Leukotea (bogini)
| bogini morskiej piany, opiekunka żeglarzy | |
 Leukotea – rzeźba Jeana-Jules'a Allasseura w południowej fasadzie Cour Carrée w Luwrze | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Odpowiednik |
Mater Matuta (rzymski) |
Leukotea (gr. Λευκοθέα „Biała bogini”, łac. Leucothea) – bogini morska w mitologii greckiej, czczona później także przez Rzymian.
Utożsamiano ją z Ino, która po samobójczym skoku do morza miała zostać przemieniona w nereidę. Na Rodos identyfikowano ją natomiast z Halią[a]. Poświęcono jej jeden z hymnów orfickich (LXXIV).
Była czczona jako opiekunka żeglarzy i bogini morskiej piany[1], do której podczas sztormów żeglarze zanosili modły z prośbą o ocalenie i bezpieczne dotarcie do portu. Wraz z synem Palajmonem oboje odbierali też cześć jako opiekunowie rozbitków[2]. Jako taka, w eposie Homera ratuje przed utonięciem Odyseusza, rzucając mu cudowną przepaskę[b] i umożliwiając dotarcie wpław do lądu (Pieśń V, 333-353)[3].
Przez Rzymian została utożsamiona z Mater Matutą, a Palajmon – z Portunusem.
Nierzadko mylona z nimfą Leukotoe, kochanką Heliosa (lub Apollina), opisaną w Przemianach Owidiusza.
Postać jej inspirowała twórców w późniejszych epokach. Utwór poetycki poświęcił jej angielski poeta Keith Douglas. W Polsce temat bogini został literacko przetworzony w Leukotea: powieść z dziejów starożytnego Rzymu i wydany anonimowo w 1915 przez poznańską Księgarnię Św. Wojciecha[4].
Jej imieniem nazwano odkrytą w 1855 asteroidę z głównego pasa słonecznego, skatalogowaną pod numerem 35.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według przekazu Diodora Sycylijskiego (Bibliotheca historica V 55,7)
- ↑ Tak na ogół wyobrażaną w artystycznych przedstawieniach; w istocie był to rodzaj zasłony (chusty) lub welonu (gr. kredémnon) zarzucanego na głowę (u Parandowskiego „namiotka”).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej M. Kempiński: Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich. Warszawa: Iskry, 2001, s. 257. ISBN 83-207-1629-2.
- ↑ Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 185. ISBN 978-83-04-04768-6
- ↑ Por. Odyseja (przekł. J. Parandowskiego). Warszawa: Czytelnik, 1964, s. 101-104.
- ↑ Por. katalog Biblioteki Narodowej.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.