Ekornes

I 1934 etablerte Jens Ellingsen Ekornes firmaet J.E. Ekornes Fjærfabrikk, som ein liten underleverandør av springfjører til den ekspanderande møbelindustrien på Sunnmøre.

I Sykkylven var det fleire møbelprodusentar i mellomkrigstida, og Ekornes satsa i byrjinga på spinning av spiralfjører til dei andre produsentane. På denne tida måtte alle møbelprodusentar i landet hente fjørene sine frå Austlandet, der Grorud Jernvarefabrikk i Oslo og Helly J. Hansen i Moss var to av hovudprodusentane. Metallfjører kunne like gjerne produserast i Sykkylven, meinte Ekornes. Han forhøyrde seg med lokale møbelprodusentar om dei kunne tenkje seg å kjøpe frå ein lokal entreprenør. Responsen var god, og Jens Ekornes kunne gå i gang med sin eigen fjørfabrikk.

I 1934 kjøpte Jens Ekornes den første fjørmaskina si frå Tyskland, etter å ha bygd den første fabrikkbygninga heilt nede ved sjøkanten på Ikornnes. Salet av fjører blei ein suksess, og frå å selje berre til lokale leverandørar, utvida Ekornes raskt til også å selje til resten av landet.

Det første året hadde Ekornes tre tilsette. Tre år seinare lanserte Ekornes dei første fjørmadrassane i Svane-serien: Eva, Ideal og Rekord. Den vesle fabrikken klarte å etablere seg i ein stadig veksande marknad, og sakte, men sikkert blei bedrifta utvida.

Etter ein tur til USA i 1946 hadde Jens Ekornes med seg heim att eit beslag som fekk mykje å seie for produksjonen av sovesofaer. Samtidig gjekk fabrikken over til å bli meir maskinell. Ekornes klarte å rasjonalisere produksjonen og dermed selje produkta til ein rimelegare pris enn før. I 1946 omsette Ekornes for 250 000 kroner. Året etter hadde omsetnaden auka til éin million. Over nokre år etter andre verdskrigen blei familiebedrifta Ekornes utvida med fleire avdelingar i andre kommunar.

I 1984 kjøpte Ekornes den svenske møbelprodusenten Ulferts. Over natta gjekk bedrifta frå 800 til 1500 tilsette. Tanken bak oppkjøpet var å få betre innpass på den tyske marknaden. Samtidig med oppkjøpet tok Ekornes over lisensrettane til Sacco-sekken. I åra som følgde kom det fleire sofaer og stolar som likna på Sacco, mellom anna den godt polstra modellen Stressless Regent (1986). I 1984 kjøpte Ekornes også det vesttyske Erpo og i 1990 danske Domino.

Fram til rundt 1980 la bedrifta vekt på å halde prisane nede. Rasjonelle produktlinjer resulterte i låge prisar, samtidig som at Ekornes leverte funksjonelle møblar med høg kvalitet. I takt med lønnsveksten måtte ein i midten av 1980-åra finne andre fordelar enn prisfordelar. Prisauka førte ifølge leiinga til at Ekornes-møblane var så dyre at dei gav status.

I 1980 kom det i alt 23 nye Stressless-modellar, noko som førte til ein anstrengd økonomi for Ekornes. For å snu på Ekornes sine økonomiske utfordringar kom Jens Petter Ekornes tilbake som direktør i 1990. Same året selde Ekornes Ulferts til svenske kjøparar for ein symbolsk sum på éi krone, for å stoppe den negative pengestraumen. Samtidig var Ekornes nær ved å gå konkurs.

Ei av mange utfordringar for Ekornes var den store variantbreidda. Talet på komponentar til dei ulike Stressless-modellane kompliserte og fordyra produksjonen. Arve Ekornes, som vart tilsett i 1992 som leiar for produktutviklingsavdelinga, ønskte å standardisere drifta. Komponentar blei utvikla for å passe til fleire modellar, og ein ny produksjonsplattform blei etablert. Modellar som Ekornes tapte pengar på blei tekne ut av produksjon. Firmaet fekk større fokus på lønnsemd og oppnådde større produksjonsfleksibilitet. I løpet av få år blei dagsproduksjonen av Stressless fordobla.

I 1997 lanserte Ekornes madrassen Svane Stressless med innebygd Stressless-funksjon. Med gasslift og fjernkontroll som regulerte liggje- og sitjestilling til madrassen var soverommet for alvor gjort om til ein «liggjemaskin». Det same året kjøpte Ekornes Vestlandske Møbelfabrikk i Sykkylven. Med på kjøpet følgde alle modellane, deriblant Ingmar Relling sin kvilestol Siesta. Ekornes såg at dei kunne inkorporere stolen i Stressless-konseptet, og i 1998 vart Siesta Stressless lansert. Stolen vart ingen større suksess og gjekk ut av produksjon etter få år.

I 1995 blei Ekornes notert på Oslo Børs. Komande år førte til kraftig vekst. Året etterpå kjøpte Ekornes stoppmøbelprodusenten Utgård Mestermøbler på Hareid. Oppkjøpet var strategisk, då etterspurnaden etter Ekornes sine sofaer var stigande. I 1999 blei produksjonseiningane på Stranda, Hareid og Grodås samla i eitt selskap, og det nye selskapet Ekornes Møbler AS blei oppretta.

Omkring årtusenskiftet konstruerte bedrifta avanserte produksjonsanlegg i Sykkylven. I 2004 kom den nye Stressless-fabrikken i drift, med ein kapasitet på 2000 stolar per dag. Same året opna «Ekornes Bua», eit permanent showroom i Ålesund.

Ekornes utviklar og produserer stadig produkt som utmerkjer seg både i komfort og funksjon. Forretningsideen til bedrifta er å tilby produkt som i pris og design vender seg til eit breitt publikum. Sidan midten av 2000-talet har mange Stressless-kvilestolar kome i storleikane liten, medium og stor. I 2005 var eksportandelen på Stressless heile 95 prosent. Etter finanskrisen i 2008 opplevde bedrifta ein kraftig nedgang i etterspurnaden, særleg frå USA.

Stressless Jazz frå 2007 var eit av dei viktigaste produkta for Ekornes på 2000-talet. Stolen skil seg ut på fleire måtar samanlikna med andre modellar. Setekonstruksjonen har referansar til både romfartsindustrien og formuniverset til 1920-talet («jazzalderen»). For Stressless Jazz fekk Ekornes utmerkinga Merket for god design i 2008.

Frå 2010-talet har Ekornes utvikla Stressless-konseptet i nye retningar, samtidig som grunnideen bak produktet er tydeleg. Lanseringa av kolleksjonen med kontorstolar i 2013 var nærmast eit paradigmeskifte. Med fleire heimekontor vart behovet for sitjekomfort i heimemiljøet større. Under koronapandemien i 2020–2022 opplevde Ekornes historisk høge produksjonstal.

• møblar
• lenestol
• Jens Ellingsen Ekornes
• Jens Petter Ekornes

• Ekornes: nettstad
• matslinder.no: Ekornes og Bik Bok

• Høidal, Eldar (2009). Ekornes: Fra springfjær til Stressless, Norsk Møbelfaglig Senter
• Møller, Arvid & Thorseth, Lasse (1974). Jens fra Ekornes, Luther Forlag
• Giske, Kari og Grytten, Harald (1987). Jens Petter Ekornes: Mannen og bedriften, Bedriftsøkonomens forlag