOeveejle~
Fvog-meeefjkee-mJeeefle-yeervee, DeemLee-meye YeJe-Yeesie efJejle~~1602~~
ceeleepeer kes ef Me<e GheJeve ceW, efKeues nQ megboj megceve Deveske~
Deheves iegCe meewjYe kes eje, eehle eeflee nw eleske~~
keew ve, keneB hej, efkeleves, keee nQ , Fmekee keesF& ef nmeeye veneR ~
oeref#ele hebeeMele Je<eeX keer, Fvekeer keesF& efkeleeye veneR~~1603~~

cebefoj ee efke Oece&Meeuee kee, hegCe keee& kejvee efvecee&Ce~

Ske iebLe efueKevee Gmemes Yeer, Gece nw kenles Oeerceeved~~
eerceeleepeer %eeveceleer ves, efueKes leerve meew ebLe ceneve~
efkelevee hegCe keceeee nesiee, keewve ueiee mekelee Devegceeve~~1609~~
yeerles oes npeej Je<eeX ceW, ngF& veneR Ssmeer veejer~
efpemeves leerve Meleke ebLeeW keer, jevee keer nes cevenejer~~
heke[er veneR meueeF& kej ceW, veneR megF& mes keece efueee~
Ssmeer keuece eueeF& ceeB ves, Deye leke veneR efJejece efueee~~1610~~

cegefve-Deeefe&kee, eeJeke-ie=efnCeer, ceeB ves meyew he{eee nw~

eceCe mebIe kees efMe#ee osves, kee Yeer ieewjJe heeee nw~~
hebeeMele Je<eeX ceW yeesuees, efkevekees keee-keee oeve efoee~
efkeleveeW kees mevceeie& efoKeeee, peerJeve kee efvecee&Ce efkeee~~1604~~
Deye leke yeele ngF& esleve keer, Deye meeefnle hes Deeles nQ~
leerve Meleke ebLeeW keer jevee, ceelee eje heeles nQ~~
yeerles oes npeej Je<eeX ceW, ceeleepeer henueer veejer~
efpeveves ebLe jes cenkeeeer, elegjvegeesiehe keeejer~~1605~~

mJeeOeee kees kene hejce lehe, uesKeve nw Gmemes ye{kej~

DeMegYe kece& kee mebJej neslee, yebOes ve nesles Pe[kej~~
ceeleepeer ves uesKeve kejkes, Deble:kejCe heefJe$e efkeee~
Jener Gleeje DeeejCe ceW, peerJeve Yeer efve<keueg<e efkeee~~1611~~
ceeleepeer keer jeveeSB meye, efueKeer ieeer nQ mJeevle megKeee~
ee efhej Peueke jne nw Gvemes, jeer ieeer nQ efMe<e efnleee~~
Deelceefnleb kele&Jeb henues, efhej kejCeere peieled keueeCe~~
ceeleepeer eleske keee& ceW, jKeleeR cetueceb$e kee Oeeve~~1612~~

Dehevee Iej lees meYeer yeveeles, vej lees keee heMeg-he#eer Yeer~
uesefkeve cebefoj, Oece& kes Deeuee, cevegpe yeveeles keesF&-keYeer~~
hebece KeC[

Ske ebLe kee uesKeve kejvee, Gvemes Yeer nw Gece keee&~

meyekes yeueyetles kes yeenj, eens KeeX jeefMe Deheej~~
keesF& vej eefo uesKeve kejlee, peeles Gmekeer yeefuenejer~
ceneYeeie nce kenWies Gmekees, Deiej efueKes neskej veejer~~1607~~

(311)

heeBe oMeke oeref#ele peerJeve ceW, efueKes leerve meew ebLe Decej~
nce Gvekee mJeeOeee kejW lees , kej ve mekeWies peerJeve Yej~~
(312)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

efnvoer-mebmke=le-eeke=le-keVe[, jes meYeer ceW iebLe ceneve~

he{kej Deejpe ceW he[ peeles, Denbceve lepeles efJeeved~~1613~~

meeOeejCe pevelee kes meeLe ner, efJeeveeW kees ueeYe efceuee~

Deeheeer meeefnle mete& mes, YeJe keceue Jeve mekeue efKeuee~~1620~~

leerve Meleke ebLeeW keer jevee, keee kenueeleer yebOeg eJej~

oer # eeveb l ej kes Je<eeX ceW , es jeveeSB ef u eKeeR Decej~~
eser-ceeser veneR mecePevee, Deheves-DeeheceW ebLe ceneve~
oeBleeW leues oyeeles DeBiegueer, ueKe-he{ ye[s-ye[s efJeeved~~1614~~
eMebmeveere jeveeeW Jes ner, pees jKeleeR GsMe ceneve~
efpevekes eje YeJepeveeW kee, neslee nw Deeeflceke keueeCe~~
hejce hetpe eerceeleepeer kee, Ssmee ner meeefnle Decej~
cees#e eeefhle keer eMemle esjCee, efceueleer jnleer peerJeveYej~~1615~~

eerceeleepeer %eeveceleer kees, keF&eke DeJemej Deees nQ~

peye ece DeeefOekee kes keejCe, jesie Me$eg efIej Deees nQ~~
keeue-ieeue mes ueeweR ceelee, efpeveYeeer kee jne eYeeJe~
efpeveJeeCeer-efpeveosJe Yeefe mes, hetjCe nesles meYeer DeYeeJe~~1622~~

Deeefe&kee jlve, hejce efJeog<eer ceeB, ef keS mecheeef ole ebLe Deveske~
efJehegue %eeve kes ohe&Ce nQ Jes, efJemcee neslee Gvekees osKe~~
efveoex <e Deewj eeceeef Ceke meye keg , keef"ve meeOevee ece kes heue~
Gvekes Yeerlej efpeveJee iebiee, eJenceeve jnleer DeefJejue~~1616~~
cegefveOece& keer JeeKee Jeeuee, eeeerve ebLe eercetueeeej~
mebmke=le mes efnvoer erkee kej, ceeB ves efkeee cenled Ghekeej~~
pewveYeejleer-cegefve efoiecyej-pecyeterhe-pewve
Yetieesue~
ceeleepeer keer ceewefueke ke=efleeeB, pewve Oece& keer efveefOe Deveceesue~~1617~~

DeYeer#Ce %eeveeesefieveer ceelee, uesKeve-efebleve-ceveve kejW~

heue Yej kees efJeeece ve uesleeR, Deew j ve mecegefele Meeve kejW~
nes JeJeOeeve ve Deve efkemeer kees, veneR ef kemeer kees nesJes Yeeve~
G"-G" yew"W Debefkele kejves, ueew ve heees keesF& cesnceeve~~1623~~
efJeefJeOe efJeOeeSB nQ meeefnefleke, Mewueer KeC[-eyebOe eLee~
iee-hee-veeke-Skeebkeer, Gheveeme-meceer#ee-DeelcekeLee~~
keLee-keneveer keg ve ts, meyeceW ebLe efueKes cevenj~
meJe& eMebefmele, Gemlejer, ceve Deeeefole nes he{kej~~1624~~

efpememes leJe yeesOe neslee nw, efpememes neslee efeeefvejesOe~

efpememes nesleer Meg Deelcee, efpememes eMeefcele neslee eesOe~~
efpememes veMeles jeie-s<e nQ, ceve efJejefe kes Deeles YeeJe~
Jener %eeve nw efpemekes eje, neslee nw mebmeej DeYeeJe~~1618~~
eer ceeleepeer Fmeer %eeve mes, jeveeSB kejleeR efveoex<e~
Gvekes keCe-keCe Yeje ngDee nw, pewveOece&-%eeve kee kees<e~~
eerceeleepeer keer jeveeSB, Yet hej nQ Deveceesue jleve~
OeejCe kejW oe nce Deheves, mJeeOeee kee kejW eleve~~1619~~

yeng Deeeeceer eefleYee ceeB keer, efJe<eeeW hej DeefOekeej Deefcele~

oMe&ve-Oece& -DeOeelce-veee-men, Yet-Ke-veerefle-Fefleneme-ieef Cele~~
meye hej keuece eueeF& ceelee, ueeF ceesleer ienjs [tye~
veerjme keer Yeer mejme emlegefle, he{ves ceW Deeleer ve Tye~~1625~~
yengcegKeer eefleYee nw ceeB keer, yeele ve hetjer ken heeeW~
<edKeb[eiece-Demeneer, efveece-mecee hej erkeeSB~~
kemeneer kees ceeleepeer, efcemene yeveeee nw~
kegbokegbo eeke=le Dece=le kees, efnvoer kejkes efheueeee nw~~1626~~

hetpe Deeefe&kee %eeveceleer keer, eefleYee efJemceekeejer nw~

ceewefueke uesKeve-erkee-eJeeve-%eeve meeOevee Jeeueer nw~~
eLece KeC[

meeefnle me=peve Glke= lehemee, Devegeve nw hejce heefJe$e~

keee& cenece efJeee kee, keef"ve meeOevee nw meJe&$e~~
ueieeleej pees ece kejles nQ, eee: nes peeles yeerceej~
jne YegeYeesieer keefJe Fmekee, ueervee eej yejme Gheeej~~1621~~

(313)

eerceeleepeer keer jeveeSB, efpeveJee mebpeerJeve yeter~

efpemeves keb" Gleejer ceve mes, Gmekeer YeJe-mebieefle ter~~
(314)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

pewmes ceelee efvepe yeeueke kees, ogueje oJee efheueeleer nQ~

Jewmes mejue-mejme Yee<ee ceW, ceeleepeer mecePeeleer nQ~~1627~~

pewmes ceeB kee otOe meYeer kees, Deefle megheee efnlekeejer nw~
Jew mes en meeefnle Deeheeer, meyekees cebieuekeejer nw ~~1634~~

ceeleepeer keer jeveeSB nQ, meYeer Jeie& kees Gheeesieer~

yeeue-egJee-efJeeved-Deuheceefle, meeOJeer-eeJeke-cegefveeesieer~~
meeJe&Yeewce-meye keeue kes efueS, me=efpele efkeee ceeB ves meeefnle~
efceLeeleceme neves Jeeuee, pewmes ekee nes Deeefole~~1628~~
keesceue yegef yeeuekeeW kes efnle, ceelee efueKee es meeefnle~
mebmkeej keer efkejCeW GveceW, het jneR pewmes Deeefole~~
keewve-keewve iegCe MueeIeveere nQ, efpevemes yevelee yeeue eefj$e~
keewve peeve mekelee nw efpemekee, ceeB meceeve nes oe heefJe$e~~1629~~

Deepe Jemlelee kee egie Deeee, jnlee meyekees mecee DeYeeJe~

meYeer eenles Deuhekeeue ceW, hee peeeW heewjeefCeke YeeJe~~
FmeerefueS eerceeleepeer ves, ieeiej ceW meeiej mecee efoee~
eefjle eMeesOej kee ese, Dees kee cegiee& yevee efoee~~1636~~

eLee veece leLee iegCe ceelee, Deehe %eeve Deveghece Yeb[ej~

GveceW nce heeles ele#e nQ, efpeveJeeCeer ceelee meekeej~~
en keefuekeeue jne Deefle ogue&Ye, FmeceW heevee mecei%eeve~
eehle efkeee ceeB %eeveceleer ves, efoee Deve kees Yeer Jejoeve~~1630~~
meyemes henues efueKes hetpeeer , menme De"esej eYeg kes veece~
MegYeejcYe peye Flevee megboj, keeeW ve meheue neW meejs keece~~
leye mes ceelee %eeveceleer keer, eueer uesefKeveer leere ieefle~
keer ve Deye leke eoefhe Deees, Deeeg-mJeemLe JeJeOeeve Deefle~~1631~~

Deeee egie kee@efcekeme Deepe nw, keLee-keneveer efe$e meefnle~

en efJeeej kej ceeleepeer ves, me=pee meeefnle yeeuekeeW efnle~~
Yejle-yeengyeueer eefjle Deeheves, efe$ekeLee kee he efoee~
ceeleepeer ves mecee osKekej, leLee me=peve meeefnle efkeee~~1637~~
ejCeevegeesie kee efJe<ee keef"ve nw, ceeleepeer ves efkeee mejue~
erkee-ceewefueke-DevegJeeove kej, efJebMeefle ebLe jes DeefJejue~~
efebleeceefCe efmeeble meceefvJele, <edKeb[eiece-ieesccemeej~
YeeJeef$eYebieer-ef$eueeskeYeemkej, Deeefo efueKes Deeiece Devegmeej~~1638~~

MeeeeW ceW ceeB efpeveJeeCeer kees, keeceOesveg Yeer kene ieee~

eej mleveeW kee heke Yeer, DevegeesieeW kees efoee ieee~~
hetpeeeer keer eueer uesefKeveer, meyekes Thej Ske meceeve~
nes peelee efJemcee efJecegiOe nw, he{ves Jeeuee nj efJeeved~~1632~~
eLeceevegeesie hebehebeeMele, iebLeeW kee efceuelee GuuesKe~
jesce-jesce hegueefkele nes peelee, mejue-mejme Yee<ee kees osKe~~
keef"ve keLe kees mejue yeveevee, ceeleeeer GsMe ueueece~
Gheke=le hee"ke eerejCeeW ceW, kejlee yeejcyeej eCeece~~1633~~

ejCeevegeesie DeeeejMeee kes, egle-DeeoMe ebLe efueKes~

Ske efJe<ee hej, Ske Jeefe kes, Fleves veefnb Deve$e efoKes~~
cegefve-Deeefe&kee-eeJeke eee&, Gece ke=efleeeB efueKeeR Deveske~
erkee-ceewefueke-DevegJeeove mes, hee"e-megheee ngF eleske~~1639~~
cegefveOece& keer JeeKee Jeeuee, eeeerve ebLe eer cetueeeej~
mebmke=le mes efnvoer erkee kej, ceelee efkeee cenled Ghekeej~~
meneveece-keueeCekeuhele-efMe#eCe heefle cevenejer~
meeceeefeke-oMeOece&-Deeefe&kee, cegefve efoiecyej Ghekeejer~~1640~~

ceeleepeer keer cevenj Mewueer, Gheveeme kee he efueS~

yeeuemegueYe jeveeDeeW eje, yeeeW kees meeefnle efoes~~
hebece KeC[

leerLekej eewyeerme-mce=efleeeB, #es$e DeeesOee-yeengyeueer~

Yejle kee Yeejle-meleer Debpevee, he{kes efKeueleer oe keueer~~
Dees kee cegiee&-Yeefe-eefle%ee, jesefnCeer veeke-yeeueefJekeeme~
peerJeveoeve-mebmkeej-Deeefe&kee, MeebefleefveefOe-jeveeSB Keeme~~1635~~

(315)

efmeee ceb[ueefJeOeeve kee, henues neslee Deeeespeve~

Deve veneR keesF& efJeOeeve kee, jne meceepe ceW Lee eeueve~~
(316)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

ceeleepeer ves Deefle Gheeesieer, efueKes mejme yeeueerme efJeOeeve~

efoee pewve mebmke=efle kees ceeB ves, DeYetlehetJe& De#ee DeJeoeve~~1641~~

DeeeeeeX kes cetuekeLeve kees, Jes jKeleeR De#egCCe yevee~

veneR efkemeer hej Leeshee eenW, hetpeeer efJeeej Dehevee~~1648~~

jner Yeefe ceW Meefe Deheefjefcele, Deuhe%eeefveeeW keer nw eeCe~

Gmekes eje Jes e{ peeles, cees#ecenue leke kes meesheeve~~
Yeefe ceeie& kees ceeleepeer ves, peerJevle yeveeee je meeefnle~
eceke jneR meeefnleieieve ceW, ceeB ke=efleeeB pewmes Deeefole~~1642~~
FvOJepe-keuhegce-Meebefle, meJe&leesYe-$ewueeskee efJeOeeve~
pecyeterhe-veboerej-eeQme"-eglemkebOe-$e+ef<e-hebekeueeCe~~
ueeskeefee hetpeeSB efueKekej, YeeeW kee Ghekeej efkeee~
veJeosJ eleeDeeW keer het peve, ceeB Gece Ghenej ef oee~~1643~~

%eeveeYeekej nQ ceeleepeer, efpee kejs Meejoe Jeeme~

efJeveeMeeruelee-efvejefYeceevelee, en lees nw meewJeCe& megJeeme~~
meceeOeeve heeles efpe%eemet, Jeelmeuehe DeeefMe<e Ghenej~
ceeleepeer ves efkeee peieled kee, uesKeve kej Mele-Mele Ghekeej~~1650~~

jlve eJeeefueme ceeleepeer ves, Jeevegeesie kes ebLe jes~

pew v eYeejleer - Demeneer , keeleb $ e heceeuee ef J ejes ~ ~
efveece-mecee-veee-%eeveece=le, Deeueehe heefle-FesheosMe~
meye Deveg eesieer meb enerl e nQ, Deeheeer Dece=le GheosM e~~1644~~
uesKeke pewve ieieve ceW Deye leke, keesF& veneR ve#e$e efoKes~
efpeveves meeOJeer ee ceefnuee ves, pewveOece& hej ebLe efueKes~~
ceeleeeer henueer ceefnuee nQ, efkeee efpevneWves GodIeeve~
Gvekes heeJeve eerejCeeW ceW, meceked yeejcyeej veceve~~1645~~

efnvoer-mebmke=le-eeke=le-keVe[, ceje"er hej DeefOekeej meceeve~

meyeceW nQ megboj jeveeSB, veefnb ele#e kees keesF& eceeCe~~
bo Meee Jewog<e Deheefjefcele, efkeS mewke[eW bo eege~
keewve-keneB hej nw Gheeesieer, jme-DevegYetefle-YeeJe mes ege~~1651~~
ceelee keC"sJeeme mejmJeleer, Yee<ee hej Deveghece DeefOekeej~
efueKeves kee DeJemej Deeves hej, meye meeOeve jnles leweej~~
ieeLee-Mueeske-GjCe Deeefo, Meyo Jebpevee kees lelhej~
kejveer he[leer veneR eleer#ee, YeeJe eke nesles melJej~~1652~~

meceked yeesOe kejeleeR meyekees, ceeleepeer keer jeveeSB~

eeJeeb efoJeekej ef veef ele, keere fle& keewceg oer hew ueeSB~~
oes-ke-eej heeref{eeW Yej ner, veece ye{eleer nQ mebleeve~
uesefkeve veece Decej kej oslee, jee ieee meeefnle ceneved~~1646~~
ceeleepeer pees Yeer efueKeleer nQ, efueKeleer nQ GjCe kes men~
Gvekes keLeve hetCe& eeceeefCeke, keesF& keg ve mekelee ken~~
eyeue OeejCeeMeefe Deeheeer, ebLe-he=-hebefe leke eeo~
Dele: ebLe-he= DeJeueeskeve, neslee veneR mecee yeyee&o~~1647~~

ceeleepeer kes cevecebefoj ceW, YeeJe-osJelee Deeles peeW~

Yee<ee, Meyo emetveeW eje, Gvekee mJeeiele kejleer leeW~~
ome-iegCe-Meefe meceefvJele Yee<ee, kejs YeeJe kee GodIeeve~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer kee, MeleMe: MueeIeveere uesKeve~~1653~~
meeefnle #es$e ceW ceeleepeer kee, nw Deveve-Deveghece DeJeoeve~
eejeW DevegeesieeW keer efMe#ee, meyekees oslee mecei%eeve~~
ceeleepeer keer keuece mevlegefuele, he#eheele mes jefnle megef~
DeveskeebleJeeo mes cebef[le, Deeheeer meeefnefleke me=ef~~1654~~

efJe<ee mes nkej eefo ceeleepeer, jKeleeR keesF mJeleb$e efJeeej~

lees Jes he=Lekedhe mes Gvekees, heeo efhheCeer jKeW Gleej~~
eLece KeC[

meweefvleke ebLeeW keer ceelee, kejleeR mJeeb ethe keer Megef~

leeefke Mes<e veneR jn heees, efkemeer ebLe ceW uesMe DeMegef~~
Gekeesef megboj jevee ceW, eefo DeMegef keg jnleer nw~
lees efceeer ceW kebke[ pewmeer, efJe%eeW kees yengle Kekeleer nw~~1649~~

(317)

ceeleepeer keer keerefle& keewcegoer, meele mecegvoj heej ieF&~

kejW eMebm ee jeveeDeeW keer, heeeele ef Jeeved keF& ~~
(318)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

hejce hetpe eerceeleepeer kee, JeefelJe ceneefJemceekeejer~

keerefle&ceeve efkeS mLeeefhele, efJeefJeOe #es$e Deejpekeejer~~1655~~

Gme hej $e+<eYeosJe keer eeflecee, Mele-De" heg Gegbie Ke[er~

DeefKeue efJee keer eefleceeDeeW ceW, nesieer TBeer Deewj ye[er~~1662~~

veiej-ieeBJe Deew [iej-[iej ceW, pewveOece& kee %eeve efoee~

peueefJenej-jLeee$eeeeW mes, DeueKe peiee, eeej efkeee~~
Deveske efJeOeeveeW keer jeveekej, hetpeeDeeW kee kej efvecee&Ce~
pees Ghekeej efkeee YeeeW kee, kej mekelee nw keewve yeKeeve~~1656~~
Yeejle kes keesves-keesves ceW, ceeleepeer ves efkeee efJenej~
efoee peieled kees Deeheeer ves, Jemevecegefe peerJeve Ghenej~~
Gvekee meefVeOeeve heeves kees, ueeueeefele nw osMe mekeue~
Gvekes cebieue MegYeeMeer<e mes, nes peeles meye keece meheue~~1657~~

pewmes G[gieve yeere ebcee, DeefleMee MeesYee heelee nw~

Jewmes #es$eeW ceW kegC[uehegj , kegC[ue-mee ceve Yeelee nw~~
ueKe Jeerjeveer keW ve ee$eer, cee$e oMe&veeW mes Lee keece~
Deepe JeneB meewvoe& yejmelee, ueielee nw DeefleMee DeefYejece~~1664~~

ceeleepeer Ssefleneefmeke veejer, heg<e mes ye{kej keee& efkeS~

mee lees en nw ceeleepeer ves, leerLeeX kees veJe eeCe efoS~~
pees oerheke yegPeves Jeeues Les , Gvekees os kej kes mvesn~
Decej yeveeee meesves pewmeer, ueieer ecekeves Gvekeer osn~~1658~~
ecelkeej kees vecemkeej nw, jne peieled kee ener eueve~
FmeerefueS DeefleMee #es$eeW kee, neslee jne nw GejCe~~
leerLekej keueeCe YetefceeeB, meoe Ghes#ee jneR efMekeej~
peerCe&-MeerCe& nes ieF efyeeejeR, menles-menles en JeJenej~~1659~~

efkeef<kevOeehegj ee keekeboer, GejYeejle #es$e ceneved~

ngS eneB hej heg<heoble efpeve, ieYe&-pevce-lehe $ee keueeCe~~
cee$e Yeive DeJeMes<e JeneB nQ, meyekees keeue ves Keeee nw~
#es$e hegvem&Leeefhele kejvee, ceeB ves ue#e yeveeee nw~~1665~~
ceeleepeer keg keece ve kejleeR, Jes meeOJeer nQ veejer nQ~
cee$e esjCee osleeR ceelee, nce Gvekes DeeYeejer nQ~~
hej efyeve mebleeW eehle esjCee, keee& ve kejles eeJekeieCe~
oeve Deewj hetpee eje ner, nesles Gvekes heehe #ejCe~~1666~~

megefJeOeenerve oMee kes keejCe, ee$eer "njW veneR JeneB~

efyeve ee$eer Deeceo ve nesleer, efyeve Deeceo GlLeeve keneB~~
ceeleepeer kee Mele-Mele Jebove, GvnW G"eee, Oeeve efoee~
peerCeexej esjCee oskej, Gvekees peerJeveoeve efoee~~1660~~
ceeleepeer keer eehle hesjCee, nefmleveeiehegj mJeie& ngDee~
Meeele #es$e DeeesOee peer kee, DeodYegle keeeekeuhe ngDee~~
keg C[uehegj -eeeie-yeveejme, #es $e iegC eeJee-jepeie=n er ~
peerCeexeefjle ngS ekeeefMele, megboj nes ieF hetpecener~~1661~~

%eeveiegCeeuebke=le ceeleepeer, efMe#ee-efMe#eCe kejleeR esce~

keeeWefke efyevee %eeveiegCe peie ceW, heeee veneR efkemeer ves #esce~~
ef $eueeske MeesOe meb mLeeve kes eje, ng Dee ceg efle meeef nle Decej~
leLee Deveske ngS Deeeesefpele, ueIeg-Je=nled mesefceveej-efMeefJej~~1667~~
pew veOece& kes Deeefo eJele&ke, jns DeeefoveeLe YeieJeeve~
uesefkeve YeceJeMe De%eeveerpeve, ceneJeerj kee uesles veece~~
ceeleepeer ves kegueheefleeeW kee, meccesueve Deentle efkeee~
hee"e-hegmlekeeW Yetue megOeejer, ceelee DeodYegle keee& efkeee~~1668~~

ceneje^ ceW ceebieerlegbieer, oef#eCe kee meccesoefMeKej~

ceeleepeer kes MegYeeMeer<e mes, Gmekeer MeesYee jner efveKej~~
hebece KeC[

yeengyeueer YeieJeeve keer eeflecee, eecegC[jee ves yeveJeeF&~

Gvekeer Deveghece keerefle& keewcegoer, DeefKeue efJee ceW nw eF&~~
efme#es$e ceebieerlegbieer hej, en eeflecee yeve peeesieer~
ceeleepeer keer Oece& heleekee, Yeer Gve mebie uenjeesieer~~1663~~

(319)

Yeef e cegefe kee Deveghece meeOeve, ceele= ef Jehegue meeef nle jee~
hetpee-efJeOeeve-mlees$e-efJeveefleeeB, Gece mes Gece efJejee~~
(320)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

boye jeveeSB ceeB keer, hee peeleer nQ peye mebieerle~

Petce-Petce kej ieeles nQ meye, ueeKe-ueeKe pevelee kes yeere~~1669~~

hejce hetpe eerceeleepeer peye, kejW mejmJeleer kee Dee&ve~

mJele: mee Skeef$ele nesles, cevemLeeue ceW Meyo-megceve~~1676~~

kejCeevegeesie ebLeeW ceW JeefCe&le, jevee pecyeterhe ceneved~

oer Gleej ceelee ves Yet-hej, kej iepehegj Devegke=efle efvecee&Ce~~
%eeve peeseflejLe ngDee eJeefle&le, Fmekee osves meyekees %eeve~
FbefojeieeBOeer ke=le GodIeeve, jne Oece& DeefleMee DeJeoeve~~1670~~
veejer neskej vej mes ieglej, kej efoKeueees keece ye[s~
efpevekeer eMeieeLee kees megvekej, nes peeles nQ keeve Ke[s~~
efpevekeer osKe ces-meer efveefce&efle, meyekes G" peeles nQ ceeLe~
Gve Deeefe&kee %eeveceleer kees, Jebove keB pees[e neLe~~1671~~

hejce hetpe eerceeleepeer kees, vo Meee kee hetje %eeve~

YeeJeevegketue eege ngS nQ, mlegefle-hetpee-mlees$e-efJeOeeve~~
ieerle Deiej mebieerle heke[ ues, MeesYee ye{leer menme iegveer~
YeeJe efJeMegef Yeer ye{ peeleer nw, kece& efvepe&je menme iegveer~~1678~~

ceeleepeer keer jeveeDeeW ceW, YeeJe-keuee oesveeW kee eesie~

YeeJeeeCe nQ, keuee osn nw, oesveeW kee mJeefCe&ce mebeesie~~
YeeJe ecegKe nQ, FmeerefueS ceeB , jKeleeR meoe YeeJe kee Oeeve~
YeeJe Yeemevee efyevee ve neslee, Jemleg-keLe kee meee %eeve~~1672~~
ceeB ke=efleeeW ceW YeeJe Peuekeles, pewmes ohe&Ce ceW eefleefyecye~
mJe-eLeeJeled YeeJeYeemevee, he{les nes peeleer DeefJeuecye~~
jmeeveg Yetefle eefo veneR ngF& lees, nes peelee ece JeLe& mekeue~
Dele: Oeeve jKeleeR ceeleepeer, meces<eCe nesJes DeefJekeue~~1673~~

MeesYee keeJe ye{eves Jeeues, Deuebkeej Yeer ngS eege~

YeeJe Jebpevee kejves Jeeues, eLeeeesie DeefleMee Gheege~~
kesJeue yeee eoMe&ve kejvee, veefnb Gvekee GsMe jne~
efkevleg YeeJevee kees yeue osvee, kesJeue Gvekee ue#e kene~~1678~~
ceeleepeer kes ke=lekeeeeX kee, keneB leke keesF& kejs yeKeeve~
kene ieee pees mJehvecee$e nw, eLee efmevOeg kee efyevog meceeve~~
pees peve eenW meecege ueKevee, kejW Jebovee hetpe mLeeve~
hegCeepe&ve-men osKe mekeWies, ceeleepeer kes keee& ceneved~~1680~~

hejce hetpe eer ceeleepeer kees, jme-iegCe-jerefle Deheefjefcele %eeve~

jes iees DeefleMeeer eYeeJeke, efJeveleer-hetpee-mlees$e-efJeOeeve~~
keLee-keneveer-enmeve-veeke, Gheveeme-efmeeble-hegjeCe~
ceeleepeer keer peerefJele ke=efleeeB, GveceW efveefnle YeeJe kes eeCe~1674~~
ceeleepeer keer jeveeDeeW kee, keueehe#e Yeer GppJeue nw~
Yee<ee-bo-DeuebkeejeW kee, nj eeesie Deefle megboj nw~~
Yee<ee mejue eJeenceeer nw, pewmes iebiee keer keue-keue~
YeeJe eke kejves ceW me#ece, heefjceeefpe&le, efveoex<e efJeceue~~1675~~

efpeleves keee& efkees ceeleepeer, Oece&-meceepe-meeefnefleke #es$e~

jn peeles nQ osKe Deueewefkeke, efJemcee mes efJemheeefjle ves$e~~
meeefnefleke ke=efleeeW kes yeejs, veneR heeuevee keesF& Yejce~
kesJeue mJeeOeee kejves ceW, ueie peeeWies keF& pevece~~1681~~
hejce hetpe eerceeleepeer kes, nce hej nQ Deveble Ghekeej~
Gvekee JeCe&ve jne DemebYeJe, kewmes kejW eke DeeYeej~~
he=LJeer kee eefo keeieo kej ueW, mekeue mecevoj kejW cemeer~
meye Jevejepeer kejW uesefKeveer, veefnb pee mekeleer keLee efueKeer~~1682~~

efnvoer-mebmke=le-eeke=le-keVe[, meye hej ceelee kee DeefOekeej~

Meyokees<e eerceeleepeer kee, jKelee meeiej-mee efJemleej~~
eLece KeC[

Meyojlve kees YeeJe cegefkee, pe[leeR ceelee meese-efJeeej~

keewve Meyo Gheege keneB nw, kejlee DeefOeke YeeJe Gefpeeej~~
megieef"le Jeekee, ceveesnj Yee<ee, Meyo eeve megboj Devegketue~
ueieles JebMeerJeeove kejles, eLee ke=<Ce egcevee kes ketue~~1677~~

(321)

ceeleepeer keer eke=efle cenece, efpemes ueieeleer heejme kej~

meJe&he kejleer nQ hetje, mLeeeer, DeefleMee megboj~~
(322)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

nefmleveeiehegj pecyeterhe-men, eer kegC[uehegj MeesYeeOeece~

keekeboer-eeeie-yeveejme, Deefn-DeeesOee ngS ueueece~~1683~~

cesjer DeefYeuee<ee

#eguueke eer ceesleermeeiej peer, yeeeejer peer jJeerv kegceej~

megboj pees[er ceve kees Yeeleer, ueieles jece-ueKeve cevenej~~
ceeleepeer kes efMe<e yengle nQ, uesefkeve Fvekeer yeele nw Deve~
veneR osKeves ceW Deeleer nw, Ssmeer ieg keer Yeefe Deveve~~1684~~
Ske Jeefe JeefelJe yengle mes, meYeer hetCe& DeeYeeuebkeej~
yeeueeesefieveer efMeKej efJejeefpele, elegjvegeesie %eeve Yeb[ej~~
leerve Meleke ebLeeW keer uesKeke, Gece Jeee, eJeevekeej~
vetleve leerLe& yeveeS ceeB ves, efkeS hegjeleve peerCeexej~~1685~~
peue kees peerJeve kene ieee nw, eieefle jner peerJeve heneeve~
meeOeke keYeer ve keles heLe ceW, kejles eieefle jnW ieefleceeve~~
Jewmes ceelee %eeveceleer Yeer, ye{W meeOevee peeW Deeefole~
mJeCe& uesefKeveer eueleer jnleer, neslee eke Decej meeefnle~~1686~~
erhe-meceg DemebKe hejmhej, ceOeueeske ceW Jeueeekeej~
GveceW pecyeterhe eLece nw, mJeebYetjceCe Deble efJemleej~~
eejbefYeke lesjnerheeW kee, Oeeve ceW Deeee efoJe ekeeMe~
Gmes Gleeje nefmleveeiehegj, lesjnerhe efpeveeuee Keeme~~1687~~

meceeefnle efJe<eeJemleg
1. hetpe ceeleepeer eMe: keee mes meoe Depej-Decej jnWieer~
2. peye leke metjpe-eeBo, Oeje-DeekeeMe, veefoeeB-hene[ nQ, leye leke ceeleepeer
peerefJele jnkej nce meyekee Ghekeej kejleer jnW~
3. hetpe ceeleepeer eerefuebie so kej, cegefveele OeejCe kej, kesJeue%eeve eehle
kej efveJee&Ce eehle kejW-ener DeefYeuee<ee nw~
4. uesefkeve peye leke ceeleepeer ves efveJee&Ce veneR heeee, leye leke Gvekes
ejCeeW kee meeLe, Gvekee ieghe ceW meeefVeOe nceW eehle neslee jns~
5. ceeleepeer meoe peeJeble jnW~

keeJe heo
leve Deewoeefjke, hegue jevee, Fmekee neslee melele cejCe~
uesefkeve leve meeefnle Decej nw, Fmekee neslee veneR #ejCe~~
nw Glke= meeefnle Deeheeer, keeuepeeer efnlekeejer nw~
meeJe& Y eew c e-meJe& $ e meceele-meJe& keeue Ghekeejer nw ~ ~1688~~
peje-cejCe Deelee Yeew efleke leve, leve meeef nef leke Depej-Decej~
Yeeweflekeleve lees peue yegoyego nw, eMe:keee nw DeefJeveej~~
Jeefjlecee nQ meeOJeer ceelee, yeeueeesefieveer yeerme Meleer~
eMe:keee mes Depej-Decej nQ, eerceeleepeer %eeveceleer~~1689~~

k m, k m

peye leke Yetleue hej MeesefYele efieefj, meefjleeSB nQ eJenceeve~

peye leke metjpe-eeBo efmeleejs, veerue ieieve ceW peeseflecee&ve~~
peye leke nQ efpeveJej-efpeveJeeCeer, cebieue-Gece-MejCeeeej~
leye leke ceelee %eeveceleer peer, kejleer jnWs mJe-hej keueeCe~~1690~~
hetpe Deeefe&kee %eeveceleer peer, yeveW mJeie& keer DeefOekeejer~
heg<eos n hee cegefveele OeejW, neW eoMe lehe Deeeejer~~
hebece KeC[

(323)

(324)

hebece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

esC eer ceeb[w, Ieele Ieeef leee, heeJeW De#ee kes Jeue%eeve~
YeJepeerJe GheosMeve kejkes, Debeflece heo heeJeW efveJee&Ce~~1691~~

Yepeve
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

uesefkeve leye leke ceeleepeer kes, eerejCeeW kee meeLe jns~

cesjs efMej hej Deeheeer kes, MegYeeMeer<e kee neLe jns~~
pevece-pevece neW ieg Deehe ner, ceQ Yeer efMe<e kee heo heeTB~
ebove-ceesleer-jefJe mebie yew"tB, ceeleepeer kes iegCe ieeTB~~1692~~

lepe&-osKees lesjnerhe kes Deboj......

nerjke pevcepeebleer DeeF&, %eeveceleer ceeleepeer keer-2~

k m, k m

%eeve keer cetjle %eeve keer metjle, %eeve keer iebiee nQ ceelee-2~
%eeveoerhe mes kejW Deejleer, %eeveceleer ceeleepeer keer~~1~~
efpeveJej kevee ieefCeveer ceelee, peie keer hetpe Oejesnj nQ~
DeJe mes kejW Dee&vee, %eeveceleer ceeleepeer keer~~2~~

ele Deewj lehe meJe&Lee keee&keejer ner nQ

meiieb leJesCe meJJees efJe heeJeS len efJe PeeCepeesSCe~
pees heeJeF mees heeJeF hejueesS meemeeb meeskeKeb~~
DeFmeesnCepeesSCeb megb nsceb nJesF pen len e~
keeueeF&ueerS Dehhee hejcehheDees nJeefo~
JejJeeleJesefnb meiiees cee ogkeKeb nesG efvejF Fejsefnb~
eeeleJeefeeCeb heef[JeeuebleeCe ieg Yeseb~~
lehe mes mJeie& meYeer eehle kejles nQ, hej pees Oeeve mes mJeie& eehle kejlee nw
Gmekee mJeie& eehle kejvee kenueelee nw, Ssmee peerJe hejYeJe Meeele-cees#e megKe
kees eehle kej ueslee nw~ efpeme ekeej Delevle MegYe meeceeer mes -MeesOeve meeceeer
mes DeLeJee megneiee mes megJeCe& Meg nes peelee nw Gmeer ekeej keeue Deeefo ueefyOeeeW
mes Deelcee hejceelcee nes peelee nw~ ele Deewj lehe kes eje mJeie& kee eehle nesvee
Dee nw efkevleg Deele Deewj Delehe kes eje vejke kes og:Ke eehle nesvee Dee veneR
nw keeeWefke eee Deewj Ieece ceW yew" kej F mLeeve keer eleer#ee kejves JeeueeW ceW
yengle ner Deblej nw~
-Deeeee& eer kegvokegvoosJe-cees#eheeng[

eLece KeC[

(325)

cetueeeej Je efveecemeej De meceemeej FveceW efoKelee~

FmeerefueS nce kejW Jebovee, %eeveceleer ceeleepeer keer~~3~~
kegbokegbo Dekeuebke osJe De, Jeerjmesve metjer pewmeer~
meeefnefleke ke=efleeeB efceueleer nQ, %eeveceleer ceeleepeer keer~~4~~
nerjs meer eefleYee nw cegKe hej, mJeefCe&ce efJe nw Deelcee keer~
pevceefleLeer nw MejohetefCe&cee, %eeveceleer ceeleepeer keer~~5~~
nce kees lesje nerjs mece JeefelJe megnevee ueielee nw~
kejs eboveeceleer Jebovee, %eeveceleer ceeleepeer keer~~6~~
k m, k m

(326)

eLece KeC[

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ieefCeveer %eeveceleer cenekeeJe

Yepeve

Yepeve
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

lepe&-ceefvenejeW kee he..........

Meejo ceelee kee he efoKeeee,

%eeve kee letves DeueKe peieeee~~ske.~~

lepe&-Ss ceeefueke lesjs Jebos nce..........

MejohetveeW kee es eebo nw ieefCeveer eer %eeveceefle ceele nw~

Fvekeer hetpee kejW, Fvekeer Yeefe kejW,
efoKeleer es yeeeer meer ceele nQ~~Mejo hetvees...~~ske.~~
%eeve Dece=le mes es le=hle nQ~
nce lees peie ceW ner meblehle nQ~~
Fvekees Jebove kejW, %eeve kes keCe uenW,
oWieer egle%eeve keer yeele nQ~~Mejo hetvees.......
oes meew evLeeW keer jevee efkeee~
pecyeterhe Yeer yeveJee efoee~~
%eeve peesleer peueer, osMe Yej ceW eueer,
esjCeeeesle es Keele nQ~~Mejo hetvees.......
yeeuemeefleeeW keer yeefieee efKeueer~
%eeveceefle ceele henueer efceueeR~~
Fvemes efMe#ee uenW, evoveeceefle kens,
%eeve keer es meoe yeele nQ~~Mejo hetvees..........

oer#ee uesleer ve LeeR keJeebjer kevee eneB,

yeermeJeeR meoer ceW legceves eLece heo efueee~
%eeveceefle veece leye letves heeee, %eeve kee letves DeueKe peieeee~
~~ Meejo....~~1~~
keesF& meeefnle jevee ve keer meeOJeer ves,
mewke[eW ebLe Deye je efoS ceele ves~
kegvokegvo kee heLe ojMeeee, %eeve kee letves DeueKe peieeee~
~~ Meejo.....~~2~~
pewve Yetieesue jevee veneR Leer keneR,
cee$e eeeerve ebLeeW ceW Jen Leer kener~
pecyeterhe kee heke efoKeeee, %eeve kee letves DeueKe peieeee~
~~ Meejo.....~~3~~
efpeveJejeW keer peveceYetefce efJekeefmele ve LeeR,
esjCee Gvekes Gej keer ceeB ves oer~
$e+<eYe-ceneJeerj veece iegbpeeee, %eeve kee letves DeueKe peieeee~
~~ Meejo.....~~4~~
pewve mebmke=efle keer let Fke Oejesnj nw ceeb,
egie egieeW leke efpeS let kens evovee~
Oejleer eens meoe lesjer eee, %eeve kee letves DeueKe peieeee~
~~ Meejo.....~~5~~

k m, k m

k m, k m
hebece KeC[

(327)

(328)

hebece KeC[