Foreldre: Daværende kronprins Harald (1937–; se Harald 5) og kronprinsesse Sonja (1937–).
Gift 25.8.2001 med Mette-Marit Tjessem Høiby (1973–; se Mette-Marit).
Foto september 2001
Haakon Magnus er kronprins i Noreg. Han er den første i arverekka til den norske trona, og har vore tronarving sidan faren, Harald 5. vart konge då farfaren, Olav 5., døydde i 1991. Han høyrer til fyrstehuset Glücksborg, ei sidegrein av kongeslekta Oldenborg av Danmark-Noreg.
Kronprins Haakon Magnus har engasjert seg i internasjonale spørsmål og har vore oppteken av å tilpasse den kongelege rolla til si tid. Han har markert seg som reflektert og openhjartig.
Haakon Magnus er einaste son av kong Harald 5. og dronning Sonja, som var kronprinspar då Haakon Magnus blei fødd. Dei gjorde kjent at arveprinsen til dagleg skulle bruke namnet Haakon (Håkon).
Han vaks opp saman med den to år eldre søstera, prinsesse Märtha Louise, på kronprinsparets eigedom Skaugum i Asker, der han og dei andre i dagens kronprinsfamilie bur i dag.
Stortinget vedtok i 1990 ei endring av Grunnlovas § 6, som innebar at kvinner og menn fekk lik arverett til trona, men det skulle ikkje ha tilbakeverkande kraft og kunne dermed ikkje gjelde borna til kong Harald. Haakon er difor tronarving sjølv om søstera prinsesse Märtha Louise er eldst.
Kronprins Haakon gifta seg med Mette-Marit Tjessem Høiby i Oslo domkirke 25. august 2001. Saman har dei borna prinsesse Ingrid Alexandra og prins Sverre Magnus. Kronprinsesse Mette-Marit har ein son frå eit tidlegare forhold, Marius Borg Høiby, som har vakse opp saman med søskena.
Mette-Marit var som svigermora, dronning Sonja, av ikkje-kongeleg byrd. I tillegg hadde ho vore ein del av eit aktivt festmiljø. Kronprinsen brukte sjølv omgrepet «utagerande» om ungdomstida til Mette-Marit. Valet av livsledsagar bidrog til å utløyse ein debatt om det norske monarkiet, ein debatt som har avteke etter bryllaupet.
Grunnskule og vidaregåande skule tok han på Smestad skule og Kristelig Gymnasium i Oslo, der han tok eksamen i 1992.
Kronprinsen har gjennomført ei omfattende utdanning for å møte dei krava som følgjer av rolla. Skulegongen har gått greitt, til trass for at kronprins Haakon, som sin farfar, har hatt ein del lese- og skrivevanskar. I vidaregåande skule tok han spesialfag som media, bedriftsøkonomi og rettslære. Han dyrka også interessa for teater, særleg for Henrik Ibsen, og var instruktør for ein skuleoppsetnad av Ein folkefiende.
Hausten 1996 reiste han til USA for å studere ved University of California, Berkeley, der han tok ein Bachelor of Arts-eksamen (BA) i statsvitskap våren 1999.
Hausten same året vart han immatrikulert ved Universitetet i Oslo, der han følgde førelesingar i statsvitskap og jus. Etter det tok han eit år på Utanriksdepartementet sitt aspirantkurs, før han reiste til London, der han tok ein mastergrad i utviklingsstudiar ved London School of Economics and Political Science. Han spesialiserte seg i bistand og internasjonal handel.
Etter B.A.-eksamen i Berkeley i 1999 følgde kronprins Haakon førelesningar i statsvitenskap og jus ved Universitetet i Oslo eit års tid. Frå hausten 2000 gjennomførte han det eittårige aspirantkurset i Utenriksdepartementet. I 2003 tok kronprinsen ein mastergrad i internasjonal politikk ved London School of Economics. Frå 2003 er Haakon goodwill-ambassadør for FNs utviklingsprogram UNDP.
Kronprins Haakon har ope fortald om den moralske tvilen han kjende før den omfattande utdanninga i Forsvaret som vart forventa av han som tronarving. Han drøfta dette med faren, kong Harald.
Etter å ha gjennomgått befalsskule i 1992–1993 valde han likevel å ta tre års utdanning på Sjøkrigsskolen i Bergen fra 1993 til 1996. Praksisåret etterpå tok han på eit større marinefarty, der han var nestkommanderande. Som kronprins er han general i Hæren og Luftforsvaret, og admiral i Sjøforsvaret.
Haakon var tidleg klar over at han var fødd inn i rolla som framtidig konge, og kva dette inneber, fekk han lære både av farfar sin og far sin. Kronprinsen var oppteken av at han ikkje berre skulle arve rolla, men at han verkeleg ønskte og valde å vere tronarving og framtidig konge av Noreg. Kronprinstittelen fekk han då kong Olav døydde januar 1991, og frå 18-årsdagen i juli same år har han rett til å delta i statsråd og fungere som regent for far sin, kong Harald, ved behov.
I studietida ved Universitetet i Oslo diskuterte han halvoffentleg styreforma ved fleire høve og synte at han hadde ei reflektert haldning til spørsmålet om republikk eller monarki.
Om rolla som kongeleg har Haakon sagt at det er meir enn ein jobb, «det er jo eit heilt liv». I eit intervju sa han om den kongelege oppgåva at han først og fremst måtte prøve å skape ein mest mogleg positiv situasjon for Noreg og verda. Så fekk monarkiet kome i andre rekkje og han sjølv i tredje.
Kronprins Haakon har møtt i statsråd sidan han blei myndig i 1991, og har leidd statsrådet som regent ved ei rekkje høve.
Då kong Harald blei operert for kreft i november 2003 og fekk ein lang rekonvalesens, heldt Haakon òg den tradisjonelle nyttårstalen i radio og fjernsyn. Saman med kronprinsesse Mette-Marit reiser han på turar til nye fylke kvart år. Dei to har fleire gonger òg vore vertskap på Skaugum for ulike sosiale grupper.
Haakon har ved mange høve gitt uttrykk for at han kunne tenkje seg å arbeide med oppgåver utanfor det kongelege og konstitusjonelle. Han er sterkt interessert i internasjonale utviklingsspørsmål, særleg i miljø og klima. Hausten 2003 vart han utnemnd til goodwillambassadør for FNs utviklingsprogram UNDP, som har gitt han høve til å reise i ei rekkje land i Afrika og Asia for å fremje tiltak i samsvar med FNs tusenårsmål.
Han var òg aktiv i nettverket Young Global Leaders frå 2005 til 2010. Han leidde nettverket sitt arbeid med World Economic Forums Global Redesign Initiativ i 2009–2010. I 2006 var han med og grunnla Global Dignity Day, saman med amerikanaren John Bryant og finnen Pekka Himanen. Kronprins Haakon har vore ein aktiv deltakar på Dignity Day-arrangement ved norske skular. Føremålet med Global Dignity Day er å bevisstgjere ungdom på kva respekt er, og utruste dei med kunnskap og haldningar slik at dei kan bruke respekt som det styrande prinsippet for det dei gjer. Eit viktig mål er å motarbeide mobbing og diskriminering. Global Dignity Day kan knytast til mål i undervisninga. Mange skular integrerer òg Global Dignity Day i arbeidet for å betre det psykososiale miljøet til elevane.
Kronprins Haakon har hatt interesse for musikk heilt sidan tenåra, både som utøvar på elektrisk gitar og som konsertgjengar. Kronprinsen har ein mangfaldig smak, men likar best moderne retningar innan rock-musikk. Han var ein regelmessig gjest på Quart-festivalen i Kristiansand, eit arrangement som markerte seg med band som ligg i front når det gjeld nye stilartar.
Kronprinsen er ein ivrig lesar, ei interesse som vart vekka gjennom høgtlesning då han var liten, ikkje minst av norske folkeeventyr. Sjøl framheld han romanar av Jens Bjørneboe, Franz Kafka og Fjodor Dostojevskij som sine største leseopplevingar. Kronprinsen er beskyttar både for filmfestivalen i Haugesund og Ibsen-festivalen ved Nationaltheatret i Oslo.
Når det gjeld idrett, har kronprinsen først og fremst markert seg innan elvepadling, paragliding og alpint, der telemarkkjøring er favorittgreina. Han har hytte både på fjellet og på Sørlandet, der familien ønskjer å kunne trekkje seg tilbake frå offentleg merksemd.
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.