Xem mã nguồn của Kaiser

{{other uses}}
{{one source}}
[[Tập tin:FriedIII.jpg|nhỏ|Hoàng đế [[Friedrich III của Đức|Friedrich III]] của [[Đế quốc Đức]] ([[1888]]) - một Kaiser có tư tưởng [[chủ nghĩa tự do|tự do]].<ref>Society for the Study of Midwestern Literature (U.S.), Michigan State University. Center for the Study of Midwestern Literature, ''Midamerica'', Tập 27, trang 69</ref>]]

'''''Kaiser''''' là tước hiệu [[tiếng Đức]] có nghĩa là "[[Hoàng đế]]", với '''''Kaiserin''''' có nghĩa là "[[Nữ hoàng]]/[[Hoàng hậu]]". Cũng giống như danh hiệu "[[Sa hoàng]]" (''Tsar'') trong [[tiếng Nga]], ''Kaiser'' có nguồn gốc trực tiếp từ tước vị [[Caesar (tước vị)|Caesar]], trong khi chính ''Caesar'' thì xuất phát từ tên riêng của một nhánh của thị tộc (''gens'') ''[[Julia (thị tộc)|Julia]]'' - chính là thị tộc [[Julius Caesar|Gaius Julius Caesar]], vị liệt tổ của Vương triều đầu tiên trong [[lịch sử Đế chế La Mã]]. Mặc dù các vua nước [[Anh]] xưng làm "[[Hoàng đế Ấn Độ]]" cũng được gọi là "[[Kaisar-i-Hind]]" trong [[tiếng Phạn]] và [[Tiếng Urdu|Urdu]], từ này, mặc dù nhìn chung là cũng có khởi thủy chung từ [[latinh|tiếng La Tinh]], lại là chuyển ngữ từ chữ ''Kaisar'' trong [[tiếng Hy Lạp]] chứ không phải là ''Kaiser'' trong tiếng Đức.<ref>Witzel, M. [http://www.ejvs.laurasianacademy.com/ejvs0703/ejvs0703article.pdf "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523094912/http://www.ejvs.laurasianacademy.com/ejvs0703/ejvs0703article.pdf |date=2013-05-23 }}, p. 29, 12.1 (as Urdu ''kaisar'').</ref> Như định nghĩa của cuốn ''Hooray for Yiddish!: a book about English'' của tác giả Leo Calvin Rosten, ''Kaiser'' là '''[[Hoàng đế Đức]]''', '''[[Hoàng đế Áo]]'''.<ref>Leo Calvin Rosten, ''Hooray for Yiddish!: a book about English'', trang 174</ref>

Trong các tài liệu [[tiếng Anh]], thuật ngữ ''the Kaiser'' thường được dùng để chỉ các vị Hoàng đế của [[Đế quốc Đức]], cũng như các Hoàng đế của [[Đế quốc Áo]] và [[Đế quốc Áo-Hung]] (ví dụ như là Kaiser [[Franz II của Thánh chế La Mã|Franz I]] hay Kaiser [[Franz Joseph I của Áo|Franz Joseph I]]<ref>Bascom Barry Hayes, ''Bismarck and Mitteleuropa'', trang 95</ref><ref>William O. McCagg, ''A History of Habsburg Jews, 1670-1918'', trang 56</ref>). Song cũng có trường hợp, như trong sách ''The First World War'' của tác giả Michael Howard, các Hoàng đế Áo-Hung như Franz Joseph I và [[Karl I của Áo|Karl I]] được ghi là ''emperor'' (hoàng đế trong [[tiếng Anh]]) trong khi Hoàng đế [[Wilhelm II của Đức]] thì được để nguyên là ''Kaiser''.<ref>Michael Howard, ''The First World War'', các trang 7-9.</ref> Cuốn [[tiểu sử]] ''Kaiser Wilhelm II: Germany's Last Emperor'' của tác giả John Van der Kiste cũng viết như vậy và có ghi chú rằng điều đó giúp người đọc không bị nhầm lẫn giữa các vị quân chủ Đức và Áo.<ref>John Van der Kiste, ''Kaiser Wilhelm II: Germany's Last Emperor'', trang X</ref> Trong cuộc [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]], thuật ngữ ''không dịch''<ref>Brian Murdoc, ''Fighting Songs and Warring Words: Popular Lyrics of Two World Wars'', trang 34</ref> ''the Kaiser'' — đặc biệt là dùng để chỉ Wilhelm II — đã chứa đựng hàm ý tiêu cực đáng kể trong các nước nói tiếng Anh. Tiếng Anh cũng có từ ''Kaiserism'', dịch nghĩa là ''Chủ nghĩa hoàng đế'' của Đức, Áo<ref>[http://www.vietdicts.com/s/48767/kaiserism Nghĩa của từ 'Kaiserism']</ref>. Ngoài ra, cuốn sách "The life of Mahomet: from original sources" của tác giả Sir William Muir có dùng chữ ''the Kaiser'' khi nói về Hoàng đế [[Đế quốc Đông La Mã|Đông La Mã]] [[Heraclius]] vào [[thế kỷ 7]]<ref>Sir William Muir, ''The life of Mahomet: from original sources'', trang 118</ref>.

== Lịch sử ==
Trước kia, các [[Hoàng đế La Mã Thần thánh]] dân tộc Đức đã dùng tước hiệu ''Kaiser''<ref name="frafton159">Anthony Grafton, Glenn W. Most, Salvatore Settis, ''The Classical Tradition'', trang 159</ref>. Vị Hoàng đế Đức đầu tiên là [[Otto I của Thánh chế La Mã|Otto I]] đăng ngôi vào năm [[962]]<ref>Ernest Weekley, ''Words ancient and modern'', trang 63</ref>. Ngay từ những chiến dịch của Caesar, người Đức đã biết tên ông theo thể trạng cổ với nguyên âm đôi là ''Kaiser'', mặc dù ở [[Đế quốc La Mã]] nó được phát âm là ''Kesar'' (tức ''Kaisar'' trong tiếng German Thượng cổ).<ref name="frafton159"/> Đồng thời, với tư cách là người kế vị của [[Charlemagne]] - vị Hoàng đế (''Imperator'') đã tái lập [[Đế quốc Tây La Mã]], các Hoàng đế Đức cũng sử dụng đế hiệu ''Imperator''.<ref>Nhiều tác giả, [http://www.gutenberg.org/files/35169/35169-h/35169-h.htm Title: Encyclopaedia Britannica, 11th Edition, Volume 9, Slice 3 - "Electrostatics" to "Engis"]</ref> Vào năm [[1806]], [[Napoléon Bonaparte]] xóa bỏ [[Đế quốc La Mã Thần thánh]].<ref name="frafton159"/>

== Xem thêm ==
* [[Quân chủ Đức]]
* [[Quý tộc Đức]]
* [[Danh sách vua chúa Đức]]
* [[Qaisar]]

== Chú thích ==
{{wiktionary|kaiser}}
{{Tham khảo}}

[[Thể loại:Hoàng đế La Mã Thần thánh|*]]
[[Thể loại:Đế quốc Đức]]
[[Thể loại:Nguyên thủ quốc gia]]
[[Thể loại:Danh hiệu quý tộc Đức]]
[[Thể loại:Tước hiệu hoàng gia]]
[[Thể loại:Danh hiệu của lãnh tụ quốc gia hoặc dân tộc]]