blåbær

Blåbær er ein dvergbusk, som blir mellom 20 og 30 centimeter høg. Blada er lysegrøne med sagtakka kant som fell av om hausten. Dei grønkvite blomane, ofte med eit raudleg skjær, har samanvaksne kronblad.

Bæra er blåsvarte og saftfulle. Dei blir mellom fem og ni millimeter i diameter og inneheld mange frø.

Blåbærplantane dannar, som dei fleste artar i lyngfamilien, ein symbiose mellom planterøtene og jordlevande sopp, erikoid mycorrhiza (lyngmykorrhiza).

Blåbær er vanleg i store delar av Europa, men finst også i Nord-Amerika og i Asia. I Noreg finst planten over heile landet, frå skogsområde i låglandet til rundt 1700 meter over havet på høgfjellet.

Det er oftast bæra som blir brukt i matlaging, men blomane kan og brukast.

Blåbær har saftige og aromatiske bær. Nokre typar har søte bær, andre er meir syrlege. Bæra blir spist friske eller dei blir bruka i syltetøy, saft, sausar, dessertar og kaker. Tørka bær kan bruka i frokostblandinger, te og som snacks.

Blomane smakar søtt av honning og kan blir brukt i te og salatar.

Blåbæra som veks vilt i skogen har det vitskapelege namnet Vaccinnium myrtillus. Det finst og mange andre buskar med blå bær som blir kalla blåbær.

Hageblåbær (også kalla amerikansk blåbær), arten Vaccinium corymbosum, er mykje større enn vanleg blåbær og har kvitt fruktkjøt. Dei blir dyrka for sal ein del stader, særleg på Austlandet og Jæren, men dei fleste hagebæra i butikkane er importerte frå andre land.

Alle blåbær er rike på antioksidanter og Cvitamin, og de er en god kilde for A- og B- vitamin.

«Blåbærturen» er en sang av Alf Prøysen. Den starter slik: «Det var en deilig sommerdag at Pelle sa til Kari Nå går vi ut i skauen for det er så mye bær».

Bare blåbær er et vanlig uttrykk. Det betyr at noe er småtteri eller lett å få til. Blåbær er jo små og de vokser tett, så de er lette å plukke.

Blåbær har ifølgje folkemedisinen stoppande effekt ved diaré.

Bærlyngslekta, som blåbæra høyrer til, er ein stor slekt med rundt 450 artar. Fleire av dei bæra som veks vilt i Noreg høyrer til her, mellom anna tyttebær og tranebær. Dei fleste artene har spiselige bær, men ikkje alle, og heller ikkje alle er like smakfulle og ettertrakta. Fleire av artane i slekta har blå bær, og fleire av dei har blåbær i namnet.

Blokkebær (V. uliginosum) er utbreidd i myrlendt mark i heile Noreg. Blokkebær lar seg skilje frå blåbær ved at dei har ein lysare blå farge, dei er kvite inni og dei er ganske smaklause.

• planteliv i Noreg
• frukttypar
• bær