Hopp til innhald

Australsk Antarktis

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Australsk Antarktis
territorium
Flagg
Symbol
Land  Australia
Hovudstad Mirnyj
Kart
Australsk Antarktis
75°00′S 102°30′E / 75°S 102.5°E / -75; 102.5
Kart som viser Australsk Antarktis.
Kart som viser Australsk Antarktis.
Kart som viser Australsk Antarktis.
Wikimedia Commons: Australian Antarctic Territory

Australsk Antarktis (AAT; Australian Antarctic Territory) er ein del av Antarktis. Storbritannia gjorde krav på området og sette det under styret til Australia i 1933. Det er det største kravområdet. Etter at Antarktistraktaten tredde i kraft i 1961, seier paragraf 4 at «Denne avtalen anerkjenner, motstrider eller oppretter ikkje territoriale krav. Det skal heller ikkje fremjast nye krav medan avtalen er i kraft» og dei fleste landa i verda har ikkje anerkjent kravområda i Antarktis.[1]

Området

[endre | endre wikiteksten]

Australsk Antarktis består av alle øyane og landområda sør for 60°S og mellom 45°E og 160°E, utanom Adélie Land (136°E til 142°E), som deler området inn i Vestleg Australsk Antarktis (den største delen) og Austleg Australsk Antarktis. Det grensar til Dronning Maud Land i vest og til Ross Dependency i aust. Arealet er estimert til 5 896 500 km².[2]

Området er busett av besetninga på forskingsstasjonane. Australian Antarctic Division administrerer området hovudsakleg ved å halde tre stasjonar (Mawson, Davis og Casey) opne året rundt for forskjellige forskingsprosjekt.

Inndeling

[endre | endre wikiteksten]

Territoriet er delt inn i ni distrikt, som frå vest til aust er:

Nr. Distrikt Areal (km²) Vestleg grense Austleg grense
1 Enderby Land 045° E 056°25' E
2 Kemp Land 056°25' E 059°34' E
3 Mac. Robertson Land 059°34' E 072°35' E
4 Princess Elizabeth Land 072°35' E 087°43' E
5 Kaiser Wilhelm II Land 087°43' E 091°54' E
6 Queen Mary Land 091°54' E 100°30' E
7 Wilkes Land 2 600 000 100°30' E 136°11' E
8 George V Land 142°02' E 153°45' E
9 Oates Land 153°45' E 160°00' E

Territoriale farvatn

[endre | endre wikiteksten]

Dei territoriale farvatna i Australsk Antarktis er internasjonalt farvatn og strekkjer seg 200 nautiske mil ut frå kysten av Antarktis.

Stasjonar

[endre | endre wikiteksten]
Davis Station

Aktive og nedlagde stasjonar i territoriet, frå vest til aust:

Stasjon Koordinater Område
Molodjozjnaja (Russland) (stengt) 67°40′S 45°51′E / 67.667°S 45.850°E / -67.667; 45.850 Enderby Land
Mawson (Australia) 67°36′09.7″S 62°52′25.7″E / 67.602694°S 62.873806°E / -67.602694; 62.873806 Mac. Robertson Land
Sojuz (Russland) (stengt) 70°35′S 68°47′E / 70.583°S 68.783°E / -70.583; 68.783 Mac. Robertson Land
Druzjnaja (Russland) (stengt) 69°44′S 72°42′E / 69.733°S 72.700°E / -69.733; 72.700 Princess Elizabeth Land (Ingrid Christensen Land)
Zhongshan (Kina) 69°22′S 76°22′E / 69.367°S 76.367°E / -69.367; 76.367 Princess Elizabeth Land
Law-Racoviţă (Romania) 69°23′18.6″S 76°22′46.2″E / 69.388500°S 76.379500°E / -69.388500; 76.379500 Princess Elizabeth Land
Progress II (Russland) 69°23′S 76°23′E / 69.383°S 76.383°E / -69.383; 76.383 Princess Elizabeth Land
Davis (Australia) 68°34′35.8″S 77°58′02.6″E / 68.576611°S 77.967389°E / -68.576611; 77.967389 Princess Elizabeth Land
Sovetskaja (Russland) (stengt) 77°58′S 89°16′E / 77.967°S 89.267°E / -77.967; 89.267 Wilhelm II Land
Mirnyj (Russland) 66°33′S 93°01′E / 66.550°S 93.017°E / -66.550; 93.017 Queen Mary Land
Komsomolskaja (Russland) (stengt) 74°05′S 97°29′E / 74.083°S 97.483°E / -74.083; 97.483 Queen Mary Land
Vostok (Russland) 78°28′S 106°48′E / 78.467°S 106.800°E / -78.467; 106.800 Wilkes Land
Wilkes (stengt) 66°15′25.6″S 110°31′32.2″E / 66.257111°S 110.525611°E / -66.257111; 110.525611 Wilkes Land
Casey (Australia) 66°16′54.5″S 110°31′39.4″E / 66.281806°S 110.527611°E / -66.281806; 110.527611 Wilkes Land
Concordia (Dome C) (Frankrike/Italia) 75°06′S 123°23′E / 75.100°S 123.383°E / -75.100; 123.383 Wilkes Land
Leningradskaja (Russland) (stengt) 69°30′S 159°23′E / 69.500°S 159.383°E / -69.500; 159.383 Oates Land

Historie

[endre | endre wikiteksten]

Storbritannia gjorde først krav på Victoria Land den 9. januar 1841 og så på Enderby Land i 1930. I 1933 gjorde ein kongeleg resolusjon at området sør for 60° S og mellom lengdegradane 160° E og 45° E vart overført til Australia.[3]

Grensene til Adélie Land vart fastsett i 1938. I 1947 overførte Storbritannia Heard- og McDonaldøyane til territoriet. Den 13. februar 1954,[4] vart Mawson Station oppretta som den første australske stasjonen på kontinentet.

Anerkjenning av australsk statsvelde

[endre | endre wikiteksten]

Australia sitt krav om statsvelde over Australsk Antarktis er anerkjent av Storbritannia, New Zealand, Frankrike og Noreg.[5] Japan anerkjenner ikkje dette kravet,[6] og heller ikkje det australske kravet om territorialfarvatna der japanske skip driv kvalfangst.[7]

Gruvedrift i Antarktis

[endre | endre wikiteksten]

Dei siste 20 åra har Australia vore i ein debatt om ein skal tillate gruvedrift på det mineralrike kontinentet.[8] Fleire forslag har vorte lagt fram, men alle har vorte avslått.[9]

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ «US National Science Foundation - Office of Polar Programs - The Antarctic Treaty». Henta 13. oktober 2012. 
  2. ↑ «National recovery plan for Albatrosses and Giant-petrels: Section 4.1.6 Australian Antarctic Territory, Geography». Australian Government, Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts. Arkivert frå originalen den 17. august 2008. Henta 13. oktober 2012. 
  3. ↑ Antarctic and international law: a collection of inter-state and national documents, Volume 2. s. 143. Author: W. M. Bush. Editor: Oceana Publications, 1982. ISBN 0-379-20321-9, ISBN 978-0-379-20321-9
  4. ↑ «A Brief History of Mawson». Australian Government - Australian Arctic Division. Arkivert frå originalen 27. juli 2008. Henta 13. oktober 2012. 
  5. ↑ «Chapter 6: Antarctic Territories» (PDF). Parliament of Australia. Arkivert frå originalen (PDF) 26. juni 2008. Henta 13. oktober 2012. 
  6. ↑ Steve Irwin Update from Antarktis Arkivert 2010-01-14 ved Wayback Machine. Sea Shepherd website. Henta 13. oktober 2012
  7. ↑ Austili.edu.au
  8. ↑ http://www.Antarktis.gov.au/about-Antarktis/fact-files/geologi/mining[daud lenkje]
  9. ↑ http://www.iol.co.za/scitech/science/environment/no-mining-in-Antarktis-say-aussies-1.1066056?ot=inmsa.ArticlePrintPageLayout.ot

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Australsk Antarktis
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Australsk_Antarktis&oldid=3545274»