åsgårdsrei

Den norske tradisjonen om oskoreia er samansett og fleirtydig. Fellestrekka er førestillingane om eit skramlande og støyande følgje av farlege attergangarar som kom om natta og utgjorde ein trussel for folk, særleg ved juletider (julereia).

Oskoreia kunne rive med seg menneske på den ville ferda. Mange segner fortel om personar som brått er langt frå heimstaden sin etter å ha blitt tekne med på eit ritt gjennom lufta og sleppte ned på ein framand stad. Hestar kunne òg bli bortførte og ridde i senk av oskoreia. Då fann ein dei skumsveitte og skjelvande på stallen dagen etter. Som vern sette ein eit stykke skarpt stål over dørene og rissa inn ein kross med krit eller tjøre.

Førestillingane om oskoreia har vore gjenstand for ulike fortolkingar i kunsten, som berre delvis følgjer tradisjonen. Ei av dei meir kjende fortolkingane finn vi i diktet «Asgaardsreien» (frå Nyere Digte, 1845) av Johan Sebastian Welhaven.

Welhavens dikt var truleg også ein viktig inspirasjon då Peter Nicolai Arbo måla biletet «Aasgaardsreien» i 1872. Måleriet blir rekna som hovudverket hans.

• jul
• julerei
• «ville jakt» – folketru

• Johan Sebastian Welhavens dikt «Asgaardsreien» i Nyere Digte (1845), digitalt tilgjengeleg hos Nasjonalbiblioteket

• Bø, Olav (1987): Trollmakter og godvette. Overnaturlege vesen i norsk folketru. Oslo: Det Norske Samlaget
• Hodne, Ørnulf (2011): Mystikk og magi i norsk folketro. Oslo: Cappelen Damm
• Hodne, Ørnulf (1995): Vetter og skrømt i norsk folketro. Oslo: Cappelen
• Hodne, Ørnulf (1996): Jul i Norge: gamle og nye tradisjoner. Oslo: Cappelen
• Hilde Løwe (2012): Åsgårdsreia: En studie av folkelige forestillinger på 1800- og 1900-tallet (masteroppgave). Universitetet i Oslo
• Sivertsen, Birger (2011): Julens myter. Om overtro og tradisjoner. Oslo: Aschehoug