İçeriğe atla

Komünist toplum

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Makale serilerinden
Marksizm
Teorik eserler
Felsefe
Ekonomi
Sosyoloji
Tarih
Bakış açıları
Varyantlar
Kişiler
Alakalı konular
Alakalı kategoriler
Karl Marx

Komünist toplum yada Komünist sistem, Marksist düşünce içinde, komünizmin siyasi ideolojisinin nihai hedefini temsil eden, üretici güçlerdeki teknolojik ilerlemelerden ortaya çıkacağı varsayılan toplum ve ekonomik sistem biçimidir.Komünist toplum, üretim araçlarının ortak mülkiyetine dayanır. Tüketim maddelerine serbest erişim sağlanır[1][2] ve toplum sınıfsız, devletsiz ve parasız bir yapıya sahiptir.[3][4][5][6] Bu düzen, emeğin sömürülmesinin sona erdiği bir sistemi ifade eder.[7][8]

Komünizm, üretim teknolojisindeki ilerlemeler ve buna bağlı olarak üretim ilişkilerindeki değişimlerden kaynaklanan maddi zenginlik bolluğuna dayanan bir sosyoekonomik gelişim aşamasıdır. Bu aşama, ihtiyaçlara göre dağıtımı ve özgürce bir araya gelmiş bireylerin oluşturduğu sosyal ilişkileri mümkün kılacaktır.[7][8][9] Komünist toplum kavramı, Marksizm-Leninizm'in herhangi bir çeşidini benimseyen bir parti tarafından yönetilen devlete atıfta bulunan Batı'daki "komünist devlet" kavramından farklıdır ve bu iki terim birbirinden ayrılmalıdır.[10][11]

Xue Muqiao, sosyalist üretim biçimi içinde çeşitli aşamalar olduğunu yazmıştır.[12] Su Shaozhi ve Feng Langrui yazılarında sosyalist üretim biçimi içinde iki alt bölüme yer vermişlerdir.Bbirinci aşama kapitalist üretim biçiminden sosyalist üretim biçimine geçiştirki bu proletaryanın iktidarı ele geçirip proletarya diktatörlüğünü kurduğu ve gelişmemiş sosyalizmin yaratıldığı aşamadır. İkinci aşama ileri sosyalizmdir ki Marx'ın hakkında yazdığı sosyalizmdir.[13] Sosyalizmin ve Komünizmin birbirinden farklı tarihsel aşamalar olduğu düşüncesi Karl Marx'ın eserlerine aykırıdır ve Marksizm sözlüğüne ancak onun ölümünden sonra girmiştir.[14] Karl Marx, piyasasız komünizmi iki aşamada ele alır. İlk aşamada, bireylerin emeği ölçüsünde tüketim mallarına erişim sağladığı "emek kuponları" sistemi bulunur. İkinci ve daha ileri aşamada ise maddi zenginlik bolluğu sayesinde ihtiyaçlara dayalı ve serbest erişime dayalı bir düzen ortaya çıkar.[15]

Ekonomik yönü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Komünist bir ekonomik sistem, maddi bolluğu sağlayan ileri üretim teknolojisiyle tanımlanır. Bu teknoloji, ekonomik çıktının büyük bir kısmının ya da tamamının serbestçe dağıtılmasını ve üretim araçlarının ortak mülkiyetini mümkün kılar. Bu yönüyle komünizm, tüketim mallarına ve hizmetlere erişimi kişinin katkısına göre sınırlayan sosyalizmden ayrılır.[16]

Komünizm, önceki ekonomik sistemlerden farklı olarak, doğal kaynakların ve üretim araçlarının özel mülkiyette ya da erişimi kısıtlayan kamu veya kooperatif kuruluşlarının kontrolünde değil, ortak mülkiyette olmasıyla tanımlanır. Bu bağlamda komünizm, maddi bolluk ortamında üretim varlıkları üzerinde münhasır kontrolün gereksiz hale gelmesi nedeniyle “mülkiyetin reddini” içerir.[17]

Komünist ekonomik sistemin tam anlamıyla gelişmesi için sosyalist bir sistemden geçmesi gerektiği ileri sürülmüştür. Marx, üretim araçlarının toplumsal mülkiyetine dayanan bir sistem olan sosyalizmin, üretken teknolojiyi daha da ilerleterek tam anlamıyla gelişmiş komünizme doğru ilerlemeyi sağlayacağı görüşündeydi. Sosyalizm altında, artan otomasyon seviyeleri ile birlikte, giderek artan oranda mal serbestçe dağıtılabilir hale gelecektir.[18]

Sosyal yönü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bireysellik, özgürlük ve yaratıcılık

[değiştir | kaynağı değiştir]

AKomünist toplum, iki temel şekilde bireyleri uzun çalışma saatlerinden kurtarmayı hedefler. İlk olarak, üretim süreçlerini ortalama işgünü süresini kısaltacak şekilde otomasyona tabi tutar.[19] İkinci olarak, işçiler ile mal sahipleri arasındaki bölünmeden kaynaklanan sömürüyü ortadan kaldırır. Bu sayede insanlar üzerindeki ekonomik baskılar azalır ve daha özgür bir yaşam mümkün hale gelir. Böylece komünist bir sistem bireyleri, Karl Marx'ın “zorunluluk âleminden” “özgürlük âlemine” geçiş olarak adlandırdığı, kişinin hayatının hayatta kalma etrafında şekillenmesi anlamında yaşanan yabancılaşmadan kurtaracaktır. Bunun sonucunda, komünist bir toplumun, yaratıcı hobilerini ve gerçek ilgi alanlarını takip etmek ve bu şekilde yaratıcı toplumsal zenginliğe katkıda bulunmak için hem zamana hem de kaynaklara sahip entelektüel eğilimli bir nüfustan oluşması öngörülür. Marx “gerçek zenginliği” kişinin yaratıcı tutkularının peşinden gitmek için sahip olduğu zaman miktarı olarak değerlendirmiştir.[20][21] Marx'ın komünizm kavramı bu şekilde radikal biçimde bireycidir.[22]

Gerçekte özgürlük alemi ancak emeğin zorunluluk ve günlük kaygılarla belirlendiği alanın bittiği yerde fiilen başlamış olur; demek ki bu alem, eşyanın doğası gereği fiili maddi üretim alanının ötesinde bulunur.

—Kapital, Cilt 3, 1894[23]

Marx'ın “özgürlükler âlemi” kavramı, yüksek düzeyde otomatik üretim sonucu sınırlandırılmış iş rollerinin olmadığı bir toplumda, iş bölümünün sona ermesi fikrine dayanmaktadır. Komünist toplumda, ekonomik gerekliliklerin ve ilişkilerin kültürel ve sosyal ilişkileri belirlemesi ortadan kalkacak, bireylerin yaşamında ekonomik durum yerine özgür irade ve sosyal etkileşimler belirleyici olacaktır. Kıtlık durumu ortadan kalktığında,[17] yabancılaşmış emek sona erecek ve insanlar bireysel hedeflerinin peşinden gitmekte özgür olacaklardır.[24] Buna ilaveten, “Herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre!” ilkesinin, kıtlığın ortadan kalkması nedeniyle yerine getirilebileceği düşünülmektedir.[25][26]

Siyaset, hukuk ve yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Marx ve Engels, komünist toplumun çağdaş kapitalist toplumda olduğu gibi bir devlete ihtiyacı olmayacağını savunmuştur. Kapitalist devlet esas olarak hiyerarşik ekonomik ilişkileri uygulamak, mülkiyetin münhasır kontrolünü sağlamak ve kapitalist ekonomik faaliyetleri düzenlemek için mevcuttur ve bunlar komünist sisteme uygun değildir.[17][24]

Engels, sosyalist sistemde devletin temel işlevinin değişeceğini öngörür. Devlet, yasaların oluşturulması ve insanların kontrol edilmesi gibi siyasi görevlerden uzaklaşarak, üretim süreçlerinin yönetimi gibi daha teknik bir role odaklanacaktır. Bu dönüşümle birlikte, bilimsel yönetim siyasi karar almanın önüne geçecek ve geleneksel siyasetin etkisi giderek azalacaktır.[27] Komünist toplum, yalnızca seçim demokrasisiyle sınırlı kalmaz; aynı zamanda açık ve işbirliğine dayalı sosyal ve çalışma ortamlarını kapsayan daha geniş bir demokratik süreç anlayışıyla tanımlanır. Bu, bireylerin katılımına dayalı, eşitlikçi ve kolektif karar alma mekanizmalarının öne çıktığı bir toplumsal düzeni ifade eder.[17]

Marx, komünist toplumun adil olup olmayacağı konusunda net bir açıklama yapmamıştır. Ancak bazı düşünürler, Marx’ın komünizmi adalet kavramının ötesine geçen bir düzen olarak gördüğünü öne sürer. Bu görüşe göre, komünist toplumda çatışmalar ortadan kalkacağı için adalet kurallarına da ihtiyaç duyulmayacak, bireyler arasında doğal bir uyum sağlanacaktır.[28]

Geçiş aşamaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Marx ayrıca kapitalist ve komünist toplum arasında proletarya diktatörlüğü olarak bilinen geçici bir dönem olacağını yazmıştır.[17] Toplumun gelişiminin bu ilk aşamasında, kapitalist ekonomik ilişkiler kademeli olarak ortadan kaldırılacak ve yerini sosyalizme bırakacaktır. Doğal kaynaklar kamu malı haline gelirken, tüm üretim merkezleri ve işyerleri toplumsal mülkiyete geçecek ve demokratik olarak yönetilecektir. Üretim bilimsel değerlendirme ve planlama ile organize edilecek, böylece Marx'ın “üretimde anarşi” olarak adlandırdığı durum ortadan kalkacaktır. Üretici güçlerin gelişimi, insan emeğinin mümkün olan en üst düzeyde kenara itilmesine ve yerini yavaş yavaş otomasyona bırakmasına yol açacaktır.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Steele, David Ramsay (September 1999). From Marx to Mises: Post Capitalist Society and the Challenge of Economic Calculation. Open Court. s. 66. ISBN 978-0875484495. Marx distinguishes between two phases of marketless communism: an initial phase, with labor vouchers, and a higher phase, with free access. 
  2. ^ Busky, Donald F. (20 Temmuz 2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Praeger. s. 4. ISBN 978-0275968861. Communism would mean free distribution of goods and services. The communist slogan, 'From each according to his ability, to each according to his needs' (as opposed to 'work') would then rule 
  3. ^ O'Hara, Phillip (September 2003). Encyclopedia of Political Economy, Volume 2. Routledge. s. 836. ISBN 0-415-24187-1. it influenced Marx to champion the ideas of a 'free association of producers' and of self-management replacing the centralized state. 
  4. ^ Engels, Friedrich (2005) [1847]. "What will be the course of this revolution?" 19 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Section 18 in Principles of Communism. Translated by Sweezy, Paul. "Finally, when all capital, all production, all exchange have been brought together in the hands of the nation, private property will disappear of its own accord, money will become superfluous, and production will so expand and man so change that society will be able to slough off whatever of its old economic habits may remain." Retrieved 18 August 2021 – Marxists Internet Archive.
  5. ^ Bukharin, Nikolai; Preobrazhensky, Yevgeni (1922) [1920]. "Distribution in the communist system" 11 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The ABC of Communism. Translated by Paul, Cedar; Paul, Eden. London, England: Communist Party of Great Britain. pp. 72–73, § 20. Retrieved 18 August 2021 – via Marxists Internet Archive. Also available in e-text 28 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ "Communism - Non-Marxian Communism". www.britannica.com (İngilizce). 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  7. ^ a b Critique of the Gotha Program, Karl Marx.
  8. ^ a b "Full Communism: The Ultimate Goal". Economic Theories. 5 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Kropotkin, Peter (1920). The Wages System 10 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  10. ^ Busky, Donald F. (20 Temmuz 2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Praeger. s. 9. ISBN 978-0275968861. In a modern sense of the word, communism refers to the ideology of Marxism-Leninism. 
  11. ^ Wilczynski, J. (2008). The Economics of Socialism after World War Two: 1945-1990. Aldine Transaction. s. 21. ISBN 978-0202362281. Contrary to Western usage, these countries describe themselves as ‘Socialist’ (not ‘Communist’). The second stage (Marx’s ‘higher phase’), or ‘Communism’ is to be marked by an age of plenty, distribution according to needs (not work), the absence of money and the market mechanism, the disappearance of the last vestiges of capitalism and the ultimate ‘whithering away of the state. 
  12. ^ McCarthy, Greg (1985). Brugger, Bill (Ed.). Chinese Marxism in Flux, 1978–84: Essays on Epistemology, Ideology, and Political Economy. M.E. Sharpe. s. 143. ISBN 0873323238. 
  13. ^ Sun, Yat (1995). The Chinese Reassessment of Socialism, 1976–1992. Princeton University Press. s. 184. ISBN 978-0691029986. 
  14. ^ Hudis, Peter (10 Eylül 2018). "Marx's Concept of Socialism". Hudis, Peter; Vidal, Matt; Smith, Tony; Rotta, Tomás; Prew, Paul (Ed.). The Oxford Handbook of Karl Marx. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780190695545.001.0001. ISBN 978-0-19-069554-5. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2024. 
  15. ^ Steele, David Ramsay (September 1999). From Marx to Mises: Post Capitalist Society and the Challenge of Economic Calculation. Open Court. p. 66. ISBN 978-0875484495.
  16. ^ Gregory and Stuart, Paul and Robert (2003). Comparing Economic Systems in the Twenty-First. South-Western College Pub. s. 118. ISBN 0-618-26181-8. Communism, the highest stage of social and economic development, would be characterized by the absence of markets and money and by abundance, distribution according to need, and the withering away of the state…Under socialism, each individual would be expected to contribute according to capability, and rewards would be distributed in proportion to that contribution. Subsequently, under communism, the basis of reward would be need. 
  17. ^ a b c d e Barry Stewart Clark (1998). Political economy: a comparative approach. ABC-CLIO. ss. 57-59. ISBN 978-0-275-96370-5. Erişim tarihi: 7 Mart 2011. 
  18. ^ Wood, John Cunningham (1996). Karl Marx's Economics: Critical Assessments I. Routledge. s. 248. ISBN 978-0415087148. In particular, this economy would possess (1) social ownership and control of industry by the ‘associated producers’ and (2) a sufficiently high level of economic development to enable substantial progress toward ‘full communism’ and thereby some combination of the following: super affluence; distribution of an increasing proportion of commodities as if they were free goods; an increase in the proportion of collective goods... 
  19. ^ Peffer, Rodney G. (2014). Marxism, Morality, and Social Justice. Princeton University Press. s. 73. ISBN 9780691608884. Marx believed the reduction of necessary labor time to be, evaluatively speaking, an absolute necessity. He claims that real wealth is the developed productive force of all individuals. It is no longer the labor time but the disposable time that is the measure of wealth. 
  20. ^ Jessop and Wheatley, Bob and Russell (1999). Karl Marx's Social and Political Thought, Volume 6. Routledge. s. 9. ISBN 9780415193283. Marx in the Grundrisse speaks of a time when systematic automation will be developed to the point where direct human labor power will be a source of wealth. The preconditions will be created by capitalism itself. It will be an age of true mastery of nature, a post-scarcity age, when men can turn from alienating and dehumanizing labor to the free use of leisure in the pursuit of the sciences and arts. 
  21. ^ Marx, Theorien uber der Mehwert III, ed. K. Kautsky (Stuttgart, 1910), pp. 303-4.
  22. ^ Woods, Allen. W. "'Karl Marx on Equality" (PDF). New York University: Department of Philosophy. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016. A society that has transcended class antagonisms, therefore, would not be one in which some truly universal interest at last reigns, to which individual interests must be sacrificed. It would instead be a society in which individuals freely act as the truly human individuals they are. Marx’s radical communism was, in this way, also radically individualistic. 
  23. ^ Karl Marx (1894). "Karl Marx, Capital Volume III, Part VII. Revenues and their Sources". Capital Volume III. Marxism.org. 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015. 
  24. ^ a b Craig J. Calhoun (2002). Classical sociological theory. Wiley-Blackwell. s. 23. ISBN 978-0-631-21348-2. Erişim tarihi: 5 Mart 2011. 
  25. ^ Schaff, Kory (2001). Philosophy and the problems of work: a reader. Lanham, Md: Rowman & Littlefield. ss. 224. ISBN 978-0-7425-0795-1. 
  26. ^ Walicki, Andrzej (1995). Marxism and the leap to the kingdom of freedom: the rise and fall of the Communist utopia. Stanford, Calif: Stanford University Press. s. 95. ISBN 978-0-8047-2384-8. 
  27. ^ Socialism: Utopian and Scientific, on Marxists.org: http://www.marxists.org/archive/marx/works/1880/soc-utop/ch01.htm 2 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "In 1816, he declares that politics is the science of production, and foretells the complete absorption of politics by economics. The knowledge that economic conditions are the basis of political institutions appears here only in embryo. Yet what is here already very plainly expressed is the idea of the future conversion of political rule over men into an administration of things and a direction of processes of production."
  28. ^ "Karl Marx". Karl Marx – Stanford Encyclopaedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2021. . First published Tue Aug 26, 2003; substantive revision Mon Jun 14, 2010. Accessed March 4, 2011.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Komünist_toplum&oldid=34412526" sayfasından alınmıştır