Agata Sycylijska
| dziewica i męczennica | |
 Św. Agata, mal. Guercino (XVI w.) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczona przez | |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
chleb, dom w płomieniach, korona w rękach, odcięte piersi na misie, kość słoniowa, pochodnia, płonąca świeca[1] |
| Patronka |
Sycylii, miasta Katanii, San Marino, Palermo, chorych na raka piersi, męczenników, ofiar tortur, ofiar gwałtów, ochrony przed pożarami, trzęsieniami ziemi, klęskami żywiołowymi, erupcji wulkanów, piekarzy, górników, ludwisarzy, sztuki i artystów |
| Szczególne miejsca kultu | |
Agata Sycylijska, św. Agata, Agata z Katanii (cs. мученица Агафия; ur. 235, zm. 5 lutego 251) – dziewica i męczennica chrześcijańska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego.
Żywot
[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z opisem męczeństwa pochodzącym z V wieku, Agata pochodziła ze znamienitego rodu rzymskiego. Urodziła się w Katanii na Sycylii. Po przyjęciu wiary chrześcijańskiej postanowiła żyć w dziewictwie. Gdy odrzuciła rękę namiestnika Sycylii Kwincjana, oddano ją do domu rozpusty. Mimo to zachowała dziewictwo i nie wyparła się Chrystusa.
Kiedy cesarz Decjusz rozpoczął prześladowania chrześcijan, Kwincjan jako jedną z pierwszych postawił przed sądem Agatę. Skazano ją na tortury, podczas których odcięto jej piersi[2]. Z nastaniem niespodziewanego trzęsienia ziemi namiestnik nakazał zaprzestania tortur, dostrzegając w tym karę Bożą. Ostatecznie Agata poniosła śmierć rzucona na rozżarzone węgle. Wg innych opracowań namiestnik przerażony trzęsieniem ziemi, które nastąpiło gdy Agatę rzucono na rozżarzone węgle i skorupy uciekł i utopił się w rzece, natomiast Agata zmarła w więzieniu[3]. Jej ciało zostało pogrzebane przez chrześcijan poza miastem.
Kult świętej
[edytuj | edytuj kod]W rok po jej śmierci nastąpił wielki wybuch Etny. Lawa nie zalała miasta gdyż została zatrzymana tuż przed nim przy pomocy całunu z grobu Świętej, którym przykryto płynącą lawę[3]. To cudowne ocalenie nawet poganie przypisywali wstawiennictwu Agaty[potrzebny przypis].
- Dzień obchodów
Wspomnienie liturgiczne Agaty męczennicy w Kościele katolickim obchodzone jest 5 lutego[4] natomiast Kościół prawosławny wspomina ją 5/18 lutego, tj. 18 lutego według kalendarza gregoriańskiego[2]. W tym dniu błogosławi się chleb, sól, wodę, które mają zapobiegać pożarom, szczególnie od pioruna[3].
Jej znajdujące się w Katanii relikwie umieszczono w relikwiarzu, który w każdą rocznicę jej śmierci obwożony jest po mieście w uroczystej procesji.
Jej wizerunek znajduje się na Orderze Świętej Agaty, a dzień 5 lutego jest świętem państwowym w San Marino[5].
.jpg)
- Patronat
Jest świętą, do której chrześcijanie zwracają się przy zagrożeniach związanych z ogniem i pożarami; ma również chronić Sycylię przed wybuchami Etny.
Patronuje przede wszystkim zawodom związanym z ogniem: kominiarzom, ludwisarzom, odlewnikom, a także z powodu męczeńskiej śmierci – pielęgniarkom. Jest również orędowniczką w chorobach piersi.
- Ikonografia
W ikonografii chrześcijańskiej św. Agata przedstawiana jest w długiej sukni[3]. Jej atrybuty to chleb, dom w płomieniach, kleszcze, korona wieniec męczeństwa, kość słoniowa symbol czystości, niewinności i siły moralnej, a także krzyż, nożyczki, nóż, palma męczeństwa, obcięte piersi w misie jako symbol tortur i jej męczeństwa, św. Piotr i dziecko niosące światło, którzy według legendy ukazali się jej w celi, płonąca świeca i pochodnia symbole Chrystusa, skorupy, rozżarzone węgle, wybuchająca Etna[3].
- Sanktuaria
W Rzymie ku czci św. Agaty papież Symmachus (zm. 514) wystawił okazałą bazylikę, w 593 kolejną świątynię poświęcił jej Grzegorz I, a Grzegorz II (zm. 731) wystawił ku jej czci trzeci rzymski kościół przy bazylice św. Chryzogona na Zatybrzu.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- św. Agnieszka
- kult świętych
- męczennicy wczesnochrześcijańscy
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
- święta Agata – inne postaci świętych o imieniu Agata
- Święta Agata – obraz Francisco de Zurbarána
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
- ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 31. ISBN 978-83-247-0574-0.
- ↑ a b Jarosław Charkiewicz: Męczennica Agata. Cerkiew.pl.
- ↑ a b c d e Marecki i Rotter 2009 ↓, s. 41-42.
- ↑ Święta Agata. Brewiarz, 2011-01-25.
- ↑ Aleksandra Pronińska, Historia San Marino, [w:] Historia małych krajów Europy, Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 497.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).