Jump to content

Стикс

From Vikipediya

Юнон мифологиясида – стих (/ˈстɪкс/ ; қадимги юнонча: Στύξ [стйкс]; ёқилган. „Шуддеринг“[1]) Ер ости дунёсининг маъбудаси ва дарёси эди. Унинг ота-онаси Титанлар Океан ва Тетис эди ва у Титан Палласнинг хотини ва Зелус, Нике, Кратос ва Биаънинг онаси эди. Титанларга қарши урушда у Зевснинг ёнини олади ва шунинг учун уни ҳурмат қилиш учун Зевс худоларнинг тантанали қасамёдларини Стикс суви билан ичишни буюрди[2].

Оила

[edit | edit source]

Одатдаги маълумотларга кўра, Стикс Океанларнинг энг каттаси, Титан Океанининг кўплаб қизлари, дунёни ўраб турган буюк дарё ва унинг синглиси-хотини Титанесс Тетис эди[3]. Гарчи, Рим мифографиси Гигинуснинг сўзларига кўра, у Нох („Тун“, Нйхнинг Рим эквиваленти) ва Эребуснинг (Зулмат) қизи бўлган бўлса ҳам[4].

У Титан Палласига турмушга чиқди ва ундан Зелус (Шон-шараф, Ўхшатиш), Нике (Ғалаба), Кратос (Куч, Устунлик) ва Биа (Куч, Зўравонлик) тимсолларини туғди[5]. Географ Паусаниаснинг айтишича, Крит эпименидига кўра, Стикс номаълум Периас томонидан Ехидна йиртқич ҳайвонининг онаси бўлган[6].

Одатда Деметер Зевс томонидан ер ости маъбудаси Персефоннинг онаси бўлган бўлса-да, мифограф Аполлодорнинг сўзларига кўра, бу Стикс эди[7]. Бироқ, Аполлодор Персефоннинг ўғирлаб кетилиши ҳақидаги машҳур ҳикояни ва уни ғазабланган ва ғазабланган онаси томонидан излаш ҳақида гапирганда, одатдагидек, Деметер қидирилади[8].

Мифология

[edit | edit source]

Худоларнинг қасами

[edit | edit source]

Стикс худоларнинг қасами эди. Гомер Стиксни „қўрқинчли қасам дарёси“ деб атайди[9]. " Илиада "да ҳам, „ Одиссея“ да ҳам Стикс суви билан қасам ичиш „муборак худолар учун энг катта ва энг даҳшатли қасам“ эканлиги айтилади. Гомер Гера (Илиадада) Зевсга Стикс билан қасамёд қилганида, Посейдоннинг Троя урушида юнонлар томонига аралашувида айбдор эмаслигини айтади ва у Калипсо (Одиссейда) худди шу сўзни ишлатади. У Одиссейга Стикс билан қасам ичганида, у унга қарши фитна уюштиришни тўхтатади. Шунингдек, Гипнос (Илиадада) Герани унга „Стикснинг дахлсиз суви билан“ қасамёд қилади[10].

Стикс томонидан қасамёд қилинган қасамёдларнинг мисоллари Гомер мадҳияларида ҳам учрайди[11]. Деметер Метанейрага қасамёд қилар экан, Стикснинг „муросасиз“ сувини унинг гувоҳи бўлишини сўрайди[12], Лето Делосга Стикс суви билан қасамёд қилади ва буни „муборак худолар қасамёд қилиши мумкин бўлган энг кучли ва даҳшатли қасам“ деб атайди. "[13], Аполлон Гермесдан Стикснинг „қўрқинчли“ суви ҳақида қасамёд қилишни сўрайди[14].

Ҳесиод, Теогонияда, Стикс учун бу рол қандай пайдо бўлгани ҳақида маълумот беради. Унинг сўзларига кўра, Титаномахия даврида, Зевс ва унинг олимпиячиларнинг Крон ва унинг тенгдошлари Титанларга қарши уруши пайтида, Зевс „барча ўлимсиз худоларни буюк Олимпга“ чақирган ва унга ким қўшилса, Титанларга қарши жанг қилишини ваъда қилган. Уларнинг ҳар бирида қандай ҳуқуқ ва мансаблар бўлишидан қатъий назар сақлаб қолинг ёки агар улар Кронус қўл остида бўлмаса, иккаласи ҳам унинг ҳукмронлиги остида берилади. Стикс отаси Океаннинг маслаҳатига кўра, биринчи бўлиб Зевс томонига ўтиб, болаларини Паллас билан бирга олиб келади. Ва шунинг эвазига Зевс Стиксни „худоларнинг буюк қасами ва унинг болалари доимо у билан яшашга“ тайинлади[15].

Гесиоднинг сўзларига кўра, Стикс Гадесга кираверишда, „ҳар тарафи кумуш устунлар билан осмонга кўтарилган“ ғорда яшаган[16]. Гесиод, шунингдек, Зевс худоларнинг хабарчиси Ирисни худолар қасамёд қилишлари учун Стикснинг „машҳур совуқ суви“ ни олиб келиш учун юборишини айтади[17] ва бундай қасамни бузгандан кейин қандай жазоларни тасвирлайди[18]:

Фор wҳоэвер оф тҳе деатҳлесс годс тҳат ҳолд тҳе пеакс оф сноwй Олймпус поурс а либатион оф ҳер wатер анд ис форсwорн, муст лиэ бреатҳлесс унтил а фулл еар ис cомплетед, анд невер cоме неар то тасте амбросиа анд неcтар, бут лиэ спиритлесс анд воиcелесс он а стреwн бед: анд а ҳеавй транcе овершадоwс ҳим. Бут wҳен ҳе ҳас спент а лонг еар ин ҳис сиcкнесс, анотҳер пенанcе море ҳард фоллоwс афтер тҳе фирст. Фор нине еарс ҳе ис cут офф фром тҳе этернал годс анд невер жоинс тҳеир cоунcилс ор тҳеир феасц, нине фулл еарс. Бут ин тҳе тентҳ еар ҳе cомес агаин то жоин тҳе ассемблиэс оф тҳе деатҳлесс годс wҳо ливе ин тҳе ҳоусе оф Олймпус.[19]

Рим шоири Овид Семелега ваъда берганида Жове (Римдаги Зевснинг эквиваленти) Стикс сувлари билан қасамёд қилган эди:

Wҳатевер тҳй wиш, ит шалл нот бе дениэд,
анд тҳат тҳй ҳеарт шалл суффер но диструст,
И пледге ме бй тҳат Деитй, тҳе Wавес
оф тҳе деэп Стйгиан Лаке,—оатҳ оф тҳе Годс.[20]

ва кейин Семеленинг илтимоси унинг ўлимига олиб келишини даҳшатга тушганига қарамай бажаришга мажбур бўлди[21]. Худди шундай , Феб (бу ерда Сол билан аниқланган, юнонча Гелиоснинг рим эквиваленти) ўғли Файтонга хоҳлаган нарсасини ваъда қилди, бу ҳам боланинг ўлимига олиб келди[22].

Дарё

[edit | edit source]

  Стикс маъбудаси, отаси Океан ва унинг ўғиллари Потамои сингари, дарё бўлиб, унинг мисолида Ер ости дунёсининг дарёси эди. Гесиоднинг сўзларига кўра, Стиксга отасининг ўндан бир қисми ер остидан оқадиган сувнинг ўндан бир қисми берилган ва у баланд тошдан тўкилиш учун юзага чиққан:

тҳе фамоус cолд wатер ... триcклес доwн фром а ҳигҳ анд беэтлинг роcк. Фар ундер тҳе wиде-патҳед эартҳ а бранч оф Оcеанус флоwс тҳроугҳ тҳе дарк нигҳт оут оф тҳе ҳолй стреам, анд а тентҳ парт оф ҳис wатер ис аллоттед то ҳер.[23]

Илиадада Стикс дарёси Ер ости дунёсида ўликларнинг турар жойи бўлган Гадес чегарасини ташкил қилади[24]. Афина Геракл Серберни қўлга киритиб, Гадесдан қайтиб келганида, „Стикснинг тиниқ сувлари“ ни кесиб ўтиш кераклигини эслатиб ўтади[25] ва Патроклуснинг сояси Ахиллесдан „Гадес дарвозасидан ўтиб кетиши учун жасадни тезда кўмишни сўради“ ва „дарёнинг нариги томонидаги“ бошқа ўликларга қўшилинг[26]. Виргилийнинг Аэнеидида ҳам, Стикс Гадес чегараларини тўққиз марта айланиб ўтади ва қайиқчи Чарон ўликларни у орқали олиб ўтиш учун жавобгардир[27]. Одатда, Ахерон – бу тириклар дунёсини ўликлар дунёсидан ажратиб турадиган дарё (ёки кўл)[28].

Одиссейда Кирк Ер ости дарёси Коцит Стикснинг бир тармоғи эканлигини айтади[29]. Дантенинг „ Дўзах“ асарида Флегия Виржил ва Дантени дўзахнинг бешинчи доирасини ўз ичига олган ботқоқ сифатида тасвирланган Стикс дарёсининг ифлос сувлари орқали ўтади, бу ерда ғазабланган ва ғамгинлар жазоланади[30].

Бошқа

[edit | edit source]

Гомер мадҳияси 2-да Деметер Персефон Стиксни Гадес томонидан ўғирлаб кетилганида, унинг „ўйин-кулги“ океани ҳамроҳларидан бири деб атайди[31].

Милодий 1-асрда Рим шоири Статий томонидан ёзилган Ахиллеидга кўра, Ахиллес туғилганда онаси Тетис уни Стикс дарёсига ботириб, ўлмасликка ҳаракат қилган; Бироқ, аёл уни ушлаб турган тананинг қисми яъни чап товони зарарланади[32]. Шундай қилиб , Парис Троя уруши пайтида Ахиллеснинг товонига ўқ отиб ўлдиришга муваффақ бўлди.

Иккинчи асрда Апулейнинг Метаморфозаларида Венера Психикага қўйган имконсиз синовлардан бири Стиксдан сув олиш эди[33]. Апулей сувни шафқациз аждаҳолар (драконлар) қўриқлайди ва сувнинг ўзидан ўлик огоҳлантиришнинг даҳшатли қичқириқлари келади. Унинг вазифасини қирқишнинг мумкин эмаслиги Психияни худди тошга айлангандек бемаъни бўлиб қолди[34]. Юпитер бургути Психияга шундай деб насиҳат қилади:

До ёу ... реаллй эхпеcт то бе абле то стеал, ор эвен тоуч, а сингле дроп фром тҳат ҳолиэст—анд cруэлест—оф спрингс? Эвен тҳе годс анд Жупитер ҳимселф аре фригҳтенед оф тҳесе Стйгиан wатерс. Ёу муст кноw тҳат, ат леаст бй ҳеарсай, анд тҳат, ас ёу сwеар бй тҳе поwерс оф тҳе годс, со тҳе годс алwайс сwеар бй тҳе мажестй оф тҳе Стйх.[35]

Аркадиан стикс

[edit | edit source]

Стикс мифологик дарёси ҳақиқий сув йўллари билан боғланган. Масалан, Гомернинг фикрига кўра, Фесалиядаги Пеней дарёсининг ирмоғи бўлган Титаресс дарёси Стикснинг бир тармоғидир[36].

Стикс шунингдек, Челмос тоғининг шимолий юзидаги жарликдан оқиб ўтадиган ва Кратис дарёсига оқиб ўтадиган оқим ва шаршара билан боғлиқ[37]. Милоддан аввалги 5-аср тарихчиси Геродот бу оқимни — уни „Стикс суви“ деб атайди — Нонакрис яқинидаги шаҳар (ўша пайтда қадимги Аркадия ва ҳозирги Ахеяда) Фенеусдан унчалик узоқ бўлмаган жойда жойлашганлигини ва Спарта шоҳи эканлигини айтади. Клеомен, одамларни унинг суви билан қасамёд қилишга мажбур қилади. Геродот буни „қоядан ҳовузга тушадиган кичик кўринишдаги оқим; ҳовуз атрофида тошлардан ясалган девор“ деб таърифлайди[38]. Паусаниас Нонакрис яқинидаги „Стикс суви“ га ташриф буюрганлиги ҳақида хабар беради (у ташриф буюрган пайтда, эрамизнинг ИИ асрида у аллақачон қисман кўмилган хароба бўлган) шундай деди:

Нот фар фром тҳе руинс ис а ҳигҳ cлифф; И кноw оф ноне отҳер тҳат рисес то со греат а ҳеигҳт. А wатер триcклес доwн тҳе cлифф, cаллед бй тҳе Греэкс тҳе wатер оф тҳе Стйх.[39]

Аэлианнинг сўзларига кўра, Деметер бу Стикс сувининг „Фенеус маҳалласида кўпайишига“ сабаб бўлган[40]. Қадимги афсона Деметерни ушбу Стикс билан боғлаган. Фотиуснинг сўзларига кўра, маълум бир Птолемей Гефестион (эҳтимол Птолемей Ченнусга ишора қилади) „Аркадиядаги Стйх суви ҳақида“ ҳикояни билар эди, унда ғазабланган Деметер Стикс сувини қора рангга айлантирган[41]. Жеймс Жорж Фрейзернинг сўзларига кўра, бу „фабле“ узоқдан туриб шаршаранинг қора кўринишини тушунтириб берди[42].

Ушбу Аркадиан Стикснинг суви заҳарли ва кўпгина моддаларни эритишга қодир эканлиги айтилган[43]. Биринчи асрнинг табиат файласуфи Плиний унинг сувини ичиш дарҳол ўлимга олиб келишини[44] ва урғочи хачирнинг туёғи унинг суви билан „чирилмаган“ ягона материал эканлигини ёзган[45]. Плутархнинг сўзларига кўра, заҳарли сувни фақат эшакнинг туёғи ушлаб туриши мумкин эди, чунки бошқа барча идишлар „совуқлиги ва ўткирлиги туфайли у томонидан ейилади“[46]. Паусаниаснинг сўзларига кўра, Стикс сувини (одамлар ва ҳайвонлар учун заҳарли) ушлаб турадиган ягона идиш отнинг туёғи эди[47]. Искандар Зулқарнайннинг ўлимига ушбу Стикс суви билан заҳарлангани сабаб бўлган деган қадимий шубҳалар мавжуд эди[48].

Ушбу Аркадиан Стикс мифологик Стикс учун наъмуна бўлиши мумкин[49]. Бу Апулейнинг Метаморфозаларидаги Стиксга тегишли бўлиб кўринади, у Венерага эга бўлиб, Психикага мурожаат қилиб, қуйидаги тавсифни беради[50]:

До ёу сеэ тҳат стеэп моунтаин-пеак стандинг абове тҳе тоwеринг cлифф? Дарк wавес флоw доwн фром а блаcк спринг он тҳат пеак анд аре энcлосед бй тҳе ресервоир формед бй тҳе валлей неарбй, то wатер тҳе сwампс оф Стйх анд феэд тҳе распинг cурренц оф Cоcйтус.[51]

Апулейнинг „қора булоқ“ аждаҳолар томонидан қўриқланиши, шунингдек, унинг Стикси ва шаршаранинг иккита замонавий маҳаллий номи: Қора сув (Мавро Нерон) ва Аждаҳо суви (Драко Нерон) ўртасидаги боғлиқликни кўрсатади[52].

Ой

[edit | edit source]

2013-йил 2-июлда „Стикс“ расман Плутоннинг йўлдошларидан бирининг номига айланди[53]. Плутоннинг бошқа йўлдошлари (Чарон, Них, Ҳйдра ва Керберос) ҳам ер ости дунёси билан боғлиқ бўлган юнон-рим мифологиясидан номларга эга.

Галерея

[edit | edit source]

Шунингдек қаранг

[edit | edit source]
  • Гжöлл – Скандинавия мифологияси
  • Хитпун – Манда мифологияси
  • Ҳубур – Месопотамия мифологияси
  • Санзу дарёси – япон буддизми
  • Ваитарна дарёси (мифологик) – ҳиндуизм ва буддизм

Эслатмалар

[edit | edit source]
  1. ↑ Wест 2003, п. 53 н. 11.
  2. ↑ Гримал, с.в. Стйх; Трипп, с.в. Стйх; Парада, с.в. Стйх; Смитҳ, с.в. Стйх.
  3. ↑ Гримал, с.в. Стйх; Ҳесиод, Тҳеогонй 361–362, 775–776; Аполлодорус, 1.2.2. Cомпаре wитҳ Эпименидес, фр. 7 Фоwлер [= ФГрҲист Ф6Б = Ворсокр. 3Б9], анд Ҳомериc Ҳймн 2 то Деметер (wҳич ботҳ ҳаве Стйх ас тҳе даугҳтер оф Оcеанус wитҳоут ментионинг Тетҳйс); Cаллимачус, Ҳймн то Зеус 33–36.
  4. ↑ Гримал, с.в. Стйх; Ҳйгинус, Фабулаэ 1.2–1.5.
  5. ↑ Гантз, пп. 25–26; Ҳесиод, Тҳеогонй 383–385; Аполлодорус, 1.2.4; Cомпаре wитҳ Ҳйгинус, Фабулаэ 1.1–17.1–2, wҳич гивес тҳе оффспринг оф Паллас анд Стйх ас Сcйлла, Форcе, Энвй, Поwер, Виcторй, Фоунтаинс, анд Лакес.
  6. ↑ Гантз, п. 22; Фоwлер 2013, п. 9; Паусаниас, 8.18.2 [= Эпименидес, фр. 7 Фоwлер] [= ФГрҲист Ф6Б = Ворсокр. 3Б9]. Отҳер аутҳорс гиве отҳер паренц фор Эчидна, сеэ Ҳесиод, Тҳеогонй 270–300 (wҳере, аccординг то Атҳанассакис, п. 44, ҳер паренц аре „ликелй“ Cето анд Пҳорcйс); Аполлодорус, 2.1.2 (Эчидна ис тҳе даугҳтер оф Тартарус анд Гаиа).
  7. ↑ Гантз, п. 64; Аполлодорус, 1.3.1. Фор Деметер ас мотҳер, сеэ, фор эхампле, Ҳесиод, Тҳеогонй 912–913; Ҳомериc Ҳймн 2 то Деметер, 1–5; Паусаниас, 8.37.9. Cомпаре wитҳ Ҳйгинус, Фабулаэ 26.1, wҳич ҳас Просерпина ас тҳе даугҳтер оф Жове анд Cерес.
  8. ↑ Гантз, пп. 64–67; Аполлодорус, 1.5.
  9. ↑ Илиад 2.755.
  10. ↑ Ҳомер, Илиад 15.36–42 (Ҳера то Зеус), 14.271–278 (Ҳера то Ҳйпнос), Одйссей 5.184–187 (Cалйпсо то Одйссеус). Гантз, п. 29, cаллс суч оатҳс ин Ҳомер „нот оверлй cоммон“, нотинг тҳат фор Зеус, ат леаст, а нод оф ҳис ҳеад wас суффиcиэнт, wитҳ Зеус онcе cаллинг суч а нод тҳе мост суре wитнесс, сеэ Илиад 1.524–527.
  11. ↑ Гантз, п. 29.
  12. ↑ Ҳомериc Ҳймн 2 то Деметер 259.
  13. ↑ Ҳомериc Ҳймн 3 то Аполло, 83–86.
  14. ↑ Ҳомериc Ҳймн 4 то Ҳермес, 518–520.
  15. ↑ Гантз, пп. 29, 45; Ҳесиод, Тҳеогонй 389–402. Cомпаре wитҳ Аполлодорус, 1.2.5. Wест 1966, п. 272, поинц оут тҳат тҳис сторй оф Стйх беинг тҳе фирст то cоме то Зеус' аид, бй брингинг ҳер чилдрен, инcлудинг Нике (Виcторй) анд Кратос (Стренгтҳ), то Зеус' сиде, ис ан аэтиологиcал мйтҳ эхплаининг ботҳ wҳй тҳе годс сwеар бй Стйх, анд wҳй Виcторй анд Стренгтҳ ресиде фор эверморе wитҳ Зеус. Wест суггесц тҳат тҳис мйтҳ cан бе имагинед ас ҳавинг cоме абоут тҳоугҳт тҳе фоллоwинг тҳоугҳ проcесс. „Wҳй до тҳе годс сwеар бй Стйх? Беcаусе Зеус со ордаинед. Wҳй дид ҳе до со? Ин реwард фор соме сервиcе перформед фор ҳим бй Стйх. Ин wҳат cоннехион? Мост ликелй ин cоннехион wитҳ тҳе Титаномачй, фор тҳат wас wҳен Зеус мост неэдед ҳелп. Тҳен дид ше фигҳт фор ҳим? Ҳардлй ин персон: бут ше мигҳт ҳаве сент ҳер чилдрен то фигҳт фор ҳим. Тҳен wҳо cан тҳей ҳаве беэн, тҳат ҳе неэдед тҳере ҳелп? Wҳй, Виcторй анд Стренгтҳ; тҳосе wере тҳе годс ҳе неэдед.“
  16. ↑ Трипп, с.в. Стйх; Смитҳ, с.в. Стйх; Ҳесиод, Тҳеогонй 775–779.
  17. ↑ Ҳесиод, Тҳеогонй 780–786. Гантз, п. 29 cаллс тҳис десcриптион оф тҳе оатҳ ас „ратҳер странге“, нотинг тҳат элсеwҳере симплй инвокинг Стйх суффиcес.
  18. ↑ Алтҳоугҳ Ҳесиод доэс провиде cонсеқуэнcес фор тҳе бреакинг оф суч ан оатҳ, Гантз, п. 29, сайс тҳат „оне мигҳт ҳаве тҳоугҳт ит унбреакабле“.
  19. ↑ Ҳесиод, Тҳеогонй 793–804.
  20. ↑ Овид, Метаморпҳосес 3.308–312.
  21. ↑ Cомпаре wитҳ Ҳйгинус, Фабулаэ 179; Ноннус, Дионйсиаcа 8.178–406, wҳич релате тҳе саме сторй оф Семелеъс деатҳ, тҳоугҳ wитҳ но ментион оф Зеус ҳавинг сwорн то грант анйтҳинг Семеле wишед фор.
  22. ↑ Овид, Метаморпҳосес 2.42–46.
  23. ↑ Ҳесиод, Тҳеогонй 785–789.
  24. ↑ Гантз, пп. 124–125; Ҳард, п. 109.
  25. ↑ Ҳомер, Илиад 8.366–369.
  26. ↑ Ҳомер, Илиад 23.71–74.
  27. ↑ Трипп, с.в. Стйх; Виргил, Аэнеид 6.317–326, 6.384–390, 6.434–439.
  28. ↑ Ҳард, п. 109, п. 113; Гантз, пп. 124–125. Тҳе фирст ментион оф Ачерон ас тҳе ривер тҳе деад муст cросс ис фоунд ин Алcаэус, фр. 38А Cампбелл [= П. Охй. 1233 фр. 1 ии 8-20 + 2166(б)1 = фр. 38А Лобел-Паге = фр. 78 Диэҳл]; cомпаре wитҳ Саппҳо фр. 95 Cампбелл [= фр. 95 Лобел-Паге = фр. 97 Диэҳл] wҳере тҳис ис имплиэд. Сеэ алсо фор эхампле Аэсчйлус, Севен Агаинст Тҳебес 854–860; Сопҳоcлес, Антигоне 806–816; Эурипидес, Алcестис 435–444; Паусаниас, 10.28.1; Плато, Пҳаэдо 113д этc.
  29. ↑ Гантз, п. 29; Трипп, с.в. Стйх; Ҳомер, Одйссей 10.513–515.
  30. ↑ Данте, Инферно 7.106–130, 8.15–24.
  31. ↑ Гантз, п. 29; Ҳомериc Ҳймн 2 то Деметер, 418–423.
  32. ↑ Бургесс, п. 9; Статиус, Ачиллеид 1.133–134, 269–270, 480–481; cомпаре wитҳ Ҳйгинус, Фабулаэ 107 wҳич сайс тҳат Ачиллес' ҳеэл „wас саид то бе вулнерабле“ бут wитҳ но ментион оф ҳим беинг диппед ин тҳе ривер Стйх.
  33. ↑ Трипп, с.в. Псйче; Фразер он Паусаниас 8.17.6; Апулеиус, Метаморпҳосес 6.13.
  34. ↑ Апулеиус, Метаморпҳосес 6.14.
  35. ↑ Апулеиус, Метаморпҳосес 6.15.
  36. ↑ Трипп, с.в. Стйх; Ҳомер, Илиад 2.751–755; Паусаниас, 8.18.2; Страбо, 7 фр. 15.
  37. ↑ Гримал, с.в. Стйх; Ҳеродотус, 6.74 н.1; Фразер он Паусаниас 8.17.6 (wҳич гивес а детаилед десcриптион оф Фразер’с висит то тҳе фалл оф тҳе Стйх ин 1895).
  38. ↑ Ҳеродотус, 6.74. Сеэ алсо Плинй, Натурал Ҳисторй 31.26; Плутарч, Алехандер 77.2.
  39. ↑ Паусаниас, 8.17.6.
  40. ↑ Аэлиан, Де Натура Анималиум 10.40.
  41. ↑ Пҳотиус, Библиотҳеcа cодех 190.
  42. ↑ Фразер он Паусаниас 8.17.6. Фразер сайс тҳат, алтҳоугҳ тҳе wатер оф тҳе тҳис Стйх ис „cрйстал cлеар“, иц блаcк аппеаранcе ис дуэ то а „дарк инcрустатион wҳич спреадс овер тҳе смоотҳ фаcе оф тҳе роcк wҳеревер ит ис wашед бй тҳе фаллинг wатер“.
  43. ↑ Гримал, с.в. Стйх.
  44. ↑ Плинй, Натурал Ҳисторй 2.231, 31.26–27.
  45. ↑ Плинй, Натурал Ҳисторй 30.149. Cомпаре wитҳ Арриан, Анабасис оф Алехандер 7.27.
  46. ↑ Плутарч, Алехандер 77.2.
  47. ↑ Паусаниас, 8.17.6, 8.18.4–6, 8.19.3. Cомпаре wитҳ Аэлиан, Де Натура Анималиум 10.40.
  48. ↑ Маёр, пп. 54, 57–58. Ас Арриан, Анабасис оф Алехандер 7.27, анд Плутарч, Алехандер 77.2 телл ус, тҳере wере соме wҳо cлаимед тҳат Аристотле ҳад провидед тҳе поисоноус wатер. Сеэ, фор эхампле, Плинй, Натурал Ҳисторй 30.149, wҳич алсо cлаимс тҳат Аристотле ҳад „дисcоверед“ тҳе поисоноус натуре оф тҳе wатер оф Стйх.
  49. ↑ Сеэ фор эхампле Реcлус, п. 230.
  50. ↑ Фразер он Паусаниас 8.17.6.
  51. ↑ Апулеиус, Метаморпҳосес 6.13.
  52. ↑ Фразер он Паусаниас 8.17.6; Реcлус, п. 230. Фром тҳе „фабле“ оф Деметер турнинг тҳе Стйх блаcк, анд Апулеиус’с десcриптион, Фразер cонcлудес тҳат тҳе намес Блаcк Wатер анд Драгон Wатер, пробаблй предате Стйх ас тҳе наме оф тҳе фалл.
  53. ↑ „Намес фор Неw Плуто Моонс Аccептед бй тҳе ИАУ Афтер Публиc Воте“. ИАУ (2013-йил 2-июл). Қаралди: 2013-йил 2-июл.

Манбалар

[edit | edit source]
Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Stiks&oldid=5231665"