Wy komme der oan

Wenje wêr’t wy wenje wolle

De FNP beskôget wenjen as in basisrjocht en wol dat der yn Fryslân foldwaande betelbere wenningen komme, benammen foar jongeren en minsken mei in sosjale en ekonomyske bining mei de regio. Yn harren Oanfalsplan Wenjen pleitsje se foar it tsjingean fan twadde wenten en it beheinen fan de kosten foar nijbou. Se binne tsjin grutskalige bouprojekten lykas it Deltaplan foar it Noarden, omdat dit de unike struktuer fan Fryslân fersteure soe. 

De partij wol dat elk plak yn Fryslân nei ferlet en karakter útwreidzje kin, sûnder grutskalige nijbou yn it iepen lânskip of lúkse fakânsjeparken. Dêrneist moat der omtinken wêze foar âlderen, sadat sy langer thús wenje kinne, bygelyks fia in hofkes konsept dat soarch en mienskipskrêft bondelet. Goede soarchfoarsjenningen en trochstreaming op de wenningmerk binne dêrby krúsjaal.

Us lânskip – ús romte – ús goud

De FNP sjocht lânbou en natuer as ûnskiedber ferbûn en wol Fryslân as lânbouprovinsje behâlde. De partij pleitet foar in ekstinsive, duorsume lânbou mei in earlik fertsjinmodel, wêrby’t boeren frijwillich omskeakelje kinne. Provinsjale grûnútjefte moat betingsten krije dy’t duorsume lânbou stimulearje. 

Ek konsuminten, de finansjele sektor en tuskenhannelers moatte bydrage oan earlike prizen en koartere itensketens. De FNP wol in ‘kertiermakker ‘ om Fryske produkten better yn de merk te setten en agraryske ûndernimmers stypje by neventakken lykas rekreaasje en soarch. 

Op it mêd fan natuerbehear set de partij yn op skjin wetter, stikstofreduksje sûnder twongen ûnteigening en it fersterkjen fan bioferskaat, mei bysûnder omtinken foar greidefûgels en lânskipseleminten. Boeren spylje hjiryn in grutte rol, lykas natuerorganisaasjes en frijwilligers. 

De FNP stipet aktyf behear fan rôfbisten en ynvasive soarten om de balâns yn it lânskip te behâlden. Oer de wolf is de partij kritysk en pleitet se foar in legere beskermingsstatus en bettere stipe foar feehâlders.

Praktysk ûnderwiis, duorsem toerisme

Arbeidsmerk en fakmanskip yn Fryslân Fryslân kampt mei in tekoart oan fakminsken, dat de kommende jierren allinnich mar tanimme sil. De FNP beklammet de wearde fan it mbo en fakmanskip en wol Fryslân profilearje as dé provinsje foar praktysk ûnderwiis en ambachten. Bedriuwslibben en ûnderwiis moatte nauwer gearwurkje, en der moat in sintraal loket komme om inisjativen te bondeljen. 

Ynnovative arbeidsoplossingen De FNP wol in digitaal platfoarm ûntwikkelje foar (pensjonearre) fakminsken en soarchmeiwurkers, sadat se fleksibel ynset wurde kinne. Dit moat helpe by personielstekoarten yn sektoaren lykas hoareka en soarch. 

Ljouwert as folweardige studintestêd De groei fan it heger ûnderwiis yn Ljouwert wurdt tajuicht. De FNP wol dizze ûntwikkeling fersterkje yn gearwurking mei de gemeente. 

Duorsum toerisme en kultureel erfgoed Fryslân rjochtet him op duorsum toerisme mei rêst, romte en natuer as kearnkwaliteiten. Toerisme moat tagonklik bliuwe foar elkenien, en útwreiding fan grutte fakânsjeparken wurdt kritysk besjoen. De FNP pleitet foar in ynternasjonaal kongres oer duorsum toerisme op de Waadeilannen. Dêrneist wol de partij it kulturele erfgoed beskermje en stimulearje, sawol materieel as ymmaterieel.

Kultuer as smaroalje foar de mienskip

De FNP sjocht kultuer as in libjend en ferbinend ûnderdiel fan de Fryske mienskip. Mei it ôfrinnen fan it hjoeddeistige kultuerbelied wol de partij ynsette op in sterke basisynfrastruktuer foar musea, eveneminten en poadiumkeunsten, en dêrneist earlike subsydzjeregels foar alle kulturele inisjativen. Arcadia / LF 2028 kriget in wichtige rol yn it nije kultuerbelied, en der moat in Frysk Kultuer Fûns komme om jong talint te stypjen.

Dêrneist pleitet de FNP foar provinsjale rezjy oer kultuerjilden, sadat Fryslân sels bepale kin wêr’t ynvestearringen hinne gean. Dat jildt ek foar ûnderwiis: it Taalplan Frysk 2030 moat echt resultaat opsmite. De partij wol in provinsjale ûnderwiisynspeksje mei foegen op alle nivo’s en mear omtinken foar Fryske skiednis yn it ûnderwiis.

Om de sichtberens fan it Frysk en streektaal te fergrutsjen, moat it budzjet hjirfoar omheech en struktureel wurde. Gemeenten krije stipe foar taalbelied en der komt in taalkoördinator foar it Fryske MKB. De FNP sjocht foar ynspiraasje nei talen lykas Welsh en wol nauwer gearwurkje mei oare taalmienskippen binnen it Keninkryk, lykas op de Karibyske eilannen .

As lêste wol de FNP de Biltske en Stellingwerfske taal beskermje mei strukturele subsydzjes en bliuwt de partij him ynsetten foar Omrop Fryslân, Tresoar, de Fryske Akademy en de Afûk.

Mienskipsbelied as betingst om noflik te wenjen

De FNP set him yn foar in sterke en ferbûne mienskip yn Fryslân. Troch ynvestearringen yn mienskipsbelied binne moetingsplakken yn doarpen en wiken flink ferbettere. Dat sukses wolle se trochsette mei in breed provinsjaal leefberens-loket, dat alle besteande ûndersteuningsorganisaasjes bondelet en ynwenners helpt mei inisjativen. 

Jongeren en leefberens De FNP pleitet foar in deputearre foar jongerein en wol Fryslân oantreklik hâlde foar starters. Lokale inisjativen lykas sport – en rekreaasjeaktiviteiten moatte leechdrompelige subsydzjes krije. Dêrneist moat der in ûnderhâldsfûns foar doarpshuzen komme, ynklusyf ferduorsuming en bettere organisaasje. 

Minder burokrasy, mear aksje

Eveneminteorganisatoaren en ferieningen moatte flugger holpen wurde by fergunningen en regeljouwing. De provinsje moat minder star nei wetten sjen en just meitinke. 

Lokaal ûndernimmerskip en sport

De FNP stipet lokale ûndernimmers en wol konsuminten bewuster meitsje fan de ympakt fan rappe besoarchtsjinsten. Ek set de partij him yn foar de fersterking fan Fryske sporten lykas keatsen, fierljeppen en skûtsjesilen. Dêrneist wolle se dat bern op harren sânde in jier lang fergees sporte kinne by in lokale feriening. 

Koartsein: in Fryslân wêryn’t de mienskip, jongerein, sport en lokale ekonomy bloeie!

Op nei in autonoom enerzjy-belied

De FNP set yn op enerzjy-autonomy mei each foar it lânskip. Se hâlde fêst oan it besteande belied tsjin grutte wynmûnen en sinneparken op lân en stimulearje alternative enerzjyboarnen lykas akwatermy, geotermy en wetterstof. De provinsje wol mear selsstannige oplossingen en net ôfwachtsje op it Ryk. Mear lokaal eignerskip fan enerzjyprojekten wurdt stimulearre, mei maatwurk by breed draachflak yn de mienskip. Fryske gemeenten dy’t selsfoarsjen wolle, lykas Waadhoeke, krije stipe. De provinsje hâldt in stypjende rol en pleitet foar in robúst en modern enerzjynetwurk. Uteinlik giet it derom dat minder enerzjyferbrûk ek betsjut dat der minder opwekt hoecht te wurden.

Tagong foar alle Fryske plakken

De FNP sjocht gjin ferlet fan grutte ynfrastruktuerprojekten yn Fryslân. De diken binne yn goede steat, en der is gjin stipe foar in nije dyk tusken Snits en Ljouwert. Wat farwegen oanbelanget, moatte besteande brêgen by de tiid brocht wurde, mar nije farwegen binne net nedich. 

De partij is tsjin de Lelyline, om’t de kosten foar it lânskip en de keppeling mei grutskalige wenningbou net opwage tsjin de baten. 

Foar it iepenbier ferfier wol de FNP in robúst netwurk fan haadferbiningen mei tagong foar alle Fryske plakken. Maatwurk wurdt nedich, mei fleksibeler oplossingen ynstee fan grutte lege bussen. Ek moatte fytsestallings en laadmooglikheden better regele wurde. 

Uteinlik is de partij kritysk oer rekkenriden, om’t de langere ôfstannen yn Fryslân en it gebrek oan betroubere alternativen yn rekken brocht wurde moatte.