Аренда

Аре́нда (лат. arrendare — уларсык биэрии) — баайы-дуолу уларсык биэрии дуогабара.

Арендаҕа баайы-дуолу бас билээччи быһыллыбыт кэм устата туһанааччыга төлөбүрүгэр быстах туһаныыга биэрэр. Тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаан: сири арендаҕа ылан туһаныы үгүстүк туттуллар. Сири-уоту бас билээччи арендатортан сирин туһанарын иһин төлөбүр ылар. Арендаламмыт сиртэн ылыллыбыт бородууксуйа арендатор бас билиитэ буолар. Арендаҕа диэн сири-уоту таһынан хамсаабат баай-дуолу, автотранспоры о.д.а. биэриэххэ сөп.

Сири-уоту, баай-дуолу арендаҕа биэрии төһө кэмҥэ бэриллэр болдьоҕо ыйыллыбатах буолуон сөп. Уһун кэмнээх аренда дуогабара - 5-49 сыл; орто кэмнээх аренда - 1-5 сыл; кылгас кэмнээх аренда 1 сылга диэри быһыллар.

Арендаҕа (баай- дуол дуогабара) — баайы- дуолу бас билии уонна сирэй икки ардыларыгар түһэрсиллибит гражданскай- правовой дуогабар. Сэттээх- сэмэлээх, хардарыта уонна консенсуальнай дуогабар буолар. Куортамҥа туттарааччы малын- салын куортамнааччы (наймылааччы) диэн ааттыыллар, оттон бу малгын куортамҥа ылар сирэй арендаҕа ылан түүлэһээччи (наймылааччы) диэн ааттыыллар. Дуогабарга үксүгэр баай- дуол сыанатын, арендатор эбээһинэһин, арендалааһын болдьоҕо, бу болдьоххо төлөбүр кээмэйэ, ону тэҥэ бэрээдэгэ, усулуобуйата уонна болдьоҕо ыйыллар. Туһата, бородууксуйа уонна сир баайын туһаныы түмүгэр куортамҥа ылыллар дохуот атын, өскөтүн дуогабар көрүллүбэтэҕинэ, бас билээччи ааҕыллар. Аренда дуогабара бас билиигэ көһүү түбэлтэтигэр, ону тэҥэ арендатор өлөр түбэлтэтигэр (оччотугар быраабы уонна эбээһинэстэри нэһилиэстибэҕэ көһүү) оннунан хаалар. Арендаҕа дуогабар түһэрсиллибит үбү куортамҥа биэрбит баайын- дуолун көҥүл биэрэр сведениелэр ыйыллыахтаахтар, оннук түгэҥҥэ сөбүлэспэт өрүттэринэн ааҕыллар.

Аренда объега

Арендаҕа объект хамсаабат уонна хамсаабат маллар, ол иһигэр сир учаастактара, тэрилтэлэр, дьиэлэр, тутуулар, оборудованиелар, транспортнай средстволар уонна да атын маллар биллэллэр (оннук маллар туһаныллыбаттар). Аренда дуогабара куортамҥа бэриллибит чопчу үбү- харчыны, ол эбэтэр арендаҕа бэриллибит дааннайдары арендаҕа биэрэр дааннайдары чуолкайдаан, дуогабарга быһаччы ыйыллыахтаах. Омук быраабыгар малы- салы эрэ буолбакка, баайын- дуолун атыыга таһаарар быраабы, ону таһынан сыаналаах кумааҕыны (чуолаан акцияны) уонна паев атыы- эргиэн табаарыстыбаларын арендалааһын көҥүллэнэр.

Олорор дьиэбит

Олорор дьиэбит-куортамҥа сыһыан биир көрүҥэ. Чааһынай бас билиигэ баар олорор дьиэни бас билээччи сирэйигэр эбэтэр кини бэрэстэбиитэлигэр (наймылааччы) биир өттүттэн атын (наймылаһан) бас билээччи дуогабарынан олорор дьиэни (наймылаһан) туттара уонна онно олорор дьиэни туһанара ирдэнэр. Государственнай уонна муниципальнай олорор дьиэ фондатыгар олорор дьиэни туһаныы дуогабарынан гражданнарга бэриллэр.