Nueva Planta kararları
| İspanya tarihi |
|---|
.svg) |
Nueva Planta kararları (İspanyolca: Decretos de Nueva Planta, Katalanca: Decrets de Nova Planta), İspanya'nın ilk Bourbon kralı olan V. Felipe tarafından 1707 ve 1716 yılları arasında, İspanya Veraset Savaşı sırasında ve Utrecht Antlaşması ile savaş bittikten kısa bir süre sonra imzalanan bir dizi kararnameye verilen isimdir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sırasında Avusturyalı Charles'ın İspanyol tahtlarına iddiasını destekleyen ve anavatanı Fransa'yı merkezileştirilmiş bir devlet modeli olarak alan, Aragonlular'ın hareketlerini isyan olarak gören ve öfkelenen V. Felipe, kurumları, ayrıcalıkları ve eskiden Aragon Tacının (Aragon, Katalonya, Valensiya ve Balear Adaları) parçası olan hemen hemen tüm bölgelerin fueros ayrıcaklarını (Feodalizm'e benzer) ortadan kaldırdı. Felipe'nin bu fikirlerini takiben Kararnameler, Aragon Krallığı'ndaki tüm bölgelerin (Aran Vadisi hariç) Kastilya yasalarına göre yönetilmesine ve bu bölgeleri yeni ve neredeyse tek tip yönetilen, merkezi bir İspanya'ya bağladı.
Diğer tarihi bölgeler (Navarra ve diğer Bask bölgeleri), başlangıçta Navarra'lı III.Henry'nin soyuna ait olarak gördükleri V. Felipe'yi destekledi, ancak V. Felipe'nin özerk bölgeleri baskılaması ve Bask ayaklanmasını bastırmak için yaptığı askerî harekâtlardan sonra, bu desteklerinde geri adım attılar.
İmtiyazları ortadan kaldıran yasalar 1707'de Valensiya ve Aragon'da,[1] 1715'te Mallorca ve diğer Balear Adaları'nda (O sırada Büyük Britanya Krallığı kontrolünde olan Minorka hariç) ve son olarak 16 Ocak 1716'da Katalonya'da ilan edildi.[1]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kararnameler, hem haklar hem de hukuk açısından artık Kastilya ve Aragon dili arasında ayrım gözetmeyen bir İspanyol vatandaşlığı veya milliyeti yarattı. Bask bölgesi haricinde iç sınırların hepsi kaldırdı. Tüm İspanyollara Amerikan kolonilerinde ticaret yapmaları için ödenek verildi (eskisi gibi sadece Kastilyalılar değil). Bundan sonra, üst düzey devlet memurları doğrudan Kral'ın saray şehri olan Madrid'den atandı ve bu bölgelerdeki çoğu kurum kaldırıldı. Mahkemeler yalnızca, hükûmetin tek resmi haline gelen, Latince, Katalanca ve diğer İspanyolca dillerinin yerini alan Kastilya dilinde sunulabilir ve tartışılabilir oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Stanley G. Payne. "Chapter 16, The Eighteenth-Century Bourbon Regime in Spain". A History of Spain and Portugal - Vol. 2. 24 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2008.
