Pređi na sadržaj

Bački Petrovac

Koordinate: 45° 21′ 36″ S; 19° 35′ 26″ I / 45.36003° S; 19.59053° I / 45.36003; 19.59053
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Petrovac (višeznačna odrednica).
Bački Petrovac
Bački Petrovac
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobački
OpštinaBački Petrovac
Stanovništvo
 — 2022.5.227
 — gustina94/km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 21′ 36″ S; 19° 35′ 26″ I / 45.36003° S; 19.59053° I / 45.36003; 19.59053
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina87 m
Površina65,1 km2
Bački Petrovac na karti Srbije
Bački Petrovac
Bački Petrovac
Bački Petrovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj21470
Pozivni broj021
Registarska oznakaNS

Bački Petrovac (slč. Báčsky Petrovec) je gradsko naselje u Srbiji i sedište istoimene opštine u Južnobačkom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 5.227 stanovnika.

Istorija

[uredi | uredi izvor]
Najstarija seoska kuća u Bačkom Petrovcu.

Na teritoriji naselja Bački Petrovac već u praistorijsko doba postojala su naselja a najstariji pomen je iz 13. veka kada je priznat za samostalnu crkveno opštinu sa crkvom koja je posvećena sv. Petru. Ime Petrovac se navodi i u istorijskim izvorima i analima iz 15. i 16. kao i 17. veka. Imena Bodonj, Telek i Dragovo govore o tome da su prvi stanovnici tu bili Mađari i Srbi. U vreme turskog doba tu se pominje seoce sa 19 zatim 5 i krajem 16. veka 28 porodica. U vreme ustanka Rakocija Dragovo, Bodonj i druga naselja su bila spaljena i ostao je samo Petrovac. Godine 1733, u Petrovcu je bilo samo 40 pravoslavnih domova, a pravoslavni sveštenici su Živan Milutinović i Filip Arsenović.[1]

U prvoj polovini 18. veka došlo je do seobe Slovaka na Donju zemlju. Godine 1747. dovedeni su prvi Slovaci u Bačku na imanje Čarnojevića u Futogu gde im je on ustupio deo stare opštine Petrovac u kojoj je bilo 19 srpskih porodica. Prvi slovački doseljenici potiču iz novohradske stolice (koja se danas uglavnom nalazi u Mađarskoj). U 18. vek i 19. veku ovde je bilo veliko vlastelinstvo – futoško, koje je obuhvatalo Gložan i Petrovac. Prvi podaci o broju stanovnika datiraju iz 1772. godine iz vremena Marije Terezije i u Petrovcu je pobrojano 423 porodice od čega 37 srpskih, a skupa je bilo 2.000 stanovnika. Znači da je Petrovac u to doba bio oveće naselje. U 18. i 19. veku postaje najveće slovačko naselje u Bačkoj. Posle je naišlo doba stagnacije usled odliva stanovništva u Srem i za vreme rata u Čehoslovačku. No iako je u populaciji nastala određena stagnacija Petrovac se razvija kulturno, privredno, trgovinski i u administrativno- upravnom smislu je napredovao i postao je ne samo kulturno središte Slovaka već se svrstao u najnaprednija naselja u južnoj Bačkoj.

Bački Petrovac je imao znatan doprinos u borbi sa okupatorom i to u okviru Novosadskog partizanskog odreda, sve do konačnog oslobođenja 1944. godine. Novembra 1944. godine u Bačkom Petrovcu je formirana Četrnaesta vojvođanska (slovačka) brigada, sastavljena od pripadnika slovačke nacionalnosti.

Položaj

[uredi | uredi izvor]

Bački Petrovac se nalazi u delu južne Bačke, i Zapadnom delu Vojvodine, na vrlo plodnom zemljištu na teritoriji opštine Bački Petrovac.

  • Geografska dužina: 45° 21' 38 N
  • Geografska širina: 19° 35' 30 E
  • Nadmorska visina: 87 m

Kultura

[uredi | uredi izvor]
Spomenik Mateju Čanjiu, koji je 1745. godine, doveo 128 slovačkih porodica u Bački Petrovac.[2]
Gimnazija Jan Kolar u Bačkom Petrovcu.
Galerija Zuske Medvedjove u Bačkom Petrovcu.

Među znamenitijim spomenicima istorije je spomenik obešenim prvoborcima 1941. godine i stara crkva iz 1813. u Kulpinu. U Bačkom Petrovcu su poznati Slovačka gimnazija, Galerija Karol Miloslav Lehotski, Galerija Zuske Medveđove, Muzej vojvođanskih Slovaka (do 2012. Narodni muzej), Biblioteka „Štefan Homola” i druge obrazovne i kulturne institucije. U Bačkom Petrovcu se nalazi Kudeljara (Mljač) koja je proglašena za spomenik kulture.

Likovni život

[uredi | uredi izvor]

U likovnoj umetnosti počeci likovnog života u Bačkom Petrovcu su neistraženi ali se zna da je prvi školovani slikar na ovim prostorima bio Jan Rohonj koji je živeo u prvoj polovini 19. veka no njegovi radovi nisu sačuvani i nepoznati su. Daljim iako amater bio je sveštenik Benjamin Reus čije jedno platno je u Galeriji Zuske Medveđove. Veliki uticaj na slikarstvo u ovoj sredini ostavio je slikar Karol Miloslav Lehotski koji je iz redova Slovaka bio prvi akademski slikar. Njegovi radovi nalaze se u Galeriji Zuske Medvedjove i u privatnom vlasništvu. Pored ovog slikara veliki uticaj u ovoj oblasti umetnosti je imala i slikarka Zuska Medveđova koja je svoje slike poklonila Bačkom Petrovcu. Bački Petrovac je imao školovane slikara i slikare amatere koje su bili opažani i u drugim sredinama, i od školovanih slikara uticaj na slikarstvo u Bačkom Petrovcu imali su u novije vreme Jaroslav Šimovič, Mihal Kiralj, Ivan Križan, Vladimir Labat-Rovnjev (koji se bavio i skulpturom) i dr. 1980- tih godine likovni život je obeležen osnivanjem „Galerije Blatno“ od strane grupe amatera a čija je glavna pokretačka snaga bio akademski slikar i grafičar Mihal Kiralj. 1989. Bački Petrovac je pored Galerije Zuske Medveđove dobio i novu galeriju u gimnaziji Jan Kolar. U današnje vreme u Bačkom Petrovcu ne živi ni jedan akademski slikar. U Bačkom Petrovcu postoje dve galerije i tu se nalazi centar za prezentaciju likovne umetnosti slovaka u Srbiji.

Privreda

[uredi | uredi izvor]

U ovom kraju je razvijena poljoprivreda, a naročito je bilo čuveno hmeljarstvo. Hmelj „zeleno ravničarsko zlato“ iz Bačkog Petrovca, veoma je poznat u svetu.[3] Zbog blizine Novog Sada, većina stanovnika svakodnevno putuje u grad. Pored Novog Sada veliki broj stanovnika radi u susednoj Bačkoj Palanci. Područje Bačkog Petrovca u sistemu kanala Dunav—Tisa—Dunav ima lovišta i druge prirodne atraktivnosti.

Demografija

[uredi | uredi izvor]

Etnički sastav 1910.[4]

[uredi | uredi izvor]
Slovaci Jevreji Srbi
7335 107 40

Demografija

[uredi | uredi izvor]

U naselju Bački Petrovac živi 5434 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,7 godina (38,5 kod muškaraca i 42,8 kod žena). U naselju ima 2567 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,62.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Demografija[5]
Godina Stanovnika
1948. 7.452
1953. 7.503
1961. 8.104
1971. 7.822
1981. 7.729
1991. 7.236 7.120
2002. 6.727 6.993
2011. 6.155
2022. 5.227
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[6]
Slovaci
  
 5.549 82,48%
Srbi
  
 573 8,51%
Jugosloveni
  
 169 2,51%
Hrvati
  
 56 0,83%
Mađari
  
 36 0,53%
Romi
  
 22 0,32%
Muslimani
  
 10 0,14%
Crnogorci
  
 9 0,13%
Rusini
  
 8 0,11%
Slovenci
  
 5 0,07%
Makedonci
  
 5 0,07%
Albanci
  
 4 0,05%
Ukrajinci
  
 3 0,04%
Nemci
  
 3 0,04%
Česi
  
 1 0,01%
Rusi
  
 1 0,01%
nepoznato
  
 140 2,08%


Stanovništvo prema polu i starosti[7]
m
ž
? 3
  
  
 4
80+ 51
  
  
 119
75—79 82
  
  
 147
70—74 120
  
  
 228
65—69 176
  
  
 228
60—64 163
  
  
 187
55—59 172
  
  
 202
50—54 296
  
  
 275
45—49 293
  
  
 274
40—44 254
  
  
 228
35—39 236
  
  
 190
30—34 242
  
  
 209
25—29 199
  
  
 212
20—24 226
  
  
 221
15—19 229
  
  
 214
10—14 198
  
  
 170
5—9 195
  
  
 174
0—4 175
  
  
 135
Prosek : 38,5 42,8
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 2.265 2.426 2.690 2.642 2.806 2.646 2.567
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 646 672 534 520 139 42 9 3 1 1 2,62
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 2.742 858 1.682 109 93 0
Ženski 2.938 524 1.705 583 123 3
UKUPNO 5.680 1.382 3.387 692 216 3
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 1.552 572 1 2 400
Ženski 985 200 0 1 292
UKUPNO 2.537 772 1 3 692
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 27 110 117 29 72
Ženski 9 8 125 27 16
UKUPNO 36 118 242 56 88
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 13 28 59 42 18
Ženski 16 24 48 95 73
UKUPNO 29 52 107 137 91
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 33 0 0 29
Ženski 39 2 0 10
UKUPNO 72 2 0 39

Znamenite ličnosti

[uredi | uredi izvor]

Turizam i rekreacija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Akva park Petrolend

Dana 23. aprila 2012. u Bačkom Petrovcu je otvoren akva park Petrolend, najveći akva park u Srbiji i jedan od najvećih u jugoistočnoj Evropi. U njegovu izgradnju slovačka kompanija Aqua Therm Invest do sada je uložila 8,5 miliona evra, a do završetka poslednje faze u naredne dve godine biće investirano ukupno 22 miliona evra. Akva park se nalazi na ulasku u Bački Petrovac, na putu za Novi Sad, od koga je udaljen 18 km.[8]

Akva park

[uredi | uredi izvor]
  • Akva park 1
    Akva park 1
  • Akva park 2
    Akva park 2
  • Akva park 3
    Akva park 3
  • Akva park 4
    Akva park 4
  • Akva park 5
    Akva park 5

Sport

[uredi | uredi izvor]

Mediji

[uredi | uredi izvor]
Glavni članci: TV Petrovec i Radio Petrovec

Jedina petrovačka televizije je TV Petrovec, koja emituje od novembra, 1997. godine a jedina radio-stanica je Radio Petrovec.

Galerija

[uredi | uredi izvor]
  • Begej- kanal u Bačkom Petrovcu
    Begej- kanal u Bačkom Petrovcu
  • Evangelička crkva i sedište biskupa
    Evangelička crkva i sedište biskupa
  • Glavna ulica u Petrovcu — Maršala Tita
    Glavna ulica u Petrovcu — Maršala Tita
  • Katolička crkva sa tornjem
    Katolička crkva sa tornjem
  • Mostić na Begeju
    Mostić na Begeju
  • Pogled na spomenik iz Kolarove ulice
    Pogled na spomenik iz Kolarove ulice
  • Zanatski dom
    Zanatski dom
  • Štamparija Kultura
    Štamparija Kultura
  • Matica slovačka u Srbiji
    Matica slovačka u Srbiji
  • Slovačko pozorište
    Slovačko pozorište
  • Najstarija kuća u Bačkom Petrovcu podignuta 1799. godine
    Najstarija kuća u Bačkom Petrovcu podignuta 1799. godine
  • Zgrada gimnazije Jan Kolar u Bačkom Petrovcu, prva polovina 20. veka
    Zgrada gimnazije Jan Kolar u Bačkom Petrovcu, prva polovina 20. veka
  • Radnici koji podižu put u Bačkom Petrovcu
    Radnici koji podižu put u Bačkom Petrovcu
  • Razglednica Bačkog Petrovca, oko 1930. godine
    Razglednica Bačkog Petrovca, oko 1930. godine
  • Slovački mladići u svečanom, starijem tipu nošnje. Bački Petrovac, početak 20. veka
    Slovački mladići u svečanom, starijem tipu nošnje. Bački Petrovac, početak 20. veka
  • Slovački mladići iz Bačkog Petrovca sa modernim šeširima tog perioda - cilindrima, pod uticajem francuske mode (tridesete godine 20. veka)
    Slovački mladići iz Bačkog Petrovca sa modernim šeširima tog perioda - cilindrima, pod uticajem francuske mode (tridesete godine 20. veka)
  • Krštenje u Bačkom Petrovcu početkom 20. veka
    Krštenje u Bačkom Petrovcu početkom 20. veka
  • Uprava Zanatskog društva u Bačkom Petrovcu (1930)
    Uprava Zanatskog društva u Bačkom Petrovcu (1930)
  • Članovi Dobrovoljnog vatrogasnog društva Bački Petrovac na proslavi dvadesetogodišnjice društva (1911)
    Članovi Dobrovoljnog vatrogasnog društva Bački Petrovac na proslavi dvadesetogodišnjice društva (1911)

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ "Serbski letopisi", Pešta 1859-1860.
  2. ^ „Začinjena ljubav prema Slovacima”. Explore Novi Sad. Arhivirano iz originala 26. 06. 2020. g. Pristupljeno 23. 6. 2020. 
  3. ^ Slovaci su, pre kulena, jako dobro gajili hmelj („Politika”, 1. novembar 2016)
  4. ^ Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka, I. knjiga., Zagreb : Bibliografski zavod d.d., 1925, str. 113.
  5. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  6. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  7. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 
  8. ^ Otvoren akva-park u Bačkom Petrovcu, www.b92.net, 23. 04. 2012.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Sámuel Boldocký, Petrovec 250, 1745- 1995 1995 Báčsky Petrovec

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бачки_Петровац&oldid=28302734”