Jump to content

ఉరుము

వికీపీడియా నుండి
ఉరుము అంటే మెరుపుల వల్ల వచ్చే శబ్దం.
క్యుములోనింబస్ మేఘాలు తరచుగా ఉరుములను ఏర్పరుస్తాయి.

ఉరుము అంటే మెరుపుల వల్ల వచ్చే శబ్దం . [1] [2] [3] మెరుపు నుండి దూరం, స్వభావాన్ని బట్టి, ఇది పొడవైన, తక్కువ గర్జనల నుండి అకస్మాత్తుగా బిగ్గరగా శబ్దం వరకు ఉంటుంది. ఉష్ణోగ్రతలో ఆకస్మిక పెరుగుదల, మెరుపు వలన కలిగే పీడనం వలన మెరుపు మార్గంలో గాలి యొక్క వేగవంతమైన వ్యాకొచాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తుంది. [4] ప్రతిగా, గాలి యొక్క ఈ విస్తరణ సోనిక్ షాక్ వేవ్‌ను సృష్టిస్తుంది, దీనిని తరచుగా "థండర్‌క్లాప్" లేదా "పీల్ ఆఫ్ థండర్" అని పిలుస్తారు. ఉరుము యొక్క శాస్త్రీయ అధ్యయనాన్ని బ్రోంటాలజీ అని పిలుస్తారు. ఉరుము యొక్క అహేతుక భయాన్ని ( ఫోబియా ) బ్రోంటోఫోబియా అంటారు.

కారణం

[మార్చు]

ఉరుములకు కారణం శతాబ్దాల ఊహాగానాలు, శాస్త్రీయ ఆలోచనకు సంబంధించిన అంశం. [5] ఇది దేవతలచే తయారు చేయబడిందని ప్రారంభ ఆలోచన, కానీ పురాతన గ్రీకు తత్వవేత్తలు గాలిని కొట్టే మేఘాలు ( అనాక్సిమాండర్, అరిస్టాటిల్ ), మేఘాలలో గాలి కదలిక ( డెమోక్రిటస్ ) వంటి సహజ కారణాల వల్ల వస్తుందని ఆపాదించారు. [6] రోమన్ తత్వవేత్త లుక్రెటియస్ మేఘాలలో వడగళ్ళు ఢీకొన్న శబ్దం నుండి వచ్చినట్లు భావించాడు. [6]

19వ శతాబ్దం మధ్యలో, మెరుపు శూన్యతను ఉత్పత్తి చేస్తుందని, ఆ శూన్యత పతనం ఉరుము అని పిలవబడే దానిని ఉత్పత్తి చేస్తుందని అంగీకరించబడిన సిద్ధాంతం. [5] 20వ శతాబ్దంలో మెరుపు వాహికలో ప్లాస్మా యొక్క ఆకస్మిక ఉష్ణ విస్తరణ కారణంగా గాలిలో ఒక షాక్ వేవ్‌తో ఉరుములు తప్పనిసరిగా ప్రారంభమవుతాయని ఏకాభిప్రాయం ఏర్పడింది. [7] [6] మెరుపు ఛానల్ లోపల ఉష్ణోగ్రత, వర్ణపట విశ్లేషణ ద్వారా కొలవబడుతుంది, దాని 50 μs ఉనికిలో మారుతూ ఉంటుంది, ప్రారంభ ఉష్ణోగ్రత 20,000 K నుండి సుమారు 30,000 K వరకు వేగంగా పెరుగుతుంది.  తర్వాత క్రమంగా దాదాపు 10,000 K కి తగ్గుతుంది . సగటు సుమారు 20,400 K (20,100 °C; 36,300 °F) [8] ఈ హీటింగ్ ఒక వేగవంతమైన బాహ్య విస్తరణకు కారణమవుతుంది, ధ్వని కంటే వేగవంతమైన వేగంతో చుట్టుపక్కల చల్లటి గాలిని ప్రభావితం చేస్తుంది. ఫలితంగా బయటికి కదిలే పల్స్ ఒక షాక్ వేవ్, సూత్రప్రాయంగా పేలుడు లేదా సూపర్‌సోనిక్ విమానం ముందు భాగంలో ఏర్పడిన షాక్ వేవ్‌ను పోలి ఉంటుంది. మూలానికి సమీపంలో, ఉరుము యొక్క ధ్వని పీడన స్థాయి సాధారణంగా 165 నుండి 180 dB, కానీ  కొన్ని సందర్భాల్లో 200 dB కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. [9]

అనుకరణ మెరుపు యొక్క ప్రయోగాత్మక అధ్యయనాలు ఈ నమూనాకు అనుగుణంగా ఫలితాలను అందించాయి, అయినప్పటికీ ప్రక్రియ యొక్క ఖచ్చితమైన భౌతిక విధానాల గురించి చర్చలు కొనసాగుతున్నాయి. [10] [7] ఇతర కారణాలు కూడా ప్రతిపాదించబడ్డాయి, మెరుపు యొక్క బోల్ట్‌లో ప్లాస్మాపై పనిచేసే అపారమైన కరెంట్ యొక్క ఎలక్ట్రోడైనమిక్ ప్రభావాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

పరిణామాలు

[మార్చు]

ఉరుములోని షాక్ వేవ్ ఆస్తి నష్టాన్ని కలిగించడానికి సరిపోతుంది [5] సమీపంలోని వ్యక్తులకు అంతర్గత శారీరక గాయాలు ఏర్పడతాయి. [11] ఉరుము సమీపంలోని వ్యక్తుల కర్ణభేరిపై ప్రభావాన్ని కలిగిస్తుంది, ఇది శాశ్వతంగా వినికిడి లోపానికి దారితీస్తుంది. [5] కాకపోయినా తాత్కాలికంగా చెవుడు వచ్చే అవకాశం ఉంది. [5]

రకాలు

[మార్చు]

ఉరుము శబ్దాలు శబ్దం, వ్యవధి, పిచ్ ఆధారంగా వివిధ వర్గాలలోకి వస్తాయి.[5] క్లాప్‌లు అంటే 0.2 నుండి 2 సెకన్ల వరకు ఉండే పెద్ద శబ్దాలు. అవి అధిక పిచ్‌లను కలిగి ఉంటాయి. పీల్స్ అంటే బిగ్గరగా, పిచ్‌లో మారుతున్న శబ్దాలు. రోల్స్ శబ్దం, పిచ్‌ల యొక్క క్రమరహిత మిశ్రమాలు. రంబుల్స్ తక్కువ బిగ్గరగా ఉంటాయి, ఎక్కువసేపు (30 సెకన్ల కంటే ఎక్కువ), తక్కువ పిచ్‌తో ఉంటాయి. [12]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Severe Weather 101: Lightning Basics". nssl.noaa.gov. Retrieved October 23, 2019.
  2. ↑ "Thunder Facts". factsjustforkids.com. Retrieved October 23, 2019.
  3. ↑ "The Sound of Thunder". weather.gov. Retrieved October 23, 2019.
  4. ↑ "What Causes Lightning and Thunder?". NOAA. 2022.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 Vavrek, R. J.; Kithil, R.; Holle, R. L.; Allsopp, J.; Cooper, M. A. (17 July 2006). "Section 6.1.8: The Science of Thunder". National Lightning Safety Institute. Archived from the original on 2006-07-17. Retrieved 11 June 2022.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Heidorn, K. C. (1999). Thunder: Voice of the heavens. Retrieved from http://www.islandnet.com/~see/weather/elements/thunder1.htm
  7. ↑ 7.0 7.1 Rakov, Vladimir A.; Uman, Martin A. (2007). Lightning: Physics and Effects. Cambridge, England: Cambridge University Press. p. 378. ISBN 978-0-521-03541-5.,
  8. ↑ Cooray, Vernon (2003). The lightning flash. London: Institution of Electrical Engineers. pp. 163–164. ISBN 978-0-85296-780-5.
  9. ↑ "Ultimate Sound Pressure Level Decibel Table". Retrieved 2020-12-13.
  10. ↑ MacGorman, Donald R.; Rust, W. David (1998). The Electrical Nature of Storms. Oxford University Press. pp. 102–104. ISBN 978-0195073379. Archived from the original on 2014-06-28. Retrieved 2012-09-06.
  11. ↑ Fish, Raymond M (2021). "Thermal and mechanical shock wave injury". In Nabours, Robert E (ed.). Electrical injuries: engineering, medical, and legal aspects. Tucson, AZ: Lawyers & Judges Publishing. p. 220. ISBN 978-1-930056-71-8.
  12. ↑ "Thunder Facts". Fast Facts for Kids. 2022. Archived from the original on 2023-04-05. Retrieved 2023-04-18.

బాహ్య లింకులు

[మార్చు]
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ఉరుము&oldid=4330802" నుండి వెలికితీశారు